13 januari.
Klik hier voor inleiding
heiligen met relikwieën, biecht, aflaat, chrisma, era of tijdsbepaling,
weerspreuken, bloemen.
13 januari, Gedachtenis van de doop van Onze
Heer Jezus Christus. De Heer openbaart zich aan de leerlingen van Johannes de Doper aan de
Jordaan.
13
januari, H. Veronica van Binasco. Grieks pherenike: ‘brengster van de zege.’
Veronica, de maagd
van Milaan, is gestorven in 1497. ze behoorde tot de orde van Augustijnen.
Jezus zou zich geopenbaard hebben aan haar en zei; ‘mijn dochter, jouw tranen
behagen me die je over mijn lijden vergiet, maar weet dat het mijn moeder nog
meer bevalt dat je mijn smart duldt die je bij mijn dood geduld hebt’. Ze zag
het leve leven van Christus en wilde een tocht naar Palestina maken.
De zeer gewone
veldereprijs is haar bloem, Veronica arvensis, die dan al kan bloeien.
Dit ook natuurlijk
naar de naam, zie hiervoor 4 februari.
13 januari, Godfrey van
Cappenberg, (Gaufrid, Geoffroy, Geofroi, Gioffredo, Godefrid,
Godefridus, Godefroid, Godfrey, Goffredo, Goffrey, Gofrido, Gotfrid, Gottfried
of Jeffrey of Kappenberg)
hij is geboren in 1097 bij Dortmund, Afstammeling van
Karel de Grote door zijn vader, de hertog van Swaben door zijn moeder. Rijk
land in Westfalen en trouwde een nobele vrouw. Hij was graaf die nadat hij
Norbertus van Magdeburg hoorde preken te Keulen zijn slot Cappenburg in een
abdij veranderde en zelf volgeling van de H. Norbertus werd en gaf tegen de wil
van zijn familie zijn land en rijkdom over aan Norbert om het voor de kerk te
gebruiken. Hij en zijn broer werden monniken. Zijn vrouw en 2 zusters werden
nonnen in een klooster die hij voor hen stichtte in de buurt. Bouwde
verschillende ziekenhuizen en andere huizen. Leerde voor priester toen hij
stierf op 13 januari in de abdij van Ilbenstadt op 30jarige leeftijd.
Hij wordt afgebeeld als premonstranzer in een wit habijt met
bonnet op het hoofd. In de hand houdt hij een schaal met brood als verwijzing
naar zijn vrijgevigheid, een of drie kerken omdat hij drie kloosters stichtte,
Cappenberg, Ilbenstadt en Valar. De martelwerktuigen van Christus houdt hij in
de hand, gesel, lans en spons. Aan zijn voeten ligt de schedel die ook op
Golgotha onder het kruis lag. De kroon of wapenschild herinnert aan het feit
dat hij afstand deed van zijn adellijke titel en bezittingen. Ook zie de engel
die hem een rijksappel aanreikt.
Op die dag gaven drukkers kalenders ten geschenken aan hun
klanten. Kopper van kop, een drinkkop? De letterzetters, binders en dergelijke
vierden die dag feest. Het ging er dan wel eens ruig aan toe wat blijkt uit de
naam die er in Gelderland aan gegeven werd, raasmaandag. Van oudsher was het
een dag dat de echtgenoten volkomen baas waren in huis zodat de mannen
gemakkelijker hun dag konden doorbrengen in de herberg. Daarom leiden sommigen
het af van een heidens feest der Germanen die de bruidsomzwerving vierden van
de zonnegod Freyr.
De naam verloren Maandag wordt verklaard door het daags
tevoren gelezen evangelie van het ‘verloren’ kind Jezus of vanwege het feit dat
deze dag vanwege de feestelijkheden van de eedsaflegging der lagere ambtenaren
toch verloren was. Deze dag is de laatste dag van het Nieuwjaarstijdperk wat
het best strookt met de ambtsaanvaarding der beambten. Nog bestaat in Duitsland
de uitdrukking : ‘das schwant mir.’ Dit naar de geheimzinnige kennis van
Apollo. Dat men in Engeland wel eens een eed heeft gedaan op een zwaan komt uit
volksetymologie waar sworn bijna net zo klinkt als swan. Bij ons zie je dit in
de verzworen Maandag of Koppermaandag wat tot verminking geworden is tot
verloren maandag.
In sommige delen van Vlaanderen zegt men Egyptische
maandag omdat men daar een omgang hield die de vlucht naar Egypte voorstelde.
In Amsterdam was er een optocht van de leprozen, elders liep men gemaskerd door
de straten. In Gelderland en Limburg werd koppermaandag nog niet lang geleden
luidruchtig met ganstrekken en katknuppelen gevierd. Vroeger werd dit door alle
gilden gevierd, wat overbleef zijn de zetters en de drukkers.
Het feest is bij drukkers en boekbinders in eren. Ze
bieden hun klanten deze dag een door hen uitgegeven kalender aan. Meestal
brengen de zetters de kalenders rond, ze ontvangen dan een ‘hopperfooi’ van hun
klanten. Die fooi werd in de ‘hopperpot ggestort waar ieder zijn aandeel van
kreeg. Soms werd het als ziekengeld gebruikt. Er kwamen behoorlijke fooien
voor, soms een paar honderd gulden. Tegelijk met het aanbieden van de kalender
kreeg de klant een zegenwens in de vorm van een verlate nieuwjaarswens. Er zijn
mooie kalenders bij.
Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/