Bestiaire d amour

Nederrijns moraalboek

Bestiaria d’ amour

Man seget inde i^et is wair. War rok is of heuet gewest.dar is vir. of dar heuet vir gewest. Want regte also als di^e rok ku^ompt van den vire. so ku^ompt di^e dait van den wille. Jnde v^omb dat. min wille su^olk heuet 5 gewest. si^eder dat ic v irst gesag. dat ic v minnen mu^oste van al mir herten. so mu^ot di^e dait togen den wille. dar v^ombe sinde ic v. dit gescrigte. dat gi debait mu^oget wi^eten minen wille. Jnde dat gi mins gedinkt. als ic nit tegenwordig en bin. Want gedinchenis heuet twe porten. dat is siin. inde horen. Jnde i^elkerlik van di^esen twe 10 porten heuet enen weg. dar man bi ku^omen mag te gedinchenisse. Dat is varwe inde worde. Varwe di^ent den ogen inde di^e worde den oren. Jnde w^o man ku^omen mag te gedinchenisse. bi varwe inde bi worden. dat mag man siin. dar v^ombe. dat gedinchenisse du^ot behoiden den sin de^en man heuet. Jnde di^e du^ot. dat geli^eden is gelik oft vu^or v^ons ware. Jnde 15 tu^ot den seluen so ku^omen. bi varwe inde bi worden. Want als | man siit mani^egerhande bilde gesni^eden of gevarwet. di^e sake dar si v^op gesni^eden of gevarwet sin. di^e makense v^ons tegenwordig. v^omb dat wise siin. Jnde regte also i^est van den worden. Want als man hort ene rede vertellen. di^e rede dar man af sprekt. di^e makt tegenwordig di^e sake dar man af 20 sprekt. gelik oft tegenwordig ware. Jnde sint dat man makt tegenwordig mit di^esen twe saken dat li^eden is. dat is bi varwe inde bi worde. so mag man wel siin. dat man mit di^esen twe saken ku^omen mag te gedinchenisse. Jnde ic v^ot wes gedinchenisse gi nit sceiden en mu^ogt wel su^ote geminde. di^e smerte van der minnen di^e ic tu^owart hebe 25 gehait. di^e blift mi altois. so dat ic genesen ni^ene mogte wesen. Ten minsten di^e liklau van der w^onden en soide bliken. hu^o wel | dat iks mi hu^oden cu^onste. dar v^ombe wild ic altois wesen in v^or gedinchenisse mogt wesen. Jnde dar v^ombe sinde ic v di^ese twe saken in e^en. Want ic sinde v dit gescrigte varwe inde worde. dar v^ombe als ic nit tegenwordig 30 wesen en sal. dat mi dit gescrigte mit sir varwe inde mit sinen worden tegenwordig geue tu^ot v^or tegenwordigheit. Jnde namelik dit gescrigt is sulik dat varwe behu^oft. Want i^et is gevarwet na diren inde na vu^ogelen di^e kenliker sin gevarwet dan geseit. Jnde dit gescrigte is alst wi^eder v^ontbi^eden van al den gescrigte di^e ic v. gesint hebe tu^ot te nu^o. 35 Want also als en ku^oninc. di^e vairt in e^en orlage bu^oten sin | ku^onincrike. Jnde vu^ort van sinen besten mannen. inde van sinen besten vri^enden en de^el mit hu^ome. Jnde later en de^el in sin lant v^omb te hu^odene. Mar als hi siit dat hijt nit gedu^on en mag. mit di^en luden di^e hi^e mit hu^ome gevu^ort heuet. so v^ontbi^et hi^e wi^eder v^omb alle di^e gi^ene di^e hi^e agter gelaten heuet. 40 Jnde du^ot alle sine magt ku^omen. Also mu^ot ic du^on. Want ic heb v. manig scone wort geseit inde v^ontboden. Jnde sine heben mi so vi^ele nit gehulpen als mi v^orberlik ware. dar v^ombe mu^ot ic in dit leste gescrigte du^on mine magt Jnde sechen so ik best kan. te wi^etene of gi^et in gu^ode ni^eman su^olt. Jnde al wairt dat gi mi nit en mint. so sint saken di^e ogen wel genu^ogen solden te si^ene Jnde di^e oren tehoren Jnde di^e gedinchenisse tegedinchene. Jnde dar v^ombe dat dit leste v^ontbi^eden dat ic make in dit gescrigte is als di^e leste helpe di^e ic v^ontbi^eden mag. so mu^ot ic spreken starkeliker dan 5in i^enegen anderen steden

Want also als man vertelt di^e | nature van den hane. want so di^e hane nairre singt des nagst. der dagerait of den avu^ont so hi dicker singt. Jnde so hi narre singt der midder nagt. so hi starkeliker singt Jnde so sine stimme gr^oauer wu^ort. dauenstunde inde di^e dageraid di^e nature heben van den dage. inde van 10 der nagt gemingt te gadere. di^e betekenen di^e minne dar man nit al si^eker hope v^op en heuet Jnde ak nit al in wanhope en is, | Jnde di^e midde di^e betekent di^e minne di^e al in wanhopen is. Jnde sint dat ic nu nit me^er ge^en hope en hebe van v^orre minnen. nog van v^owen gu^oden | wille te hebene. so i^est mit mi regt als ter midder nagt. Jnde du^o ikker en de^el 15 hope v^op hadde. du^o waist mit mi regte als in di^e dagerait of in dauentstu^onde, du^o sang ic vi^ele dickere. Jnde nu^o mu^ot ikt du^on vi^ele starkeliker Jnde te redene. dat di^e gi^ene di^e in wanhope is stark is. di^e is genu^omen in di^e nature van den dire di^e in di^e werelt is. di^e me^est pint van rupene inde di^e leliker stimme heuet inde esliker dat is di^e wilde y^esel 20 Want sine nature is su^olik dat hi^e nit en re^ert. tu^ot den male dat hi wel groten hu^onger heuet dat hi^e nit vinden en mag in genre maniren dar hi^e v^ome mi^ede saden mag. Jnde dan so du^ot hi^e so grote pine ten re^erne dat hi^e v^ome seluer scu^ort. Jnde dar v^ombe so mu^ot ic v^omb dat ic en gene genade vinden en mag. an v. lechen merre pine. dan ic i^e gedede nit 25 starkelik te singene, mar starkeliker te sprekene. Want den sang heb ic te regte verloren. Jnde seg v. bi wi^elki^en. dat is na der naturen van den wolue.

Want sine nature is sulik, als di^e wolf den man e^er siit er di^e man den wolf. di^e man verlist sine stimme so dat hi^e nit spreken en mag,. Jnde siit di^e man den wolf alr irst. di^e wolf verlist alle sine 30 magt inde alle sine ku^onheit. di^ese nature is geuu^onden. in di^e nature van manne inde van wiuen. Want als minne is tu^oschen v^on twen, Jnde di^e man mag geware wu^orden bi den wiue seluer dat sine irst mint, Jnde dat hi^e so vi^ele kan dat hijs v^or du^ot lihen. so heuet si van di^en male verloren di^e ku^onheit van tu^ontsechene. Mar v^omb dat ic mi nit v^onthoiden en 35 mogte. i^ene mu^ost v. sechen min herte. er ic i^et wiste van den v^owen. So heb di mi v^ontseid, Jnde dat was mi alte betide. Jnde sint dat ic irst gesiin wairt. na der naturen van den wolue. ic was wel sculdig te verlisene di^e stimme. Jnde dat is di^e reden war v^ombe dit gescrigt gemakt in sprekene inde nit in sange. Jnde ene redene van den seluen is 40 genu^omen. in di^e nature van den kri^ekel. Want sine nature is su^olik. des ic wel geware bin worden. Jnde di^e v^onsalige di^e singt so gerne. dat hi stiruet in sinen sange. Jnde verlist sin eten inde lait v^ome seluer te beiagene.

Nederrijns moraalboek.

Liefdesbestiarium.

Men zegt en het is waar, waar rook is of heeft geweest daar is vuur of daar is vuur geweest. Want net zoals de rook van het vuur komt, zo komt de daad van de wil. En omdat mijn wil zulke is geweest sinds dat ik u voor het eerst zag dat ik u beminnen moet uit al mijn hart en zo moet de daad van de wil tonen, daarom zend ik u dit geschrift zodat ge daarbij mijn wil. En dat ge mij gedenkt als er ik niet tegenwoordig ben. Want herinnering heeft twee poorten, dat is zien en horen. En elk van deze twee poorten heeft een weg waarbij men tot herinnering kan komen. Dat is kleur en woorden.

Kleur dient de ogen en de woorden de oren. En men kan tot herinnering komen door kleur en door woorden, dat kan men zien en daarom dat herinnering de geest laat behouden die men heeft. En die doet wat gebeurd is alsof het voor ons is. En doet hetzelfde zo komen met kleur en met woorden. Want als men vele beelden gesneden of gekleurd ziet en die zaken waar ze op gesneden of gekleurd zijn die maken dat ze bij ons tegenwoordig zijn omdat we ze zien.

En net zo is het van de woorden. Want als men een rede hoort vertellen en de reden waarvan men spreekt die maakt de zaak tegenwoordig waarvan men spreekt net alsof het er nu is. En omdat men met deze twee zaken het tegenwoordig maakt wat gebeurd is, dat is met kleur en met woorden, zo kan men wel zien dat men met deze twee zaken komen mag tot herinnering. En ik uit uw herinnering die niet scheiden mag, lieve beminde, van de smart van het minnen die ik tot u heb gehad, die blijft me altijd bij zodat ik er niet van genezen kan worden. Ten minste de littekens van de wonden zouden blijken, hoewel dat ik me behoeden kan en daarom wil ik altijd in uw herinnering wezen. En daarom zend ik u deze twee zaken in een, want ik zend u dit geschrift in kleur en woorden en daarom als ik niet tegenwoordig ben dat mijn schrift met zijn kleur en met zijn woorden mij vertegenwoordigt in uw tegenwoordigheid. En namelijk dit geschrift is zulke die kleur nodig heeft, want het is gekleurd naar dieren en naar vogels die duidelijker meer gekleurd zijn dan gezegd. En dit geschrift is als we het verder uitgelegd van alle schriften die ik u gezonden heb tot nu toe. Want alzo als een koning die ten oorlog gaat buiten zijn koninkrijk. En voert met zijn beste mannen en zijn beste vrienden en een deel met hem houdt en laat er een deel in zijn land om te behoeden. Maar als hij ziet dat hij het niet doen kan met de lieden die hij met zich meegevoerd heeft dan ontbiedt hij wederom al diegene die hij achter gelaten heeft. En laat al zijn macht komen.

Alzo moet ik doen. Want ik heb u vele mooie woorden gezegd en ontboden. En zij hebben me niet zoveel geholpen als me nuttig was, daarom moet ik in dit laatste schrift doen mijn macht en het zeggen zo goed als ik kan om te weten of ge het in goed bericht zal nemen. En al was het dat ge me niet bemint, zo zijn er zaken die de ogen wel vergenoegen zouden om te zien en de oren om te horen en de herinnering om te gedenken. En daarom dat dit laatste te ontbieden dat ik in dit schrift heb is als de laatste hulp die ik u ontbieden mag, zo moet ik sterker spreken dan op enige andere plaats.

(zie afbeelding boven)

Want alzo als men vertelt van de natuur van de haan. Want zo de haan dichter bij de nacht zingt dan de dageraad of avond, zo hij meer zingt en zo hij dichter in de middernacht zingt zo sterker dat hij zingt. En zo zijn stem grauwer wordt in de avondstonde en de dageraad dan heeft hij de natuur van de dag en nacht tezamen gemengd. Dit betekent de minne waar men niet al te zekere hoop op heeft. En ook niet geheel in wanhoop is. En die in het midden is betekent die minne die geheel in wanhoop is. En sinds dat ik nu niet meer hoop heb van uw minne, nog van uw goede wil te hebben zo is het voor mij net als ter middernacht. En toen ik er hoop op had toen was het met me net zoals in de dageraad of de avondstonde, toen zong ik veel vaker en nu moet ik het veel sterker doen. En de reden dat diegene die in wanhoop sterk is, dat is genomen in de natuur van de dieren die er in de wereld zijn, die het meest denkt van roepen en die een lelijker stem heeft en ijselijker, dat is de wilde ezel.

Want zijn natuur is zulke dat hij zich niet roert tot die keer dat hij wel grote honger heeft wat hij niet vinden kan in geen manier waarmee hij zich verzadigen kan. En dan doet hij zo grote pijn om te roeren dat hij zichzelf verscheurt. En daarom zo moet ik omdat ik geen genade kan vinden kan aan u meer pijn besteden dat ik niet deed met sterk te zingen, maar om sterk te spreken. Want de zang heb ik terecht verloren. (1^ste afbeelding)

En zegt u bij welke, dat is naar de natuur van de wolf. Want zijn natuur is zulke dat als de wolf de man eerder ziet dan die man, de man verliest zijn stem zodat hij niet spreken kan. (2^de afbeelding) En ziet de man de wolf het eerste, de wolf verliest al zijn macht en al zijn koenheid. Deze natuur is er gevonden in de natuur van mannen en wijven. Want als er minne is tussen hen twee en die man mag gewaar worden bij het wijf zelf dat zij het eerste bemint en dat hij zoveel kan dat hij haar laat belijden, zo heeft ze van die keer de koenheid verloren van u te ontzeggen. Maar omdat ik me niet onthouden mag, ik moet u mijn hart zeggen eer ik het wist van de uwe. Zo hebt u me ontzegd en dat was me net op tijd. En sinds dat ik u het eerste gezien heb, naar de natuur van de wolven, ik was wel schuldig om mijn stem te verliezen en dat is de reden waarom ik dit schrift in spreken gemaakt heb en niet in zang. (3^de afbeelding)

En eenzelfde reden is genomen in de natuur van de krekel. Want zijn natuur is zulke dat ik het wel gewaar ben geworden en die onzalige die zingt zo graag dat hij in zijn zang sterft en verliest zijn eten en laat zichzelf te bejagen.

Jnde dar v^ombe bin ic wel geware wu^orden dat mi tsingen luttel gehulpen heuet. Jnde dat ic dar wel so groten troist | v^op mogte heben gehait. dat ic mi seluer verloren hadde. so dat mi di^e sang nit bescu^ot en hadde. Want ic pru^ouede wel, v^op di^e wile dat ic alre best sang. 5 Jnde dat ic alre best sprak in minen sange. du^o was mi alre wirs. Regte also alst is van den swane. Want i^et is en lant dar di^e swanen singen so wel. inde so gerne als man vu^or hu^ome harpt inde vi^edelt. dat si mi^ede singen. inde wel ouer e^en dragen. namelik int iar als si steruen sulen. so dat man seget. als manre e^en hort di^e wel singt. dat man seget. di^ese 10 swane sal in dit iar steruen. Jnde regte also als man seget van enen kinde dat gu^oden sin heuet inde dat behindig is. dit kint en sal nit lange leuen. Jnde dar v^ombe segh ic. v^omb den angst den ic hebe. Van der doit van den swane, du^o ic sang alrebest inde alreblidelikste. Jnde v^omb den doit van den krikel, du^o ikt dede alre dicste inde alre li^eueste. 15 Jnde dar v^ombe heb ic den sang gelaten in di^esen lesten gescrigte. Jnde ic sind v, v^omb wi^eder gescrigte. Want van di^en male was ic wel sculdig te verli^esene di^e stimme. dat mi di^e wolf irst sag. dat is te sechene. Dat ic begi^ede dat ic v minde. te vu^oren. er ic i^et wiste te wilken ende iks ku^omen mogte. O wi nogtan heuet mi so dicke berowt, van | di^en dat ic, 20 v. gebeden hadde. v^omb v, su^ote gescelscap te hebene. Want mogt ic du^on als di^e hu^ont. di^e is van sulker naturen als hi^e spise geten heuet inde ten mu^onde v^ot gewu^orpen heuet. so gait hi inde etse anderwerue. Also had ic mine bede wi^eder in geslu^onden. si^eder dat si v^ot minen mu^onde gink. Jnde en w^ondere v nit. of ic di^e minne van den wiue gelike na den 25 wolue Want di^e wolf heuet nog vi^ele ander naturen. Dene is | dat hi^e den hals so stif heuet. dat hine nit keren en mag, hi^ene kire den ligame te male v^ombe. Jnde dander nature is. dat hi en ge^en dir en verbit bi sinre w^onigen. mar verre draf. Jnde di^e dirde so is. als hi ku^ompt in en scait dar scape inne sin. so gait hi drin so hi alre stilligste mag. Jnde is dat 30 geualt. dat i^enig ris v^onder sinen w^ote brekt dat mant horen mag, hi wrikt v^ome an sinen vu^ote inde bittene. Alle di^es dri^e naturen sin geuu^onden in di^e minne van wiuen. Want si en mag v^or nit geuen. sine geue | v^or alte male. Jnde dat is na der irster naturen. Jnde na der andere so is. ist dat geualt dat si enen man mint, als lange als si bi hu^ome is, sone sal sis 35 v^ome nu^ommer gelait togen. Jnde na der dirder naturen. is dat si so verre vort gait mit worden dat di^e man kint dat sine mint. Regte als di^e wolf v^ome wrekt mit sinen mu^onde van sinen vu^ote. so kan sit wel v^ontmaken. inde bedecken mit cragte van worden dat si te verre gegain heuet. Want si wil gerne wi^eten van anderen des si nit en wil dat man 40 van v^ore wi^ete. Jnde van den manne di^ese waint dat se minne. dar kan si v^or harde w^onderlik af hu^oden. also als en dir dat heitet wiuer dat is van sulker naturen als si enen man siit nakt so is si ververt inde vli^et draf. Jnde als sine siit gekledet. so lopt si v^ome v^op Jnde v^ontsi^eden nit.

En daarom ben ik wel gewaar geworden dat het zingen mij weinig geholpen heeft. En dat ik daar wel zo’n grote troost op mocht hebben gehad dat ik mezelf verloren heb omdat de zang me niet beschut heeft. Want ik beproefde wel op de tijd dat ik het allerbeste zong en dat ik het allerbeste sprak in mijn zingen, u was het me in alle wijze. Net zo is het met de zwanen. (zie afbeelding) Want er is een land waar de zwanen zo goed zingen en zo graag als men voor hen harp speelt en violen dat ze mede zingen en zich goed overeen dragen, namelijk in het jaar dat ze sterven zullen, zodat men zegt, als men er een hoort die goed zingt dat men zegt dat deze zwaan zal in dit jaar sterven

Net zoals men zegt van een kind dat goede zin heeft en dat behendig is, dat kind zal niet lang leven. En daarom zeg ik vanwege de angst die ik heb van de dood van de zwaan, u bezong ik allerbeste en aller blijdste

En vanwege de dood van de krekel, u deed ik het aller vaakste en allerliefst. En daarom heb ik de zang gelaten in dit laatste schrift en ik zend u meer schriften. Want van die keer was ik wel schuldig uw stem te verliezen omdat de wolf me het eerste zag, dat is te zeggen dat ik u begon te beminnen tevoren eer ik het wist tot welke en ik het nauwelijks kon. O wee, nochtans heeft het me zo vaak berouwd van u dat ik u gebeden heb om uw lieve gezelschap te hebben.

Want mocht ik doen zoals de hond, die is van zulke natuur dat als hij spijs gegeten heeft en de mond het eruit geworpen heeft, (1^ste afbeelding) dan gaat hij en eet iets anders weer. Alzo heb ik mijn bede weer ingeslikt zonder dat ze uit mijn mond ging. En verwonder u niet of ik de minne van de wijven vergelijk naar de wolven. (2^de afbeelding) Want de wolf heeft nog veel andere naturen. De ene is dat hij de hals zo stijf heeft dat hij niet omdraaien kan, dan keert hij het lichaam helemaal om. En de andere natuur is dat hij geen dier verbijt bij zijn woning, maar ver er vandaan. (derde afbeelding) En de derde is als hij in een kooi komt waar schapen in zijn, dan gaat hij erin zo hij het aller stilste kan. En als het gebeurt dat enige twijg onder zijn voet breekt zodat men het horen kan, hij wrikt aan zijn voet en bijt het dan. Al deze drie naturen zijn gevonden in der minne van wijven. Want ze kan zich niet geven, ze geeft zich niet helemaal, en dat is naar de eerste natuur. En naar de anderen zo is het dat als het gebeurt dat ze een man bemint zo lang als ze bij hem is, dan zal ze u nimmer een gelaat laten zien. En naar de derde natuur is dat ze zo ver voortgaat met woorden dat die man herkent dat ze hem bemint. Net zoals de wolf zich wreekt met zijn mond van zijn voeten en zo kan ze het wel los maken en bedekken met kracht van woorden dat ze te ver gegaan is. Want ze wil graag van anderen weten dat ze niet wil dat men het van u weet. En van de man waarvan ze meent dat ze haar bemint, daar kan ze wonderlijk veel van houden, net zoals een dier dat wiver (viper of slang) (4^de afbeelding) heet en die is van zo’n natuur dat als het een man naakt ziet het bang is en vliedt in een draf. En als ze gekleed zijn dan loopt ze op hem en ontziet hem niet. (5^de afbeelding)

Jn sulker maniren heb di mi gedain wel su^ote geminde. Want | du^o ic mi al irst tegens v bekende du^o vand ic v. van enre suter maniren. Mit en de^el scamte. su^olk als dar tu^o behort. Jnde regte also of gi v en de^el v^ontsagt. v^omb di^e niheide. Jnde du^o gi wist dat ic v minde. du^o wair di mi alse fir inde alse wret. Jnde lipt mi v^op ende^el mit worden. di^e nihe worde 5di^e beteken v^ons den nakten man. Jnde di^e minne di^e betekent v^ons den man di^e gekledet is. Want also als di^e man geboren wu^ort nakt. | inde dan v^ome kledet als hi waist. also is di^e man nakt van minnen ten irsten sprekene inde v^ondekt. Mar als hi mint so is hi so beloken dat hire nit v^ot en mag. Jnde hu^ot hu^ome so dat hi nit sechen en dar van sinre 10 pinsingen. Jnde v^ontsiit hu^ome altois. dat manne begripen mag. Jnde is also geuain als di^e simme. di^e gescui^et is. Want di^e nature van der simmen is sulik, dat hi du^on wille al dat hi siit du^on. so dat di^e vru^ode iagere dine mit behindigheide vain wille. di^e verspi^en dat si sin in sulken steden. dar si di^e simme siin mag. Jnde dan so scu^oien si v^on 15 inde v^ontscu^oien v^on vu^or hu^ome. Jnde dan so varen si danne. Jnde laten dair twe scu^oin ter maten van der simmen, Jnde dan so gain si inde huden v^on dar bi. dan so kumpt di^e simme di^e also du^on indeni^emt di^e scu^oin inde du^ots[e] an te sinen groten v^ong[e]ual . Mar er hise wi^eder v^ontscu^oin mag so ku^omen di^e iagere inde lopen hu^ome v^op. Jnde 20 di^e simme en mag nit vliin. nog v^op bome klimmen. Jnde aldus wu^ort hi bedrogen, inde gevain. Jnde di^ese reden toget wel dat man den nakten man sal geliken den gi^enen di^e nit en mint. Jnde di^e gi^ene. di^e gekle^et is tu^ot den gi^enen di^e mint. Jnde regte als di^e simme di^e los is als lange als hi v^ongescu^oit is. inde en is nit gevain tu^ot den | male dat hi v^ome 25 scu^oit. also so en is di^e man nit in gevangenisse. tu^ot den | male dat hi^e mint. Jnde mit di^eser reden so is gestedigt di^e rede van den wiuere. Jnde mit di^esen twe saken so si^e ik di^e wel. war v^ombe gi mi quader gelait hebet getogt. sint dat gi wist dat ic v. minde dan te voren. dats dar v^ombe. dat di^e simme en is nit geuain. tu^ot den male dat hi^e gescu^oit is. 30 Jnde dat di^e wiuere v^op lopt den man. als sine siit gecledet. Nu^o du^onkt mi dat gi gedain soit heben dar tegen. Jnde dat gi mi beter gelait soit heben getogt. du^o gi mi sagt gecledet van v^ore minne. dan du^o ikker nakt af was. Want di^e nature van den rauene is sulik. als lange als v^or iungen sin sunder plumen. dat v^or mu^oder nummer drup en siit 35 v^omb dat si nit swart en sin, Jnde si v^ore ni^ene geliken. Jnde en aisder nit. Jnde en leuen el nirgen af. dan van den dowe. tint den male dat si geclet sin van plumen. Jnde dat si geliken mugen v^oren vader. Also du^onkt mi dat gi hat sculdig gewest te du^one. wel su^ote geminde. Want als lange als ic nakt was van v^orre minnen. sone soid di v^om mi nit 40 geuen. Jnde als gi wist dat ikker mi^ede gecledet was. dat is dat gi wist dat ic v minde. so wair di mi sculdig te hu^odene inde te vu^odene in v^orre minnen. als lange als si mu^orw was inde nihe. Jnde regte also. als man vu^ot en kint.

Op zo’n manier hebt u het met me gedaan, wel lieve beminde. Want toen ik me allereerst tegen u bekende toen vond ik u van een lieve manier. Met een deel schaamte, zulke zoals daartoe hoort. En net alsof ge u een deel ontzag vanwege de nijdigheid. En u wist dat ik u beminde, u was voor me als vuur en alzo wreed. En liep op me op en met woorden. Die nieuwe woorden betekenen bij ons de naakte man en de minne betekent bij ons de man die gekleed is. Want alzo als de man naakt geboren wordt en dan gekleed wordt als hij groeit, alzo is de man naakt van minnen in het eerste gesprek en niet bedekt. Maar als hij bemint is hij zo bedekt dat hij er niet uit kan. En behoedt hem zo dat hij niets zeggen durft van zijn gedachten. En ontziet hij zich altijd dat men hem begrijpen kan. (2^de afbeelding)

En is alzo gevangen als de aap die gekooid is. Want de natuur van de aap is zulke dat hij alles wil doen wat hij doen ziet zodat de slimme jagers hem met behendigheid vangen willen. Die spieden dat ze in zulke plaatsen zijn waar ze de aap zijn mag en dan trekken ze schoenen aan en uit voor hem. En dan zo gaan ze er vandaan. En laten ze daar twee schoenen in de maten van de apen en dan gaan ze en verbergen zich daarbij en dan komt de aap die alzo doen en neemt die schoen en doet ze aan tot zijn groot ongeval. Maar eer hij ze weer uit kan trekken komen de jagers en lopen op hem en de aap kan niet vlieden, nog op bomen klimmen. En aldus wordt hij bedrogen en gevangen.

En deze reden toont wel dat men de naakte man zal vergelijken met diegene die niet bemint en diegene die gekleed is tot diegene die bemint. En net zoals de aap die loos is zo lang als hij niet gekooid is en niet gevangen is tot de keer dat hij gekooid is, alzo is de man niet in de gevangenis tot de keer dat hij bemint. En met deze reden zo is gestadig de reden van de viper. En met deze twee zaken zo zie ik u wel waarom gij mij een kwaad gelaat hebt laten zien sinds dat ge wist dat ik u tevoren beminde en dat is daarom dat de aap niet gevangen is tot de keer dat hij gekooid is. En dat die viper op de man loopt als ze gekleed zijn.

Nu bedenk ik me wat ge ertegen gedaan zou hebben en dat ge me een beter gelaat zou hebben laten zien toen ge me gekleed zag van uw minne dan dat ik er naakt van was. Want de natuur van de raven is zulke, zo lang als hun jongen zonder pluimen zijn dat hun moeder er nimmer op zit omdat ze niet zwart zijn en niet op haar lijken. En anders is het niet. En ze leven nergens anders van dan van de dauw tot de keer dat ze met pluimen gekleed zijn en dat ze op de vader mogen lijken. Alzo bedenk ik me dat ge schuldig geweest bent te doen, wel lieve beminde. Want zo lang als ik naakt was van uw min, zo zou u om mij niets geven en toen ge wist dat ik met u bekleed was, dat is dat ge wist dat ik u beminde, zo was u me schuldig te behoeden en te voeden in uw minne zo lang als ze murw was en neigde, net alzo als men een kind voedt.

Jnde bet wairt sculdig te verwinnen in der minnen. di^e nature van den rauene. dan di^e gi^ene dar ic te voren af seide van der wiueren of van der simmen. Jnde nog heuet di^e rauen ander nature. di^e bouen alle saken geliken der naturen van minnen. Want sine nature 5 is sulik. als hi enen man doit vint. dalr irst dat hi draf i^et dat sin di^e ogen Jnde dar du^ore so trekt hi^e di^e hirsen, Jnde so dar me^er inne is so hi^er me^er v^ot ni^emt. Also i^est van minnen. Want tu^ot den irsten gelate. is di^e man geuain mit den ogen. Jnde di^e minne en vingen nit. en haid hi nit gesiin. Want minne du^ot regte als di^e lewe. als hi^e i^et. Want is dat en man bi 10 hu^ome lidet. Js dat di^e man v^op den lewe siit. v^omb dat hi dragt teken van herscap. Jnde di^e man gemakt is na der vormen van v^onsen here. So mu^ot di^e lewe v^ontsiin sin ansigte. inde sin ansiin. Mar v^omb dat hi naturlik ku^onheit an hu^ome heuet. so scaimt hi v^ome angst te hebene. Jnde lopt den man v^op. als hastelik als di^e man dru^op siit. Jnde hu^ondert 15 werve mogte di^e lewe gain vor den man. Jnde di^e man vu^or den lewe. er di^e lewe v^ome ane sage of i^enig quait dade. i^ene ware of di^e man den lewe ane sage. Jnde dar v^ombe sech ic dat minne gelikt den lewe Want sine lopt ni^eman v^op. en si dat hise siit. so vait minne den man ten irsten gelate. bi den ogen. Jnde dar dure so uerli^est di^e man sine 20 hirsen. di^e hirsen van den manne. di^e beteken v^ons den sin. Want regte als di^e ge^est van des mans leuene. nameliken vu^ot in dogen. Jnde hette gi^euet vu^odinche inde beruringe der leueren. also vu^ot di^e sin in der hirsene di^e gi^euet verstandenis. Jnde als di^e man mint ni^eman en mag hu^ome helpen. Mar hi verlist alte male sinen sin. Jnde so hir me^er 25 heuet. so hir me^er verlist. Want so di^e man vru^oder is. so di^e minne me^er v^op v^ome pint. v^ome te bedri^egene inde vaste te hodene. V^omb di^ese nature sech ic dat di^e minne gelikt den rauene. Jnde di^ese nature di^e pruuet dat. sine nature di^e te voren geseit was. bat sculdig ware te verwinnen in der minnen. dan di^e nature van der wiuere. nof van der 30 simmen. Jnde dat en wif bet sculdig ware te minnen. den gi^enen di^e gecledet ware van v^orre minnen. dan den gi^enen di^e dar nakt af is. Mar ic wain si su^ome also du^on Mar dar sin sulik di^e dat houet al du^or gebairt heben. so wat ten enen ore in gait. dat gait ten anderen wi^eder v^ot, Jnde dar si minnen dar v^ontsechen si. Also als di^e wi^esel di^e v^ontfait sine 35 iunchen. ten enen ore Jnde ten anderen so verledigt si v^ore. Van sulker naturen so sin vi^ele wiue. Want als si gehort heben so vi^ele sconre worde dat v^on wel du^ongt dat si sculdig sin te minnen. Jnde di^ese v^ontfain heben ten ore. so verledi^egen si v^on mit enen v^ontsechene, Jnde vallen bi gew^onte gerne in ander reden. regte also of si hu^ore v^ontsage 40 gevain te wesene. Jnde regte in der maniren als di^e wi^esel. Want tirste dat di^e wi^esel sine iungen heuet so drag[t] hi^ese v^op ene ander stat Want hi v^ome v^ontsiit dat hi^ese verlisen sal. Jnde di^ese leste nature van den wi^esel, di^e is als ene wanhope van der minnen, also als si | nit en wil horen spreken van der saken di^e man me^est te du^one hadde. Jnde si willen altos horen spreken van anderen saken. Jnde di^ese wainhope is na der naturen van den kalander dat is en vu^ogel. als manne | draget vu^or enen si^eken man. Js dat di^e vu^ogel den si^eken in dainsigte regte ane 5 siit. Man seget dat hi sal genesen. Jnde ki^ert hi^e v^ome v^ombe man seget dat hi steruen sal. Jnde dar v^ombe du^onkt mi wel su^ote geminde. dat v. le^et is. dat ic v i^e gebat. Nogtan du^onkt mi dat [gi] mi su^ome wile ge^erne gescelscap gehoiden hait. Mar dat ic nit gesproken en hadde van der saken dar ic sigh af was. Aldus en had di ni^e wille mi sik te si^ene in 10 dainsigte. so is man mi wel sculdig te delen ouer doit. Jnde dar v^ombe heb di mi geseit in sulken troist als te regte ter wainhopen gebu^ort. Jnde su^onder i^enege hope van genade te vindene. Jnde dat is di^e doit van minnen. Want also als in der doit en is ge^en verku^oueren. Also. So en is gene wainhope in blitscap van minnen. dar man genade waint 15 heben. so bin ic doit dat is wair. Jnde wi^e heuet mi gedoit. i^ene we^et weder gi of ic. Mar mi du^onkt dat wi dar beide scoit ane heben. Also als van den gi^enen den di^e merminne dodi^et. als sine slapende heuet bragt. Want i^et sin vir maniren van merminnen. di^e twe sin half wif. inde half visg. Jnde dene singen so gelike der vi^edelen. Jnde dander gelik der 20 harpen. Jnde di^e dirde in regter stimmen van wiuen. inde is | v^or sang so bequamelik, datse en ge^en man en hort hi^ene mu^ot tu^ot hu^ore ku^omen. Jnde als hi^e bi hu^ore is. so wu^ort hi enslapen, Jnde als sine slapende vindet so doit sine. Aldus du^onkt mi dat di^e merminne grote scoit dar ane heuet. dat sine doit mit verradenisse. Jnde di^e man ak grote scoit. 25 dat hi^e v^or gelouet. Jnde ic bin doit mit sulker reden. Want gi inde ic heben dar scoit ane. Mar i^ene dar v^op v. di^e verradenisse nit lechen. So sal ic di^e scoit v^op ni^eman lechen dan v^op mi. Jnde sal sechen dat ic mi seluer hebe gedoit. Want al was ic gevain mit v^owen sange | sone hait ic nogtan gene noit gehait. had ic als wis gewest. alst serpent is dat 30 den balsem hu^ot. dat is en serpent inde hetti^et aspis. Nu^one dar ni^eman den bome genaken dar di^e balsem af dru^opt. als lange als hi wakt. Jnde als man van der balsem heben wille. so mu^ot man vi^edelen inde harpen vu^or v^ome so lange dat manne slapende brinkt. Mar hi^e heuet so vi^ele sins. van sinre naturen. als hi hort dat manne in slapene bringen wille so 35 stopt hi sin en ore mit den ende van sinen sterte, Jnde tander ore so wrift hi^e so lange tegens di^e erde. dat hi^ese al vol erden wrift. Jnde als ji^e also dof is gemakt. sone heuet hi^e en genen angst. dat manne mag du^on slapen. Also. so soide ic gedain heben. Jnde nogtan wain ic dat gi wel we^et. w^o node ic ginkc mi irstwerue bekennen tegens v. Jnde i^ene 40 wiste nit war v^ombe dat was. Su^onder dat was en teken van den quade dat mi dar af ku^omen is. Mar dog gink ikker. Jnde wu^ort enslapen bi den sange van der merminnen. dat was ter sutigheide. van v^owen gu^oden gelate. Jnde van v^owen su^oten sprekene. te wes horne ic gevain wairt.

En beter was het om schuldig te zijn in het overwinnen de natuur van de raven van het minnen, dan diegene waar ik van tevoren zei van de vipers of de apen

En nog heeft de raaf een andere natuur die boven alle zaken op de natuur van minnen lijkt. (1^ste afbeelding) Want zijn natuur is zulke dat als hij een man dood vindt is het allereerste dat hij er af eet zijn de ogen en daardoor zo trekt hij de hersens en zo er meer in is zo hij er meer uit neemt. Alzo is het van minnen. Want toont u het eerste gelaat is de man gevangen met de ogen. En de minnen ving hem niet had hij haar niet gezien. Want minnen doet net zoals die leeuw als hij eet. (2^de afbeelding) Want is het dat een man bij hem gaat en is het dat die man op de leeuw zit omdat hij het teken van heerschappij draagt. En die man is gemaakt naar de vorm van Onze Heer. Zo moet die leeuw zijn aanzicht en zijn aanzien ontzien. (3^de afbeelding) Maar omdat hij natuurlijke koenheid aan zich heeft zo schaamt hij zich om angst te hebben en loopt van de man weg even snel als de man erop zit. En honderdmaal mag de leeuw gaan voor de man en die man voor de leeuw eer de leeuw hem aanziet of enig kwaad doet tenzij als als die man de leeuw aanziet.

En daarom zeg ik dat minne lijkt op de leeuw. Want ze loopt niemand op, tenzij dat hij ziet en zo vangt minne de man in het eerste gelaat, bij de ogen en daardoor zo verliest de man zijn hersens. De hersens van de mannen die betekenen bij ons de geest. Want net zoals de geest van mans leven zich namelijk voedt in gedogen. En heeft voeding in de beroeringen van de lever, alzo voedt die geest in de hersens die verstand geeft. En als die man niemand bemint mag u me helpen.

Maar hij verliest helemaal zijn geest. En zo hij meer heeft, zo hij meer verliest. Want zo de man verstandiger is, zo de minne meer pijn aan hem doet om te bedriegen en vast te houden. Vanwege deze natuur zeg ik dat de minne op de raven lijkt. En deze natuur die beproeft zijn natuur, waarvan tevoren gezegd is, beter schuldig is om te overwinnen in der minne dan de natuur van de viper of van de apen. En het wijf beter schuldig is om te minnen dan diegene die gekleed is van uw minne dan diegene die er naakt van is, maar ik meen dat ze me alzo doen. Maar er zijn sommige die het hoofd geheel gebaard hebben en zowat het ene oor in gaat het andere weer uit en waar ze minnen daar ontzeggen ze zich. Alzo zoals de wezel die zijn jongen ontvangt via een oor en via de ander zo ledigt ze het weer. Van zulke natuur zo zijn vele wijven. Want als ze zoveel schone woorden gehoord hebben dat u wel denkt dat ze schuldig zijn om te minnen en die ze in het oor ontvangen hebben zo legen ze zich met een verontschuldiging en vallen bij gewoonte graag in andere reden net alsof ze zich ontzien om gevangen te wezen.

En net zoals op de manier van de wezel. (1^ste afbeelding) Want ten eerste als de wezel zijn jongen heeft dan draagt hij ze op een andere plaats. Want hij ontziet het dat hij ze verliezen zal. En deze laatste natuur van de wezel die is als een wanhoop van de minne, alzo als ze niet willen horen spreken van de zaken die men het meest van doen heeft en ze wil altijd horen spreken van andere zaken. En deze wanhoop is naar de natuur van de kalander, dat is een vogel. (2^de afbeelding)

Als men die voor een zieke man draagt en is het dat die vogel de zieke recht in het aanzicht ziet, men zegt dat hij zal genezen. En keert hij zich om, men zegt dat hij sterven zal. (3^de afbeelding) En daarom denk ik wel, lieve beminde, dat het u leed is dat ik u bad. Nochtans denk ik dat ge mij, zo men wil, graag gezelschap gehouden had. Maar dat ik niet gesproken heb van zaken waar ik ziek van was. Aldus had u me niet ziek willen zien in het aangezicht, zo is men mij wel schuldig mee te delen over de dood. En daarom hebt u me gezet in zulke troost zoals terecht in wanhoop gebeurt en zonder enige hoop van genade te vinden. En dat is de dood van minnen. Want alzo als in de dood is er geen veranderen. Alzo is er geen wanhoop en blijdschap van minnen waar men genade van meent te hebben, zo ben ik dood, dat is waar. En wie heeft me gedood, u weet het weer, gij of ik. Maar ik denk dat we er beiden schuld aan hebben.

Alzo als van diegene die de meermin doodt als ze die in slaap heeft gebracht. Want er zijn vier soorten van meerminnen. Twee zijn half wijf en haf vis en die zingen net zoals de viool en de ander als de harp en de derde met net zo’n stem als de wijven en zijn in hun zang zo goed dat geen man die het hoort, hij moet tot haar komen en als hij bij haar is dan slaapt hij in en als ze hem slapende vindt, dan doodt ze hem. Aldus denk ik dat de meermin daar grote schuld daar aan heeft, dat ze hem dood met verraad. En die man ook grote schuld dat hij haar gelooft. En ik ben dood met zulke redenen, want gij en ik hebben daar schuld aan. Maar ik nee durf op u het verraad niet te leggen. Zo zal ik de schuld op niemand leggen dan op mij. En zal zeggen dat ik mezelf heb gedood. Want al was ik gevangen met uw zang, zo heb ik er nochtans geen gehaat gehad als ik ben geweest was zoals het serpent is dat de balsem behoedt, dat is een serpent en heet aspis. (4^ste afbeelding)

Nu durft daar niemand de bomen genaken waar de balsem afdruipt zo lang als hij waakt. En als men van de balsem wil hebben, dan moet men violen en harpen spelen voor hem net zolang dat men het in slaap brengt. Maar hij heeft zoveel geest van zijn natuur dat als hij hoort dat men hem in slaap wil brengen dan stopt hij zijn oor met het einde van zijn staart dicht en het andere oor wrijft hij zolang tegen de aarde dat hij ze vol aarde wrijft. En als hij doof gemaakt is dan heeft hij geen angst dat men hem in slaap kan brengen. Alzo zo zou ik gedaan hebben. En nochtans waan ik dat ge wel weet hoe node ik de eerste keer ging bekennen tegen u en u wist niet waarom dat was. Uitgezonderd dat het een teken van het kwade was dat me ervan gekomen is. Maar toch ging ik en sliep in bij het gezang van de meerminnen, dat was de lieflijkheid van uw goede gelaat en van uw lieve spreken te horen hoe ik gevangen werd.

Jnde wast w^onder dat ic gevain wart. Ne^ent. Want stimme heuet vi^ele kragst, Jnde so vi^ele dat si v^ontlikt vi^ele sake di^e v^onbequameliken sin. Also als van der merlen Want al i^est di^e lelicste vu^ogel den man in gaiu^olen hoit. Jnde al singt. si mar twe mainde int iar. so hoit manse nogtan 5 harde gerne v^omb den bequameliken sang den si heuet. Jnde nog heuet di^e stimme vi^ele ander cragt. di^e al di^e lude ni^ene wi^eten. Jnde di^e ene van v^orre kragt so is. dat nature verku^ouert bi der stimmen. e^en van v^orre gebrekenisse. Want di^e saken di^e leuen di^e ku^omen van den | vif sinnen. dat is horen. inde siin. inde ruken. inde tasten. inde smaken. Jnde alst 10 geualt dat i^enig van di^esen saken gebrikt an i^eni^egen saken dat leuet. Nature di^e verku^ouert hu^ore. an enen anderen sinne so si best mag. Dar v^ombe geualt dat ni^eman als klair en siit als di^e doue van naturen. Jnde en ge^en man en hort so nawe als di^e blinde van naturen. Jnde en ge^en man en is so lecker als di^e gi^ene di^e quaden adem heuet. Want sine 15 si^enen di^e ku^oman van der hirsen ter nasen inde ter kelen. di^e gebreken v^ome in den rukene. Jnde also vi^ele als si min te du^one heben , als vi^ele kinnen si di^ebat di^e sake di^e si v^on v^onderwinden. Jnde also | i^est van ander den sinnen. Mar van allen den sinnen en is ge^en so herlik als dat siin, Want en ge^en van ander den sinnen. en du^ot so vi^ele saken kinnen. 20 Jnde manne verku^ouert di^esen sin nit mar mit horen. Jnde also als en di^er heitit mol di^e en siit nit. di^e heuet di^e ogen v^ondert herte. Mar hi^e hort so nawe dat ni^emant tu^ot v^ome ku^omen en mag. hi^ene werts geware. des hi^e nit gew^ont en werde. so dat dair blu^ot v^ot gait. Nu^o verbetert nature hu^or gebrekenisse mit horne so dat gene sake dat 25 leuet. so nawe en hort. Want i^et is e^en van den vif diren. di^e dandere verhoget van den vif sinnen. Want van i^elken sinne. sin | dire di^e al dandere verhogen. also als di^e lintwurm. dat is e^en kle^en wu^orm, en wit Jnde di^e siit du^or dri^e mu^oren. of du^or dri^e wande. Jnde ti^esen so heuet nature. wel versi^ene. Jnde in den mol in horen, Jnde ten vu^ogele 30di^e heitit gir in rukene. Want hi^e ru^okt wel en doit part ouer dri^e daguart. Jnde in der simmen mit smakene. Jnde in den vorsche mit tastene. Jnde nog heuet di^e mol ander su^onderlike nature an hu^ome. Want i^et is e^en van de^en vir diren. di^e leuet van den vire elementen dair | di^e werelt af gemakt is. Jnde der elementen sin vire. dat is. vir. inde lu^ogt. Inde 35 water. inde erde. Jnde di^e mol di^e en leuet el nirgen af dan van der erden. Jnde di^e hering nit dan van den watere, Jnde di^e w^olster al van der lu^ogt. Jnde di^e salamander al van den vire, dat is en wit vu^ogel inde vu^ot hu^ome int vir. Jnde van sinen plumen makman di^e lakene. di^e man scone makt. in birnenden vire. Jnde di^ese namelik nature di^e heuet di^e 40 mol, Jnde an hu^ore so is wel besu^ogt di^e kragt van der stimmen. Jnde en is ge^en groit w^onder. dat horen mag verku^oueren gebrekenisse van si^ene. Want in allen saken di^e sin. so en is nit so geordinirt. als | di^e sang. Want sang is so volku^omen. inde so magtig. dat hi^e magt heuet du^on te wandelen den mu^ot, inde den wille. dar v^ombe hadden di^e oden gemakt enen sang di^e so bequameliken was. wi^e soit horde. di^e mu^oste blitscap heben. Jnde enen anderen hadden si gemakt. ouer di^e doden Jnde di^e was so v^ontfarmelik dat ni^eman horen en mogte, hi^ene mu^oste 5 screien. Nog enen anderen di^e was so getempert. dat hi^e v^oren mu^ot nog te dru^oue. nog te blide en makede. di^ese cragt van der stimmen is. di^e w^onderlicste di^e i^enig is. Jnde du^osdain cragt is nirgen vu^onden dan in stimmen. Jnde manig ander saken so is in cragte van stimmen. Van worden inde van sange. En is ge^en tit dat ic v dar me^er af seche. Mar 10 lait v genu^ogen tu^ot dire tit. Jnde sint dat stimme so grote cragt heuet. sone waist ge^en w^onder dat ic enslapen wart mit cragte van der stimmen van der scoinster creaturen di^e ik i^e gesag. Halp mi dat siin. mi te vane. Jait. Want ic was bet geuain. mit minen si^ene dan di^e tiger is mit den spi^egel. Want sine wu^ort nu^ommer so verbolgen. als man 15 hu^ore iungen stilt, is dat si enen spigel gemu^ot, sine mu^ot hu^ore spi^egelen. Jnde dat genu^ogt hu^ore so wel. dat si besiin mag hu^or scone gesceppenisse. dat si vergi^et te iagene di^e gi^ene di^e v^or | iu^ong gestolen heben. Jnde dair so mert si v^omb v^or te spi^egelen. regte also | of si gevain ware. Want di^e vru^ode iagere setten enen spi^egel in v^oren weg. dar si wi^eten 20 dat si ku^omen sal v^omb v^on te uerledi^egen. Jnde dan so vli^en si mit den iungen. Aldus was ic gevain. mit horen inde mit siin. Jnde dan was ge^en w^onder al verlois ic minen sin. inde mine gedinchenisse. | Want horen inde siin. sin di^e twe porten van gedinchenisse. also als ic te vu^oren geseid hebe. Jnde i^et sin twe dedelste sinne di^e di^e man heuet. Want di^e man 25 heuet vif sinne. siin. horen. ruken. tasten inde smaken. also als te vu^oren geseit is. Jnde mit rukene nameli^eken so bin ic geuain. also als e^en dir dat heitet enhoren. di^e enslapen wu^ort van den su^oten ruke. van e^enre iuncvrowen. di^e maget is. Want sine nature is su^olik dat ge^en dir vresliker en is. te vane dan dat enhoren dir. Jnde hi^e heuet en horen. 30 regte vu^ore an sin vorhouet. dat is so vresliken. dat ge^en wapen dar tegen stain en mag. Jnde dats ni^eman gebeiden en dar su^onder ene iuncurowe di^e maget is. Jnde als hire ene geru^okt. so kni^et hi vu^or hu^ore. Jnde omu^ot v^ome regte als v^omb v^or te dinen. Jnde di^e vru^ode iagere di^e setten ene maget dair si wi^eten dat hi^e ku^omen sal. Jnde tirste 35 dat hi tu^ot hu^ore ku^omet. so wu^ort hi enslapen in v^oren scote. Jnde dan so ku^omen di^e iagere. di^e v^ome nit bestain en du^orren als hi wakt. Jnde stekene doit. Jn al sulker maniren, so heuet v^or di^e minne van mi gewroken. Want ic hadde gewest di^e houerdigste man tegens minne. di^e i^enig was van minen odere. Jnde mi du^ogte dat ic ni^e wis gesiin en hadde. di^e 40 ik. minnen wilde. nog heben al tu^ot minen wille. v^op dat ikse also sere minde als ic horde sechen dat man minde. Jnde minne di^e e^en harde vru^ot iager is. di^e satte ene maget in minen weg. te wes su^otigheide, ic bin enslapen wu^orden.

En is het een wonder dat ik gevangen werd, nee het. Want een stem heeft veel kracht en zoveel dat ze zaken ontbloot die u onbekwaam zijn. Alzo als van de merels. Want al is het de lelijkste vogel die men in kooien houdt en al zingt ze maar twee maanden in het jaar, zo houdt men ze nochtans zeer graag vanwege de goede zang die ze heeft. En nog heeft die stem veel andere kracht, wat al de lieden niet weten. En die ene van haar kracht is zo dat natuur van stem verandert en van haar gebrek. (1^ste afbeelding) Want de zaken die leven die komen van de vijf zinnen, dat is horen, zien, ruiken, tasten en smaak. En als het gebeurt dat enige van deze zaken ontbreekt aan enige zaak die leeft dat de natuur haar verandert in een andere zin zo ze het beste kan. Daarom gebeurt het dat niemand zo duidelijk ziet als de dove van naturen en geen man hoort zo goed als de blinde van naturen en geen man eet zo lekker als diegene die slechte adem heeft. Want zijn zin die komt van de hersenen naar de neus in de keel die ontbreken hem in het ruiken. En alzo veel als ze minder te doen hebben, al zoveel kunnen ze die zaken beter doen die ze ondernemen. En alzo is het van andere zinnen.

Maar van alle zinnen is er geen zo heerlijk als het zien. Want geen van de andere zinnen laat zoveel zaken kennen. En men verandert deze geest niet maar met horen. En alzo als een dier die mol heet en die niets ziet, die heeft de ogen onder het hart. Maar hij hoort zo goed dat niemand tot hem kan komen, hij wordt het gewaar zodat hij niet gewond wordt zodat er bloed uitgaat. Nu verbetert de natuur haar gebrek met horen zodat er geen zaak is dat leeft dat zo goed hoort. Want het is een van de vijf dieren die de andere verhoogt vanwege de vijf zinnen. Want van elke geest zijn er dieren die alle andere verhogen zoals de lintworm, dat is een kleine worm en wit. En die ziet door drie muren of door drie wanden. En deze heeft de natuur goed voorzien. En in de mol in het horen en de vogel die gier heet in het ruiken. Want hij ruikt wel een dood paard over drie dagreizen ver. In de apen met smaken en in de kikker met tasten. En nog heeft de mol een andere uitzonderlijke natuur bij zich. (2^de afbeelding) Want het is een van de vier dieren die van de vier elementen leeft waar de wereld van gemaakt is. En elementen zijn er vier, dat is vuur, de lucht, het water en de aarde. En de mol die leeft nergens anders van dan van de aarde. En de haring niets anders dan van water en de kameleon van de lucht en de salamander van vuur, dat is een witte vogel (dier) en voedt zich in het vuur. En van zijn pluimen maakt men die lakens die men schoon maakt in brandend vuur (asbest). En deze natuur namelijk heeft de mol. En aan haar zo is wel bezocht de kracht van de stem. En het is een groot wonder dat horen het gebrek van het zien veranderen mag. (3^de afbeelding)

Want in alle zaken die er zijn is niets zo geordend als de zang. Want zang is zo volkomen en zo machtig dat het macht heeft de moed en de wil te laten veranderen, daarom hebben de ouden een zang gemaakt die zo bekwaam was en wie ze ooit hoorde die moest blijdschap hebben. En een andere hadden ze gemaakt voor de doden. En die was zo ontfermend dat niemand het horen mocht zonder te schreien. Nog een andere was zo getemperd dat hij uw moed nog kon verdrijven, noch blij kon maken. Deze kracht van de stem is het wonderlijkste die enig is. En dusdanige kracht is nergens gevonden dan in een stem. En vele andere zaken zijn er zo in de kracht van de stem, van woorden en van zang. En het is geen tijd dat ik u daar meer van zeg. Maar laat u vergenoegen tot die tijd. En sinds dat de stem zoծ grote kracht heeft, zo is het geen wonder dat ik ingeslapen ben met de kracht van de stemmen van de mooiste creaturen die ik ooit zag. Help mij dat zien om me te vangen, ja het. (1^ste afbeelding) Want ik was beter gevangen met mijn zien dan de tijger met de spiegel.

Want ze wordt nimmer zo verbolgen als men haar jongen steelt, is het dat ze een spiegel ontmoet, ze moet zich erin spiegelen en dat vergenoegt haar zo goed dat ze haar schone schepping zien mag dat ze vergeet te jagen op diegene die haar jong gestolen hebben. En daarom draalt ze om zich te spiegelen net alsof ze gevangen was. (2^de afbeelding) Want de slimme jagers zetten een spiegel in haar weg waar ze weten dat ze zal komen om hen te bevrijden. En dan zo vlieden ze met de jongen. Aldus was ik gevangen met horen en met zien. En dan is het geen wonder als ik mijn geest en mijn herinnering verloor.

Want horen en zien zijn de twee poorten van herinnering, zoals ik tevoren gezegd heb. En het zijn de twee edelste zinnen die men heeft. Want de man heeft vijf zinnen, zien, horen, ruiken, tasten en smaken, zoals tevoren gezegd is. En met ruiken namelijk zo ben ik gevangen, net als een dier dat eenhoren heet die ingeslapen wordt van de zoete reuk van een jonkvrouw die maagd is. (3^de afbeelding) Want zijn natuur is zulke dat er geen dier vreselijker is om te vangen dan dat eenhoren dier. En heeft een horen recht voor aan zijn voorhoofd en dat is zo vreselijk dat geen wapen daartegen staan kan. En dat niemand het gebieden durft uitgezonderd een jonkvrouw die maagd is. En als hij er een ruikt dan knielt hij voor haar. En oprechte ootmoed als om haar te dienen. En die slimme jagers die zetten een maagd waar ze weten dat hij komen zal. (4^de afbeelding) En ten eerste dat hij tot haar komt dan slaapt hij in haar schoot en dan komen de jagers die het niet bestaan durven als hij waakt en steekt het dood. Op al zulke manieren, zo heeft ze die minne van mij gewroken, want ik ben de hovaardigste man geweest tegen de minne die er enig was van mijn ouderdom en me lijkt dat er niet geweest zijn die ik minnen wilde, noch tot mijn wil wilde hebben omdat ik haar alzo zeer beminde zoals ik hoor zeggen dan men mint. En minne, die een zeer slimme jager is, die zet een maagd in mijn weg bij wiens lieflijkheid ik ingeslapen ben geworden.

Jnde doit bin ic also als ter minnen behort. dat is in wanhope su^onder i^enegen troist van genade te hebene. Jnde dar v^ombe sech ic dat ic geuain bin mit rukene. Jnde altois heuet si mi si^eder gehoiden mit den ruke. Jnde ic hebe minen wille gelaten v^omb den v^oren te du^one. also alst is van den diren. als si beuu^olen den adem van 5 enen dire dat heit pantere. Jnde volgen den dire na. tu^ot der doit v^omb den su^oten adem di^e van hu^ome ku^omet. dar v^ombe sech ic dat ic geuain wart mit di^esen dri^e sinnen. dat is mit horene. inde mit ru^okene. inde mit si^ene. Jnde wair ic nu^o geuain mit smakene in | ku^ossene. Inde mit tastene in heelsene. so wair ic geuain. inde te regte enslapen 10 wu^orden. Want dan alr irst so slaip di^e man. als hi^e en ge^en van sinen vif sinnen geuu^olt. Jnde van slapene van minnen so ku^ompt al dangst. Want tu^ot al den slaperen. so volget di^e doit. als tu^ot den enhoren di^e enslapen wu^ort v^omb di^e maget. Jnde tu^ot den manne di^e enslapen wu^ort v^omb di^e merminne. als hise singen hort. Mar hat ic mi willen hu^oden 15 van di^esen angst. so mu^ost ic gedain heben als di^e krane du^ot. di^e dander hu^ot. Want als kranen te samene vli^egen. waner so dander slapen so wakter e^en. Jnde manlik du^ot v^or wake en nag[t] \ tu^ot di^en dat v^ombe ku^om[pt] Jnde di^e gi^ene di^e wakt. dat si nit enslapen en wu^ort. so ni^emt si clene stenkene v^onder v^oren vu^ot. v^omb dat si du^onuaster stain sal. Jnde 20 si di^ebat waken mag. Want kranen di^e slapen al stainde. Jnde als si nit vaste stain en mu^ogen. sone mu^ogen si ak nit slapen. dar v^ombe heuet si di^e clene stene v^onder v^oren vu^ot dat si nit slapen en sal. Nu^o hoit hu^or vorsinigheit v^oren wille so bedw^onchen. dat dander sinne v^or | nit so vi^ele en gelouen. dat si dar mi^ede bedrogen wu^orden. Jnde di^e also gedain 25 hadde di^e en hadde en ge^en noit gehad. Mar di^e en gene vorsi^enigheit en heuet. hi^e is also sere geergert als di^e paw di^e sine stert verlist. Want di^e stert van den paw. betekent vorsinigheit. dar v^ombe dat di^e stert ager is, dat betekent v^ons di^e sake di^e te ku^omen is. Jnde | dat si vol ogen is. dat betekent dat man sculdig is war tenemene. van di^en dat te 30 ku^omen is. Jnde dat di^e stert vorsi^enigheit betekent. dat is gestedigt bi der naturen van den lewe. Want di^e lewe heuet su^olke nature. is dat manne iaget so dat hi^e vliin mu^ot. hi^e bedekt sin vu^otspair mit di^en dat hi sinen sterk dar ouer trekt. Also du^ot di^e wise man. als hi^e vorsi^enigheit heuet. Jnde hi^e du^on wille i^enege sake. dar manne af begripen mogte 35 of hi^et dede so vorsiit hi^e sine saken so. dat mans nit geware en wu^ort. So dat sine vorsi^enigheit dekt tspar van sinen vu^oten. dat is te | sechene. di^e nimare di^e van sinre dait ku^omen sin si gu^ot of quait. so betekent v^ons tstert vorsi^enigheit. namelik tstert van den paw. v^omb dogen di^e drinne sin. dar v^ombe sech ic. dat als lelike sake, als is en paw. su^onder stert. Also 40 groit armu^ode ist van enen manne. su^onder vorsinigheide. | Nogtan al had ic als vi^ele ogen gehat als di^e paw in sinen stert. so mogt ic wel enslapen wesen wu^orden. mit cragte van sange.

En dood ben ik alzo als bij het minnen behoort, dat is in wanhoop zonder enige troost van genade te hebben. En daarom zeg ik dat ik gevangen ben met ruiken. En altijd heeft ze me sinds gehouden met de reuk. En ik heb mijn wil gelaten om vrede te doen alzo als het is van de dieren als ze de adem van de een dier voelen dat panter heet en volgen het dier na tot de dood vanwege de zoete adem die van hem komt. (1^ste afbeelding) Daarom zeg ik dat ik gevangen was met deze drie zinnen, dat is met horen, met ruiken en met zien. En was ik nu gevangen met smaken en kussen en met tasten en omhelzen, dan was ik gevangen en terecht ingeslapen geworden. Want dan allereerst zo slaapt de man als hij geen van zijn vijf zinnen voelt. En van slapen van minnen zo komt alle angst. Want tot alle slaap zo volgt de dood zoals de eenhoren doet die inslaapt door de maagd en tot de man die inslaapt door de meermin als hij ze zingen hoort. Maar had ik me willen behoeden van deze angst, dan moest ik gedaan hebben zoals de kraan doet die de ander behoedt. (2^de afbeelding) Want als kranen tezamen vliegen en wanneer zo de anderen slapen dan waakt er een. En mannelijk waakt die een nacht totdat die om komt. En diegene die waakt, zodat die niet inslaapt, zo neemt die kleine steentjes onder de voorste voet omdat ze dan vaster zal staan en ze zo beter waken mag. Want kranen die slapen al staande en als ze niet vast mogen staan dan mogen ze ook niet slapen, daarom heeft ze die kleine steen onder de voorste voet zodat ze niet slapen zal. Nu heeft haar voorzienigheid haar wil zo bedwongen dat de andere zinnen niet zoveel geloven dat ze daarmee bedrogen worden en die alzo gedaan hebben. En die alzo gedaan hebben die hebben geen nood gehad.

Maar die geen voorzienigheid heeft is alzo geërgerd als de pauw die zijn staart verliest. (3^de afbeelding) Want de staart van de pauw betekent voorzienigheid, daarom dat die staart scherp is, dat betekent voor ons die zaak die aankomend is. En dat ze vol ogen is, dat betekent dat men schuldig is waar te nemen van wat er aan komt. En dat die staart voorzienigheid betekent dat is bevestigd van de natuur van de leeuw.

(1^ste afbeelding) Want de leeuw heeft zulke natuur, is het dan men het jaagt zodat hij vlieden moet, hij bedekt zijn voetsporen met die zodat hij zijn staart daarover trekt. Alzo doet de wijze man als hij voorzienigheid heeft en als hij enige zaak wil doen waarvan men begrijpen mag of hij zijn zaken zo deed dat hij het voorzag zodat men het niet gewaar wordt. Zodat zijn voorzienigheid het spoor van zijn voeten bedekt, dat is te zeggen dat niemand van zijn daad komt is het goed of kwaad, zo betekent bij ons de staart voorzienigheid, namelijk de staart van de pauw vanwege de ogen die erin zijn, daarom zeg ik, dat is een lelijke zaak als een pauw zonder staart is. Alzo grote armoede is het van een man zonder voorzienigheid. Nochtans al had ik zoveel ogen gehad als een pauw in zijn staart, dan mocht ik wel inslapen gewezen zijn met kracht van zang.

Want ic hebe en auenture gehort. van e^enre vrowen. di^e hadde ene harde scone ku^o. Jnde di^e. en woide si v^omb en gene sake verloren heben. Jnde di^e | beual si te hudene enen hirde di^e hi^et argus. Di^e gi^ene argus hadde hu^ondert ogen. Jnde der en sli^epen nit mar twe te gadere. Jnde al dandere. di^e wakten 5 inde wagten, Jnde ouer al dat wart di^e ku^o verloren. Want | en man di^e di^e ku^o begerde. di^e sende an v^ome sinen su^one. di^e v^oter maten wel sang in enre langer ruden di^e du^or gebairt was. Jnde di^e hi^et mercurius. di^e gi^ene mercurius quam tu^ot den gi^enen argus. Jnde begunde te singene inde te sprekene van mani^egerhande saken. Jnde te leste so sang hi 10 in di^e lange rude. Jnde dede so vi^ele mit singene inde mit sprekene. Dat argus wairt enslapen mit twe^en ogen. Jnde egter mit twe^en. als lange dat hi slip. mit allen sinen ogen. Jnde du^o slu^og v^ome mercurius dat houet af Jnde vu^orde di^e ku^o eweg tu^ot sinen vadere. dar v^ombe sech ic sint dat argus enslapen wart mit cragte van sange. inde van 15 stimme. Al wairt dat ic als vi^ele ogen. hadde. als is in den stert van den paw di^e vorsi^enigheit betekent. nogtan wu^ort ic enslapen mit cragte van sange. Jnde di^e doit di^e volget den slaperen van minnen. also als te voren geseid is van den gi^enen di^e enslapen wu^ort v^omb den sang van der merminnen. Jnde van den enhoren di^e enslapen wu^ort v^omb di^e maget. 20 inde van argus den hirde di^e hu^ondert ogen hadde. Jnde sint dat argus also enslapen wairt, inde doit, so bin ic doit, dat is v^ommer wair, Jnde is dair i^enig verku^oueren an. Jne we^et wilk tferku^oueren nit te me^er dan van der swalewen. Want man heuet gepruuet. is dat man v^oren iu^ongen di^e ogen v^ot sti^ekt. dar v^ombe en bliuet nit. sine werden wi^eder 25 siinde. er si volwassen werden. Dusdan manire so valt van der wisele. Js dat man v^ore iungen doidet. Jnde mans v^ore doit wi^eder gi^euet si we^et van v^orre naturen als vi^ele. dat sire e^en arsedie tu^o du^ot. dat si wi^eder leuende werden. Mar manne we^et nog man mag nit wi^eten. w^o dat is. Also sech ic. wel su^ote geminde. dat ic wane dat en arsedie is. 30 dar gi mi mi^ede mu^oget wi^eder leuende maken. Mar i^ene we^et wilk di^e arsedie is. Mar bi der naturen van enen dire, so rait man di^e nature van enen anderen. Want man we^et wel. dat di^e lewe sine iu^ongen du^ot verrisen. Want si doit wu^orden geboren. Jnde ten dirden dage so adempt di^e vader in vren mu^ont, so dat si leuende wu^orden. Jnde al dus 35 du^onkt mi. wairt dat gi mi wi^eder eschen woit tu^ot v^orre minnen. Dat mogte mi wel wu^orden troist. mi te verrisene van sulker doit. als di^e doit is van minnen. Jnde regte also gesci^et als e^en vu^ogel heitit pellikan, Want man we^et wel dat di^e pellican du^ot verrisen sine ku^okene. Jnde man we^et wel w^o. Want di^e pellicainis en | vu^ogel. di^e 40 sine iungen harde sere mint. Jnde hi mintse so sere. dat hi harde gerne tegens v^on spi^elet. Jnde als si spi^elen. so sin si so boit tegens v^oren vader. dat si vligen v^ombtrint sin ogen. so valt dicke dat sine slain in dogen mit den vlu^ogele. Jnde di^e gi^ene is van so houardi^eger maniren. dat hi nit gedogen en can. dat man v^ome misdu^ot. Jnde dan so belgt hi 45 v^ome inde doitse. Jnde als hi^ese gedoit heuet. so berowet hu^ome. Jnde is v^ome harde leet. Jnde dan hoit hi^e sine vlu^ogele v^op. inde | stikt v^ome seluer in sine side mit sinen becke, Jnde van den blu^ode v^ot sinre siden ku^ompt. dar verrist hi^e mi^ede sine ku^okene. Regte also wel su^ote geminde. du^o ic v. irst kinde. Jnde di^e niheit van v^orre minnen. hadde mi regte 5 gemakt als v. kuken. du^o dait di mi so scone gelait dat mi wel | du^ogte. dat ic wel soide durren spreken tegens v. van di^en dat mi best sculdig is tegenu^ogene. Jnde ic seid v. dar mi mest ane lag. Jnde gi priset mi so luttel di^e sake di^e ic v. seide. dar v^ombe heb di mi gedoit van sulker doit als ter minnen behort. Mar woid di mi v scone side inde v. su^ote v^op 10 du^on. so dat ic hadde v^owen gu^oden wille. Jnde dat gi mi gauet v. gu^ode herte. dat in v. is. so had di mi verri^esen. Want dat is di^e ouerste arsedie van mi te helpene. dat ic hadde v herte. Jnde al en wairt anders nirgen v^ombe. dan ic v hebe horen sechen. su^ome wile. dat v le^et was dat ic v. bat. Jnde dat gi mi gerne hilt gescelscap. in dede dat. so war di mi sculdig 15 te geuene v. su^ote herte. v^op dat gi van mi verledigt wairt. | also als di^e bi^eue[r] du^ot. dat is en dir inde heuet en li^et an hu^ome dat dragt arsedie. Jnde so iag mant v^omb dat li^et te hebene. Jnde i^et | vli^et als lange alst mag. Jnde als hi siit. dat hi nit me^er vliin en mag. so v^ontsiit hi dat manne doiden sal. Jnde heuet sulken sin van sinre naturen. dat hi wel 20 wet. dat manne el nirgen v^ombe en iaget. so gript hi dat mit den tanden. Jnde bittet af. Jnde latet vallen in den weg. Jnde als manne vindet su^onder dat lit. so lait manne gain. Want manne iageden el nirgen v^ombe. Also. wel su^ote geminde. is dat v. mine bede so v^onbequamelik is. als gi seght. so mogtir v. wel af verledi^egen. mit v^or 25 su^oter herten tegeuene. Want i^ene volge v. el nirgen v^ombe. Jnde anders en bedarf ic ge^en sake. v^omb mi du^on verrisen. van der doit van minnen. Jnde i^et is du^ouerste arsedie v^omb mi te helpene also als tevoren geseit is. Mar i^et heuet gewest in so starken slote. dat iks nit gecriken en mogte. Jnde di^e slutel en is in minre gewelde nit. Jnde gi^ene wils mi 30 nit v^ontdu^on di^e den slutel heuet. Jnde dar v^ombe en we^et ic w^o v. side geopent wu^ort. J^ene ware dat ic hadde dat kru^ot dair di^e spegt. mi^ede du^ot springen. den nagel v^ot sinen ne^est. Want sine nature is sulik. als hi vindet enen boim. di^e hol is. Jnde dat gat vu^ore ingge is. dair inne makt hi sin nest. Jnde su^ome lu^ode sin di^e willen besuken dat w^onder Jnde 35 stoppen dat gat mit enen nagele. den si dar in slain mit cragte. Jnde als di^e spegt wi^eder ku^ompt Jnde hi vint tgat van sinen neste gestopt. Jnde hi^e siit dat hi mit sinre kragt nit v^ot getreken en kan. so verwint hi cragt mit behindigheide. Want hi kint van naturen en kru^ot dat magt heuet tu^ontslu^otene. dat su^okt hi so lange dat hiit vindet. Jnde 40 draget tu^ot sinen neste. Jnde ru^ort den nagel. mit sinen bekke. Jnde mit den kru^ode. inde dan so sprinkt di^e nagel te hants v^ot, Dar v^ombe segh ic wel su^ote geminde. wairt dat ic heben mogte van di^en cru^ode. ic soide pru^ouen of ic v. su^ote side v^ontdu^on mogte. v^omb v. su^ote herte te hebene.

Want ik heb een avontuur gehoord van een vrouw die een zeer schone koe had. En die wilde die om geen zaak verliezen. En die beval ze te hoeden aan een herder die Argus heette. Die Argus had honderd ogen en er sliepen er niet meer dan twee tezamen en alle anderen die waakten en wachten. Buiten dat werd die koe verloren. Want een man begeerde die koe en die stuurde daarom een van zijn zonen die uitermate goed zong en een lange roede die er behaard was. En die heette Mercurius. Die Mercurius kwam tot die Argus en (2^de afbeelding) begon te zingen en te spreken van menigerhande zaken en tenslotte zo zong hij in die lange roede en deed zoveel met zingen en met spreken dat Argus insliep met twee ogen en echter met twee zolang tot hij sliep met al zijn ogen. (3^de afbeelding) En toen sloeg Mercurius het hoofd eraf en voerde die koe weg naar zijn vader. Daarom zeg ik dat Argus ingeslapen is met kracht van zingen en van stemmen.

Al was het dat ik net zoveel ogen had als er in de staart van de pauw zijn die voorzienigheid betekent, nochtans sliep ik in met kracht van zingen. En de dood die volgt de slaper van het minnen, zoals tevoren gezegd is, van diegene die inslapen door de zang van de meerminnen en van de eenhoren die inslaapt door een maagd en van Argus, de herder, die honderd ogen had. En sinds dat Argus alzo ingeslapen is in de dood, zo ben ik dood, dat is immer waar. (4^de afbeelding) En er is enig veranderen aan en weet welk veranderen niet meer is dan van de zwaluwen. Want men heeft het geprobeerd, is het dat men bij haar jongen de ogen uit steekt, daarbij blijft het niet, ze worden weer ziende voor ze volwassen worden. (1^ste afbeelding onder) Dusdanige manier gebeurt zo van de wezel. Is het dat men haar jongen doodt en men voor dood weer geeft, ze weet van haar natuur alzo veel dat ze er een geneesmiddel toe doet dat ze weer levend worden. Maar men weet het niet, nog kan men weten wat dat is. Alzo zeg ik, wel lieve beminde, dat ik meen dat er een geneesmiddel is waarmee ge me weer levend kan maken. Maar ik weet niet welk geneesmiddel dat is.

Maar via de natuur van een dier zo raadt men de natuur van een ander. (1^ste en 2^de afbeelding) Want men weet wel dat de leeuw zijn jongen laat verrijzen. Want ze worden dood geboren en de derde dag zo ademt de vader in hun mond zodat ze levend worden. En aldus denk ik was het dat ge me weer eisen wil tot uw minnen, dat mocht wel een troost voor me wezen om te verrijzen van zo’n dood zoals de dood is van minnen.

En net zo gebeurt het met een vogel die pelikaan heet. (3^de afbeelding) Want men weet wel dat de pelikaan zijn kuikens laat verrijzen. En men weet wel waarom. Want de pelikaan is een vogel die zijn jongen zeer bemint en hij bemint ze zo zeer dat hij zeer graag met hen speelt. En als ze spelen dan zijn ze zo boos tegen hun vader dat ze rond zijn ogen vliegen en zo gebeurt het vaak dat ze in de ogen met de vleugels slaan. En diegene is van zo hovaardige manier dat hij niet gedogen kan dat men hem misdoet. En dan wordt hij kwaad en doodt ze. En als hij ze gedood heeft dan krijgt hij berouw en heeft veel leed. En dan houdt hij zijn vleugels op en steekt zichzelf in zijn zijde met zijn bek. En van het bloed dat uit zijn zijde komt daarmee verrijst hij zijn kuikens.

Net alzo wel lieve beminde toen ik u eerst kende en de nijd van uw minnen had me net zo gemaakt als uw kuiken die het deed aan mij met zo’n mooi gelaat dat het me wel deugde dat ik wel zou durven spreken tegen u van wat me het beste schuldig is aan u te geven. En ik zei u daar waar me het meeste aan lag. En ge prees me zo weinig om die zaak die ik u zei en daarom hebt u me gedood van zulke dood zoals tot het minnen behoort. Maar wilt u voor me uw schone en liefde opendoen zodat ik uw goede wil heb. En dat ge me uw goede hart geeft dat in u is, dan hebt u me laten verrijzen. Want dat is het beste geneesmiddel om me te helpen dat ik heb van uw hart. En al en was het nergens anders om, dan ik u heb horen zeggen, zo men wil, dat het uw leed was dat ik u tot u bad. En dat ge me graag gezelschap houdt en dat doet, zo bent u me schuldig uw lieve hart te geven zodat ge van mij verlost was net zoals de bever doet. Dat is een dier en heeft een lid aan hem dat een geneesmiddel draagt. En zo jaagt men het om dat lid te hebben. En het vliedt zo lang als het kan en als het ziet dat het niet meer vlieden kan, dan ontziet het dat men het doden zal. En heeft zo’n geest van zijn natuur dat hij wel weet dat men het nergens anders om jaagt, zo grijpt hij dat met de tanden en bijt het af en laat het op de weg vallen. En als men het vindt zonder dat lid dan laat men het gaan. Want men jaagt het nergens anders om. Alzo wel lieve beminde, is het dat u mijn bede zo onbekwaam vindt als ge zegt, zo mag u er zich wel van verlegen met uw lieve hart te geven. Want ik volg u nergens anders om en anders behoef ik geen zaak om me te laten verrijzen van de dood van minnen. En het is het duurste geneesmiddel om me te helpen, zoals tevoren gezegd is. Maar het is in zoծ sterk slot geweest dat ik het niet krijgen kan en de sleutel is niet in mijn macht. En gij wil me niet opendoen die de sleutel heeft.

En daarom weet ik hoe niet uw zijde geopend wordt. Tenzij dat ik het kruid had waar de specht de nagel uit zijn nest mee laat springen. Want zijn natuur is zulke, als hij een boom vindt die hol is en het gat voor eng is, daarin maakt hij zijn nest. En sommige lieden zijn er die dit wonder willen onderzoeken en stoppen dat gat dicht met een nagel die ze er met kracht in slaan. En als de specht weer komt en hij vindt het gat van zijn nest verstopt en hij ziet dat hij het met zijn kracht er niet uittrekken kan, dan overwint hij kracht met behendigheid. Want hij kent van naturen een kruid dat macht heeft om te openen, dat zoekt hij net zo lang dat hij het vindt en draagt het naar zijn nest en roert de nagel met zijn bek en met het kruid en dan springt de nagel er gelijk uit.

Daarom zeg ik wel, lieve beminde, was het dat ik van dat kruid mocht hebben zou ik proberen of ik uw lieve zijde openen mocht om uw lieve hart te hebben.

Mar i^ene we^et wat kru^ode dat is. ensi reden. Mar reden dan i^est nit. Want en sin mar twerehande reden. dene is van worden. dander is van saken di^e redeliken sin. Van worden sone ist nit. Jnde al is dat reden heuet sulke magt. dat man ene vrowe of ene iuncvrowe pru^ouen mag 5 mit reden. dat si sculdig is. te minnen. Man mag hu^ore so wel nit gesechen. nog gepru^ouen. sine mag wel mit reden sechen. dat sis nit du^on en wille. Jnde ak si^e ic wel dat dit kru^ot nit reden en is. nog be^ede. Want ic heb v. so dicke gebeden mogt helpen, v side soide mi ouer lang tit open heben gewest sone kan ic nit gewi^eten. wat sake | dat kru^ot 10is. nog i^ene mag ak di^e side nit v^ontdu^on. Jnde dair en is ge^en ander arsedie mi te helpen van der doit. dan v su^ote side topenen. so lange | dat ic v herte hebe. sone darf ic nit me^er pinsen. v^omb mi te verku^oueren. dat is wair. Mar van di^en dat man verloren heuet su^onder verku^oueren. Des en mag man in genre maniren verku^oueren. Jnde w^o is dat. Dat man 15 hope heuet gewroken te wesene. Jnde w^o mogt manre af gewraken wu^orden. J^ene we^et. en wair also. dat si i^emanne minde di^e | v^op v^or nit en agte. Jnde wi^e soide also v^ot den sinne wesen dat hi v^op v^or nit en agte. ni^emant en ware enrehande lude. di^e sin van der naturen. van der swalewen. Want di^e swalewe is van sulker naturen. dat si en e\it nog 20 en drinkt ensi al vli^egende. Jnde si en darf en genen vu^ogel v^ontsiin, Want se en ge^en vu^ogel en vait. Also sin enrehande lude. | di^e nit en minnen mar al vli^egende. Jnde als lange als si v^or lif si^en. so agten si dru^op. inde nit me^er. Jnde ak en werden si nit gevain mit i^enegen vu^ogele. Want en is minne van vrowen nog van iuncvrowen. di^e si vain mogte. 25 Mar si sin tu^ot v^ome al euengelik. regte also als di^e i^egel. di^e v^ome makt al ru^ont. als hi^e wil in sinen dorn. so dat manne nit ru^oren en mag van ge^enre siden hi^ene stekt. Jnde hi^e mag v^ome laden in wilke side hi^e wil. Als hi^e wintelt in dappele. Jnde dar v^ombe sech ic. dat du^os gedane manire van luden sin regte als di^e y^egel, Want si mu^ogen van i^elker 30 siden steken. Jnde man magse van ge^enre siden vain. so segh ic dat en man van sulker maniren. mogte mi wel van v^ore wreken. Mar di^e wrake soide mi me^er wesen torn dan troist. Want ic hadde li^euer dat si doit ware. inde ic ak doit. dan si enen anderen minde dan mi. sint dat si mi v^ontsegt heuet Jnde sint dat si en mint nog mi nog anderen. w^o 35 mogt ik dan gewraken wu^orden. J^ene we^et. ene ware dat v^or berowede. van der pinen di^e si mi gedain heuet. Want i^et is enrehande wrake berowenisse, Jnde di^e gi^ene wrekt v^ome erlik van sinen viant. di^ene brinkt tu^ot berowenisse. dan so wild ic dat v^or berowede van der pinen di^e si mi gedain heuet. na der naturen van den kokatris. dat is en serpent 40 inde pli^eget int water te w^onen. Jnde di^e is van sulker naturen. als hi enen man vindet so doit hine, Jnde als hine gedoit heuet. so berowet v^ome. Jnde screden dan als lange als hi leuet. Aldus wild ic dat gesci^ede van mi. wel su^ote geminde.

Maar geen weet welk kruid het is tenzij reden. Maar reden dat is het niet. Want er zijn maar twee soorten reden, de ene is van woorden en de andere is van zaken die redelijk zijn. Van woorden zo is het niet. En al is het reden zo’n macht heeft dat men een vrouw of een jonkvrouw beproeven mag met reden dat ze schuldig is te minnen. Men mag haar zo goed niet zeggen nog beproeven, zij mag wel met reden zeggen dat ze het niet doen wil. En ook zie ik wel dat dit kruid geen reden is, noch bede. Want ik heb u zo vaak gebeden mocht het helpen, uw zijde zou voor mij al lang geleden open zijn geweest en zo kan ik niet weten welke zaak dat kruid is. Nog een mag ook die zijde niet openen en er is geen ander geneesmiddel die me kan helpen van de dood dan om uw lieve zijde te openen zo lang totdat ik uw hart heb, zo durf ik er niet meer aan te denken om me te veranderen, dat is waar. Maar van die dat men verloren heeft zonder veranderen. Dat mag op geen manier veranderen en waarom is dat. Dat men hoop heeft om gewroken te worden en mocht men ervan gewroken worden ik weet het niet en het is alzo dat ze een man bemint die haar niet acht. En we zouden alzo uitzinnig wezen omdat hij op haar niet acht. Niemand tenzij een soort van lieden die van de naturen van de zwaluwen zijn. Want de zwaluw is van zulke naturen dat ze al vliegende eet en drinkt. En ze durft geen vogel te ontzien omdat ze geen vogel vangt.

Alzo zijn een soort lieden die niet beminnen maar steeds vliegen en zo lang als ze voor lief zijn, dan achten ze geen druppel en niet meer. En ook worden ze niet gevangen met enige vogels. Want er is geen minne van vrouwen, noch van jonkvrouwen die ze vangen mogen. Maar ze zijn voor me allemaal even gelijk net zoals de egel die zich geheel rond maakt als hij in zijn dorens wil zijn zodat men het niet aanraken kan van geen zijde en niet steekt. En het mag zich laden op welke zijde hij wil als hij zich wentelt in de appels. En daarom zeg ik dat dusdanige manier van lieden net zo zijn als de egel, want ze mogen van elke kant steken en men kan ze van geen zijde vangen, zo zeg ik dat een man van zulke manieren mocht me wel van u wreken. Maar de wraak zou me meer toorn wezen dan troost. Want ik had liever dat ze dood was en ik ook dood, dan dat ze een ander beminde dan mij sinds dat ze me ontzegd heeft. En sinds dat ze nog mij nog een ander bemint, dan mag ik gewroken worden. Ik weet het niet tenzij dat het haar berouwde van de pijn die ze me gedaan heeft. Want berouw is een soort wraak en diegene wreekt me eerlijk van zijn vijand die hem tot berouw brengt, dan zo wil ik dat het u berouwt van de pijn die ze me aangedaan heeft naar de natuur van de krokodil.

Dat is een serpent en die pleegt in het water te wonen en die is van zulke natuur als hij een man vindt dan doodt hij die en als hij die gedood heeft dan krijgt het berouw en schreit dan zo lang als hij leeft. Aldus wil ik dat gebeurt van mij, lieve beminde.

Want ic bin di^e man di^e gevu^onden is. Van v. Want also als man heuet su^onder pine dat man vindet. in sulker 45 maniren bin ic v^owe. dat gi mi hebet v^ombe nit Jnde dan so heb di mi gedoit, van der doit van minnen. dar v^ombe wild ic wel mogt wesen. Dat v berowede. Jnde dat gi mi screiet mit den ogen van v^or herten. Aldus wair ic gewroken te minen wille. Jnde anders en gene wrake wild ic. Nogtan soid ic v^ontsiin. dat ander wrake ku^omen mogte. Want i^et gevalt 5 wel. als en wif v^or berowt. dat si v^oren tru^owen vri^ent gelaten heuet. Jnde is dat v^or en ander biddet. si volgt den gi^enen mit clenre pinen, also alst geualt van den kokatris. Jnde van enen anderen serpent dat heitet ydre dat is e^en serpent inde heuet mani^egerhande houet, Jnde is van sulker naturen. als man hu^ome. e^en van sinen houeden af slait. So 10 ku^omanre v^ome twe. dat serpent hatet tu^ot der doit den kokatris. Jnde als hi siit. dat di^e kokatris heuet enen man gedoit. Jnde | dat hu^ome berowet. so dat hi gene wille heuet genen man me^er te dodene. So pinst di^e gi^ene, dat manne ligtelik verscalken mag. dar v^ombe dat hi nit en agt wat hi e^et. so wintelt di^e gi^ene int slik. inde blift liggende regte 15 of hi doit ware. Jnde als di^e kokatris den idre also vindet lichende. So slint hi^ene in. al gehe^el. Jnde als di^e ydre gevu^olt. in des anders ligame. so scu^ort hi^e v^ome sin gedarmte. Jnde kru^opt wi^eder v^ot. harde blide. van di^en dat hi den anderen gedoit heuet. Jnde dar v^ombe sech ic. dat na der wraken van der berowenisse. so soid ic mi sere v^ontsiin. dat ander 20 wrake quame. Want di^e ydre di^e so mani^egerhande houet heuet di^e betekent den man di^e so mani^egerhande lif heuet. Di^ese heben grote herscap. Jnde di^e lude van sulker maniren. sin van groten sinne. di^e als manig de^el. mu^ogen maken van v^oren herten. Want sine mu^ogent nit al heben. Jnde hadde i^elkerlik e^en morse^el. van der herten. van so groten 25 du^one. si soidens harde blide wesen. Mar ic salt laten inde wi^eder ku^omen tu^ot minre materien. Want ic wilde dat di^e gi^ene di^e als mani^egerhande de^el maken van vren herten. waren also gese^et. dat v^or herte in als mani^egerhande stucke sprungen in vren ligame. Dander nature van der ydre, so is. als si verloren heuet e^en van v^oren houede. Si 30 krigt dar wi^eder twe. also so betert si van v^oren scade. Jnde dat betekent den man. dire e^en hoint. inde dan twe. Van di^eser ydre v^ontsi^e ic mi sere. Jnde sage harde gerne. dat v^or min vrowe. dar af hu^ode. namelik van den gi^enen. di^e v^on mest vtmu^odi^egen. Want di^e | gi^ene di^e alremest sechen sal. Vrowe helpt mi dat ic wert wu^orde, vrowe gedogt 35 dat ic v. ridder bin. dat is di^e gi^ene dar me^est af hu^oden mu^ot. Van aldusgedane manire van luden. so seid ic. dat ic gerne sage. dat v^or min vrowe hu^odde. Want sine sulen v^or nit bat du^on. dan di^e wiuer du^ot den gi^enen dar si af ku^omet. Dar v^ombe sech ic dat ic du^osgedane manire van luden te regte mag heiten wiuere Want di^e wiuere is van sulker 40 naturen dat si nit geboren en wu^ort er si gedoit heuet v^o[ren] vader inde v^or mu^oder Want di^e si v^ontfait van den houede van den hi. In sulker maniren dat di^e hi sti^eket sin houet in vren mu^ont. Jnde si bit dan dat houet af inde slindet. Jnde dar af v^ontfait si. aldus blift di^e hi doit.

Want ik ben die man die gevonden is van u. Want alzo als men vindt dat men zonder pijn is, op zo’n manier ben ik de uwe dat ge me hebt om niet. En dan zo hebt u me gedood, van de dood van het minnen en daarom wil ik dat het wel zo mag wezen dat u berouw hebt en dat ge om me schreit met de ogen van uw hart. Aldus was ik gewroken om mijn wil. En anders wil ik geen wraak. Nochtans zou ik ontzien dat er andere wraak komen mocht. Want het gebeurt wel dat een wijf berouw heeft dat ze uw trouwe vriend verlaten heeft en is het dat haar een ander aanbidt, volgt ze diegene met kleine pijnen, alzo als het gebeurt van de krokodil en van een ander serpent dat hydrus heet.

Dat is een serpent en heeft vele hoofden. En is van zulke natuur als men hem een van zijn hoofden afslaat, dan komen er twee. Dat serpent haat tot de dood de krokodil. En als hij ziet dat de krokodil een man gedood heeft en dat hij berouw heeft zodat hij geen man meer wil doden. Dan denkt diegene dat men het gemakkelijk verschalken kan omdat hij er niet op let wat hij eet en zo wentelt diegene in het slijk en blijft liggen net alsof hij dood is. En als de krokodil de hydrus liggen vindt dan verslindt hij het geheel in. En als de hydrus zich in zijn lichaam voelt dan verscheurt hij zijn darmen en kruipt er weer zeer blij uit omdat hij de ander gedood heeft.

En daarom zeg ik dat na de wraak van berouw, zo zou ik me zeer ontzien dat er andere wraak kwam. Want de hydrus die zoveel hoofden heeft die betekent de man die zoveel lief heeft. Deze hebben grote heerschappij en de lieden van zulke manieren zijn van grote geest die veel delen van hun hart mogen maken. Want zij mogen niet alles hebben. En had elk een stuk van het hart van zo grote doen ze zouden zeer blij wezen. Maar ik zal het laten en weer komen tot mijn materie. Want ik wil dat diegene die veel delen van het hart maken alzo gezet waren dat uw hart in vele stukken sprong in uw lichaam. De andere natuur van de hydrus is zoals ze een hoofd verloren heeft dan krijgt ze er weer twee, alzo verbetert ze van haar schade. En dat betekent de man die er een houdt en dan twee.

Van deze hydrus ontzie ik me zeer. En zeg zeer graag dat uw min vrouwe daarvan u zich behoedt, namelijk van diegene die u het meest ootmoedigst. Want diegene die u allermeeste zeggen zal, vrouwe help me dat ik u waard word, vrouwe gedoog dat ik uw ridder ben, dat is diegene waar men het meest van hoeden moet. Van al dusdanige manier van lieden, zo zeg ik dat ik graag zag dat uw min vrouwe behoedde. Want zij zullen u niet baat doen, dan de viper doet aan diegene waar ze vanaf komt. Daarom zeg ik dat ik dusdanige manieren van lieden terecht vipers mag noemen. Want de viper is van zulke naturen dat ze niet geboren worden eer ze haar vader en moeder gedood heeft. Want ze ontvangt uit het hoofd van hem en op zo’n manier dat hij zijn hoofd steekt in haar mond en zij bijt dan het hoofd af en verslindt het en daarvan ontvangt ze, aldus blijft hij dood.

Jnde alst ku^ompt dat si iungen heben sal. So heuet sise tu^ot der siden v^ot. Jnde mu^ot dan birsten. inde stiruet. Dar v^ombe segh ic dat du^osgedane lu^ode. mag ic te rege heiten wiuere. Want also als di^e wiuere doit den gi^enen dar si af ku^omen is. er si volwast. also so en mu^ogen si 5 nit ku^omen. ter werdigheide dar si af sechen. Want si du^on laster den gi^enen. di^ese wert soiden maken. Jnde di^e v^ome geuen di^e selue werdigheit di^e si heben. Van di^eser wiuere v^ontsi^ee ic mi | sere. Jnde ic sege ge^erne dat v^or min vrowe dar af hu^odde. Jnde ic en we^et wi^e di^ese wiuere is. Mar is dadder min vrowe i^enig heuet. ic wilde dat mire vrowen dar 10 mi^ede gesci^ede. van hu^ome inde van mi. also als gesci^et der simmen van v^oren twe iungen. Want di^e nature van der simmen is | sulik dat si altois twe iungen heuet te male. Al is dat sake dat sise beide mint als mu^oder. dat sise beide vu^oden wille. nogtan so mint si dat ene me^er dan dandere. Jnde dene mint si so luttel tegens dat si dander du^ot. dat man 15 wel sechen mag. dat si dene mint inde dander hait. Want als manse iaget v^omb te vane. sone wil si verli^esen nog dene nog dander. als mu^oder. Mar si wu^orpt dat si le^etste heuet agter v^op v^or scodere. Jnde oft mag so hoit v^ome. Jnde dat si li^eueste heuet. dat ni^emt si vu^or in v^orn arm. Jnde dan so lopt si eweg ouer twe vu^ote. Jnde dan mu^ot si mit cragte ouer 20 wir vu^ote lopen. so mu^ot si verlisen den si liueste heuet. den | si vu^or hadde in v^oren arm, Jnde den gi^enen behoitsi den si le^etste heuet. dan is ge^en w^onder. Want di^e gi^ene den si li^eueste heuet di^ene hoit hu^ome an v^ore nit. Jnde i^et is wel regt. dat si v^or helpt mit v^oren handen inde mit vren vu^oten. Jnde dat si verli^ese den gi^enen, den si dragt inde hoit Jnde dat is 25 regt dat v^ome bliue. di^e gi^ene di^e v^ome an v^ore hoit. Jnde dit sech ic v^omb v. wel su^ote geminde Js dat gi hebet i^enigen man lif gew^onnen. di^e is van der naturen van der wiuere. of van der ydre. of van den y^egel of van der swalewen. so mu^ot v. gesci^en. van v^ome inde van mi. als gesci^et der simmen, van vren twe iungen. Want mi du^onkt al is dat sake. dat gi^ene 30 me^er mint dan mi. Nogtan sul dine verlisen. Jnde ic di^e min gemint bin sal v. bliuen. War v^ombe. v^omb dat. dat hi^e v^ome nit en hoit an v. mar gi hoitene. Want als lange als gi du^on wilt al sinen wille. so lange sal hi v. minnen. Jnde als gi v^ome du^on wilt eni^ege sake. di^e v^ome nit wel en behagen. so sal hi van v sceden. mit enen vuelen mu^ode. regte of hi 35 wille hadde v. tebegripene. sone hoit hi v^ome nit an v. mar gi hoitene. Jnde hi volget v. na sinen wille. inde nit na der v^orre. also als di^e se^erre. Want i^et is en di^er heitit se^erre inde w^ont in di^e se^e. di^e harde groit is. Jnde heuet scarpe vlu^ogele. dar hi^e mi^ede vli^eget in der see. hasteliker dan i^enig vu^ogel. Jnde di^e serre di^e heuet sulke genu^ogte. als hi en scip, siit, dat 40 hi v^ome seluer so wel genu^ogt in sinre cragt. Jnde in sir dapperheide. dat hi^e lopt inde vli^eget wel hu^ondert milen. nait scip. al mit enen ademe. Jnde als v^ome adem gebrikt. dat hi verw^onnen sal wu^orden. sone ru^ost hi nit. hi^ene du^o alle sine magt tscip agterhalen. Jnde also | hastelik als hi siit dat tscip liit. so du^ot hi sine vlu^ogele ni^eder.

En als het gebeurt dat ze jongen hebben zal dat doet ze die ter zijden uit en moet dan barsten en sterft. Daarom zeg ik dat ik dusdanige lieden terecht vipers mag noemen. Want net zoals de viper diegene doodt waar ze van gekomen is eer ze volwassen is, alzo mogen ze niet komen tot de waardigheid waarvan ze zeggen. Want ze belasteren diegene die ze waardig zouden maken en die ze diezelfde waardigheid geeft die ze hebben. Van deze vipers ontzie ik me zeer en ik zeg graag dat uw min vrouwe daarvan behoedt. En ik weet niet wie deze viper is. Maar is het dat de adder mijn vrouw innig heeft wil ik dat het mijn vrouwe daarmee gebeurt van hem en mij net zoals gebeurde van de aap en haar twee jongen.

Want de natuur van de aap is zulke dat ze altijd twee jongen heeft ten enenmale. Al is het zaak dat ze ze beide bemint als moeder en dat ze beiden voeden wil, nochtans zo bemint ze de ene meer dan de andere. En de ene bemint ze zo weinig tegenover wat ze de ander doet dat men wel zeggen mag dat ze de ene bemint en de ander haat. Want als men ze jaagt om te vangen, dan wil ze nog de ene nog de ander verliezen als moeder. Maar ze werpt dat ze het minste heeft achter op de schouder en vaak zo houdt hij zich aan haar. En dat ze het liefste heeft dat neemt ze voor in de armen en dan zo loopt ze weg op twee voeten en dan moet ze met kracht op haar voeten lopen en zo moet ze verliezen wat ze het liefste heeft die ze voor in de armen heeft. En diegene behoedt ze die ze het minste heeft en dat is geen wonder. Want diegene die ze het liefste heeft die houdt zich niet aan haar. En het is wel terecht dat ze hem helpt met haar handen en met haar voeten. En dat ze diegene verliest die ze draagt en vast behoedt en dat is net zo dat u blijft bij diegene die zich aan u vasthoudt. En dit zeg ik u daarom wel lieve beminde, is het dat ge enige mans liefde gewonnen hebt die van de natuur van de viper of van de hydrus of van de egel of van de zwaluw is en zo moet het gebeuren van u en mij zoals het gebeurt met de aap van haar twee jongen. Want ik denk al is het zaak dat ge die meer bemint dan mij, nochtans zal u die verliezen en ik die minder bemind ben zal bij u blijven. Waarom, omdat hij zich niet aan u vasthoudt, maar gij hoedt hem. Want net zo lang als ge al zijn wil zal doen, zolang zal hij u beminnen. En als ge u hem enige zaak wil doen die u niet goed behagen dan zal hij van u scheiden met een euvel gemoed net of hij de wil had om u vast te houden, zo houdt hij zich niet aan u, maar gij behoed hem en hij volgt u naar zijn wil en niet naar de uwe, net zoals de serre.

Want er is een dier die serre heet en de woont in de zee die zeer groot is. En heeft scherpe vleugels waarmee hij in de zee vliegt, sneller dan enige vogel. En de serre die heeft zulke genoegens dat als hij een schip ziet hij zichzelf vergenoegt in zijn kracht en in zijn dapperheid dat hij wel honderd mijl loopt en vliegt naast het schip al met een adem. En als hij de adem gebruikt zodat hij overwonnen zal worden dan rust hij niet, hij gaat met al zijn macht het schip inhalen en alzo haastig tot hij ziet dat schip inhaalt, dan doet hij zijn vleugels neer.

Jnde lat v^ome sincken in den gru^ont van der see. Jc seche dat des geliks so sulen si du^on. als lange als v^or adem gedu^ort. Want si su^olen wel, vwen wille du^on, als lange als v^or wille inde di^e vwe ouer e^en dragen, Jnde | tirste dat v wille 5 tegens di^e hu^ore is. so sulen si v. v^ondankc witen. Jnde sulen v. ewelik haten v^omb en belgen. Jnde dar v^ombe sech ic dat gise hoit. Jnde si v^ome an v. ni^ene hoiden. Jnde al is dat sake dat gi mi nit enhoit. J^et sci^ent wel dat ic mi an v hoide. Mar ic wane v. wel verloren heben. su^onder i^enege hope. is dat man verli^esen mag dat man noi^et en kre^eg. Nogtan dar 10 v^ombe en sal ic mi nu^ommer. anderswair ni^emen nog i^ene sal v wisselen nit te me^er dan di^e tu^ortelduue du^ot van vren gegade. Want si | is van sulker naturen. als si v^oren gegade verloren heuet. sone sal si nummer anderen willen heben. Jnde dar v^ombe heb ic nog hope wi^e luttel dats si. sint dat v^ome di^e gi^ene an v. nit en hoit Jnde ikker mi ane hoide. 15 so hope ik dat gi^ene nog verli^esen sult. inde mi behoiden na der naturen van der simmen. Jnde ic seche wel dat ic mi an v. hoide. Jnde ic v. nit begeuen en soide. v^omb en gene andere. Want al wair dat sake dat en andere als vi^ele v^omb mi du^on wilde. als man du^ot v^omb sin lif sone mogts si mi nogtan nit keren. lif van v^orre minnen. also alst | geualt van 20 den partrise Want als si en ei geleget heuet. so ku^ompt en ander partris inde sti^elet hu^ore. Jnde bru^odet so lange dat di^e iungen sin volwassen. Jnde dat si wel vli^egen mu^ogen. mit den anderen. Jnde dan so horen si v^or regte mu^oder rupen. di^ese leide. Jnde verki^ensense mit den rupene. Jnde altehants so lait si v^or valsche mu^oder di^ese vu^odde. Jnde 25 volgen v^orre regter mu^oder als lange als si leuen. J^et lechen | inde dat bruden. geliken twe saken di^e man vint in minnen. dat is vain inde behoiden. Want regte als en ei dat gelegt is. is su^onder leuen. inde en heuet ge^en leuen. tu^ot den male dat gebru^ot is. also is di^e man di^e geleid is van minnen. Jnde is regte als doit. inde en leuet nit tu^ot den male dat 30 hi^e gehoiden is als lif. dar v^ombe sech ic dat tlechen is alst vain. Jnde dat bruden alst behoiden. Jnde dan sech ic. sint dat gi mi hebt geleit dat is gevain. dat en ge^en wif en is. Wairt dat si mi bru^ode dat is hilde. sine soide mi verli^esen. Jnde i^ene soide mi altois an v | bekennen. Jnde i^ene soide vwe wesen als lange als ic leuede. Jnde dan sech ic sint dat 35 ic v. nit laten en soide. v^omb en gene andere. Jnde dat ic laten soide al dandere v^omb v. so hoit ic mi an v. al is dat gi mi nit en hoit. Jnde mi du^onkt dat ic bin di^e simme. di^e gi gewu^orpen hebet agter v. Jnde di^e gi nit verli^esen en mu^oget. Jnde dar v^ombe heb ic nog en de^el troists. dat ic v bliuen sal te leste. Mar du^osgedain beiden. is sere tu^ontsi^ene te minen 40 behu^of. Want dat ei dat gi geleit hebet. mag wel so lange bliuen te bru^odene. dat nit me^er dogen en sal. Mar al heb ic geseid dat su^ome partrisen. stelen di^e eiere van den anderen. inde sise bruden. nogtan en wilde ic nit. dat mi ene dit ei brudde.

En laat het zinken in de grond van de zee. Ik zeg dat desgelijks die zullen doen zo lang als hun adem duurt. Want ze zullen wel uw wil doen zo lang als hun wil en de uwe overeenkomen. En ten eerste als uw wil tegen hen is, dan zullen zij u ondank verwijten en zullen u eeuwig haten en verbolgen. En daarom zeg ik dat ge ze behoedt en ze zich niet aan u behoeden. En al is het zaak dat ge me niet vasthoudt schijnt het wel dat ik me aan u behoedt. Maar ik meen u wel verloren te hebben zonder enige hoop, is het dat men verliezen kan wat men nooit krijgt. Nochtans daarom zal ik me nimmer anders gedragen en niemand zal u niet meer verwisselen dan de tortelduif doet met haar gade.

Want ze is van zulke natuur als ze haar gade verloren heeft dan zal ze nimmer een ander willen hebben. En daarom heb ik nog hoop, hoe weinig dat het is, sinds dat u diegene zich niet aan u behoedt en ik me eraan behoedt, zo hoop ik dat ge die verliezen zal en mij behoeden naar de natuur van de apen. En ik zeg wel dat ik me aan u behoedt en ik u niet geven zou om een andere. Want al is het een zaak dat een andere evenveel voor mij doen wilde als men doet om zijn lijf, zo kan ze me nochtans mijn lijf niet bekeren van haar minne, net zoals het gebeurt van de patrijs.

Want als ze een ei gelegd heeft dan komt er een andere patrijs en steelt die van haar. En broedt zo lang dat de jongen volwassen zijn. En dat ze goed kunnen vliegen met de anderen en dan zo horen ze de echte moeder roepen die ze legde. En verkiezen die dan met het roepen. En geleidelijk aan zo verlaten ze de valse moeder die ze voedde en volgen hun echte moeder zo lang als ze leven. In het leggen en het broeden gelijken er twee zaken die men in het minnen vindt, dat is vangen en behoeden. Want net zoals een ei dat gelegd is zonder leven heeft het geen leven tot de keer dat het bebroed is, net zo is de man die geleid wordt van het minnen en is net als dood en leeft niet tot de keer dat hij gehouden is als lijf en daarom zeg ik dat het leggen is als het vangen en dat broeden als het behoeden. En dan zeg ik sinds dat ge me hebt gelegd, dat is gevangen, dat het geen wijf is. Was het zo dat ze me broedde, dat is houden, zo zou me verliezen en ge zou me altijd aan u bekennen en zou uwe wezen zo lang als ik leef. En dan zeg ik sinds dat ik u niet verlaten zou om een andere. En dat ik al de andere laten zou en zo hou ik me aan u, al is het dat gij me niet houdt. En ik denk dat ik de aap ben die ge achter u geworpen hebt en die gij niet verliezen mag. En daarom heb ik nog een troost dat ik bij u blijven zal tenslotte. Maar dusdanige wachten is zeer te ontzien tot mijn behoefte. Want het ei dat ge gelegd hebt mag wel zolang te broeden blijven dat het niet meer deugen zal. Maar al heb ik gezegd dat sommige patrijzen de eieren van de andere stelen en ze broeden, nochtans wil ik niet dat er een me dit ei broedt.

Mar ic secht dar v^ombe dat man su^ome wile tu^ot mi heuet geseid. dat wif wair harde dol. di^e an v. legede v^or herte inde v^or minne. Want gi siit anders wair gevain. van so regter vangenisse. dat si al verli^esen soide dat si an v legede. Jnde bi auenturen du^osgedane wort hefman mi geseit. Jnde sulke di^e mi gerne 5 gehoiden hadden. hadden si nit gewaint. dat ikse nit laten en soide. v^omb di^e stimme van minre regter mu^oder. Mar sint dat also is. Dat gi nog andere. dit ei nit bruden en wilt. so maget wel verloren wesen. v^omb di^e lange beide. Jnde verloren hait gewe^est ouer lang tit. i^ene ware en de^el blitscap di^e ic hebe in mir herten. Jnde dat van naturen ku^omet. 10 Jnde wair in ic mi troiste. Also ast gevalt mit den eie. van den strutse. Want als di^e stru^otse v^or eie gelegt heuet. so lait si lichen int sant. Jnde en siit dar dan nit me^er v^op. Mar di^e sunne, di^e gemene heite is. Jnde war af alle saken ku^omen. di^e vu^odet int sant. Jnde aldus wu^ordet leuende. Jnde anders en wirdet nit gebru^ot Aldus sech ic van mi. Want 15 ic bin dat ei. dat van ni^emant gebru^oit en is. Jnde ine mogte nit bliuen. i^ene ware verloren. en ware en de^el blitscap van der herten. di^e mi behu^ot. Jnde di^e is also als di^e su^onne. Want i^et is di^e gemene troist. Dar manlik sin de^el af hevet. na di^en dadder v^ome got gegeuen heuet. Mar en is ge^en so naturlike hette. als is v^onder den vlu^ogele van sinre 20 naturliker mu^oder. nog gene so gu^ode vu^odinge den kinde. als di^e mi^elik. van sinre regter mu^oder. Jnde wairt dat gi mi vu^oden wilt wel su^ote geminde. ic soide v. wesen alse gu^ode su^one. als di^e iunge van den odeuare is sinre mu^oder. Jnde ak als di^e iunchen van der hu^open. Want als lange tit als di^e odeuare. vu^odet v^or iungen. als lange vu^oden 25 di^e iunchen v^or mu^oder. als si vol wassen sin Jnde also du^on di^e iungen van der hupen. Want sine soiden nummer me^er mu^oten bi v^ome seluer. also als ander vu^ogel du^on. Mar si ku^oman tu^ot der hupen. inde trechen v^on di^e vederen v^ot. mit vren becke. Jnde dan bru^oden sise inde vu^oden also lange. als di^e mu^oder v^on irst werue. Jnde also gu^oden 30 ku^oken so soide ic v wesen. wel su^ote geminde. wod di mi bru^oden inde vu^oden. dat is te sechene. dat gi mi wolt behoiden als lif. also als te vu^oren geseid is. dat. dat lechen soide wesen tvain. inde dat bru^oden i^et behoiden. Jnde we^et dat gene sake en is. dar man enen minner mi^ede pru^ouen mogte. J^ene de^etse du^or v^owen wille. Mar is dat gi nit en priset 35 di^e vu^odinge van mi. als du^owe. of dat v. dunket dat ic v. nit gnu^og en gaue. of ic v mine minne. v^omb du^owe gaue. dar v^op so antwerde ic v. dat gene sake en is. minne en makse gelik. Want in der minnen en is nog berg nog dal. Mar si is alse slegt als di^e see. alst nit en wehet. dar v^ombe seide ouidius dat minne. inde herscap nit te gadere mu^ogen du^oren | v^op enen 40 setele. dar v^ombe sech ic. wairt dat gi woid dat manlik anderen minde. so wairt ene minne van mi inde van v. Jnde van al sulken geslagte. so ware dene minne als dandere. dar v^ombe sech ic. sint dat al e^en soide wesen. so soide ic v. als vi^ele lonen als gi mi. Want al bin ic nit als gu^ot als gi. wairt dat gi mi mint. v minne di^e soide mi sere beteren.

Maar ik zeg het daarom dat men zo men wil tegen me gezegd heeft dat het wijf behoorlijk dol was die aan u haar hart en haar minne legde. Want gij bent op een andere manier gevangen in zo’n echte gevangenis dat ze alles verliezen zou wat ze aan u legde. En van avonturen van dusdanige woorden heeft men mij gezegd hadden ze niet gewaand dat ik het niet laten zou vanwege de stem van mijn echte moeder. Maar sinds dat het alzo is dat gij noch andere dit ei niet broeden wil, dan mag het wel verloren wezen vanwege het lange wachten. En verloren was het geweest lang geleden tenzij het was van de blijdschap die ik heb in mijn hart en dat van naturen komt en waar ik in me troost. Alzo als het gebeurt met de eieren van de struis. Want als de struis haar eieren gelegd heeft, dan laat ze die liggen in het zand en ziet daar niet meer op. Maar de zon, die zeer heet is en waarvan alle zaken komen, die voedt ze in het zand en aldus worden ze levend. En anders wordt er niet gebroed. Aldus zeg ik van mij, want ik ben dat ei dat door niemand gebroed is en ik mag niet blijven en ben verloren tenzij het de blijdschap van het hart is die me behoedt en dat is alzo als de zon. Want het is de algemene troost waar velen de zin van hebben nadat andere die God me gegeven heeft. Maar er is geen zo’n natuurlijke hitte als er is onder de vleugels van zijn natuurlijke moeder, noch zo’n goede voeding voor het kind als die me lijken van zijn echte moeder.

En was het dat ge me voeden wilde, lieve beminde, ik zou voor u wezen als een goede zoon zoals de jongen van de ooievaar zijn voor hun moeder. En ook als jongen van de hop. Want net zo’n lange tijd als de ooievaar de jongen voedt, zolang voedt de jongen zijn moeder als ze volwassen zijn. En net zo doen de jongen van de hop. Want ze zouden nimmermeer moeten van zichzelf, zoals de andere vogels doen. Maar ze komen tot de hop en trachten de veren eruit te breken met hun bek en dan broeden ze hen en voeden net zo lang als de moeder hun eerst deed.

En net zo’n goede kuiken zo zou ik u wezen, wel lieve beminde, wilde u me broeden en voeden, dat is te zeggen dat ge me wilt behoeden als lijf, zoals tevoren gezegd is dat het leggen het vangen zou wezen en dat broeden het behoeden. En weet dat er geen zaak is waar men een minnaar mee beproeven mocht deed ik het niet het door uw wil. Maar is het dat ge niet die voeding van mij prijst zoals duiven of dat u denkt dat ik u niet genoeg gaf of ik u bemin vanwege uwe gave, daarom zo antwoord ik u dat er geen zaak is, minne maakt ze gelijk. Want in het minnen is er geen berg of dal, maar ze is vlak als de zee als niet waait, daarom zei Ovidius dat minnen en heerschappij niet tezamen kunnen gaan op een zetel. Daarom zeg ik was het dat ge wilde dat we gelijk anderen minde, zo is het een minne van mij en van u en van al zulk geslachten, dan was uw minne als de anderen en daarom zeg ik u dat het allemaal hetzelfde is en zo zou ik u zoveel belonen zoals gij mij. Want al ben ik niet zo goed als gij was het dat gij mij bemint, uw minne zou me zeer verbeteren.

Jnde al tu^ot vwen wille inde tu^ore maten. so du^onkt mi. dat ic v. wel wesen mogte. also gu^oden su^one als di^e iungen van den odeuare inde van der hupen sin v^orre mu^oder. Mar mi du^onkt dat gi hebet me^er van der 5 houerde van der minnen. dan mi v^orberlike is. Jnde ti^e houerde mu^ot di breken. of gi^ene su^olt nit gesmaken di^e su^otigheit van | minnen. Also als di^e are. Want als sin bek so lang gewassen is. dat hire nit mi^ede eten en mag. so brik[t] hi^ene. Jnde wettene tegens den harststen ste^en den hi vinden mag. so sech ic dat di^e bek van den are betekent di^e 10 houerde. di^e is mit der minnen. Want dan so is di^e bek tebroken. Als man so vi^ele omu^odigt. dat man v^ontslu^ot tsloit van der herten. Jnde ti^e gi^ene van den mu^onde dat is di^e tu^onge. also dat man kinnen mag inde volgen. Mar dair sin su^olk. di^ese v^ontslu^oten al wi^edersins. Want si decken v^ome altemale. dar si v^ome sculdig waren tu^ontdeckene, Jnde 15v^omb v^on te verblidene. so suken si i^emant den si getru^owen. tegens wi^en si spreken. Jc sech dat. dat is di^e bek te broken wi^edersins. Jnde si geliken den kokatris. Want alle dire di^e sin. Jnde di^e te regte eten. di^e ruren di^e v^onderste. kenebacken. als si ku^owen. Jnde du^ouerste hoden si stille. Mar di^e kokatris di^e e^et wi^edersins. Want hi hoit stille 20 du^onderste ki^enebacken Jnde ru^ort di^e ouerste. Also i^est. als man spri^ekt van sir minne. Want dan so ru^orman di^e v^onderste ki^enebacken. als man draf spri^ekt in steden dairt v^ommer verholen bliuet. Jnde wi^e soit dan be^et helen dan di gi^ene di^e mint. ni^emant. Want i^et is te sinen behu^of. Mar als man draf spri^ekt tegens anders i^emant inder werelt so rurman di^e 25 ouerste ki^enebacken. Want du^onderste ki^enebacken. v^omb dat si beneden sin. betekent di^e sake di^e geholen is Jnde du^ouerste ki^enebacken betekent dat te wi^eten is. Jnde v^omb di^ese reden so scind. also. als di^e kokatris di^e e^et wi^edersins. als si ru^ort du^ouerste ki^enebacken. Jnde si stille hoit du^onderste. also brekt di^e bek wi^edersins, di^e sprikt 30 tegens anders i^emant dan tegen sin lif van sir minnen. wi^e so hi^e is. Jnde hi^e berait hu^ome tegens sinen viant di^e dat du^ot. Jnde brikt sinen bek wi^edersins. dat is te sechene. dat hi^e v^ome seluer verrait mit sinen worden di^e v^ome tegens quade sprekere beraid. dar v^omb sech ic dat luttel lude sin. di^e ku^onnen ki^esen, tegens wi^en si spreken sulen. Want su^olk makt 35 hu^ome harde getru^owe. di^e bit in verradenisse. Want sech di enen minsche vwen wille. al en heuet hi genen wille verradenisse te du^one. hu^ome sal du^onken dat gi v. nit helen en su^olt tegens. enen anderen. sint dat gi v. nit he^elt tegens v^ome. Jnde dan geliken si den drake. Want di^e drake en bit ni^emant. Mar hi^e lecket den minsche mit der 40 tungen. Jnde venint al dat hi mit der tu^ongen beru^ort Regte also du^on su^ome lu^ode. Want als ligtelik als si gehort heben. di^e worde di^e gi v^on hebet geseid. regte also ligtelik du^on sise vort te wi^etene. ander luden Di^e v^ome van di^esen drake hu^oden wille. hi mu^ot du^on als du^ot dat elpendir.

En alles tot uw wil en tot uw maat, zo denk ik dat ik voor u wel voor u net zo’n goede zoon wezen mocht als de jongen van de ooievaar en de hop zijn voor hun moeder. Maar ik denk dat ge meer van de hovaardigheid van de minne hebt dan me nuttig is en die hovaardigheid moet u breken of ge zal niet de zoetheid van het minnen smaken, net zoals de arend. Want als zijn bek zo lang gegroeid is dat hij er niet mee eten kan, dan breekt hij die en slijpt het tegen de hardste steen die hij vinden kan, zo zeg ik dat de bek van de arend de hovaardige betekent die met de minne is. Want dan zo is de bek gebroken. Als men zoveel ontmoedigt dat men het slot van het hart opent en diegene van de mond, dat is de tong, alzo dat men het kennen mag en volgen.

Maar er zijn zulke die ze daartegen al wijder openen. Want ze bedekken zich elke keer waar ze me schuldig waren te openen en om zich te verblijden, zo zoeken ze iemand die ze vertrouwen en tegen wie ze spreken. Ik zeg dat, dat is de bek die terug gebroken is op de krokodil lijken. Want alle dieren die er zijn en die echt eten die roeren de onderste kinnebak als ze kauwen en de bovenste houden ze stil. Maar de krokodil die doet het tegengestelde, want hij houdt de onderste kinnebak stil en roert de bovenste. Alzo is het als men spreekt van zijn minne. Want dan zo roert men de onderste kinnebak als men ervan spreekt in plaatsen waar het immer verborgen blijft. En we zouden het dan beter verhelen dan aan diegene die niemand bemint. Want het is tot zijn behoefte. Maar als men ervan spreekt tegen een ander iemand in de wereld dan roert men de bovenste kinnebak. Want de onderste kinnebak, omdat ze beneden zijn, betekent de zaak die verborgen is en de bovenste kinnebak betekent dat wat te weten is. En om deze reden schendt alzo de krokodil die het tegengestelde doet als ze de bovenste kinnebak roert en de onderste stil houdt, alzo breekt de bek tegengesteld die tegen iemand anders spreekt dan tegen zijn lijf van zere minne, wie hij zo is. En hij beraadt zich tegen zijn vijand die dat doet. En breekt zijn bek tegengesteld, dat is te zeggen dat hij zichzelf verraadt met zijn woorden die zich tegen kwaadsprekers beraadt. Daarom zeg ik dat er weinig mensen zijn die kiezen kunnen tegen wie ze spreken zullen. Want sommige maken hem zeer getrouw en die bijt in verraad. Want zegt u de ene mens uw wil en al heeft hij geen verraad willen doen, hij zal denken dat gij het niet verhelen zal tegen een ander sinds ge het niet verheelt tegen hem. En dan lijken ze op de draak.

Want de draak bijt niemand. Maar hij likt de mensen met de tong en vergiftigt alles wat hij met de tong beroert. Net zo doen sommige lieden, want net zo gemakkelijk als ze de woorden gehoord hebben die ge hun hebt gezegd, net zo gemakkelijk laten ze die verder weten aan andere lieden. Die zich van deze draak behoeden wil moet doen zoals de olifant doet.

Want sine nature is su^olk dat si en ge^en dir v^ontsiit su^onder den drake. Want tu^oschen den twen is naturlik hatscap. so als di^e si. van den elpendire sal heben v^or iungen. so gait si v^op ene stede. in e^en water. dat man hetet eufrait. dat is en wli^etende water. Jnde vli^etet in 5 e^en lant hetet india. Jnde dat si v^omb dat draken sin van so birnender naturen, dat siit water nit gedogen en ku^onnen. Want mogten si ku^omen tu^ot den iungen, si soidense lecken inde soidense veninen. Jnde nu^o heuet di^e hi angst van den drake. Jnde wagt buten ant water. Jnde verwert hu^ome tegens den drake. Jc seche so wi^e Aldus 10 dede. di^e en hadde ge^en noit van den drake. Want dat werpen betekent i^et behoiden. van minnen als te vu^oren geseit is. van der partrisen. Want dan so makt e^en wif. van enen manne v^or iu^ong als sine behoit als v^or lif. Jnde di^e dit werpen dede int water. hi^ene hadde genen angst v\244r den drake. Want water betekent vorsi^enigheide. | v^omb dat 15 i^et heuet en de^el naturen. na den spi^egele. dar v^omb geualt dat di^e du^oue gerne gait stain v^opt water. v^omb dat of i^enig vu^ogel quame. v^omb v^ome te vane. dat hi vorsiin ware van den scade van den vu^ogel, di^e hi siit int water, Jnde heuet tit gnu^og. als hiit siit. eweg te vli^egene in sin behoit. Jnde dar v^ombe sech ic dat di^e gi^ene wel siit v^opt water. dat al du^ot mit 20 vorsi^enigheide. Jnde di^e v^ome hu^oden kan. van den gi^enen di^e v^ome deren mu^ogen. Jnde sint dat water betekent vorsinigheide. so is | man sculdig gerne te wesene v^opt water. is dat man v^ome huden wille. van den drake. dat is te sechene. is dat man wille dat di^e minne gehu^ot si inde geholen. Jnde man is sculdig mit sulker vorsinigheide sin lif te 25 hoidene. dat dat lange beiden v^ome ni^ene sette in wanhope. sulke dar hi mi^ede du^o. dat man sinre minnen geware wu^orde. Jnde dat hi ak ni^eman suken en darf. dair hi^ere tegens af spreken mu^ot v^omb | v^ome te verblidene. Jnde di^e du^osgedane vorsi^enigheit dede. di^e en hadde genen angst dat man dair i^et af wiste. Want man ne we^et wene getru^owen. Jnde 30 di^e v^ome van den quaden huden wille di^e hu^ot v^ome van allen. Want su^olk di^e makt v^ome seluer harde si^eker tru^owe te wesene. di^e en verrader is inde v^ongetru^owe, Jnde di^e gi^ene di^e mi alremest versikeren soide mit worden. den soide ic alre minst gelouen. Want en warheiden Wel su^ote geminde v^on en is nit te gelouene. also als is van ene manire van dire 35 dat man he^et scorpiv^on. Jnde su^ome lu^ode heitent trant. Di^ese scorpiu^on heuet so omu^odig gelait. als hi ku^ompt vu^or dander dire. hi^e is so omu^odig dat hu^ome du^onkt dat. dat dir hu^ome nummer quaid du^on en sal. Jnde als si sin versi^ekert mit hu^ome. Jnde si alrebest mit hu^ome wanen wesen. so ku^ompt hi inde sti^ekse mit sinen sterte. so sere dat si mu^oten 40 steruen.

Want zijn natuur is zulke dat ze geen dier ontziet, uitgezonderd de draak. Want tussen die twee is natuurlijke haat. Zodat zij als ze van de olifant haar jongen zal hebben, dan gaat ze naar een plaats en een water dat men Eufraat noemt, dat is een stromend water. En vliedt in een land dat India heet. En dat omdat draken van zo’n brandende natuur zijn dat ze het water niet gedogen kunnen. Want mochten ze bij de jongen komen, ze zouden ze likken en zouden ze vergiftigen. En nu heeft hij angst van de draak en waagt zich buiten het water en verweert hij zich tegen de draak. Ik zeg zo waarom hij aldus deed, u had geen nood van de draak. Want dat werpen betekent iets behoeden van minne, zoals tevoren gezegd is van de patrijzen. Want dan zo maakt een wijf van een man haar jong als ze hem behoedt als haar lijf. En die het werpen liet in het water, hij had geen angst voor de draak. Want water betekent voorzienigheid omdat het iets heeft en een deel naar de natuur van de spiegel en daarom gebeurt het dat duiven graag op het water staan om te zien of er enige vogel kwam om hem te vangen zodat hij de schade voorziet van die vogel die hij in het water ziet. En heeft tijd genoeg als hij het ziet en vliegt weg tot zijn behoud. En daarom zeg ik dat diegene die goed op het water ziet dat al doet met voorzienigheid en die me behoeden kan van diegene die me deren mogen.

En sinds dat water voorzienigheid betekent zo is men schuldig graag aan het water te wezen als men zich behoeden wil van de draak, dat is te zeggen, is het dat men wil dat de minne behoedt en verborgen zal zijn. En men is schuldig met zulke voorzienigheid zijn lijf te behouden dan dat lange wachten me niet in wanhoop zet, zulke waarmee hij doet dat men zijn minne gewaar wordt. En dat hij ook niemand zoeken durft waar hij van spreken moet om zich te verblijden. En die dusdanige voorzienigheid doet die heeft geen angst dat men ervan weet. Want men niet weet wie men vertrouwt en die zich van het kwade behoeden wil die behoedt zich van alles. Want sommige die maken zichzelf zeer zeker trouw te wezen aan een die een verrader is en ontrouw en diegene die me het allermeest verzekeren zou met woorden, die zou ik het allerminst geloven in waarheden. Wel lieve beminde, u bent niet te geloven alzo als het is van een soort dier dat schorpioen heet.

En sommige lieden noemen het tarant. Die schorpioen heeft zo’n ootmoedig gelaat dat als hij voor een ander dier komt dan is hij zo ootmoedig dat hij denkt dat dit dier hem nimmer kwaad zal doen. En als hij zich met hem verzekerd heeft en ze allerbest met hem wanen te wezen dan komt hij en steekt ze met zijn staart en zo erg dat ze sterven moeten.

Want hi heuetse so gevenint dat si en gene magt en heben v^on seluer te helpene. Jnde di^es scorpiu^on betekent enrehande | lu^ode. di^e so v^otermaten omu^odig sin, als si ku^omen in steden. dar man alle saken sculdig ware te helen. di^e man v^ontsiin. sal also als van li^eue inde van li^eue. dan so du^ot di^ese scorpiu^on mit omu^ode. dat is te sechene, dat su^ome di^e mit v^orre valsgheide. inde mit v^orre verradenisse di^e si du^on. so du^on si den gi^enen di^e tru^owelik minnen. mani^ege pine gedogen. Want als di^e 5 gi^ene di^e mit tru^owen minnen. sin versi^ekert van v^ome seluer. Jnde si alrebest wanen wesen. dan so ku^ompt di^ese scorpiu^on. inde | stiktse mit sinen sterte. dat is te sechene dat dan ku^omen di^e quaidsprekere. di^e spreken van den saken di^e man sculdig ware te helen. Jnde stekense mit v^orre tu^ongen. Jnde du^on vi^ele gedogen den gi^enen di^e nit me^er quaits 10 enbehu^ouen dan si heben. Jnde nogtan di^e pine van minnen. di^e genu^ogt wel den gi^enen di^ese heben. Want als si draf heben en gu^olik ansiin. si later v^ome dicke mi^ede genu^ogen. Jnde di^e gi^ene di^e sine saken helen wille. di^e enbedarf. nit dat hi^e v^ome tegen su^olke lude bekenne. Nog dat hi v^ome van i^enegen saken tegens v^on berade. dar v^ombe seg man 15 dat manig verloren heuet gewest. v^omb dat hi sulken luden getru^owede. Also alst gevalt van ene manire van walvisg, Want als si hoit v^oren rughe bovent water di^e sciplude di^ese siin di^e wanen dat e^en eilant si. v^omb dat si di^e hu^ot heuet van sulker varwen. als is dat sant van der see. Jnde dan so varen di^e sciplude dar an. regte oft en eylant 20 ware. Jnde loitssiren dru^op. Jnde bliuer v^op wel agdage of me^er. Jnde si^eden v^or spise v^op den ruche van den walvisg. Mar als si | dat vir gevu^olt. so singt si ni^eder in den gru^ont van der see. hu^or seluer inde di^e gi^ene di^e dru^op sin. dar v^ombe sech ic dat man v^ome sculdig is te | hu^odene. Jnde nit te getru^owene di^e sake van di^eser werelt. di^e alre me^est scinen si^eker. 25 Want aldus geualt me^est van den gi^enen di^e v^on vrint maken. Jnde su^olk seget dat hi stiruet van minnen. di^e en gene pine en gedoget. Jnde bedri^egen di^e gu^ode lude. also. Als di^e vu^os du^ot. Want di^e vu^os is van sulker naturen. als v^ome sere hu^ongert. Jnde hi nit teten en vindet. So wintelt hi v^ome int roitste slik dat hi vindet. Jnde als hi also gewintelt 30 is. so gait hi v^opwart dair ni^eder lichen. Jnde trekt di^e tu^onge v^ot. regte of hi bludde inde hi doit ware. Jnde dan so ku^omen dalsteren. inde wanen di^e tu^onge eten. Jnde als hise gevu^olt. so gript hese mit den tanden. Bi den houede inde doitse. Also sech ic. dat su^olk v^ome makt harde sik van minnen. di^e dar nit v^ombe en gi^euet. Jnde di^e nit en begert mer te 35 dri^egene. Mar bi auenturen dit selue su^ol di sechen van mi. alst v. gevu^ogt. Jnde dar tu^o so antwerde ic. dat man enen here volget v^omb vi^ele saken. dene di^e volget v^omb sin v^orbur. dander v^omb sins heren v^orbu^or te du^one. Jnde dandere v^omb dat si nit en wi^eten war varen inde varen di^e werelt tebesi^ene. Jnde i^et en vu^ogel di^e heitet gir. di^e bi gew^onte volget 40 den heere v^omb dat hi leuet van doden vlesche. Jnde dat hi wel wet. van sinre naturen. dat dair dode lude. of dode parde sulen wesen. di^e gir betekent den gi^enen di^e volgen den vrowen inde den iuncurowen. v^omb v^or bate te du^one. w^o vi^ele so sire af geargert wu^orden.

Want hij heeft ze zo vergiftigd dat ze geen kracht hebben om zichzelf te helpen. En die schorpioen betekent een soort lieden die zo uitermate ootmoedig zijn en als ze in plaatsen komen waar men alle zaken schuldig is te verbergen die men ontzien zal, alzo als van de levende en van het lijf, dan zo doet deze schorpioen het met ootmoed, dat is te zeggen dat ze me dit met hun valsheid en met hun verraad doen en zo doen ze diegene die trouw beminnen en menige pijn uitstaan. Want als diegene die met trouwe minnen verzekerd zijn van zichzelf en ze allerbest menen te wezen, dan komt deze schorpioen en steekt ze met zijn staart, dat is te zeggen dan komt de kwaadsprekerij die van zaken spreken die men schuldig is te verbergen. En steken ze met hun tongen. En laten veel gedogen diegene die niets meer kwaads behoeven dan ze hebben. En nochtans de pijn van minnen die vergenoegt wel diegene die ze hebben. Want als ze het eraf hebben en goelijk aanzien laten ze me vaak hun genoegen. En diegene die zijn zaken verbergen wil die heeft het niet nodig dat hij zich tegen zulke lieden bekent. Noch dat hij zich van enige zaak tegen u beraadt en daarom zegt men dat menige verloren is geweest omdat hij zulke lieden vertrouwde.

Alzo als het gebeurt het van een soort walvis. Want als ze haar rug boven het water houdt en de scheepslieden die het zien die menen dat het een eiland is omdat ze het hoofd heeft van zulke kleuren als het zand van de zee is. En dan zo varen de scheepslieden daaraan net alsof het een eiland is en logeren daarop en blijven er wel acht dagen of meer. En koken hun spijs op de rug van de walvis. Maar als ze dat vuur voelt dan zinkt ze neer in de grond van de zee, haarzelf en diegene die er op zijn. Daarom zeg ik dat men schuldig is zich te behoeden en niet die zaken van deze wereld te vertrouwen die het allermeest zeker schijnen te wezen. Want aldus gebeurt het meest van diegene die een vriend maken. En sommige zegt dat hij sterft van minnen die geen pijn gedoogt en bedriegen de goede lieden zoals de vos doet.

Want de vos is van zulke naturen dat als hij zeer hongerig is en hij niets te eten vindt dan wentelt hij zich in het roodste slijk dat hij vindt en als hij zo gewenteld is dan gaat hij opwaarts daar neer liggen en trekt de tong uit net alsof hij bloedt en dood is. En dan zo komen de eksters en denken de tong te eten. En als hij het voelt dan grijpt hij ze met de tanden bij het hoofd en doodt ze. Alzo zeg ik dat zulke me zeer ziek van minnen maakt die daar niets om geeft. En die niet begeert meer te bedriegen. Maar bij avonturen zal u hetzelfde zeggen van mij als het u voegt. En daarom zo antwoord ik dat men een heer volgt vanwege vele zaken en de ene volgt vanwege zijn buur en een ander om zijn heer nut te doen en een ander omdat ze niet weten hoe ze gaan en varen om de wereld te bezien. En een vogel die gier heet die van gewoonte de heer volgt omdat hij van dood vlees leeft en dat hij goed weet van zijn natuur dat er dode lieden of dode paarden zullen wezen. Die gier betekent diegene die de vrouwen en de jonkvrouwen volgen om er baat mee te doen hoeveel ze ervan geërgerd worden.

Jnde di^e gi^ene di^e dair varen v^omb dat si ni^ene wi^eten ware varen. inde di^e di^e werelt varen besiin. di^e betekent den gi^enen di^e ni^emanne en minnen. Mar si en kunnen v^on tegens ni^eman bekinnen. en si dat si spreken van minnen. Jnde si en ku^onnen nit spreken sine bidden. nogtan en du^on sit nit 5 v^omb i^enege scalkheit. Mar si hebent van gew^onten. Jnde | di^e gi^ene di^e varen v^omb v^ors heren v^orbur te du^one. di^e betekent den gi^enen di^e tru^owelike minnen. Van di^en sech ic dat si nit en volgen bi gew^onte. als di^e gir. Mar i^ene mag v. nit du^on wi^eten van genen cragte van worden. van wilker van di^esen luden ic bin. Mar woid di mi behoiden ic soide v wel togen 10 mit der dait. dat ic volge v^omb minre vrowen v^orbur te | du^one. Jnde sint dat mi ge^enrehande reden helpen en mag. sone begeric int leste mar genade

En diegene die daar gaan omdat ze niet weten waar te gaan en die de wereld bevaren om te zien, die betekent diegene die niemand beminnen. Maar ze kunnen het tegen niemand bekennen tenzij ze van minnen spreken. En ze kunnen niet spreken, ze bidden nochtans en doen het niet vanwege enige schalksheid. Maar ze hebben het van gewoonte en diegene die varen om hun heer nut te doen, die betekenen diegene die trouw beminnen. Van die zeg ik dat ze niet volgen van gewoonte zoals de gier. Maar die mag het u niet van geen kracht van woorden laten weten, waarvan deze lieden ik ben. Maar weet die me behoeden ik zou het u wel tonen met de daad dat ik volg om minne mijn vrouw om nut te doen en sinds het dat mij generhande reden helpen kan, dan begeer ik tenslotte maar genade.