17 september.
Klik hier voor inleiding
heiligen met relikwieën, biecht, aflaat, chrisma, era of tijdsbepaling,
weerspreuken, bloemen.
17 september, Kruiswonden van de H. Franciscus.
In 1224 ontvangt hij op de berg la Verna de wondtekenen van Christus op zijn
eigen lichaam. Dit is de zogenaamde (stigmatisatie) Op wonderbare wijze werden
de H. Franciscus de heilige wonden des Heren in de handen en voeten en zijde
gedrukt. In een tijd toen de liefde verflauwde was hij een voorbeeld van ware
kruisliefde.
17 september, H. Ariadne: Ariadne,
een Griekse naam waarvan de betekenis onzeker is. Het wordt wel verklaard uit
Kretenzische ari-hagne, ‘de zeer heilige of de zeer eerbiedwaardige,’ hetgeen
wil zeggen dat de eigenlijke naam verzwegen werd. Ze was de dochter van koning
Minos van Kreta die liefde opvatte voor Theseus die uit Athene kwam om de
Minotaurus, een monster, half mens en half stier die opgesloten was in het door
Daedalus gebouwde labyrint te verslaan. Ze gaf hem een draad opdat hij de weg
terug zou vinden.
Ariadne was een martelares te Primnessus in Phyrgië.
Volgens een legende slavin van een Phyrgische prins. Toen heidense riten op
zijn verjaardag werden gehouden weigerde ze daaraan deel te nemen. Opgejaagd
door de autoriteiten kwam ze bij een kloof die zich wonderlijk voor haar opende
en achter haar weer sloot als een tombe, ze is nooit meer gezien. Er wordt
aangenomen dat ze in die holte of rots gestorven is wordt als martelaar
beschouwd. Of ze is gedood tijdens Hadrianus of Diocletianus. In de Griekse
passio heet ze Areadne, in de Latijnse en Syrische wordt ze Maria genoemd.
17
september, H. Hildegard von Bingen: (Hildegardis) Germaans
hild: ‘Strijd’ gard: ‘omsloten ruimte of tuin.’
Hildegard is geboren op 16 september 1098 op de burcht
Bockelheim als dochter van Hilderbert, een ministerialis. Ze was het tiende
kind en daarom, als tiende, zou ze het klooster in moeten. Van haar 8ste
jaar af werd ze aan de recluse Jutta toevertrouwd die een cel had bij het
klooster Disibodenberg in het vorstendom Zweibrucken, leerde van haar Latijn,
ook zingen en geneeskunst. Toen Jutta in 1136 stierf werd Hildegard als abdis
van het nonnenkloostertje gekozen dat was ontstaan. Ze was bekend om haar
visioenen en openbaringen, Hildegard van Bingen schrijft haar visioenen neer op
wastabletten en haar secretaris Volmar transcribeert ze op perkament. Het was
in deze tijd dat Hildegard, met behulp van haar secretaris Volmar, de visioenen
die zij vanaf haar 43ste
levensjaar kreeg begon op te tekenen. De officiële kerkelijke
autoriteiten volgden haar visioenen in eerste instantie argwanend. Dit
veranderde toen tijdens de synode van Trier in 1147 de heilige Bernardus van
Clervaux en de aartsbisschop van Mainz haar onder de aandacht van Paus Eugenius
bracht die haar aanspoorde en bemoedigde om haar werk voort te zetten. Zo kon
zij met de zegen van de Kerk haar eerste grote werk, Scivias voltooien: Ken de
wegen van de Heer. Ze wilde haar vrouwenklooster onafhankelijk van
Disibodenberg maken, wat de woede van de abt Kuno opwekte die de beroemde zuster
voor zijn eigen klooster wilde behouden. Toen de nonnen vanwege de roep van
haar heiligheid daarheen vloeiden en niet meer geborgen konden worden stichtte
ze ca 1147 een nieuw klooster op de Rupertsberg bij Bingen en bleef daar tot
haar dood op 17 september 1179. De aanwezigen zagen op dat moment hoe vanuit de
hemel een helder licht op haar sponde viel. Het was in het nieuwe klooster dat
Hildegards meest productieve jaren vielen. Daar componeerde ze bijvoorbeeld ook
de muziek die haar tegenwoordig opnieuw beroemd maakt. Deze muziek is net zo
afwijkend van het gebruikelijke als haar andere werken, en vormt in feite een
geheel eigen tak aan de boom van het Gregoriaans, als het daar al onder te
rangschikken valt. Ze schreef nog twee grote visioenenboeken: Liber vitae
meritorum oftewel Boek van de verdiensten van het leven en Liber divinorum
operum oftewel Boek van Goddelijke werken. Ook van haar hand zijn de Physica en
Causae et Curae, twee werken die samen beter bekend staan als Liber
Subtilitatum (Het boek van subtiliteiten). Deze handelen niet over theologie,
maar over de natuur en de geneeskunst. Met onverholen vrijmoedigheid verhief ze
haar stem tegen de verdorvenheid en misbruiken der Kerk, alsmede tegen de grove
ondeugden van de geestelijken, verkondigde dat er tijden van wraak over hen
zouden aanbreken waarna de kerk tot een algemene vroomheid zou worden gereinigd
en wist op aanschouwelijke wijze de komst van de antichrist op aarde, zijn
nederlaag, de loutering der aarde door vuur en het laatste oordeel en de
zaligheid der getrouwen te schetsen. Haar roem als profetes vermeerderde door
haar reizen waarop ze predikte en voorspellingen deed en vooral doordat paus
Eugenius III haar goddelijke roeping erkende. Ook de pausen Anastasius IV en
Hadrianus IV, keizer Koenraad III en zelfs keizer Frederik I, naast andere hoge
geestelijke, als Gerlach van Houthem, en vorsten koesterden de hoogste achting
voor haar profetische waardigheid en onderwierpen de gewichtigste geestelijke
en wereldlijke belangen aan haar beslissing. Ondanks haar zwakke gezondheid
reisde ze veel om te prediken. Ze had ook een grote invloed oor haar
geschriften tegen kerkelijke misbruiken en als dichteres, ook componeerde ze,
ze is de eerste componist uit de geschiedenis van de klassieke muziek die met
naam bekend is. Aan het einde van haar leven kwam ze nog in ernstige
moeilijkheden doordat ze een geëxcommuniceerde in gewijde grond had laten
begraven. Daardoor liep ze met haar hele gemeenschap dezelfde straf op. Haar
gemeenschap mocht zich geen klooster meer noemen, de zusters mochten geen
Sacramenten meer ontvangen en mochten zelfs niet meer zingen bij de getijden.
Uiteindelijk kreeg ze, hoewel ze geen duimbreed wilde toegeven, toch gelijk,
wat haar tekent. Haar relikwieën werden in 1642 naar de parochiekerk van
Eibingen overgebracht. Ze is nooit heilig verklaard, maar staat gewoon op de
heiligenkalender.
Als componiste schreef Hildegard het mysteriespel ‘Ordo
Virtutumլ ҏrde der deugden,’ een gezongen drama voor vrouwenstemmen met 1
partituur voor mannenstem (de duivel), dat ze componeerde voor de nonnen van
haar klooster. Daarnaast componeerde zij ongeveer 75 gezangen voor de liturgie
op basis van haar visioenen, een kyrie, een alleluja, 35 antifonen, 19
responsoria, 7 hymnen en 7 sequenties, in de middeleeuwen belangrijke poëtische
en muzikale vormen in de liturgie.
Al is de toonomvang van haar composities uitgestrekter en
de melodievorming persoonlijk met soms veel melismen, notenslierten op n
lettergreep, toch liggen deze gezangen muzikaal in het verlengde van de
Gregoriaanse traditie van het Rijnland. Inhoudelijk zijn ze individueel
gekleurd door de lyrische ontboezemingen. Vaak hebben de teksten betrekking op
populaire heiligen zoals Ursula en Rupert. Er is veel van Hildegard ‘s werk
bewaard gebleven. Hildegard was een buitengewoon machtige vrouw voor haar tijd.
De wetenschappelijke belangstelling voor vrouwen in de middeleeuwse kerk heeft
geleid tot grote belangstelling voor Hildegard. Ze wordt soms wel met luit of
muziekpartituren afgebeeld. Verder in zwarte Benedicten habijt. Vaak zie je bij
haar een kerkmodel, omdat ze kloosters stichtte, drie stralende torens, haar
kloosters, abdisstaf, ganzenveer en een boek vanwege haar publicaties, een duif
als goddelijke inspiratie, kroon of tiara naar de machtigen die om haar raad
vroegen, ook vanwege haar adellijke afkomst. Vlammen boven haar borst naar een
visioen dat ze op 42 jarige leeftijd had en waardoor ze plots alle heilige
geschriften begreep. Soms zie je haar terwijl ze aalmoezen of een brief geeft
aan een bode,
Naar haar uitgebreide correspondentie met vooraanstaande
figuren. Soms ook met H. Bernardus van Clervaux die haar steeds in bescherming
nam tegen de vele aantijgingen die haar tijdens haar leven te beurt vielen.
Patrones van wetenschappers, filologen en esperantisten en dat omdat ze een
eigen taal samenstelde die uit ene mengsel van Duits en Frans bestond. Ze wordt
aangeroepen voor goede raad.
17
september, St. Lambertus van Maastricht (Lambertus van Luik):
Germaans land: ‘land,’ bert: ‘schitterend, stralend of glanzend,’ dus ongeveer,
beroemd in zijn land.
Lambertus werd in de eerste helft van de 7de
eeuw geboren, mogelijk 638, uit een aanzienlijke familie uit Maastricht en werd
bisschop van Maastricht. Hij wijdde zich vooral aan de kerstening van de
bewoners van Taxandri (Brabant) Hij werd na de moord op bisschop Theodardus
door tussenkomst van Childeric II tot diens opvolger benoemd. Na de dood van
Childeric II in 675 werd hij door de major domus Ebroin verbannen, maar hij
keerde in 682 tijdens Pepijn van Herstal op zijn bisschopszetel terug. Hij versterkte de kerkelijke macht en tucht
en ondernam pogingen de heidense Brabanders te bekeren, stichtte vele kerken en
kloosters. Tijdens een gebed op het graf van zijn voorganger werd Lambertus met
een goedgericht pijlschot, of met een lans, te Luik vermoord in 705. Dat in
opdracht van Pepijn van Herstal omdat hij zijn overspelig gedrag met Alpais aan
de kaak had gesteld. Zijn lichaam werd eerst in Maastricht begraven, maar later
door Sint Hubertus naar de kathedraal van Luik overgebracht toen hij daarheen
zijn bisschopszetel verplaatste.
Zijn verering had zich al snel over heel Nederland
verspreid. Zo heet de Maastrichtse Verkennersband en Scouting Sint Lambertus.
Ook de plaats Lambertschaag in N.H. Hij draagt soms kolen in zijn mantel, van
zijn leraar moest hij eens brandende kolen halen, hij had echter geen pot om ze
te vervoeren en droeg ze in de schoot van zijn hemd mee zonder dat het
kledingstuk verbrandde. Verder zie je hem met een kruis, naar het kruis dat aan
de hemel verschenen zou zijn bij zijn dood, knots, zwaard met naar boven
gerichte kling, een of twee lansen, geknoopte doek, dat naar de gloeiende
kolen, open boek, kerk, de Luikse Sint Lambertuskerk die door de Fransen
afgebroken werd, of een lamp, naar zijn naam en omdat op die dag de lampen
opnieuw worden aangestoken. Hij wordt vooral aangeroepen tegen mond- en
klauwzeer, patroon van textielarbeiders. Soms ligt er een edelman onder zijn
voeten, naar zijn morele macht ten opzichte van het wereldlijke gezag of naar
zijn conflict met Pepijn. Ook zie je hem vaak waar hij de tafel van Pepijn
weigert te zegenen. Schutspatroon van de lammen, vanwege zijn naam, oogziektes,
boeren, chirurgen, tandartsen, huwelijkstrouw, zijn berisping van Pepijn. Helpt
bij epilepsie en kramp, kiespijn, ween en veeziektes.
Dit is de eerste spinavond in Limburg. ‘St. Lambaert,
bringt de spinderik in de haerd.’ Het was een feestavond op de fabrieken. Dan
begon het spinnen en weven bij lamplicht. Er werd gegeten, gezongen en
gedronken, de lampen werden met groen en bloemen versierd, het is
lampbegietersavond. De lampen werden weer met petroleum gevuld.
Droog zal Դ voorjaar zijn, is ‘t met Sint Lambert
zonneschijn.
17
september, H. Eusebius was de 31ste paus in 308. dat
duurde niet lang want hij werd door keizer Maxentius naar Sicili verbannen waar
hij stierf. Deze was in eerste instantie erg mild, maar na onrusten over de te
voeren politiek met betrekking tot de van hun geloof gevallen christenen, trad
hij met harde hand op. Omdat hij in ballingschap overleed wordt hij als
martelaar vereerd. Hij ligt begraven in de catacomben van Sint Calixtus.
De smalbladige maluwe, Malva angustifolia, is de bloem van
zijn dag. Ook Echinops,
Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/