20 juli.
20 juli, Elia de Thisbiet (Elijah, Elie, Elias, Eliaz,
ook van de Karmelberg), Griekse vorm van Hebreeuws Elijn of Elijahu: ‘Jahweh is
(mijn) God.’
Oudtestamentische figuur en profeet uit de negende of
achtste eeuw voor Christus. Hij wordt beschreven in een serie wonderverhalen, 1
Koningen 17 - 2 Koningen 2. Naar het schijnt heeft hij zelf geen enkele tekst
op papier gezet; dit in tegenstelling tot latere collega ‘s als Jesaja,
Jeremia, Ezechiël, Hosea, Amos en nog anderen.
Hij was afkomstig uit het plaatsje Tisbe (of Thisbe) en
wordt beschouwd als n van de grootste profeten uit de Joodse traditie. Elias is
de grote profeet van Israël ten tijde van Achab, 1 Koningen 16 en andere
plaatsen. 2 Koningen 1;՚en antwoordden hem, hij was een harig man met een leren
gordel om zijn lendenen. En hij zei; ‘het is Elijah the Thisbiet’. Hij is een
vrijwel legendarische figuur net zoals Johannes de Doper, gekleed in dierenhuiden,
hij komt uit de wildernis om het hele land te bedreigen met zijn mededelingen
van komende rampspoed, verdwijnt dan weer. Strijder tegen het indringende
heidendom. Hij streed met vuur en zwaard voor het een godendom nadat de dienst
van Baal en Astarte door Achab’s Phoenische vrouw Jezebel ingevoerd werd. De
berichten uit de bijbel, 1 Kon, 17, tot 2 Kon 2, sieren zijn werken en wonderen
op. In een treffen met 450 priesters van de afgod Bal op de berg Karmel laat
hij het aankomen op een godsoordeel. Het heeft al drie-en-half jaar niet
geregend. De god die zich nu door de gebeden van zijn priesters laat vermurwen
en regen zendt zal de ware zijn. JHWH wint. En Elia doodt eigenhandig alle 450
priesters, waarmee hij zich de woede en de wraakgevoelens van de koningin op de
hals haalt. Hij vlucht en gaat hij in de eenzaamheid wonen en wordt
wonderbaarlijk gevoederd door raven aan de bron Cherith. Ging met zijn
wondermantel de Jordaan over, had een goddelijke openbaring op de Horeb etc.,
en werd tenslotte met vurige paarden en wagen ten hemel gevoerd. Hij is dus
niet overleden.
De heldengestalte van Elias bleef bij de Joden, Christenen
en Mohammedanen onvergetelijk en werd vele malen door sagen omgeven. Hij gold
op grond van Bijbelse vertellingen, Maleachi 23, 24 en 4,5, als voorloper van
de Messias en naar de Talmud, die hem met Mozes vergelijkt, komt hij ook nog na
zijn verscheiden als leraar, vriend trooster en beschutter onder de mensen. In
Joodse kringen wordt tot op de dag van vandaag tijdens de viering van de Seder
avond een lege stoel klaargezet voor het geval dat Elia komt. De Perzen maakten
hem tot leraar van Zoroaster.
Hij wordt afgebeeld als zittende bij de beek Krith terwijl
de raven toevliegen om hem van spijs te voorzien. Soms zie je ook zijn hemelvaart
in een vurige wagen. Zie ook het verband tussen St. Elias ( en de Russische
held Ilya) wiens feest op 21 juli is als de zon het teken van de leeuw nadert,
met Helios de Helleense zon. Soms zie je hem met een kind, hij wekte het kind
van de weduwe van Sarefat uit de dood op.
Hij is patroon van de karmelieten; van automobilisten,
luchtschepen, vliegtuigen en van alle verkeer (vanwege de vurige wagen, waarin
hij ten hemel werd opgenomen). Hij wordt aangeroepen bij onweer, het
regenwonder op Karmel, brandgevaar, de vurige wagen.
De violette of witbonte bloemen van een bergplant,
Aconitum variegatum, heeft enigszins de vorm van een wagen, aan de Weser heet
de plant Eliaswagen.
҅lias was een mens van gelijke beweging als wij en hij bad
om een gebed dat het niet regenen zou, en het regende niet op aarde in drie
jaren en zes maanden. En hij bad wederom en de hemel gaf regen en de aarde
bracht haar vrucht voort. Hiermee is te vergelijken 1 Koningen XVII: 1, XVIII:
41 en 45. Een regenmaker.
Deze wonderbare profeet werd onder de christelijke
heiligen opgenomen en door de Karmelieten bijzonder vereerd omdat hij lang op
de berg Carmel zou hebben gewoond. Naar de mening van de monniken heeft deze
profeet dan ook de orde der Karmelieten gesticht. Die is echter in 1156 op de
berg Carmel door Berthold van Calabrië gesticht.
De pekaim van de bijbel, de wilde komkommers die giftig
waren, is zijn wonderbaarlijke plant.
De bloem van de dag is de Virginische drakenkop,
Dracocephalum virginiacum.
Klik hier voor
inleiding heiligen met relikwien, biecht, aflaat, chrisma, era of
tijdsbepaling, weerspreuken, bloemen.
20 juli, St. Flavianus en St. Elias, stierven
respectievelijk in 512 en 518. St.
Flavianus was patriarch van Antiochi en St Elias patriarch van Jeruzalem. Beide
werden door keizer Anastasius (491-518) gedood vanwege het ophouden van de
besluiten van het concilie van Chalcedoni. Daarom worden ze samen in de
Romeinse martyrologia vereerd.
20 juli, Sint Margriet van Antiochië: (Margaretha) Grieks margarites: ‘parel,’ oorspronkelijk wel een Babylonisch
woord mar galliti: ‘dochter van de zee,’ resp. ‘kind van het licht.’ Beide in
verband met het geloof van de oude Perzen dat oesters Գ nachts omhoog kwamen om
de maan te aanbidden en dat zij hun schelpen openden als zij het
wateroppervlakte bereikten en een druppel dauw opnamen die door de stralen van
de maan in een parel veranderde.
Margriet is een van de noodhelpers. Wegens haar voorbeeld
van christelijk leven zou ze het aanzien aan deze naam geschonken hebben. Haar
marteling is met vele legenden omgeven.
In de stad Antiochië was bij de heidense priester
Aidesios, een dochter geboren. Ze kreeg de naam Margareth. De vader gaf haar
een dienares waarvan hij niet wist dat ze christin was die al gauw het kind, de
trots van de familie, voor het verboden geloof won. Margareth werd heimelijk
gedoopt. Als de vader daarvan hoorde begon hij zijn eigen vlees en bloed te
haten. Hij wilde niet dat de schande op zijn familie zou vallen en hield het ‘ongeluk’
geheim. Hij was zo verbitterd dat hij haar de straf oplegde om de varkens te
hoeden. Een zekere stadsprefect Olybros die haar bij toeval ontmoette en
bekoord werd door haar schoonheid sprak: ‘haal dat meisje. Als ze de dochter
van een vrije man is, zal ik haar trouwen. Is ze een kind van een slaaf, dan
zal ze mijn geliefde worden.’ De dienaars brachten haar naar hun heer. Hij
vroeg haar naar de ouders, hun naam en geloof want hij wist dat er vele
heimelijke christenen woonden. Margaretha antwoordde vrijmoedig: ‘ik stam uit
een goed huis, mijn vader is Theodosius. Ik heet Margareth en ben christin.’
Olybros zag haar vertoornd aan: Ԥie beide eerste zaken spreken mij wel aan, men
ziet dat je uit een voorname familie komt en dat je mooi bent ziet ieder. Maar
het past niet dat een edele jonge vrouw een man aanbidt die aan het kruis
geslagen is.’ Verbaasd wilde ze weten: ‘wie heeft je gezegd dat Christus
gekruisigd is?’ De prefect gaf toe dat
hij de boeken der christenen gelezen had die in de loop der tijd afgeleverd
waren. Margaretha verwonderde zich’ als u van de macht en de heerlijkheid van
mijn God weet, dan kan ik niet begrijpen dat je je niet tot hem bekeert en
wilde van Christus spreken.’ Maar de prefect liet haar zwijgen en gevangen
nemen
Hij deed al wat in zijn vermogen lag om haar weer afvallig
te maken. Hij ontzag zich niets en probeerde zijn doel te bereiken door haar
allerlei folteringen te laten ondergaan. In de kerker bad de jonkvrouw tot de
Heer haar de kracht te geven om te overleven. Volgens de legende zou in de
kerker, waarin ze opgesloten was, een draak op haar zijn afgekomen.
Gelijktijdig straalde in het donker een buitenaards licht waarin ze de gestalte
van een duif herkende. Dan maakte ze het teken van het kruis zodat de draak de
vlucht nam. Ze zonk op haar knieën en dankte God voor zijn hulp. Toen ze van
gebed opstond kwam de verleider nogmaals, nu in de vorm van een schone
jongeling en zei: ‘Laat me, je hebt me overwonnen. Als een man me overwonnen
had was mijn trots niet zo diep gezonken dan door de zege van een zwakke vrouw.’
Margaret werd vervuld van blijdschap toen ze dit hoorde en wist nu dat ze Satan
zelf overwonnen had en zou ook over andere zaken zegevieren. Ze bleef rustig
toen men haar de volgende dag weer voor de rechter sleepte. Er was veel volk
samengestroomd die allen meenden dat de gekwelde wel zou opgeven en de goden
offeren. Maar ze weigerde ook nu, waarom de prefect beval de marteling door te
zetten. Een poging om haar te verdrinken mislukte. Dan brak er een
verschrikkelijke aardbeving uit wat Margaret redde uit de handen van haar
kwellers. Vele ongelovigen erkenden het teken en lieten zich dopen. Maar
daarmee bezegelden ze het lot van het meisje. De prefect dacht dat als hij haar
doodde ze wel weer heiden zouden worden en beval haar te onthoofden. Ze ging
rond 300 het eeuwige leven in, 20 juli 275 (305 of 307) om precies te zijn.
Daarom wordt ze afgebeeld, staande op een draak die soms
in haar mantel bijt en soms in haar staf. De parels die haar haarlokken sieren
zijn een toespeling op haar naam. Ook wordt ze veel afgebeeld met een kruis en
een duif, ook met de palm (die ook margarites heet) de bloem margriet, schaal
of vaas naar de poging om haar te verdrinken en de kroon van de martelaars.
Een legende verhaalt dat er papavers ontsprongen uit het
bloed van de draak die verslagen werd door de Heilige maagd Margaret:
‘and
poppies a sanguine mantle spread
For
the blood of the dragon St. Margaret shed.’
Ze heeft talrijke patronaten, vrouwen en vooral meisjes
stellen zich onder haar bescherming. Gehuwde vrouwen bidden haar om een lichte
geboorte en later om genoeg melk te geven. Ze is de schutspatroon van barende
vrouwen, vandaar dat een dochter van Hendrik III zo genoemd werd toen zijn
gemalin deze heilige aanriep bij de geboorte van haar kind. Vergelijk
Artemisia, naar Artemis de maangodin. Callimachus, die de kleine Artemis op de
knie van haar vader Zeus zet, laat haar zeggen: ‘Op de bergen zal ik dwalen, de
steden die ik doorga zal ik alleen de vrouwen bezoeken die aan de scherpe
pijnen van geboorte weeën lijden, ze roepen me om hun hulp.’
‘Margaritha, blomken fijn
Kander wel iets schooners zijn
Bij deze versregels duidt de dichter op de betekenis van
het Griekse woord wat bij ons parel betekent en door de Christenen tijdens de
vervolgingen der Romeinse keizers in hun geheimtaal werd opgenomen, zoals hij
elders zegt:
‘Margartiha ‘t is bekend
Was het woord, dat de ouden zeiden
Als zij, zwichtend voor den heiden
Spreken wilden, ongeschend
Van Gods heilig Sacrament.’
Immers als de eerste Christenen die onder Nero ‘s zwaard
kwamen:
Van het lichaam onzes Heeren
Mieken uwen schoonen naam
In hun kerkelijke zaken
Van ‘t tot Margaritam gaan
Dat was, Onzen Heer ontvaan’.
Zo werd het eenvoudige weidebloempje tot symbool van de
Christenen. Gelijk de natuurlijke parel in de blinkende oesterschelp of
parelmoeder neerligt zo ligt de heilige Hostie in de gouden kelk die Maria
verbeeldt.
De beruchte regendag. De
20ste juli is beslissend voor de eerstkomende zes weken. Men
kent het gezegde: ‘regent het op St. Margriet, dan regent het 6 weken lang.’ In
Frankrijk zegt men hetzelfde van St.
Medardus, 8 juni. Het Franse rijmpje luidt: ґ’qant il pleut de St. Medard,
il pleut quarante jours plus tard.’ St. Medard wordt de ‘le grand pisseur’ genoemd.
In Groningen pis grait,= pis margriet.
De volksfantasie heeft bij gebrek aan een
wetenschappelijke grondslag voor die veronderstelling haar toevlucht genomen
tot een legendarisch verhaal. Eens zou Jezus met zijn discipelen tegen het
aanbreken van de nacht ergens onderdak gezocht hebben. Een zekere vrouwe
Margriet wees hun van de deur, maar een ander nam hen gastvrij in huis, welke
laatste tot beloning de gunst verkreeg zes weken lang, zonder vermoeid te
worden, bezig te kunnen zijn met het werk wat zij ter eerste ter hand zou
nemen. Ze zette zich aan het spinnenwiel en spon al die weken zonder maar
enigszins vermoeid te worden. Margriet, jaloers, bood Jezus en de zijnen alsnog
gastvrijheid aan, onder betuiging van haar leedwezen en tevens verzoekende dat
haar hetzelfde ten deel mocht vallen als de andere vrouw genoot. Voordat ze
zich, nadat haar verzoek was ingewilligd, aan haar spinnenwiel te zetten,
verwijderde ze zich om een ‘boodschap’ te verrichten, met gevolg dat ze
verplicht was dit zes weken achtereen te doen.
Enkele monniken in Winchester probeerden het stoffelijk
overschot van St. Margriet op te graven omdat ze vonden dat het een passender
rustplaats verdiende dan waar het lag, namelijk in een onaanzienlijk graf bij
de deur van de kathedraal. Een plaats die ze zelf bij haar leven had
aangewezen. Toen het opgravingswerk begon op 15 juli regende het en dat bleef
veertien dagen zo, waardoor het onmogelijk was haar lichaam over te brengen. Al
gauw begonnen de monniken zich af te vragen of de nederige heilige zelf
wellicht deze regen had veroorzaakt omdat ze wilde blijven liggen waar ze lag.
‘St. Margriet pist in’tմ riet
Zes weken boerenverdriet.’
Is het droog weer op Pisgriet, dan regent het 30 (of 40)
dagen niet. Of’
Regent het op Sint Margriet niet, dan regent het 6 weken
niet. Het tegendeel is ook waar, regent, dan regent het 6 weken.
De regen van Sint Margriet duurt nog 14 dagen en geeft
slecht hooi. Of:
Geeft Margriet geen zonneschijn, het hooi zal licht
bedorven zijn.
Margaretha’ s regen brengt geen zegen. Ook:
Regen met Sint Margriet, geeft 6 weken boerenverdriet.
Sint Margriet houdt haar water niet.
Als het op 20 juli regent
Zijn we ‘r veerig dagen mee gezegend.
Als de eerste peer komt te Sint Margriet, dan men overal
de oogst beginnen ziet. =Is het dus op deze dag geruime tijd goed weer dan
begint men met oogsten.
Het duizendguldenkruid is een St. Margrietbloem, Erythraea
centaurium, haar kruid Achillea millefolium, zo ook de madelief, Bellis
perennis, de grote madelief Chrysanthemum leucanthemum, de fenegriek Trigonella
faenum graecum.
20 juli, H. Wilgefortis (Wilgifortis, Dappere Maagd, Hellebrecht, Helper) : dit is Latijn Virgo fortis: ‘dappere
maagd?’
De H. Wilgefortis of
de Vlaamse baardheilige of Ontcommer, was een legendarische heilige die
een bekeerde koningsdochter geweest zou zijn. De verhalen over haar leven
spreken elkaar tegen.
Dochter van de koning van Portugal die met die van Sicilië
in oorlog geraakte. Ze kwamen overeen om de laatste uit te huwen aan
Wilgefortis. Die weigerde echter voor het aanzicht van de 2 koningen en andere
edelen en zei dat ze met de gekruisigde God was getrouwd. Ze werd in de kerker
geworpen. Op haar gebed kreeg ze een baard, duivelswerk. De koning van Sicilië
zag verder af van zijn huwelijksaanzoek. De vader, in woede ontstoken, liet
haar kruisigen als haar gekruisigde God.
Ze bad tot de hemel voor allen die haar aanriepen dat ze verlost mochten
worden van alle vermoeidheid, benauwdheid van het hart, lichaam en geest, om te
‘ontcommeren in lastelicken zaken.’ Zo heeft ze antwoord gekregen van de hemel
dat al wat ze gevraagd had haar gegund zou worden, heeft de geest gegeven en is
ten hemel gevaren. Gelijker tijd ontstond er grote donderslagen en bliksem
zodat het paleis van haar vader bijna verbrandde. Volgens anderen een Vlaamse heilige.
Ze werd in Portugal en Spanje als heilige vereerd, maar
ook in een groot deel van Europa.
De gekruisigde Portugese koningsdochter draagt natuurlijk
een kroon, soms een diadeem. Het hoofdhaar hangt gekruld op rug en schouders.
Ze heeft meestal de ogen open, zodat ze nog levend aan het kruis wordt
voorgesteld, wel vaak met een dolk in de borst. Haar gelaat heeft iets
mannelijks, passend bij de baard, die soms zeer lang is. Ze wordt aangeroepen
bij liefdesverdriet en kommer in het algemeen.
Ze is niet gecanoniseerd, heeft daarom ook geen officiële
naam die aan een wereldse ontleend is. Sinds 1969 is ze van de lijst van de
heiligen geschrapt.
De meeste namen stammen echter uit het noorden, Ontkommer,
(helpt bij kommer of lost kommer op, redding, verlossing) Onkommer, in
Duitsland Kmmerniss en Kmmernuss, Wilgeforthis, Willifordis, Regenfredis,
Regenflegis, Liberata (dit naar een andere Portugese heilige die onthoofd werd
waar ze mee verwisseld werd) Liberatrix, Liberata, vaak Helpe, Hilpe, Hulpe,
Gehulpe. Soms ook Dignifortis, Virgo fortis (Sterke Maagd), Vilgeforte,
Virgeforte, Komira, Khomerus, Kymiri, Eutropia, Verandering of Aanvechting.
Ontcommer is specifiek Nederlands, mogelijk een heidense
godin. Een wonderdoenend beeld te Wormer werd beschreven door de geleerde
Marten Duncan die in 1590 op 85 jarige leeftijd overleed. Dat beeld, zegt hij,
werd jaarlijks rondgedragen. De inwoners vertelden dat het tegen de stroom in
was aangedreven en Sinter Helper voorstelde.
Ze werd vooral vereerd van Zeeland tot Noord Frankrijk,
Brabant tot Tirol. In het laatste land wordt verhaald dat ze gebeden zou hebben
dat God alle gevaar van de zonden van haar mocht afwentelen, zelfs op gevaar af
haar schoonheid te verliezen. Onmiddellijk was ze ontembaar geworden als het
wild op de bergen. De vader joeg haar na in de bossen waar ze als een
krankzinnige en van God verlaten rond liep. Haar hele lijf begroeide met haar
en kreeg een baard van wel een span lang. Ze werd gevangen genomen en in de
kerker van haar vader geworpen waar ze ellendig ‘verkommerde.’ Een zalige dood
maakte een eind aan haar lijden en de zekerheid van in de hemel te komen
verhelderde haar gelaat. Haar afbeelding vind je daar op oude kachels, op grond
van Deut. 4:20, 1 Kon. 8:54, Jer. 11:4, zijnde het symbool van gevangenschap,
kommer en ellende, waarin de arme zielen haar ‘kalte Pein’ ondergaan. Prenten
van de heilige hangen in de slaapkamers om een vruchtbare echt te krijgen, ook
in kruisgangen en lijkkapellen omdat ze met de dood in betrekking staat. Te Inn
wordt er bij verteld dat haar lichaam in het water werd geworpen en
stroomopwaarts dreef en door ossen getrokken naar de plaats werd gebracht waar
ze als helpster in de nood vereerd zou worden. Het tegen de stroom in drijven
is een wonder. Dat gebeurt meer, ook met Mariabeelden Soms wordt vermeld dat ze
in Holland in Steenberg (en) begraven is. Vaak wordt ze afgebeeld met een
gouden schoen die ze aan een speelman geeft. Die wordt dan vrijgelaten en
sindsdien is ze de beschermheilige van onschuldig gevangenen en veroordeelden..
In München komt de volgende legende voor.
In de Provence, volgens sommige in Sicilië, heerste een
heidense koning die een dochter had die Kommeria heette en in het vervolg
Kummernus genoemd werd. Ze was barmhartig en diende ijverig de afgoden. Een
oude man beantwoordde haar vraag waarom zoveel mensen vanwege Christus ter dood
werden gebracht. Ze kreeg daardoor zoveel liefde voor Maria dat ze de gelofte
deed ook maagd te blijven. Een heidense koning van Portugal vroeg haar ten
huwelijk. Ze bad tot God dat die dat mocht verhoeden. Niet lang daarna
verscheen haar ‘s nachts 6 schone en schitterende vrouwen waarvan er 1 een kind
droeg. Ze hoorde een stem zeggen dat haar verzoek verhoord zou worden en dat ze
de wereld vaarwel moet zeggen en haar hoop alleen op God vestigen en dat ze te
zijner tijd aan het kruis zou sterven. Dat was Maria door wiens kind alles was
geschapen, Catharina, die haar hemelse bruidegom boven alle aardse stelde,
Barbara, die door haar heidense vader onthoofd werd, Margareta, dochter van een
Saraceen, bekeerd, gemarteld en onthoofd, Christina, ook in het geheim een
christin en zo ook zwaar gefolterd en Elizabet die met de vorige de meter van
St. Ontcommer genoemd werden. Deze Elisabet was de dochter van de koning van Sicilië
en trouwde op 12 jarige leeftijd met Dionysus, koning van Portugal, ging na
zijn overlijden in het klooster, stierf in 1336 en werd in 1625 heilig
verklaard. Blijkbaar is ze later bij de overige heilige vrouwen ingevoegd om
het verhaal van Portugal en Sicilië aannemelijk te maken. Onze heilige liet
door dat visioen aan haar vader verklaren dat ze christen was geworden en maagd
wilde blijven. Voor hem ontboden dreigde hij haar met een smadelijke dood als
ze de Portugese koning niet wilde trouwen. Ze volhardde en sprak zoveel over
haar geloof dat 12 van haar vrouwen, de hofmeester en ongeveer 300 mensen er
toe bekeerd werden. De vader liet haar folteren en gevangen zetten. Ze bad zo
veranderd te mogen worden dat geen man haar in het vervolg zou begeren. Toen
kreeg ze een nieuwe gestalte met haar en baard, naar God de gekruisigde
gelijkwaardig. Die verscheen met zijn moeder en doopte haar met de verzekering
dat welk mens haar in nood en bezwaar van gemoed haar aanroept ze die niet
verlaten zal. De vader vernam de verandering van zijn dochter en liet haar
kruisigen. Van het kruis preekte ze op zulke wijze dat 5000 personen zich
bekeerden. Het volk wenste dat de koning zijn dochter van het kruis zou nemen
omdat haar onrecht was aangedaan. Hij gaf toe, maar te laat, ze was al tot haar
hemelse bruidegom gegaan.
Volgens sommige is de legende ontstaan uit een onbegrepen
afbeeldingen van Christus in lang gewaad van Santo Volto (het Heilig Aanschijn)
van Lucca.
Vgl. ook de Sint-Ontcommerspolder of Aanwas bij
Steenbergen (N. Brabant) die in de volksmond Sinte Komkommerspolder genoemd
wordt en zo genoemd omdat de heilige het land tegen overstromingen beschermt.
Haar beeld in de kerk van hun stad verrichtte dagelijks grote wonderen en
tekens. Uit vele legenden blijkt dat er een gouden en zilveren beeld van St.
Ontcommer te Steenbergen was. De roep van de wonderen te Steenbergen
verspreidde zich naar het zuiden. Met Steenbergen werd het niet ver verwijderde
Poortugal bekend. Na haar dood gebeurden grote wonderen, de vader werd bekeerd,
liet zich dopen en gaf beval een kerk te bouwen. Hij liet daar ook een gouden en
zilveren beeld oprichten. Ze wordt vaak afgebeeld als Maria, met dezelfde
blauwe kleren. Ze wordt aangeroepen als hulp en steun van moeders die verdriet
van hun kinderen hebben. Een heilige in kommer en zorgen om zielenlijden en
hartzeer weg te nemen.
Mogelijk is het verhaal afkomstig van de kruisvaarders die
ook naar St. Jacob van Compostella geweest zijn. In Lissabon begonnen ze de
strijd tegen de Saracenen. Terugkerende hebben ze wel verhalen meegenomen. Ze
verhaalden van een gekruisigde dochter van een koning van Portugal die ze
aanriepen in ‘anxte, in noede of eniche beangstheit hen pleget te vertoosten en
te ontcommeren in hare lastelike zaken.’ Ze voldeed aan de behoefte van het
volk. Ze riep oude heldenzangen en mythen op en wekte het geloof van de oude
vaderen terug, een oude godin trad op de voorgrond. Als een heilige had ze
kommer weg genomen.
Laat ons nagaan hoe Ontkommer ontstaan kan zijn.
In het lied van Fiolswidr, het Noorse Hooglied, woont
Menglada, een Walkure, op de Hyfjaberg
Lammen en zieken kunnen daar genezing en troost vinden,
hoe oud de kwaal ook moge zijn. Negen geneeskundig meisjes zitten aan haar knieën. De eerste
heet Hlif: Hulp. Aan de vraag aan de wachter van de berg gedaan:
‘beschermt u allen die u offeren
Als ze u aanroepen.’
Antwoordt hij:
Elke zomer, zo aan hem geofferd
Zal op geweide plaatsen
Geen ziekte het mensdom overkomen
Die zich tot wenden niets wisten.’
Vele namen van plaatsen die met Hulp, Hulf en Helf zijn verbonden
en waar kerken of kapellen nog staan of in de buurt getuigen van oude
offertafels der Godin. Van heidens waren ze christelijk geworden.
Hlif is waarschijnlijk dezelfde als Hlin, die borg is voor
hem die Frey voor enig gevaar behoeden wil. Die zendt haar tot de stervelingen
om hun kommer te verminderen en nimmer tevergeefs. Ze is dus een medelijdende
godin en overgegaan op het Duitse spreekwoord: ‘wie in nood is leunt op haar.’
(hleinir)
Iduna, de voorwetende godin, is waarschijnlijk hetzelfde
wezen als Manglada en is vanwege de zonde der Azen, als het ware uit de hemel
op aarde gekomen. Door het oud worden van de Azen, na het verdwijnen van de
gouden appelen gaan drie van hen naar Iduna om de toekomst te vernemen. Twee
keren terug, maar Bragi, de skald of dichter, blijft bij haar, dat is de
trooster, mogelijk ook later de echtgenoot van Iduna die de legende de vorm van
een vioolspeler gegeven heeft. (Dat is de vioolspeler die je bij haar afgebeeld
ziet, net als de lier bij Apollo die de wereldlier handhaaft en de
wereldsmarten en het drama der mensen bezingt. Als Apollo op de Parnassus met
zijn muzen past bij de Noorse Hilf ook Kommernis en haar acht zusters.
20 juli, H. Wolmarus
(Wulmarus, Ulmar, Vulmar, Samer, Wulmar of Vilmer) Germaans wolf: ‘wolf.’
Hij is geboren bij Boulogne, Picardië, en rond 698
gestorven. Hij was getrouwd, maar werd met kracht van zijn vrouw vandaan
gehaald en werd een Benedictijner werkmonnik te Haumont. Hier werkte hij in het
bos en hoedde het vee, na een tijdje mocht hij het priesterschap halen, werd
aangesteld en werd zelfs de stichter en eerste abt van het klooster van Samer
(Salviniacum) bij Boulogne. Later werd de abdij naar hem genoemd, Sany
Vulmaire. Hij wordt afgebeeld als een kluizenaar in een holle boom die van een
voorbijganger brood krijgt.
Eeke heeft deze naam gekregen omdat de H. Wolmar ter
plaatse, vroeger stond hier een groot woud, drie dagen zonder eten en drinken
in een holle eik verbleef, ‘om de lof des volks te vlieden.’
20 juli, Frederik van Sirik,
43ste bisschop van Utrecht.
Hij was proost van de
St. Pieter de Utrecht en op sterk aandringen van graaf Willem tot
bisschop gekozen. Liet zich in Rome wijden waardoor hij het bisdom dat tevoren
tamelijk rijk was met schulden heeft bezwaard. De schrijvers van die tijd
getuigen dat die tijden zeer bedorven waren, gierigheid en geldzucht volop
aanwezig waren. En omdat hij verplicht was aan de Hollanders luisterde hij vaak
naar de graaf met het doen en laten. Dat leidde onder andere tot een oorlog want
de heren van Lienden, van Oemeren en enige anderen die door de zware
schattingen van de hongerige kerkvoogd getergd en te hoop gerukt waren hebben
hem vel leed aangedaan. De bisschop nam zijn toevlucht tot Reinold, hertog van
Gelderen, maar die werd door zijn eigen zoon gevangen gezet. Hij moest dan
terug keren naar Willen, graaf van Holland, die gelijk een leger op de been
bracht.
Hij is op 20 juli 1320 overleden in Horst aan de jicht.
In datzelfde jaar heeft de zee of liever de Rijn na het
doorbreken van de dammen en dijken de landen van Utrecht helemaal overstroomd
en tot en plas gemaakt. Daarna zou er het college van dijkgraven en heemraden
zijn opgericht om de Ԭek te verzorgen in 1323. Onder deze bisschop is in 1320
op het feest van de heilige Johannes en Paulus een begin gemaakt met het bouwen
van de beroemde toren van St. Martinuskerk waarop in 1372 het kruis met de vaan
geplant werd.
Drie symbolische bloemen, de Virginische drakenkop of
draaibloem, Physostegia virginiana, de Franse zonnebloem, Calystegia sinensis,
en de rechtopstaande Afrikaan, Tagetes erecta, zijn aan hun toegewijd.
Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/