30 november.
Heiligen van de dag, Weerspreuken. file:///Users/niekkoomen/Sites/Volkoomen/heiligen/30
november.htm
Uit www.marypages.com
Klik hier voor
inleiding heiligen met relikwieën, biecht, aflaat, chrisma, era of
tijdsbepaling, weerspreuken, bloemen.
30
november, St. Andreas:
Grieks andreios: ‘mannelijk of dapper.’
Naam van de eerste discipel en oudere van Petrus.
Waarschijnlijk is het een vertaling van een Hebreeuwse naam. Hij was visser van
beroep. In het N.T. vinden we weinig van hem vermeld, hij is de eerste genoemde
apostel die tegen Petrus zei; ‘wij hebben de Messias gevonden..’
Joh. 1; 40-42.
De traditie wil dat hij door Cappadocië, Galatie en Bithynei
naar Scythie ging om hier het evangelie te verkondigen, het gebied rond de
Zwarte Zee, hij is d apostel van het Oosten en de beschermheilige van Rusland.
Hij stichtte op zijn terugtocht de kerk te Byzantium. Volgens de Russische sage
heeft hij het Christendom gebracht aan de oevers van de Wolga.
Petrus werd in Rome ondersteboven gekruisigd. De Romeinse
gouverneur Aegeas besluit dat Andreas diagonaal moet worden gekruisigd. Men
zegt dat hij vol begeestering het kruis omhelsde waaraan hij ging sterven. Om
het lijden zo lang mogelijk te rekken wordt Andreas niet genageld maar met
touwen gebonden. Na twee dagen zou hij op 30 november van het jaar 60 onder de
regering van keizer Nero aan zijn einde zijn gekomen. Zijn gevangen
neming had een opstand onder de bevolking tot gevolg. Andreas spoorde
zijn volgelingen echter aan tot lijdzaamheid waardoor hij later de erenaam ‘sanctorum
mitissimus’ verkreeg, ‘de zachtmoedigste onder de heiligen.
Volgens de overlevering werd Andreas te Patras in Zuid-Griekenland
gekruisigd aan een kruis in X vorm (wordt bijvoorbeeld zo afgebeeld in de R.K.-kerk
te Velden) vandaar de naam Andreaskruis als in de
Engelse vlag.
Hij wordt blootsvoets afgebeeld in lange tunica en mantel
en naast hem of voor hem staat een kruis in x vorm. Soms zie je hem met slangen
als symbool van de duivel, ook met een schepnet, schelp of vissen.
In 357 worden zijn relikwieën naar de kerk van de
Apostelen in Constantinopel gebracht dat zich op Andreas beroept zoals Rome op
zijn broer Petrus. Wanneer achthonderd jaar later de Fransen aan de macht komen
laat kardinaal Petrus van Capua het gebeente naar Italië overbrengen. Na de
historische ontmoeting in 1964 tussen paus Paulus VI en patriarch Athenagoras
van Constantinopel schenkt de laatste als groot gebaar een icoon waarop Petrus
en Andreas elkaar omhelzen. Kort daarop schenkt Paulus VI aan hem een
reliekschrijn met het ooit geroofde hoofd van Andreas.
St. Andreas is de schutspatroon van Rusland. De
Andreasorde is gesticht in 1698 door Peter de Grote, naar aanleiding van de
onderdrukking van de opstand der Strelitzen. Het wordt alleen aan leden van de
keizerlijke familie, buitenlandse vorsten en hooggeplaatste staatsambtenaren en
generaals gegeven. Het ordeteken is een Andreaskruis met de gekroonde beeltenis
van de heilige Andreas en de 4 letters S.A.P.R. (Sanctus Andreas Patronus
Russiae) en op de keerzijde de dubbele Russische adelaar om wiens hals zich een
witte band bevindt met de spreuk: Voor trouw en geloof.’
Ook in verschillende streken van Duitsland en België is
meer dan 1 plaats naar hem genoemd.
Hij is ook de schutspatroon van Schotland. Nog altijd is
de 30ste november voor alle Schotten die in het buitenland wonen een
herinnering aan het vaderland. Op alle plaatsen van de wereld waar Schotten
bijeen zijn wordt op deze dag een feestelijke bijeenkomst gehouden.
De H. Regulus is de stichter van de stad Saint Andrews.
Hij stapte daar in de 9de eeuw aan land met het gebeente van de H.
Andreas en liet er een klooster verrijzen. Volgens de traditie kwam een
compagnie van baardige mannen met hoge kronen binnen de muren van het oude
Council House te Edinburgh. Het object van hun gesprek was de plaatsing van de
distel op hun banier ter ere van St. Giles die vele stormen eeuwen daarvoor
doorstaan had en menig slagveld had aanschouwd. Het besluit was ten gunste van
de distel en kort daarna droeg elke banier van Schotland de distel Dit was
omstreeks het midden van de 16de eeuw. De dragers droegen linten en
een medaillon waarop St. Giles stond afgebeeld. De kraag van de orde is goud en
met distels en takjes ruit ingelegd en omfloerst met groen, de 2 oude symbolen
van de Picten en Schotten. Oorspronkelijk bestond de orde uit 12 ridders.
Tijdens de regering van George IV werden het er 16. Op 30 november, feestdag
van St. Giles, (St. Andries?) komen de geridderde mensen naar de Thistle Chapel
in Edinburgh. De orde telt 13 leden en het ordeteken is een gouden ketting van
distels waaraan het beeld van de Heilige Andreas met het kruis dat de gedaante
heeft van de letter X dat ook wel geschilderd op het Bourgondisch wapen het
Bourgondisch kruis genoemd wordt. De traditie houdt het erop dat die gesticht
zou zijn door Koning Archius, 895, aan wie na een bloedige slag een wit kruis
met daaraan genageld Andreas, (Andreasorde) verschijnen zou. Ze voert het
devies: ‘Nemo me impune lacessit,’ niemand raakt mij ongestraft.
Hij wordt als een goede heilige aangeroepen.
Patroonheilige van vissers, vishandelaars, slagers en
touwslagers omdat hij met touwen aan het kruis werd gebonden. Hij wordt
aangeroepen tegen kinkhoest, nekpijn, keelpijn en jicht. De Sint-Andries nacht
heeft magische eigenschappen. Hij geldt als beschermheilige van de maagden en onvruchtbaarheid,
volgens sommigen omdat eind november in de kerken dat gedeelte van het
evangelie gelezen werd waarin de gelijkenis van de 10 maagden voorkomt. In een
Andreasgebed wordt verstaan een gebed om een man.
Waarschijnlijk is het evenwel dat deze zachtmoedige
heilige bij de Christenen de naam heeft ingenomen van de goedigste der goden,
Fro of Freyer, die bij de Germanen gold als oorsprong van leven en
vruchtbaarheid.
St. Andries is een lot- of geluksdag bij uitnemendheid. Op
deze dag bestaat het bijgelovig gebruik dat de meisjes door verschillende
middelen hun aanstaande trachten te leren kennen.
Wilde een meisje haar minnaar in de spiegel zien dan moest
ze zich uitkleden en daarbij een bezwering uitspreken. Op 30 november, de dag
van de H. Andreas en de schutspatroon van de ongehuwde, probeerde men van een
weduwe een appel cadeau te krijgen. Had men die appel dan at men er eerst de
helft van op en de andere helft werd Գ avonds onder het hoofdkussen gelegd, dan
droomde men van de toekomstige echtgenoot. Een over de schouder geworpen
appelschil zal de eerste letter van zijn naam vormen en het door een sleutel
gegoten lood zal zijn beroep aanduiden.
Op St. Andriesavond werden de kersenbomen gesneden door de
meisjes en plaatsten ze die in water. Op Kerstdag zagen zij de bottende bloemen
en naar het getal en kleur bepaalden ze de komende huwelijksdag.
Je moet op St. Andreasdag haring eten en zonder bidden
naar bed gaan en in plaats daarvan zeker rijmpje opzeggen, daarbij met de grote
teen driemaal tegen de bedstijlen stoten en vervolgens achterwaarts te bed
stappen. Dan zie je de toekomstig in een droom.
Wil een meisje des nachts haar vrijer zien dan moet ze
voor ze in haar slaapkamer gaat iemand een handvol graan, hetzij koren of
tarwe, rogge of haver ontroven waarmee zij te bed gaat. Na zich ontkleed en de
lamp uitgeblazen te hebben werpt ze met de rechterhand het graan over haar
hoofd naar het bed toe en zegt:
‘In Andries name
Zaai ik mijn zaden
In Andries gaarde
Zal ik mijn schat afwachten.’
De volgende morgen gaan de meisjes zeer vroeg naar de vijver
of een ander water en zien of de struiken beginnen te botten. Het meisje dat
een knop ontdekt zal weldra trouwen. Ook kun je er je toekomstig geluk of
liefde uit aflezen, is het volgende jaar vruchtbaar, zal iemand nog lang leven
etc.
Een dorre berk hield het zwemmend lichaam van St. Andries
tegen, begon weer te groeien en gaf lover gedurende zeven winters.
Uit het graf van St. Andries sproot een lelie op wier
bloembladen letters stonden die echter niemand begrijpen kon. Een kwaadwillige
knaap uit het geslacht Pogler brak de bloem en sindsdien stierf zelden een
Pogler een natuurlijke dood. Ook heeft de heilige zijn naam gegeven aan de
Andriesgulden, florin de Saint Andrieu, zoals hij heet in Keizer Maximiliaan ‘s
ordonnantie van 14 december 1489.
Hij is patroon van vissers en visverkopers. Hij wordt met
Petrus in een schip afgebeeld.
Weerspreuken.
Sint Andries is ook een kritische
dag, een lotsdag, een dag waarop men de toekomst probeerde te voorspellen.
De dag geldt als de laatste dag waarop men rogge kan
zaaien.
Sunt Andrees
‘t Snyt of մ vreest
‘t Hagelt of waiet
Andrees hef zinne rogge nog niet zaied.’
Het weerrijmpje luidt ‘Sint Andries
brengt de vries, of St. Andries staat op en vriest en laat niet af voor O.L.V.
Lichtmisdag.’ Sint Andries is de patroon van de
vissers.
Dit is bij de boeren in Z Brabant de meest gevreesde
heilige. Op deze dag vervalt de pacht, St. Andries maakt de boeren vies.
Als Sint-Andries onder sneeuw moet bukken, zal ook dat
jaar geen koren lukken.
Sint Andreas snee, doet ‘t koren wee.
Sint-Andries, sporreke piep! Vandaag zie ik u nog, maar
morgen niet. Op deze dag, zo zegt men in Vlaanderen, sneeuwt de spurrie vaak
onder.
Sint-Andries brengt de vries. Soms met de toevoeging: Sint
Elooi, 1 december, brengt de dooi.
De bloem van zijn dag is een klaverzuringsoort, Oxalis
tricolor. St. Andrewճ cross is Ascyrum Crux-Andrea.
Op 30
november stierf ook Joscio
(Joscius, Josbert; Joscius of Saint Bertin; Joscius Roseus; Valbebertus)