29 juni.
Klik hier voor inleiding
heiligen met relikwieën, biecht, aflaat, chrisma, era of tijdsbepaling,
weerspreuken, bloemen.
29
juni, St. Pieter en St. Paulus: Latijn paullus: ‘klein,
gering.’ Al een Romeinse familienaam bij het geslacht Aemilia. Het de naam van
de apostel die hij als Romeins burger had bij zijn verkeer in de Hellenistische
wereld. In handelingen verschijnt de naam Paulus voor het eerst bij het bezoek
van Paulus en Barnabas aan Cyprus. Daarvoor vinden we de naam Saulus, Hebreeuws
Sjaoel: ‘hij om wie is gebeden.’
Paulus was afkomstig uit een streng farizese familie te
Tarsus in Cilici, rond 10 v. Chr. Geboren als Saulus. Werd door zijn vader tot
rabbi bestemd en daarom al vroeg naar Jeruzalem gezonden waar hij door Gamalil
in de theologie onderwezen werd. Daarnaast leerde hij het handwerk van de
wevers. Als strenge farizeeër leidde hij de vervolgingen van de nieuwe sekte te
Jeruzalem en liet zich, toen de christengemeente zich daar verstrooid had,
volmachten geven om in Damascus het vervolgingswerk voort te zetten. Hij was
vol haat tegen de christenen. Voor Damascus bewaakte hij de kleren waar
Stephanus gestenigd werd.
Voor Damascus kreeg hij een visioen, hij werd van zijn
paard gebliksemd en een verschijning van Christus kreeg, waardoor de vroegere
vervolger een van de vurigste apostel van de christenen werd en noemde zich
sindsdien Paulus. Na een driejarige, door een reis naar Arabië onderbroken
oponthoud in Damascus waar hij ճ nacht in een rieten mand van de stadsmuur
neergelaten moest worden of men had hem vermoord, begaf hij zich twee weken
naar Jeruzalem waar hij Petrus en Jacobus aantrof. Dan kwam hij in Antiochi en
ondernam een missiereis die over Cyprus naar de Klein Aziatische provincie
Pamphylie voerde. In Antiochië teruggekeerd zag hij de gemeenten verdeeld over
de vraag onder welke bedingen men gelovig geworden heidenen in de christelijke
gemeenschap op moest nemen. Een daarvoor ondernomen reis naar Jeruzalem voerde
rond 50-52 tot het resultaat van de scheiding van het missiegebied,
apostelconvent. Gelijk kreeg hij nog een conflict met Petrus over de verhouding
tussen Joden en heidenen in het christendom. Dit leidde zelfs tot scheuring met
Barnabas in Antiochië.
Was er enige rivaliteit met Petrus? Die was een eenvoudige
visser met simpele denkwijze, Paulus kwam uit Tharsie. Een levendige
handelsstad en hij had een beweeglijke geest. Hij beheerste de wereldspraak,
het Grieks, als Hebreeuws en had een uitstekende opvoeding genoten. En, dat was
het verschil, hij sprak met zijn hart. Zijn overstromende liefde, gepaard met
een zekere kennis zal hem het middelpunt van de Apostelen geweest zijn en hen
zijn wil opdwingen. Paulus haalde op het
eerste concilie van de wereldgeschiedenis, aanvankelijk tegen de wil van
Petrus, de jonge christelijke kerk uit het enge Joodse denken en opende zo de
weg naar de wereldkerk. Op drie grote reizen zorgde hij voor uitbreiding van
het christendom. Hij is geen volksheilige geworden. De eenvoudige mens hield
van Petrus, Jozef of Antonius meer dan de geestrijke mens die matigheid predikte.
Paulus schreef verschillende brieven waarvan er vele in het N. testament staan.
Vervolgens ging hij weer naar de Klein Aziatische
provincies, vandaar weer naar Griekenland waar hij vooral in Corinthië een
christelijke gemeenschap stichtte. Een derde missiereis voerde hem naar Galatir
en Ephesos. Hier werd hij na een driejarig oponthoud verdreven, ging via Macedonië
naar Corinthië en in 59 naar Jeruzalem. Nauwelijks aangekomen werd hij door de
Romeinen bij een volksopstand gevangen genomen en naar Caesara voor verhoor
gebracht. Hij had het Romeins burgerrecht, vandaar dat hij naar Rome ging, 61,
om terecht te staan inzake de aanklacht die tegen hem geuit waren. Daar bleef
hij twee jaar in gevangenschap. Dat volgens zijn berichten.
Hij zou gelijk met Petrus de marteldood gestorven zijn,
dezelfde dag en hetzelfde uur, Petrus werd op de Vaticaanse heuvel gekruisigd
en hij werd op de Via Ostia onthoofd.
Hij wordt afgebeeld als apostel met een of meer zwaarden,
soms met een zuil, kroon of riet, naar de rieten mand in Damascus. Geheel
bijzonder is de afbeelding van wolf en lam, dus voor en na zijn bekering.
Verder met boek, schriftrol, pen, zijn brieven, duif, goddelijke inspiratie,
slang, die hem beet maar niet deerde,
drie bronnen aan zijn voeten omdat er drie bronnen ontsprongen zouden
zijn op de plaats waar zijn afgehouwen hoofd drie maal de aarde aanraakte. De
naam ‘grefontane’ herinnert daar nog aan. Ook zie je wel waar hij de kleren van
Stephanus bewaakt of waar hij van zijn paard valt en ook wel waar hij met zijn
hand zijn rechteroog bedekt als een verwijzing naar zijn tijdelijke blindheid
nadat hij van het paard gevallen was. Patroonheilige van theologen, wevers,
touwslagers, wapensmeden en mandenmakker, dat naar zijn redding in een roeten
mand. Aangeroepen tegen slangenbeten, hagel en onweer op zee.
De figuur van Paulus kennen we goed door de beschrijvingen
van zijn zendingsreizen, handelingen, en door zijn brieven.
Hij zou later bevrijd zijn, maakte nog meerdere reizen, o.a.
naar Spanje. Weer teruggekeerd zou hij weer vast gezet zijn onder Nero en daar
onthoofd. (zie ook Rom. 15, 24, 28) Met het zwaard zou hij gedood zijn. Dat de
legenden beiden op dezelfde dag de marteldood laten ondergaan en de kerk hun
beider nagedachtenis op 1 dag viert, is zeker niet zonder reden geschiedt. Het
zal mogelijk gedaan zijn om de herinnering uit te wissen aan de gespannen
verhouding die eenmaal bestond tussen de conservatieve Petrus en de radicale
Paulus, zie Galatiërs 2: 11, in de dagen dat de heiden apostel met zijn
opvatting scherp stond tegenover de apostel der Joodse christenen en diens ideeën.
Verschillende R.K. feestdagen zijn aan hem gewijd.
25 januari is de dag van Sint Paulus bekering. 29 juni Petrus en Paulus, 30 juni,
feest van Paulus, is later ingesteld om de feesten van beiden enigszins te
scheiden. H. Paulus wordt dan meestal op 30 juni gevierd. De naam werd ook
minder populair dan die van Petrus, waarschijnlijk doordat ze 1 feestdag
moesten delen. De moeilijkheid werd opgelost in de naam Pieter Paul Rubens.
Zie 18 januari voor Sint Petrus. Petrus wordt afgebeeld
als een grijsaard met een kaal hoofd en twee sleutels in de linkerhand, een van
goud en een van zilver, de linkerhand voert de kromstaf. Als patroon van de
vissers is hij meestal anders uitgevoerd, namelijk met de sleutel in de
rechter- en een kabeljauw in de linkerhand. Hij is de visser van mensen. In
Maastricht heeft hij een boek in de linkerhand, dit naar Matth. 16:19. Vaak zie
je de twee belangrijkste apostels samen, Petrus met de sleutels en Paulus met het
zwaard.
St. Peters gildebroeders zijn de vissers. Op de dag van
die heilige wordt op de Belgische kusten de zee gezegend. In Oostende trekken
dan de gildebroeders, verenigingen en gezelschappen met hun vaandels emblemen
en heilige zaken, met brandende kaarsen in de hand, door de straten naar de dam
in de zee. Daarop is een altaar geplaatst waar de mis wordt gelezen en waarna,
onder muziekgeschal en het donderen der kanonnen de zee gezegend wordt. Een
menigte vaartuigen begeleidt de boot, waarin de pastoor zit, die de zee zegent
met wijwater.
De ‘Princeps Apostolorum’ of de eerste der apostelen wordt
ook wel ‘elephas genoemd wat ook rots betekent. Hij en Johannes en Jacobus
worden de drie ‘zuilen Apostelen ‘genoemd. Het zgn. primaat of voorrang van
Petrus staat in verband met de, in het evangelie van Matth. ingelaste verzen,
17,18 en 10 van hoofdstuk XVI. Bekend is de legende, verbonden aan de oude
kapel aan gene zijde der poort van de Via Appia bij Rome, waar de vluchtende
apostel zijn Meester ontmoet en op zijn vraag:’Domine quo vadis?’ (Heer waar
gaat gij heen?) ten antwoord ontvangen zou hebben: ‘Ik ga naar Rome om mij
andermaal te laten kruisigen.’ Spoedig daarna, in 68, zou hij door Nero
gekruisigd zijn, volgens sommigen met zijn hoofd omlaag omdat hij zich niet
waardig achtte om op dezelfde wijze als Christus te sterven.
Hij wordt verschillend afgebeeld, meestal met de
verschillende episodes uit zijn leven, bekering, prediking, dood. Hij
verschijnt steeds als een baardige man. Zijn persoonlijke attributen zijn het
zwaard, naar zijn doodsoorzaak, een boek, naar de Schrift, Patroon van
korvenmakers, arbeiders, ridders, zeilers, wevers, tapijtenwevers. Helper bij
bliksem en hagel, krampen en slangenbeten
Peterselie moest op de dag van St. Peter, 29 juni, gezaaid
worden. Ook dat de kieming lang duurt brengt men dit met St. Peter in
verbinding. De peterselie moet namelijk na het zaaien eerst naar Rome, naar St.
Petrus reizen om verlof tot kieming te vragen, met 6 weken is het weer terug.
Men dacht dat het zaad langzaam ontkiemde, omdat het zeven maal moest afdalen
naar de duivel. Tuinlieden durfden het zelfs niet eens te verplanten wegens het
aanbrengen van ongeluk.
G. Gazelle merkt op dat de geloofspredikers van het
Christendom St. Pieters beeld gezet hebben op de brokstukken van de verslagen
dondergod. Bonifatius velde de Donar eik om van het hout een bedehuis voor St.
Petrus te maken. Hoe anders zouden al die Sinte Pieter en Onze Heere vertelsels
te verklaren zijn? Eigenaardig is het dat in al die volksverhalen St. Pieter
dwaas, boos, onhandig doet, terwijl Onze Heer alles in het reine brengt. In
Beieren blijkt het nog duidelijker waar aan Petrus de heerschappij over donder
en bliksem wordt toegekend getuige de gewoonte om bij het losbarsten van onweer
schertsenderwijs te zeggen: ‘Petrus gooit met de kegels.’
De planten die aan St. Pieter gewijd zijn, de grote
madelief, Chrysanthemum leucanthemum, de bolderik, Agrostemma githago, de
koekoeksbloem, Melandryum diurnum, een hertshooi, het akker zwartkoren,
Melampyrum arvense, de sleutelbloem Primula elatior, de eersten bloeien op zijn
dag, de ander naar de sage.
De kruiden: de sleutelbloem, de madelief, Bellis perennis,
de maldegeer, Gentiana cruciata, de pauwengerst, Hordeum quadrangulare, het
glaskruid, Parietaria officinalis, de duivelsbeet Scabiosa succisa, het
balsemkruid Balsamita major, zeevenkel Crithum maritimum, het roodbessige
radijsboompje of sneeuwbes Symphoricarpus orbiculata, de koekoeksbloem Lychnis
flos-cuculi, St. Peterslelie Lilium croceum, St. Pietersbaard, Anemone alpina,
heggenclematis Clematis vitalba, nagelkruid Geum urbanum, die drie planten
hebben baardvormige vruchten. St. Pietershout, Equisetum, het maankruid
Botrychium lunaria, zijn staf de guldenroede, Solidago virgoaurea, Petrussen
zijn vlambloemen Phlox paniculata. Ook de gewone anjer is een St. Pietersbloem
in de omstreken van Bologna. St. Pieter verkiest de bloem boven alle anderen.
Doch een onbekende monnik wijdt aan die feestdag de hanenkam of ratelaar,
Rhinanthus.
Dit feest wordt in Belgi gevierd met dansen en zingen om
het vuur. Een overgang van het Sint Jansvuur. De leider van de apostelen wordt
aangeroepen tegen onvruchtbaarheid en koorts.
Sint Pieter helder en klaar is een goed iemenjaar.
(bijenjaar)
Met Sint Pieter rijpt het koren dag en nacht.
Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/