Arturs doet
Over Arturs doet
Koning Arthur’s dood, 1300-1350, van Velthem, Arthur verhaal, zijn strijd buiten Brittannië, Avalon, het zwaard Excalibur, Walewein, Bohort, Lancelot, Hector, Mordret’ s verraad. Geschreven en omgezet door Nico Koomen.
|
87 Prologhe. Men seget dat bedinge sere vroemt, Ende datter grote bate af coemt: Wi mogen merken in tween dingen Hoe wi selen doen onse bedingen 5 Ten hovewaerd van hemelrike, Ende met begerten ende hoe nerstelike. Dat een es ons selfs keitivechede, Dat ander es Goeds genadechede. Wat mach den minsce bat bringen 10 Naest te sine ter bedingen Dan die pine entie keytivechede Vanden vernoye daer hi es gemoit mede? Ende wat magene blideliker ende mere Trecken te biddene onsen here 15 Dan die genadecheit daer hi na haect Van sinen sceppere, dine heft gemaect, Der hi soe dicke werd geware In sinen onwille harentare? Dus dwinget die noet an dese side 20Den mincse dat hi ne si te gere tide Traech te biddene den here van hemelrike. Ende datmen op dander side laulike Noch wanhopende sine bedinge niet doe. Daer vermaentmen Gods genaden toe. 25Mettesen tween vloglen die ic seide, Dat es mettes minscen arbeide Ende met ons heren genadechede, Ward opgeheven des minscen bede; Bedi als sminscen gedachte daerto trect, 30Ende hem daerbi ter devotien wect, Narstelike het vliget ter vart Met ere devotien opward. Alsmen dan wille doen bedinge Daer bedarf toe heilige pensinge, 35Soe datse altoes nine mach wesen Volmaect in al, en si bi desen Dattere vorpensinge si mede, Oft datmense hebbe vor die bede. Bedie diegene die soe lettel weten 40Dat si te merkene vergeten, Hier omme werden te vele steden Lichte bedrogen bi onwetenheden, Met dat si eyschen menechwarf Anders dan te eyschene bedarf, 45Oft dat si eischen min betamelike Dan si souden, oft min werdelike, Ende werden al lau dan van herten Met te eyschene hare begerten. Ende es dat wi willen vrodelike 50 Bidden Gode, ende nerstelike, Wi moten met eenpaerliker pensingen Onsen sin oeffenen ende dwingen. Willewi merken onse keytivechede Wi mogen vroet werden daermede 55Wat ons dan te biddene bedarf. Willewi merken anderwerf Optie genade Gods, ons heren, Wi mogen merken ende leren Met wat begerten wi selen dan 60Gode bidden ende roepen an. Laet ons onse gepens daertoe geven Hoe ongedurech dat es dit leven, Hoe die wech vander werelt es Onsuver ende oec soe vul dor des, 65Ende hoe groet es die onsekerhede Vander wile van onser doet mede. Pensewi, alswi dlijf anenamen, Dat wire wenende in quamen, Ende wi dit leven te menegen tiden 70Met rouwen leden ende liden; Dat wire ute moten sceden Met rouwen ende met droefheden. Laet ons pensen om die sothede Ende om die feeste ende mergelichede 75Die ons die werelt brinct te voren, Watter al besecheiden toe behoren, Ende watter bitterheiden an cleven, Diemen dogen moet in dit leven. Weten pensen in onsen sinne 80Al dat ons deser werelt minne Te voren bringet, ende al mede Wat ons belovet haer scoenhede: Hoe bedrigende het es alden dach, Hoe lettel menre ane houden mach, 85Hoe ongestade ende hoe overlidende Si es altoes, ende niet ontbidende. Het sijn vele vernoye gemeinlike Onder die liede van ertrike: Som vernoye den lieden toehoren, 90Daer si mede werden geboren, Ende daernaer van hen sceden, Oft bi ons heren genadecheden, Oft bi vroetscepen van enegen man, Die hem daeraf onderwinden can. 95Andere vernoye comen ons oec toe Somtijt, ende wine weten hoe; Ende laten ons somtijt daernaer, Ende varen, wine weten waer, Andere vernoye ons oec bestaen 100Ter tijt dat wi dat leven anvaen, 188 Ende en sceden van ons vor di tijt niet Dat ons te stervene God gebiet. Oec comen andere vernoye an Na sine gebornesse oec den man, 105Dine niet laten none begeven, Maer met hem altoes vord cleven. Wie soude dan mogen vertellen alle Die vernoye ende die mesfalle, Die in dit leven van ertrike 110Sijn onder die liede gemeinlike? Ende al willewi laten altemale Vanden vernoie te houdene tale, Die alle die liede gemene Onder hen hebben, groet ende clene, 115Wat mogewi micken die vresen dan Die som den lieden sonderlinge gaen an, Ende vanden sonderlingen vernoyen Die de liede sonderlinge moyen, Ende diese sonderlinge oec pinen, 120Alse elken cont es van den sinen. Wilde elc merken in sinen sinne Hoe vele hi heeft van beginne Quaets gedaen ende sonde, Ende hoe vele hi te meneger stonde 125Vernoye moeste oec gedogen; Ende hijt wilde setten vor ogen, Die tide die hi leden hevet, Ende die dage die hi hevet gelevet, Ende nerstelike merken wille 130Hoe vele hi lude ofte stille Idelre pinen hevet gedaen, Ende over niet uten wege gaen Om die minne van desen live al: Ende hoe dicke hi heeft cranc geval, 135Ende bedrogen es, ende vonden In pinen die hi dede tien stonden, Ende in al dat hi heeft gelevet Cume ene raste bejaget hevet: Dan mach hi kinnen bi desen 140Ende jugeren wat dit lijf mach wesen. Alsi op ene side mict ende besiet Die pine vander werelt ent verdriet, Ende haer grote keytivechede, Ende hi over ander side penst die soethede 145Vanden soeten lande van hemelrike, Ende hi dan mict ende penst naerstelike Wat hi vonden heeft ende wat verloren Daer hi leget oft hi soude versmoren, Ende vanden wane daer hi af gevallen es, 150Alse hem die minsce onderwint des, Dat hi dit wille belien ende merken al, Ic wane hiere bi wel verstaen sal Hoe vele hi in deser ellendecheden Wenen moet ende hebben droefheden; 155Want soe een bat kint sine mesdaet, Soe hem meer te suchtene staet. Als ons gedinkenesse comt an Van onsen vernoye hets goet dan Dat wi gedinken ter selver stede 160Om ons heren genadechede. Willewi pensen hoe hi vor desen Ons genadech heeft gewesen, Wi selen met te merre sekerhede Hopen op sine genadechede, 165Ende te sekerliker genaden soeken. Nu laet ons pensen ende roeken Wat goede hi ons dagelijcs gevet, Ende hoe hi ons dicke verloest hevet Uten vresen goedertierlike, 170Alse wi geladen waren swaerlike. Ende hine dede niet te min genaden Al lagewi in sonden, in mesdaden. Hi vermaende sijns sels bi karitaten Dengenen die sijns vergaten; 175Hi wederriep die sondaren Alsi van hem gekert waren, Ende hi ontfinc goedertierlike Die te hem quamen, arme ende rike: Die berouwen hare sonden 180Hi vergafse hen te meneger stonden; Die weldoende wachti ende vermaende, Die wel stonden hilt hi staende, Die goede die waren gleden Rechti op weder tharen steden. 185Quade genoechten dedi saen Dicke in bitterheiden vergaen; Ende die gepijnt waren bitterlike Troesti dicke salechlike; Ende die gene die met haren 190Tribulatien gesuverd waren Gaf hi volmaecte ruste daernare. Hi beterde van sonden den sondare, Ende die gerechte liede mede Behoetdi in hare gerechtecheide. 195Soe wie dat vor sine bedingen Met aldusgedaenre pensingen Sinen sin wel te oeffene pliet, Hine comet onversien niet Ter bedingen, no lauwelike, 200Maer hi comt wel ende vorsienlike; Want van wel te verpensene voren Soe comt wetentheit ende werd geboren, Die verdrivet die onwetenthede, Ende men bejachter compunctie mede. 205Die compunctie, als mense hevet, Si verjaget traecheit, ende si gevet Devotie in des minschen sin; Ende alsmen devotie dan hevet in, Si volmaect des minschen bede. 210Dit es in den minsche wetenthede, Alse die minsce werd verlicht daertoe Dat hi hem selven kint spade ende vroe. Nu verstaet wat compunctie es: Compunctie es, des sijt gewes, 215Alse die minsce merket op sine daden Ende die sonden daer hi met es geladen, Dat hi daer omme binnen int herte Grote rouwe heeft ende smerte. Devotie es in alre manire 220Ene oetmodege ene godertire Begerte in Gode, als te voren, Die van compunctien werd geboren; Want die man vervart van groetheden Sire sonden ende van sire quaetheden 225Ende wantrouhede in machten, Die in hem mogen sijn ende trachten. Ende bekert hi hem tonsen here Hi hevet Gods hulpe te mere, Dat hi els niet dan Gode siet 230Daer hi hem mach toe betrouwen iet. Dus es devotie, dat seldi verstaen, Bekeringe te Godewaerd, sonder waen, Met begerten die met oetmodecheden Sijn gemanc, ende met godertierheden. 235Dus es die minsche oetmodech daerbi Dat hi sine crancheit kint; ende hi Es godertierre alsi merc[t] ende siet Goeds godertierheit, die niet en vliet. Die devotie, alse gi verstaen moget, 240Hevet in hare drierhande doget, Soe datmen die drie dogeden wale Mach heten dogeden principale, Dats gelove, hope ende karitate: Daer af comt menegerhande bate, 245Want die minsce bi minsceliker leren En soude hem niet te Godewaerd keren Bi devotien, en ware dat hi Des wel gelovede dattene daer bi God onse here behouden mochte, 250Ende hine hoepte met in sijn gedochte 189 Dat God van sinen mesdaden Soude willen hebben genaden; Ende en minde hi niet mere Int uteinde Gode onsen here 255Dan hi minnet sine sonden, Hine vloe te genen stonden Die sonden, ende hine helde an Gode onsen here boven al dan. Dus mach elc wel vroet sijn des, 260Dat elc minsce die devoet es, Dat hi gelovet, hopet ende minnet: Verstaet dit wel ende kinnet. Hi gelovet an die almachtechede: Hi hopet an die genadechede, 265Ende hi minne die wachte tallen stonden, Dat hi niet en valle in sonden. Bedinge en mach niet anders bi desen Dan devotie van herten wesen, Dats te Godewaerd keren sijn herte 270Met godertierre oetmodeger begerte, Ende hi daertoe hebbe tsire bate Gelove, hope ende karitate. Die hem selven kinnet van desen Voerseiden dingen vorsien wesen 275Mach stoutelike ter beden gaen, In hope dattene God sal ontfaen. Ay vader ende sone ende heilegeest, Uwer genaden dankic nu meest Van dat ic doe ende dat ic can, 280Ende alles dies ic ie gewan. Gebenedijt si die vader ende sone, Entie heilegeest, die gewone Altoes es te sine in hen tween. Alse gewaerlike als dese drie sijn een, 285Ende icse over enen God bekinne, Moetti mi bringen in sulken sinne Dat ic nember moete versterven, In moete u hulde verwerven. Ende ic mote dor uwe genaden 290Alle dese wereltlike daden, Beide die ic doe ende die ic scrive, Gebeteren in desen armen live. Doef si die duvel ende blint, Dat hijs nembermer gevreisce twint 295Wat ic doe oft sal bestaen. Ic wille te mire jeesten gaen. |
87 Proloog. Men zegt dat bidden zeer baat, En dat er grote baat van komt: We mogen dat opmerken in twee dingen Hoe we zullen doen ons bidden 5 Te hof waart van het hemelrijk, En met begeerte en hoe naarstig. Die ene is ons zelf ellendig, De andere is Gods genadigheid. Want het mag de mens baat brengen 10 Het dichtst te zijn tot zijn bidden Dan de pijn en de ellendigheid Van de moeite daar hij mee vermoeid is mede? En wat mag er blijer en meer Trekken om te bidden tot onze heer 15 Dan de genadigheid daar hij naar haakt Van zijn schepper, die hem heeft gemaakt, Dat hij zo vaak wordt gewaar Tegen zijn wil hier en daar? Dus dwingt de nood aan deze zijde 20 De mens dat hij te geen tijden Tracht te bidden de heer van hemelrijk. En dat men aan de andere zijde nauwelijks Nog wanhopend zijn bidden niet doet. Dat vermaant men Gods genade aan toe. 25 Met deze twee vleugels die ik zei, Dat is met de mensen arbeid En met onze heer genadigheid, Wordt opgeheven de mensen bede; Omdat als de mens zijn gedachten daartoe trekt, 30 En het bij hem daarbij ter devotie opwekt, Snel vliegt het ter vaart Met die devotie opwaarts. Als men dan wil doen bidden Daar nodig toe is heilige gedachten, 35 Zodat het altijd niet mag wezen Volmaakt in alles, en ze bij deze Dat er voorgedachtes zijn mede, Of dat men ze heeft voor de bede. Bij diegene die zo weinig weten 40 Zodat ze het opmerken vergeten, Hierom worden ze op veel plaatsen Licht bedrogen bij onwetendheden, Met dat ze eisen menige maal Anders dan tot eisen behoeft, 45 Of dat ze eisen minder betamelijk Dan ze zouden, of minderwaardig, En worden geheel lauw dan van hart Met te eisen hun begeerten. En is het dat we willen wijs 50 Bidden tot God en naarstig, We moeten met eenparige overpeinzingen Onze geest oefenen en dwingen. Willen we merken onze ellendigheid We mogen bekend worden daarmee 55 Wat ons dan te bidden nodig is. Willen we merken een andere keer Op de genade Gods, onze heer, We mogen merken en leren Met welke begeerte we zullen dan 60 God bidden en roepen aan. Laat ons onze gedachten daartoe geven Hoe ongedurig dat is dit leven, Hoe de weg van de wereld is Onzuiver en ook zo vuil door dit, 65 En hoe groot is de onzekerheid Van de tijd van onze dood mede. Denken we, toen we het lijf aannamen, Dat we er wenend inkwamen, En we dit leven te menige tijden 70 Met rouw leden en lijden; Dat we eruit moeten scheiden Met rouw en met droefheden. Laat ons denken om die zotheden En om de feesten en mogelijkheden 75 Die ons de wereld brengt tevoren, Welke bezigheden er al toe behoren, En welke bitterheiden eraan kleven, Die men gedogen moet in dit leven. Weten denken in onze geest 80 Alles dat ons deze wereldse minne Tevoren brengt, en al mede Wat ons belooft haar schoonheden: Hoe bedriegend het is de hele dag, Hoe weinig men er aan overhouden mag, 85 Hoe ongestadig en hoe overgaande Ze is altijd, en niet op wacht. Er zijn vele vermoeienissen algemeen Onder de lieden van aardrijk: Soms vermoeit het de lieden die er toehoren, 90 Daar ze mee worden geboren, En daarnaar van hen scheiden, Of bij onze heer genadigheden, Of bij kennis van enige man, Die zich daarvan onderwinden kan. 95 Andere vermoeienis komt ons ook toe Soms, en we niet weten hoe; En verlaten ons soms daarnaar, En gaan, we weten niet waar, Andere vermoeienis ons ook bestaan 100 Met de tijd dat we dat leven aanvangen, 188 En scheiden van ons voor die tijd niet Dat ons te sterven God gebiedt. Ook komen andere vermoeienis aan Na zijn geboorte ook de man, 105 Die hem niet verlaten of begeven, Maar met hem altijd voort kleven. Wie zou dan mogen vertellen alle Die vermoeienis en die misval, Die in dit leven van aardrijk 110 Zijn onder de lieden algemeen? En al willen we het laten allemaal Van de vermoeienis te houden taal, Die alle lieden algemeen Onder hen hebben, groot en klein, 115 Wat mogen we mikken die vrezen dan Die soms de lieden bijzonder gaat aan, En van de bijzondere vermoeienis Die de lieden bijzonder vermoeien, En die ze bijzonder ook denken, 120 Als elk bekend is van het zijne. Wilde ieder merken in zijn geest Hoeveel hij heeft van het begin Kwaad gedaan en zonde, En hoeveel hij te vele stonde 125 Vermoeienis moest ook gedogen; En hij het wilde zetten voor de ogen, De tijd die hij geleden heeft, En de dagen die hij heeft geleefd, En naarstig opmerken wil 130 Hoeveel hij luid of stil Ingebeelde gedachten heeft gedaan, En voor niet uit de weg te gaan Vanwege de minne van dit leven al: En hoe vaak hij heeft zwak geluk, 135 En bedrogen is en gevonden In gedachten die hij deed te die stonden, En in alles dat hij heeft geleefd Nauwelijks een rust bejaagd heeft: Dan mag hij herkennen bij dezen 140 En oordelen wat dit lijf mag wezen. Als hij aan de ene kant mikt en ziet De pijn van de wereld en het verdriet, En haar grote ellendigheden, En hij aan de andere kant bedenk de lieflijkheden 145 Van het lieve land van hemelrijk, En hij dan mikt en denkt naarstig Wat hij gevonden heeft en wat verloren Daar hij ligt of hij zou versmoren, En van de mening daar hij van afgevallen is, 150 Als de mens zich ondervindt dit, Zodat hij dit wil belijden en opmerken al, Ik meen hierbij hij wel verstaan zal Hoeveel hij in deze ellendigheden Wenen moet en hebben droefheden; 155 Want zo een beter kent zijn misdaad, Zo hem meer te zuchten staat. Als onze herinnering komt hem aan Van onze vermoeienis het is goed dan Dat we bedenken terzelfder plaats 160 Om onze heer genadigheden. Willen we bedenken hoe hij voor dezen Ons genadig heeft gewezen, We zullen met meer zekerheden Hopen op zijn genadigheden, 165 En zekerder genade zoeken. Nu laat ons denken en richten Welk goed hij ons dagelijks geeft, En hoe hij ons vaak verlost heeft Uit de vrees goedertieren, 170 Als we geladen waren zwaar. En hij deed niet minder genaden Al lagen we in zonden, in misdaden. Hij vermaande zichzelf bij liefde Diegenen die zichzelf vergaten; 175 Hij riep weer de zondaren Als ze van hem gekeerd waren, En hij ontving goedertieren Die tot hem kwamen, armen en rijken: Die berouw hadden van hun zonden 180 Hij vergaf ze hen te menige stonden; De weldoende wachtte hij op en vermaande, Die goed stonden hield hij staande, De goede die waren gegleden Richtte hij op weer tot hun plaatsen. 185 Kwade geneugten deed hij gelijk Vaak in bitterheden vergaan; En die gepijnigd waren bitterachtig Troostte hij vaak zaligachtig; En diegene die met hun 190 Troebels gezuiverd waren Gaf hij volmaakte rust daarnaar. Hij verbeterde van zonden de zondaar, En de gerechtslieden mede Behoedde hij in hun gerechtigheden. 195 Zo wie dat voor zijn bidden Met al dusdanige gedachten Zijn geest goed te oefenen pleegt, Hij komt onvoorzien niet Tot bidden, nog zo lauw, 200 Maar hij komt goed en voorzien; Want van goed te bedenken van voren Zo komt wetenschap en wordt geboren, Die verdrijft de onwetendheid, En men bejaagt er berouw mede. 205 Dat berouw, als men het heeft, Ze verjaagt de traagheid, en ze geeft Devotie in de mensen geest; En als men devotie dan heeft in, Ze vervolmaakt de mensen bede. 210 Dit is in de mensen weten, Als de mens wordt verlicht daartoe Zodat hij zichzelf kent laat of vroeg. Nu versta wat wroeging is: Compunctie is, dus is het gewis, 215 Als de mens merkt op zijn daden En de zonden daar hij mee is geladen, Dat hij daarom binnen in het hart Grote rouw heeft en smart. Devotie is er in alle manieren 220 En ootmoedig en goedertieren Begeerte in God, zoals tevoren, Die van wroeging wordt geboren; Want de man verschrikt van grootheden Zijn zonden en van zijn kwaadheden 225 En wantrouwt in machten, Die in hem mogen zijn en trachten. En bekeert hij hem tot onze heer Hij heeft Gods hulp te meer, Zodat hij niet anders dan God ziet 230 Daar hij hem op mag vertrouwen iets. Dus is devotie, dat zal ge verstaan, Bekering tot God waart, zonder waan, Met begeerten die met ootmoedigheden Zijn gemengd en met goedertierenheid. 235 Dus is de mens ootmoedig daarbij Zodat hij zijn zwaktes kent; en hij Is goedertieren als hij merkt en ziet Gods goedertierenheid, die niet vliedt. De devotie, zoal ge verstaan mag, 240 Heeft in haar drie vormige deugd, Zodat men die drie deugden wel Mag heten deugden voornaamste, Dat is geloof, hoop en liefde: Daarvan komen vele soorten baten, 245 Want de mens bij menselijke leren Zou zich niet tot God waart keren Bij devotie, tenzij het dat hij Dus wel geloofde dat hem daarbij God onze heer behouden mocht, 250 En hij het hoopte mee in zijn gedachte 189 Dat God van zijn misdaden Zou willen hebben genaden; En minde hij niet meer Uiteindelijk aan God onze heer 255 Dan hij mint zijn zonden, Bij hem vloog in geen stonden De zonden, en hij hield hem aan God onze heer boven alles dan. Dus mag elk wel bekend zijn dus, 260 Dat elke mens die devoot is, Zodat hij gelooft, hoopt en mint: Versta dit goed en ken het. Hij gelooft aan de almacht: Hij hoopt aan de genadigheid, 265 En hij bemint die waakt te alle stonden, Zodat hij niet valt in zonden. Bidden mag niets anders bij deze Dan devotie van het hart wezen, Dat ze tot God waart keert zijn hart 270 Met goedertierenheid en ootmoedige begeerte, En hij daartoe heeft tot zijn baat Geloof, hoop en liefde. Die zichzelf kent van deze Voor vermelde dingen voorzien te wezen 275 Mag dapper ter bede gaan, In de hoop dat God hem zal ontvangen. Aai vader en zoon en heilige geest, Uw genaden dank ik nu meest Van dat ik doe en dat ik kan, 280 En van alles die ik van u won. Gebenedijd zij de vader en de zoon, En de heilige geest, die gewoon Altijd is te zijn in hen twee. Alzo waarlijk als deze drie zijn een, 285 En ik ze voor een God beken, Moeten ze me brengen in zo’n geest Dat ik nimmer moet sterven, En moet uw hulde verwerven. En ik moet door uw genaden 290 Al deze wereldlijke daden, Beide, die ik doe en die ik schrijf, Verbeteren in dit arme lijf. Doof is de duivel en blind, Zodat hij nimmermeer verneemt iets 295 Wat ik doe of zal aangaan. Ik wil tot mijn verhalen gaan. |
|
87 Prologhe. Men seget dat bedinge sere vroemt, Ende datter grote bate af coemt: Wi mogen merken in tween dingen Hoe wi selen doen onse bedingen 5 Ten hovewaerd van hemelrike, Ende met begerten ende hoe nerstelike. Dat een es ons selfs keitivechede, Dat ander es Goeds genadechede. Wat mach den minsce bat bringen 10 Naest te sine ter bedingen Dan die pine entie keytivechede Vanden vernoye daer hi es gemoit mede? Ende wat magene blideliker ende mere Trecken te biddene onsen here 15 Dan die genadecheit daer hi na haect Van sinen sceppere, dine heft gemaect, Der hi soe dicke werd geware In sinen onwille harentare? Dus dwinget die noet an dese side 20Den mincse dat hi ne si te gere tide Traech te biddene den here van hemelrike. Ende datmen op dander side laulike Noch wanhopende sine bedinge niet doe. Daer vermaentmen Gods genaden toe. 25Mettesen tween vloglen die ic seide, Dat es mettes minscen arbeide Ende met ons heren genadechede, Ward opgeheven des minscen bede; Bedi als sminscen gedachte daerto trect, 30Ende hem daerbi ter devotien wect, Narstelike het vliget ter vart Met ere devotien opward. Alsmen dan wille doen bedinge Daer bedarf toe heilige pensinge, 35Soe datse altoes nine mach wesen Volmaect in al, en si bi desen Dattere vorpensinge si mede, Oft datmense hebbe vor die bede. Bedie diegene die soe lettel weten 40Dat si te merkene vergeten, Hier omme werden te vele steden Lichte bedrogen bi onwetenheden, Met dat si eyschen menechwarf Anders dan te eyschene bedarf, 45Oft dat si eischen min betamelike Dan si souden, oft min werdelike, Ende werden al lau dan van herten Met te eyschene hare begerten. Ende es dat wi willen vrodelike 50 Bidden Gode, ende nerstelike, Wi moten met eenpaerliker pensingen Onsen sin oeffenen ende dwingen. Willewi merken onse keytivechede Wi mogen vroet werden daermede 55Wat ons dan te biddene bedarf. Willewi merken anderwerf Optie genade Gods, ons heren, Wi mogen merken ende leren Met wat begerten wi selen dan 60Gode bidden ende roepen an. Laet ons onse gepens daertoe geven Hoe ongedurech dat es dit leven, Hoe die wech vander werelt es Onsuver ende oec soe vul dor des, 65Ende hoe groet es die onsekerhede Vander wile van onser doet mede. Pensewi, alswi dlijf anenamen, Dat wire wenende in quamen, Ende wi dit leven te menegen tiden 70Met rouwen leden ende liden; Dat wire ute moten sceden Met rouwen ende met droefheden. Laet ons pensen om die sothede Ende om die feeste ende mergelichede 75Die ons die werelt brinct te voren, Watter al besecheiden toe behoren, Ende watter bitterheiden an cleven, Diemen dogen moet in dit leven. Weten pensen in onsen sinne 80Al dat ons deser werelt minne Te voren bringet, ende al mede Wat ons belovet haer scoenhede: Hoe bedrigende het es alden dach, Hoe lettel menre ane houden mach, 85Hoe ongestade ende hoe overlidende Si es altoes, ende niet ontbidende. Het sijn vele vernoye gemeinlike Onder die liede van ertrike: Som vernoye den lieden toehoren, 90Daer si mede werden geboren, Ende daernaer van hen sceden, Oft bi ons heren genadecheden, Oft bi vroetscepen van enegen man, Die hem daeraf onderwinden can. 95Andere vernoye comen ons oec toe Somtijt, ende wine weten hoe; Ende laten ons somtijt daernaer, Ende varen, wine weten waer, Andere vernoye ons oec bestaen 100Ter tijt dat wi dat leven anvaen, 188 Ende en sceden van ons vor di tijt niet Dat ons te stervene God gebiet. Oec comen andere vernoye an Na sine gebornesse oec den man, 105Dine niet laten none begeven, Maer met hem altoes vord cleven. Wie soude dan mogen vertellen alle Die vernoye ende die mesfalle, Die in dit leven van ertrike 110Sijn onder die liede gemeinlike? Ende al willewi laten altemale Vanden vernoie te houdene tale, Die alle die liede gemene Onder hen hebben, groet ende clene, 115Wat mogewi micken die vresen dan Die som den lieden sonderlinge gaen an, Ende vanden sonderlingen vernoyen Die de liede sonderlinge moyen, Ende diese sonderlinge oec pinen, 120Alse elken cont es van den sinen. Wilde elc merken in sinen sinne Hoe vele hi heeft van beginne Quaets gedaen ende sonde, Ende hoe vele hi te meneger stonde 125Vernoye moeste oec gedogen; Ende hijt wilde setten vor ogen, Die tide die hi leden hevet, Ende die dage die hi hevet gelevet, Ende nerstelike merken wille 130Hoe vele hi lude ofte stille Idelre pinen hevet gedaen, Ende over niet uten wege gaen Om die minne van desen live al: Ende hoe dicke hi heeft cranc geval, 135Ende bedrogen es, ende vonden In pinen die hi dede tien stonden, Ende in al dat hi heeft gelevet Cume ene raste bejaget hevet: Dan mach hi kinnen bi desen 140Ende jugeren wat dit lijf mach wesen. Alsi op ene side mict ende besiet Die pine vander werelt ent verdriet, Ende haer grote keytivechede, Ende hi over ander side penst die soethede 145Vanden soeten lande van hemelrike, Ende hi dan mict ende penst naerstelike Wat hi vonden heeft ende wat verloren Daer hi leget oft hi soude versmoren, Ende vanden wane daer hi af gevallen es, 150Alse hem die minsce onderwint des, Dat hi dit wille belien ende merken al, Ic wane hiere bi wel verstaen sal Hoe vele hi in deser ellendecheden Wenen moet ende hebben droefheden; 155Want soe een bat kint sine mesdaet, Soe hem meer te suchtene staet. Als ons gedinkenesse comt an Van onsen vernoye hets goet dan Dat wi gedinken ter selver stede 160Om ons heren genadechede. Willewi pensen hoe hi vor desen Ons genadech heeft gewesen, Wi selen met te merre sekerhede Hopen op sine genadechede, 165Ende te sekerliker genaden soeken. Nu laet ons pensen ende roeken Wat goede hi ons dagelijcs gevet, Ende hoe hi ons dicke verloest hevet Uten vresen goedertierlike, 170Alse wi geladen waren swaerlike. Ende hine dede niet te min genaden Al lagewi in sonden, in mesdaden. Hi vermaende sijns sels bi karitaten Dengenen die sijns vergaten; 175Hi wederriep die sondaren Alsi van hem gekert waren, Ende hi ontfinc goedertierlike Die te hem quamen, arme ende rike: Die berouwen hare sonden 180Hi vergafse hen te meneger stonden; Die weldoende wachti ende vermaende, Die wel stonden hilt hi staende, Die goede die waren gleden Rechti op weder tharen steden. 185Quade genoechten dedi saen Dicke in bitterheiden vergaen; Ende die gepijnt waren bitterlike Troesti dicke salechlike; Ende die gene die met haren 190Tribulatien gesuverd waren Gaf hi volmaecte ruste daernare. Hi beterde van sonden den sondare, Ende die gerechte liede mede Behoetdi in hare gerechtecheide. 195Soe wie dat vor sine bedingen Met aldusgedaenre pensingen Sinen sin wel te oeffene pliet, Hine comet onversien niet Ter bedingen, no lauwelike, 200Maer hi comt wel ende vorsienlike; Want van wel te verpensene voren Soe comt wetentheit ende werd geboren, Die verdrivet die onwetenthede, Ende men bejachter compunctie mede. 205Die compunctie, als mense hevet, Si verjaget traecheit, ende si gevet Devotie in des minschen sin; Ende alsmen devotie dan hevet in, Si volmaect des minschen bede. 210Dit es in den minsche wetenthede, Alse die minsce werd verlicht daertoe Dat hi hem selven kint spade ende vroe. Nu verstaet wat compunctie es: Compunctie es, des sijt gewes, 215Alse die minsce merket op sine daden Ende die sonden daer hi met es geladen, Dat hi daer omme binnen int herte Grote rouwe heeft ende smerte. Devotie es in alre manire 220Ene oetmodege ene godertire Begerte in Gode, als te voren, Die van compunctien werd geboren; Want die man vervart van groetheden Sire sonden ende van sire quaetheden 225Ende wantrouhede in machten, Die in hem mogen sijn ende trachten. Ende bekert hi hem tonsen here Hi hevet Gods hulpe te mere, Dat hi els niet dan Gode siet 230Daer hi hem mach toe betrouwen iet. Dus es devotie, dat seldi verstaen, Bekeringe te Godewaerd, sonder waen, Met begerten die met oetmodecheden Sijn gemanc, ende met godertierheden. 235Dus es die minsche oetmodech daerbi Dat hi sine crancheit kint; ende hi Es godertierre alsi merc[t] ende siet Goeds godertierheit, die niet en vliet. Die devotie, alse gi verstaen moget, 240Hevet in hare drierhande doget, Soe datmen die drie dogeden wale Mach heten dogeden principale, Dats gelove, hope ende karitate: Daer af comt menegerhande bate, 245Want die minsce bi minsceliker leren En soude hem niet te Godewaerd keren Bi devotien, en ware dat hi Des wel gelovede dattene daer bi God onse here behouden mochte, 250Ende hine hoepte met in sijn gedochte 189 Dat God van sinen mesdaden Soude willen hebben genaden; Ende en minde hi niet mere Int uteinde Gode onsen here 255Dan hi minnet sine sonden, Hine vloe te genen stonden Die sonden, ende hine helde an Gode onsen here boven al dan. Dus mach elc wel vroet sijn des, 260Dat elc minsce die devoet es, Dat hi gelovet, hopet ende minnet: Verstaet dit wel ende kinnet. Hi gelovet an die almachtechede: Hi hopet an die genadechede, 265Ende hi minne die wachte tallen stonden, Dat hi niet en valle in sonden. Bedinge en mach niet anders bi desen Dan devotie van herten wesen, Dats te Godewaerd keren sijn herte 270Met godertierre oetmodeger begerte, Ende hi daertoe hebbe tsire bate Gelove, hope ende karitate. Die hem selven kinnet van desen Voerseiden dingen vorsien wesen 275Mach stoutelike ter beden gaen, In hope dattene God sal ontfaen. Ay vader ende sone ende heilegeest, Uwer genaden dankic nu meest Van dat ic doe ende dat ic can, 280Ende alles dies ic ie gewan. Gebenedijt si die vader ende sone, Entie heilegeest, die gewone Altoes es te sine in hen tween. Alse gewaerlike als dese drie sijn een, 285Ende icse over enen God bekinne, Moetti mi bringen in sulken sinne Dat ic nember moete versterven, In moete u hulde verwerven. Ende ic mote dor uwe genaden 290Alle dese wereltlike daden, Beide die ic doe ende die ic scrive, Gebeteren in desen armen live. Doef si die duvel ende blint, Dat hijs nembermer gevreisce twint 295Wat ic doe oft sal bestaen. Ic wille te mire jeesten gaen. |
87 Proloog. Men zegt dat bidden zeer baat, En dat er grote baat van komt: We mogen dat opmerken in twee dingen Hoe we zullen doen ons bidden 5 Te hof waart van het hemelrijk, En met begeerte en hoe naarstig. Die ene is ons zelf ellendig, De andere is Gods genadigheid. Want het mag de mens baat brengen 10 Het dichtst te zijn tot zijn bidden Dan de pijn en de ellendigheid Van de moeite daar hij mee vermoeid is mede? En wat mag er blijer en meer Trekken om te bidden tot onze heer 15 Dan de genadigheid daar hij naar haakt Van zijn schepper, die hem heeft gemaakt, Dat hij zo vaak wordt gewaar Tegen zijn wil hier en daar? Dus dwingt de nood aan deze zijde 20 De mens dat hij te geen tijden Tracht te bidden de heer van hemelrijk. En dat men aan de andere zijde nauwelijks Nog wanhopend zijn bidden niet doet. Dat vermaant men Gods genade aan toe. 25 Met deze twee vleugels die ik zei, Dat is met de mensen arbeid En met onze heer genadigheid, Wordt opgeheven de mensen bede; Omdat als de mens zijn gedachten daartoe trekt, 30 En het bij hem daarbij ter devotie opwekt, Snel vliegt het ter vaart Met die devotie opwaarts. Als men dan wil doen bidden Daar nodig toe is heilige gedachten, 35 Zodat het altijd niet mag wezen Volmaakt in alles, en ze bij deze Dat er voorgedachtes zijn mede, Of dat men ze heeft voor de bede. Bij diegene die zo weinig weten 40 Zodat ze het opmerken vergeten, Hierom worden ze op veel plaatsen Licht bedrogen bij onwetendheden, Met dat ze eisen menige maal Anders dan tot eisen behoeft, 45 Of dat ze eisen minder betamelijk Dan ze zouden, of minderwaardig, En worden geheel lauw dan van hart Met te eisen hun begeerten. En is het dat we willen wijs 50 Bidden tot God en naarstig, We moeten met eenparige overpeinzingen Onze geest oefenen en dwingen. Willen we merken onze ellendigheid We mogen bekend worden daarmee 55 Wat ons dan te bidden nodig is. Willen we merken een andere keer Op de genade Gods, onze heer, We mogen merken en leren Met welke begeerte we zullen dan 60 God bidden en roepen aan. Laat ons onze gedachten daartoe geven Hoe ongedurig dat is dit leven, Hoe de weg van de wereld is Onzuiver en ook zo vuil door dit, 65 En hoe groot is de onzekerheid Van de tijd van onze dood mede. Denken we, toen we het lijf aannamen, Dat we er wenend inkwamen, En we dit leven te menige tijden 70 Met rouw leden en lijden; Dat we eruit moeten scheiden Met rouw en met droefheden. Laat ons denken om die zotheden En om de feesten en mogelijkheden 75 Die ons de wereld brengt tevoren, Welke bezigheden er al toe behoren, En welke bitterheiden eraan kleven, Die men gedogen moet in dit leven. Weten denken in onze geest 80 Alles dat ons deze wereldse minne Tevoren brengt, en al mede Wat ons belooft haar schoonheden: Hoe bedriegend het is de hele dag, Hoe weinig men er aan overhouden mag, 85 Hoe ongestadig en hoe overgaande Ze is altijd, en niet op wacht. Er zijn vele vermoeienissen algemeen Onder de lieden van aardrijk: Soms vermoeit het de lieden die er toehoren, 90 Daar ze mee worden geboren, En daarnaar van hen scheiden, Of bij onze heer genadigheden, Of bij kennis van enige man, Die zich daarvan onderwinden kan. 95 Andere vermoeienis komt ons ook toe Soms, en we niet weten hoe; En verlaten ons soms daarnaar, En gaan, we weten niet waar, Andere vermoeienis ons ook bestaan 100 Met de tijd dat we dat leven aanvangen, 188 En scheiden van ons voor die tijd niet Dat ons te sterven God gebiedt. Ook komen andere vermoeienis aan Na zijn geboorte ook de man, 105 Die hem niet verlaten of begeven, Maar met hem altijd voort kleven. Wie zou dan mogen vertellen alle Die vermoeienis en die misval, Die in dit leven van aardrijk 110 Zijn onder de lieden algemeen? En al willen we het laten allemaal Van de vermoeienis te houden taal, Die alle lieden algemeen Onder hen hebben, groot en klein, 115 Wat mogen we mikken die vrezen dan Die soms de lieden bijzonder gaat aan, En van de bijzondere vermoeienis Die de lieden bijzonder vermoeien, En die ze bijzonder ook denken, 120 Als elk bekend is van het zijne. Wilde ieder merken in zijn geest Hoeveel hij heeft van het begin Kwaad gedaan en zonde, En hoeveel hij te vele stonde 125 Vermoeienis moest ook gedogen; En hij het wilde zetten voor de ogen, De tijd die hij geleden heeft, En de dagen die hij heeft geleefd, En naarstig opmerken wil 130 Hoeveel hij luid of stil Ingebeelde gedachten heeft gedaan, En voor niet uit de weg te gaan Vanwege de minne van dit leven al: En hoe vaak hij heeft zwak geluk, 135 En bedrogen is en gevonden In gedachten die hij deed te die stonden, En in alles dat hij heeft geleefd Nauwelijks een rust bejaagd heeft: Dan mag hij herkennen bij dezen 140 En oordelen wat dit lijf mag wezen. Als hij aan de ene kant mikt en ziet De pijn van de wereld en het verdriet, En haar grote ellendigheden, En hij aan de andere kant bedenk de lieflijkheden 145 Van het lieve land van hemelrijk, En hij dan mikt en denkt naarstig Wat hij gevonden heeft en wat verloren Daar hij ligt of hij zou versmoren, En van de mening daar hij van afgevallen is, 150 Als de mens zich ondervindt dit, Zodat hij dit wil belijden en opmerken al, Ik meen hierbij hij wel verstaan zal Hoeveel hij in deze ellendigheden Wenen moet en hebben droefheden; 155 Want zo een beter kent zijn misdaad, Zo hem meer te zuchten staat. Als onze herinnering komt hem aan Van onze vermoeienis het is goed dan Dat we bedenken terzelfder plaats 160 Om onze heer genadigheden. Willen we bedenken hoe hij voor dezen Ons genadig heeft gewezen, We zullen met meer zekerheden Hopen op zijn genadigheden, 165 En zekerder genade zoeken. Nu laat ons denken en richten Welk goed hij ons dagelijks geeft, En hoe hij ons vaak verlost heeft Uit de vrees goedertieren, 170 Als we geladen waren zwaar. En hij deed niet minder genaden Al lagen we in zonden, in misdaden. Hij vermaande zichzelf bij liefde Diegenen die zichzelf vergaten; 175 Hij riep weer de zondaren Als ze van hem gekeerd waren, En hij ontving goedertieren Die tot hem kwamen, armen en rijken: Die berouw hadden van hun zonden 180 Hij vergaf ze hen te menige stonden; De weldoende wachtte hij op en vermaande, Die goed stonden hield hij staande, De goede die waren gegleden Richtte hij op weer tot hun plaatsen. 185 Kwade geneugten deed hij gelijk Vaak in bitterheden vergaan; En die gepijnigd waren bitterachtig Troostte hij vaak zaligachtig; En diegene die met hun 190 Troebels gezuiverd waren Gaf hij volmaakte rust daarnaar. Hij verbeterde van zonden de zondaar, En de gerechtslieden mede Behoedde hij in hun gerechtigheden. 195 Zo wie dat voor zijn bidden Met al dusdanige gedachten Zijn geest goed te oefenen pleegt, Hij komt onvoorzien niet Tot bidden, nog zo lauw, 200 Maar hij komt goed en voorzien; Want van goed te bedenken van voren Zo komt wetenschap en wordt geboren, Die verdrijft de onwetendheid, En men bejaagt er berouw mede. 205 Dat berouw, als men het heeft, Ze verjaagt de traagheid, en ze geeft Devotie in de mensen geest; En als men devotie dan heeft in, Ze vervolmaakt de mensen bede. 210 Dit is in de mensen weten, Als de mens wordt verlicht daartoe Zodat hij zichzelf kent laat of vroeg. Nu versta wat wroeging is: Compunctie is, dus is het gewis, 215 Als de mens merkt op zijn daden En de zonden daar hij mee is geladen, Dat hij daarom binnen in het hart Grote rouw heeft en smart. Devotie is er in alle manieren 220 En ootmoedig en goedertieren Begeerte in God, zoals tevoren, Die van wroeging wordt geboren; Want de man verschrikt van grootheden Zijn zonden en van zijn kwaadheden 225 En wantrouwt in machten, Die in hem mogen zijn en trachten. En bekeert hij hem tot onze heer Hij heeft Gods hulp te meer, Zodat hij niet anders dan God ziet 230 Daar hij hem op mag vertrouwen iets. Dus is devotie, dat zal ge verstaan, Bekering tot God waart, zonder waan, Met begeerten die met ootmoedigheden Zijn gemengd en met goedertierenheid. 235 Dus is de mens ootmoedig daarbij Zodat hij zijn zwaktes kent; en hij Is goedertieren als hij merkt en ziet Gods goedertierenheid, die niet vliedt. De devotie, zoal ge verstaan mag, 240 Heeft in haar drie vormige deugd, Zodat men die drie deugden wel Mag heten deugden voornaamste, Dat is geloof, hoop en liefde: Daarvan komen vele soorten baten, 245 Want de mens bij menselijke leren Zou zich niet tot God waart keren Bij devotie, tenzij het dat hij Dus wel geloofde dat hem daarbij God onze heer behouden mocht, 250 En hij het hoopte mee in zijn gedachte 189 Dat God van zijn misdaden Zou willen hebben genaden; En minde hij niet meer Uiteindelijk aan God onze heer 255 Dan hij mint zijn zonden, Bij hem vloog in geen stonden De zonden, en hij hield hem aan God onze heer boven alles dan. Dus mag elk wel bekend zijn dus, 260 Dat elke mens die devoot is, Zodat hij gelooft, hoopt en mint: Versta dit goed en ken het. Hij gelooft aan de almacht: Hij hoopt aan de genadigheid, 265 En hij bemint die waakt te alle stonden, Zodat hij niet valt in zonden. Bidden mag niets anders bij deze Dan devotie van het hart wezen, Dat ze tot God waart keert zijn hart 270 Met goedertierenheid en ootmoedige begeerte, En hij daartoe heeft tot zijn baat Geloof, hoop en liefde. Die zichzelf kent van deze Voor vermelde dingen voorzien te wezen 275 Mag dapper ter bede gaan, In de hoop dat God hem zal ontvangen. Aai vader en zoon en heilige geest, Uw genaden dank ik nu meest Van dat ik doe en dat ik kan, 280 En van alles die ik van u won. Gebenedijd zij de vader en de zoon, En de heilige geest, die gewoon Altijd is te zijn in hen twee. Alzo waarlijk als deze drie zijn een, 285 En ik ze voor een God beken, Moeten ze me brengen in zo’n geest Dat ik nimmer moet sterven, En moet uw hulde verwerven. En ik moet door uw genaden 290 Al deze wereldlijke daden, Beide, die ik doe en die ik schrijf, Verbeteren in dit arme lijf. Doof is de duivel en blind, Zodat hij nimmermeer verneemt iets 295 Wat ik doe of zal aangaan. Ik wil tot mijn verhalen gaan. |
|
87 Prologhe. Men seget dat bedinge sere vroemt, Ende datter grote bate af coemt: Wi mogen merken in tween dingen Hoe wi selen doen onse bedingen 5 Ten hovewaerd van hemelrike, Ende met begerten ende hoe nerstelike. Dat een es ons selfs keitivechede, Dat ander es Goeds genadechede. Wat mach den minsce bat bringen 10 Naest te sine ter bedingen Dan die pine entie keytivechede Vanden vernoye daer hi es gemoit mede? Ende wat magene blideliker ende mere Trecken te biddene onsen here 15 Dan die genadecheit daer hi na haect Van sinen sceppere, dine heft gemaect, Der hi soe dicke werd geware In sinen onwille harentare? Dus dwinget die noet an dese side 20Den mincse dat hi ne si te gere tide Traech te biddene den here van hemelrike. Ende datmen op dander side laulike Noch wanhopende sine bedinge niet doe. Daer vermaentmen Gods genaden toe. 25Mettesen tween vloglen die ic seide, Dat es mettes minscen arbeide Ende met ons heren genadechede, Ward opgeheven des minscen bede; Bedi als sminscen gedachte daerto trect, 30Ende hem daerbi ter devotien wect, Narstelike het vliget ter vart Met ere devotien opward. Alsmen dan wille doen bedinge Daer bedarf toe heilige pensinge, 35Soe datse altoes nine mach wesen Volmaect in al, en si bi desen Dattere vorpensinge si mede, Oft datmense hebbe vor die bede. Bedie diegene die soe lettel weten 40Dat si te merkene vergeten, Hier omme werden te vele steden Lichte bedrogen bi onwetenheden, Met dat si eyschen menechwarf Anders dan te eyschene bedarf, 45Oft dat si eischen min betamelike Dan si souden, oft min werdelike, Ende werden al lau dan van herten Met te eyschene hare begerten. Ende es dat wi willen vrodelike 50 Bidden Gode, ende nerstelike, Wi moten met eenpaerliker pensingen Onsen sin oeffenen ende dwingen. Willewi merken onse keytivechede Wi mogen vroet werden daermede 55Wat ons dan te biddene bedarf. Willewi merken anderwerf Optie genade Gods, ons heren, Wi mogen merken ende leren Met wat begerten wi selen dan 60Gode bidden ende roepen an. Laet ons onse gepens daertoe geven Hoe ongedurech dat es dit leven, Hoe die wech vander werelt es Onsuver ende oec soe vul dor des, 65Ende hoe groet es die onsekerhede Vander wile van onser doet mede. Pensewi, alswi dlijf anenamen, Dat wire wenende in quamen, Ende wi dit leven te menegen tiden 70Met rouwen leden ende liden; Dat wire ute moten sceden Met rouwen ende met droefheden. Laet ons pensen om die sothede Ende om die feeste ende mergelichede 75Die ons die werelt brinct te voren, Watter al besecheiden toe behoren, Ende watter bitterheiden an cleven, Diemen dogen moet in dit leven. Weten pensen in onsen sinne 80Al dat ons deser werelt minne Te voren bringet, ende al mede Wat ons belovet haer scoenhede: Hoe bedrigende het es alden dach, Hoe lettel menre ane houden mach, 85Hoe ongestade ende hoe overlidende Si es altoes, ende niet ontbidende. Het sijn vele vernoye gemeinlike Onder die liede van ertrike: Som vernoye den lieden toehoren, 90Daer si mede werden geboren, Ende daernaer van hen sceden, Oft bi ons heren genadecheden, Oft bi vroetscepen van enegen man, Die hem daeraf onderwinden can. 95Andere vernoye comen ons oec toe Somtijt, ende wine weten hoe; Ende laten ons somtijt daernaer, Ende varen, wine weten waer, Andere vernoye ons oec bestaen 100Ter tijt dat wi dat leven anvaen, 188 Ende en sceden van ons vor di tijt niet Dat ons te stervene God gebiet. Oec comen andere vernoye an Na sine gebornesse oec den man, 105Dine niet laten none begeven, Maer met hem altoes vord cleven. Wie soude dan mogen vertellen alle Die vernoye ende die mesfalle, Die in dit leven van ertrike 110Sijn onder die liede gemeinlike? Ende al willewi laten altemale Vanden vernoie te houdene tale, Die alle die liede gemene Onder hen hebben, groet ende clene, 115Wat mogewi micken die vresen dan Die som den lieden sonderlinge gaen an, Ende vanden sonderlingen vernoyen Die de liede sonderlinge moyen, Ende diese sonderlinge oec pinen, 120Alse elken cont es van den sinen. Wilde elc merken in sinen sinne Hoe vele hi heeft van beginne Quaets gedaen ende sonde, Ende hoe vele hi te meneger stonde 125Vernoye moeste oec gedogen; Ende hijt wilde setten vor ogen, Die tide die hi leden hevet, Ende die dage die hi hevet gelevet, Ende nerstelike merken wille 130Hoe vele hi lude ofte stille Idelre pinen hevet gedaen, Ende over niet uten wege gaen Om die minne van desen live al: Ende hoe dicke hi heeft cranc geval, 135Ende bedrogen es, ende vonden In pinen die hi dede tien stonden, Ende in al dat hi heeft gelevet Cume ene raste bejaget hevet: Dan mach hi kinnen bi desen 140Ende jugeren wat dit lijf mach wesen. Alsi op ene side mict ende besiet Die pine vander werelt ent verdriet, Ende haer grote keytivechede, Ende hi over ander side penst die soethede 145Vanden soeten lande van hemelrike, Ende hi dan mict ende penst naerstelike Wat hi vonden heeft ende wat verloren Daer hi leget oft hi soude versmoren, Ende vanden wane daer hi af gevallen es, 150Alse hem die minsce onderwint des, Dat hi dit wille belien ende merken al, Ic wane hiere bi wel verstaen sal Hoe vele hi in deser ellendecheden Wenen moet ende hebben droefheden; 155Want soe een bat kint sine mesdaet, Soe hem meer te suchtene staet. Als ons gedinkenesse comt an Van onsen vernoye hets goet dan Dat wi gedinken ter selver stede 160Om ons heren genadechede. Willewi pensen hoe hi vor desen Ons genadech heeft gewesen, Wi selen met te merre sekerhede Hopen op sine genadechede, 165Ende te sekerliker genaden soeken. Nu laet ons pensen ende roeken Wat goede hi ons dagelijcs gevet, Ende hoe hi ons dicke verloest hevet Uten vresen goedertierlike, 170Alse wi geladen waren swaerlike. Ende hine dede niet te min genaden Al lagewi in sonden, in mesdaden. Hi vermaende sijns sels bi karitaten Dengenen die sijns vergaten; 175Hi wederriep die sondaren Alsi van hem gekert waren, Ende hi ontfinc goedertierlike Die te hem quamen, arme ende rike: Die berouwen hare sonden 180Hi vergafse hen te meneger stonden; Die weldoende wachti ende vermaende, Die wel stonden hilt hi staende, Die goede die waren gleden Rechti op weder tharen steden. 185Quade genoechten dedi saen Dicke in bitterheiden vergaen; Ende die gepijnt waren bitterlike Troesti dicke salechlike; Ende die gene die met haren 190Tribulatien gesuverd waren Gaf hi volmaecte ruste daernare. Hi beterde van sonden den sondare, Ende die gerechte liede mede Behoetdi in hare gerechtecheide. 195Soe wie dat vor sine bedingen Met aldusgedaenre pensingen Sinen sin wel te oeffene pliet, Hine comet onversien niet Ter bedingen, no lauwelike, 200Maer hi comt wel ende vorsienlike; Want van wel te verpensene voren Soe comt wetentheit ende werd geboren, Die verdrivet die onwetenthede, Ende men bejachter compunctie mede. 205Die compunctie, als mense hevet, Si verjaget traecheit, ende si gevet Devotie in des minschen sin; Ende alsmen devotie dan hevet in, Si volmaect des minschen bede. 210Dit es in den minsche wetenthede, Alse die minsce werd verlicht daertoe Dat hi hem selven kint spade ende vroe. Nu verstaet wat compunctie es: Compunctie es, des sijt gewes, 215Alse die minsce merket op sine daden Ende die sonden daer hi met es geladen, Dat hi daer omme binnen int herte Grote rouwe heeft ende smerte. Devotie es in alre manire 220Ene oetmodege ene godertire Begerte in Gode, als te voren, Die van compunctien werd geboren; Want die man vervart van groetheden Sire sonden ende van sire quaetheden 225Ende wantrouhede in machten, Die in hem mogen sijn ende trachten. Ende bekert hi hem tonsen here Hi hevet Gods hulpe te mere, Dat hi els niet dan Gode siet 230Daer hi hem mach toe betrouwen iet. Dus es devotie, dat seldi verstaen, Bekeringe te Godewaerd, sonder waen, Met begerten die met oetmodecheden Sijn gemanc, ende met godertierheden. 235Dus es die minsche oetmodech daerbi Dat hi sine crancheit kint; ende hi Es godertierre alsi merc[t] ende siet Goeds godertierheit, die niet en vliet. Die devotie, alse gi verstaen moget, 240Hevet in hare drierhande doget, Soe datmen die drie dogeden wale Mach heten dogeden principale, Dats gelove, hope ende karitate: Daer af comt menegerhande bate, 245Want die minsce bi minsceliker leren En soude hem niet te Godewaerd keren Bi devotien, en ware dat hi Des wel gelovede dattene daer bi God onse here behouden mochte, 250Ende hine hoepte met in sijn gedochte 189 Dat God van sinen mesdaden Soude willen hebben genaden; Ende en minde hi niet mere Int uteinde Gode onsen here 255Dan hi minnet sine sonden, Hine vloe te genen stonden Die sonden, ende hine helde an Gode onsen here boven al dan. Dus mach elc wel vroet sijn des, 260Dat elc minsce die devoet es, Dat hi gelovet, hopet ende minnet: Verstaet dit wel ende kinnet. Hi gelovet an die almachtechede: Hi hopet an die genadechede, 265Ende hi minne die wachte tallen stonden, Dat hi niet en valle in sonden. Bedinge en mach niet anders bi desen Dan devotie van herten wesen, Dats te Godewaerd keren sijn herte 270Met godertierre oetmodeger begerte, Ende hi daertoe hebbe tsire bate Gelove, hope ende karitate. Die hem selven kinnet van desen Voerseiden dingen vorsien wesen 275Mach stoutelike ter beden gaen, In hope dattene God sal ontfaen. Ay vader ende sone ende heilegeest, Uwer genaden dankic nu meest Van dat ic doe ende dat ic can, 280Ende alles dies ic ie gewan. Gebenedijt si die vader ende sone, Entie heilegeest, die gewone Altoes es te sine in hen tween. Alse gewaerlike als dese drie sijn een, 285Ende icse over enen God bekinne, Moetti mi bringen in sulken sinne Dat ic nember moete versterven, In moete u hulde verwerven. Ende ic mote dor uwe genaden 290Alle dese wereltlike daden, Beide die ic doe ende die ic scrive, Gebeteren in desen armen live. Doef si die duvel ende blint, Dat hijs nembermer gevreisce twint 295Wat ic doe oft sal bestaen. Ic wille te mire jeesten gaen. |
87 Proloog. Men zegt dat bidden zeer baat, En dat er grote baat van komt: We mogen dat opmerken in twee dingen Hoe we zullen doen ons bidden 5 Te hof waart van het hemelrijk, En met begeerte en hoe naarstig. Die ene is ons zelf ellendig, De andere is Gods genadigheid. Want het mag de mens baat brengen 10 Het dichtst te zijn tot zijn bidden Dan de pijn en de ellendigheid Van de moeite daar hij mee vermoeid is mede? En wat mag er blijer en meer Trekken om te bidden tot onze heer 15 Dan de genadigheid daar hij naar haakt Van zijn schepper, die hem heeft gemaakt, Dat hij zo vaak wordt gewaar Tegen zijn wil hier en daar? Dus dwingt de nood aan deze zijde 20 De mens dat hij te geen tijden Tracht te bidden de heer van hemelrijk. En dat men aan de andere zijde nauwelijks Nog wanhopend zijn bidden niet doet. Dat vermaant men Gods genade aan toe. 25 Met deze twee vleugels die ik zei, Dat is met de mensen arbeid En met onze heer genadigheid, Wordt opgeheven de mensen bede; Omdat als de mens zijn gedachten daartoe trekt, 30 En het bij hem daarbij ter devotie opwekt, Snel vliegt het ter vaart Met die devotie opwaarts. Als men dan wil doen bidden Daar nodig toe is heilige gedachten, 35 Zodat het altijd niet mag wezen Volmaakt in alles, en ze bij deze Dat er voorgedachtes zijn mede, Of dat men ze heeft voor de bede. Bij diegene die zo weinig weten 40 Zodat ze het opmerken vergeten, Hierom worden ze op veel plaatsen Licht bedrogen bij onwetendheden, Met dat ze eisen menige maal Anders dan tot eisen behoeft, 45 Of dat ze eisen minder betamelijk Dan ze zouden, of minderwaardig, En worden geheel lauw dan van hart Met te eisen hun begeerten. En is het dat we willen wijs 50 Bidden tot God en naarstig, We moeten met eenparige overpeinzingen Onze geest oefenen en dwingen. Willen we merken onze ellendigheid We mogen bekend worden daarmee 55 Wat ons dan te bidden nodig is. Willen we merken een andere keer Op de genade Gods, onze heer, We mogen merken en leren Met welke begeerte we zullen dan 60 God bidden en roepen aan. Laat ons onze gedachten daartoe geven Hoe ongedurig dat is dit leven, Hoe de weg van de wereld is Onzuiver en ook zo vuil door dit, 65 En hoe groot is de onzekerheid Van de tijd van onze dood mede. Denken we, toen we het lijf aannamen, Dat we er wenend inkwamen, En we dit leven te menige tijden 70 Met rouw leden en lijden; Dat we eruit moeten scheiden Met rouw en met droefheden. Laat ons denken om die zotheden En om de feesten en mogelijkheden 75 Die ons de wereld brengt tevoren, Welke bezigheden er al toe behoren, En welke bitterheiden eraan kleven, Die men gedogen moet in dit leven. Weten denken in onze geest 80 Alles dat ons deze wereldse minne Tevoren brengt, en al mede Wat ons belooft haar schoonheden: Hoe bedriegend het is de hele dag, Hoe weinig men er aan overhouden mag, 85 Hoe ongestadig en hoe overgaande Ze is altijd, en niet op wacht. Er zijn vele vermoeienissen algemeen Onder de lieden van aardrijk: Soms vermoeit het de lieden die er toehoren, 90 Daar ze mee worden geboren, En daarnaar van hen scheiden, Of bij onze heer genadigheden, Of bij kennis van enige man, Die zich daarvan onderwinden kan. 95 Andere vermoeienis komt ons ook toe Soms, en we niet weten hoe; En verlaten ons soms daarnaar, En gaan, we weten niet waar, Andere vermoeienis ons ook bestaan 100 Met de tijd dat we dat leven aanvangen, 188 En scheiden van ons voor die tijd niet Dat ons te sterven God gebiedt. Ook komen andere vermoeienis aan Na zijn geboorte ook de man, 105 Die hem niet verlaten of begeven, Maar met hem altijd voort kleven. Wie zou dan mogen vertellen alle Die vermoeienis en die misval, Die in dit leven van aardrijk 110 Zijn onder de lieden algemeen? En al willen we het laten allemaal Van de vermoeienis te houden taal, Die alle lieden algemeen Onder hen hebben, groot en klein, 115 Wat mogen we mikken die vrezen dan Die soms de lieden bijzonder gaat aan, En van de bijzondere vermoeienis Die de lieden bijzonder vermoeien, En die ze bijzonder ook denken, 120 Als elk bekend is van het zijne. Wilde ieder merken in zijn geest Hoeveel hij heeft van het begin Kwaad gedaan en zonde, En hoeveel hij te vele stonde 125 Vermoeienis moest ook gedogen; En hij het wilde zetten voor de ogen, De tijd die hij geleden heeft, En de dagen die hij heeft geleefd, En naarstig opmerken wil 130 Hoeveel hij luid of stil Ingebeelde gedachten heeft gedaan, En voor niet uit de weg te gaan Vanwege de minne van dit leven al: En hoe vaak hij heeft zwak geluk, 135 En bedrogen is en gevonden In gedachten die hij deed te die stonden, En in alles dat hij heeft geleefd Nauwelijks een rust bejaagd heeft: Dan mag hij herkennen bij dezen 140 En oordelen wat dit lijf mag wezen. Als hij aan de ene kant mikt en ziet De pijn van de wereld en het verdriet, En haar grote ellendigheden, En hij aan de andere kant bedenk de lieflijkheden 145 Van het lieve land van hemelrijk, En hij dan mikt en denkt naarstig Wat hij gevonden heeft en wat verloren Daar hij ligt of hij zou versmoren, En van de mening daar hij van afgevallen is, 150 Als de mens zich ondervindt dit, Zodat hij dit wil belijden en opmerken al, Ik meen hierbij hij wel verstaan zal Hoeveel hij in deze ellendigheden Wenen moet en hebben droefheden; 155 Want zo een beter kent zijn misdaad, Zo hem meer te zuchten staat. Als onze herinnering komt hem aan Van onze vermoeienis het is goed dan Dat we bedenken terzelfder plaats 160 Om onze heer genadigheden. Willen we bedenken hoe hij voor dezen Ons genadig heeft gewezen, We zullen met meer zekerheden Hopen op zijn genadigheden, 165 En zekerder genade zoeken. Nu laat ons denken en richten Welk goed hij ons dagelijks geeft, En hoe hij ons vaak verlost heeft Uit de vrees goedertieren, 170 Als we geladen waren zwaar. En hij deed niet minder genaden Al lagen we in zonden, in misdaden. Hij vermaande zichzelf bij liefde Diegenen die zichzelf vergaten; 175 Hij riep weer de zondaren Als ze van hem gekeerd waren, En hij ontving goedertieren Die tot hem kwamen, armen en rijken: Die berouw hadden van hun zonden 180 Hij vergaf ze hen te menige stonden; De weldoende wachtte hij op en vermaande, Die goed stonden hield hij staande, De goede die waren gegleden Richtte hij op weer tot hun plaatsen. 185 Kwade geneugten deed hij gelijk Vaak in bitterheden vergaan; En die gepijnigd waren bitterachtig Troostte hij vaak zaligachtig; En diegene die met hun 190 Troebels gezuiverd waren Gaf hij volmaakte rust daarnaar. Hij verbeterde van zonden de zondaar, En de gerechtslieden mede Behoedde hij in hun gerechtigheden. 195 Zo wie dat voor zijn bidden Met al dusdanige gedachten Zijn geest goed te oefenen pleegt, Hij komt onvoorzien niet Tot bidden, nog zo lauw, 200 Maar hij komt goed en voorzien; Want van goed te bedenken van voren Zo komt wetenschap en wordt geboren, Die verdrijft de onwetendheid, En men bejaagt er berouw mede. 205 Dat berouw, als men het heeft, Ze verjaagt de traagheid, en ze geeft Devotie in de mensen geest; En als men devotie dan heeft in, Ze vervolmaakt de mensen bede. 210 Dit is in de mensen weten, Als de mens wordt verlicht daartoe Zodat hij zichzelf kent laat of vroeg. Nu versta wat wroeging is: Compunctie is, dus is het gewis, 215 Als de mens merkt op zijn daden En de zonden daar hij mee is geladen, Dat hij daarom binnen in het hart Grote rouw heeft en smart. Devotie is er in alle manieren 220 En ootmoedig en goedertieren Begeerte in God, zoals tevoren, Die van wroeging wordt geboren; Want de man verschrikt van grootheden Zijn zonden en van zijn kwaadheden 225 En wantrouwt in machten, Die in hem mogen zijn en trachten. En bekeert hij hem tot onze heer Hij heeft Gods hulp te meer, Zodat hij niet anders dan God ziet 230 Daar hij hem op mag vertrouwen iets. Dus is devotie, dat zal ge verstaan, Bekering tot God waart, zonder waan, Met begeerten die met ootmoedigheden Zijn gemengd en met goedertierenheid. 235 Dus is de mens ootmoedig daarbij Zodat hij zijn zwaktes kent; en hij Is goedertieren als hij merkt en ziet Gods goedertierenheid, die niet vliedt. De devotie, zoal ge verstaan mag, 240 Heeft in haar drie vormige deugd, Zodat men die drie deugden wel Mag heten deugden voornaamste, Dat is geloof, hoop en liefde: Daarvan komen vele soorten baten, 245 Want de mens bij menselijke leren Zou zich niet tot God waart keren Bij devotie, tenzij het dat hij Dus wel geloofde dat hem daarbij God onze heer behouden mocht, 250 En hij het hoopte mee in zijn gedachte 189 Dat God van zijn misdaden Zou willen hebben genaden; En minde hij niet meer Uiteindelijk aan God onze heer 255 Dan hij mint zijn zonden, Bij hem vloog in geen stonden De zonden, en hij hield hem aan God onze heer boven alles dan. Dus mag elk wel bekend zijn dus, 260 Dat elke mens die devoot is, Zodat hij gelooft, hoopt en mint: Versta dit goed en ken het. Hij gelooft aan de almacht: Hij hoopt aan de genadigheid, 265 En hij bemint die waakt te alle stonden, Zodat hij niet valt in zonden. Bidden mag niets anders bij deze Dan devotie van het hart wezen, Dat ze tot God waart keert zijn hart 270 Met goedertierenheid en ootmoedige begeerte, En hij daartoe heeft tot zijn baat Geloof, hoop en liefde. Die zichzelf kent van deze Voor vermelde dingen voorzien te wezen 275 Mag dapper ter bede gaan, In de hoop dat God hem zal ontvangen. Aai vader en zoon en heilige geest, Uw genaden dank ik nu meest Van dat ik doe en dat ik kan, 280 En van alles die ik van u won. Gebenedijd zij de vader en de zoon, En de heilige geest, die gewoon Altijd is te zijn in hen twee. Alzo waarlijk als deze drie zijn een, 285 En ik ze voor een God beken, Moeten ze me brengen in zo’n geest Dat ik nimmer moet sterven, En moet uw hulde verwerven. En ik moet door uw genaden 290 Al deze wereldlijke daden, Beide, die ik doe en die ik schrijf, Verbeteren in dit arme lijf. Doof is de duivel en blind, Zodat hij nimmermeer verneemt iets 295 Wat ik doe of zal aangaan. Ik wil tot mijn verhalen gaan. |
|
I. [Hoe Lanceloet den tornoy wan te Winceestre.] Nadien dat hadde gesproken wale Meester Wouter Mappe vanden grale Gnoech ende sufficiantelike 300Sinen here den coninc Heinrike, Ende vanden questen dire in lagen, Diemen dore tgrael moeste bejagen, Dit en dochte hem niet gnoech, Hine wilde weten dat ongevoech 305Al ute van haren groten daden, Hoe si haren inde daden. Hier omme was dese achterste pertie Vanden boeke gemaect, alsics lie; Ende hi hietse des conincs Arturs doet, 310Om datter in staet al bloet Gescreven hoet daertoe quam, Dat coninc Artur sinen inde nam. Nu begint aldus meester Gautier In desen boec te sprekene hier, 315Ende seget: doe die coninc Artur sach Dat daventuren van Logers op dien dach Soe te hoefde waren comen dan, Datter lettel souden gescien vort an, Dedi enen tornoy crieren na desen, 320Die inden mersch te Winceesters soude wesen. Dit was omdat hi nine woude Dat sine ridders die wapinen laten souden. Lanceloet, alse gi mocht horen Lesen inden boec hier voren, 325In die queste vanden grale, daer hi sonder waen Enen goeden man te biechten was gegaen, Hi hadde hem daer der coninginnen Ave gegaen ende harre minnen Biden rade vanden goeden man. 330Hoe suver dat hi hem hilt, nochtan Tirst dat hi te hove was comen, Ende hi die coninginne heeft vernomen, Binnen der irster maent mindi alse sere Die coninginne als hi dede noit ere; 335Ende hi vel weder in die sonde also saen Als hi anderwerven hadde gedaen. Al haddi heme bedectelike Gehouden vor dien tijt, ende vrodelike, Dat nieman werd geware der minnen 340Die hi hadde metter coninginnen, Acgravein, die Waleweins broder was, Die noit Lancelote, alsict las, Gemint ne hadde claerlike, Hi wachte Lancelote so erstelike, 345Ende werd geware dat hi die coninginne Minde doe met dulre minne. Ende alst Acgravein doe ondervant Harre tweer minne, hi werd thant Blide daer af ende sere te gemake; 350Want dat Lanceloet om dese sake Scande hebben soude ende dere, Dit was hem liver dans conincs onnere. Ende in die selve weke quam die dach Daer die tornoy van Winceesters gelach; 355Ende een groet deel maecten haer vard, Van sconincs ridderen, ten tornoiewaerd; Maer Lanceloet daer soe wesen woude Dattene nieman kinnen soude. Hi dede sinen geselscepe verstaen 360Dat hi siec ware, sonder waen, Ende dat hi in gere maniren Den tornoy doe mochte antiren; Maer sijn wille was, ende hi woude, Dattere Bohort varen soude 365Ende Hestor ende oec Lyoneel, Ende van haren geselscepe een deel. Si seiden sine voerre niet ter stont Nadien dat hi ware ongesont. Lanceloet antwerde hen ter vart: 370”Ic wilt, ende bevele u dat gire vaerd: Porret mergen tiellike. Ic sal Eer gi wedercomt genesen sijn al Bi sheren hulpe van hemelrike.” Doen antwerden si gemeinlike: 375”Nadat gijt wilt, wi selenre varen.” Des ander dages al sonder sparen Porde Behort vander stede Van Karmeloet, ende sijn geselscap mede. Ende alse Acgravain des geware ward 380Dat si porreden ten tornoyeward, Ende Lanceloet niet en voer mede, Hi werd pensende daer ter stede Dat hi ware bleven om die minne Die hi hadde an die coninginne, 385Dat hi, alse die coninc wech ware, Sine minne driven soude met hare. Hi es toten coninc sinen oem gegaen, Ende dede heme daer aldus verstaen “Ne vernoyets u niet, her coninc, 390Ic soude u gerne secgen ene dinc 190 In rade. Ende dat ic u wille spreken Dat es om uwen lachter te wreken.” “Minen lachter?” sprac die coninc; “Hebbic nu lachter in enege dinc?” 395Acgravein seide ten coninc ter stont: “Here, mi donct, dat si u nu cont, Van Lancelote ende vander coninginnen, Dat si hen dullike onderminnen. Ende bedie dat si niet mogen stille 400Wel vergaderen te haren wille Alse die coninginne u es beneven, Soe es Lanceloet nu bi hare bleven, Soe dat hi niet ne wille, twaren, Ten tornoye van Winceester varen; 405Ende hi heeft sijn geselscap gesint daer. Ende als hi sal weten oppenbaer Dat gi wech sijt tavont oft morgen Soe sal hi te bat sonder sorgen, Ende bi moten metter coninginnen 410Spreken van sire firre minnen.” Die coninc en geloefde niet van desen Dattet waer mochte wesen; Ne mare hi waende, sonder waen, Dat hi hem logene dede verstaen, 415Ende seide tot Acgraveine vort: “Live neve, en segt nembermer dese wort, Die ic niet gelove dat waer sijn; Bedie ic ben seker int herte mijn Dat Lanceloet dit in sinen gedochte 420In gere maniren pensen mochte. Ende pijnsdijt oyt, ic wet wel, Dat dede hem doen gene dinc el Dan cracht van minnen, daer te gere uren Sin no redene mogen jegen geduren.” 425Acgravain sprac toten coninc: “Hoe, En wildire niet anders doen toe?” “Wat wildi wat ic doe?” sprac die coninc. “Here, ic wille dat gi om dese dinc Doet wachten nauwe ende spien 430Oft mense te gadere daer can gesien, Dat gi kinnen moget dat ware.” Die coninc antwerde daernare: “Doet also als gi wilt van desen: Van mi ne suldijs niet belet wesen.” 435Acgravain seide doe: “Coninc, here, In cysche u hier af nemmere.” Die coninc pensde vele in dier nacht Van dat hem te voren hadde bracht Acgravain van Lancelote; ne ware 440Hine naemt int herte niet so nare, Want hine mochte niet van desen Geloven dat waer mochte wesen. Nuchtens gereidem die coninc ter vard Om te vaerne ten tornoyeward. 445Hi vermaende ridders vele Om met hem te vaerne ten spele. Die coninginne seide dat si soude Gerne met varen op dat hi woude, Want si horde secgen dat te desen 450Goet ridderscap soude wesen; Ende die coninc antwerde hare Dat hi niet wille dat sire vare Te deser tijt. Altehant sweech si. Ende die coninc dede dit bedi 455Om te provene, sonder waen, Dat hem Acgravain dede verstaen. Alse die coninc was in die vard, Ende hi voer ten tornoyeward, Hi ende die met hem waren in di rote 460Spraken vele van Lancelote, Ende seiden van hem onderlinge, Hine soude niet sijn ter vergaderinge. Alse Lanceloet sconincs vaerd heeft verstaen Es hi van sinen bedde opgestaen 465Ende heeft hem gereit, ende seide, Daer hi quam ter coninginnen, sonder beide: “Vrouwe, waerd u wille, twaren, Ic soude gerne ten tornoye varen.” Si seide: “Waeromme hebdi gelet 470Soe lange, dat gi niet vort met Alse die andere voren?” Doe seide hi: “Vrowe, ic hebbe gelet bedi Dat ic allene varen woude, Ende dat ic daer soe comen soude 475Dat mi nieman kinnen mochte daer.” “Vrient, ic wilt wel, vorwaer. Port alse gi wilt ter vard.” Hi kerde doe ter herbergenwaerd Ende bleef daer doe alden dach. 480Savons als elc op sijn bedde lach, Ende si alle waren in slape Wecketde Lanceloet sinen knape Ende seide tot hem: “Du moets opstaen Ende met mi riden, sonder waen; 485Ic wille ten tornoyewaerd tiden Van Winceestre, ende met nachte riden.” Die knape gereidem metter vart, Ende nam sijns heren beeste part, Ende porde met sinen here tier ure; 490Ende reden dien nacht aldure, Ende quamen opten anderen dach Tien castele, daer die coninc Artur lach. Lanceloet decte hem alsoe houde, Dattene nieman kinnen soude 495Vanden ridders, dier hi daer vele Sach porren uten castele. Ende die coninc Artur, die nochtoe Ten vensteren lach, werd geware doe Lanceloets paert. Als hijt heeft versien 500Kindijt alsoe houde bi dien Om dat hijt hem hadde gegeven naer; Maer Lancelote ne kindi niet daer, Bedie dat hi so bedect reet. Mare daer hi over een water leet 505Ende sijn hoeft rechte daer kinde di coninc Lancelote te hant bi ere dinc, Ende hi wisdene Griflet vort Daert nieman el siet no hort: “En sidi niet Lancelote aldare, 510Die gisteren seide dat hi siec ware?” “Here,” seget Griflet, “dat hi Riet alsoe, dat es bedi Dat hi ten tornoye wesen woude Dat nieman weten ne soude: 515Hi bleef thus bi desen ocsoene.” Lanceloet, die van haren doene Nine wiste, dat sine hadden versien, Es inden casteel comen binnen dien, Ende sijn knape met hem, sonder waen; 520Ende hi es in ene camere gegaen, Ende verboet dat nieman oppenbare Seide dat hi daer in ware. Die coninc en stic ter vensteren ontbeet, Ende alsi siet dat Lanceloet nine leet 525Werd hi te hant des geware, Dat Lanceloet es bleven dare. Doe seide die coninc: “Griflet, Ons en doech niet langer gelet: Lanceloet ne donct mi niet weder comen, 530Hi hevet herberge genomen.” Griflet sprac: “Here, het mach wel wesen: Ic wane wel seker sijn van desen, Dat hi bi nachte ridet al Om dattene nieman kinnen sal.” 535”Sidermeer dat hi hem decke wille,” Sprac die coninc, “so swiges stille, Ende ne gewaget niemanne van dien Dat gi Lancelote hebt gesien; Ende ic ne saels maken gene tale. 540Dus maget verholen bliven wale. 191Bedie want allene wi twee Hebben gesien ende nieman mee. Sider hi ons hem niet wilt togen Latet ons decken daer wi mogen.” 545Die coninc es vanden vensteren saen Met sinen geselscepe gegaen. Lanceloet bleef inden casteel dan Met enen vavesoer, enen riken man, Die hadde twee scone jongelinge, 550Die ridders waren worden nuwinge Vans conincs hant selve, twaren, Die starc ende dapper ridders waren. Lanceloet hevet in die zale mettien Dier neuwer ridders scilde gesien, 555Ende sach dat si waren roet bede, Ende sonder enegher kinnesse mede; (Het was tien tiden costume daer, Dat newe ridders in haer irste jaer Gene scilde vorden, twaren, 560Dan die van ere varuen waren.). Lanceloet sprac toten here van daer binnen: “Here, ic bidde u bi minnen Ende bi hovescheiden, dat gi Desen enen scilt wilt lenen mi 565Om te dragene inden tornoye; Ende dat u niet en vernoye Dat gi mi leent oec di wapine Te dragene daer over die mine.” Doen antwerde hem di goede man: 570”En hebdi genen scilt dan?” “Nenic, dien ic dragen wille,” seidi; “Men souder mi bekinnen bi; Ende eer ic bekint wilde wesen..... Ic soude u hier binnen laten desen 575Scilt, ende die wapine mede, Tot dat ic kere hier ter stede.” Doe antwerde hem aldus die werd: “Ic wille dat gi nemt dat gi begerd; Deen van minen sonen es so ongesont, 580Dat hi nine mach nu ter stont Ten tornoye varen daer gi vard; Ende min outste sone port nu daerward.” Ende die riddere quam daerin also houde, Die ten tornoye varen soude; 585Ende als hi Lancelote vorsach, Wet wel, dat hi sijns wel plach. Hi vrachde Lancelote wie hi ware. Ende Lanceloet seide hem daer nare, Dat hi een vremt riddere ware, 590Uten lande van Logers comen dare; Maer hine seide hem niet hoe hi hiet, Ende vorder ontecti hem niet, Sonder dat hi al eenlinge Wilde nu ter vergaderinge 595Te Winceestre varen te hant, Ende dat hi daeromme ruemde sijn lant. “Here,” sprac die riddere, “twaren, Ic wille daer met u varen.” “Nu laet ons varen te gadere danne,” 600Sprac Lanceloet toten jongen manne; “Maer ic ne wille nu ten tiden Altoes met den dage niet riden, Want mi soude quetsen der hitten cracht. Maer wildi beiden toter nacht, 605Ic sal u geselscap houden gerne; Maer anders staets mi tontberne, Want in gere maniren dan ten tiden Sone soudic niet willen ride.” Die jonge riddere antwerde te desen: 610”Here, gi donct mi soe goet man wesen, Dat ic doen sal al uwen wille, Ende sal hier bliven al stille. Alst u tijt donct selewi varen Ende porren al sonder sparen.” 615Ende Lanceloet dankede hem sere Dat hi hem dede daer die ere. Dien nacht es Lanceloet daer bleven. Men heeft hem daer binnen gegeven Ende gedaen alle die maniren 620Daermen goeden man met mach aysiren. Die daer binnen waren si ondersochten Vele van sinen doene; maer sine mochten Niet daer af geweten die waerheide, Sonder dat Lanceloets knape seide 625Tot des heren dochter, die was Ene scone joncfrouwe, alsict las, Ende die hem vragede herde sere Wat manne dat ware sijn here; Ende hi die de joncfrouwe scone sach, 630Ende met vragene so anelach, En dorst niet al ontsecgen hare Van dat si hem vragede tware; Want het docht hem dorperheit wesen. Hi seide der joncfrouwen binnen desen: 635”Sekerlike, joncfrouwe, wats gesciet, In macht u ontecken niet, Bedie ic mochte met dire saken Minen here al gram maken; Maer sonder twivel, al dat ic u 640Sonder mesdoen mach secgen nu Dat salic u secgen, sekerlike. Joncfrouwe, ic weet wel, waerachtelike, Hi es die beste riddere die levet, Die meest met wapinen gedaen hevet.” 645”Ic weets nu gnoech,” seide die joncfrouwe. “Gi hebt mi wel bericht, bi mire trouwe.” Si ginc tote Lacelote nadien, Ende knielde neder over haer knien; Ende seide doe: “Edel here, ic bidde u 650Dat gi mi gevet ene gichte nu, Bider trouwen die gi sculdech sijt Der dinc van deser werelt wijt Die gi meest in uwen sinne Minnet met gerechter minne.” 655Alse Lanceloet op hare knien Die joncfrouwe sach, hi seide mettien: “Ay, staet op, scone joncfrouwe. En es gene dinc, bi mire trouwe, Die gi moget hebben te done nu, 660In wilse gerne doen dore u.” Si stont op ende seide: “Wetti Wat gi nu hebt gelovet mi? Dat gi sult te desen Tornoye die nu sal wesen 665Mijn rechte mouwe dragen, ende gi Met wapinen doen sult dor di minne van mi.” Hi gewillecoret harde saen. Ende alse saen als hijt hadde gedaen Werd hi bedroeft om dat belof, 670Bedie hi was wel seker daerof, Tirst dat dit te voren quame Der coninginnen, ende sijt vername, Dat sijs hem ondanc soude weten, Ende sijs node soude vergeten. 675Nochtan pensdi te dire ure Hi soude hem setten in daventure Om te houdene sijn belof. Die joncfrouwe, die blide was daerof, Si brachte Lancelote al geel 680Die mouwe an een poengeel, Ende bat Lancelote mede alsoe Dat hi dor hare minne doe Met wapenen soe ten tornoye, Dat sijs si gepait ende hebbe joie, 685Ende haer dinken moge dat si wel hevet Die mouwe bestaet, di si hem gevet; “Ende wet wel, dat gi dirste ridder sijt Die ic oyt tote deser tijt Van eneger saken versochte; 690Ende in hadde niet in gedochte 192 Noch niet te versoekene an u Dan bider doget die ic hope an u.” Dus bleef Lanceloet daer binnen dan. Savons alse die nacht ginc an 695Nam hi an sinen waerd orlof Ende an die joncfrouwe, ende ruemde thof, Ende dede den knape, di met hem quam, Den scilt voren dien hi daer nam, Ende dede sinen scilt daer laten, 700Ende voer henen sire straten, Ende sijns waerds sone, den nacht lanc. Des mergens eer die sonne ontspranc Quamen si gereden, dat was waer, Winceesters ere milen naer. 705Lanceloet sprac te sinen geselle te hant: “Wetti nu igeren hier int lant Bi Winceestere enege stede Daer wi hemelike mochten sijn bede? Dat sagic gerne nu, bi Gode, 710Want in Winceestere varic node.” Die jonge riddere hem antwerde gaf: “Here, u es wel gesciet hier af; Want buten groten wege hierbi Woent een edel wijf ende vri, 715Die min moye es, die blide sal wesen Onsere, ende ons te gemake doen van al.” Si liten den groten wech ter vard Ende voren te hant daerward. Alsi daer binnen waren comen, 720Ende die vrouwe heeft vernomen Haren neve, si was blide sere Van hem ende vanden anderen here. Si vragede haren neve saen Wat hi sider hadde gedaen 725Dat sine niet ne hadde gesien? Ende si vragede hem nadien Om sinen broder te dier stonde, Ende oft hi iet te dier stonde Ten tornoye soude sijn daerbi? 730Hi seide: “Vrouwe, neen hi; Hi es een deel tongemake nu.” “Ende dese riddere, die hier es met u, Wie es hi?” vrachde hem di vrouwe. Hi seide: “Vrowe, bi mire trouwe, 735In kinne niet anders desen Riddere dan hi goet man scient wesen; Ende om die doget die icker sie ane Mickic margen met hem te gane Ten tornoye ende sijn geselle tsine. 740Wi selen beide dragen ene wapine.” Die vrowe es tote Lancelote comen Ende heeften bider hant genomen Ende harde vrindelijc ontfaen, Ende dedene in ene camere gaen 745Daer si der rusten plegen souden, Hi ende sijn geselle, oft si wouden. Lanceloet was den nacht van aldien Dattie vrowe mochte wel versien. Des margens alse die dach ontspranc 750Lanceloet stont op ende maecte sinen ganc Tere capellen daer bi, Daer een hermite woende, daer hi Messe horde. Als dit es gedaen Es hi weder ter herbergen gegaen. 755Lanceloet hadde gesent sinen sciltknecht Te Winceestere, om te sine berecht Wie dien van binnen hulpen soude, Ende wie hem an die van buten houden. Die sciltknecht bracht hem mare 760Datter groet ridderscap ware; “Maer die meerre macht es binnen. Dat comt bedie, dat suldi kinnen, Dattie vander tavelronden Binnen sijn nu ten stonden.” 765”Wetstu iet an welke side sijn Bohort ende Lyoneel, di neven min?” “Si sijn binnen, here, oft gijt gebiet. Daden si anders sine togeden niet Dat si dan waren vander tavelronden.” 770”Wie sijn die buten sijn nu ten stonden?” “Here, daer es die coninc van Scollant, Die van Gales entie van Yrlant, Ende ander hogere liede gnoech; Maer sine hebben niet wel haer gevoech, 775Gelijc dat doen die van binnen, Van goeden lieden, dat suldi kinnen.” Lanceloet sat op sijn paert, ende hi Hiet sinen knape: “Com niet met mi; Quaemstu met mi daer binnen 780Men soude mi bi di daer bekinnen.” Die knape seide: “Ic sal gereet Hier bliven, nadien dat gijt heet.” Lanceloet porde metter vard, Ende die riddere, ten tornoieward, 785Ende twee knapen di metten riddere waren. Ende si sijn soe verre gevaren Dat si te Winceestre sijn comen, Ende hebben den mersch vernomen Al met josterres bedect, 790Die doe ute waren getreet Ende vergadert in beiden siden. Mijn her Walewein en droech tien tiden Gene wapine: soe en dede Garihet sijn broeder oec mede: 795Dat hadde hen verboden die coninc, Die wel wiste in waerre dinc Dat Lanceloet daer soude torniren; Ende hine wilde in gere maniren Dat deen den anderen gave quetsinge 800Oft si josteerden onderlinge; Hi dochte dat in eneger wisen Tuscen hen ompais mochte risen. Die coninc Artur es met ridderscepe Ende met groten geselscepe 805Opwaerd gegaen den tornoy sien int plein: Daer was met hem min her Walewein, Ende sijn broder her Gariet. Lanceloets geselle hevet geset Lancelote in talen ende hem gevraget 810Welken hem te hulpene behaget? Lanceloet seide: “Welc donct u Van beiden siden donsienste hebben nu?” “Dat donct mi di van buten, here; Die van binnen sijn goede ridders sere.” 815Lanceloet hevet geantwerd te desen “Laet ons dan mettien van buten wesen; En ware gene ere te hulpene dien Die wi int scoenste wesen sien.” “Soe laet ons hen hulpen dan. 820Dat gi wilt ic vaet nu an.” Lanceloet es te hans ingevaren Daer die porsse meest was, twaren, Ende dede dors lopen metter spoet, Ende stac enen riddere int gemoet, 825Dat hi droech ter eerden bede Den riddere ende sijn ors mede. Ende Lanceloet es over gevaren Om joeste te doene, sonder sparen, Want sine glavie was geel nochtoe. 830Ende hi stac enen anderen riddere soe Dat hem scilt no halsberch ter stont Nine halp, hine heften gewont In die luchter side ene wonde groet; Maer hine was niet gewont ter doet. 835Hi heftene soe vanden orsse gevelt, Dat hi daer nederlach opt velt Sere ontaen ende tongereke. Lanceloets glavie brac vanden steke. Die de joeste sagen seiden saen 840Dattie neuwe riddere hadde gedaen 193 Ene goede joeste te dire ure, Ende het moest doen goede aventure Soudire meer doen des gelike. Lanceloets geselle liet lopen hastelike 845Op Hestore van Maras sonder vorst, Ende brac sine glavie op sine borst. Hestor stakene weder met ere Glavien, die starc was sere. Ende stac ter eerden al tenen hope 850Hem ende sijn paert metten lope. Ende men waende daer wel dat Lanceloet Ware een vanden broderen van Scaerloet. Alse Lanceloet vor hem ter eerden vernam Sinen geselle werd hi soe gram, 855Hi liet sijn ors lopen metter spoet: Hi hadde ene glavie starc ende goet: Har negeen kinde anderen twaren, Bi dat haer wapine verwisselt waren, Om dat si bedect wilden torniren. 860Lanceloet stakene in dier maniren Dat hine droech vanden perde sine Vorden Galoes Galegantine. Walewein, die Hestore kinde gnoech, Alse die daer sine wapine droech, 865Alsi werd geware deser dinc Seidi tote Arture den coninc: “Dese riddere, bi mire trouwe, Die op sinen helm draget di mouwe, Hine es die gene niet, secgic u, 870Die ic waende dat gesien hadde nu; Het es een ander endelike. Men sach noit des gelike Proueetse an die kinder van Scarloet, No mede niweren na soe groet.” 875Artur vragede hem na desen Wie die riddere dan mochte wesen? “In weet,” sprac Walewein; “ne ware Hi es een goet man oppenbare.” Lanceloet hadde doe soe vele gedaen, 880Dat hi sinen geselle hadde saen Verloesset vander groter porsse, Ende weder geholpen tsinen orsse. Bohort quam mids dore met groter varde, Vellende beide ridders ende parde, 885Aftreckende di helme met gewilde Van den hoefde, van halse die scilde; Ende quam soe verre vord, dat hi gemoette Lancelote, dien hi nine groette, Alse dine nine kinde ter stont, 890Ende heeftene swaerlike gewont, Ende stakene in die luchter side Met ere glavien starc ende stide, Soe dat hi hem scuerde bede Sinen halsberch ende sinen scilt mede, 895Ende velletde beide metter vard Tenen hope, Lancelote ende sijn part. Ne mare Lanceloet eer iet lanc Al bescaemt op sijn paert spranc, Alse die noit riddere ne vant 900Die hem dede soe swaren pant. Hi gegreep ene glavie met gewelt, Die een sciltkecht vor hem helt, Ende rechte hem te Bohordewaerd. Die plaetse werd hem geruemt ter vaerd 905Alse deen ende dander werd geware Dat si waren doe soe wijchgare, Ende om josteren onder hen tween allene; Want dise sagen alle gemene Hildense over twee die beste, twaren, 910Die in alden tornoy waren. Lanceloet quam met ere groter vard Daer gereden te Bohordeward, Ende stakene daer vanden paerde Soe dat hine droech ter aerde, 915Ende hem tgereide bleef tuscen di dien. Alse Walewein dit hadde gesien Sprac hi toten coninc te hande: “Bohort ne hevet gene scande Al es hi gevallen ter mouden, 920Want hine wiste hem waer an houden. Ende die riddere es goet man, sonder waen, Die di twee joesten heeft gedaen Jegen hem ende jegen Hestor mede. Ende ware Lanceloet hier ter stede, 925Ende niet siec ware bleven te Karmeloet, Ic soude secgen het ware Lanceloet.” Alse die coninc verstont dese tale Pensdi in sijn herte wale Dat Lanceloet wel mochte wesen 930Ende loech, ende seide te desen: “Neve, wie dat dese riddere si, Hi hevet wel begonnen, dat donke mi, Ende ic wane, bi mire wet, Dat hijt noch sal doen vele bet.” 935Ende als Lanceloet werd geware das, Dat sine glavie tebroken was Hi trac sijn swaerd ten selven tiden, Ende ginc deilen in beiden siden Grote slage in allen dele, 940Ende dede prouetse harde vele, Soe dats alden lieden hadde wonder Vander doget die in hem was besonder. Ende Bohort ende Hestor, die waren Weder opgeseten sonder sparen, 945Si dadent so wel, dat si van desen Te rechte geprist souden wesen. Si toenden ridderscaeps so vele, Toesiende allen dien vanden spele, Dat ander ridders daermede 950Exempel namen ende coenhede; Ende si daden vele wederstote, Wilde oft ne wilde, Lancelote. Si hildene so cort te vele tiden, Dat hi dor haer hande moeste liden. 955Si beletten te doene Lancelote Vele scone vromecheit ende grote, Bedie hi was sere gewont Ende hadde sere gebloet tier stont, Dat hi niet hadde doe al sine macht, 960Ende si twee waren van groter cracht; Nochtan dedi vromecheit soe vele Mids dore die twee inden spele, Dattie van binnen sonder sparen Bi sijnre fortsen in gedaen waren. 965Ende Lanceloet hadde te dien tiden Alden prijs in beiden siden; Ende die van buten wonnen vele Optie van binnen in dien spele. Alse die tornoy sceden soude int plein 970Seide tot Arture den coninc Walewein: “In weet wie die riddere es, en trowen, Die opten helm draget die mowe; Maer, op datmen trechte vonnesse gevet, Ic secge dat hi verwonnen hevet 975Den tornoy, ende men hem in alre wijs Sculdech es te gevene den prijs. Inne werde te gemake meer In sal daer af weten eer Wie hi es; hi hevet hier gedaen 980Soe vele ridderscaeps, sonder waen.” Daerna sprac sijn broder Gariet: “In weet wie hi es, bi mire wet; Maer hi donct mi inden sinne mijn Die beste riddere vander werelt sijn 985Sonder Lanceloet van Lac allene.” Dus spraken si van Lancelote int gemene. Walewein doet sijn paert bringen tien tiden Ende wilt naden riddere riden Om hem sien, ende wille met sinen spraken 990Aquitanse ane hem maken: 194 Alt selve seide Gariet also saen; Ende sijn vanden torre neder gegaen. Alse Lanceloet des geware ward Dattie van binnen in die dachvard 995Al hadden verloren, hi seide Tot sinen geselle al sonder beide: “Here, laet ons sceden van hier binnen; Int bliven en es ons geen winnen.” Doe voren si wech harre straten 1000 Ende hebben in die plaetse gelaten Enen sciltknecht verslegen met allen, Die een ridder doet sloech bi ongevalle. Lanceloets geselle heeft hem gevraget Waerwaerd hem te varne behaget? 1005Lanceloet den riddere antwerde gevet, Dat hi wille yweren te varne hevet Daer hi dagen mach acht dage oft mere; “Bedie ic ben gewont sere, Ende dat riden soude mi vernoyen.” 1010”Laet ons varen te mire mouwen,” Sprac die riddere, “daer wi lagen tnacht. Si sal u ayseren met al haerre macht; Ende en es niet verre tote daer.” Lanceloet hevet geseit daernaer: 1015”Hets min wille.” Doe porden si Daerward, Lanceloet ende hi; Ende Lanceloet es buten allen wegen Al willende daerwaerd geslegen. Hi pensde dattene kinnen soude 1020Enech riddere dire omme volgen woude. Ende alsi ter herbergen quamen, Die daer binnen waren si namen Lancelote ende holpen hem vanden parde Ende deden gerne dat hi begarde. 1025Hi was bebloet ende gewont daer hi lach. Ende alse die riddere die wonde sach Hi werd sere tongemake te hant Ende heeft om enen ouden riddere gesant, Die daer bi woende ende wel conde 1030Genesen alsogedane wonde. Tirst dattie riddere hadde gesien Die wonde hi seide mettien Dat hine wel waende genesen; Maer niet soe varinge sout wesen 1035Alse hi wilde, want die wonde Was groet ende diep te dire stonde. Dus lach hi daer ses weken, sonder waen. Dat hi riden mochte no gaen, Noch wapine dragen mede. 1040Nu selewi swigen hier ter stede Van hem ende van sire aventure, Ende spreken vanden coninc Arture, Die vol was van groter hoveschede; Ende van Waleweine sinen neve mede. 1045Nu hebdi vanden tornoye gehort, Ic ga op mine materie vort. |
I. Hoe Lancelot het toernooi won te Winchester. Nadien dat had gesproken wel Meester Wouter Mappe van de Graal Genoeg en voldoende 300 Zijn heer de koning Hendrik, En van de verhalen die erin lagen, Die men door de Graal moest bejagen, Dit dacht hem niet genoeg, Hij wilde weten dat onbetamelijke 305 Geheel van hun grote daden, Hoe ze hun einde deden. Hierom was deze achtste partij Van het boek gemaakt, zoals ik ze bekijk; En hij noemde het konings Arthurs dood, 310 Omdat er in staat al bloot Geschreven hoe het daartoe kwam, Dat koning Arthur zijn einde nam. Nu begint aldus meester Gautier In dit boek te spreken hier, 315 En zegt: toen koning Arthur zag Dat het avontuur van Londen op die dag Zo te hoofde was gekomen dan, Zodat er weinig gebeuren zou voortaan, Liet hij een toernooi uitroepen na deze, 320 Die in de vlakte te Winchester zou wezen. Dit was omdat hij niet wilde Dat zijn ridders de wapens laten zouden. Lancelot, zoals ge mocht horen Lezen in het boek hier voren, 325 In het verhaal van de Graal, daar hij zonder waan Bij een goede man te biecht was gegaan, Hij was daar de koningin Af gegaan en haar minnen Bij de raad van de goede man. 330 Hoe zuiver dat hij zich hield, nochtans Ten eerste dat hij tot het hof was gekomen, En hij de koningin heeft vernomen, Binnen de eerste maand beminde hij alzo zeer De koningin zoals hij deed nooit eer; 335 En hij viel weer in de zonde alzo gelijk Zoals hij andere maal had gedaan. Al had hij zich bedekt Gehouden voor die tijd, en verstandig, Zodat niemand werd gewaar de minnen 340 Die hij had met de koningin, Acgravein, die Waleweins broeder was, Die nooit Lancelot, zoals ik het las, Bemind had niet duidelijk, Hij lette op Lancelot zo ernstig, 345 En werd gewaar dat hij de koningin Beminde toen met dolle minne. En toen Acgravein toen ondervond Haar weer te minnen, hij werd gelijk Blijde daarvan en zeer te gemak; 350 Want dat Lancelot om deze zaak Schande zou hebben en deer, Dit was hem liever dan konings oneer. En in dezelfde week kwam de dag Daar het toernooi van Winchester lag; 355 En een groot deel maakten hun vaart, Van konings ridders, te toernooi waart; Maar Lancelot daar zo wezen wilde Zodat hem niemand herkennen zou. Hij liet zijn gezelschap verstaan 360 Dat hij ziek was, zonder waan, En dat hij in geen manieren Dat toernooi toen mocht hanteren; Maar zijn wil was, en hij wou, Dat Bohort erheen gaan zou 365 En Hestor en ook Lyoneel, En van hun gezelschap een deel. Ze zeiden ze gingen niet terstond Nadat hij was ongezond. Lancelot antwoordde hun ter vaart: 370 “Ik wil het, en beveel u dat ge erheen vaart: Ga morgen vroeg. Ik zal Eer ge weer komt genezen zijn al Bij heren hulp van hemelrijk.” Toen antwoorden ze algemeen: 375 “Nadat gij het wil, we zullen varen.” De volgende dag al zonder sparen Ging Bohort van de plaats Van Carmeloet en zijn gezelschap mede. En toen Acgravein dus gewaar werd 380 Dat ze gingen ten toernooi waart, En Lancelot niet voer mede, Hij werd peinzend daar ter plaatse Dat hij was gebleven om de minne Die hij had aan de koningin, 385 Zodat hij, als de koning weg was, Zijn min zou bedrijven met haar. Hij is tot de koning zijn oom gegaan, En liet hem daar aldus verstaan “Nee verdriet u niet, heer koning, 390 Ik zou u graag zeggen een ding 190 In raad. En dat ik u wil spreken Dat is om uw uitlachen te wreken.” “Mijn uitlachen?” sprak de koning; “Heb ik nu uitlachen in enig ding?” 395 Acgravein zei tot de koning terstond: “Heer, ik denk, dat is u nu kond, Van Lancelot en van de koningin, Dat ze zich zo dol beminnen. En omdat ze het niet mogen stil 400 Goed verzamelen tot hun wil Als de koningin bij u is benevens, Zo is Lancelot nu bij haar gebleven, Zodat hij niet wil, te waren, Ten toernooi van Winchester te varen; 405 En hij heeft zijn gezelschap gezonden daar. En als hij zal weten openbaar Dat ge weg bent zij het avond of morgen Zo zal hij beter zonder zorgen, En bij het ontmoeten bij de koningin 410 Spreken van zijn vurige min.” De koning geloofde niets van deze Dat het waar mocht wezen; Nee, maar hij meende, zonder waan, Dat hij hem leugens liet verstaan, 415 En zei tot Acgravein voort: “Lieve neef, zeg nimmermeer dit woord, Die ik niet geloof dat ze waar zijn; Omdat ik zeker ben in het hart van mij Dat Lancelot dit in zijn gedachte 420 In geen manieren denken mocht. En dacht hij het ooit, ik weet wel, Dat deed hem doen geen ding anders Dan de kracht van min, daar te die uren Zijn geen reden mogen tegen verduren.” 425 Acgravein sprak tot de koning: “Hoe, En wil ge er niets anders doen toe?” “Wat wil je wat ik doe?” sprak de koning. “Heer, ik wil dat ge om dit ding Laat waken nauw en spieden 430 Of men ze tezamen daar kan zien, Zodat ge kennen mag dat ware.” De koning antwoordde daarnaar: “Doe zoals ge wil van dezen: Van mij zal ge niet belet wezen.” 435 Acgravein zei toen: “Koning, heer, Ik zeg u hiervan nimmermeer.” De koning peinsde veel in die nacht Van dat hem tevoren had gebracht Acgravein van Lancelot; te ware 440 Hij neemt het in het hart niet zo naar, Want hij mocht niet van deze Geloven dat het waar mocht wezen. ’s Morgens bereidde de koning ter vaart Om te varen te toernooi waart. 445 Hij vermaande ridders veel Om met hem te varen tot het spel. De koningin zei dat ze zou Graag meevaren als hij dat wilde, Want ze hoorde zeggen dat te deze 450 Goede ridderschap zou wezen; En de koning antwoordde haar Dat hij niet wil dat ze erheen gaat Te deze tijd. Gelijk zweeg zij. En de koning deed dit daarom 455 Om te beproeven, zonder waan, Dat hem Acgravein liet verstaan. Toen de koning was in de vaart, En hij voer te toernooi waart, Hij en die met hem waren in de groep 460 Spraken veel van Lancelot, En zeiden van hem onderling, Hij zou er niet zijn ter vergadering. Toen Lancelot konings vaart heeft verstaan Is hij van zijn bed opgestaan 465 En heeft zich bereid, en zei, Daar hij kwam ter koningin, zonder wachten: “Vrouwe, was het uw wil, te waren, Ik zou graag te toernooi varen.” Ze zei: “Waarom heb je belet 470 Zolang, zodat ge niet voort mee Zoals de andere voeren?” Toen zei hij: “Vrouwe, ik ben belet daarom Omdat ik alleen gaan wou, En dat ik daar zo komen zou 475 Zodat me niemand herkennen mocht daar.” “Vriend, ik wil het wel, voorwaar. Ga als ge wilt ter vaart.” Hij keerde toen ter herberg waart En bleef daar toen de hele dag. 480 ‘s Avonds toen elk op zijn bed lag, En ze alle waren in slaap Wekte Lancelot zijn knaap En zei tot hem: “Je moet opstaan En met me rijden, zonder waan; 485 Ik wil ter toernooi waart tijden Van Winchester, en met nacht rijden.” De knaap bereidde zich met een vaart, En nam zijn heers beste paard, En ging met zijn heer te die uur; 490 En reden die nacht aldoor, En kwamen de volgende dag Tot het kasteel, daar koning Arthur lag. Lancelot bedekte zich alzo te houden, Zodat hem niemand herkennen zou 495 Van de ridders, die hij daar veel Zag gaan uit het kasteel. En koning Arthur, die tot nog toe Te venster lag, werd gewaar toen Lancelots paard. Toen hij dit zag 500 Herkende hij het alzo te houden bij die Omdat hij het hem had gegeven daar; Maar Lancelot herkende hij niet daar, Omdat hij zo bedekt reed. Maar daar hij over een water ging 505 En zijn hoofd recht daar herkende de koning Lancelot gelijk bij dat ding En hij wees hem Griflet voort Daar het niemand anders ziet of hoort: “En zie je niet Lancelot aldaar, 510 Die gisteren zei dat hij ziek was?” “Heer,” zegt Griflet, “dat hij Aanraadde alzo, dat is omdat Dat hij te toernooi wezen wou Zodat niemand het weten zou: 515 Hij bleef thuis bij deze gelegenheid.” Lancelot, die van hun doen Niets wist, dat ze hem hadden gezien, Is in het kasteel gekomen binnen die, En zijn knaap met hem, zonder waan; 520 En hij is in een kamer gegaan, En verbood dat niemand openbaar Zei dat hij daarin was. De koning een stuk ter venster wachtte, En toen hij zag dat Lancelot niet reed 525 Werd hij gelijk dus gewaar, Dat Lancelot is gebleven daar. Toen zei de koning: “Griflet, Ons deugt niet langer te letten: Lancelot lijkt me niet weer te komen, 530 Hij heeft herberg genomen.” Griflet sprak: “Heer, het mag wel wezen: Ik waan wel zeker te zijn van deze, Dat hij bij nacht rijdt al Omdat niemand hem herkennen zal.” 535 “Sinds meer dat hij zich bedekken wil,” Sprak de koning, “zo zwijg stil, En gewaag niemand van die Dat ge Lancelot hebt gezien; En ik zal maken geen taal. 540 Dus mag het verholen blijven wel. 191 Omdat want alleen wij twee Hebben hem gezien en niemand meer. Sinds hij ons hem niet wil tonen Laat ons bedekken daar we mogen.” 545 De koning is van het venster gelijk Met zijn gezelschap gegaan. Lancelot bleef in het kasteel dan Met een leenman, een rijke man, Die had twee schone jongelingen, 550 Die ridders waren geworden net Van konings hand zelf, te waren, Die sterke en dapper ridders waren. Lancelot heeft in die zaal meteen Die nieuwer ridderschilden gezien, 555 En zag dat ze waren rood beide, En zonder enige herkenning mede; (Het was te die tijden gebruik daar, Dat nieuwe ridders in hun eerste jaar Geen schild voerden, te waren, 560 Dan die van een kleur waren.). Lancelot sprak tot de heer van daarbinnen: “Heer, ik bid u bij minnen En bij hoffelijkheid, dat gij Dit ene schild wil lenen mij 565 Om te dragen in het toernooi; En dat u niet verdriet Dat ge me leent ook die wapens Te dragen daar over de mijne.” Toen antwoordde hem de goede man: 570 “En heb je geen schild dan?” “Neen ik, die ik dragen wil,” zei hij; “Men zou er me herkennen bij; En eer ik bekend wil wezen..... Ik zou die u hierbinnen laten dezen 575 Schild en die wapens mede, Totdat ik keer hier ter plaatse.” Toen antwoordde hem aldus de waard: “Ik wil dat ge neemt dat ge begeert; De ene van mijn zonen is zo ongezond, 580 Zodat hij niet mag nu terstond Te toernooi varen daar ge vaart; En mijn oudste zoon gaat nu derwaarts.” En de ridder kwam daarin alzo te houden, Die te toernooi varen zou; 585 En toen hij Lancelot zag, Weet wel, dat hij zich goed gedroeg. Hij vroeg Lancelot wie hij was. En Lancelot zei hem daarnaar, Dat hij een vreemde ridder was, 590 Uit het land van Londen gekomen daar; Maar hij zei hem niet hoe hij heet, En verder zei hij hem niet, Uitgezonderd dat hij als eenling Wilde nu ter verzameling 595 Te Winchester varen gelijk, En dat hij daarom ruimde zijn land. “Heer,” sprak die ridder, “te waren, Ik wil daar met u varen.” “Nu laat ons varen tezamen dan,” 600 Sprak Lancelot tot de jonge man; “Maar ik wil nu ten tijden Altijd met de dag niet rijden, Want me zou kwetsen de hitte kracht. Maar wilde ge wachten tot de nacht, 605 Ik zal u gezelschap houden graag; Maar anders sta me te ontberen, Want in geen manieren dan te die tijde Zo zou ik niet willen rijden.” De jonge ridder antwoordde tot deze: 610 “Heer, ge lijkt me zo’n goede man te wezen, Dat ik doen zal al uw wil, En zal hier blijven geheel stil. Als het u tijd lijkt zullen we varen En gaan al zonder sparen.” 615 En Lancelot bedankte hem zeer Dat hij hem deed daar die eer. Die nacht is Lancelot daar gebleven. Men heeft hem daarbinnen gegeven En gedaan alle manieren 620 Daar men goede man mee mag onthalen. Die daarbinnen waren ze onderzochten Veel van zijn doen; maar ze mochten Niet daarvan weten de waarheid, Uitgezonderd dat wat Lancelots knaap zei 625 Tot de heren dochter, die was Een schone jonkvrouw, zoals ik het las, En die hem vroeg erg zeer Welke man dat was zijn heer; En hij die de jonkvrouw schoon zag, 630 En met vragen zo aandrong, En durfde het niet geheel te ontzeggen haar Van dat ze hem vroeg het ware; Want het leek hem dorpsheid te wezen. Hij zei de jonkvrouw binnen deze: 635 “Zekerlijk, jonkvrouw, wat er geschiedt, Ik mag het u zeggen niet, Omdat ik mocht met die zaken Mijn heer geheel gram maken; Maar zonder twijfel, al dat ik u 640 Zonder misdoen mag zeggen nu Dat zal ik u zeggen, zekerlijk. Jonkvrouw, ik weet wel, waarachtig, Hij is de beste ridder die leeft, Die meest met wapens gedaan heeft.” 645 “Ik weet nu genoeg,” zei de jonkvrouw. “Ge hebt me goed bericht, bij mijn trouw.” Ze ging tot Lancelot nadien, En knielde neer op haar knieën; En zei toen: “Edele heer, ik bid u 650 Dat ge me geeft een gift nu, Bij de trouw die ge schuldig bent Dat ding van deze wereldwijd Die ge meest in uw zin Mint met oprechte min.” 655 Toen Lancelot op haar knieën De jonkvrouw zag, hij zei meteen: “Ay, sta op, schone jonkvrouw. Er is geen ding, bij mijn trouw, Die ge mag hebben te doen nu, 660 Ik wil ze graag doen voor u.” Ze stond op en zei: “Weet gij Wat ge nu hebt beloofd mij? Dat ge zal te dit Toernooi dat nu zal wezen 665 Mijn rechter mouw dragen, en gij Met wapens doen zal door de minne van mij.” Hij gewilligde het haar direct. En alzo gelijk toen hij het had gedaan Werd hij bedroefd om die belofte, 670 Omdat hij was wel zeker daarvan, Ten eerste dat dit tevoren kwam De koningin, en zij het vernam, Dat zij hem ondank zou weten, En zij het node zou vergeten. 675 Nochtans peinsde hij te die uur Hij zou hem zetten in het avontuur Om te houden zijn belofte. De jonkvrouw, die blijde was daarvan, Ze bracht Lancelot geheel geel 680 Die mouw aan een winpel, En bad Lancelot mede alzo Dat hij door haar minne doet Met wapens zo ten toernooi, Zodat zij haar rust geeft en vreugde, 685 En haar gedenken mag dat ze wel heeft Die mouw bestaat, die ze hem geeft; “En weet wel, dat ge de eerste ridder bent Die ik ooit tot deze tijd Van enige zaken verzocht; 690 En ik had het niet in gedachte 192 Noch niet te verzoeken aan u Dan bij de deugd die ik hoop aan u.” Dus bleef Lancelot daarbinnen dan. ‘s Avonds toen de nacht ging aan 695 Nam hij aan zijn waard verlof En aan die jonkvrouw, en ruimde het hof, En liet de knaap, die met hem kwam, Het schild voeren die hij daar nam, En liet zijn schild daar laten, 700 En voer heen zijn straten, En de waards zoon, die nacht lang. ‘s Morgens eer de zon ontsprong Kwamen ze gereden, dat was waar, Winchester een mijl nabij. 705 Lancelot sprak tot zijn gezel gelijk: “Weet je nu ergens hier in het land Bij Winchester enige plaats Daar we heimelijk mochten zijn beide? Dat zag ik graag nu, bij God, 710 Want in Winchester vaar ik node.” De jonge ridder hem antwoord gaf: “Heer, u is goed gebeurd hiervan; Want buiten de grote weg hierbij Woont een edele vrouw en vrij, 715 Die mijn tante is, die blijde zal wezen Ons, en ons te gemak doen van al.” Ze verlieten de grote weg ter vaart En voeren gelijk derwaarts. Toen ze daarbinnen waren gekomen, 720 En de vrouw heeft vernomen Haar neef, ze was blijde zeer Van hem en van de andere heer. Ze vroeg haar neef gelijk Wat hij sinds had gedaan 725 Dat ze hem niet had gezien? En ze vroeg hem nadien Om zijn broeder te die stonde, En of hij iets te die stonde Te toernooi zou zijn daarbij? 730 Hij zei: “Vrouwe, neen hij; Hij is een deel te ongemak nu.” “En deze ridder, die hier is met u, Wie is hij?” vroeg hem die vrouw. Hij zei: “Vrouwe, bij mijn trouw, 735 Ik ken niet anders deze Ridder dan dat hij een goede man schijnt te wezen; En om de deugd die ik er zie aan Mik ik morgen met hem te gaan Te toernooi en zijn gezel te zijn. 740 We zullen beide dragen een wapen.” De vrouw is tot Lancelot gekomen En heeft hem bij de hand genomen En erg vriendelijk ontvangen, En liet hen in een kamer gaan 745 Daar ze de rust plegen zouden, Hij en zijn gezel, als ze wilden. Lancelot was de nacht van al die Dat de vrouw mocht goed voorzien. ‘s Morgens toen de dag ontsprong 750 Lancelot stond op en maakte zijn gang Tot een kapel daarbij, Daar een heremiet woonde, daar hij Mis hoorde. Toen dit is gedaan Is hij weer ter herberg gegaan. 755 Lancelot had gezonden zijn schildknecht Te Winchester, om hem te berichten Wie die van binnen helpen zouden, En wie zich aan die van buiten houden. De schildknecht bracht hem nieuws 760 Dat er groot ridderschap was; “Maar de grootste macht is binnen. Dat komt omdat, dat zal ge kennen, Dat die van de tafelronden Binnen zijn nu ten stonden.” 765 “Weet u iets aan welke zijde zijn Bohort en Lyoneel, de neven van mij?” “Ze zijn binnen, heer, als gij het gebied. Deden ze anders ze toonden het niet Dat ze dan waren van de tafelronden.” 770 “Wie zijn die buiten zijn nu ten stonden?” “Heer, daar is de koning van Schotland, Die van Wales en die van Ierland, En ander hogere lieden genoeg; Maar ze hebben niet goed hun gevoeg, 775 Gelijk dat doen die vanbinnen, Van goede lieden, dat zal ge kennen.” Lancelot zat op zijn paard, en hij Zei zijn knaap: “Kom niet met mij; Kwam u met mij daarbinnen 780 Men zou mij bij u daar herkennen.” De knaap zei: “Ik zal gereed Hier blijven, nadien dat gij het zei.” Lancelot ging met een vaart, En die ridder, te toernooi waart, 785 En twee knapen die met de ridder waren. En ze zijn zo ver gevaren Dat ze te Winchester zijn gekomen, En hebben de vlakte vernomen Geheel met spelers bedekt, 790 Die toen uit waren getreden En verzameld aan beide zijden. Mijnheer Walewein droeg te die tijden Geen wapens: zo deed Gariet zijn broeder ook mede: 795 Dat had hun verboden de koning, Die wel wist in ware dingen Dat Lancelot daar zou toernooien; En hij wilde op geen manieren Dat de een de andere gaf een kwetsing 800 Als ze speelden onderling; Hij dacht dat in enige wijze Tussen hen onvrede mocht rijzen. Koning Arthur is met ridderschap En met groot gezelschap 805 Opwaarts gegaan het toernooi te zien in het plein: Daar was met hem mijnheer Walewein, En zijn broeder heer Gariet. Lancelots gezel heeft gezet Lancelot in gesprek en hem gevraagd 810 Wie hem te helpen behaagt? Lancelot zei: “Welke lijkt u Van beide zijden de minste hebben nu?” “Dat lijkt me die van buiten, heer; Die van binnen zijn goede ridders zeer.” 815 Lancelot heft geantwoord tot deze “Laat ons dan met die van buiten wezen; Het was geen eer te helpen die Die we in het be wezen zien.” “Zo laat ons hen helpen dan. 820 Dat ge wilt ik vang het nu aan.” Lancelot is gelijk ingevaren Daar de groep het grootste was, te waren, En liet het paard lopen met een spoed, En stak een ridder in de ontmoeting, 825 Zodat hij droeg ter aarden beide De ridder en zijn paard mede. En Lancelot is voortgevaren Om spel te doen, zonder sparen, Want zijn lans was heel tot nog toe. 830 En hij stak een andere ridder zo Dat hem schild nog harnas terstond Niet hielp, hij heeft hem gewond In de linkerzijde een wond groot; Maar hij was niet gewond ter dood. 835 Hij heeft hem zo van het paard geveld, Zodat hij daar neerlag op het veld Zeer ontdaan en ongelukkig. Lancelots lans brak van de steek. Die het spel zagen zeiden gelijk 840 Dat die nieuwe ridder had gedaan 193 Een goed spel te dat uur, En het moest doen goed avontuur Zouden er meer doen dergelijke. Lancelots gezel liet lopen haastig 845 Op Hestor van Maras zonder vrees, En brak zijn lans op zijn borst. Hestor stak hem weer met een Lans, die sterk was zeer. En stak hem ter aarde al tot een hoop 850 Hem en zijn paard met een loop. En men waande daar wel dat Lancelot Was een van de broeders van Scaerloet. Toen Lancelot voor hem ter aarde vernam Zijn gezel werd hij zo gram, 855 Hij liet zijn paard lopen met een spoed: Hij had een lans sterk en goed: Hem geen herkende de andere te waren, Omdat hun wapens verwisseld waren, Omdat ze bedekt wilden toernooien. 860 Lancelot stak hem in die manieren Dat hij hem droeg van het paard van hem Voor de Galoes Galegantine. Walewein, die Hestor kende genoeg, Als een die daar zijn wapens droeg, 865 Toen hij werd gewaar dit ding Zei hij tot Arthur de koning: “Deze ridder, bij mijn trouw, Die op zijn helm draagt die mouw, Hij is diegene niet, zeg ik u, 870 Die ik waande dat gezien had nu; Het is een ander eindelijk. Men zag nooit dergelijke Beproeven aan de kinderen van Scarloet, Nog mede nergens na zo groot.” 875 Arthur vroeg hem na deze Wie die ridder dan mocht wezen? “Ik weet,” sprak Walewein; “nee maar Hij is een goede man openbaar.” Lancelot had toen zo veel gedaan, 880 Dat hij zijn gezel had gelijk Verlost van de grote groep, En weer geholpen tot zijn paard. Bohort kwam middendoor met grote vaart, Vellende beide ridders en paarden, 885 Aftrekkende de helmen met geweld Van de hoofden, van hals de schilden; En kwam zo ver voort, zodat hij ontmoette Lancelot, die hij niet groette, Zoals een die hem niet herkende terstond, 890 En heeft hem zwaargewond, En stak hem in de linkerzijde Met een lans sterk en stijf, Zodat hij hem scheurde beide Zijn harnas en zijn schild mede, 895 En velde beide met een vaart Tot een hoop, Lancelot en zijn paard. Nee maar, Lancelot aanstonds Geheel beschaamd op zijn paard sprong, Als een die nooit een ridder vond 900 Die hem deed zo’n zwaar pand. Hij greep een lans met geweld, Die een schildknecht voor hem hield, En richtte zich te Bohort waart. De plaats werd hem geruimd ter vaart 905 Toen de een en de ander werd gewaar Dat ze waren toen zo strijdlustig, En om te spelen onder hen twee alleen; Want die ze zagen algemeen Hielden ze voor twee van de beste, te waren, 910 Die in het hele toernooi waren. Lancelot kwam met een grote vaart Daar gereden te Bohort waart, En stak hem daar van het paard Zodat hij hem droeg ter aarde, 915 En hem het zadel bleef tussen de dijen. Toen Walewein dit had gezien Sprak hij tot de koning gelijk: “Bohort heeft geen schande Al is hij gevallen ter modder, 920 Want hij wist niet hem waaraan te houden. En die ridder is een goede man, zonder waan, Die de twee spelen heeft gedaan Tegen hem en tegen Hestor mede. En was Lancelot hier ter plaatse, 925 En niet ziek was gebleven te Carmeloet, Ik zou zeggen het was Lancelot.” Toen de koning verstond deze taal Peinsde hij in zijn hart wel Dat het Lancelot wel mocht wezen 930 En lachte, en zei tot deze: “Neef, wie dat deze ridder is, Hij is goed begonnen, dat lijkt mij, En ik meen, bij mijn weet, Dat hij het nog zal doen veel beter.” 935 En toen Lancelot werd gewaar dat, Dat zijn lans gebroken was Hij trok zijn zwaard terzelfder tijd, En ging verdelen aan beide zijden Grote slagen in alle delen, 940 En liet ze beproeven erg veel, Zodat het alle lieden had verwonderd Van de deugd die in hem was bijzonder. En Bohort en Hestor, die waren Weer opgezeten zonder sparen, 945 Ze deden het zo goed, dat ze van dezen Te recht geprezen zouden wezen. Ze toonden ridderschap zo veel, Toeziende allen die van het spel, Dat andere ridders daarmede 950 Voorbeeld namen en koenheden; En ze deden vele terugstoten, Wilde of niet wilde, Lancelot. Ze hielden hem zo kort te vele tijden, Dat hij door hun handen moest lijden. 955 Ze beletten te doen Lancelot Vele mooie dapperheid en grote, Omdat hij was zeer gewond En had zeer gebloed te die stond, Zodat hij niet had toen al zijn macht, 960 En zij twee waren van grote kracht; Nochtans deed hij dapperheid alzo veel Middendoor die twee in het spel, Dat die van binnen zonder sparen Bij zijn geweld ingedaan waren. 965 En Lancelot had te die tijden De hele prijs aan beide zijden; En die van buiten wonnen veel Op die van binnen in dat spel. Toen het toernooi scheiden zou in dat plein 970 Zei tot Arthur de koning Walewein: “Ik weet niet wie die ridder is, in vertrouwen, Die op de helm draagt die mouw; Maar, op dat men te recht vonnis geeft, Ik zeg dat hij overwonnen heeft 975 Het toernooi, en men hem in alle wijs Schuldig is te geven de prijs. Ik word te gemak meer Ik zal daarvan weten eerder Wie hij is; hij heeft hier gedaan 980 Zoveel ridderschap zonder waan.” Daarna sprak zijn broeder Gariet: “Ik weet niet wie hij is, bij mijn weet; Maar hij lijkt me in de zin van mij Die beste ridder van de wereld te zijn 985 Uitgezonderd Lancelot van Lac alleen.” Aldus spraken ze van Lancelot in het algemeen. Walewein laat zijn paard brengen te die tijden En wilde naar de ridder rijden Om hem te zien, en wil met zijn spraken 990 Bekendheid aan hem maken: 194 Al hetzelfde zei Gariet alzo gelijk; En zijn van de toren neergegaan. Toen Lancelot dus gewaar werd Dat die van binnen in de dagvaart 995 Geheel hadden verloren, hij zei Tot zijn gezel al zonder wachten: “Heer, laat ons scheiden van hierbinnen; In het blijven is ons geen winnen.” Toen voeren ze weg hun straten 1000 En hebben in die plaats gelaten Een schildknecht verslagen geheel, Die een ridder dood sloeg per ongeluk. Lancelots gezel heeft hem gevraagd Waarheen hij te varen behaagt? 1005 Lancelot de ridder antwoord geeft, Dat hij wil ergens te gaan heeft Daar hij verblijven mag acht dagen of meer; “Omdat ik ben gewond zeer, En dat rijden zou me vermoeien.” 1010 “Laat ons varen tot mijn tante,” Sprak de ridder, “daar we lagen vannacht. Ze zal u gemak doen met al haar macht; En het is niet ver tot daar.” Lancelot heeft gezegd daarnaar: 1015 “Het is mijn wil.” Toen gingen zij Derwaarts, Lancelot en hij; En Lancelot is buiten alle wegen Al willende derwaarts geslagen. Hij peinsde dat hem herkennen zou 1020 Enige ridder die hem er om volgen wou. En toen ze ter herberg kwamen, Die daarbinnen waren ze namen Lancelot en hielpen hem van het paard En deden graag dat hij begeerde. 1025 Hij was bebloed en gewond daar hij lag. En toen die ridder de wonden zag Hij werd zeer te ongemak gelijk En heeft om een oude ridder gezonden, Die daarbij woonde en wel kon 1030 Genezen alzo dusdanige wonde. Ten eerste dat die ridder had gezien De wond hij zei meteen Dat hij hem wel waande te genezen; Maar niet zo’n vaart zou het wezen 1035 Zoals hij wilde, want die wonde Was groot en diep te die stonde. Dus lag hij daar zes weken, zonder waan. Dat hij rijden mocht nog gaan, Nog wapens dragen mede. 1040 Nu zullen we zwijgen hier ter plaatse Van hem en van zijn avonturen, En spreken van de koning Arthur, Die vol was van grote hoffelijkheid; En van Walewein zijn neef mede. 1045 Nu heb je van het toernooi gehoord, Ik ga op mijn materie voort. |
|
II. Hoe die coninginne op Lancelote verbolgen werd om die mouwe die hi droech in den tornoy. Daventure doet vord verstaen Dat Walewein ende Gariet saen Den riddere volgen begonnen 1050Die den tornoy hadde verwonnen, Ende sochtene darwaerd, twaren, Daer si waenden dat hi was gevaren; Maer sine vondene altoes niet, Ende alse Walewein dat gesiet 1055Dat hine niweren vinden mochte Werd hi drove in sijn gedochte Ende seide: “Mi es utermaten leet Dat ons dese riddere es ongereet, Bidien hi es een sere goet man 1060Ende een vrome riddere daeran. Ic soude gerne wesen, mocht sijn, Sijn geselle, ende hi ware de mijn.” Dus sijn weder te Winceester comen. Alse die coninc hevet vernomen 1065Vragedi Waleweine tien stonden Oft si den riddere hadden vonden Daer si na gevaren waren? Walewein seide: “Hi es ons ontfaren.” Die coninc loech doe en lettelkijn 1070Ende seide: “Walewein , gode neve mijn, Dit en es die irste pine niet Die u dore heme es gesciet; Ende en sal die leste niet wesen.” Walewein verstont wel bi desen 1075Dats die coninc doe wel vroet was Wie die goede riddere was, Ende seide: “Here, nadien dat gi Wel wet wie dattie riddere si, Gi moget mi wel secgen, eest u wille.” 1080Die coninc seide: “Swiget des stille: Na dien dat hi hem wilt decken, Men mocht mi te lachtere trecken Maectict dan dus oppenbare, U ofte iemane, wie hi ware 1085Ende ic wille hier af swigen dan. Ende gine sulter niet verlisen an Het sal u al te tijt werden cont.” Galegantijn seide tier stont: “Wie die riddere es en wetic niet, 1090Maer ic ben seker dat hi sciet Uten tornoye bloedende sere Van ere wonde, die Bohort den here Makede met ere joeste, Daer hi jegen hem torniren moeste.” 1095Doe vragede die coninc: “Es dat waer?” Die ander seide: “Het es al claer.” Doen sprac die coninc dese wort: “Ic segt u sonder twivel, Bohort, Dat gi noit wonde gavet man 1100Die u serre rouwen soude dan U dese wonde, stervet hi daer af.” Hestor hem doe antwerde gaf, Alse die waende dat Artur die coninc In quade hadde geseit die dinc, 1105Ende seide: “Oft hi stervet, sterve dan: Onslieden en gaets niet an.” Die coninc sweech, die tongemake Ende drove oec was om die sake Dat hi vorwaer wel verstont 1110Dattie riddere sere was gewont. Doe vresede die coninc sere, Dat doetwonde mochte hebben die here. Daer was gnoech gesproken dien nacht. Vandien riddere ende sire cracht, 1115Die den tornoi hadde verwonnen doe; Ende si waendent weten embertoe Wie die riddere was, daer wi af lesen; Ende dat en mochte altoes niet wesen. Die coninc haelt so wel, dat hi 1120Nieman wilde secgen, wie dat si, Dat hire iet of hevet vernomen, Eer si te karmaloet sijn comen. Des margens si van Winceesters varen Ende vordien dat si geport waren 1125Was gecriert dat soude wesen Een tornoy een maent na desen Te Caneborch, dat een casteel es Staende in den inganc van Nortgales. Alse die coninc was gesceden 1130Van Winceestre heeft hi gereden Soe vele, dat hi quam te Scarlote, Daer hi hadde gesien Lancelote, Ende herbergeden in dien casteel, Hi ende siere liede een deel. 1135Ne mare min her Waleweine tier ure 195 Gevel alsogedane aventure, Dat hi es in die herberge geslegen Daer Lanceloet in hadde gelegen; Ende sijn bedde was gemaect doe 1140Daer Lanceloets scilt in hinc alsoe. Opten selven avont, sonder waen, En es Walewein te hove niet gegaen, Die hem een deel siec hevet beseven, Ende es ter herbergen bleven, 1145Hi ende Mordreit, die broder sijn, Die ten tornoye hadde gesijn, Ende met hem ander ridders daertoe, Die Waleweine geselscap hilden doe. Binnen dien tiden dat si saten 1150Ter taflen ende si daer aten Sprac tote Waleweine die joncfrouwe Die Lancelote gaf die mouwe, Ende vragede hem tote desen Oft die tornoy goet hadde gewesen, 1155Ende oft hi wel geslegen ware, Ende wie den prijs hadde dare? Walewein antwerde: “Simmijn trouwe, Soe secgict u, joncfrouwe, In hebbe sonder twivel gesien 1160Genen tornoy bat geslegen dan dien. Ende dine verwan, sijt seker das, Dat een vroem riddere ende starc was, Ende oec wel vermogen te desen: Ic wildic sine gelike mochte wesen. 1165Sider dat ic sciet van Karmeloet Sone sagic noit sinen genoet; Ende also vele esser an, Godweet, Dat ic nine weet hoe hi heet.” Doe sprac die joncfrouwe: “Secget mi 1170Hoedane wapine droech hi?” “Joncfrouwe, sine wapine waren roet, Ende op sinen helm droech hi bloet Daertoe ere joncfrouwen mouwe, In weet welc was, so ere vrowe; 1175Ende ic segt wel oppenbare, Waerd soe dat ene joncfrouwe ware, Ic wilde di mouwe min hadde gewesen Opdat ic hadde die minne van desen.” Alse die joncfrouwe verstont dese sake 1180Ward si harde wel te gemake, Al ne wilsijt niet oppenbaren Vor die gene die daer waren. Alse die ridders ter taflen saten Die joncfrouwe diende hen die daer aten, 1185Bedie men plach te dien tiden des In dat conincrike van Logres, Alsmen in goets[mans] herberge vernam Datter wandelende riddere quam, Ende die riddere was hoech man, 1190Die joncfrouwe dire binnen was dan, Soe si edelre was, soe si mere Was gehouden te dienne den here; Ende ne was si niet edel si liet Dat dienen staen ende diende niet. 1195Hierbi diende die joncfrouwe doe Mijn her Waleweine ember toe Ende den genen die met hem aten Dien tijt dat si ter taflen saten; Ende si was so scone te desen, 1200Dat gene scoenre mochte wesen. Walewein die sach sere op hare Dien tijt dat si vor hem diende dare, Die hem soe wel te siene bequam, Dat hi vele bat ware nam 1205Ter joncfrouwenwaerd dan ter spisen. Ende hem dochte in alre wisen Dat ter goeder tijt geboren ware Die riddere dient alsoe ware, Dat hi beide lude ende stille 1210Mochte hebben te sinen wille Solaes met soe scoenre joncfrouwe Alse si was, bi mire trouwe. Naden etene es, sonder waen, Die here van daer binnen gegaen 1215In een prieel, daer mede was Sijn dochter gegaen, alsict las. Ende alsi daer binnen sijn comen Hebben si daer Waleweine vernomen Ende sijn geselscap oec mede. 1220Si stonden op daer vander stede Ende sijn jegen haren waerd gegaen, Ende hebbene hoveschelijc ontfaen. Si gingen sitten allegader: Walewein nam der joncfrouwen vader 1225Ende es tuscen hem, dat suldi weten, Ende sire dochter doen geseten, Soe dat hi die joncfrouwe sette Tuscen hem ende Mordrette: Ende Gariet ende der joncfrouwen vader 1230Si waren geseten daer te gader. Alsi aldus saten ende spraken Onder hen van messeliken saken Gariet trac bat af tier tide Haren werd an ene side 1235Van Waleweine, om dat hi mochte Heimelike, oft hem goet dochte, Jegen die joncfrouwe spreken bidien. Alse Walewein sinen poent hadde versien Doe versochti van minnen hare. 1240Si vragedem wi hi ware? Hi seide: “Joncfrouwe, wildijt weten, Ic ben riddere, ende Walewein geheten, Ende min oem es Artur die coninc; Ende ic segt u, in warre dinc, 1245Ic ben die u gerne soude minnen, Mochticker die uwe met gewinnen, In maniren, dat bi al desen Dattie minne tuscen ons sal wesen. Mach u mine minne genogen 1250Sone willic mi dan nemmer vogen Te minne vrouwe no joncfrouwe Anders dan u, in goeder trouwe, Ende wesen met al mire machte U riddere, bi dage ende bi nachte.” 1255”Her Walewein, here,” sprac die joncfrouwe, “En speilt met mi niet bi uwer trowen. Ic weet wel dat gi nu ter tijt Te hoge man ende te rike sijt Soe arme joncfrouwe in uwen sinne 1260Te doene ende oec te minne; Niet bedie, ward sake dat gi Bi minnen nu minnet mi, Het soude mi leet wesen nu Ende oec rouwen, dat secgic u.” 1265”Ay mi,” sprac Walewein ter joncfrouwen, “Twi soude u dat nu rouwen?” “Bedie,” seitsi, “al ward dat gi Met al uwer herten minnet mi, Ende alse sere alse man mochte daer an, 1270Het soude om niet wesen dan: Ende soude u niet mogen vromen Dat gi te mire minnen sout comen, Bedie ic heb in minen sinne Gedaen eens ridders minne, 1275Dien ic niet wille doen loeshede. Ende ic segt u bi mire waerhede, Dat ic noch ene maget bem; Ende vor dat begonste minnen hem Sone haddic noit gemint man; 1280Ende tirst dat ickene sach an Werdickene minnende also houde: Ende ic bat hem thant dat hi woude Met wapenen doen dor mi. Hi sout gerne doen, antwerde hi, 1285Ende hi hevets so vele gedaen, 196 Nadien dat icker af hebbe verstaen, Datmen hare te rechte scande Soude doen in allen lande, Die hem dade ute haren sinne 1290Ende ane u leide dan minne; Want als hulpe mi God, hine es nijt Min goet riddere dan gi sijt, No van minder scoenhede, No min van wapine gepriset mede. 1295Hierbi secgic in rechten ware Dat verloren pine es al clare Van minnen mi te besokene mere, Want ine doet in ne genen kere.” Alse min her Walewein des was vroet 1300Dat sine alsoe daer wederstoet Ende wederseide soe haestelike, Antwerde hi hare weder grammelike: “Nu biddic u hier op trouwe Ende op hovescheide, scone joncfrouwe, 1305Dat gi soe vele doet, dat ic op hem Moge proven oft ic arger bem.” “Ja, waendi dat ic u dat oytrieren Soude van hem in eneger manieren, Alsoe mochtic wel bederven, 1310Dat scade ware, ende doen sterven, Twee die beste man, secgic u, Die in al die werelt sijn nu, Oft ten minsten den enen vanden tween; Daer ne ware twivel an negeen.” 1315”Hoe,” sprac Walewein, “es hi danne Een der alre beste manne Die nu si in al eertrike?” “Jahi,” seget si, “gewaerlike.” Walewein sprac der joncfrouwen an: 1320”Hoe es des ridders name dan?” Si seide: “Sinen name wetic niet, Maer sinen scilt, dien hi hier liet Alsi voer te Winceestrewaerd, Dien salic u togen als gijt begaerd.” 1325Walewein antwerde hare mettien: “Den scilt dien willic gerne sien, Want dan mach niet sijn , sonder waen, Es hi ridder di prijs heft ontfaen, Ende van prouetsen bekinnet man, 1330Ic sal sinen scilt wel kinnen dan.” Die joncfrouwe antwerde mettien: “Gi sult den scilt varinge sien Alse gi slapen gaen sult, bedi In die selve camere soe hanct hi.” 1335Si sijn van daer si saten opgestaen Ende ter herbergenwaerd gegaen. Walewein nam die joncfrouwe bi die hant, Ende si gingen in huus te hant, Ende si leidene in die camere recht 1340Daer si vonden ontsteken groet lecht. Die joncfrouwe, alse gi verstaen moget, Hevet Walewein den scilt getoget: “Siet hier des mans scilt hangen nu, Dien ic meest minne, secgic u. 345Nu besiet ende merket des, Oft gi iet kint wie die riddere es, Ende ofte u herte iet nu gevet Dat hi de beste es die levet,” Alse Walewein werd geware das, 1350Dat gene Lanceloets scilt was Trac hi achterwaerd, al tongemake Ende al drove om die sake Dat hi hadde geseit al sulke wort Ter joncfrouwen, alse gi hebt gehort: 1355Ende ducht dat Lanceloet sal weten al Alsi jegen die joncfrouwe spreken sal. Hi seide: “Joncfrouwe, nu biddic u Dat u daer af niet vernoye nu Van dat ic tote u hebbe geseit; 1360Ic secge u in rechter waerheit, Ic houde mi nu over verwonnen Van al dien dat es begonnen Tuscen ons tween, ende dat wi Hebben geseit onder u ende mi; 1365Ende ic wille u volgen van al Van dat gi hebt geseit, groet ende smal; Want die riddere die u minne hevet Es de beste riddere een die levet. En es vrouwe, na minen sinne, 1370Op dat si mochte hebben sine minne, Sine soude mi laten ende minnen hem; Hi es beter riddere dan ic bem, Ende scoenre, ende oec bat gedaen. Haddict geweten, sonder waen, 1375Dat gi had therte soe hogelike Te minne geset, ic hadde sekerlike U te versoekene te desen stonden Van minnen mi niet onderwonden. Wet wel, dat gi joncfrouwe sijt 1380Die ic nu weet in die werelt wijt Daer mi nu liefst af ware Dat si mi wilde minnen, ne ware Niet so groet wedersecgen daertoe. Maer sekerlike, joncfrouwe, eest alsoe 1385Dat gi hebt in uwen sinne Mijn her Lancelote, ende hi u minne, Ende u alse sere hevet gesinnet Alsic wane dat gine minnet, Sone quaemt noit, bi mire trowen 1390Soe wel vrowen no joncfrouwen. Joncfrouwe, hebbic geseit nu iet Dat u te horne bequam niet, Ic bidde dat gijt vergeeft mi nu.” Si seide: “Gerne, ic vergeeft u.” 1395Alse min her Walewein werd geware Dat hi pais hadde jegen hare Hi seide: “Ic bidde u, joncfrouwe, Op hovescheit ende op trouwe, Dat gi mi segt, eest u gevoech, 1400Hoegedane wapine dat droech Te desen tornoye Lanceloet.” Si seide: “Hi droech wapine roet. Ende op sinen helm ene rode mouwe, Die ic hem gaf,” sprac die joncfrouwe. 1405”Dit sijn goede tekene, sprac Walewein; “Ic sagene also gewapent int plein. Ic geloves nu bat dan ic dede Hi[er] te voren. Mi donct oec mede Gi moget u selven prisen te mere 1410Dat gi sijt gemint van sulken here. Mi es herde lief dat ic vroet bem Van derre minnen. Hi hevet hem Soe gedect, dats nieman in inne Werden mochte van sire minne.” 1415Die joncfrouwe seide: “Alsoe vele Es hi te beter te desen spele; Gi wet wel ende moget kinnen, Dat gene ombedecte minnen Comen mogen te hogen prisen.” 1420Doe scieden si in deser wisen. Die joncfrouwe es danen gegaen. Ende Walewein ginc te bedde saen Ende pensde om Lancelote embertoe, Ende seide tot hem selven doe, 1425Hine waende niet in sinen sinne Dat Lanceloet soude hebben minne Geleit sonder in hoger stede, Ende die uterlijcste oec mede Die enech man gepensen mochte 1430Ende vinden in sijn gedochte. “Niet bedi in magen daer af niet Blameren dar hem dit es gesciet; Die joncfrouwe heeft soe grote scoenhede Ende si es soe hebbende oec mede, 1435Al minnesse die alre scoenste man 197 Die nu levet, hi waerre wel an.” Des margens sijn si vroch op gestaen. Die coninc ontboet Waleweine saen Dat hi opsate: hi wilde riden. 1440Mijn her Walewein ginc tien tiden Tot sinen waerd ende nam orlof, Ende dancte hem sere daer of, Dat hine so wel hadde ontfaen. Daerna es hi ter joncfrouwen gegaen 1445Ende bevalse Gode onsen here, Ende beval hare sinen dinst sere. Hi es toten coninc gevaren Ende si reden wech sonder sparen. Walewein vragede den coninc das, 1450Oft hi iet wiste wie die ridder was Die den tornoy te Winceestere wan? Die coninc seide te Waleweine dan: “Twi vrachdijs?” “here, bedi, Om dat ic wel wane dat gi 1455Nine wet wie hi was over waer.” Die coninc seide: “Ic weet al claer, Maer gine wet niet wie hi was; Nochtan soudi te rechte vroet sijn das Bi den wondere dat hi dede 1460Met wapinen aldaer ter stede, Bedie en geen man sonder hi En mocht soe gedoen, donke mi.” Ende Walewein antwerde mettien: “Ic hebbe soe menechwerf gesien 1465Dat hi so vele met wapenen dede Dan enech ander man, ic mochter mede Hebben gekint den goeden man gnoech; Maer mettien dat hi droech Wapine van enen neuwen man 1470Was hi mi al ontekent dan; Maer ic ben sider soe geleert das, Dat ic wel weet wie hi was.” “Wie was hi dan?” sprac die coninc. “Here, ic segt u in waerre dinc, 1475Het was Lanceloet.” Ende daernaer Seide die coninc: “Gi segt waer. Ende dat hi quam soe bedectelike Hi dede al dat bedie, sekerlike, Dat hi van josterne niet wesen woude 1480Gerefutert alsmen kinnen soude.” Vord seide die coninc tote Waleweine: “Haddic gelovet nu Acgraveine Uwen broder, ic hadde gedaen Den goeden man doen doet slaen, 1485Daer ic gedaen hadde mede Al tegrote ongetrouwechede, Soe dat ic soude bi rechte van desen Van alder werelt gehaet wesen.” “Ja,” sprac min her Walewein, 1490”Here, wat seide u dan Acgravein? Segt mi, oft u wille si. “En trouwen, neve, hi seide mi Dat Lanceloet mi scande dede Van minen wive, ende dat si bede 1495Hen onderminden, ende dat hi ware Alse man met sinen wive bi hare; Ende seide dat om el gene sake Lanceloet en ware tongemake Te Karmeloet tien tiden dat wi |
II. Hoe de koningin op Lancelot verbolgen werd om de mouw die hij droeg in het toernooi. Het avontuur laat verder verstaan Dat Walewein en Gariet gelijk De ridder te volgen begonnen 1050 Die het toernooi had overwonnen, En zochten hem derwaarts, te waren, Daar ze waanden dat hij was gevaren; Maar ze vonden hem altijd niet, En toen Walewein dat ziet 1055 Dat hij hem nergens vinden mocht Werd hij droevig in zijn gedachte En zei: “Mij is uitermate leed Dat ons deze ridder is ontkomen, Omdat hij is een zeer goede man 1060 En een dapper ridder daaraan. Ik zoude graag wezen, mocht het zijn, Zijn gezel, en hij was de mijne.” Dus zijn weer te Winchester gekomen. Toen de koning hen heeft vernomen 1065 Vroeg hij Walewein te die stonden Of ze de ridder hadden gevonden Daar ze naar gegaan waren? Walewein zei: “Hij is ons ontkomen.” De koning lachte toen wat 1070 En zei: “Walewein, goede neef van mij, Dit is die eerste pijn niet Die u door hem is geschied; En het zal de laatste niet wezen.” Walewein verstond wel bij deze 1075 Dat het de koning toen wel bekend was Wie die goede ridder was, En zei: “Heer, nadien dat gij Wel weet wie dat die ridder is, Ge mag het me wel zeggen, is het uw wil.” 1080 De koning zei: “Zwijg dus stil: Na dien dat hij zich wil bedekken, Men mocht me tot uitlachen trekken Maak ik het dan dus openbaar, U of iemand, wie hij was 1085 En ik wil hiervan zwijgen dan. En ge zal er niet verliezen aan Het zal u alle ter tijd worden kond.” Walewein zei te die stond: “Wie die ridder is weet ik niet, 1090 Maar ik ben zeker dat hij scheidde Uit het toernooi bloedend zeer Van een wonde, die Bohort de heer Maakte met een spel, Daar hij tegen hem toernooien moest.” 1095 Toen vroeg de koning: “Is dat waar?” De ander zei: “Het is geheel duidelijk.” Toen sprak de koning dit woord: “Ik zeg het u zonder twijfel, Bohort, Dat ge nooit wonde gaf een man 1100 Die u zeer berouwen zou dan U deze wonde, sterft hij daarvan.” Hestor hem toen antwoord gaf, Als een die waande dat Arthur de koning In kwaad had gezegd dat ding, 1105 En zei: “Als hij sterft, sterft dan: Onze lieden gaat het niet aan.” De koning zweeg, die te ongemak En droevig ook was om die zaak Dat hij voorwaar goed verstond 1110 Dat die ridder zeer was gewond. Toen vreesde de koning zeer, Dat doodswonden mocht hebben die heer. Daar was genoeg gesproken die nacht. Van die ridder en zijn kracht, 1115 Die het toernooi had overwonnen toen; En ze waanden het te weten immer toe Wie die ridder was, daar we van lezen; En dat mocht altijd niet wezen. De koning houdt zich zo goed, dat hij 1120 Niemand wilde zeggen, wie dat is, Dat zij er iets van hebben vernomen, Eer ze te Carmeloet zijn gekomen. ‘s Morgens ze van Winchester varen En voordien dat ze gegaan waren 1125 Was uitgeroepen dat zou wezen Een toernooi een maand na deze Te Caneborch, dat een kasteel is Staande in de ingang van Noord-Wales. Toen de koning was gescheiden 1130 Van Winchester heeft hij gereden Zo veel, zodat hij kwam te Scarlote, Daar hij had gezien Lancelot, En herbergde in dat kasteel, Hij en zijn lieden een deel. 1135 Nee maar mijnheer Walewein te die ure 195 Gebeurde alzo dusdanige avonturen, Dat hij is in de herberg geslagen Daar Lancelot in had gelegen; En zijn bed was gemaakt toen 1140 Daar Lancelots schild in hing alzo. Op dezelfde avond, zonder waan, Is Walewein te hof niet gegaan, Die hem een deel ziek heeft beseft, En is ter herberg gebleven, 1145 Hij en Mordret, de broeder van hem, Die te toernooi had geweest, En met hem ander eridders daartoe, Die Walewein gezelschap hielden toen. Binnen die tijden dat ze zaten 1150 Ter tafel en ze daar aten Sprak tot Walewein die jonkvrouw Die Lancelot gaf die mouw, En vroeg hem tot deze Of het toernooi goed had geweest, 1155 En of hij goed geslaagd was En wie de prijs had daar? Walewein antwoordde: “Bij mijn trouw, Zo zeg ik het u, jonkvrouw, Ik heb zonder twijfel gezien 1160 Geen toernooi beter geslaagd dan die. En die hem overwon, zij het zeker dat, Dat een dappere ridder en sterk was, En ook wel vermogend tot deze: Ik wilde dat ik zijn gelijke mocht wezen. 1165 Sinds dat ik scheidde van Carmeloet Zo zag ik nooit zijn gelijke; En alzo veel is eraan, God weet, Dat ik niet weet hoe hij heet.” Toen sprak die jonkvrouw: “Zeg het mij 1170 Hoedanig wapens droeg hij?” “Jonkvrouw, zijn wapens waren rood, En op zijn helm droeg hij bloot Daartoe een jonkvrouwen mouw, Ik weet niet van wie het was, zo een vrouw; 1175 En ik zeg het wel openbaar, Waar zo dat een jonkvrouw was, Ik wilde die mouw van mij had geweest Opdat ik had de minne van deze.” Toen de jonkvrouw verstond deze zaak 1180 Werd ze erg wel te gemak, Al wilde zij het niet openbaren Voor diegene die daar waren. Toen de ridders ter tafel zaten Die jonkvrouw diende hen die daar aten, 1185 Omdat men plag te die tijden dus In dat koninkrijk van Londen, Als men in een goede herberg vernam Dat er reizende ridder kwam, En die ridder was een hoge man, 1190 Die jonkvrouw die erbinnen was dan, Zo ze meer edel was, zo ze meer Was gehouden te dienen de heer; En was ze niet edel ze liet Dat dienen staan en diende niet. 1195 Hierbij diende de jonkvrouw toen Mijnheer Walewein immer toe En diegenen die met hem aten Die tijd dat ze ter tafel zaten; En ze was zo schoon te deze, 1200 Dat er geen schoner mocht wezen. Walewein die zag zeer op haar Die tijd dat ze voor hem diende daar, Die hem zo goed te zien bekwam, Dat hij haar veel beter waar nam 1205 Ter jonkvrouw waart dan ter spijzen. En hij dacht in alle wijzen Dat ze te goede tijd geboren was Die ridders dient alzo waar, Zodat hij beide luid en stil 1210 Mocht hebben tot zijn wil Genoegen met zo’n schone jonkvrouw Zoals ze was, bij mijn trouw. Na het eten is, zonder waan, Die heer van daarbinnen gegaan 1215 In een prieel, daar mede was Zijn dochter gegaan, zoals ik het las. En toen ze daarbinnen zijn gekomen Hebben ze daar Walewein vernomen En zijn gezelschap ook mede. 1220 Ze stonden op daar van de plaats En zijn naar hun waard gegaan, En hebben hen hoffelijk ontvangen. Ze gingen zitten allemaal: Walewein nam de jonkvrouw vader 1225 En is tussen hem, dat zal ge weten, En zijn dochter laten zitten, Zodat hij de jonkvrouw zette Tussen hem en Mordret: En Gariet en de jonkvrouw vader 1230 Ze waren gezeten daar tezamen. Toen ze aldus zaten en spraken Onder hen van verschillende zaken Gariet trok beter af te die tijde Hun waard aan een zijde 1235 Van Walewein, omdat hij mocht Heimelijk, zoals het hem goed dacht, Tegen de jonkvrouw spreken daarom. Toen Walewein zijn punt had voorzien Toen verzocht hij van minnen haar. 1240 Ze vroeg hem wie hij was? Hij zei: “Jonkvrouw, wilde gij het weten, Ik ben ridder, en Walewein geheten, En mijn oom is Arthur de koning; En ik zeg het u, in waar ding, 1245 Ik ben het die u graag zou minnen, Mocht ik de uwe ermee gewinnen, In manieren, dat bij al deze Dat de minne tussen ons zal wezen. Mag u mijn minne vergenoegen 1250 Zo wil ik me dan nimmer voegen Te minnen vrouwen nog jonkvrouwen Anders dan u, in goede trouw, En wezen met al mijn macht Uw ridder, bij dag en bij nacht.” 1255 “Heer Walewein, heer,” sprak de jonkvrouw, “Speel met mij niet van uw trouw. Ik weet wel dat gij nu ter tijd Te hoge man en te rijk bent Zo’n arme jonkvrouw in uw zin 1260 Te doen en ook te minnen; Niet omdat, was het zaak dat gij Bij minnen nu mint mij, Het zou me leed wezen nu En ook rouw, dat zeg ik u.” 1265”Ay mij,” sprak Walewein ter jonkvrouw, “Waarom zou u dat nu berouwen?” “Omdat,” zei ze, “al was het dat gij Met al uw hart mint mij, En alzo zeer zoals man mocht daaraan, 1270 Het zou om niet wezen dan: En zou u niet mogen verblijden Dat ge tot mijn minnen zou komen, Omdat ik heb in mijn zin Gedaan een ridder min, 1275 Die ik niet wil doen valsheden. En ik zeg het u bij mijn waarheden, Dat ik nog een maagd ben; En voordat ik begon te minnen hem Zo had ik nooit gemind een man; 1280 En ten eerste dat ik hem zag aan Werd ik hem minnend alzo te houden: En ik bad hem gelijk dat hij wou Met wapens doen voor mij. Hij zou het graag doen, antwoordde hij, 1285 En hij heeft zo veel gedaan, 196 Nadien dat ik ervan heb verstaan, Dat men haar te recht schande Zou doen in alle landen, Die hem deed uit haar zin 1290 En aan u legde dan minne; Want alzo help me God, hij is niet Minder goede ridder dan gij bent, Nog van minder schoonheden, Nog minder van wapens geprezen mede. 1295 Hierbij zeg ik in rechte waarheid Dat het verloren moete is al duidelijk Van minnen me te bezoeken meer, Want ik doe het in geen keer.” Toen mijnheer Walewein dus was bekend 1300 Dat ze hem alzo daar weerstond En het hem weersprak zo haastig, Antwoordde hij haar weer grimmig: “Nu bid ik u hier op trouw En op hoffelijkheid, schone jonkvrouw, 1305 Dat ge zoveel doet, zodat ik op hem Mag beproeven of ik erger ben.” “Ja, waande ge dat ik u dat ontraadde Zou van hem in enige manieren, Alzo mocht ik het wel bederven, 1310 Dat schade was, en doen sterven, Twee van de beste mannen, zeg ik u, Die er in de hele wereld zijn nu, Of tenminste de ene van de twee; Daar was twijfel aan geen.” 1315 “Hoe,” sprak Walewein, “is hij dan Een der aller beste mannen Die nu zijn in hele aardrijk?” “Ja hij,” zegt ze, “waarlijk.” Walewein sprak de jonkvrouw aan: 1320 “Hoe is de ridders naam dan?” Ze zei: “Zijn naam weet ik niet, Maar zijn schild, die hij hier liet Toen hij voer te Winchester waart, Die zal ik u tonen als gij het begeert.” 1325 Walewein antwoordde haar meteen: “Dat schild dat wil ik graag zien, Want dan mag niet zijn, zonder waan, Is hij de ridder die de prijs heeft ontvangen, En van beproeven herkent men, 1330 Ik zal zijn schild wel kennen dan.” De jonkvrouw antwoordde meteen: “Ge zal het schild gaan te zien Als ge slapen gaan zal, omdat het In dezelfde kamer zo hangt het.” 1335 Ze zijn vandaar ze zaten opgestaan En ter herberg waart gegaan. Walewein nam de jonkvrouw bij de hand, En ze gingen in huis gelijk, En ze leidde hem in die kamer recht 1340 Daar ze vonden ontstoken groot licht. De jonkvrouw, zoals ge verstaan mag, Heeft Walewein het schild getoond: “Zie hier de mans schild hangen nu, Die ik het meest min, zeg ik u. 345 Nu bezie en merk dus, Of ge iets kent wie die ridder is, En of uw hart iets nu geeft Dat hij de beste is die leeft,” Toen Walewein werd gewaar dat, 1350 Dat het Lancelots schild was Trok hij achteruit, al te ongemak En geheel droevig om die zaak Dat hij had gezegd al zulke woorden Tot de jonkvrouw, zoals ge hebt gehoord: 1355 En vreesde dat Lancelot zal weten al Als hij tegen de jonkvrouw spreken zal. Hij zei: “Jonkvrouw, nu bid ik u Dat u daarvan niet verdriet nu Van dat ik tot u heb gezegd; 1360 Ik zeg het u in echte waarheid, Ik hou me nu voor overwonnen Van al dat is begonnen Tussen ons twee, en dat wij Hebben gezegd onder u en mij; 1365 En ik wil u volgen van al Van dat ge hebt gezegd, groot en smal; Want die ridder die uw minne heeft Is de beste ridder een die leeft. En is een vrouwe, naar mijn zin, 1370 Opdat ze mocht hebben zijn minne, Ze zou me verlaten en minnen hem; Hij is betere ridder dan ik ben, En schoner, en ook beter gedaan. Had ik het geweten, zonder waan, 1375 Dat ge had het hart zo hoog Te minne gezet, ik had zekerlijk U te verzoeken te deze stonden Van minnen me niet onderwonden. Weet wel, dat gij jonkvrouw bent 1380 Die ik nu weet in de wereld wijd Daar ik me nu het liefste van was Dat ze me wilde minnen, tenzij Niet zo’n groot weerzeggen daartoe. Maar zekerlijk, jonkvrouw, is het alzo 1385 Dat ge hebt in uw zin Mijnheer Lancelot, en hij uw minne, En u alzo zeer heeft uw zijn Zoals ik meen dat ge hem mint, Zo kwam nooit, bij mijn trouw 1390 Zo goed vrouwen nog jonkvrouwen. Jonkvrouw, heb ik gezegd nu iets Dat u te horen bekwam niet, Ik bid dat gij het vergeeft me nu.” Ze zei: “Graag, ik vergeef het u.” 1395 Toen mijnheer Walewein werd gewaar Dat hij vrede had met haar Hij zei: “Ik bid u, jonkvrouw, Op hoffelijkheid en op trouw, Dat ge me zegt, is het uw gevoeg, 1400 Hoedanig wapens dat droeg Tot dit toernooi Lancelot.” Ze zei: “Hij droeg wapens rood. En op zijn helm een rode mouw, Die ik hem gaf,” sprak die jonkvrouw. 1405 “Dit zijn goede tekens, sprak Walewein; “Ik zag er een alzo gewapend in het plein. Ik geloof het nu beter dan ik deed Hier te voren. Me lijkt ook mede Ge mag u zelf prijzen te meer 1410 Dat ge bent bemint van zo’n heer. Me is erg lief dat ik bekend ben Van die minnen. Hij heeft hem Zo bedekt, dat niemand er in Gewaar mocht van zijn minne.” 1415 De jonkvrouw zei: “Alzo veel Is hij beter tot dit spel; Ge weet wel en mag het kennen, Dat geen onbedekte minnen Komen mogen tot hoge prijzen.” 1420 Toen scheiden ze in deze wijzen. De jonkvrouw is vandaan gegaan. En Walewein ging te bed gelijk En peinsde om Lancelot immer toe, En zei tot zichzelf toen, 1425 Hij waande niet in zijn zin Dat Lancelot zou hebben minne Gelegd uitgezonderd in hoge plaatsen, En de sierlijkste ook mede Die enig man denken mocht 1430 En vinden in zijn gedachte. “Niet omdat zijn verwanten daarvan niet Blameren daar hem dit is geschied; De jonkvrouw heeft zo’n grote schoonheid En ze is zo hebbend ook mede, 1435 Al mint ze de aller schoonste man 197 Die nu leeft, hij was er wel aan.” ‘s Morgens zijn ze vroeg opgestaan. De koning ontbood Walewein gelijk Dat hij opzat: hij wilde rijden. 1440 Mijnheer Walewein ging te die tijden Tot zijn waard en nam verlof, En bedankte hem zeer daarvan, Dat hij hem zo goed had ontvangen. Daarna is hij ter jonkvrouw gegaan 1445 En beval haar God Onze Heer, En beval haar zijn dienst zeer. Hij is tot de koning gegaan En ze reden weg zonder sparen. Walewein vroeg de koning dat, 1450 Of hij iets wist wie die ridder was Die het toernooi te Winchester won? De koning zei tot Walewein dan: “Waarom vraag je dit?” “heer, omdat, Omdat ik wel waan dat gij 1455 Niet weet wie hij was voorwaar.” De koning zei: “Ik weet alles klaar, Maar gij weet niet wie hij was; Nochtans zou ge terecht bekend zijn dat Bij de wonderen die hij deed 1460 Met wapens aldaar ter plaatse, Omdat er geen man uitgezonderd hij Het mocht zo doen, lijkt mij.” En Walewein antwoordde meteen: “Ik heb hem zo vaak gezien 1465 Dat hij zo veel met wapens deed Dan enige andere man, ik mocht er mede Hebben herkend de goede man genoeg; Maar meteen dat hij droeg Wapens van een nieuwe man 1470 Was hij mij geheel onbekend dan; Maar ik ben sinds zo geleerd dus, Dat ik wel weet wie hij was.” “Wie was hij dan?” sprak de koning. “Heer, ik zeg het u in waar ding, 1475 Het was Lancelot.” En daarnaar Zei de koning: “Ge zegt waar. En dat hij kwam zo bedekt Hij deed het geheel omdat, zekerlijk, Dat hij van het spelen niet wezen wou 1480 Ontzegd als men hem herkennen zou.” Voorts zei de koning tot Walewein: “Had ik geloofd nu Acgravein Uw broeder, ik had gedaan De goede man laten dood slaan, 1485 Daar ik gedaan had mede Al te grote ontrouwheden, Zodat ik zou terecht van deze Van de hele wereld gehaat wezen.” “Ja,” sprak mijnheer Walewein, 1490 “Heer, wat zei u dan Acgravein? Zeg het mij, als het uw wil is. “In vertrouwen, neef, hij zei mij Dat Lancelot me schande deed Van mijn vrouw, en dat ze beide 1495 Zich beminden, en dat hij was Als een man met zijn vrouw bij haar; En zei dat om geen andere zaak Lancelot was te ongemak Te Carmeloet te die tijden dat wij. |
|
1500Te Winceestere voren, dan om dat hi Te bat soude mogen sire minnen Plegen metter coninginnen Alsic ten tornoye ware, Dat dede mi in rechte al dare 1505Verstaen u broder Acgravein. Nu mochtic, live neve Walewein, Mi houden over sere verdoeft, Haddic sire logenen geloeft; Want hadde Lanceloet die coninginne 1510Gemint met dulre minne, Hine hadde niet van danen bi desen Gevaren dat ic wech hadde gewesen.” Walewein seide doe: “Her coninc, Lanceloet bleef om gene ander dinc 1515Dan dat bi wilde, sekerlike, Ten tornoye comen bedectelike. Ende nembermer geloeft no hort Man die sulke niemare brinct vort; Ic ben seker dat noit begrepen ward 1520Lanceloet ter coninginnenwart In gepense van minnen dorperlike; Ende ic weet wel sekerlike Dat Lanceloet heeft geleit sine minne An die scoenste joncfrouwe die ic kinne 1525Int lant van Logers; ende si mint hem Alse sere, dat ic wel seker bem. Ende wi weten dat hi hevet gesinnet Sconincs dochter, ende noch minnet, Daer Galaat af was geboren, 1530Die te hoefde brachte hier voren Vanden grale die aventuren.” Die coninc seide doe ter uren; “In mach altoes geloven niet, Al ware Lanceloet dat gesciet 1535Dat hi minde die coninginne Bi minnen, dat in sinen sinne Comen mochte ongetrouwechede, Daer hi mi scande dade mede Van minen wive, des sijt gewes; 1540Want herte daer so grote doget in es En penst niet sulke dorpernie, En dade grote duvelie.” Walewein seide: “In kinne van desen Lancelote soe onsculdech wesen, 1545Dat ict soude wedersecgen, Wiet op hem wilde lecgen.” “Wat soudi daeraf secgen,” seide de coninc, “Al seide al die werelt dese dinc, Ende icse niet hadde ondervonden bet 1550Dan ic noch doe?” “Here, bi mire wet, In sout in negere maniren dan Geloven willen enegen man.” Die coninc es te Karmeloet comen, Ende alsmenne daer hevet vernomen 1555Was hi daer ontfaen met groter joye, Ende gevraget vanden tornoye, Wie dat daer den tornoy verwan? Dat ne wiste daer wijf no man, Sonder die coninc ende Walewein, ende si 1560En wildent niet ontecken daerbi, Dat si dat pensen ende mecken Dat Lanceloet wilde decken. Die coninc seide toter coninginnen dan: “Wine weten niet wel wie verwan 1565Den tornoy, dan wi wanen das Dat een vremt riddere was. Ende hi droech wapine al roet, Ende droech op sinen helm bloet Ere vrouwen oft joncfrouwen mouwe, 1570In weet welc was, bi mire trouwe.” Doe pensde die coninginne das, Dat Lanceloet altoes nine was, Alse di waende dat hi in dien dagen Geen ander teken hadde gedragen 1575Dan dat hi hadde van hare. “En was Lanceloet niet aldare?” Vragede die coninginne aldoe. Ende Walewein antwerder nu toe: “Vrowe, was hi daer ic sagene dan, 1580Ende ic en kinden niet nochtan; Ende was hire ic weet wel dan Dat hi den tornoy verwan, Ende dat hi die was die droech al bloet In den tornoy di wapine roet.” 1585Die coninginne seide tien stonden: 198 “Hine waes niet[.....] Hi nes niet gebonden Soe jegen vrowe oft jegen maget Dat hi hare tekine draget.” Griflet spranc op ende seide saen: 1590”Ic ben des seker, sonder waen, Dat die selve was min her Lanceloet Die daer droech die wapine roet Ende opten helm die mouwe; Want ic wachten soe nouwe, 1595Ende ic volgede hem nare Om te wetene oft hijt ware Alsi sciet daer uten tornoye Van wonden een deel te vernoye; Ende hem was altoes een ridder bi, 1600Die also gewapent was als hi.” Doe sprac tote Waleweine die vrowe: “Ic mane u bider trouwe Die gi sijt den coninc sculdech ende mi, Dat gi mi segt oft waer si 1605Dat wi Griflet secgen horen.” “Vrowe, gi hebt mi so besworen Dat ict u moet secgen al claer: Hi verwan den tornoy, dats waer, Die metten roeden wapinen trouwen, 1610Die opten helm droech di mouwe.” Tirst dat si dit heeft verstaen Si werd drove ende sweech saen, Ende ginc in haer camere ter vard, Daer si sere wenende doe ward, 1615Ende seide: “Ay God, live here, Waer salmen trouwe vinden mere Ane enegen riddere die nu levet, Nadien dat ontrouwe gedaen hevet Die beste van allen anderen 1620Die nu in enech lant wanderen.” Dese word seide die coninginne Tote haer selven in haren sinne Ende waende dat Lanceloet di joncfrouwe Minde, die hem gaf die muwe, 1625Ende dat Lanceloet dor hare minne Gelaten hadde die coninginne. Si was drove om die sake Ende seide si souts noch hebben wrake Van Lancelote oft vander joncfrouwen, 1630Mach sise bekinnen ofte scouwen. Si was drove al dien dach, Sine verloech niet alsi plach. Opten anderen dach quamen daernaer Bohort ende Lyoneel ende Hestor daer. 1635Tirst dat si gebeet waren Daden si vragen om niemaren Van Lancelote, dien si tier stont Doe si danen voren liten ongesont. Men seide hen: “Doe gi henen sciet 1640Lanceloet en bleef hier langer niet Dan toten andren dage: Doe voer hi wech, sonder sage, Allene met enen knape; ende wi En weten waer hi becomen si.” 1645Alse die coninginne werd geware Dat Lanceloets mage waren dare Ontboet si dat Bohort tot hare quam. Doe sprac si te heme harde gram: “Waerdi ten tornoye, dat segt mi?” 1650”Jaic, vrowe,” antwerde doe hi. “Sagedi uwen neve daer iet?” “Nenic, vrowe, hine waser niet.” Si seide: “Ic weet wel dat hire was.” Bohort seide: “Vrowe, swiget das, 1655Op genade, des biddic u. Dat hi daer hadde geweset nu Dat ne mochte altoes niet wesen; Ic weet wel, haddi daer gewesen Wi haddenne gekint, ende hi hadde mede 1660Jegen ons gesproken daer ter stede.” “Ic weet vorwaer dat hire was [Ic wee]t oec goet licteken das, [Want hi] droech daer wapine al roet, [Ende] op sinen helm droech hi bloet 1665Ten tornoye ene mouwe, Die was ere vrouwe oft joncfrouwen; Ende hi was di den tornoy verwan.” Bohort gaf hare antwerde dan: “Vrowe, in wilde niet van desen 1670Dat dat min her Lanceloet hadde gewesen, Bedie hi sciet vanden tornoye Daer gi af sprect sere te vernoye Van ere wonde, die ic tier tide Hem hadde gegeven in die side.” 1675”Die wile si vermaledijt,” seitse bloet, “Dat gine niet wondet toter doet. Hi heeft hem so qualijc geproeft te mi: In hads niet gewaent dat hi Dit jegen mi soude hebben gedaen.” 1680Bohort sprac: “Ay vrowe, laet staen. En gelovet niet dat soe es nu Alse gi penset, des biddic u, Eer gi hebt verstaen waerlike Dat rechte ware ende clarlike. 1685Alsulp mi God onse here, In mocht geloven nembermere Dat hi in eneger manieren Jegen u valscheit soude antiren.” “Bohort,” sprac die vrouwe, “en trouwe, 1690Ic weet wel dattene enege vrowe Oft joncfrouwe met pusunen, sonder waen, Oft met toverien hevet bevaen, Dat ic met hem nembermere Wel sal sijn in genen kere. 1695Sone sal hi oec wesen met mi. Ende gevile oec morgen dat hi Hier te hove quame bi aventuren, Ic soude hem doen ontsecgen ter uren Mijns heren herberge entie mine mede, 1700Ende soude hem wel doen secgen ter stede Dat hi niet hadde so conen moet Dat hire in sette den voet.” Bohort der vrouwen antwerde gaf: “Vrowe, gi sult uwen wille doen daer af; 1705Maer ic weet wel in rechter waerhede Dat min here noit in gere stede Ne pensde te done sulke sake Alse gi hem tiet met vorsprake.” “Hi toget wel ten tornoye,” 1710Sprac si, “des ic ben te vernoye, Soe dattie prove es oppenbare.” “Vrowe, sprac Bohort daer nare, “Eest alsoe als gi doet verstaen, Sone dedi noit sake, sonder waen, 1715Die mi soe leet es; bedi Jegen soe wat minscen dat hi Enechsijns soude mesdoen iet, Jegen u en soudijs doen niet.” Al die weke bleef Bohort daer 1720Ende sijn geselscap, ende dander daernaer, Ende waren tongemake sere Ende in gepense vele mere Dan si te voren te sine plagen, Om dat si die coninginne gram sagen. 1725Binnen dien nes nieman te hove comen Daer men iet ane heeft vernomen, Die wiste van Lancelote niemare, Dat hine sach hare no dare, Soe dat Arture den coninc 1730Sere wonderde van dire dinc. Het geviel daerna op enen dach Dat Artur die coninc ten vensteren lach Entie coninginne ende Walewein tot dien, Ende si spraken onder hen drien 1735Van vele ende van messeliken saken, 199 Soe dattie coninc vel in spraken Jegen Waleweine ende seide hem al bloet: “Mi heeft groet wonder waer es Lanceloet Ende waer hi soe lange merret, bedi 1740In hebbe niet gesien dat hi Mijn hof soe lange liet, sonder waen, Als hi sident hevet gedaen Dat die tornoy te Winceestre was.” Mijn her Walewein merkede das 1745Ende loech een deel, ende daernaer, “Here,” sprac hi doe, “over waer, Hem ne vernoit niet daer hi es, Want had hem vernoit, sijt seker des, Hine ware noch te comene niet. 1750Ende na dat met hem es gesciet Ne wondert mi niet dat hi so lange let; In weet so groten man, bi mire wet, Die sculdech te vernoyene ware Al so lange te sine met hare 1755Die hi minnet in sinen moet, Alsic wane dat Lanceloet hare doet.” Alse die coninc horde dese word Was hi narnst om te wetene vort Hoet men Lancelote ware; 1760Ende seide: “Walewein, segt ons dware.” “Ic saelt doen, here,” antwerde hi, “Alsic wane, here, dat si Indien dat ic secge onder ons drien Verloren sal bliven onder ons van dien; 1765Ende waendic datmen hier af iet Elre soude vertellen, ic seits niet.” Die coninc antwerde ende seide: “Van desen En sal niegeren meer talen wesen.” “Here,” sprac Walewein, “wetti wat doet 1770Dat Lanceloet es bleven te Esclaroet? Hets dor ere joncfrouwen minne Die hi gedaen heeft in sinen sinne, Die alrescoenste, des sijt gewes, Die int conincrike van Logers es. 1775Ende alse wi scieden van Wincestere doe Was si ene maget scone ende vroe; Ende om hare grote scoenhede Versochticse aldoe ter stede Van minnen an haren danc; 1780Ende si ontseide mi eer ict lanc Ende seide tote mi: “Ic wel lie Dat ic ben beters ridders amie, Ende scoenres mede dan gi sijt.” Ic werd al gram te dire tijt 1785Ende hiltse cort ende vragede hare Wie die riddere dan ware, Soe datse te mi seide al bloet, Het ware min her Lanceloet, Ende dattie mouwe hare was 1790Die hi droech opten helm vor das. Ende sinen scilt met, dien hi daer liet Alsi van daer binnen sciet, Dien togetse mi aldaer.” Die coninginne seide: “Segdi mi waer? 1795Hoegedaen was die scilt, segt mi dit?” “Vrowe, sprac Walewein, hi was wit, Met tween libarden van aysure Gecroent.” Si seide te dire ure: “Hets alsoe, gi segt al waer: 1800Hi droech den selven scilt oppenbaer Alsi voer van henen, bi mire wet. Men es u sculdech te gelovene bet.” Doe sprac die coninginne: “Segt mi, Wie es die joncfrouwe daer gi 1805Af sprect, die soe sere scone es.” “Vrowe, ic wille u vroet maken des: Si es des heren dochter van Esclaroet. Haer scoenheide die es soe groet, Dat mi wondert vele te min 1810Dat hise minnet in sinen sin.” Die coninc sprac: “Inne gelove niet Dat Lanceloet soude willen iet Sijn herte lecgen ane hare Oft ane ene andere, sine ware 1815Van alte hogen done ende rike. Ende wet dat wel sekerlike Dat hi daer omme daer nine let; Mar ic wane vele bet Dat hi leget siec van dier wonde 1820Die hem Bohort gaf tier stonde Dat si tornierden te Wincestere int plein.” “Het mach wel so wesen,” sprac Walewein. Die coninginne es opgestaen Ende in hare camere gegaen 1825Drove, ende waent dat es waer, Alse Walewein heeft vertellet daer. Ende si ontboet Bohorde daerbi. Alsi daer quam doe seide si: “Bohort, u neve her Lanceloet 1830Hi es al stille te Esclaroet Met ere joncfrouwen, die hi versinnet Hevet, ende die hi si sere minnet. Nu mogewi wel secgen daerbi Dat wine verloren hebben ic ende gi. 1835Ende dit heeft een riddere geseit Den coninc ende mi over ene waerheit, Dien gijs wel sout geloven, sonder waen.” Bohort antwerde der coninginnen saen: “Vrowe, in weet wie die ridder es; 1840Maer ic ben wel seker des, Waerd die warechste die levet, Die u dese word geseit hevet, Hi es hier af een logenare; Want ic kinne ende weet soe clare 1845Dat min here, des sijt gewes, Van so hoger herten es, Dat hi dit in gere maniren Te doene soude gedangieren. Hier ombe biddic u dat gi 1850Den riddere nu wilt nomen mi Diet seide: ic salne van desen saken Eer avont logenare maken.” Si seide: “Ic segts u nember nu; Maer alsoe vele soe secgics u, 1855Lanceloet ne gecriget nembermere Pays jegen mi in genen kere.” Bohort antwerde doe: “Ay vrouwe, Dies hebbic wel groten rouwe. Nadat gi op hem belget soe sere 1860Soe hebbict hier quaet bliven mere, Ende die ons bestaen, in dit hof. Live vrowe, uwen orlof. Ic bevele u Gode, ende ic sal Mergen porren ende onse geslachte al: 1865Wi selen so vele soeken nu mere Dat wi selen vinden onsen here; Ende als wine vonden hebben wi Selen met hem hier bliven, wildi; Ende gevalt dat u nine voget 1870Hier dat bliven, none genoget, Wi selen tonsen lande keren In onse goet, in onser eren, Daer vele liede ons te siene garen, Ende daer wi in langen nine waren; 1875Ende daer selewi sijn te gemake, Eest Gode lief, ende hebben sprake Met onsen vlescheliken magen, Die wi in langen niene sagen, Ende die wi hier en hebben niet. 1880Wet wel, ons en ware niet gesciet Dat wi hier bleven waren, sonder waen, En had Lanceloet min here gedaen. Sider dat leet die queste vanden grale, Dat hi hier bleef, ic weet dat wale, 1885Dat ne was om sake negene 200 Dan om uwen wille allene.” Alse die coninginne Bohorde heeft gehort En const si haer niet onthouden vort Sine weende om die sake, 1890Ende was sere doe tongemake; Ende si seide vort ter selver tijt: “Die wile moet sijn vermalendijt Dat ons quam dese niemare; Ic hebber qualijc om gevaren.” 1895Doe sprac die coninginne noch vort: “Suldi mi aldus laten, Bohort?” “Jaic,” sprac hi, “vrowe; het moet wesen.” Hi ginc uter cameren met desen. Hi vant sinen broder ende Hestore 1900Ende leide hen die worde vore, Die hadde geseit die coninginne. Si warens drove in haren sinne, Ende ne wisten wat anevaen, Sonder dat elkerlijc seide saen: 1905”Die selve ure ende die tijt Mote wesen vermalendijt, Dat Lanceloet oit sine minne Leide ane die coninginne.” Doe seide Bohort: “Laet ons gaen 1910Anden coninc ende nemen orlof saen; Ende laet ons soeken nu vort mere Tote dat wi vinden onsen here. Ware hi met ons nu, sekerlike, Ende wine bringen int conincrike 1915Van Gaule, sijt des onvervard, Noit daden liede soe goede vard. Wi souden dan mogen bi desen In payse ende in rasten wesen, Mocht hi hem in enegen sinne 1920Ontkeren vander coninginne.” Hiertoe accordeerden al geel Hestor ende mede Lyoneel; Ende sijn toten coninc comen Ende hebben an hem orlof genomen, 1925Ende doen den coninc dus verstaen, Dat si te soekene willen angaen Lancelote. Ende die coninc Gedogede node die dinc: Hi hadse lief ende hiltse dagelike 1930Omtrent hem, ende namelike Om Bohorde, die was tien stonden Van merre name dan men hadde vonden Doen ter wilen enegen man Int conincrike van Logers dan. 1935Des ander dages voer uten hove Coninc Bans geslechte met orlove, Ende reden dat si te Esclaroet quamen. Alsi Lancelote daer niet vernamen Voren sine noch soeken weder 1940Harentare, op ende neder; Ende soe sine meer soeken bestaen Soe sire min af vreiscen, sonder waen. Ende sochtene vijftien dage aldure, Dat si en gene aventure 1945Van hem niet vereeschen mochten. Alsi sagen dat si om niet sochten Seiden si: “Dit soeken es verloren al. Ten irsten tornoye die wesen sal Sal hi wesen, eest sake dat hi 1950Gesont es oft ongevangen si.” Dus voren si dagen vort an In enen casteel, hiet Atechan, Omdat si des tornoys ontbeiden wouden, Opdat si Lancelote daer vinden souden. 1955Ende die coninc van Nort-Gales, Daerbi op een sijn huus hi es, Tirst dat hi verstont die niemare, Dat conincs Bans geslechte daer ware, Die van allen ridderen die utquamen 1960Waren vander meester namen, Hi vorse sien daer altehant, Als die met hen gerne ware bekant, Ende soutse gerne daerto vrien, Dat si van sire maisnien 1965Ten tornoye wesen wouden Daer si doen torniren souden: Ende alsijt hebben vernomen Dattie coninc tote hen es comen Rekensijt grote goedertierhede 1970Dattie coninc hen dit dede. Si ontfingene wel hoveschlike, Alse diet wel consten, ende eerlike, Ende dadene snachs met hen bliven daer. Die coninc verbat hen daernaer 1975Dat si met hem te sire woninge Varen tot dat quame die vergaderinge, Ende bat hen so vele binnen desen, Dat si hebben beloeft dat si wesen Selen ten tornoye ans conincs side, 1980Dies die coninc was harde blide. Nu latewi van hen staen, Ende selen van Lancelote spreken saen, Die siec lach ende oec gewont, Alsic u hier vore dede cont. |
1500 Te Winchester voeren, dan omdat hij Beter zou mogen zijn minnen Plegen met de koningin Als ik te toernooi was, Dat deed me in echt al daar 1505 Verstaan uw broeder Acgravein. Nu mocht ik, lieve neef Walewein, Me houden voor zeer verdoofd, Had ik zijn leugens geloofd; Want had Lancelot de koningin 1510 Bemind met dolle minne, Hij had niet vandaan bij deze Gevaren dat ik weg had gewezen.” Walewein zei toen: “Heer koning, Lancelot bleef om geen ander ding 1515 Dan dat hij wilde, zekerlijk, Te toernooi komen bedekt. En nimmermeer geloof of hoor Man die zulk nieuws brengt voort; Ik ben zeker dat nooit begrepen werd 1520 Lancelot ter koningin waart In gepeins van minnen dorperachtig; En ik weet wel zekerlijk Dat Lancelot heeft gelegd zijn minne Aan de schoonste jonkvrouw die ik ken 1525 In het land van Londen; en ze mint hem Alzo zeer, zodat ik wel zeker ben. En we weten dat hij heeft zijn oog gezet Koningsdochter, en nog mint, Daar Galaat van was geboren, 1530 Die te hoofde bracht hiervoor Van de graal de avonturen.” De koning zei toen ter uren; “Ik mag het altijd geloven niet, Al was Lancelot dat geschied 1535 Dat hij minde de koningin Bij minnen, dat in zijn zin Komen mocht ontrouwheden, Daar hij mij schande deed mede Van mijn vrouw, dus zij het gewis; 1540 Want het hart daar zo grote deugd in is Peinst niet om zulke dorpsheid, Tenzij deed het de grote duivel.” Walewein zei: “Ik ken van deze Lancelot zo onschuldig te wezen, 1545 Zodat ik het zou weerspreken, Wie het op hem wilde leggen.” “Wat zou ge daarvan zeggen,” zei de koning, “Al zei de hele wereld dit ding, En ik ze niet had ondervonden beter 1550 Dan ik nog doe?” “Heer, bij mijn weet, Ik zou het in geen manieren dan Geloven willen enige man.” De koning is te Carmeloet gekomen, En toen men hem daar heeft vernomen 1555 Was hij daar ontvangen met grote vreugde, En gevraagd van het toernooi, Wie dat daar het toernooi overwon? Dat wist daar niet vrouw of man, Uitgezonderd de koning en Walewein, en zij 1560 Wilden het niet zeggen daarbij, Dat ze dat peinzen en merken Dat Lancelot wilde bedekken. De koning zei tot de koningin dan: “We weten niet goed wie overwon 1565 Het toernooi, dan we wanen dat Dat het een vreemde ridder was. En hij droeg wapens geheel rood, En droeg op zijn helm bloot Een vrouw of jonkvrouwen mouw, 1570 Ik weet niet van wie het was, bij mijn trouw.” Toen peinsde de koningin dat, Dat Lancelot het altijd niet was, Zoals ze waande dat hij in die dagen Geen ander teken had gedragen 1575 Dan dat hij had van haar. “En was Lancelot niet aldaar?” Vroeg de koningin toen. En Walewein antwoordde haar nu toe: “Vrouwe, was hij daar ik zag hem dan, 1580 En ik herkende hem niet nochtans; En was hij er ik weet wel dan Dat hij het toernooi overwon, En dat hij die was die droeg al bloot In het toernooi de wapens rood.” 1585 De koningin zei te die stonden: 198 “Hij was er niet[.....] Hij is niet gebonden Zo tegen vrouw of tegen maagd Zodat hij haar teken draagt.” Griflet sprong op en zei gelijk: 1590 “Ik ben dus zeker, zonder waan, Dat dezelfde was mijnheer Lancelot Die daar droeg de wapens rood En op de helm die mouw; Want ik lette op hem zo nauw, 1595 En ik volgde hem na Om te weten of hij het was Toen hij daar scheidde uit het toernooi Van wonden een deel verdrietig; En hem was altijd een ridder bij, 1600 Die alzo gewapend was als hij.” Toen sprak tot Walewein die vrouw: “Ik vermaan u bij de trouw Die ge de koning schuldig bent en mij, Dat ge me zegt of het waar is 1605 Dat we Griflet zeggen horen.” “Vrouwe, ge hebt me zo bezworen Dat ik het u moet zeggen geheel klaar: Hij overwon het toernooi, dat is waar, Die met de rode wapens trouw, 1610 Die op de helm droeg die mouw.” Ten eerste dat ze dit heeft verstaan Ze werd droevig en zweeg gelijk, En ging in haar kamer ter vaart, Daar ze zeer wenende toen werd, 1615 En zei: “Ay God, lieve heer, Waar zal men trouw vinden meer Aan enige ridder die nu leeft, Nadien dat ontrouw gedaan heeft De beste van alle anderen 1620 Die nu in enig land wandelen.” Deze woorden zei de koningin Tot haar zelf in haar zin En waande dat Lancelot die jonkvrouw Minde, die hem gaf die mouw, 1625 En dat Lancelot door haar minne Gelaten had de koningin. Ze was droevig om die zaak En zei ze zou nog hebben wraak Van Lancelot of van de jonkvrouw, 1630 Mag ze haar bekennen of aanschouwen. Ze was droevig de hele dag, Ze lachte niet zoals ze plag. Op de volgende dag kwamen daarnaar Bohort en Lyoneel en Hestor daar. 1635 Ten eerste ze afgestegen waren Liet ze hen vragen om nieuws Van Lancelot, die ze te die stonde Toen ze vandaan voeren lieten ongezond. Men zei hen: “Toen ge heen scheidde 1640 Lancelot bleef hier langer niet Dan tot de volgende dag: Toen voer hij weg, zonder sage, Alleen met een knaap; en wij Weten niet waar hij gekomen is.” 1645 Toen de koningin werd gewaar Dat Lancelots verwanten waren daar Ontbood ze dat Bohort tot haar kwam. Toen sprak ze tot hem erg gram: “Was ge te toernooi, dat zeg je mij?” 1650 “Ja ik, vrouwe,” antwoordde toen hij. “Zag ge uw neef daar iets?” “Neen ik, vrouwe, hij was er niet.” Ze zei: “Ik weet wel dat hij er was.” Bohort zei: “Vrouwe, zwijg dus, 1655 Op genade, dus bid ik u. Dat hij daar had geweest nu Dat mocht altijd niet wezen; Ik weet wel, had hij daar gewezen We hadden hem gekend, en hij had mede 1660 Tegen ons gesproken daar ter plaatse.” “Ik weet voorwaar dat hij er was Ik weet ook goed teken dus, Want hij droeg daar wapens geheel rood, En op zijn helm droeg hij bloot 1665 Te toernooi een mouw, Die was een vrouw of jonkvrouw; En hij was het die het toernooi overwon.” Bohort gaf haar antwoord dan: “Vrouwe, ik wist niet van deze 1670 Dat het mijnheer Lancelot had geweest, Omdat hij scheidde van het toernooi Daar ge van spreekt zeer verdrietig Van een wonde, die ik te die tijde Hem had gegeven in de zijde.” 1675 “Die tijd zij vermaledijt,” zei ze bloot, “Dat ge hem niet verwondde tot de dood. Hij heeft hem zo kwalijk beproefd tot mij: Ik had niet gewaand dat hij Dit tegen mij zou hebben gedaan.” 1680 Bohort sprak: “Aai vrouwe, laat staan. En geloof niet dat het zo is nu Zoals ge peinst, dus bid ik u, Eer ge hebt verstaan waarlijk Zoals het echt was en duidelijk. 1685 Alzo helpt me God Onze Heer, Ik mocht geloven nimmermeer Dat hij op enige manieren Tegen u valsheid zou hanteren.” “Bohort,” sprak de vrouw, “in vertrouwen, 1690 Ik weet wel dat er enige vrouwe Of jonkvrouw met trombonen, zonder waan, Of met toverij heeft bevangen, Zodat ik met hem nimmermeer Goed zal zijn in geen keer. 1695 Zo zal hij ook wezen met mij. En gebeurde het morgen dat hij Hier te hof kwam bij avonturen, Ik zou hem laten ontzeggen ter uren Mijn heren herberg en de mijne mede, 1700 En zou hem wel laten zeggen ter plaatse Dat hij niet had zo’n koene moed Dat hij erin zette een voet.” Bohort de vrouw antwoord gaf: “Vrouwe, ge zal uw wil doen daarvan; 1705 Maar ik weet wel in echte waarheden Dat mijn heer nooit in geen plaats Niet peinsde te doen zulke zaken Zoals ge hem aantijgt met vooroordeel.” “Hij toonde het wel te toernooi,” 1710 Sprak zij, “dus ik ben te verdrietig, Zodat het bewezen is openbaar.” “Vrouwe, sprak Bohort daarnaar, “Is het alzo zoals ge laat verstaan, Zo deed ge nooit een zaak, zonder waan, 1715 Die me zo leed is; omdat Tegen zuo welke mens dat hij Enigszins zou misdoen iets, Tegen u zou hij het doen niet.” De hele week bleef Bohort daar 1720 En zijn gezelschap, en de andere daarnaar, En waren te ongemak zeer En in gepeins veel meer Dan ze tevoren te zijn plagen, Omdat ze de koningin gram zagen. 1725 Binnen die is niemand te hof gekomen Daar men iets aan heeft vernomen, Die wist van Lancelot nieuws, Dat hij hem zag hier of daar, Zodat Arthur de koning 1730 Zeer verwonderde van dit ding. Het gebeurde daarna op een dag Dat Arthur de koning ten venster lag En de koningin en Walewein tot die, En ze spraken onder hen drieën 1735 Van vele en van verschillende zaken, 199 Zodat de koning viel in spraken Tegen Walewein en zei hem al bloot: “Me heeft grote verwondering waar is Lancelot En waar hij zo lang blijft, omdat 1740 Ik heb niet gezien dat hij Mijn hof zo lang verliet, zonder waan, Zoals hij sindsdien heeft gedaan Dat het toernooi te Winchester was.” Mijnheer Walewein merkte dat 1745 En lachte een deel, en daarnaar, “Heer,” sprak hij toen, “voor waar, Hem verdriet niet daar hij is, Want had het hem verdroot, zij het zeker dit, Hij was nog gekomen niet. 1750 En naar dat met hem is gebeurd Verwondert het me niet dat hij zo lang let; Ik weet zo’n grote man, bij mijn weet, Die schuldig te verdrieten was Alzo lang te zijn met haar 1755 Die hij bemint in zijn gemoed, Zoals ik waan dat Lancelot haar doet.” Toen de koning hoorde deze woorden Was hij nieuwsgierig om te weten voort Hoe het men Lancelot was; 1760 En zei: “Walewein, zeg ons het ware.” “Ik zal het doen, heer,” antwoordde hij, “Zoals ik meen, heer, dat is Indien dat ik zeg onder ons drieën Verloren zal blijven onder ons van die; 1765 En waande ik dat men hiervan iets Elders zou vertellen, ik zei het niet.” De koning antwoordde en zei: “Van deze Zal nergens meer taal wezen.” “Heer,” sprak Walewein, “weet ge wat doet 1770 Dat Lancelot is gebleven te Esclaroet? Het is door een jonkvrouw minne Die hij gedaan heeft in zijn zin, De aller schoonste, dus zij het gewis, Die in het koninkrijk van Londen is. 1775 En toen we scheiden van Winchester toen Was ze een maagd schoon en vrolijk; En om haar grote schoonheden Verzocht ik haar toen ter plaatse Van minnen tegen haar wil; 1780 En ze ontzei het me aanstonds En zei tot mij: “Ik wel belijden Dat ik ben betere ridders geliefde, En schoner mede dan gij bent.” Ik werd al gram te die tijd 1785 En hield haar kort en vroeg haar Wie die ridder dan was, Zodat ze tot me zei al bloot, Het was mijnheer Lancelot, En dat die mouw de hare was 1790 Die hij droeg op de helm voor dat. En zijn schild mee, die hij daar liet Toen hij van daarbinnen scheidde, Die toonde ze me aldaar.” De koningin zei: “Zeg je me waar? 1795 Hoedanig was dat schild, zeg het me dit?” “Vrouwe, sprak Walewein, hij was wit, Met twee leeuwen van azuur Gekroond.” Ze zei te die uur: “Het is alzo, ge zegt geheel waar: 1800 Hij droeg hetzelfde schild openbaar Toen hij voer van hier, bij mijn weet. Men moet u geloven beter.” Toen sprak de koningin: “Zeg mij, Wie is die jonkvrouw daar gij 1805 Van sprak, die zo zeer schoon is.” “Vrouwe, ik wil u bekend maken dit: Ze is de dochter van de heer van Esclaroet. Haar schoonheid die is zo groot, Dat het me verwondert veel minder 1810 Dat hij haar mint in zijn zin.” De koning sprak: “Ik geloof niet Dat Lancelot zou willen iets Zijn hart leggen aan haar Of aan een andere, tenzij ze ware 1815 Van al te hoge doen en rijk. En weet dat wel zekerlijk Dat hij daarom daar niet wordt belet; Maar ik waan veel beter Dat hij ligt ziek van die wonde 1820 Die hem Bohort gaf te die stonde Dat ze toernooiden te Winchester in het plein.” “Het mag wel zo wezen,” sprak Walewein. De koningin is opgestaan En in haar kamer gegaan 1825 Droevig, en waande dat is waar, Zoals Walewein heeft verteld daar. En ze ontbood Bohort daarbij. Toen hij daar kwam toen zei zij: “Bohort, u neef heer Lancelot 1830 Hij is geheel stil te Esclaroet Met een jonkvrouw, die hij bemint Heeft, en die hij zeer mint. Nu mogen we wel zeggen daarbij Dat we hem verloren hebben ik en gij. 1835 En dit heeft een ridder gezegd De koning en mij voor een waarheid, Die ge wel zou geloven, zonder waan.” Bohort antwoordde de koningin gelijk: “Vrouwe, ik weet niet wie die ridder is; 1840 Maar ik ben wel zeker dit, Was het de waarachtigste die leeft, Die u dit woord gezegd heeft, Hij is hiervan een leugenaar; Want ik ken hem en weet zo klaar 1845 Dat mijn heer, dus zij het gewis, Van zo’n hoog hart is, Dat hij dit in geen manieren Te doen zou aanvangen. Hierom bid ik u dat gij 1850 De ridder nu wil noemen mij Die het zei: ik zal hem van deze zaken Eer het avond is leugenaar maken.” Ze zei: “Ik zeg het u nimmer nu; Maar alzo veel zo zeg ik u, 1855 Lancelot krijgt nimmermeer Vrede met mij in geen keer.” Bohort antwoordde toen: “Ay vrouwe, Dus heb ik wel grote rouw. Nadat ge op hem verbolgen bent zo zeer 1860 Zo heb ik het hier kwaad te blijven meer, En die ons bestaan, in dit hof. Lieve vrouwe, uw verlof. Ik beveel u God, en ik zal Morgen gaan en ons geslacht al: 1865 We zullen zoveel zoeken nu meer Dat we zullen vinden onze heer; En als we hem gevonden hebben wij Zullen met hem hier blijven, wil gij; En gebeurt het dat het u niet voegt 1870 Hier dat blijven, nog vergenoegt, We zullen tot onze landen keren In ons goed, in onze eren, Daar veel lieden ons te zien graag, En daar we in lange niet waren; 1875 En daar zullen we zijn te gemak, Is het God lief, en hebben spraak Met onze vleselijke verwanten, Die we in lange niet zagen, En die we hier hebben niet. 1880 Weet wel, ons was het niet geschied Dat we hier gebleven waren, zonder waan, En had Lancelot mijn heer niet gedaan. Sinds dat leed de kwestie van de graal, Dat hij hier bleef, ik weet dat wel, 1885 Dat was om zaken geen 200 Dan om uw wil alleen.” Toen de koningin Bohort heeft gehoord En kon ze zich niet onthouden voort Ze weende om die zaak, 1890 En was zeer toen te ongemak; En ze zei voort terzelfder tijd: “De tijd moet zijn vermaledijd Dat ons kwam dit nieuws; Ik heb er kwalijk om gevaren.” 1895 Toen sprak de koningin nog voort: “Zal ge me aldus verlaten, Bohort?” “Ja ik,” sprak hij, “vrouwe; het moet wezen.” Hij ging uit de kamer met dezen. Hij vond zijn broeder en Hestor 1900 En legde hen die woorden voor, Die had gezegd de koningin. Ze waren droevig in hun zin, En ze wisten niet wat aan te vangen, Uitgezonderd dat elk zei gelijk: 1905 “Diezelfde uur en de tijd Moet wezen vermaledijd, Dat Lancelot ooit zijn minne Legde aan de koningin.” Toen zei Bohort: “Laat ons gaan 1910 Aan de koning en nemen verlof gelijk; En laat ons zoeken nu voort meer Totdat we vinden onze heer. Was hij met ons nu, zekerlijk, En we hem brengen in het koninkrijk 1915 Van Gaule, bent dus onverschrokken, Nooit deden lieden zo’n goede vaart. We zouden dan mogen bij deze In vrede en in rust wezen, Mocht hij hem in enige zin 1920 Afwenden van de koningin.” Hiertoe kwamen ze overeen al geheel Hestor en mede Lyoneel; En zijn tot de koning gekomen En hebben aan hem verlof genomen, 1925 En doen de koning dus verstaan, Dat ze te zoeken willen aangaan Lancelot. En de koning Gedoogde node dat ding: Hij had ze lief en hield ze dagelijks 1930 Omtrent hem, en namelijk Om Bohort, die was te die stonden Van grotere naam dan men had gevonden Toen ter tijd enige man In het koninkrijk van Londen dan. 1935 De volgende dag voer uit het hof Konings Bans geslachte met verlof, En reden zodat ze te Esclaroet kwamen. Toen ze Lancelot daar niet vernamen Voeren ze nog te zoeken weer 1940 Hier en daar, op en neer; En zo ze meer te zoeken bestaan Zo ze er minder van vernamen, zonder waan. En zochten vijftien dagen aldoor, Dat ze geen avonturen 1945 Van hem niet vernemen mochten. Toen ze zagen dat ze om niet zochten Zeiden ze: “Dit zoeken is verloren al. Ten eerste toernooi die wezen zal Zal hij er wezen, is het zaak dat hij 1950 Gezond is of niet gevangen is.” Dus voeren ze dagen voort aan In een kasteel, heet Atechan, Omdat ze het toernooi afwachten wilden, Opdat ze Lancelot daar vinden zouden. 1955 En de koning van Nort-Wales, Daarbij op een zijn huis hij is, Ten eerste dat hij verstond dat nieuws, Dat konings Bans geslacht daar was, Die van alle ridders die uitkwamen 1960 Waren van de grootste namen, Hij voer ze te zien daar gelijk, Als een die met hen graag was bekend, En zou ze graag daartoe vragen Dat ze van zijn manschappen 1965 Te toernooi wezen wouden Daar ze toen toernooien zouden: En toen zij het hebben vernomen Dat de koning tot hen is gekomen Rekende zij het grote goedertierenheid 1970 Dat de koning hen dit deed. Ze ontvingen hem wel hoffelijk, Zoals die het wel konden, en eerlijk, En deden ‘s nachts met hem blijven daar. De koning bad hen daarnaar 1975 Dat ze met hem tot zijn woning Varen totdat kwam die verzameling, En bad hen zo veel binnen deze, Dat ze hebben beloofd dat ze wezen Zullen ten toernooi aan konings zijde, 1980 Dus de koning was erg blijde. Nu laten we van hen staan, En zullen van Lancelot spreken gelijk, Die ziek lag en ook gewond, Zoals ik u hiervoor deed kond. |
|
III. [Van] enen tornoye [ende h]oe Lanceloet [gevon]den werd. 1985Nu seget vord daventure Dat Lanceloet lach te dire ure Siec ende oec gewont sere, Ende hadde ene maent ende mere Daer gelegen vander wonden 1990Die hem Bohort gaf tien stonden Dat hi jegen hem josteerde, Die hem al noch sere deerde, Soe dattie riddere, die vor desen Met Lancelote ten tornoye hadde gewesen, 1995Els niet ontbeit dan sine doet, Daer hi omme hadde rouwe groet, Om die grote doget die hi an dien Riddere daer voren hadde gesien. Alsi daer ene maent hadde gewesen 2000Geviel dat daer quam binnen desen Tote Lancelote die joncfrouwe Die hem hadde gegeven die mouwe. Ende alsi niet en vant den here Genesen, si was drove sere, 2005Ende vragede haren broder dare Hoet met Lancelote nu ware? Hi antwerde: “Hi doet wel na dien Dat wi van hem hebben gesien; Maer over .xv. dagen was min waen 2010Dat hijs niet soude hebben ontgaen, Soe vresselijc was sine wonde.” Die joncfrouwe antwerde tier stonde: “God moten verren vander doet, Want het ware scade al te groet; 2015Ende na hem ne soude bliven dan In die werelt geen soe goet man.” “Suster, wetti dan wie hi es?” “Jaic, herde wel, sijt seker des; Hets min her Lanceloet, sonder waen. 2020Mijn her Walewein deet mi verstaen.” “Ic gelove u herde wel des,” Sprac die broder, “dat Lanceloet es, Bedi in sach noit man so vele Doen in enen nijtspele 2025Alsi te dien tornoye dede, Die te Wincestere was vor di stede. Noit was so wel bestaet mowe, Die vrowe gaf ofte joncfrouwe, Als die uwe was bestact daer.” 2030Die joncfrouwe bleef daer binnen, dats waer, 201 Tot dat hi was bat becomen, Ende dat si ane hem heeft vernomen Dat hi bat opt siene was. Ende bi sire doget, alsict las, 2035Dochte hare in haer gedochte Dat si niet geduren mochte, Sine mochte hebben haren wille. Dit pensde si doe al stille Van hem. Ende doe si in desen lach 2040Ende pensde om sine minne, op een dach Ginc si ende hare wel gereet, Ende pareerde hare cleet Ten besten dat si conste doe; Ende si was harde scone daertoe. 2045Ende doen soe quam si bat vort Ende seide tote Lancelote dese wort: “Ic bidde u, dat gi mi secget, here, En ware die riddere niet dorpere sere, Dien ic van minnen versochte, ende hi 2050Sine minne dan wederseide mi?” “Joncfrouwe, hi dade grote dorpernie, Hadde hi in sine bailgie Sine herte, ende hi mogenthede Hadde te doene sinen wille daer mede, 2055Ontseidi u sine minne dan. Ne mare, stont soe, dat een man Sinen wille niet mochte gedoen Vander minnen dine hadde ontspoen, Men sout niet lachteren, na minen sinne, 2060Al ontseide hi u sine minne, Dit secgic bi mi selven nu, Bedie waert inden sinne van u Dat gi mi dangiret te minnen, Ende ic des met herten ende met sinne 2065Macht hadde te done den wille mijn, Alse vele ridders doen die nu sijn, Het dochte mi geluc in minen sinne Wildi mi dangiren te minnen; In weet gene joncfrouwe dies mi 2070Bat werdech donket dan gi.” Die joncfrouwe sprac metter vart: “En hebdi niet u herte tuward, Dat gi uwen wille doen moget Daermede?” “Jaic,” seit hi, “scone joget, 2075Ic dore wel minen wille mede: Mijn herte es ter selver stede Daer ic wille, altoes gestadelike; Ende ic en wille niet, sekerlike, Dat si an andere stede ware 2080Dan si nu es, stille oft oppenbare; In mochtse niwer besteden bet Dan daer icse hebbe geset. Nembermer late mi, lude no stille, God sceden van desen wille. 2085Want na dien tijt mochtic nembermere Soe te paise sijn alsic was ere.” Die joncfrouwe sprac: “Sonder waen, Ic hebbe een groet deel nu verstaen Van uwer herten, des sijt gewes: 2090Ic ben sere drove dat soe es. Ic moter om sterven, dats waerheit: Haddijt mi een deel bat eer geseit Ic hadde gesijn in goeder hopen.” Si es te haren broder gelopen 2095Ende deet hem verstaen haestelike Dat si Lancelote mint soe hertelike, Dat si sterven moet, ne doet hi niet Dat hier af hare wille gesciet. Die broder was sere tongemake 2100Ende seide: “Laet varen dese sake, Gine mocht in gere maniren Hiertoe comen, sonder falgiren. Ic pense ende weet dat mede, Dat hi mint in soe hoger stede, 2105Men souden niet mogen bringen nu Alse neder te minnen alse ane u. Wildi minnen, settet uwen moet Bat nedere te minnen, dats u goet.” Si seide: “Ic wilde wel dat ic mochte 2110Daertoe bringen min gedochte; Maer dat ne mach niet wesen: Bedie motic sterven om desen.” Aldus viseerde die joncfrouwe doe Haer doet; ende het quam haer daer toe. 2115Opten selven dach es daer comen Een sciltknecht, die Lanceloet heeft vernomen; Ende Lanceloet vragede hem also houde Waerwerd dat hi varen soude? Hi seide hem dat hi sonder sparen 2120Te Caneborchwerd soude varen; “Want daer sal een tornoy wesen Opten darden dach van desen.” Lanceloet vragede hem daer naer: “Wat liede selen wesen daer?” 2125Die knape antwerde tier stonde: “Daer comen die vander tavelronde, Ende die vanden conincrike van Logres. Op dander side comen, des sijt gewes, Die gene die ten tornoye waren 2130Te Winceestre, met alden haren. Die coninc Artur comt den tornoy scouwen, Ende die coninginne met vele vrowen.” Tirst dat Lanceloet heeft vernomen Dattie coninginne daer sal comen 2135Hi ward tebarenteert, dat hem dochte Dat hi van rouwen sterven mochte. Hi werd verwarmt ende seide, daer si Alle toehorden die hem waren bi: “Ha ha, vrowe, wat saels gescien. 2140Gine selt daer uwen riddere niet sien. Ic quele recht vort nu ter stont. Ay riddere, die mi dus heves gewont, God geve dat ic di mote gewinnen In steden daer ic di moge kinnen, 2145In name niet al die werelt in boten Gine souter over sterven moten.” Hi strecte hem, ende tier stonde Brac hem van rouwen ut di wonde Ende werd blodende bloet soe groet 2150Alse ene beeste diemen slaet doet; Ende hi viel in onmacht daer nare. Tirst dat sijn meester werd geware Sprac hi tot genen sciltknecht bloet: “Gi hebtene met uwer niemaren doet.” 2155Hi dedene te bedde tier stonde, Ende stoppetde hem sine wonde, Anders ware hi doet tier ure. Ende hi lach al dien dach dure Dat hi die ogen niet ontede, 2160Ende dat hi een wort niet sprac mede. Sanders dages quam hem en deel crachte, Ende hi sprac so hi best machte, Ende seide hi ware al genesen, Ende mickede soe te done te desen, 2165Dat hi ten tornoye varen soude; Ende sprac te sinen meester also houde: “Meester, danc hebbe God ende gi, Gi hebt so verre genesen mi, Dat ic mi beseffe alsoe gesont 2170Alsic oit dede teneger stont. Ic mach wel riden numere: En sal mi doen en gene dere. Ic wille bidden der vrouwen hier binnen Ende minen geselle, die vele minnen 2175Mi heeft gedaen in mine siechede, Ende vele eren gedaen oec mede, Dat ic moge ute desen hove Varen bi haren orlove. Ende ane u versoekic dat gi 2180Een stic noch ware nemt te mi, 202 Ende met mi tote Caneborch varen, Bedie ic en wille niet sparen Om te latene dat leven mijn, Ic ne wille ten tornoye sijn, 2185Daer selen wesen ende comen Van ridderscepe alle die blomen.” Die meester seide: “Here, laet dit staen; Ic segt u wel al sonder waen, Al saetti opt sachste gaende paert 2190Dat oit in die werelt ward, Sone soudi niet twee milen riden Gine sout sterven binnen dien tiden. Maer blijft hier noch viertien nacht, Ic sal soe doen bider Godscracht, 2195Dat gi sult na dien tiden Over al daer gi wilt mogen riden.” Lanceloet antwerde den goeden man: “Meester, oft gijt raet, ic blive dan.” Doe sprac Lanceloet toten sciltknecht 2200Dine vanden tornoye heft berecht, Ende seget, dat hi te Gode vare; Ende oft min her Walewein comt dare, Dat hine vans ridders wegen grote dan, Die den tornoy te Winceestre verwan; 2205”Ende oft hi vraget wat ic doe, Altoes en segter nember toe.” Hi seget: “Dese boetscap, sonder waen, Comic in poente, werd wel gedaen.” Die knape sat op metter vard 2210Ende hi voer ten tornoyeward, Ende es tes conincs herberge comen Van Nortgales, daer hi heeft vernomen Mijn her Waleweine, die daer quam bidien Bohorde ende sine gesellen besien, 2215Dine blidelike, sonder waen, Ende met groter feesten hebben ontfaen. Die knape die Lanceloets aventure Gesien hadde diende tier ure Vore min her Waleweine vanden wine, 2220Ende hi werd lachgende al stillekine: Hem gedochte vander dulheit saen Die Lanceloet wilde hebben bestaen, Te comene ter vergaderingen. Walewein merkede sknapen lachingen 2225Ende seide tot hem: “Twi lachstu?” “Here, ic saelt u vertellen nu. Mi gedinct van enen vremden here, Di mi dunct sijn dul riddere sere, Die dulste die ic in langen sach; 2230Daer hi toter doet gewont was ende lach Wildi nochtan al sonder sparen Eergisteren ten tornoye varen, Waest sinen meester lief oft leet. Nochtan was hi soe siec, Godweet, 2235Dat hi cume een wort spreken mochte. Dit sagic, ende dat mi dulheit dochte.” Walewein antwerde den knape dan: “Na minen waen het was een goet man, Ende haddi mogen gaen oft riden 2240Hine had hem niet mogen ontstriden, Hine hadde ter vergaderinge Gesijn. God genesene varinge. Hets scade dat goet man heft ongemac.” Die knape tote Waleweine sprac: 2245”In weet wie die riddere es; Maer men houten, des sijt gewes, Over den alre besten riddere van al. Oec seidemen mi daer ende beval Dat ic u groten soude sere 2250Van des ridders halven, here, Die de vergaderinge verwan Te Winceestre. Ende daer an Ontbiet hi grotinge ende minne Mire vrowen der coninginne.” 2255Alse Walewein verstont die niemare Hi wiste te hant al clare Dat dit Lanceloet was, ende seide Toten knape al sonder beide: “Live vrint, segt mi waer gine liet.” 2260Die knape seide: “In segs u niet, Bedie ic mesdade daer an.” “Ten minsten hebdi mi geseit dan Dat die goede man gewont si.” “Here, seidic dat soe rouwet mi; 2265Ic hebbe u meer geseit, sonder waen, Dan ic te rechte soude hebben gedaen. Ember biddic u, opdat gesciet Dat gi die coninginne eer ic siet, Dat gise grotet sonder beide 2270Van geens halven die ic u seide.” Mijn her Walewein antwerde saen: Die boetscap soude wel werden gedaen. Vander niemare ende vander sprake Waren die drie neven tongemake, 2275Want si hadden dat wel verstaen, Dat Lanceloet was, al sonder waen. Si hilden den knape cort dare Om te wetene dat ware, Te wat steden hi Lancelote liet. 2280Die knape seide: hine seits niet “Om bede die gire mocht toe doen.” “Gi motet ons secgen,” seitsi doe, “Waerwaerd dat gine liet.” Alsi hem soe cort houden siet 2285Noemdi ene ander stede bedien Dan daer hine hadde doe gesien. Si seiden si souden maken haer vart, Alse die tornoye sciede, derward. Die tornoy was opten anderen dach 2290Te Caneborch, daer menech toe sach. Daer tornierden te dien stonden Die ridders vander tavelronden; Ende die van Nortgales an dene side Tornoyrden jegen hen tier tide, 2295Die vanden vier conincriken quamen. Daer dese versameden te samen Was menege scone joeste op dien dach Gesien, ende menech swaerdslach. Daer mocht men sien den mersch al bedect 2300Van vremden ridders, die quamen getrect Jegen die vander tafelronden, die doe Van groter namen waren ende stout daertoe. Daer was gesteken ende geslegen, Ende afgedregen menech stout degen. 2305Boven hen allen die daer waren Dadent wel, al sonder sparen, Des conins van Benewijcs geslachte, Die riddere waren van groter machte. Men gaf den prijs min her Waleweine 2310Ende Bohorde daer inden pleine. Alse die coninc dat wiste over waer, Dat Lanceloet niet en was daer Was hi drove, want hi was daer comen Om dat hine daer waende hebben vernomen; 2315Want hine quamer om ander sake Dan jegen hem te hebbene sprake. Alse die coninc dit sach hi dede Bi gemeinen rade ter selver stede Gebiden enen tornoy, die wesen 2320Soude over ene maent na desen Inden mersch van Carmeloet. Dit prisden si alle clein ende groet. Aldus versciet die tornoy daer. Die coninc blever drie dage daernaer 2325Ombe rusten, ende sinde doe Om Bohorde ende sine gesellen daertoe, Dat si den coninc quamen sien. Si gaven antwerde van dien, Sine quamen daer nembermere, 2330Sine souden hebben gehort ere 203 Van Lancelote enege niemare. Opten anderen dach daer nare Die coninc ende die met hem waren Sijn van canenborch gevaren, 2335Ende voer te Carmeloetward. Ende optien tijt begonden haer vard Bohort ende sine gesellen, Ende Walewein met hen, horic tellen, Ende voren derward, sonder waen, 2340Daer hen die knape dede verstaen Dat hi min her Lancelote liet. Aldaer sone vonden sijs niet, No niemare horden, des sijt gewes. Her Walewein seide: “Min raet es, 2345Dat wi te Eschaloet varen: Ic weet daer sulke herberge, twaren, Daerment sal weten wel, ic wane.” Si begonsten derward te gane Ende reden al toter nacht toe. 2350Si lagen in ene hermitage doe. Des ander dages was haer dachvard so groet, Dat si quamen te Esclaroet. Ende Walewein beette in die stede, Ende alsoe daden die andere mede. 2355Tere herbergen, daer hi te voren In hadde gelegen, als wijt horen; Ende Walewein leitde Bohorde daer In ene camere, daer hinc alsoe Lanceloets scilt alse hine daer liet. 2360Tirsten dat hi den scilt siet Vrachdi den neve mettien: “Hebdi desen scilt iet gesien?” Alse Bohort des scils werd geware Hi kindene, ende seide daer nare: 2365”Dese selve scilt, no min no mere, Was gemaect dor minen here.” Ende Walewein vragede den waerd daer nare Warwaerd die riddere doe ware, Die den scilt daer brachte int hof? 2370Die waerd seide: “Waeric seker daer af, Dat gijs vraget om sijn goet, Ic soude u daer af wel maken vroet.” “Jawi,” sprac Walewein, “sekerlike; Hets diewi alle gemeinlike 2375Meest minnen die nu levet.” Alse die waerd dit gehord hevet Hi seide: “Nu blivet tavont met mi, Ic sal u mergen wisen waer hi si.” Des nachs sijn si bleven metten waerd. 2380Des ander dages porden si metter vaerd, Entie waerd sende met hen enen knecht, Dise leide ter stede recht, Daer Lanceloet lange hadde gewesen. Ende was en deel begonnen genesen, 2385Dat hi wandelen mochte altoewaerd. Ende alser Lanceloet geware ward Hi kinnetse, ende hi liep saen Bohorde ende Hestore ontfaen Met wel groter vrindelijchede. 2390Hi helsese ende custe mede. Daerna es hi ten anderen gegaen, Ende heeft hen grote feeste gedaen, Ende hietse willecome wesen. Si groettene weder na desen. 2395Si vrageden: “Hoe eest met u?” Hi seide: “Wel, God hebs danc, nu; Maer ic hebbe siec geweest herde sere.” Doe seide min her Walewein: “Here, Nadat u God heeft bracht ter baten 2400Dies siwi blide nu utermaten. Gi sult, dies ic nu Gode love, Varinge mogen comen te hove.” “Jaic,” sprac hi doe, “te waren, Ic salre in acht dagen mogen varen.” 2405Dus blevense daer met feesten grote Al die weke dore met Lancelote. Nu selewi swigen van desen Ende vanden coninc ende der coninginnen lesen. |
III. Van een toernooi en hoe Lancelot gevonden werd. 1985 Nu zegt voort het avontuur Dat Lancelot lag te dat uur Ziek en ook gewond zeer, En had een maand en meer Daar gelegen van de wonden 1990 Die hem Bohort gaf te die stonden Dat hij tegen hem speelde, Die hem al nog zeer deerde, Zodat de ridder, die voor deze Met Lancelot te toernooi had geweest, 1995 Niet anders op wachtte dan zijn dood, Daar hij om had rouw groot, Om de grote deugd die hij aan die Ridder daarvoor had gezien. Toen hij daar een maand was geweest 2000 Gebeurde dat daar kwam binnen deze Tot Lancelot die jonkvrouw Die hem had gegeven die mouw. En toen ze niet vond de heer Genezen, ze was droevig zeer, 2005 En vroeg haar broeder daar Hoe het met Lancelot nu was? Hij antwoordde: “Hij doet het goed na dien Dat we van hem hebben gezien; Maar voor 15 dagen was mijn waan 2010 Dat hij het niet zou hebben ontgaan, Zo vreselijk was zijn wonde.” De jonkvrouw antwoordde te die stonde: “God moet hem verwijderen van de dood, Want het was schade al te groot; 2015 En na hem zou blijven dan In de wereld geen zo’n goede man.” “Zuster, weet ge dan wie hij is?” “Ja ik, erg goed, zij het zeker dit; Het is mijnheer Lancelot, zonder waan. 2020 Mijnheer Walewein liet het me verstaan.” “Ik geloof u erg goed dus,” Sprak de broeder, “dat het Lancelot is, Omdat ik zag nooit een man zo veel Doen in een strijd 2025 Zoals hij te dat toernooi deed, Die te Winchester was voor die stede. Nooit was zo goed besteed een mouw, Die vrouw gaf of jonkvrouw, Zoals de uwe was besteed daar.” 2030 De jonkvrouw bleef daarbinnen, dat is waar, 201 Totdat hij was beter bekomen, En dat ze aan hem heeft vernomen Dat hij beter op het zien was. En bij zijn deugd, zoals ik het las, 2035 Dacht zij in haar gedachte Dat ze het niet verduren mocht, Ze hem mocht hebben tot haar wil. Dit peinsde ze toen al stil Van hem. En toen ze in deze lag 2040 En peinsde om zijn minne, op een dag Ging ze en haar goed gereed, En maakte op haar kleed Ten beste dat ze kon doen; En ze was erg schoon daartoe. 2045 En toen zo kwam ze beter voort En zei tot Lancelot dit woord: “Ik bid u, dat ge me zegt, heer, En was die ridder niet dorps zeer, Die ik van minnen verzocht, en hij 2050 Zijn minne dan weersprak mij?” “Jonkvrouw, hij deed grote dorpsheid, Had hij in zijn macht Zijn hart, en hij mogelijkheden Had te doen zijn wil daar mee, 2055 Ontzei hij u zijn minne dan. Nee maar, stond het zo, dat een man Zijn wil niet mocht doen Van de minnen die had ontsponnen, Men zou het niet uitlachen, naar mijn zin, 2060 Al ontzei hij u zijn minne, Dit zeg ik van mij zelf nu, Omdat ge was in de zin van u Dat ge me aangaat te minnen, En ik dus met hart en met zin 2065 Macht had te doen de wil van mij, Zoals veel ridders doen die nu zijn, Het dacht me geluk in mijn zin Wilde ge me aangaan te minnen; In weet geen jonkvrouw die mij 2070 Beter waardig lijkt dan gij.” De jonkvrouw sprak met een vaart: “En heb je niet uw hart tot u waart, Dat ge uw wil doen mag Daarmee?” “Ja ik,” zei hij, “schone jeugd, 2075 Ik doe er wel mijn wil mede: Mijn hart is terzelfder plaats Daar ik wil, altijd gestadig; En ik wil niet, zekerlijk, Dat ze op een andere plaats was 2080 Dan ze nu is, stil of openbaar; Ik mocht ze nergens besteden beter Dan daar ik ze heb gezet. Nimmermeer laat me, luid nog stil, God scheiden van deze wil. 2085 Want na die tijd mocht ik nimmermeer Zo vredig mee zijn zoals ik was eerder.” De jonkvrouw sprak: “Zonder waan, Ik heb een groot deel nu verstaan Van uw hart, dus zij het gewis: 2090 Ik ben zeer droevig dat het zo is. Ik moet erom sterven, dat is waarheid: Had gij het me een deel beter eerder gezegd Ik was geweest in goede hoop.” Ze is tot haar broeder gelopen 2095 En liet hem verstaan haastig Dat ze Lancelot mint zo hartelijk, Dat ze sterven moet, doet hij niet Dat hiervan haar wil geschiedt. De broeder was zeer te ongemak 2100 En zei: “Laat varen deze zaak, Ge mocht in geen manieren Hiertoe komen, zonder falen. Ik peins en weet dat mede, Dat hij mint in zo’n hoge plaats, 2105 Men zou hem niet mogen brengen nu Alzo laag te minnen zoals aan u. Wil ge minnen, zet uw gemoed Beter lager te minnen, dat is u goed.” Ze zei: “Ik wilde wel dat ik mocht 2110 Daartoe brengen mijn gedachte; Maar dat mag niet wezen: Daardoor moet ik sterven om deze.” Aldus versierde die jonkvrouw toen Haar dood; en het kwam haar daartoe. 2115 Op dezelfde dag is daar gekomen Een schildknecht, die Lancelot heeft vernomen; En Lancelot vroeg hem alzo te houden Waarheen dat hij varen zou? Hij zei het hem dat hij zonder sparen 2120 Te Caneborch waart zou varen; “Want daar zal een toernooi wezen Op de derde dag na deze.” Lancelot vroeg hem daarnaar: “Welke lieden zullen er wezen daar?” 2125 De knaap antwoordde te die stonde: “Daar komen die van de tafelronde, En die van het koninkrijk van Londen. Aan de andere kant komen, dus zij het gewis, Diegene die te toernooi waren 2130 Te Winchester, met al de haren. Koning Arthur komt het toernooi aanschouwen, En de koningin met vele vrouwen.” Ten eerste dat Lancelot heeft vernomen Dat de koningin daar zal komen 2135 Hij werd beschaamd, zodat hij dacht Dat hij van rouw sterven mocht. Hij werd verwarmd en zei, daar zij Allen toehoorden die hem waren bij: “Ha ha, vrouwe, wat zal er geschieden. 2140 Ge zal daar uw ridder niet zien. Ik kwel recht voort nu terstond. Ay ridder, die mij dus heeft gewond, God geeft dat ik u moet gewinnen In plaatsen daar ik u mag kennen, 2145 Ik nam niet de hele wereld in boete Ge zou er voor sterven moeten.” Hij strekte hem, en te die stonde Brak hem van rouw uit de wonde En werd bloedend bloed zo groot 2150 Zoals een beest die men slaat dood; En hij viel in onmacht daarnaar. Ten eerste dat zijn dokter werd gewaar Sprak hij tot die schildknecht bloot: “Ge hebt hem met uw nieuws gedood.” 2155 Hij deed hem te bed te die stonde, En stopte hem zijn wonde, Anders was hij dood te dat uur. En hij lag die hele dag door Dat hij de ogen niet opende, 2160 En dat hij een woord niet sprak mede. De volgende dag kwam hem een deel kracht, En hij sprak zo hij het beste mocht, En zei hij was geheel genezen, En mikte zo te doen tot deze, 2165 Dat hij ten toernooi varen zou; En sprak tot zijn dokter alzo te houden: “Dokter, dank heeft God en gij, Ge hebt zo ver genezen mij, Dat ik me besef alzo gezond 2170 Zoals ik ooit deed te enige stond. Ik mag wel rijden nu meer: En zal me doen en gaan daar. Ik wil bidden de vrouwe hierbinnen En mijn gezel, die vele minnen 2175 Me heeft gedaan in mijn ziekte, En veel eer gedaan ook mede, Zodat ik mag uit deze hof Varen bij haar verlof. En aan u verzoek ik dat gij 2180 Een stuk nog waarneemt tot mij, 202 En met me tot Caneborch varen, Omdat ik wil niet sparen Om te laten dat leven van mij, Ik wil ten toernooi zijn, 2185 Daar zullen wezen en komen Van ridderschap alle bloemen.” De dokter zei: “Heer, laat dit staan; Ik zeg het u wel al zonder waan, Al zat ge op het zachts gaande paard 2190 Dat ooit in de wereld werd, Zo zou ge niet twee mijlen rijden Ge zou sterven binnen die tijden. Maar blijf hier noch veertien nacht, Ik zal zo doen bij Gods kracht, 2195 Zodat ge zal na die tijden Overal daar ge wilt mag rijden.” Lancelot antwoordde de goede man: “Dokter, als gij het aanraadt, ik blijf dan.” Toen sprak Lancelot tot de schildknecht 2200 Die hem van het toernooi heeft bericht, En zeg het, dat hij tot God vaart; En of mijnheer Walewein komt daar, Dat hij hem vanwege de ridder groet dan, Die het toernooi te Winchester won; 2205 “En als hij vraagt wat ik doe, Altijd zeg er nimmer toe.” Hij zegt: “Deze boodschap, zonder waan, Kom ik ter punt, wordt goed gedaan.” De knaap zat op met een vaart 2210 En hij voer te toernooi waart, En is tot konings herberg gekomen Van Nod Wales, daar hij heeft vernomen Mijnheer Walewein, die daar kwam bij die Bohort en zijn gezellen te bezien, 2215 Die hem blijde, zonder waan, En met grote feesten hebben ontvangen. De knaap die Lancelots avontuur Gezien had diende te dat uur Voor mijnheer Walewein van de wijn, 2220 En hij werd lachend geheel stilletjes: Hij dacht van de dolheid gelijk Die Lancelot wilde hebben bestaan, Te komen ter verzameling. Walewein merkte de knaap zijn lachen 2225 En zei tot hem: “Waarom lacht u?” “Heer, ik zal het u vertellen nu. Me gedenkt van een vreemde heer, Die me lijkt te zijn een dolle ridder zeer, Die dolste die ik in lange zag; 2230 Daar hij tot de dood gewond was en lag Wilde hij nochtans al zonder sparen Eergisteren te toernooi varen, Was het zijn dokter lief of leed. Nochtans was hij zo ziek, God weet, 2235 Zodat hij nauwelijks een woord spreken mocht. Dit zag ik, en dat me dolheid dacht.” Walewein antwoordde de knaap dan: “Naar mijn waan het was een goede man, En had hij mogen gaan of rijden 2240 Hij had hem niet mogen ontkomen, Hij had ter verzameling Geweest. God geneest snel. Het is schade dat de goede man heeft ongemak.” De knaap tot Walewein sprak: 2245 “Ik weet wie die ridder is; Maar men houdt hem, dus zij het gewis, Voor de allerbeste ridder van al. Ook zei men mij daar en beval Dat ik u groeten zou zeer 2250 Vanwege de ridder, heer, Die de verzameling overwon Te Winchester. En daaraan Ontbood hij groeten en minne Mijn vrouwe de koningin.” 2255 Toen Walewein verstond dat nieuws Hij wist gelijk geheel klaar Dat dit Lancelot was, en zei Tot de knaap al zonder wachten: “Lieve vriend, zeg me waar ge hem verliet.” 2260 De knaap zei: “Ik zeg het u niet, Omdat ik misdeed daaraan.” “Tenminste heb je me gezegd dan Dat die goede man gewond zij.” “Heer, zei ik dat zo berouwt het mij; 2265 Ik heb u meer gezegd, zonder waan, Dan ik terecht zou hebben gedaan. Immer bid ik u, opdat geschiedt Dat ge de koningin eer ik haar zie, Dat ge haar groet zonder wachten 2270 Vanwege die ik u zei.” Mijnheer Walewein antwoordde gelijk: Die boodschap zou wel worden gedaan. Van het nieuws en van de spraak Waren de drie neven te ongemak, 2275 Want ze hadden dat wel verstaan, Dat het Lancelot was, al zonder waan. Ze hielden de knaap kort daar Om te weten dat ware, Te welke plaatsen hij Lancelot verliet. 2280 De knaap zei: hij zei het ze niet “Om bede die ge er mocht toe doen.” “Ge moet het ons zeggen,” zeiden ze toen, “Waar dat ge hem verliet.” Toen hij zich zo kort houden ziet 2285 Noemde hij een andere plaats dan die Dan daar hij hem had toen gezien. Ze zeiden ze zouden maken hun vaart, Als het toernooi scheidde, derwaarts. Dat toernooi was op de volgende dag 2290 Te Caneborch, daar menige toe zag. Daar toernooiden te die stonden De ridders van de tafelronden; En die van Nortgales aan de ene zijde Toernooiden tegen hen te die tijde, 2295 Die van de vier koninkrijken kwamen. Daar deze verzamelden tezamen Was menig schoon spel op die dag Gezien, en menige zwaardslag. Daar mocht men zien de vlakte geheel bedekt 2300 Van vreemde ridders, die kwamen getrokken Tegen die van de tafelronden, die toen Van grote namen waren en dapper daartoe. Daar was gestoken en geslagen, En afgedragen menige dapper konigskind. 2305 Boven hen allen die daar waren Deden het goed, al zonder sparen, De koningen van Benewics geslacht, Die ridders waren van grote macht. Men gaf de prijs mijnheer Walewein 2310 En Bohort daar in het plein. Toen de koning wist voor waar, Dat Lancelot niet was daar Was hij droevig, want hij was daar gekomen Om dat hij hem daar waande te hebben vernomen; 2315 Want hij kwam er om andere zaken Dan tegen hem te hebben spraak. Toen de koning dit zag hij deed Bij algemene raad terzelfder plaats Gebieden een toernooi, die wezen 2320 Zou over een maand na deze In de vlakte van Carmeloet. Dit prezen ze alle klein en groot. Aldus scheidde dat toernooi daar. De koning bleef er drie dagen daarnaar 2325 Om te rusten, en zond toen Om Bohort en zijn gezellen daartoe, Dat ze de koning kwamen zien. Ze gaven antwoord van die, Ze kwamen daar nimmermeer, 2330 Ze zouden hebben gehoord eerst 203 Van Lancelot enig nieuws. Op de volgende dag daarnaar De koning en die met hem waren Zijn van Canenborch gevaren, 2335 En voer te Carmeloet waart. En op die tijd begonnen hun vaart Bohort en zijn gezellen, En Walewein met hen, hoor ik vertellen, En voeren derwaarts, zonder waan, 2340 Daar hen die knaap liet verstaan Dat hij mijnheer Lancelot liet. Aldaar zo vonden ze hem niet, Nog nieuws hoorden, dus zij het gewis. Heer Walewein zei: “Mijn raad is, 2345 Dat we te Esclaroet varen: Ik weet daar zo’n herberg, te waren, Daar men het zal weten wel, ik waan.” Ze begonnen derwaarts te gaan En reden al tot de nacht toe. 2350 Ze lagen in een hermitage toen. De volgende dag was hun dagvaart zo groot, Zodat ze kwamen te Esclaroet. En Walewein steeg af in die plaats, En alzo deden de andere mede. 2355 Te een herberg, daar hij tevoren In had gelegen, zoals wij het horen; En Walewein leidde Bohort daar In een kamer, daar hing alzo Lancelots schild zoals hij hem daar liet. 2360 Ten eerste dat hij het schild ziet Vroeg hij de neef meteen: “Heb je dit schild iets gezien?” Toen Bohort het schild werd gewaar Hij kende het, en zei daarnaar: 2365 “Ditzelfde schild, min of meer, Was gemaakt voor mijn heer.” En Walewein vroeg de waard daarnaar Waarheen die ridder toen was, Die het schild daar bracht in de hof? 2370 De waard zei: “Was ik zeker daarvan, Dat gij vraagt om zijn goed, Ik zou u daarvan wel maken bekend.” “Ja wij,” sprak Walewein, “zekerlijk; Het is die we alle algemeen 2375 Meest minnen die nu leeft.” Toen de waard dit gehoord heeft Hij zei: “Nu blijf vanavond met mij, Ik zal u morgen wijzen waar hij is.” Die nacht zijn ze gebleven met de waard. 2380 De volgende dag gingen ze met een vaart, En de waard zond met hen een knecht, Die ze leidde ter plaatse recht, Daar Lancelot lang had geweest. En was een deel begonnen te genezen, 2385 Zodat hij wandelen mocht al te waart. En toen Lancelot ze gewaarwerd Hij herkende ze, en hij liet gelijk Bohort en Hestor ontvangen Met wel grote vriendelijkheden. 2390 Hij omhelsde ze en kuste mede. Daarna is hij tot de anderen gegaan, En heeft hen grote feesten gedaan, En zei ze welkom te wezen. Ze begroette hem weer na deze. 2395 Ze vroegen: “Hoe is het met u?” Hij zei: “Wel, God heeft dank, nu; Maar ik ben ziek geweest erg zeer.” Toen zei mijnheer Walewein: “Heer, Nadat u God heeft gebracht ter baten 2400 Dus zijn we blijde nu uitermate. Ge zal, dus ik nu God loof, Varen mogen komen te hof.” “Ja ik,” sprak hij toen, “te waren, Ik zal er in acht dagen mogen gaan.” 2405 Dus bleven ze daar met feesten groot De hele week door met Lancelot. Nu zullen we zwijgen van dezen En van de koning en de koningin lezen. |
|
IV. Hoe Morgeyn den coninc Artur vertelt al Lanceloets minne vander coninginne. Alse die coninc was gesceden 2410Van Caneborch hi quam gereden Onder hem ende der coninginnen, Ende lagen dien nacht binnen Enen castele, die sconincs was, Ende hiet Tauros, alsict las. 2415Des ander dages die coninc, twaren, Voer van daer ende hiet varen Die coninginne te Carmeloetwaerd, Diet gerne dede ende voer derwaerd. Die coninc voer van steden te steden 2420Ende quam op enen dach gereden In enen bosch, di sere scone was. Inden selven bosch hadde, alsict las, Morgein de feye ene woninge, Dine gemoette daerna varinge. 2425Si hadde daer hondert vrowen met hare. Tirst dat si des conincs werd geware Dede si hem feeste harde groet, Ende heeftene so vele genoet, Dat hi met hare te haren huus quam. 2430Ende alsine daer binnen vernam Ontfinc si sere wel den here, Ende dede heme grote ere. Die taflen waren gemaect, ende men sat Ten taflen met groter feesten ende at. 2435Na etene deetsi bedden wale Den coninc in die selve sale Daer Lanceloet hadde vor desen In gevanckenesse gewesen Twee wintere ende ene somere toe, 2440Daer Lanceloet hadde gemaect doe Ymaginen vander coninginnen Ende van hem selven bi minnen. Morgein pensede nu in hare. Dat nu wel poent comen ware 2445Den coninc te secgen die minne Van Lancelote ende vander coninginne. Die coninc ginc slapen in die zale Daer ic af hebbe gehouden tale, Ende die vrowe in ene ander, sonder waen. 2450Des ander dages es vroech opgestaen Die vrowe metter haest, ende ginc In die zale daer lach die coninc. Elc hevet anderen gegroet daer; Ende si seide toten coninc daernaer: 2455”Doet mi ene bede, des biddic u, Die u sal lettel costen nu.” Hi seide, hi gevetse gerne hare Indien dattie bede sulc ware Dat si sculdech ware te sine gehort, 2460Ende hise macht hadde te doene vort. “Here, gi mogetse wel doen,” sprac si. Ende hi gafse hare daerbi. “Soe suldi met mi bliven, here, Hier binnen desen dach vortmere. 2465Here, wet nu dat gi nu ter tijt In die stede vander werelt sijt Daermen meer begeerde u comen. Gine sout oec geen wijf mogen nomen In dese werelt, die alsoe sere 2470U mint, alsic doe nu, here. Ende ic beent oec sculdech, sekerleke, En si dat in mi gebreke Vleescelike minne, bi mire trowe.” “Wie sidi dan, goede vrouwe, 2475Die mi alse sere minnet alse gi 204 Doet verstaen? speeldi met mi?” “Nenic, hets recht dat ic u minne; Ic ben uwe vleescelike vrindinne, Ic ben u suster, suldi verstaen, 2480Morgeyn die feye, sonder waen, Uwes vader kint ende uwer moder. Gi sout met rechte, live broder, Mi bat kinnen dan gi doet.” Alse die coninc dit hier verstoet 2485Vloech hi te hant ane hare Ende helsese met groten gare, Ende was blide van deser sake. “Ic beens,” sprac hi, “wel tegemake, Suster, dat ic u hebbe vonden. 2490Ic waende wel vor desen stonden Dat gi doet had gesijn. Ic sal u Te Carmeloet met mi voren nu, Daermen u sal doen grote ere. Wi selen niet sceden nu mere: 2495Gi sult met ons bliven daer binnen Ende houden geselscap der coninginnen; Ende si saels wel blide wesen Alsi weten sal van desen.” Morgeyn den coninc antwerde gaf: 2500”Live broder, en versoect mi niet daeraf; Ic come altoes te hove niet Den dach ic leve, wats gesciet. Tirst dat ic sceden sal van u Soe salic varen, secgic u nu, 2505Int dal van Avalon, daer sijn binnen Vrowen die al die toverien kinnen.” Die coninc cleetden ende es opgestaen, Ende dede sire suster vor hem sitten gaen. Si saten daer ende si spraken 2510Van een, van anderen, vele saken. Dus satense toter primtijt daer. Die sonne sceen, di dach was claer, Dat licht sloech ten glasen venster in, Ende werd daer lichter dant was int begin. 2515Ende die coninc werd siende omtrent, Soe dat hi daer die poenturen bekint, Ende die beelden, die Lanceloet, sonder waen, Makede alsi lach daer gevaen. Die coninc was van letteren so vroet, 2520Dat hi dat gescrefte wel verstoet, Ende laest, ende werd thant geware, Dat in die camere was al oppenbare Lanceloets ridderscap al gescreven, Ende sijn werc ende sijn leven 2525Als hi riddere was neuwelinge. Ende hine sach daer gene dinge Gescreven, sine waren hem cont, Biden wondere datmen van hem verstont Ende plach te vertellen int hof, 2530Ende daer men niemare brachte of. Aldus hevet die coninc besien Lanceloets gewerke. Ende nadien Alsi die beelden siet, die visieren Galeouts ende Lanceloets acquitiren 2535Jegen Genoevren der coninginne, Wet dat wel in uwen sinne, Hine was niet lettel tongemake Als hi geware werd der sake. Ende hi werd doe pensende sere, 2540Ende sager op ilanc soe mere, Ende sprac al stillekine daer: “Es dese betekenesse waer Van desen beelde, so heeft, sonder waen, Lanceloet mi grote scande gedaen 2545Van minen wive; ic sie oppenbare Dat hi acquiteert met hare. Ende es die sake alsoe gesciet Alsmense hier gescreven siet, Het ware mi de meeste droefhede 2550Die ic noit hadde teneger stede, Want mine mochte van Lancelote niet Gene merre onwerde sijn gesciet.” Hi riep ane sire suster daernare Ende sprac aldus jegen hare: 2555”Live suster, ic bidde u, Dat gi mi segt die waerheit nu Van dien dat ic u vragen sal.” Si seide: “Ic sal u die waerheit al Secgen van dat ic weet, sonder waen.” 2560Hi deet hare sekeren saen, Ende hi seide tot hare ter stede: “Ic mane u bi uwer sekerhede Dat gi mi ontect al claer Wie die poenture maecte daer, 2565Ende die betekenesse daer af.” Morgeyn hem antwerde gaf: “Wat eest, here, dat gi segt nu. Ward sake dat ict seide u, Ende wist hijt diet heeft gescreven, 2570Hi soude mi nemen dat leven, Ende nieman soude mi van desen, Dan God, warant mogen wesen,” “Gi moet mi emmer,” sprac die coninc, “Die waerheit secgen van deser dinc. 2575Ic segt u loyalike, dat gi Nine selt sijn gewroget van mi “Soudi iet willen, her coninc, Dat ic nu verswege dese dinc?” “Nenic,” antwerde die coninc saen, 2580”Gi moetse mi secgen, sonder waen.” “Ic saelt u,” sprac si, “secgen al, Soe dat icker in niet liegen sal. In weet oft gi wet in uwen sinne Dat Lanceloet mint die coninginne, 2585U wijf. Hi heefse, sonder sage, Gemint vanden irsten dage Dat hi irst die ordene ontfinc Van ridderscape, in waerre dinc; Ende hi dede dore die coninginne 2590Vele proueetsen; ende dor haer minne Waest algader dat hi dede. Dat mogedi merken in ene stede, Ter Doloreusergaerden, al claer; Want alse gi sindet irsten daer, 2595Gine mocht niet in, in gere manire, Men dede u beiden optie rivire. Alse gi sindet al oppenbaer Van uwent halven enen ridder daer Op elke ure vanden dage, 2600Hine mochte niet in, sonder sage; Maer alser Keye quam toe, Die der coninginnen riddere was doe, Hi voer in; ende sine liede Merkeden dit alst gesciede, 2605Dat der coninginnen riddere voer binnen, Daer den inganc niet mochte gewinnen U riddere, dien gi sindet dare. Nochtan ne wordijs niet geware.” Die coninc gaf antwerde hare: 2610”In nam daertoe gene ware, Maer mi bedinket daer af wel Dattie sake recht also gevel Van Keyen, datmenne daer in liet; Maer des en benic vroet niet, 2615Weder dat dor mi was gedaen Soe dore der coninginnen, sonder waen.” Die vrowe antwerde den here: “Hi minde die coninginne alsoe sere Alse enech man, in sijn gedochte, 2620Enege vrowe minnen mochte; Hine ontecket haer niet nochtan Bi hem selven, no bi anderen man, So dat hi, bi haren wille, dede Al die proueetse die hier ter stede 2625Sijn gescreven alse gi siet. 205 Dus was hi lange, dat hi el niet Ne dede dan hi qual embertoe, Alse die ene die minde doe, Ende die niet en was gemint, 2630Ende die niet en dorste en twint Ontecken iemanne van sire minnen; Soe dat hi acquiterde daer binnen Galyoute den coninc; ende dit was Opten selven dach, nadat ict las, 2635Dat hi die swerte wapine droech an, Ende den tornoy tuscen u tween verwan, Na dien dat gijt daer siet gemielt. Ende na desen done soe gevielt Dat hi den pais maecte tuscen u tween 2640Tuwer eren, alst daer wel sceen. Ende alse Galyout dat gesach, Dat hi ember argerde dach na dach, Mettien dat hi in sinen sinne Soe minde die coninginne, 2645Soe dat hi verloes drinken ende eten, Galyout die wilde ember weten Waerbi dat hem dat wesen mochte. Hi bat hem soe vele ende versochte, Dat hi tote hem liede doe 2650Dat hi die coninginne minde soe, Dat hi sterven moeste dor hare. Galyout sprac tot hem daernare, Dat hi niet en ware tongemake Noch temayerd om die sake; 2655Hi soude soe vele doen, dat hi stille Soude hebben al te sinen wille Die coninginne, die hi minde so sere. Aldus belovede hem die here, Ende hi dede soe ane die coninginne, 2660Dat si georloefde sine minne, Ende gaf hem een teken daer af, Met enen cussene dat si hem gaf, Alsoe als gi sien moget, sonder waen, In die poenturen die daer staen.” 2665Altehant sprac Artur die coninc: “Ic weet gnoech van deser dinc. Ic sie oppenbaerlike in desen Mine onnere ende scande wesen, Ende die verradenesse, sonder waen, 2670Die mi Lanceloet hevet gedaen. Ic soude gerne weten nu ter uren Wie dat maecte dese poenturen; En mach niet wesen, die gone En wiste wel van Lanceloets doene.” 2675”Lanceloet maketse, bi mire trouwe, Selve metter hant,” sprac di vrowe. “Ende ic sal u wel vroet maken das, In welken tiden dat dit was. Here, mach u gedinken van dien, 2680Dat twee tornoye waren gesien In die mersche van Karmeloet? In dien tiden seiden al bloet Die gesellen vander tavelronden Dat si ten tornoye tien stonden 2685Niet ne voren, oft quame dare Lanceloet, ende hi an haer side ware, Om dat hi hadde in alre wijs Daer hi quam vanden tornoye den prijs. Ende alse Lancelote dat werd cont 2690Hi keerde hem jegen hen ter stont, Ende dede soe vele met wapinen ter stede, Dat hi dat velt rumen dede, Ende deetse met crachte, sonder waen, In die stede van Carmeloet slaen. 2695Mach vanden tornoye gedinken u?” “Jaet, herde wel; mi es te mode nu, Alsic den selven tornoy sage. In sach noit in enen dage Riddere met wapenen alsoe vele 2700Doen als hi dede te dien spele. Waerbi sprecti nu daer af?” “Ic segtu. Alsi ruemde thof Hi was verloren onderhalf jaer, In selker maniren, datmen daer 2705Van hem vereeschede en gene dinc.” “Dat was waer,” seide die coninc. “Bider trouwen die ic u sculdech bem,” Sprac die vrowe, “ic hilt gevaen hem Twee wintere ende enen somer dure, 2710Ende hi mielde hier ter ure Die beelden die gi nu hier siet. Noch en ware hi mi ontgaen niet, Hine ware hier binnen bleven Die dage die hi hadde mogen leven, 2715Sonder dattie duvel hier ter stede Die meeste duvelie dede.” “Wat dedi?” sprac Artur ter vrowe. Si seide: “Hi brac, bi mire trouwe, Met sinen handen, dat was al claer, 2720Die ysere van dire vensteren daer.” Ende si ginc hem die vensteren togen. Alst die coninc sach met ogen Seidi dat geens mans werc ware, Maer eens vians al oppenbare. 2725Die coninc besach dat werc lange stont, Dat in die camere gemielt stont, Ende hi pensde ende sweech vort Lange, dat hi nine sprac een word. Daerna seide hi tote Morgeyne: 2730”Ic ne gelovede niet Acgraveine, Die mi dit selve dede verstaen: Ic hilt over logene, sonder waen. Maer dat ic hier hebbe vonden Soe warechtege orconden 2735Gelovics bat ic dede eer. Ende inne worde oec nembermeer Te gemake, in sal claerlike Die waerheit weten ende properlike; Ende eest also, alse vor onse ogen 2740Dese beelden ons donken togen, Dat Lanceloet daer hevet jegen mi mesdaen, Ic sal mi pinen al sonder waen Daertoe, dat si tenegen stonden Te gadere selen werden vonden, 2745Dattet si geproefde sake. Daerna salics nemen sulke wrake, Datmer af sal spreken ewelike.” Morgeyn seide doe: “Sekerlike, Anders waremen u grote scande 2750Sculdech te done in elken lande.” Gnoech talen makede die coninc Ende Morgeyn, sijn suster, van deser dinc; Ende si vermaende om wrake Embertoe te doene van deser sake, 2755Ende hi belovede hare alse coninc Soe te wrekene dese dinc, Men souder af spreken embermere, Opdat hi in enegen kere Daertoe comen mochte dat si 2760Te gadere vonden worden, si ende hi. Morgeyn seide: “Wetet sekerlike, Datmense sal beide cortelike, Te gadere vinden, hem ende hare, Opdatmens wille nemen ware.” 2765”Ic sal soe vele doen,” sprac die here, “Mint die een den anderen also sere Alse gi mi hebt gedoen verstaen, Si selen te gadere worden gevaen Eer dese naeste maent sal liden, 2770Comt Lanceloet te hove in dien tiden. Hi bleef met sire sustere aldaer Dien dach ende die weke daernaer. Morgeyn, sijn suster, droech ter tijt Op Lancelote groten nijt 2775Boven allen mannen in haren sinne, 206 Om dat hem minde die coninginne. Ende sine sweech geen tijt das, Alse lange als die coninc daer was, Sine vermaende van dire sake, 2780Dat hi van sire scanden name wrake Tirst dat hi te Karmeloet quame Ende hi die sake waer vername. Die coninc hi antwerde doe hare Dat hem des niet te biddene ware, 2785Hine liet om half sijn conincrike Hine sout wreken hogelike. Binnen dien tiden dat di coninc daer was En wildi niet gedogen das, Dat ieman in die camere quam 2790Daer hi die beelden in vernam, Sonder hi ende Morgeyn al eenlike, Om dat daer gemielt was so clarlike Sine scande ende sine onnere. Daventure en sprect nu nemmere 2795Van Arture ende sire suster ter stede: Si sprect van Lancelote ende sine gesellen mede. |
IV. Hoe Morgein koning Arthur vertelt al Lancelots minne van de koningin. Toen de koning was gescheiden 2410 Van Caneborch hij kwam gereden Onder hem en de koningin, En lagen die nacht binnen Een kasteel, die van de koning was, En heet Tauros, zoals ik het las. 2415 De volgende dag de koning, te waren, Voer vandaar en zei te varen De koningin te Carmeloet waart, Die het graag deed en voer derwaarts. De koning voer van plaats tot plaats 2420 En kwam op een dag gereden In een bos, die zeer schoon was. In hetzelfde bos had, zoals ik het las, Morgein de fee een woning, Die hem ontmoette daarna snel. 2425 Ze had daar honderd vrouwen met haar. Ten eerste dat ze de koning werd gewaar Deed ze hem feesten erg groot, En heeft hem zoveel genodigd, Zodat hij met haar tot haar huis kwam. 2430 En toen ze hem daarbinnen vernam Ontving ze zeer goed de heer, En deed hem grote eer. De tafels waren gemaakt, en men zat Ter tafel met grote feesten en at. 2435 Na het eten deed ze te bed wel De koning in dezelfde zaal Daar Lancelot had voor deze In gevangenis geweest Twee winters en een zomer toe, 2440 Daar Lancelot had gemaakt toen Afbeelding van de koningin En van hemzelf bij minnen. Morgein peinsde nu in haar. Dat het nu wel te punt gekomen was 2445 De koning te zeggen die minne Van Lancelot en van de koningin. De koning ging slapen in die zaal Daar ik van heb gehouden de taal, En die vrouwe in een andere, zonder waan. 2450 De volgende dag is vroeg opgestaan Die vrouwe met een haast, en ging In de zaal daar lag de koning. Elk heeft de andere gegroet daar; End ze zei tot de koning daarnaar: 2455 “Doe me een bede, dus bid ik u, Die u zal weinig kosten nu.” Hij zei, hij gaf het graag haar Indien dat de bede zulks was Dat ze schuldig was te zijn gehoord, 2460 En hij de macht had te doen voort. “Heer, ge mag het wel doen,” sprak zij. En hij gaf het haar daarbij. “Zo zal ge met mij blijven, heer, Hierbinnen deze dag voort meer. 2465 Heer, weet nu dat ge nu ter tijd In die plaats van de wereld bent Daar men meer begeerde u te komen. Ge zou ook geen vrouw mogen noemen In deze wereld, die alzo zeer 2470 U mint, zoals ik doe nu, heer. En ik ben het ook schuldig, zekerlijk, Tenzij dat in mij ontbreekt Vleselijke minne, bij mijn trouw.” “Wie bent ge dan, goede vrouwe, 2475 Die me alzo zeer mint zoals gij 204 Laat verstaan? Speel je met mij?” “Neen ik, het is recht dat ik u minne; Ik ben uw vleselijke vriendin, Ik ben uw zuster, zal ge verstaan, 2480 Morgein de fee, zonder waan, Uw vaderskind en uw moeder. Ge zou met recht, lieve broeder, Me beter kennen dan ge doet.” Toen de koning dit hier verstond 2485 Vloog hij gelijk aan haar En omhelsde haar met groot verlangen, En was blijde van deze zaak. “Ik ben het,” sprak hij, “wel te gemak, Zuster, dat ik u heb gevonden. 2490 Ik waande wel voor deze stonden Dat ge dood had geweest. Ik zal u Te Carmeloet met me voeren nu, Daar men u zal doen grote eer. We zullen niet scheiden nu meer: 2495 Ge zal met ons blijven daarbinnen En houden gezelschap de koningin; En ze zal wel blijde wezen Als ze weten zal van deze.” Morgein de koning antwoord gaf: 2500 “Lieve broeder, verzoek me niet daarvan; Ik kom altijd te hof niet De dag ik leef, wat dus geschiedt. Ten eerste dat ik scheiden zal van u Zo zal ik varen, zeg ik u nu, 2505 In het dal van Avallon, daar zijn binnen (zie Atlantis) Vrouwen die al die toverijen kennen.” De koning kleedde zich en is opgestaan, En liet zijn zuster voor hem zitten gaan. Ze zaten daar en ze spraken 2510 Van een, van andere, vele zaken. Dus zaten ze tot priemtijd daar. De zon scheen, de dag was helder, Dat licht sloeg ter glazen venster in, En werd daar lichter dan het was in het begin. 2515 En de koning ging kijken omtrent, Zodat hij daar de schilderijen bekent, En de beelden, die Lancelot, zonder waan, Maakte toen hij lag daar gevangen. De koning was van letters zo verstandig, 2520 Zodat hij dat geschrift wel verstond, En las het, en werd gelijk gewaar, Dat in die kamer was al openbaar Lancelots ridderschap geheel geschreven, En zijn werk en zijn leven 2525 Toen hij ridder was net. En hij zag daar geen dingen Geschreven, ze waren hem bekend, Bij de wonderen dat men van hem verstond En plag te vertellen in de hof, 2530 En daar men nieuws bracht of. Aldus heeft de koning bezien Lancelots werken. En nadien Toen hij die beelden ziet, die versieren Galeouts en Lancelots vertrouwelijkheden 2535 Tegen Jenover de koningin, Weet dat wel in uw zin, Hij was niet weinig te ongemak Toen hij gewaarwerd de zaak. En hij werd toen peinzend zeer, 2540 En keek erop hoe langer hoe meer, En sprak geheel stilletjes daar: “Is deze betekenis waar Van deze beelden, zo heeft, zonder waan, Lancelot me grote schande gedaan 2545 Van mijn vrouw; ik zie openbaar Dat hij vertrouwelijk is met haar. En is die zaak alzo geschied Zoals men ze hier geschreven ziet, Het was me de grootste droefheden 2550 Die ik nooit had te enige plaats, Want mij mocht van Lancelot niet Geen meer onwaarde zijn geschied.” Hij riep aan zijn zuster daarnaar En sprak aldus tegen haar: 2555 “Lieve zuster, ik bid u, Dat ge me zegt de waarheid nu Van die dat ik u vragen zal.” Ze zei: “Ik zal u die waarheid al Zeggen van dat ik weet, zonder waan.” 2560 Hij liet het haar verzekeren gelijk, En hij zei tot haar ter plaatse: “Ik vermaan u bij uw zekerheden Dat ge me zegt geheel duidelijk Wie die afbeelding maakte daar, 2565 En de betekenis daarvan.” Morgein hem antwoord gaf: “Wat is het, heer, dat ge zegt nu. Was het zaak dat ik het zei u, Wist hij het die het heeft geschreven, 2570 Hij zou me nemen dat leven, En niemand zou me van deze, Dan God, beschermer mogen wezen,” “Ge moet me immer,” sprak de koning, “De waarheid zeggen van dit ding. 2575 Ik zeg het u loyaal, dat gij Niet zal zijn gewraakt van mij “Zou ge iets willen, heer koning, Dat ik nu verzweeg dit ding?” “Neen ik,” antwoordde de koning gelijk, 2580 “Ge moet ze me zeggen, zonder waan.” “Ik zal het u,” sprak zij, “zeggen al, Zodat ik erin niet liegen zal. Ik weet of ge weet in uw zin Dat Lancelot bemint de koningin, 2585 Uw vrouw. Hij heeft haar, zonder sage, Bemint van de eerste dagen Dat hij eerst de orde ontving Van ridderschap, in ware ding; En hij deed door de koningin 2590 Vele beproevingen; en door haar minne Was het allemaal dat hij deed. Dat mag ge merken in een plaats, Te Doloreuse tuin, geheel duidelijk; Want toen ge zond ten eerste daar, 2595 Ge mocht er niet in, op geen manier, Men liet u wachten op de rivier. Toen ge zond geheel openbaar Vanwege u een ridder daar Op elk uur van de dag, 2600 Hij mocht er niet in, zonder sage; Maar toen er Keye kwam toe, Die de koningin ridder was toen, Hij voer erin; en zijn lieden Merkten dit toen het geschiedde, 2605 Dat de koningin ridder voer binnen, Daar de ingang niet mocht winnen Uw ridder, die ge zond daar. Nochtans gij wordt het niet gewaar.” De koning gaf antwoordde haar: 2610 “Ik nam daartoe geen waar, Maar ik bedenk daarvan wel Dat die zaak recht alzo geviel Van Keye, dat men hem daarin liet; Maar dus ben ik bekend niet, 2615 Of dat door mij was gedaan Zo door de koningin, zonder waan.” De vrouwe antwoordde de heer: “Hij minde de koningin alzo zeer Als enige man, in zijn gedachte, 2620 Enige vrouwe minnen mocht; Hij vertelde haar niet nochtans Bij hem zelf, nog bij andere man, Zodat hij, bij haar wil, deed Al de daden die hier ter plaatse 2625 Zijn geschreven zoals ge ziet. 205 Dus was hij lang, dat hij anders niet Deed dan hij kwelde immer toe, Zoals een die een die minde toen, En die niet was bemind, 2630 En die niet iets durfde Zeggen iemand van zijn minnen; Zodat hij vertrouwde daarbinnen Galyout de koning; en dit was Op dezelfde dag, naar dat ik het las, 2635 Dat hij de zwarte wapens droeg aan, En het toernooi tussen u twee overwon, Na dien dat gij het daar ziet gemaald. En na deze doen zo gebeurde Dat hij de vrede maakte tussen u twee 2640 Ter uw eren, zoals het daar wel scheen. En toen Galyout dat zag, Dat hij immer verergerde dag na dag, Meteen dat hij in zijn zin Zo minde de koningin, 2645 Zodat hij verloor drinken en eten, Galyout die wilde immer weten Waarbij dat hem dat wezen mocht. Hij bad hem zo veel en verzocht, Zodat hij tot hem belijdt toen 2650 Dat hij de koningin minde zo, Dat hij sterven moest door haar. Galyout sprak tot hem daarnaar, Dat hij niet was te ongemak Nog te verward om die zaak; 2655 Hij zou zoveel doen, zodat hij stil Zou hebben geheel tot zijn wil De koningin, die hij minde zo zeer. Aldus beloofde hem die heer, En hij deed zo aan de koningin, 2660 Dat ze veroorloofde zijn minne, En gaf hem een teken daarvan, Met een kussen dat ze hem gaf, Zoals ge mag zien, zonder waan, In de afbeeldingen die daar staan.” 2665 Gelijk sprak Arthur de koning: “Ik weet genoeg van dit ding. Ik zie openbaar in dezen Mijn oneer en schande wezen, En het verraad, zonder waan, 2670 Die me Lancelot heeft gedaan. Ik zou graag weten nu ter uren Wie dat maakte deze afbeeldingen; Het mag niet wezen, diegene Wist wel van Lancelots doen.” 2675”Lancelot maakte ze, bij mijn trouw, Zelf met de hand,” sprak de vrouw. “En ik zal u wel bekend maken dat, In welke tijden dat dit was. Heer, mag u bedenken van die, 2680 Dat twee toernooien waren gezien In de vlakte van Carmeloet? In die tijden zeiden al bloot De gezellen van de tafelronden Dat ze te toernooien te die stonden 2685 Niet voeren, als kwam daar Lancelot, tenzij hij aan hun zijde was, Omdat hij had in alle wijs Daar hij kwam van het toernooi de prijs. En toen Lancelot dat werd bekend 2690 Hij keerde zich tegen hen terstond, En deed zoveel met wapens ter plaatse, Dat hij ze dat veld ruimen deed, En deed ze met kracht, zonder waan, In de plaats van Carmeloet slaan. 2695 Mag ge van het toernooi gedenken u?” “Ja het, erg goed; me is te moede nu, Toen ik hetzelfde toernooi zag. Ik zag nooit in een dag Ridder met wapens alzo veel 2700 Doen zoals hij deed te dat spel. Waarom spreek ge nu daarvan?” “Ik zeg het u. Toen ze ruimden het hof Hij was verloren anderhalf jaar, In zo’n manier, dat men daar 2705 Van hem hoorde geen ding.” “Dat was waar,” zei de koning. “Bij de trouw die ik u schuldig ben,” Sprak de vrouw, “ik hield gevangen hem Twee winters en een zomer door, 2710 En hij maalde hier ter ure Die beelden die ge nu hier ziet. Nog was hij me ontgaan niet, Hij was hierbinnen gebleven De dagen die hij had mogen leven, 2715 Uitgezonderd dat de duivel hier ter plaatse Die grootste duivelskunsten deed.” “Wat deed hij?” sprak Arthur tot de vrouw. Ze zei: “Hij brak, bij mijn trouw, Met zijn handen, dat was geheel duidelijk, 2720 De ijzers van die venster daar.” En ze ging hem dat venster tonen. Toen de koning het zag met ogen Zei hij dat geen mannen werk was, Maar een vijand al openbaar. 2725 De koning bezag dat werk lange tijd, Dat in de kamer gemaald stond, En hij peinsde en zweeg voort Lang, zodat hij niet sprak een woord. Daarna zei hij tot Morgein: 2730 “Ik geloofde niet Acgravein, Die me ditzelfde liet verstaan: Ik hield het voor leugen, zonder waan. Maar dat ik hier heb gevonden Zulke waarachtige oorkonden 2735 Geloof ik het beter dan ik deed eer. En ik word ook nimmermeer Te gemak, ik zal duidelijk De waarheid weten en nauwkeurig; En is het alzo, zoals voor onze ogen 2740 Deze beelden ons lijken te tonen, Dat Lancelot daar heeft tegen mij misdaan, Ik zal me pijnen al zonder waan Daartoe, dat ze te enige stonden Tezamen zullen worden gevonden, 2745 Zodat het een bewezen is die zaak. Daarna zal ik ze nemen zo’n wraak, Dat men ervan zal spreken eeuwig.” Morgein zei toen: “Zekerlijk, Anders waren ze u grote schande 2750 Schuldig te doen in elke landen.” Genoeg talen maakte de koning En Morgein, zijn zuster, van dit ding; En ze vermaande om wraak Immer toe te doen van deze zaak, 2755 En hij beloofde haar als koning Zo te wreken dit ding, Men zou er van spreken immermeer, Zodat hij in geen keer Daartoe komen mochten dat zij 2760 Tezamen gevonden worden, zij en hij. Morgein zei: “Weet het zekerlijk, Dat men ze zal opwachten gauw, Tezamen te vinden, hem en haar, Opdat men ze wil nemen waar.” 2765 “Ik zal zoveel doen,” sprak die heer, “Mint de ene de andere alzo zeer Zoals ge me hebt laten verstaan, Ze zullen tezamen worden gevangen Eer deze volgende maand zal lijden, 2770 Komt Lancelot te hof in die tijden. Hij bleef met zijn zuster aldaar Die dag en de week daarnaar. Morgein, zijn zuster, droeg ter tijd Op Lancelot grote nijd 2775 Boven allen mannen in haar zin, 206 Omdat hij minde de koningin. En ze verzweeg geen tijd dat, Alzo lang als de koning daar was, Ze vermaande van die zaak, 2780 Dat hij van zijn schande nam wraak Ten eerste dat hij te Carmeloet kwam En hij de zaak waar vernam. De koning hij antwoordde toen haar Dat hem dus niet te bidden was, 2785 Hij liet het niet om half zijn koninkrijk Hij zou het wreken hogelijk. Binnen die tijden dat de koning daar was En wilde hij niet gedogen dat, Dat iemand in die kamer kwam 2790 Daar hij die beelden in vernam, Uitgezonderd hij en Morgein alleen, Omdat daar gemaald was zo duidelijk Zijn schande en zijn oneer. Het avontuur spreekt nu nimmer 2795 Van Arthur en zijn zuster ter plaatse: Ze spreekt van Lancelot en zijn gezellen mede. |
|
V. Hoe die coninginne jegen Lancelote niet spreken ne wilt ende haer hof verbiet. Nu gewaget daventure vort, Dat soe lange dagede Bohort Ende Walewein met Lancelote, 2800Entie gesellen vander rote, Dat hi was becomen ende genesen, Ende alsoe starc was tot desen, Ende van so groter crachte mede, Als hi was vor sine siechede. 2805Doe hi was becomen ende hem dochte Dat hi wapine dragen mochte, Hi seide te sinen meester dese word: “Meester, mi donct dat ic nu vord Minen wille mach doen sonder swaerhede 2810Mire wonden te doene daermede.” Die meester antwerde te desen: “Live here, gi sijt wel genesen. Gine hebt nu meer geen ruward Van siecheden die u heeft gedart.” 2815Opten avont quam Lanceloet gegaen Toter vrowen, ende dede hare verstaen Dat hi opten anderen dach daer nare Varen soude, ende dancte hare Van vele vrinscapen, sonder waen, 2820Die si hem daer binnen heeft gedaen; Ende dede hare geven tier stonde, Ende hem die genas sine wonde, Soe vele, dat sijs waren blide Ende te bat hadden langen tide. 2825Die twee gebrodere van Escharloet Quamen doe daer was Lanceloet, Ende daden hare bede van desen, Dat si geselle mochten wesen Met hem in deser manire, 2830Alse ridders van sire banire. Hi ontfincse te hant, sonder sparen, Want si vrome, gode ridders waren, Ende seide: “Gi heren, ic ontfange u Gerne te minen gesellen nu; 2835Maer sijt wel seker van desen, In sal altoes met u niet wesen, Maer ic sal menechwaerf varen Daer gijt niet sult weten, twaren,” Si seiden: “Here, ons es gnoech, 2840Wildijt laten sijn u gevoech, Dat wi mogen secgen vor di liede Dat wi sijn van uwer maisnide, Ende gi ons nu wilt houden mere Over uwe ridders, live here.” 2845Hi seide: hi wilde gerne alsoe, Ende dat hi hen soude geven daertoe Lant ende erve elkerlijc Int lant van Gaunes oft Benewijc. Op dien avont quam, sonder waen, 2850Die joncfrouwe tote Lancelote gegaen, Die suster deser brodere was, Deser twee, daer ic af las; Ende seide tot Lancelote sonder sparen: “Ay here, gi sult wech varen, 2855Ende u keren es in daventure, Om dat geen bode te gere ure Bet es gelovet te gere stede Van sijns heren besechede Dan die here selve es, comic nu 2860Mine besoenge ontecken u, Die te minen behoef es sere groet. Ic come u hier secgen al bloet, Dat ic ben te mire doet comen nu, En werdic niet bescud van u.” 2865”Ter doet?” sprac Lanceloet doe; “Oft God wilt en comt niet daertoe, Dat gi dor mi sterft op enegen dach Om dinc die ic u hulpen mach.” Die joncfrouwe begonde wenen sere 2870Ende seide tote Lancelote: “Here, Ic ben die dat wel eegen mach, Dat ic u ter quader tijt ie sach.” “Twi segdi dit?” sprac Lanceloet doe. “Ic segt bedie,” seit si daertoe, 2875”Tirst dat ic u sach ic werd sere U minnende, ende vele mere Dan enechs wijfs herte vermach Man te minne op enegen dach; Want in mochte noit sider eten 2880No drinken, no rusten, suldi weten, Maer ic ben gepijnt van deser sake, Ende van gepense so tongemake.” “Dat was dulhede, joncfrouwe, dat gi In sulker maniren begeret mi: 2885Namelike van dire wilen vord Dat gi mi horet secgen dat word, Dat min herte met mi nine was. Ende haddic doe macht gehad das, Dat ic hadde lude ende stille 2890Mogen daer met doen minen wille, Ic had over geluc gemict tier tijt, Dat alsulke joncfrouwe alse gi sijt Mi wilde dangieren te minnen. Gine waerd niet sculdech in uwen sinnen 2895Mi meer te begerne vord an; Bedie gi mocht wel verstaen daer an, Ende bekinnen bi dire sprake Dat ic u om gene sake, No gene ander, in minen sinne 2900Soude willen geven mine minne, Sonder der gerre, sonder waen Die ic in min herte hebbe gedaen.” “Here,” seit si, “sone salic ane u Genen anderen troest hebben nu 2905Van minen ongemake”? “neengi; In sout niet mogen beteren,” sprac hi, “Om sterven no om leven, joncfrouwe.” “Dats mi leet, bi mire trouwe. Ic bem ter doet comen bi deser smerte; 2910Ende mids der doet sal min herte Vander uwere gesceden sijn. Dits die loen der brodere mijn Vander geselscap, sonder waen Dat si u dicke hebben gedaen 2915Sident dat gi quamt in dit lant.” Die joncfrouwe sciet van hem te hant, Ende es op haer bedde gegaen, Daer si in bleef sonder opstaen, Siec ende versuchtende menechwaerf, 2920Toter wilen dat si starf. 207 Sander dages vor vander stede Lanceloet ende sijn geselscap mede, Ende Lanceloet beval met minnen Te Gode die vrowe van daer binnen; 2925Ende si reden doe sonder sparen Tes si te Carmeloet binnen waren. Ende alsi quamen gevaren daer inne Was ten vensteren die coninginne; Ende ten irsten dat si vernam 2930Dat Lanceloet opwaerd gegaen quam, Es si in ene camere gestreken, Omdat si niet en wilde spreken Lancelote in engere maniere. Walewein es gebeet ende gaet scire 2935Inder coninginne cameren doe, Die hi sittende vant oft soe Gram ende tongemake ware; Ende Walewein grotetse daernare. Si stont op jegen hem na desen, 2940Ende hietten willecome wesen. Walewein seide toter vrowen daernare: “Wi hebben Lancelote bracht hare, Die ut desen lande heeft gewesen Langen tijt.” Si antwerde te desen: 2945”In mach nu niet spreken jegen hem, Om dat ic tongemake bem.” Walewein es uter cameren gegaen Ende comt toten geselscepe saen Ende seide hen dese sake: 2950”Die coninginne es tongemake, Ende soe begrepen, secgic u, Wine mogense niet spreken nu. Laet ons hier binnen rusten al Tote dattie coninc comen sal. 2955Vernoyt ons iet, te waren, Wi selen elx dages te bosche varen Ons mergen ende spelen binnen desen.” Dit dochte hen allen goet wesen. Savons sprac Bohort daernare 2960Die coninginne, ende vragede hare Hoet met hare was? si antwerde hem: “Bohort, wet wel dat ic niet siec en bem; Maer in mach gedogen niet In die zale te comen iet 2965Alse lange alsic weet, sijts gewes, Dattere Lanceloet binnen es; Bedie in hebbe gene ogen Dine te siene mogen gedogen; Ende min herte en raet mi niet 2970Dat ic jegen hem spreke iet.” “Hoe, vrowe,” sprac Bohort daernare, “Haettine soe sere ende soe sware?” “Jaic,” sprac si, “ic hatene so sere, Ic en hate genen man mere. 2975In mindene noit so, secgic u, Ic ne hatene vele meer nu.” “Vrowe,” sprac Bohort bi staden, “Dit sijn ons nu grote scaden, Ende allen den genen, dire gelike, 2980Van onsen geslechte namelike. Ende ic bens drove int herte mijn, Dattie saken hier toe comen sijn; Ende dattie minne oit werd gestade Van u tween dats ons grote scade, 2985Bedie ic sie wel dat min here Onse neve, die goet es sere, Ja, die beste man van ertrike, Ende die scoenste dier gelike, Ende die beste riddere die nu levet 2990Niet ontsiet, no vrese hevet Van gene saken, hine sal Te boven comen van der werelt al, En lettene niet ene sake, Dats allene dat gi tongemake 2995Ende gram sijt te hemwaerd, vrowe. Maer dit selve, bi mire trouwe, Magene ontkeren van sire goethede Ende van sire goeder aventuren mede. Sekerlike, wiste hi dit word, 3000Dat ic van u hier hebbe gehord, Dat gi op hem dus verbolgen sijt, Ic ne wane nu niet ter tijt, Hine soude hem selven eer verslaen Oft doet bliven van rouwen saen. 3005Hets groet scade na min vermoeden, Na dien dattie beste vanden goeden U minnet soe inhertelike, Dat gine moget haten so swaerlike.” “Al haettickene,” seit si, “toter doet, 3010Sine mesdaet die es so groet, In hadde geen onrecht, bedi Hi heves verdient jegen mi.” “Ay vrowe,” sprac Bohort doe, “In weter wat els secgen toe. 3015In sach noit, na minen sinne, Goden man lange dragen minne, Hine werd daer int inde mede Geonneert: dits fine waerhede. Hier af machmen hebben kinnessen 3020Bi vele ouder gescinessen, Van Joeden ende van Serrasinen, Die bi wiven quamen in pinen. Gi moget van Davite lesen, Die den scoensten man di mochte wesen 3025Tenen soene hadde, nochtan Die opten vader torlogene began Bi toedone ende bi rade van wive: Daer omme starf hi alse een keytive. Bi desen mogedi merken dan 3030Dat vanden Joeden die scoenste man Bi wives toedone bleef doet. Salemon was sonder genoet Van vroescepen: hi was oec bedrogen Bi wiven, alse ons boeke togen. 3035Samson starf bi rade van wive: Hi was dalre starcste man van live Die oec van moder werd geboren. Hector ende Anchilles hier te voren, Die van ridderscepe in alre wijs, 3040Ende van wapinen hadde lof ende prijs Boven ander riddere menich werven, Ja, en moesten si beide sterven, Ende waren verslagen. Ende daertoe dan Meer dan hondert dusent man; 3045Dat al bi ocsonen van wiven quam, Omdat Parijs Helenen nam. Wat magic hier af secgen mere? Noit en minde man wijf te sere, Hine waser om gepijnt menechwerven, 3050Oft hine moestere ombe sterven. Wetti, vrowe, hoet sal wesen, Ende wat gi nu sult doen mettesen? Gi sult doen bederven nu Ane enen man allene, secgic u, 3055Alle gratie daermen clemmet bi Ter erdescher minnen. Ic segt u twi: Scoenheit, proueetse ende stouthede, Ridderscap ende oec edelhede, Alle dese dogeden te samen 3060Machmen vinden an mins heren lichamen, Dat daer niet gebrect ane twint; Bedie gi wet wel ende kint Dat hi es die alre scoenste man, Die preuste entie stouste daeran, 3065Die beste riddere diemen weet hier toe. Van sinen geslechte weetmen wel hoe Dat hi es geboren, beide gader Vander moder ende vanden vader, Vanden hogesten geslechte daer men nu 3070Af weet te sprekene, secgic u. 208 Ende alsoe alse hi nu es ter uren Met allen goeden aventuren Gecleet ende ombe bevaen, Alsoe seldine nu daer af dwaen; 3075Ende gi nemet dan, dat donke mi. Den sterren hare sonne daerbi; Dats te secgene dat gi clarlike Die blome vanden riddere van ertrike Doet uten ridders van hier binnen. 3080Vrowe, hierbi mogedi kinnen Dat gi selt doen met desen daden Desen conincrike meer scaden, Ende menegen anderen mede, Dan noit enege vrowe dede. 3085Ende dits goet dat wi gewinnen Selen mogen van uwer minnen.” Te deser talen nu antworde Die coninginne aldus Bohorde: “Bohort, soude die dinc also wesen 3090Als gi hebt geseit van desen, Daer ne verlore wijf no man Alse vele alsicker verlore an; Bedie ic souder verlisen mede Die ziele ende lichame bede. 3095Nu laet achterbliven dese worde, Ende gine gecriges andere antworde Nu te deser wilen van mi.” “Wet dat wel, vrowe,” antwerde hi, Gine hores van mi meer sprake, 3100Gine selt irst beginnen die sake.” Dus sciet vander coninginnen Bohort, Ende ginc tote Lancelote vort, Ende seide tot hem sonder sparen: “Mijn raet es dat wi henen varen; 3105Wine hebben hier wat letten mere.” Lanceloet sprac: “Waerbi es dat, here?” Hi seide: “Die coninginne heeft al nu Die herberge ontseit mi ende u, Ende hen allen die ons behoren toe.” 3110Lanceloet seide daer ende hiesch hoe? “Ic weet wel hoe,” antwerde Bohort, “Ic saelt u wel vertellen vort Alse wi daer buten selen wesen.” Ende Lanceloet antwerde te desen: 3115”Sittewi op ter vard ende varen wi. Gi sult wel hoet es secgen mi: Ic sout gerne weten, sonder waen, Bedie ic wane niet mesdaen Hebben jegen die coninginne, 3120Mire vrowen, in ne genen sinne.” Lanceloet es te Waleweine comen Ende heeft orlof an hem genomen. Hi seget hi moet te hant, te waren, In ene besechede nu varen, 3125Die hi altoes mach laten niet. “Als gi min here den coninc siet, Soe biddic dat gine grotet sere Van minent halven, live here, Ende segt hem dat ic weder comen sal 3130Tirst dat ic mach ende hebbe geval.” Walewein seide: “Gine sult niet, twaren, In gere maniren dus wech varen: Gi moet ember na den coninc ontbiden.” Hi seide: hi moeste wech riden, 3135Hi ende die met hem waren. Walewein gebrachtese in haer wech varen: Daerna seidi: “Here, her Lanceloet, In die mersche van Karmeloet Sal een tornoy wesen cortelike, 3140Die groet sal wesen ende rike. En latet om en gene besechede Gine sijt ten tornoye mede, Bedie di goede ridders, groet ende smal, Vanden conincrike van Logres ende van al 3145Allen anderen landen sellen te desen Tornoye herde gerne wesen.” Hi seget hi salre ember comen, En werde hem sijns ondancs benomen, Dus sciet Walewein ende Lanceloet. 3150Ende Walewein quam te Karmeloet, Ende Lanceloet ende sine gesellen quamen Daer si een foreest vernamen. Ende alsi int foreest waren bat vort Sprac hi: “Live neve Bohort, 3155Segt mi, oft gijt wet, hoet daertoe quam Dat min vrowe op mi werd gram.” “Gerne,” sprac hi, “bi mire trouwe.” Doe seidi heme vander mouwe, Die hi ten tornoye te Winceestere droech, 3160”Dat min vrowe soe qualike verdroech, Dat si seide, dat gi pais an hare Nembermer gewont hier nare.” Alse Lanceloet verstont dese tale Hi werd so sere bleec ende vale, 3165Dat hi mochte spreken niet een wort. Daerna sprac hi dus vort: “Ay minne, es dit di loen van u, Dat ic u hebbe gedient nu. Die hem an u bewerpet van al, 3170Hine maget niet liden sonder mesfal, Hine moter ombe laten dleven. Dusdanen loen suldi mi geven Om dat ic u getroulike hebbe gemint. Bohort, gi die mine herte kint 3175Alse wel alsic selve doe, waerbi, Waerombe en onsculdechdi niet mi Van al desen jegen mire vrowen?” “Ic dede, here, bi mire trouwen, Na mine macht; maer het ne dochte 3180Niet al dat ic gesecgen mochte.” Lanceloet sprac: “Nu gevet mi raet Nadien dat mi gescepen staet; En hebbic haren pais niet in corter uren In sal niet lange mogen geduren.” 3185”Here, mochti u onthouden van dien, Dat gise niet en vord sien, Ende gi nine quaemt daer si es, Ic ben des seker ende gewes, Eer si ene maent lite liden 3190Dat si u nine sage binnen dien tiden Si soude u alse gerne sien daernare Alse gi noit noch saghet hare. Ende si soude u doen soeken Verre ende na, in allen hoeken. 3195Hier omme es min raet, twaren, Dat wi achter lande spelen varen, Ende die tornoye antieren In steden daer men sal tornieren. Ende gi hebt in uwe maisniede 3200Goede ende scone edele liede, Ende een groet deel van uwen geslachte, Die ridders sijn van groter machte, Die met u selen varen waerward Dat gebiet, ende waer gi vard, 3205Daer gi wel blide af moget wesen.” Lanceloet antwerde doe te desen: “U raet es goet; maer ic wille allene Varen, ende wille geselle en gene, Sonder enen sciltknecht,” sprac hi, 3210”Die willic dat vare met mi. Ende gi, neve Bohort, twaren, Ende u geselscap sult varen Toter tijt dat gi siet minen lichame Oft minen bode die na u quame.” 3215”Here,” sprac Bohort, “dat sceden van u Donct ons herde swaer wesen nu; Ende gi dore dlant nu ten tiden Met armen geselscape sult riden, Oft gi morgen word tongemake 3220Van enegerande sake, 209 Daer u God af mote hoeden vort an, Hoe soudewi dat geweten dan?” Hi sprac: “Barenteert u niet van dien. God, die mi tot noch heeft versien 3225Bi sire groter goedertierheden, Soe waer ic quam, in allen steden, Dat ic verwan ende hadde ere, Hine sal niet gedogen numere Bi sire soeter gratien, dat mi 3230Mesfalle in steden waer ic si. Ende gevielt dat mi iet mesciede, Gi soudet weten van andere liede.” Lanceloet doet sinen gesellen verstaen Dat hi tere steden wille gaen 3235Daer hi hevet te doene sere, Ende hine wilt niet dat mere, Met hem dan een sciltknecht vare. Hi beval enen knape daernare Dat hi hem volgede tier tide. 3240Hi deet gerne ende waes blide. Dus sciet Lanceloet van sinen magen, Die baden sere ende anelagen, Dat hi nine lite in gere manieren. Hine quame te Karmeloet torniren 3245Soe dat menne niet en kinne daer. Hi seide henlieden over waer, Dat hi sal comen te dire stede, Hem ne lette grote besechede. Daerna heeft hi geropen Bohorde 3250Ende sprac tot hem dese worde: “Gevalt dat ic ten tornoye come, Die wapine die ic u nome Die salic dragen, verstaet wel dit: Si selen sijn altemale wit.” 3255Manlijc beval anderen van henlieden Gode onsen here, ende si scieden. Nu swiget van hen die aventure Ende sprect vanden coninc Arture. |
V. Hoe de koningin tegen Lancelot niet spreken wil en haar hof verbood. Nu gewaagt het avontuur voort, Dat zo lang wachtte Bohort En Walewein met Lancelot, 2800 En de gezellen van de groep, Dat hij was bekomen en genezen, En alzo sterk was tot deze, En van zo’n grote kracht mede, Zoals hij was voor zijn ziekte. 2805 Toen hij was bekomen en hij dacht Dat hij wapens dragen mocht, Hij zei tot zijn dokter dit woord: “Dokter, me lijkt dat ik nu voort Mijn wil mag doen zonder zwaarheden 2810 Mijn wonden te doen daarmee.” Die dokter antwoordde tot deze: “Lieve heer, ge bent wel genezen. Ge hebt nu meer geen hoede Van ziektes die u hebben gedeerd.” 2815 Op de avond kwam Lancelot gegaan Tot de vrouw, en liet haar verstaan Dat hij op de volgende dag daarnaar Varen zou, en bedankte haar Van vele vriendschappen, zonder waan, 2820 Die ze hem daarbinnen heeft gedaan; En liet haar geven te die stonde, En hem die genas zijn wonden, Zo veel, dat zij dus waren blijde En te beter hadden lange tijden. 2825 Die twee gebroeders van Escharloet Kwamen toen daar was Lancelot, En deden hun bede van deze, Dat ze gezel mochten wezen Met hem in deze manier, 2830 Als ridders van zijn banier. Hij ontving ze gelijk, zonder sparen, Want ze dappere, goede ridders waren, En zei: “Gij heren, ik ontvang u Graag tot mijn gezellen nu; 2835 Maar wees wel zeker van deze, Ik zal altijd met u niet wezen, Maar ik zal vaak varen Daar gij het niet zal weten, te waren,” Ze zeiden: “Heer, ons is genoeg, 2840 Wilde gij het laten in uw gevoeg, Zodat we mogen zeggen voor de lieden Dat we zijn van uw manschappen, En ge ons nu wil houden meer Voor uw ridders, lieve heer.” 2845 Hij zei: hij wilde het graag alzo, En dat hij hun zou geven daartoe Land en erve elk In het land van Gaunes of Bonewic. Op die avond kwam, zonder waan, 2850 Die jonkvrouw tot Lancelot gegaan, Die zuster van deze broeder was, Dezer twee, daar ik van las; En zei tot Lancelot zonder sparen: “Ay heer, ge zal weg varen, 2855 En uw keren is in avontuur, Omdat geen bode te dat uur Beter is beloofd te die plaats Van zijn heren bezigheden Dan de heer zelf is, kom ik nu 2860 Mijn bezoek zeggen u, Die tot mijn behoefte is zeer groot. Ik kom u hier zeggen al bloot, Dat ik ben tot mijn dood gekomen nu, Word ik niet behoed van u.” 2865 “Ter dood?” sprak Lancelot toen; “Als God het wil kom niet daartoe, Dat ge door mij sterft op enige dag Om ding die ik u helpen mag.” De jonkvrouw begon te wenen zeer 2870 En zei tot Lancelot: “Heer, Ik ben die dat wel zeggen mag, Dat ik op een slechte tijd u zag.” “Waarom zeg je dit?” sprak Lancelot toen. “Ik zegt omdat,” zei ze daartoe, 2875”Ten eerste dat ik u zag ik werd zeer U minnend, en veel meer Dan enige vrouwenhart vermag Man te minnen op enige dag; Want ik mocht nooit sinds eten 2880 Nog drinken, nog rusten, zal ge weten, Maar ik ben gepijnigd van deze zaak, En van gepeins zo te ongemak.” “Dat was dolheid, jonkvrouw, dat gij Op zo’n manier begeert mij: 2885 Namelijk van die tijd voort Dat ge me hoorde zeggen dat woord, Dat mijn hart met me niet was. En had ik toen macht gehad dus, Dat ik had luid en stil 2890 Mogen daar mee doen mijn wil, Ik had voor geluk gemikt te die tijd, Dat zulke jonkvrouw zoals gij bent Me wilde aangaan te minnen. Ge werd niet schuldig in uw zin 2895 Me meer te begeren voortaan; Omdat ge mocht wel verstaan daaraan, En bekennen bij die spraak Dat ik u om geen zaak, Nog geen andere, in mijn zin 2900 Zou willen geven mijn minne, Uitgezonderd diegene, zonder waan Die ik in mijn hart heb gedaan.” “Heer,” zei ze, “zo zal ik aan u Geen andere troost hebben nu 2905 Van mijn ongemak”? “Neen gij; Ik zou het niet mogen verbeteren,” sprak hij, “Om te sterven nog om te leven, jonkvrouw.” “Dat is me leed, bij mijn trouw. Ik ben ter dood gekomen bij deze smart; 2910 En vanwege de dood zal mijn hart Van de uwe gescheiden zijn. Dit is het loon van de broeder van mij Van het gezelschap, zonder waan Dat ze u vaak hebben gedaan 2915 Sinds dat ge kwam in dit land.” De jonkvrouw scheidde van hem gelijk, En is op haar bed gegaan, Dar ze in bleef zonder opstaan, Ziek en verzuchten menig maal, 2920 Tot de tijd dat ze stierf. 207 De volgende dag voer van de plaats Lancelot en zijn gezelschap mede, En Lancelot beval met minnen Tot God de vrouw van daarbinnen; 2925 En ze reden toen zonder sparen Tot ze te Carmeloet binnen waren. En toen ze kwamen gevaren daarin Was ten venster de koningin; En ten eerste dat ze vernam 2930 Dat Lancelot opwaarts gegaan kwam, Is ze in een kamer gestreken, Omdat ze niet wilde spreken Lancelot op enige manier. Walewein is afgestegen en gaat snel 2935 In de koningin kamer toen, Die hij zittend vond of zo Gram en te ongemak was; En Walewein begroette haar daarnaar. Ze stond op tegen hem na deze, 2940 En zei hem welkom te wezen. Walewein zei tot de vrouwe daarnaar: “We hebben Lancelot gebracht hier, Die uit dit land heeft geweest Lange tijd.” Ze antwoordde tot deze: 2945 “Ik mag nu niet spreken tegen hem, Omdat ik te ongemak ben.” Walewein is uit de kamer gegaan En komt tot het gezelschap gelijk En zei hen deze zaak: 2950 “De koningin is te ongemak, En zo begrepen, zeg ik u, We mogen haar niet spreken nu. Laat ons hierbinnen rusten al Totdat de koning komen zal. 2955 Verdriet ons iets, te waren, We zullen elke dag ter bos varen Ons vervrolijken en spelen binnen dezen.” Dit leek hen allen goed te wezen. ‘s Avonds sprak Bohort daarnaar 2960 De koningin, en vroeg haar Hoe het met haar was? ze antwoordde hem: “Bohort, weet wel dat ik niet ziek ben; Maar ik mag het gedogen niet In de zaal te komen iets 2965 Alzo lang als ik weet, zij het gewis, Dat Lancelot erbinnen is; Omdat ik in heb geen ogen Die hem te zien mogen gedogen; En mijn hart raadt me niet 2970 Dat ik tegen hem spreek iets.” “Hoe, vrouwe,” sprak Bohort daarnaar, “Haat ge hem zo zeer en zo zwaar?” “Ja ik,” sprak zij, “ik haat hem zo zeer, Ik haatte geen man meer. 2975 Ik minde hem nooit zo, zeg ik u, Ik haat hem veel meer nu.” “Vrouwe,” sprak Bohort bij stade, “Dit is ons nu grote schade, En al diegenen, diergelijk, 2980 Van ons geslachte namelijk. En ik ben droevig in het hart van mij, Dat die zaken hiertoe gekomen zijn; En dat de minne ooit werd gestadig Van u tweeën dat is ons grote schade, 2985 Omdat ik zie wel dat mijn heer Onze neef, die goed is zeer, Ja, de beste man van aardrijk, En de schoonste diergelijk, En de beste ridder die nu leeft 2990 Niet ontziet, nog vrees heeft Van die zaken, hij zal Te boven komen van de wereld al, Tenzij let hem niet een zaak, Dat is alleen dat ge te ongemak 2995 En gram bent tot hem waart, vrouwe. Maar ditzelfde, bij mijn trouw, Mag ge omkeren van zijn goedheden En van zijn goede avonturen mede. Zekerlijk, wist hij dit woord, 3000 Dat ik van u hier heb gehoord, Dat ge op hem dus verbolgen bent, Ik waan nu niet ter tijd, Hij zou zichzelf eerder verslaan Of dood blijven van rouw gelijk. 3005 Het is grote schade naar mijn vermoeden, Nadat de beste van de goeden U mint in zo hoge mate, Dat ge hem niet mag haten zo zwaar.” “Al haat ik hem,” zei ze, “tot de dood, 3010 Zijn misdaad die is zo groot, Ik had geen onrecht, omdat Hij heeft het verdiend tegen mij.” “Ay vrouwe,” sprak Bohort toen, “Ik weet niet wat anders te zeggen toe. 3015 Ik zag nooit, naar mijn zin, Goede man lang dragen minne, Hij werd daar in het einde mede In het verderf gestort: dit is fijne waarheid. Hiervan mag men hebben kennis 3020 Bij vele oude geschiedenissen, Van Joden en van Sarasijnen, Die bij vrouwen kwamen in pijnen. Ge mag het van David lezen, Die de schoonste man die mocht wezen 3025 Tot een zoon had, nochtans Die op de vader te oorlogen begon Bij toedoen en bij raad van een vrouw: Daarom stierf hij als een ellendige. Bij deze mag ge merken dan 3030 Dat van de Joden de schoonste man Door vrouwen toedoen bleef dood. Salamon was zonder gelijke Van wetenschap: hij was ook bedrogen Door vrouwen, zoals ons boeken getogen. 3035 Samson stierf bij raad van een wijf: Hij was de allersterkste man van lijf Die ook van moeder werd geboren. Hector en Achilles hier tevoren, Die van ridderschap in alle wijs, 3040 En van wapens hadden lof en prijs Boven andere ridders menig maal, Ja, en moesten ze beide sterven, En waren verslagen. En daartoe dan Meer dan honderdduizend man; 3045 Dat alle bij gelegenheid van vrouwen kwam, Omdat Parijs Helena nam. Wat mag ik hiervan zeggen meer? Nooit beminde man een vrouw te zeer, Hij was er om gepijnigd menig maal, 3050 Of hij moest erom sterven. Weet ge, vrouwe, hoe het zal wezen, En wat ge nu zal doen met deze? Ge zal laten bederven nu Aan een man alleen, zeg ik u, 3055 Alle gratie daar men klimt bij Ter aardse minnen. Ik zeg het u waarom: Schoonheid, beproevingen en dapperheden, Ridderschap en ook edelheden, Al deze deugden tezamen 3060 Mag men vinden aan mijn heers lichaam, Dat daar niet ontbreekt niets; Omdat ge weet goed en kent Dat hij is de aller schoonste man, Die trouwste en dapperste daaraan, 3065 De beste ridder die men weet hiertoe. Van zijn geslacht weet men wel hoe Dat hij is geboren, beide tezamen Van de moeder en van de vader, Van het hoogste geslacht daar men nu 3070 Van weet te spreken, zeg ik u. 208 En alzo zoals hij nu is ter uren Met alle goede avonturen Gekleed en alom bevangen, Alzo zal ge nu daar af gaan; 3075 En ge ontneemt dan, dat lijkt mij. De sterren hun zon daarbij; Dat is te zeggen dat ge duidelijk De bloem van de ridder van aardrijk Doet uit de ridders van hierbinnen. 3080 Vrouwe, hierbij mag ge bekennen Dat ge zal doen met deze daden Dit koninkrijk meer schade, En menige anderen mede, Dan nooit enige vrouwe deed. 3085 En dit is goed dat we winnen Zullen mogen van uw minnen.” Te deze taal nu antwoordde De koningin aldus Bohort: “Bohort, zou dat ding alzo wezen 3090 Zoals ge hebt gezegd van dezen, Daar verloor vrouw nog man Alzo veel zoals ik er verloor aan; Omdat ik zou er verliezen mede De ziel en het lichaam beide. 3095 Nu laat achterblijven deze woorden, En ge krijgt andere antwoorden Nu te deze tijd van mij.” “Weet dat wel, vrouwe,” antwoordde hij, Ge hoort van mij meer spraken, 3100 Ge zal eerst beginnen die zaak.” Dus scheidde van de koningin Bohort, En ging tot Lancelot voort, En zei tot hem zonder sparen: “Mijn raad is dat we heen varen; 3105 We hebben hier niet wat te letten meer.” Lancelot sprak: “Waarbij is dat, heer?” Hij zei: “De koningin heeft geheel nu De herberg ontzegd mij en u, En hen allen die ons behoren toe.” 3110 Lancelot zei daar en eiste hoe? “Ik weet wel hoe,” antwoordde Bohort, “Ik zal het u wel vertellen voort Als we daarbuiten zullen wezen.” En Lancelot antwoordde tot deze: 3115 “Zitten we op ter vaart en varen wij. Ge zal wel hoe het is zeggen mij: Ik zou het graag weten, zonder waan, Omdat ik waan niets misdaan Heb tegen de koningin, 3120 Mijn vrouwe, in geen zin.” Lancelot is tot Walewein gekomen En heeft verlof aan hem genomen. Hij zegt hij moet gelijk, te waren, In een bezigheid nu varen, 3125Die hij altijd mag laten niet. “Als ge mijn heer de koning ziet, Zo bid ik dat ge hem groet zeer Vanwege mij, lieve heer, En zeg het hem dat ik weer komen zal 3130 Ten eerste dat ik mag en heb tijd.” Walewein zei: “Ge zal niet, te waren, In geen manieren dus wegvaren: Ge moet immer op de koning wachten.” Hij zei: hij moest wegrijden, 3135 Hij en die met hem waren. Walewein bracht ze in hun weg varen: Daarna zei hij: “Heer, heer Lancelot, In de vlakte van Carmeloet Zal een toernooi wezen gauw, 3140 Die groot zal wezen en rijk. En laat het om geen bezigheden Ge bent te toernooi mede, Omdat de goede ridders, groot en smal, Van het koninkrijk van Londen en van al 3145 Alle andere landen zullen tot deze Toernooi erg graag wezen.” Hij zegt het hij zal er immer komen, Of werd het tegen zijn wil benomen, Dus scheidden Walewein en Lancelot. 3150 En Walewein kwam te Carmeloet, En Lancelot en zijn gezellen kwamen Daar ze een bos vernamen. En toen ze in het bos waren beter voort Sprak hij: “Lieve neef Bohort, 3155 Zeg me, als gij het weet, hoe het daartoe kwam Dat mijn vrouwe op mij werd gram.” “Graag,” sprak hij, “bij mijn trouw.” Toen zei hij het hem van de mouw, Die hij te toernooi te Winchester droeg, 3160 “Dat mijn vrouwe zo kwalijk verdroeg, Zodat ze zei, dat ge vrede aan haar Nimmermeer won hiernaar.” Toen Lancelot verstond deze taal Hij werd zo zeer bleek en vaal, 3165 Dat hij mocht spreken niet een woord. Daarna sprak hij aldus voort: “Ay minne, is dit het loon van u, Dat ik u heb gediend nu. Die hem aan u onderwerpt van al, 3170 Hij mag niet lijden zonder misval, Hij moet er om laten het leven. Dusdanig loon zal ge me geven Omdat ik u trouw heb bemind. Bohort, gij die mijn hart kent 3175 Alzo goed zoals ik zelf doe, waarbij, Waarom verontschuldigde ge niet mij Van al dezen tegen mijn vrouwe?” “Ik deed het, heer, bij mijn trouw, Naar mijn macht; maar ze het niet deugde 3180 Niet alles dat ik zeggen mocht.” Lancelot sprak: “Nu geef me raad Nadien dat me geschapen staat; En heb ik haar vrede niet in korte uren Ik zal het niet lang mogen verduren.” 3185 “Heer, mocht ge u onthouden van die, Dat ge haar niet voort zal zien, En ge niet kwam daar ze is, Ik ben dus zeker en gewis, Eer ze een maand liet lijden 3190 Dat ze u niet zag binnen die tijden Ze zou u alzo graag zien daarnaar Zoals ge nooit nog zag haar. En ze zou u laten zoeken Ver en nabij, in alle hoeken. 3195 Hierom is mijn raad, te waren, Dat we in achter landen spelen varen, En het toernooi hanteren In steden daar men zal toernooien. En ge hebt in uw manschappen 3200 Goede en schone edele lieden, En een groot deel van uw geslacht, Die ridders zijn van grote macht, Die met u zullen varen derwaarts Dat ge gebiedt, en waar ge vaart, 3205 Daar ge wel blijde van mag wezen.” Lancelot antwoordde toen tot deze: “Uw raad is goed; maar ik wil alleen Varen, en wil gezel geen, Uitgezonderd een schildknecht,” sprak hij, 3210 “Die wil ik die vaart met mij. En gij, neef Bohort, te waren, En uw gezelschap zullen varen Tot de tijd dat ge ziet mijn lichaam Of mijn bode die naar u kwam.” 3215 “Heer,” sprak Bohort, “dat scheiden van u Lijkt ons erg zwaar te wezen nu; En ge door het land nu ten tijden Met arm gezelschap zal rijden, Als ge morgen wordt te ongemak 3220 Van enigerhande zaak, 209 Daar u God van moet behoeden voortaan, Hoe zouden we dat weten dan?” Hij sprak: “Ontstel u niet van die. God, die me tot nog heeft voorzien 3225 Bij zijn grote goedertierenheden, Zo waar ik kwam, in alle steden, Zodat ik overwon en had eer, Hij zal niet gedogen nimmer Bij zijn zoete gratie, dat mij 3230 Misval in steden waar ik zij. En gebeurde het dat me iets misviel, Ge zou het weten van andere lieden.” Lancelot laat zijn gezellen verstaan Dat hij tot een plaats wil gaan 3235 Daar hij het heeft te doen zeer, En hij wil niet dat meer, Met hem dan een schildknecht vaart. Hij beval een knaap daarnaar Dat hij hem volgt te die tijd. 3240 Hij deed het graag en was blijde. Dus scheidde Lancelot van zijn verwanten, Die baden zeer en aanlagen, Dat hij het niet liet op geen manieren. Hij kwam te Carmeloet toernooien 3245 Zodat men hem niet herkent daar. Hij zei hen lieden voor waar, Dat hij zal komen te die plaats, Hem nee lette grote bezigheden. Daarna heeft hij geroepen Bohort 3250 En sprak tot hem dit woord: “Gebeurt het dat ik te toernooi kom, De wapens die ik u noem Die zal ik dragen, versta wel dit: Ze zullen zijn helemaal wit.” 3255 Manlijk beval andere van hen lieden God Onze Heer, en ze scheiden. Nu zwijgt van hen het avontuur En spreekt van koning Arthur. |
|
VI. Hoe die coninginne van verranessen werd beropen. Nu gewaget daventure das, 3260Dattie coninc soe lange was Metter suster, dat hi daer nare Orlof nam ende vor van dare Met groten geselscepe van lieden Ende al oec van sire maisnieden, 3265Soe dat hi es comen te Karmeloet. Ende alsi verstont dat Lanceloet Te hove was comen aldaer, Ende mare en bleef daernaer Enen dach sonder oec mere, 3270Hierop werd die coninc pensende sere, Bedie hi pensde in sinen sinne, Hadde Lanceloet die coninginne Dullike gemint, alsmen seide doe, Hine hadde hem niet vervard alsoe 3275Vanden hove alse hi nu dede. Dit es sake daer die coninc mede Een deel paisede sinen sin, Daer hi bi gelovede te min Dat hem Morgeyn dede verstaen; 3280Niet bedi hi wantroude, sonder waen, Der coninginne nu vele mere Dan hi hadde gedaen noit ere. Des ander dages gevel Waleweine dat, Dat hi ter coninginne tafle sat ende at, 3285Ende ander ridders alsoe wale, Besiden in ene camere bider zale. Daer was een riddere, die was geheten Avalon, die haette van doetveten Mijn her Waleweine al ute ende ut. 3290Dese hadde gevenijnt fruut, Daer hi mede wilde tier uren Waleweine verslaen bi aventuren, Ende pensde in sinen sinne dat, Om dat Walewein bider coninginnen sat, 3295Sinde hi van sinen frute hare, Si sout Waleweine geven daernare Eer dan si soude el yeman, Bedie daer ne was soe edel nieman, Ende hi was hare naest geseten. 3300Haddi oec vanden frute geten Hem hadde niet mogen in staden staen, Hine hadde gestorven herde saen. Die coninginne nam dat fruut ter stont, Die vander verranesse niet es cont, 3305Ende gaeft vort enen riddere ter stonde, Die doe was vander tavelronde, Ende hiet Gaherijs van Caraan. Ende hi dat fruut van hare nam: Hi at daer af doe met goeden gere, 3310Alse die de coninginne minde sere. Ende tirst dat geen fruut di kele leet Soe starf geen riddere gereet Ter taflen daer hi sat inne, Al toesiende der coninginne. 3315Ende alle die gene die daer saten Si sprongen op van daer si aten Ende temayerden hen mede Sere van dire wonderlijchede. Alse die coninginne sach den ridder doet 3320Vor har ogen, si hads rouwe groet, Soe, dat si en wiste wat angaen. Van haer selven werd si ontaen: Sine can geloechenen van dien, Soe vele ridders haddent gesien, 3325Dattie riddere bleef doet bi hare. Doe quam vor den coninc die niemare, Die hem een riddere dede weten, Die in die camere hadde geten. Die coninc seinde hen saen 3330Vanden wondere dat hi hadde verstaen, Ende spranc op vander taflen met allen, Ende quam daer tgene was gevallen. Als hi daer quam hi wel sach Dattie riddere daer doet lach. 3335Doe seide die coninc mettien: “Men mach hier groet ongeval sien.” Noch seide die coninc mere Dattie coninginne al te sere Doen hadde mesdaen daer mede, 3340Waest soe dat sijt willende dede. Sulke waren, die seiden al bloet, Si hadde daer ane verdient di doet, Op dat si wiste di waerheit das, Dat dit fruut gevenijnt was, 3345Daer di riddere af es bleven doet. Die vrowe was in anste groet, Want si was tebarentert ter uren Sere van dire aventuren. Si seide vorden coninc droeffelike, 3350Dat haer leet ware, gewaerlike. “Haddic,” seit si, “quaet ant fruut geweten, In hadde hem niet gegeven teten Om al die werelt , secgic u.” “Vrowe, dat werc es quaet al nu 3355Ende dorper mede,” seide die coninc; “Ende ic hebbe sorge van ere dinc, Dat gi noch sult moten wesen, Meer dan gi waent, gepijnt van desen.” Doe seide die coninc Artur al bloet: 3360”Gi heren, dese riddere es doet: Dats scade. Doet metten lichame Nadien dat heme was betame; Want hi was een, dat seldi kinnen, Vanden goeden ridders van hier binnen.” 3365Die coninc es uter cameren gegaen 210 Ende es in die zale comen saen. In die camere bleef die coninginne, Die harde drove was van sinne. Die heren daden ter aerden 3370Den lichame, met groter waerden, In Sinte Stevens kerke, die doe was Die hoeftkerke vander port, alsict las. Die gesellen vander tavelronden Daden op hem maken tien stonden 3375Ene tomme, daer op gescreven was, Alsemen gene letteren las: “Hier leget in desen pitte Van Karaam Gaherijs die witte: Madors broder vander Porte was hi, 3380Dien de coninginne doetde daerbi, Om dat si hem gaf eten venijn.” Dus was gescreven die tomme fijn. Omtrent over drie dage daernaer Soe quam Mador vander Porten daer: 3385Hem ne dorste nieman secgen dare Van sijns broder doet di niemare. Hi quam ter kerken opten anderen dach, Daer hi gene tombe sach. Hi pensde dat daer lach ter stonde 3390Enech riddere vander tavelronde. Alsi die letteren verstont ende vernam: “Hier leget Gaherijs van Karaam, Dien die coninginne heeft doet Met venine,” daer mocht men sien al bloet 3395Enen man temayert ende ontsinnen. Hi quam altehant daer binnen, Daer hi onder sine barone vant Den coninc; ende seide te hem te hant, Daer alle sine ridders waren doe, 3400Dire vele omtrent horden toe, Ende sprac hem aldus daer an: “Coninc, oftu best een gerecht man, Alse coninc sculdech es te sine, Soe hort nu die clage mine. 3405Hout mi te rechte in u hof.” Die coninc gaf hem antwerde daerof, Dat hi hem recht soude doen gerne; Des en stonde hem niet tontberne. “Here,” sprac Mador,” ic eysce u, 3410Dat gi mi vander coninginnen nu Recht doet, die verradelike, Ende daertoe ongetrouwelike, Gaherijs minen broder heeft doet.” Alst die coninc horde hi ontboet 3415Die coninginne dat si quame dare. Ten irsten dat si werd geware Dat des conincs bode om hare quam Si werd bedroeft ende oec gram, Bedie si ward te hant vroet das, 3420Waeromme dat si ontboden was: Ende si weet oec wel sonder vragen Dat Mador recht heeft vander clagen. Alse die coninc haers werd geware Hi riepse, ende seide doe hare: 3425”Vrowe, dese riddere die hier nu es Beroept van verranessen u, Ende daertoe van mordade mede.” Die vrowe vragede tier stede Wie dat gene riddere ware, 3430Die also wilde beropen hare? Mador spranc vord ende seide mettien: “Ic beent, vrowe: nu mogedi mi sien.” “Hoe,” sprac si, “hebdi mi getegen, Mador, dat ic hebbe geslegen 3435Uwen broder ongetrouwelike?” “Jaic, vrowe; ic segt gewaerlike Ende wilt proven jegen soe wien Die gi wilt, daer sijt alle toesien.” Alse die coninginne werd geware 3440Dat hi so stoutelijc beriep hare, Si werd tongemake om dien, Ende begonste daer alomme sien, Oft daer enech riddere doe ware, Die soude willen bescermen hare. 3445Daer ne was geen riddere soe coene, Dat hi iet boet over hare te doene. Si slogen alle thoeft nederward. Doe seide die coninc metter vard: “Vrowe, wat seldi antwerden hiertoe?” 3450”Here, eest u wille,” sprac si doe, “Ic eische dat gi mi gevet respijt Viertech dage: ic sal binnen dier tijt, Bider hulpen van Gode, vinden Enen riddere, die hem sal onderwinden 3455Mijns soe vele, dat hi mi al Van desen berope bescermen sal.” Die coninc seide: “Wildijt aldus nu?” “Jaic, here,” sprac si, “genoget u.” Die coninc sprac: “Het sal alsoe wesen 3460Als gi hebt geheist van desen.” Ende si dancte hem van dier dinc. Daerna sprac Mador toten coninc: “Here, ic sal, bi uwen orlove, Hier weder comen te desen hove 3465Ten termine die geset es daerof.” Die coninc gaefs hem doe orlof Te varne daer hi wilde wesen. Mador sciet vanden hove bi desen. Nu salic van Lancelote lesen, 3470Die met een hermite heeft gewesen Wel ene maent al geheel. Ende hi hadde horen secgen en deel, Binnen dat hi was daer binnen, Hoet was metter coninginnen, 3475Ende hoe dat si beropen was. Hi was utermate drove das: Hi penst, hi salse, wat soes gesciet, Bescermen, ende dat laten niet. Op enen dach vor hi spelen int wout, 3480Ende sijn gepens was menechfout Om die coninginne; mettien Heeft hi Bohort ende Hestor gesien, Met tween knapen, riden metter vard. Ende hi reet te henlieden ward. 3485Alsi ane henlieden es comen, Ende sine hebben vernomen, Elc was daer van anderen blide. Si telden Lancelote tier tide Vander coninginne die niemare. 3490Hi seide: hi wiste wel hoet ware. Ende hine soude in genen kere Gedogen dat si hadde onnere; “Want si es die vrowe, sonder waen, Die mi meest eren heeft gedaen 3495In dese werelt, van dire stonde Dat ic irst wapine dragen begonde. Ic sal mi, om die minne van hare, Te bescermene, soe hoe soet vare, Aventuren gewillechlike; 3500Maer niet nu soe stoutelike Alsic menechwaerf hebbe gedaen; Bedie, nadien dat ic hebbe verstaen, Ic sal int onrechte wesen, Ende Mador int recht van desen.” 3505Si lagen tsnachs met enen hermite, Diese wel ontfinc met vlite; Ende opten derden dach na desen Soe soude die .xl.ste dach wesen Vander coninginnen antworde. 3510Lanceloet seide doe tote Bohorde: “Gi sult te Karmeloet varen, sonder sage, Ende daer letten tote dien dage Datter coninginnen dach sal wesen; Ende gi sult haer vragen binnen desen 3515Oftic iet sal mogen hier nare 211 Te payse comen jegen hare? Ende alsic bider hulpe van onsen here Vanden campe sal hebben die ere, Ende verwonnen, soe volget mi nare 3520Ende segt wat hebt vonden an hare.” Ende alsi van Lancelote scieden Doen verboet hi vaste henlieden, Dat sijt ne seiden genen man Dat hi te hove soude sijn dan; 3525”Ende bedien dat ic wille nu Dat gi mi daer kinnet, so secgic u, Dat mine wapine mettesen Daer met drien benden selen wesen. Daerbi suldi mi daer sniemen 3530Mogen kinnen, ende el niemen.” Aldus sijn si onder hen beden. Bohort ende Lanceloet, gesceden. Nu latewi die tale staen Van Lancelote, ende anevaen 3535Van Bohorde te houdene tale, Ende van Hestore alsoe wale. |
VI. Hoe de koningin van verraad werd beroepen. Nu gewaagt het avontuur dat, 3260 Dat de koning zo lang was Met zijn zuster, zodat hij daarnaar Verlof nam en voer vandaar Met groot gezelschap van lieden En al ook van zijn manschappen, 3265 Zo dat hij is gekomen te Carmeloet. En toen hij verstond dat Lancelot Te hof was gekomen aldaar, En maar bleef daarnaar Een dag zonder ook meer, 3270 Hierop werd de koning peinzend zeer, Omdat hij peinsde in zijn zin, Had Lancelot de koningin Dol bemind, zoals men zei toen, Hij was niet gegaan alzo 3275 Van het hof zoals hij nu deed. Dit is zaak daar de koning mede Een deel peinsde zijn zin, Daarbij hij geloofde minder Dat hem Morgein liet verstaan; 3280 Niet omdat hij wantrouwde, zonder waan, De koningin nu veel meer Dan hij had gedaan nooit eerder. De volgende dag gebeurde Walewein dat, Dat hij ter koningin tafel zat en at, 3285 En andere ridders alzo wel, Bezijden in een kamer bij de zaal. Daar was een ridder, die was geheten Avalon, die haatte van doodsveten Mijnheer Walewein geheel en al. 3290 Deze had giftig fruit, Daar hij mede wilde te die uren Walewein verslaan bij avonturen, En peinsde in zijn zin dat, Omdat Walewein bij de koningin zat, 3295 Zond hij van zijn fruit haar, Ze zou het Walewein geven daarnaar Eerder dan ze zou anders iemand, Omdat daar was zo edel niemand, En hij was naast haar gezeten. 3300 Had hij ook van het fruit gegeten Hem had niets mogen bijstaan, Hij was gestorven erg gauw. De koningin nam dat fruit terstond, Die van het verraad niet is bekend, 3305 En gaf het voort een ridder terstond, Die toen was van de tafelronde, En heet Gaherijs van Caraan. En hij dat fruit van haar nam: Hij at daarvan toen met goed verlangen 3310 Als een die de koningin minde zeer. En ten eerste dat dit fruit de keel leed Zo stierf die ridder gereed Ter tafel daar hij zat in, Al toeziende de koningin. 3315 En alle diegene die daar zaten Ze sprongen op van daar ze aten En onstelden hen mede Zeer van die wonderlijkheden. Toen de koningin zag de ridder dood 3320 Voor haar ogen, ze had rouw groot, Zo, dat ze niet wist wat aan te gaan. Van haar zelf werd ze ontdaan: Ze kon het niet loochenen van die, Zoveel ridders hadden het gezien, 3325 Dat die ridder bleef dood bij haar. Toen kwam voor de koning dat nieuws, Die hem een ridder liet weten, Die in de kamer had gegeten. De koning zei hem gelijk 3330 Van het wonder dat hij had verstaan, En sprong op van de tafel aanstonds, En kwam daar hetgeen was gebeurd. Toen hij daar kwam hij wel zag Dat die ridder daar dood lag. 3335 Toen zei de koning meteen: “Men mag hier groot ongeval zien.” Nog zei de koning meer Dat de koningin al te zeer Toen had misdaan daarmee, 3340 Was het zo dat zij het willend deed. Sommige waren er, die zeiden al bloot, Ze had daaraan verdiend de dood, Op dat ze wist de waarheid dat, Dat dit fruit giftig was, 3345 Daar de ridder van is gebleven dood. De vrouw was in angst groot, Want ze was beschaamd ter uren Zeer van die avonturen. Ze zei voor de koning droevig, 3350 Dat het haar leed waar, waarlijk. “Had ik,” zet ze, “kwaad aan het fruit geweten, Ik had hem niet gegeven te eten Om de hele wereld, zeg ik u.” “Vrouwe, dat werk is kwaad geheel nu 3355 En dorps mede,” zei de koning; “En ik heb zorg van een ding, Dat ge nog zal moeten wezen, Meer dan ge meent, gepijnigd van deze.” Toen zei koning Arthur al bloot: 3360 “Gij heren, deze ridder is dood: Dat is schade. Doe met het lichaam Nadien dat hem was betamelijk; Want hij was er een, dat zal ge kennen, Van de goede ridders van hierbinnen.” 3365 De koning is uit de kamer gegaan 210 En is in de zaal gekomen gelijk. In de kamer bleef de koningin, Die erg droevig was van zin. Die heren deden ter aarde 3370 Het lichaam, met grote waarden, In Sint Stevens kerk, die toen was De hoofdkerk van de poort, zoals ik het las. De gezellen van de tafelronden Lieten op hem maken te die stonden 3375 Een tombe, daar op geschreven was, Als men die letters las: “Hier ligt in deze put Van Karaam Gaherijs die witte: Madors broeder van de Porte was hij, 3380 Die de koningin doodde daarbij, Omdat ze hem gaf eten gif.” Dus was geschreven die tombe fijn. Omtrent over drie dagen daarnaar Zo kwam Mador van de Porten daar: 3385 Hem durfde niemand te zeggen daar Van zijn broeders dood dat nieuws. Hij kwam ter kerke op de volgende dag, Daar hij die tombe zag. Hij peinsde dat daar lag ter stonde 3390 Enige ridder van de tafelronde. Toen hij de letters verstond en vernam: “Hier ligt Gaherijs van Karaam, Die de koningin heeft gedood Met gif,” daar mocht men zien al bloot 3395 Een man kwaad en onzinnig. Hij kwam gelijk daarbinnen, Daar hij onder zijn baronnen vond De koning; en zei tot hem gelijk, Daar al zijn ridders waren toen, 3400 Die er veel omtrent hoorden toe, En sprak hem aldus daaraan: “Koning, of u bent een gerecht man, Zoals de koning moet zijn, Zo hoor nu de klacht van mij. 3405 Hou me recht in uw hof.” De koning gaf hem antwoord daar of, Dat hij hem recht zou doen graag; Dus stond hem niets te ontberen. “Heer,” sprak Mador,” ik eis van u, 3410 Dat ge me van de koningin nu Recht doet, die verraderlijk, En daartoe ontrouw, Gaherijs mijn broeder heeft gedood.” Toen de koning hoorde hij ontbood 3415 De koningin dat ze kwam daar. Ten eerste dat ze werd gewaar Dat de konings bode om haar kwam Ze werd bedroefd en ook gram, Omdat ze werd gelijk bekend dus, 3420 Waarom dat ze ontboden was: En ze weet ook wel zonder vragen Dat Mador recht heeft van klagen. Toen de koning haar werd gewaar Hij riep haar, en zei toen haar: 3425 “Vrouwe, deze ridder die hier nu is Beroept van verraad u, En daartoe van moorddadig mede.” De vrouwe vroeg te die plaats Wie die ridder was, 3430 Die alzo wilde beroepen haar? Mador sprong voort en zei meteen: “Ik ben het, vrouwe: nu mag ge me zien.” “Hoe,” sprak ze, “heb je me getoond, Mador, dat ik heb geslagen 3435 Uw broeder ontrouw?” “Ja ik, vrouwe; ik zeg het waar En wil het beproeven tegen zo wie Die ge wil, daar zij het alle toezien.” Toen de koningin werd gewaar 3440 Dat hij zo dapper beriep haar, Ze werd te ongemak om die, En begon daar alom te zien, Of daar enige ridder toen was, Die zou willen beschermen haar. 3445 Daar was geen ridder zo koen, Dat hij iets aanbood voor haar te doen. Ze sloegen alle het hoofd neerwaarts. Toen zei de koning met een vaart: “Vrouwe, wat zal ge antwoorden hiertoe?” 3450 “Heer, is het uw wil,” sprak ze toen, “Ik eis dat ge me geeft respijt Veertig dagen: ik zal binnen die tijd, Bij de hulp van God, vinden Een ridder, die hem zal onderwinden 3455 Mij zoveel, dat hij me al Van dit beroep beschermen zal.” De koning zei: “Wil ge het aldus nu?” “Ja ik, heer,” sprak zei, “vergenoeg u.” De koning sprak: “Het zal alzo wezen 3460 Zoals ge hebt geëist van dezen.” En ze bedankte hem van dat ding. Daarna sprak Mador tot de koning: “Heer, ik zal, bij uw verlof, Hier weer komen tot deze hof 3465 Te termijn die gezet is daar of.” De koning gaf hem toen verlof Te varen daar hij wilde wezen. Mador scheidde van het hof bij deze. Nu zal ik van Lancelot lezen, 3470 Die met een heremiet heeft geweest Wel een maand al geheel. En hij had horen zeggen een deel, Binnen dat hij was daarbinnen, Hoe het was met de koningin, 3475 En hoe dat ze beroepen was. Hij was uitermate droevig dat: Hij peinst, hij zal haar, wat zo er gebeurt, Beschermen, en dat laten niet. Op een dag voer hij te spelen in het woud, 3480 En zijn gepeins was menigvuldig Om de koningin; meteen Heeft hij Bohort en Hestor gezien, Met twee knapen, rijden met een vaart. En hij reed tot hen lieden waart. 3485 Toen hij aan hen lieden is gekomen, En ze hem hebben vernomen, Elk was daar van de andere blijde. Ze vertelden Lancelot te die tijde Van de koningin dat nieuws. 3490 Hij zei: hij wist wel hoe het was. En hij zou in geen keer Gedogen dat ze had oneer; “Want ze is de vrouwe, zonder waan, Die me meeste eer heeft gedaan 3495 In deze wereld, van die stonde Dat ik eerst wapens dragen begon. Ik zal me, om de minne van haar, Te beschermen, zo hoe zo het gaat, Avonturen gewillig; 3500 Maar niet nu zo dapper Zoals ik vaak heb gedaan; Omdat, nadien dat ik heb verstaan, Ik zal in het onrecht wezen, En Mador in het recht van deze.” 3505 Ze lagen ‘s nachts met een heremiet, Die ze goed ontving met vlijt; En op de derde dag na deze Zo zou het de 40ste dag wezen Van de koningin het antwoord. 3510 Lancelot zei toen tot Bohort: “Ge zal te Carmeloet varen, zonder sage, En daar wachten tot die dag Dat het de koninginnen dag zal wezen; En ge zal haar vragen binnen deze 3515 Of ik iets zal mogen hiernaar 211 Tot vrede komen tegen haar? En als ik bij de hulp van Onze eer Van het kamp zal hebben de eer, En overwonnen, zo volg me na 3520 En zeg het wat ge hebt gevonden aan haar.” En toen ze van Lancelot scheiden Toen verbood hij vast hen lieden, Dat zij het zeiden geen een man Dat hij te hof zou zijn dan; 3525 “En omdat ik wil nu Dat ge me daar herkent, zo zeg ik u, Dat mijn wapens met deze Daar met drie banden zullen wezen. Daarbij zal ge me daar niemand 3530 Mag herkennen, en anders niemand.” Aldus zijn ze onder hen beiden. Bohort en Lancelot, gescheiden. Nu laten we de taal staan Van Lancelot, en aanvangen 3535 Van Bohort te houden taal, En van Hestor alzo wel. |
|
VII. Hoe Lanceloet enen camp vacht over die coninginne. Daventure seget van hen beden, Alsi van Lancelote waren gesceden, Dat si wech reden met haesten groet, 3540Ende quamen te nonen te Karmeloet, Daer si herde wel, sonder waen, Vanden coninc doe waren ontfaen; Bedie dese twee namelike Waren twee ridders van alden rike 3545Die de coninc meest prijsde doe. Soe dede Walewein, ende daertoe Alle die goede liede, sonder waen. Dus warense met sulken eren ontfaen Alsmen sculdech was tontfane 3550Sulke twee ridders, na minen wane. Alse die coninginne secgen horde Van Hestore ende van Bohorde, Sine was noit te genen tide Van ere comsten meer blide. 3555Si seide doe tot ere joncfrouwe: “Nu benic seker, bi mire trouwe, Nadien dat hier binnen sijn comen Die twee ridders, die ic hore nomen, In sal allene niet sterven dan; 3560Bedie si sijn beide soe goede man, Er si dogen dat mi scande gesciet, Sine selent altoes laten niet, Nadien dat si hier sijn ter uren, Sine selen hen over mi aventuren. 3565God moets sijn gebenedijt, Dise hier sinde nu ter tijt.” Binnen dat dus sprac die coninginne, Quam Bohort gegaen daerinne, Alse die hadde groten gare 3570Te sprekene nu jegen hare. Tirst dattie coninginne vernam Dat Bohort te hare quam, Si hitene willecome wesen. Hi groetese weder na desen. 3575Doe sprac die coninginne dese word: “Nadien datgi hier sijt comen Bohort, Sone salic in gere maniren, Dat wetic wel, mogen falgiren; Ic waende wel te voren 3580Alle joye hebben verloren, Die ic hope dat ic nu al Cortelike daeraf vercoveren sal.” Bohort antwerde te desen: “Vrowe, wat wilt dit wesen? 3585Hebdi alle joye verloren, en si Dat gise weder gecriget bi mi?” “Ay live Bohort, en wetti niet Wat van mi sider es gesciet Dat gi mi nine saget, Bohort?” 3590Hi seide hine hads niet gehort. “Neen?” seit si. “Ic saelt u secgen dan, Dat icker niet sal ligen an.” Ende si vertelde hem met allen Hoe die saken waren gevallen. 3595”Nu heeft mi beropen,” seide si, “Mador, van verranessen hier bi; Ende hier nes so stout riddere int hof, Die mi dar bescermen daerof.” Bohort seide: “Bi mire trouwe, 3600Dat u ridderen falgiren nu, vrowe, Dat nes geen wonder, waerlike; Want gi den besten man van ertrike Die ridders name heeft ontfaen Hebt gefalgirt, al sonder waen; 3605Soe dat mi ne soude dinken nu Geen wonder, al mesfiel u; Want gi doet met groter droefhede, Ende met groter scande mede, Sterven den besten ridder van ertrike. 3610Ende wet dat wel gewarlike, Dat ic nu ben vele blider das Dan ic in langen tiden was Om enege sake die mi gevel; Bedie nu suldi weten wel 3615Wat verliese soe es daeran, Die verliest enen goeden man; Bedie ware hi hier, dat secgic u, Hine liet om al die werelt nu, Hine soude die betaelge bestaen 3620Jegen Madorre, sonder waen, Al wist hi dat wel al clare, Dat donrecht oec uwe ware. Nu seldi werden geleit te dien, Goddanc, dat gi wel selt sien 3625Dat gi niemanne sult vinden, Die hem uwes sal onderwinden. Dus suldi wel mogen wesen In groter aventuren bi desen Tontfane onnere, ende scande daertoe.” 3630”Bohort,” sprac die coninginne doe, “Ane soe wien dat ic falgiere, Ic ne sal in gere maniere An u falgiren, al sonder waen, Gine sult mi in staden staen.” 3635”Vrowe,” sprac Bohort, “nemmermere Sone mote mi hulpen God onse here, Oftic u in dit tstaden sal staen. Want gi hebt mi genomen, sonder waen, Minen maech ende minen here, 3640Dien ic oit minde soe sere. Ic ben u niet sculdech te helpen dan, Maer te deerne al dat ic can” Doe sprac die coninginne vort: “Hebbicken u genomen, Bohort?” 3645Hi seide: “Gi hebbettene genomen. In weet waer hi es becomen; Ic en sagene noit daer dare Dat ic u seide van hem niemare, Niettemeer clein no groet, 3650Dan oft hi ware al doet.” Die coninginne was om die sake Harde sere tongemake. Si begonste te weenne droeflike, Ende te pensene herde swaerlike. 3655Sine wiste wat secgen daerbi. Daerna sprac wel droeffelike si, Dat Bohort wel mochte horen: “Ay God, twi werdic noit geboren, Nadat ic nu moet, arm wijf, 3660Met dus groten rouwen inden dlijf.” 212 Bohort sciet van hare alse houde, Alse die hem gerne wreken soude Met worden opter coninginnen. Ende hi lietse bliven daer binnen. 3665Ende alsi des werd geware, Dat nieman wilde hulpen hare, Begonst si driven rouwe so groet, Alse oft si sage daer hare doet Vore haer ogen, ofte der creature 3670Die si meest minde tier ure. Hierna seide die coninginne: “Live vrient, wel live minne, Nu magic wel secgen in min clage, Dat des goets conincs Bans mage 3675Mi minden, dat was om u; Want si falgiren mi nu. Ic sal uwes grote breke mede Hebben, in dese besechede.” Die coninginne dreef grote droefhede 3680Bi dage ende bi nachte mede, Soe dat haer rouwe embertoe wies. Die coninc was tongemake dies, Bedie hine conde nieman vinden, Die hem des wilde onderwinden, 3685Dat hi den camp wilde angaen Jegen Mador. Elc seide saen, Dat hijs hem niet onderwonde, Bedie dat Mador tier stonde Recht hadde, entie coninginne 3690Hadde onrecht na haren sinne. Daerna sprac Artur die coninc Te Waleweine van deser dinc, Ende bat hem, dat hi dor sine minne Den camp name over die coninginne. 3695Hi seide: “Ic ben al gereet daertoe Dat ic hier af uwen wille doe, Wildi mi raden dese dinc Loyalike, alse een coninc. Gi wet wel, dat min vrowe al bloet 3700Den selven riddere hevet doet, Daerse Mador af beropen hevet. Besiet wats u dat herte gevet: Magicse bescermen loyalike, Ic ben al gereet, sekerlike, 3705Den camp ane te vane nu. Eest oec anders, ic segt u, Al waerse min moder, ic liet staen, In souts niet willen angaen; Hine es noch geboren niet 3710Dor wien, wat soe mi els gesciet, Ic nu wille doen ongetrouhede.” Die coninc en mochte te dier stee Ane Waleweine els niet gewinnen, Noch ane die andere van daer binnen. 3715Ende opten anderen dach nadien Mochtmen daer inden palayse sien Die hogeste heren vander stede Ende vanden lande van Logers mede: Si waren alle vergadert om sien 3720Wat der coninginnen soude gescien. Die coninc sprac toter coninginne, Al vergramt in sinen sinne: “Alsulpe mi God, vrowe, in weet Wat secgen, na dien dat steet. 3725Al mine ridders, dunket mi nu, Van minen hove falgiren u, Soe dat gi seker moget wesen, Dat gi opten naesten dach na desen Sterven moet scandelike dode. 3730Mi ware liver vele, bi Gode, Dat ic min lant verlore al, Dan u dit gevallen sal; Ic heb u meer gemint, ende minne, Dan enege dinc, in minen sinne.” 3735Alse der coninginnen dit werd cont Si weende sere te dire stont, Ende soe dede die coninc mede. Alsi lange dese droefhede Hadde gedreven in haren sinne 3740Sprac die coninc toter coninginne: “Vrowe, en daetdi noit bede Ane Bohorde ende Hestore mede, Dattie een den camp wilde angaen?” “Nenic, here, sonder waen; 3745Ic wane sijs niet doen ne souden, Om dat si niet van u en houden, Ende si sijn van vremden lande.” Die coninc seide doe te hande: “Mijn raet es, dat gi den enen 3750Ende den anderen versoect in dit wenen. Falgiren si u, nadien dat staet, Sone wetic uwes genen raet.” Si seide, si soutse versoeken dan, Ende proven wat sire vonde an. 3755Die coninginne ontboet gerede Bohorde ende Hestore mede, Die ter vart quamen te hare. Tirst dat sire werd geware Weende si, ende es met allen 3760Hen beiden te voten gevallen, Ende seide: “Ay edel man Van herten ende van geslechte daeran, Ende vernaemt van groter machte, Hoe groet es van Benewijc tgeslachte. 3765Oft gi noit Lancelote versinnet, Uwen neve, soe dat gine minnet, Om die minne van hem biddic u, Dat gi mi in dese noet hulpt nu. Ende falgierdi mi van desen, 3770Ic sal eer mergen avont onteert wesen; Bedie alle die sijn in dit hof Si gaen mi allegadere of.” Bohorde begonst ontfarmen Als hise also horde carmen 3775Ende temayeren, die coninginne. Hi hiefse op met soeten sinne Ende seide: “Vrowe, om dese sake En sijt niet te sere tongemake; Ic wille dat gi des seker sijt, 3780En hebdi niet vor morgen primtijt Betere helpe dan mi, ic sal dan Over u den camp vangen an.” “Betere hulpe,” seitsi, “dan gi? Ay God, wanen mochtes comen mi?” 3785”Vrouwe, “antwerde Bohort doe, “In sprekere nu nember toe; Maer sijt seker dat ic u sal Houden dat ic hebbe geseit al.” Alse die coninginne dit verstoet 3790Si waser af blide in haren moet. Si sijn onder hen beden Daerna van hare gesceden. Des ander dages te primtide Werd dat palays in elke side 3795Vernuwet, ende al die stede, Met baronen ende met ridders mede, Om dat Mador soude comen daer. Selke hadden om die coninginne vaer, Ende waenden dattere niema soude 3800Comen dise bescermen woude. Ende na primtijt heeftmen vernomen Madorre beneden int hof comen, Ende vele ridders van groter machte Met hem, die waren van sijn geslachte. 3805Hi quam int palays als een ridder vri, Al gewapent, sonder dat hi Genen helm no scilt hadde doe; Ende hi was sonder glavie daertoe. Hi was een sere groet man, 3810Ende van groter macht daeran. 213 Tirst dat hi quam vorden coninc Arture Hi eischede den camp ter ure, Alsi anderwaerven hadde gedaen. Die coninc antwerde Madore saen: 3815”U clage salmen aldus leeden, En vint die coninginne niet no heden Enegen riddere, diese nu Bescermen wille jegen u, Men sal met hare doen dan al 3820Dat min hof wisen sal. Gi sult hier binnen ontbiden Toter wilen van vespertiden. En comt hier binnen geen man, Die den camp vor hare gaet an, 3825Gi sijt van uwen rope, sonder waen, Quite: men sal haer thoeft afslaen.” Hi seide hi soude gerne ontbiden. Hi ginc int palais sitten tien tiden, Ende also daden di andere mede 3830Die met hem comen waren ter stede. Een lettel vor tiercitijt quam Lanceloet int hof, alsict vernam, Wel gewapent na sijn recht; Allene, sonder enen sciltknecht. 3835Hi hadde witte wapine al bloet, Ende inden scilt twee bende roet. Hi beette int hof metter vart, Ende bant an enen boem sijn part. Als hi dit hadde gedaen 3840Ginc hi int palais saen, Ende hi hilt, des gelovet, Sinen helm altoes int hovet, Ende quam in dusgedanen doene Vorden coninc ende sine baroene. 3845Ende daer ne kinden mensce ne gene, Sonder Bohort ende Hestor allene. Alsi vorden coninc quam doe sprac hi So hoge, dat alle dire waren bi Mochten horen ende verstaen di dinc; 3850Hi seide tote Arture den coninc: “Ic ben te dinen hove comen Om dat ic hebbe vernomen Ene dinc, die ic secgen mach; Dats dat hier op heden den dach 3855Een riddere es comen inne, Die mire vrowen, der coninginne, Van verranessen beropen wille. Dade hi wel, hi swege des stille; Eest alsoe als mi geseit es, 3860Sone sach noit man, des sijt gewes, Soe dullen riddere op genen tijt; Bedie, dat weet wel al die werelt wijt, Beide lude ende hemellike, Men vonde in al ertrike, 3865Diet dorsochte al gemene, So valiante vrowe ne gene. Ende om hare dogedachtechede, Ende haer grote waerdechede, Die ic vonden hebbe an hare, 3870Soe benic comen nu dus nare Hier in harre bescermenessen. Ende wiltse van verranessen Beropen hier ieman die levet?” Mador hiertoe antwerde gevet: 3875”Her riddere, om dat gi comen sijt hare Om te bescermene hare, Ic ben gereet te provene al bloet Dat si minen brodr heeft doet Ongetrowelike, in verranessen.” 3880”Ende ic ben gereet te bescermenessen,” Sprac Lanceloet, “dat si ongetrouhede Noit ne dede, no verranesse mede.” Mador hine merkede niet doe Die word, dire Lanceloet seide toe; 3885Ende hi boet sijn wedde ter stede. Soe dede Lanceloet tsine mede, Die di coninc beidegader ontfinc. Doe sprac Walewein tier dinc: “Ic wane wel dat Mador nu 3890Quade heeft gegeven, secgic u; Bedie, hoe dat sijn broder bleef doet, Ic soude wel dorren sweren al bloet, Na min weten, na minen sinne, Dat noit ne pensde die coninginne 3895Ongetrouhede noch verranesse. Dus mochte hem wel gescien swaernesse, Opdat in desen riddere si Enege vromechede, dat donke mi.” Die coninc sprac: “Nu sijt seker des, 3900In weet niet wie die riddere es; Maer ic hope dat hijs te boven Bliven sal; ende ic sout wel loven.” Die ridderen porreden metter vart Beidegadere ter plaetsenward, 3905Ende alle die liede groet ende smal Porden mede derward al, Daermen bi costumen gewone was Die campe te vechtene, alsict las. Hier was groet volc comen nu 3910Om te besiene, dat secgic u, Dien camp, die daer soude sijn, Daer af es comen die termijn. Die coninc dede comen daer Die coninginne, ende seide daernaer: 3915”Vrowe, siet hier enen riddere nu, Die sijn lijf aventurt dore u. Wordi verwonnen, gi moet wesen Gedestruert, sijt seker van desen.” Die coninginne antwerde mettien: 3920”Here, God moet ten rechte sien, Also gewaerlike alsic noit ere Om verranesse ne pensde, here.” Die ridders sijn in di plaetse comen, Ende hebben elc sine stede genomen. 3925Si liten lopen hare parde, Ende quamen met groter varde Elc op anderen gereden doe. Daer geraecte elc anderen soe, Dat no scilt, no halsberch, sonder waen, 3930Hen te staden ne mochte staen, Elc en werd gewont, soe dat bloet Groffelike ut sinen wonden woet. Ende Mador moeste doe met allen Van sinen perde ter eerden vallen, 3935Dat hi vanden valle tebroken was, Ende hi onsochte gevoelde das Met dat hi groet was ende swaer. Hi spranc [op], alsi best mochte, daernaer; Maer sijt seker, dat hi na das 3940Niet wale te hem selven ne was. Alsene Lanceloet dus sach te voet Dochte hem wel in sinen moet, Geviele dat hine tors versochte, Dat ment hem wel daer lachteren mochte. 3945Hi beette van sinen orsse saen, Ende liet waer dat wilde gaen. Daerna trecte hi sijn swaerd Ende ginc daer te Madorewaerd. Hi leide den scilt op sijn hovet. 3950Hi gaf Madore, des gelovet, Metten swerde enen swaren slach, Dat hi ne horde no ne sach. Niet bedie Mador en versochte Lancelote daer al dat hi vermochte, 3955Ende sloech op hem vele slage, Grote ende cleine, binnen den dage. Dit mocht hem niet te staden staen, Bedie Lanceloet haddene, sonder waen, Eer middach quam, bracht daertoe, 3960Dat hi in tien steden bloetde doe. 214 Ende Lanceloet dedene soe tonder, Dats alle diet sagen hadden wonder, Ende mictene doet in haren sinne, Op dat wilde sijn wederwinne. 3965Ende Lanceloet, die dat wel kinde, Dat hi wel mochte maken inde Vanden campe ende te verwinne, Hi pensde doe in sinen sinne, Ende hadde ontfermenesse op desen, 3970Om dat hi sijn geselle hadde gewesen; Ende seide doe tote Madorre saen: “Mador, du hefs ene clage onderstaen. Daer du onteert moets wesen bi Op dat min wille alsoe si. 3975Hierombe radic di nu twaren, Dattu dijn beroep laets varen Eer die arger daeraf gescie. Ic sal soe vele doen dore die, Dat ic sal bejagen dore dine minne, 3980Dat min vrowe die coninginne Dine mesdaet di vergeven sal, Entie coninc quite sculden van al.” Alse Mador verstaet die godertierhede Van Lancelote, ende die vriehede, 3985(Om dat hi hem dit dede ende boet Soe wisti wel dat was Lanceloet.) Hi knielde te hant over die knien, Ende gaf hem te hant op sijn swaerd mettien, Ende seide: “Ic werpe mi numere 3990In uwer genaden, live here. Wet wel, dat mi nes gene scande Datic mi werpe in uwe hande; Want in mochte mi niet opgeven Genen beteren man in dit leven, 3995Dat hebdi hier ende elre mede Getoget ter meneger stede.” Doe sprac Mador toten coninc: “Here, gi hebt mi met ere dinc Te scerne gedreven, dat gi 4000Lancelote bracht te campe jegen mi.” Alse die coninc wiste dware das, Vanden genen, dat Lanceloet was, Hine mochte so lange beiden niet, Dat Lanceloet uter plaetsen sciet, 4005Hine es tote Lancelote gegaen Ende helsdene alsoe saen, Alsoe gewapent alsi was doe. Mijn her Walewein quam mede daertoe Ende dede hem sinen helm of. 4010Daer mochtmen sien int hof Grote bliscap ende feeste driven, Beide van mannen ende van wiven. Die coninginne was in dien dagen Quite gescouden vander clagen 4015Die Mador hadde gedaen Op hare, als gi hebt verstaen. Al hadsi hare gebolgen te voren Op Lancelote, alse gi mocht horen, Hare dochte nu wel dat si dede 4020Grote dulheide daermede, Soe dat si tot hem seide daernaer: “Here, ic lies, ende het es waer, Dat ic u sonder uwe plechte Hebbe gewantrout tonrechte.” 4025Ende Lanceloet antwerde hare dan: “Men wantrout menegen man, Vrouwe, al sonder sijn verburen.” Lanceloet bleef int hof tier uren Lange; ende al haddi te voren minne 4030Geleit an die coninginne, Hi minnese nu vele mere Dan hi gedaen hadde noit ere, Ende si hem weder des gelike; Ende si hildent soe dullike, 4035Dat vele liede worden geware, Ende dat sijt wisten al oppenbare. Ende Walewein wist mede al doe Ende sine vire brodere daertoe. |
VII. Hoe Lancelot een kamp vocht voor de koningin. Het avontuur zegt van hen beiden, Toen ze van Lancelot waren gescheiden, Dat ze wegreden met haast groot, 3540 En kwamen te noen te Carmeloet, Daar ze erg goed, zonder waan, Van de koning toen waren ontvangen; Omdat deze twee namelijk Waren twee ridders van het hele rijk 3545 Die de koning het meest prees toen. Zo deed Walewein, en daartoe Alle goede lieden, zonder waan. Dus waren ze met zo’n eer ontvangen Zoals men schuldig was te ontvangen 3550 Zulke twee ridders, naar mijn waan. Toen de koningin zeggen hoorde Van Hestor en van Bohort, Ze was nooit te geen tijden Van een komst meer blijde. 3555 Ze zei toen tot een jonkvrouw: “Nu ben ik zeker, bij mijn trouw, Nadien dat hierbinnen zijn gekomen Die twee ridders, die ik hoor noemen, Ik zal alleen niet sterven dan; 3560 Omdat ze zijn beide zulke goede man, Eer ze gedogen dat me schande geschiedt, Ze zullen altijd laten niet, Nadien dat ze hier zijn ter uren, Ze zullen hen voor mij avonturen. 3565 God moet zijn gebenedijd, Die ze hier zond nu ter tijd.” Binnen dat dus sprak de koningin, Kwam Bohort gegaan daarin, Als een die had groot verlangen 3570 Te spreken nu tegen haar. Tem eerste dat de koningin vernam Dat Bohort tot haar kwam, Ze heette hem welkom te wezen. Hij begroette haar weer na deze. 3575 Toen sprak de koningin dit woord: “Nadien dat ge hier bent gekomen Bohort, Zo zal ik in geen manieren, Dat weet ik wel, mogen falen; Ik waande wel tevoren 3580 Alle vreugde te hebben verloren, Die ik hoop dat ik nu al Gauw daarvan herstellen zal.” Bohort antwoordde tot deze: “Vrouwe, wat wil dit wezen? 3585 Heb je alle vreugde verloren, en is Dat ge het weer krijgt bij mij?” “Aai lieve Bohort, weet ge niet Wat van me sinds is geschied Dat ge me niet zag, Bohort?” 3590 Hij zei hij had niets gehoord. “Neen?” zei ze. “Ik zal het u zeggen dan, Dat ik er niet zal liegen aan.” En ze vertelde hem geheel Hoe die zaken waren gevallen. 3595 “Nu heeft me beroepen,” zei zij, “Mador, van verraad hierbij; En hier is geen zo’n dappere ridder in het hof, Die me durft te beschermen daar of.” Bohort zei: “Bij mijn trouw, 3600 Dat uw ridders falen nu, vrouw, Dat is geen wonder, waarlijk; Want ge de beste man van aardrijk Die ridder naam heeft ontvangen Hebt gefaald, al zonder waan; 3605 Zodat ik zou denken nu Geen wonder, zoals het misviel u; Want ge doet met grote droefheden, En met grote schande mee, Sterven de beste ridder van aardrijk. 3610 En weet dat wel waarlijk, Dat ik nu ben veel blijer dus Dan ik in lange tijden was Om enige zaak die me geviel; Omdat nu zal ge weten wel 3615 Welk verlies zo is daaraan, Die verliest een goede man; Omdat was hij hier, dat zeg ik u, Hij liet het om de hele wereld nu, Hij zou hem de slag bestaan 3620 Tegen Mador, zonder waan, Al wist hij dat wel al duidelijk, Dat het onrecht ook de uwe was. Nu zal ge worden geleid tot die, Goddank, dat ge wel zal zien 3625 Dat ge niemand zal vinden, Die zich voor u zal onderwinden. Dus zal ge wel mogen wezen In grote avonturen bij deze Te ontvangen oneer, en schande daartoe.” 3630 “Bohort,” sprak de koningin toen, “Aan zo wie dat ik faal, Ik zal op geen manieren Aan u falen, al zonder waan, Ge zal me bijstaan.” 3635 “Vrouwe,” sprak Bohort, “nimmermeer Zo moet me helpen God Onze Heer, Of ik u in deze tijd zal bijstaan. Want ge hebt me genomen, zonder waan, Mijn verwant en mijn heer, 3640 Die ik ooit minde zo zeer. Ik ben u niet schuldig te helpen dan, Maar te deren al dat ik kan” Toen sprak de koningin voort: “Heb ik hem u genomen, Bohort?” 3645 Hij zei: “Ge hebt hem genomen. Ik weet waar hij is bekomen; Ik zag hem nooit ergens daar Zodat ik u zei van hem nieuws, Niet meer klein nog groot, 3650 Dan alsof hij was dood.” De koningin was om die zaak Erg zeer te ongemak. Ze begon te wenen droevig, En te peinzen erg zwaar. 3655 Ze wist niet wat te zeggen daarbij. Daarna sprak wel droevig zij, Dat Bohort wel mocht horen: “Ay God, waarom werd ik ooit geboren, Nadat ik nu moet, arm wijf, 3660 Met dus grote rouw in het lijf.” 212 Bohort scheidde van haar alzo te houden, Als een die hem graag wreken zou Met woorden op de koningin. En hij liet haar blijven daarbinnen. 3665 En toen ze dus werd gewaar, Dat niemand wilde helpen haar, Begon ze te drijven rouw zo groot, Alsof ze zag daar haar dood Voor haar ogen, of de creatuur 3670 Die ze meest minde te die uur. Hierna zei de koningin: “Lieve vriend, wel lieve minne, Nu mag ik wel zeggen in mijn klagen, Dat dus goede koning Bans verwanten 3675 Me minden, dat was om u; Want ze falen me nu. Ik zal uw groot ontbreken mede Hebben, in deze bezigheden.” De koningin dreef grote droefheden 3680 Bij dag en bij nacht mede, Zodat haar rouw immer toe groeide. De koning was te ongemak dus, Omdat hij kon niemand vinden, Die hem dus wilde onderwinden, 3685 Dat hij het kamp wilde aangaan Tegen Mador. Elk zei gelijk, Dat hij zich niet onderwond, Omdat Mador te die stonde Recht had, en de koningin 3690 Had onrecht naar hun zin. Daarna sprak Arthur de koning Tot Walewein van dit ding, En bad hem, dat hij door zijn minne Het kamp nam voor de koningin. 3695 Hij zei: “Ik ben geheel gereed daartoe Dat ik hiervan uw wil doe, Wilde ge me raden dit ding Loyaal, zoals een koning. Ge weet wel, dat mijn vrouwe al bloot 3700 Dezelfde ridder heeft gedood, Daar Mador haar van beroepen heeft. Bezie wat uw dat hart geeft: Mag ik haar beschermen loyaal, Ik ben geheel gereed, zekerlijk, 3705 Het kamp aan te vangen nu. Is het ook anders, ik zeg het u, Al was ze mijn moeder, ik liet het staan, Ik zou het niet willen aangaan; Hij is nog geboren niet 3710 Door wie, wat zo me anders geschiedt, Ik nu wil doen ontrouwheid.” De koning mocht te die plaats Aan Walewein niet anders gewinnen, Nog aan de andere van daarbinnen. 3715 En op de volgende dag nadien Mocht men daar in het paleis zien De hoogste heren van de plaats En van het land van Londen mede: Ze waren allen verzameld om te zien 3720 Wat de koningin zou geschieden. D koning sprak tot de koningin, Geheel vergramd in zijn zin: “Alzo help me God, vrouwe, ik weet Wat te zeggen, nadien dat het staat. 3725 Al mijn ridders, lijkt me nu, Van mijn hof falen u, Zodat ge zeker mag wezen, Dat ge op de volgende dag na deze Sterven moet schandelijke dood. 3730 Me was liever veel, bij God, Dat ik mijn land verloor al, Dan u dit gebeuren zal; Ik heb u meer bemind, en min, Dan enige ding, in mijn zin.” 3735 Toen de koningin dit werd bekend Ze weende zeer te die stond, En zo deed de koning mede. Alzo lang deze droefheden Hadden gedreven in hun zin 3740 Sprak de koning tot de koningin: “Vrouwe, deed ge nooit bede Aan Bohort en Hestor mede, Dat die een kamp wilde aangaan?” “Neen ik, heer, zonder waan; 3745 Ik waan ze het niet doen zouden, Omdat ze niet van u houden, En ze zijn van vreemde landen.” De koning zei toen gelijk: “Mijn raad is, dat ge de ene 3750 En de andere verzoekt in dit wenen. Falen ze u, nadien dat het staat, Zo weet ik voor u geen raad.” Ze zei, ze zou ze verzoeken dan, En beproeven wat ze er vonden aan. 3755 De koningin ontbood gereed Bohort en Hestor mede, Die ter vaart kwamen tot haar. Ten eerste dat ze haar worden gewaar Weende ze, en is geheel 3760 Hen beiden te voeten gevallen, En zei: “Ay edele man Van hart en van geslacht daaraan, En vermaard van grote macht, Hoe groot is van Benewic het geslacht. 3765 Of ge nooit Lancelot in uw zin, Uw neef, zodat ge hem mint, Om die minne van hem bid ik u, Dat ge me in deze nood helpt nu. En faalt het me van dezen, 3770 Ik zal eer morgenavond onteerd wezen; Omdat alle die zijn in dit hof Ze gaan me allen of.” Bohort begon te ontfermen Toen hij haar alzo hoorde kermen 3775 En te jammeren, de koningin. Hij hief haar op met lieve zin En zei: “Vrouwe, om deze zaak Wees niet te zeer te ongemak; Ik wil dat ge dus zeker bent, 3780 En heb je niet voor morgen priemtijd Betere hulp dan mij, ik zal dan Voor u het kamp vangen aan.” “Betere hulp,” zei ze, “dan gij? Ay God, waarvan mocht het komen mij?” 3785 “Vrouwe, “antwoordde Bohort toen, “Ik spreek er nu nimmer toe; Maar wees zeker dat ik u zal Houden dat ik heb gezegd al.” Toen de koningin dit verstond 3790 Ze was er van blijde in haar gemoed. Ze zijn onder hen beiden Daarna van haar gescheiden. De volgende dag te priemtijd Werd dat paleis aan elke zijde 3795 Vernieuwd, en de hele plaats, Met baronnen en met ridders mede, Omdat Mador zou komen daar. Sommige hadden om de koningin gevaar, En waanden dat er niemand zou 3800 Komen die haar beschermen wou. En na priemtijd heeft men vernomen Mador beneden in de hof komen, En vele ridders van grote macht Met hem, die waren van zijn geslacht. 3805 Hij kwam in het paleis als een ridder vrij, Geheel gewapend, uitgezonderd dat hij Geen helm nog schild had toen; En hij was zonder lans daartoe. Hij was een zeer groot man, 3810 En van grote macht daaraan. 213 Ten eerste dat hij kwam voor koning Arthur Hij eiste het kamp ter ure, Zoals ze een andere keren hadden gedaan. De koning antwoordde Mador gelijk: 3815 “Uw klacht zal men aldus belijden, En vindt de koningin niet nog heden Enige ridder, die haar nu Beschermen wil tegen u, Men zal met haar doen dan al 3820 Dat mijn hof wijzen zal. Ge zal hier binnen wachten Tot de tijd van vespertijden. En komt hier binnen geen man, Die het kamp voor haar gaat aan, 3825 Ge bent van uw beroep, zonder waan, Kwijt: men zal haar het hoofd afslaan.” Hij zei hij zou graag wachten. Hij ging in het paleis zitten te die tijden, En alzo deden de andere mede 3830 Die met hem gekomen waren ter plaatse. En wat voor die tijd kwam Lancelot in het hof, zoals ik het vernam, Goed gewapend naar zijn recht; Alleen, uitgezonderd een schildknecht. 3835 Hij had witte wapens al bloot, En in het schild twee banden rood. Hij steeg af in het hof met een vaart, En bond aan een boom zijn paard. Toen hij dit had gedaan 3840 Ging hij in het paleis gelijk, En hij hield, dus geloof het, Zijn helm altijd op het hoofd, En kwam in dusdanige doen Voor de koning en zijn baronnen. 3845 En daar herkenden hem een mens nee geen, Uitgezonderd Bohort en Hestor alleen. Toen hij voor de koning kwam toen sprak hij Zo hoog, dat alle die er waren bij Mochten horen en verstaan dit ding; 3850 Hij zei tot Arthur de koning: “Ik ben tot uw hof gekomen Omdat ik heb vernomen Een ding, die ik zeggen mag; Dat is dat hier op heden de dag 3855 Een ridder is gekomen in, Die mijn vrouwe, de koningin, Van verraad beroepen wil. Deed hij wel, hij zweeg dus stil; Is het alzo zoals me gezegd is, 3860 Zo zag nooit een man, dus wees gewis, Zo’n dolle ridder op geen tijd; Omdat, dat weet wel de hele wereldwijd, Beide luid en heimelijk, Men vond in heel aardrijk, 3865 Die het doorzocht algemeen, Zo’n goede vrouwe nee geen. En om haar deugden, En haar grote waardigheden, Die ik gevonden heb aan haar, 3870 Zo ben ik gekomen nu dus na Hier in haar bescherming. En wil haar van verraad Beroepen hier iemand die leeft?” Mador hiertoe antwoord geeft: 3875 “Heer ridder, omdat ge gekomen bent tot haar Om te beschermen haar, Ik ben gereed te beproeven al bloot Dat ze mijn broeder heeft gedood Ontrouw, in verraad.” 3880 “En ik ben gereed te beschermen,” Sprak Lancelot, “dat ze ontrouwheden Nooit deed, nog verraad mede.” Mador hij merkte niet toen Dat woord, die Lancelot er zei toe; 3885 En hij bood zijn pand ter plaatse. Zo deed Lancelot het zijne mede, Die de koning beide tezamen ontving. Toen sprak Walewein tot dat ding: “Ik waan wel dat Mador nu 3890 Kwaad heeft gegeven, zeg ik u; Omdat, hoe dat zijn broeder bleef dood, Ik zou wel durven zweren al bloot, Naar mijn weten, naar mijn zin, Dat nooit peinsde de koningin 3895 Ontrouwheid nog verraad. Dus mocht hem wel geschieden zwaarheid, Opdat in deze ridder zij Enige dapperheid, dat lijkt mij.” De koning sprak: “Nu ben je zeker dus, 3900 Ik weet niet wie die ridder is; Maar ik hoop dat hij te boven Blijven zal; en ik zou het wel loven.” De ridders porden met een vaart Beide tezamen ter plaatse waart, 3905 En alle die lieden groot en smal Gingen mede derwaarts al, Daar men bij gebruiken gewoon was Het kamp te vechten, zoals ik het las. Hier was groot volk gekomen nu 3910 Om te bezien, dat zeg ik u, Dat kamp, die daar zou zijn, Daarvan is gekomen de termijn. De koning liet komen daar De koningin, en zei daarnaar: 3915 “Vrouwe, zie hier een ridder nu, Die zijn lijf avontuurt voor u. Wordt hij overwonnen, ge moet wezen Vernietigd, zij het zeker van deze.” De koningin antwoordde meteen: 3920 “Heer, God moet te recht zien, Alzo waarlijk zoals ik nooit eerder Om verraad peinsde, heer.” De ridders zijn in die plaats gekomen, En hebben elk hun plaats genomen. 3925 Ze lieten lopen hun paarden, En kwamen met grote vaart Elk op de andere gereden toen. Daar raakte elk de andere zo, Dat nog schild, nog harnas, zonder waan, 3930 Hen bijstaan mocht, Elk werd gewond, zodat het bloed Grof uit zijn wonden woedt. En Mador moest toen geheel Van zijn paard ter aarde vallen, 3935 Zodat hij van de val gebroken was, En hij hard voelde dus Met dat hij groot was en zwaar. Hij sprong op, zoals hij het beste mocht, daarnaar; Maar zij het zeker, dat hij na dat 3940 Niet goed tot hem zelf was. Toen Lancelot hem dus zag te voet Leek het hem wel in zijn gemoed, Gebeurde het dat hij hem te paard bezocht, Dat men het hem wel daar uitlachen mocht. 3945 Hij steeg af van zijn paard gelijk, En liet het waar dat wilde gaan. Daarna trok hij zijn zwaard En ging daar te Mador waart. Hij legde het schild op zijn hoofd. 3950 Hij gaf Mador, dus geloof het, Met het zwaard een zware slag, Zodat hij niets hoorde of zag. Niet omdat Mador niet verzette Lancelot daar alles dat hij vermocht, 3955 En sloeg op hem vele slagen, Grote en kleine, binnen de dag. Dit mocht hem niet bijstaan, Omdat Lancelot had hem, zonder waan, Eer de middag kwam, gebracht daartoe, 3960 Dat hij in tien plaatsen bloedde toen. 214 En Lancelot deed hem zo ten onder, Dat alle die het zagen hadden verwondering, En mikten hem dood in hun zin, Om dat wilde zijn tegenpartij. 3965 En Lancelot, die dat wel kende, Dat hij wel mocht maken einde Van het kamp en te overwinnen, Hij peinsde toen in zijn zin, En had ontferming op deze, 3970 Omdat hij zijn gezel had geweest; En zei toen tot Mador gelijk: “Mador, u hebt een klacht gedaan. Daar u onteerd moet wezen bij Omdat het mijn wil alzo zij. 3975 Hierom raad ik u nu te waren, Dat u uw beroep laat varen Eer er erger daarvan geschiedt. Ik zal zoveel doen door die, Dat ik zal bejagen door uw minne, 3980 Dat mijn vrouwe de koningin Uw misdaad u vergeven zal, En de koning kwijtschelden van al.” Toen Mador verstaat die goedertierenheid Van Lancelot, en de vriendelijkheden, 3985 (Omdat hij hem dit deed en bood Zo wist hij wel dat het was Lancelot.) Hij knielde gelijk op de knieën, En gaf hem gelijk op zijn zwaard meteen, En zei: “Ik werp me nu meer 3990 In uw genade, lieve heer. Weet wel, dat me is geen schande Dat ik me werp in uw handen; Want ik mocht me niet opgeven Geen betere man in dit leven, 3995 Dat heb je hier en elders mede Getoond ter menige plaats.” Toen sprak Mador tot de koning: “Heer, ge hebt me met dit ding Te scherts gedreven, dat gij 4000 Lancelot bracht te kampen tegen mij.” Toen de koning wist het ware dus, Van diegene, dat het Lancelot was, Hij mocht zo lang wachten niet, Zodat Lancelot uit de plaats scheidt, 4005 Hij is tot Lancelot gegaan En omhelsde hem alzo gelijk, Alzo gewapend zoals hij was toen. Mijnheer Walewein kwam mede daartoe En deed hem zijn helm of. 4010 Daar mocht men zien in de hof Grote blijdschap en feesten drijven, Beide van mannen en van wijven. De koningin was in die dagen Kwijtgescholden van de klacht 4015 Die Mador had gedaan Op haar, zoals ge hebt verstaan. Al had ze zich verbolgen tevoren Op Lancelot, zoals ge mocht horen, Ze dacht nu wel dat ze deed 4020 Grote dolheid daarmee, Zodat ze tot hem zei daarnaar: “Heer, ik belij, en het is waar, Dat ik u zonder uw plicht Heb gewantrouwd te onrecht.” 4025 En Lancelot antwoordde haar dan: “Men wantrouwt menige man, Vrouwe, al uitgezonderd zijn buren.” Lancelot bleef in het hof te die uren Lang; en al had hij tevoren minne 4030 Gelegd aan de koningin, Hij minde haar nu veel meer Dan hij gedaan had nooit eerder, En ze hem weer desgelijks; En ze hielden het zo dolachtig, 4035 Zodat vele lieden het worden gewaar, En dat zij het wisten al openbaar. En Walewein wist mede al toen En zijn vier broeders daartoe. |
|
VIII. Hoe A[cgravain ende] Mordret Lancelote [bi der] coninginnen [waenden] gevaen hebben. Op enen dach was Walewein in di sale 4040Ende sine broders, ende hilden tale Van Lancelote bedectelike, Ende vander coninginnen des gelike. Acgravein was nerster, twaren, Hiertoe dan die andere waren. 4045Binnen dat si van desen saken Aldus onderlinge daer spraken Hebben si den coninc vernomen Uter coninginnen cameren comen; Ende Walewein seide: “Laet dese tale staen 4050Om den coninc, die hier comt gegaen;” Soe dattie coninc dit hoerde, Ende dat Acgravein hem antworde, Hine swege om gene sake, Hine souder af houden sprake. 4055Doe riep an ene side die coninc Waleweine ende vragede om dese dinc: “Ic bidde u, dat gi mi vroet maect Waeraf dat gi hier nu spraect, Ende wat gi daer had onder hant, 4060Datic soe te nouwen rade vant.” “Ay here,” sprac Walewein doe saen, “Om Gode, laet dit vragen staen. Acgravein, min broder, here, Hi es moylijc embermere 4065Dan hi bi rechte soude wesen. En onderwint u niet te weten van desen; U en mochter geen goet af comen, Ende en mochte u niet vromen.” “Sekerlike,” sprac doe die coninc, 4070Ic wilt weten boven alle dinc.” “Ay here,” sprac Walewein mettien, “Dan mochte altoes niet gescien; Bedie sijn secgen en es el niet, Dan niemare, dire wel op siet. 4075Bi deser redenen soe radic u Alse minen gerechten here nu, Dat gi laet dit vragen varen.” “In does niet,” sprac die coninc, “twaren, Ic mane u bider trouwen, die gi 4080Gode sculdech sijt ende mi, Dat gi mi die sake oppenbart, Daer gi nu af in stride ward.” Walewein sprac: “Hets wonder van u, Dat gi sijt soe bernende nu 4085Om te wetene niemaren. Ende al warics wel seker twaren, Dat gijs u sout belgen te miwaerd, Van mi en werdet niet geoppenbaert.” Ende Walewein ginc na deser tale, 4090Ende Gariet mede, uter zale. Dus sijn die twee brodere gegaen Uter zalen drove ende ongedaen. Die coninc es binnen der zalen bleven Ende ginc tot sinen anderen drien neven. 4095Hi ginc met hen sire varde In ene camere biden bogarde; Ende alsi in die camere waren Si sloten die dore toe, twaren. Die coninc seide doe: “Ic mane u 4100Bider trouwen di gi mi sijt sculdech nu, Dat gi mi van dien, daer ic eer Om vragede, berecht numeer.” Ende hi vraget Acgraveine doe; Ende Acgravein seider toe 4105Dat hi daer af sal swigen stille; 215 Vrages den anderen, oft hi wille, Diet alse wel weten alse hijt weet. Die andere doe seiden gereet: “Oft God wille, dan sal niet gescien, 4110Dat wi tale houden selen van dien.” “Bi mire trowen,” sprac die coninc, “Gi sult mi secgen, dese dinc Daer ic om vrage, ofte dan ni, Ic sal u doden, ofte gi mi.” 4115”Ay here,” sprac Acgravein saen, “Ic saelt u eer secgen, sonder waen. Ic seide tot Waleweine, den broder min, Ende toten andren, die hier sijn, Ende tote Gariette mede, 4120Datsi daden ongetrowechede, Datsi die scande entie onnere Soe lange gedogeden, here, Die u Lanceloet hevet gedaen.” Daertoe sprac die coninc Artur saen: 4125”Heeft mi Lanceloet gedaen dan scande? Segt mi wat es, te hande.” “Here,” antwerde Acgravein saen, “Hi es u ongetrowe, sonder waen; Bedie hi heeft u, lieve here, 4130Ane u wijf gedaen onnere, Ende daermede gesijn vleeschelike: Dit wetewi alle gemeinlike.” Doe die coninc verstont dese tale Werd hi te hant bleec ende vale, 4135Ende hi werd pensende daer sere. Doe sprac Mordreit ende seide: “Here, Wi hebben gedect dese sake Soe wi lancst mochten met gemake; Ende int inde moet alsoe wesen, 4140Dat men u moet van al desen Ontecken die gerechte waerhede. Ende wi hebben ongetrouwechede Gedaen daer an, dat wi, her coninc, Soe lange hebben verholen dese dinc.” 4145Hi seide doe: “Ic bidde u sere, Oft gi mi minnet noit ere, Dat gi daeromme penset algader Dat si vonden werden te gader. En nemics gene wrake dan 4150Alsemen van enen ongetrowen man Sculdech es van al te doene, Nembermer ne salic dragen crone.” “Here,” sprac Guerries doe, “Gi moeter selve oec raden toe; 4155Men mach niet sonder vrese groet Lancelote bringen ter doet; Bedie hi es van sijns selfs hant Een starc riddere, ende een falgant, Ende stout, ende van groter machte, 4160Ende edel man van geslachte. Daeraf sal comen grote riote, Doetmen enech vernoy Lancelote. Sijn geslachte sal beginnen thant Soe grote vete dragen op dit lant, 4165Dattie machtechste gemeinlike Van al uwen conincrike Selen verladen sijn met deser dinc; Ende oec gi selve, her coninc, Mochter om sterven lichtelike, 4170Une holpe God van hemelrike.” “Hierom en sorget altoes niet,” Sprac die coninc; “mare besiet Dat gi gedinct, des biddic u, Dat ic u hebbe gebeden nu.” 4175Si geloefdent hem bi sekerheden, Ende sijn aldus van hem gesceden. Die coninc was in gepense alden dach Meer dan hi te voren te sine plach. Ende omtrent none quam daer ter stede 4180Walewein ende Gariet mede. Tirst dat si sagen sconincs manire Worden sijs geware scire, Dat si hem hadden geseit al clare Van Lancelote al die niemare. 4185Hier omme liten si te gane Daer die coninc was, na minen wane; Ende gingen tere vensteren ter vard, Ende lagen daer ende sagen udeward. Het was soe stille in die zale: 4190Daer ne hilt nieman jegen anderen tale, Om dattie coninc soe gram sceen, Die in gepense was al in een, Ende niemanne antwerde wilde geven. Die coninc riep sine drie neven 4195Ende seide: “Nadat mi staet, Soe biddic u te gevene raet. Lanceloet sal hier binnen comen saen: Ic soude herde gerne bevaen, Mochtic, dattie niemare, 4200Die mi geseit es, geoppenbaert ware.” Acgravein antwerde sonder sparen: “Gi sult margen ten bosche varen, Ende gi sult den ridders doen verstaen, Dat si alle met u varen saen, 4205Sonder Lanceloet al eenlike; Ende hi sal hier bliven gewillelike; Ende ic ben wel seker van desen, Tirst dat gi geport sult wesen, Lanceloet sal comen hier binnen 4210Ende licgen bider coninginnen. Ende wi sullen hier binnen trecken, Ende ons in ene camere decken, Ende selen hem volgen saen Ende in deser maniren vaen, 4215Ende letten, ende houden toter tijt Dat gi vanden bosche comen sijt.” Alsi waren in dese tale Quam Walewein gaende in die zale; Ende als hi den raet so neuwe vant 4220Sprac hi toten coninc te hant: “Here, God moet geven, bi sire genade, Dat u goet moet comen van dien rade; Ic waenre quaet af sal comen sniemen, Ende u meer dan els iemen. 4225Acgravein, broder, ic bidde u, Dat gi gene dinc en doet nu, Gine mochse wel volbringen; Ende en sprect van genen dingen Van Lancelote, gine wetse claer; 4230Bedie Lanceloet es, dat es waer, Beter man dan gi sijt, Ende beter riddere in alre tijt.” Alse die coninc dit horde seide hi: “Walewein, gaet vollike van mi. 4235U ne gelovic nemmermere. Gi wist wel mine onnere Ende daetter mi niet af verstaen.” Walewein ginc vanden coninc saen, Ende es tote Gariette comen, 4240Ende seget dat hi wel hevet vernomen Dat Acgravein heeft ontect die dinc, Die si niet wilden ontecken den coninc. “Daer sal quaet af comen, sonder waen. Nu laet ons ter herbergen gaen, 4245Ende laten doen lude ende stille Acgraveine hier af sinen wille.” Daer si voren ter herbergenwaerd Gemoetten si in hare vard Lancelote, die hem voer mergen 4250Met hen te harre herbergen. Alst etentijt was vorense ter vard Alle te gadere te hoveward. Tirst dat si te hove sijn comen Soe heeft Lanceloet varinge vernomen 4255Dattene die coninc, als hine sach, 216 Niet anteerde alsi te voren plach; Ende dat hine niet en eerde, Maer heme van hem keerde. Ende hem wonderde sere van desen, 4260Waerbi dattet mochte wesen. Hine wiste niet dattie coninc Op hem was gram om enege dinc. Hi sat metten anderen tier tide; Hine maecte hem niet soe blide 4265Alsi te voren te doene plach, Omdat hi den coninc soe pensen sach. Na den etene vermaende die coninc Sinen ridders van ere dinc, Dat si opten anderen dach varen 4270Met hem te bosche sonder sparen. Alse dit Lanceloet horde hi seide Toten coninc, al sonder beide: “Here, eest u wille, ic sal wesen Een geselle mede van desen.” 4275Die coninc heme antwerde gaf: “Ic sal u wel verdragen hier af; Ic hebbe andere ridders gnoech nu Met mi te vaerne, secgic u.” Hier ane verstont Lanceloet wel 280Dattie coninc te hemwaerd was fel, Ende liet dese tale staen, Ende ginc tsire herbergen saen, Ende vertelde Bohorde al te hant Wat gelate hi anden coninc vant. 4285Doe sprac Bohort: “Soete here, Nu beduchtic mi wel sere Dattie coninc iet weet vander minnen Van u ende vander coninginnen.” Opten anderen dach als di sonne op was 4290Vragede Walewein Lancelote das, Oft hi mede wilde riden? Hi ende Gariet souden tiden Metten anderen te bosche enter rivire. Ende Lanceloet gaf antwerde scire, 4295Dat hi niet gestaet ne ware Met hen te varne al dare. Tirst dattie coninc sciet van Karmeloet Was te hant ontboden Lanceloet Vander coninginnen alsoe houde, 4300Dat hi tote hare comen soude. Tirst dat Lanceloet heeft versien Den bode was hi blide van dien, Ende seide: hi souder comen saen. Doe dede hijt Bohorde verstaen 4305Dat hire ember gaen woude. Bohort bat dat hijt laten soude. Lanceloet antwerde hem sciere: Hine liets niet, in gere maniere, Hine soude tote hare gaen. 4310Doe seide Bohort tot hem saen: “Nadien datter u te gane staet, So doet van ere dinc minen raet, Ende gaet dore desen bogard Recht vort ter coninginnenward: 4315Hi leit u tharre camere gereckelike, Ende dit mogedi gaen bedectelike. En laet altoes niet achter u U swaerd: dats min raet nu.” Dus maecte Lanceloet sine vard, 4320Alsem Bohort riet, dorden boegard. Alse Lanceloet biden torre quam, Ende Acgravein sijn comen vernam Bi enen spiere, die hem saen Sijn comen hadde doen verstaen, 4325Togedine sinen gesellen na dien; Ende tirst dat sine hadden gesien Spracsi: “Latet ons soe versien, Dat hi ons niet moge ontflien, Tirst dat hi sal wesen binnen 4330In die camere metter coninginnen.” Si antwerden doe alle saen: “Hine sal ons niet mogen ontgaen; Wi vangene al naect bi hare.” Lanceloet werd niet geware 4335Van derre wachtingen, ende es saen Inder coninginnen camere gegaen, Daer sijns ontbeit die coninginne. Ende tirst dat hi was daer inne Loec hi die dore weder toe, 4340Alst hem gaf die aventure doe, Ende om dat God daer nine woude Dat menne daer doet slaen soude. Hie heeft hem ontscoit ende ontcleet, Ende ginc int bedde bi hare gereet. 4345Ende hi was onlangen tijt daer, Dattie gene quamen daernaer, Dine gewacht hadden te voren, Ende quamen ter cameredoren; Ende alsise besloten doe vonden 4350Si worden temayert tien stonden. Si wisten wel in allen maniren Dat si doe moesten falgiren Van dat si pensden te voren. Si trecten te hant ter doren, 4355Alsoe alst hen Acgravein riet, Die sach wel, men mochte nu niet Daer binnen comen, menne stake Die dore te sticken ende brake. Si staken sere ende hurten toe 4360An die dore, die daer waren doe. Doe tgene verstont die coninginne Si seide te hant: “Ay soete minne, Lanceloet, wi sijn verraden, sonder waen.” “Wat es dit?” sprac Lanceloet saen. 4365Doe hoerdi hurten ende steken Liede, die de dore wilden breken. Doe sprac tot hem die coninginne: “Ay Lanceloet, wel soete minne, Wi sijn verraden ende oec doet. 4370Nu sal mijn here weten al bloet Die coninc van mi ende u. Al dit hevet ons beraden nu Acgravein, ende alt verdriet.” Lanceloet sprac: “Temayert u niet, 4375Live vrowe; maer ic segt u bloet, Hi hevet gejaget hier sine doet, Ende hi es die hier ombe sal Irst sterven, hebbics geval.” Si sijn vanden bedde opgestaen 4380Ende gereiden hen, soe si best consten, saen. Alse Lanceloet siet datter toe es comen Datmenne daer binnen heeft vernomen Hi gereit hem met snelre vard, Ende trect hem ter camerdoren ward, 4385Alse die hem ducht van gere saken; Ende sprac tot hen die de dore braken: “Valsce ridders, ontbeit mins daer vore. Ic sal u ontoen die dore Ende sien wire vort begert 4390In te comene.” Hi trac sijn swerd Ende ontede di dore, ende sprac dit wort: “Die stoutste van u allen come vort.” Een riddere haettene van doetveten; Ende was Tamagius geheten; 4395Die trac vore die andere saen, Ende es tote hem ingegaen. Ende Lanceloet, die sijns soe begerde, Slogene so sere metten swerde, Dat hi doet vel ter eerden 4400In die camere te middewerden. Tirst dattie andere dit sien Trecken si alle achter mettien. Alse Lanceloet des geware ward Sprac hi toter coninginnen metter vard: 4405”Dit orloge nemt inde saen: 217 Alst u goet donct, ic sal wech gaen.” Si antwerde, dat si wel woude Dat hi ware in sine behoude, Soe wat saken dat daer nare 4410Enechsins soude gescien hare. Doe sloet hi die dore metter vard, Ende trac den doden riddere te hemward: Daerna hi hem die wapene af dede Ende wapendere hem selven mede, 4415Ende ontede die dore, ende seide saen, Hine gave hem niemanne gevaen. Hi hadde ute getrect sijn swaerd Ende spranc onder henlieden ter vard, Ende hi sloec soe sere onsoete 4420Die hem irst quam te gemoete, Dat hi niet mochte weder opstaen. Doe ruemden hem die andere saen. Lanceloet trac te hant in den boegaert Ende ginc alsoe ter herbergenwaerd, 4425Daer hi sinen neve te hant, Bohorde, in ene camere vant, Die in sorgen om hem was doe; Want sijn herte gaf hem embertoe, Dats conincs Arturs geslachte 4430Om hem hadden gedaen wachte. Ende alse Bohort dat vernam, Dat Lanceloet al gewapent quam, Die van hem was ongewapent gegaen, Verstont hi wel bi desen saen, 4435Dat hi wederstoet hadde vonden. Hi ginc jegen hem tien stonden Ende seide: “Here, wat es die niemaren? Hoe hebdi nu gevaren? Ende wat node heeft u dit gedaen, 4440Dat gi comt gewapent gegaen?” Hi seide hem: “Neve, bi mire wet, Acgravein, Guerries ende Mordret Hadden mi bespiet alle drie, Ende wilden gevangen hebben mie, 4445Daer ic in die camere binnen Was met mire vrowen der coninginnen. Si quamen met groten ridderscape Dat was van haren geselscape, Ende hadden mi geslegen doet 4450Bedien dat si mi vonden bloet Ende ic mi niet wachte jegen hen; Maer danc hebbe God. ic ben Hen, haers ondancs, al ontgaen, Dat si mi niet en hebben gevaen.” 4455”Here,” sprac Bohort, “nu salmen mogen Sien beginnen grote orlogen, Soe datmen genen inde sal sien Binnen onsen live daeraf gescien. Nu sal ons die coninc haten mere 4460Dan hi ons minde noit ere. Nu bedarf ons wel, dat wi versien Wat wi hebben te doene mettien. Ic weet wel, dat ons min here die coninc Haten sal boven alle dinc; 4465Ende ic weet dat wel in minen sinne, Men sal ontliven die coninginne, Opdat hare nieman te staden staet. Here, bi derre redenen es min raet, Dat wi nu van henen sceden, 4470Ende inden bosch varen tere steden, Daer ons die coninc niet vinden mach. Ende tirst dat comen sal die dach Dat men mire vrowen sal jugiren ..... Ic weet wel in allen maniren 4475Datmense sal leiden al ongespart, Om te verdoene, udeward.” Bohort ende Lanceloet mede Drogen des over een bede, Ende dadent al opsitten doe, 4480Ridders ende seriante daertoe, Die daer waren vanden haren. Ende alsi alle getellet waren Hadden si achtentwintich ridders coene, Die vrome waren ende van stouten doene. 4485Dese hebben haer herberge gelaten Ende sijn gereden harre straten, Ende reden alle in een foreest, Daer sijt dies vonden ende meest: Ende sinden te Karmeloet enen garsoen 4490Om te wetene wat men soude doen Met harre vrowen, der coninginne, Alse die hadden thareward minne. Nu swiget hier af die aventure, Ende sprect vort vanden coninc Arture. |
VIII. Hoe Acgravein en Mordret Lancelot bij de koningin gevangen waanden te hebben. Op een dag was Walewein in de zaal 4040 En zijn broeders, en hielden taal Van Lancelot bedekt, En van de koningin desgelijks. Acgravein was naarstiger, te waren, Hiertoe dan de andere waren. 4045 Binnen dat ze van deze zaken Aldus onderlinge daar spraken Hebben ze de koning vernomen Uit de koningin kamer gekomen; En Walewein zei: “Laat deze taal staan 4050 Om de koning, die hier komt gegaan;” Zodat de koning dit hoorde, En dat Acgravein hem antwoordde, Hij zweeg om geen zaak, Hij zou ervan houden spraak. 4055 Toen riep aan een zijde de koning Walewein en vroeg hem om dit ding: “Ik bid u, dat ge me bekend maakt Waarvan dat ge hier nu sprak, En wat ge daar had onder hand, 4060 Dat ik zo niet te raden vindt.” “Ay heer,” sprak Walewein toen gelijk, “Om God, laat dit vragen staan. Acgravein, mijn broeder, heer, Hij is moeilijk immermeer 4065 Dan hij bij recht zou wezen. En onderneem u niet te weten van deze; U mocht er geen goed van komen, En het mocht u niet bekomen.” “Zekerlijk,” sprak toen de koning, 4070 Ik wil het weten boven alle ding.” “Ay heer,” sprak Walewein meteen, “Dat mocht altijd niet geschieden; Omdat zijn zeggen anders is niet, Dan nieuws, die er goed op ziet. 4075 Bij deze redenen zo raad ik u Als mijn gerechte heer nu, Dat ge laat dit vragen varen.” “Ik doe het niet,” sprak de koning, “te waren, Ik maan u bij de trouw, die gij 4080 God schuldig bent en mij, Dat ge me die zaak openbaart, Daar ge nu van in strijd werd.” Walewein sprak: “Het is verwonderlijk van u, Dat ge bent zo’n brandend nu 4085 Om te weten nieuws. En al was ik het wel zeker te waren, Dat ge u niet zou verbolgen tot mij waart, Van mij wordt het niet geopenbaard.” En Walewein ging na deze taal, 4090 En Gariet mede, uit de zaal. Dus zijn de twee broeders gegaan Uit de zaal droevig en ongedaan. De koning is binnen de zaal gebleven En ging tot zijn andere drie neven. 4095 Hij ging met hen zijn vaart In een kamer bij de boomgaard; En toen ze in die kamer waren Ze sloten de deur toe, te waren. De koning zei toen: “Ik vermaan u 4100 Bij de trouw die ge me schuldig bent nu, Dat ge me van dat, daar ik eerder Om vroeg, bericht nu meer.” En hij vroeg het Acgravein toen; En Acgravein zei ertoe 4105 Dat hij daarvan zal zwijgen stil; 215 Vraag het de anderen, als ze willen, Die het alzo goed weten zoals hij het weet. De anderen toen zeiden gereed: “Als God het wil, dat zal niet geschieden, 4110 Dat we taal houden zullen van die.” “Bij mijn trouw,” sprak de koning, “Ge zal me zeggen, dit ding Daar ik om vraag, als dan niet, Ik al u doden, of gij mij.” 4115 “Ay heer,” sprak Acgravein gelijk, “Ik zal het u eerder zeggen, zonder waan. Ik zei tot Walewein, de broeder van mij, En tot de anderen, die hier zijn, En tot Gariette mede, 4120 Dat ze deden ontrouwheden, Dat ze de schande en de oneer Zo lang gedoogden, heer, Die u Lancelot heeft gedaan.” Daartoe sprak koning Arthur gelijk: 4125 “Heeft me Lancelot gedaan dan schande? Zeg me wat het is, gelijk.” “Heer,” antwoordde Acgravein samen, “Hij is u ontrouw, zonder waan; Omdat hij heeft u, lieve heer, 4130 Aan u vrouw gedaan oneer, En daarmee geweest vleselijk: Dit weten we alle algemeen.” Toen de koning verstond deze taal Werd hij gelijk bleek en vaal, 4135 En hij werd peinzend daar zeer. Toen sprak Mordret en zei: “Heer, We hebben bedekt deze zaak Zo we het langst mochten met gemak; En in het einde moet het alzo wezen, 4140 Dat men u moet van al deze Zeggen die echte waarheden. En we hebben ontrouwheden Gedaan daaraan, dat we, heer koning, Zolang hebben verholen dit ding.” 4145 Hij zei toen: “Ik bid u zeer, Zoals ge me mint nooit eerder, Dat ge daarom peinst allemaal Dat ze gevonden werden tezamen. En neem ik geen wraak dan 4150 Zoals men van een ontrouwe man Schuldig is van alles te doen, Nimmermeer zal ik dragen een kroon.” “Heer,” sprak Guheries toen, “Ge moet er zelf ook beraden toe; 4155 Men mag niet zonder vrees groot Lancelot brengen ter dood; Omdat hij is van zijn eigen hand Een sterk ridder, en een moedige, En dapper, en van grote macht, 4160 En edele man van geslacht. Daarvan zal komen grote oneinigheid, Doet men enige verdriet aan Lancelot. Zijn geslacht zal beginnen gelijk Zo’n grote vete te dragen op dit land, 4165 Zodat de machtigste algemeen Van al uw koninkrijk Zullen verladen zijn met dit ding; En ook gij zelf, heer koning, Mocht er om sterven lichtelijk, 4170 Als u niet helpt God van hemelrijk.” “Hierom bezorg je altijd niet,” Sprak de koning; “maar beziet Dat ge gedenkt, dus bid ik u, Dat ik u heb gebeden nu.” 4175 Ze beloofden het hem bij zekerheden, En zijn aldus van hem gescheiden. De koning was in gepeins de hele dag Meer dan hij tevoren te zijn plag. En omtrent noen kwam daar ter plaatse 4180 Walewein en Gariet mede. Ten eerste dat ze zagen konings manieren Worden zij het gewaar snel, Dat ze hem hadden gezegd alles helder Van Lancelot al het nieuws. 4185 Hierom lieten ze het gaan Daar de koning was, naar mijn waan; En gingen tot een venster ter vaart, En lagen daar en zagen naar buiten waart. Het was zo stil in die zaal: 4190 Daar hield niemand tegen anderen taal, Omdat de koning zo gram scheen, Die in gepeins was al in een, En niemand antwoord wilde geven. De koning riep zijn drie neven 4195 En zei: “Nadat het me staat, Zo bid ik u te geven raad. Lancelot zal hierbinnen komen gelijk: Ik zou hem erg graag vangen, Mocht ik, dat het nieuws, 4200 Dat me gezegd is, geopenbaard was.” Acgravein antwoordde zonder sparen: “Ge zal morgen ten bos varen, En ge zal de ridders laten verstaan, Dat ze alle met u varen gelijk, 4205 Uitgezonderd Lancelot geheel; En hij zal hier blijven gewillig; En ik ben wel zeker van deze, Ten eerste dat ge gegaan zal wezen, Lancelot zal komen hierbinnen 4210 En liggen bij de koningin. En we zullen hier binnen trekken, En ons in een kamer bedekken, En zullen hem volgen gelijk En op deze manier vangen, 4215 En beletten, en houden tot de tijd Dat ge van het bos gekomen bent.” Toen ze waren in deze taal Kwam Walewein gegaan in de zaal; En toen hij de raad zo net vond 4220 Sprak hij tot de koning gelijk: “Heer, God moet geven, bij zijn genade, Dat u goeds moet komen van die raad; Ik waan dat er kwaad van zal komen anders, En u meer dan ander iemand. 4225 Acgravein, broeder, ik bid u, Dat ge geen ding doet nu, Ge mag ze wel volbrengen; En spreekt van geen dingen Van Lancelot, ge weet ze helder; 4230 Omdat Lancelot is, dat is waar, Betere man dan gij bent, En betere ridder in alle tijd.” Toen de koning dit hoorde zei hij: “Walewein, ga volledig van mij. 4235 U geloof ik nimmermeer. Ge wist wel mijn oneer En liet me er niets van verstaan.” Walewein ging van de koning gelijk, En is tot Gariet gekomen, 4240 En zegt dat hij wel heeft vernomen Dat Acgravein heeft gezegd dat ding, Die ze niet wilden openbaren aan de koning. “Daar zal kwaad van komen, zonder waan. Nu laat ons ter herberg gaan, 4245 En laten doen luid en stil Acgravein hiervan zijn wil.” Daar ze voeren ter herberg waart Ontmoetten ze in hun vaart Lancelot, die hem voer te vervrolijken 4250 Met hen tot hun herberg. Toen het etenstijd was voeren ze ter vaart Alle tezamen te hof waart. Ten eerste dat ze te hof zijn gekomen Zo heeft Lancelot snel vernomen 4255 Dat de koning hem, toen hij hem zag, 216 Niet hanteerde zoals hij tevoren plag; En dat hij hem niet eerde, Maar zich van hem keerde. En hij verwonderde zeer van deze, 4260 Waarbij dat het mocht wezen. Hij wist niet dat de koning Op hem was gram om enig ding. Hij zat met de anderen te die tijde; Hij maakte hem niet zo blijde 4265 Zoals hij tevoren te doen plag, Omdat hij de koning zo peinzend zag. Na het eten vermaande de koning Zijn ridders van een ding, Dat ze op de volgende varen 4270 Met hem te bos zonder sparen. Toen dit Lancelot hoorde hij zei Tot de koning, al zonder wachten: “Heer, is het uw wil, ik zal wezen Een gezel mede van dezen.” 4275 De koning hem antwoord gaf: “Ik zal u wel vrijlaten hiervan; Ik heb andere ridders genoeg nu Met mij te varen, zeg ik u.” Hieraan verstond Lancelot wel 280 Dat de koning tot hem waart was fel, En liet deze taal staan, En ging naar zijn herberg gelijk, En vertelde Bohort al gelijk Welk gelaat hij aan de koning vond. 4285 Toen sprak Bohort: “Lieve heer, Nu beducht ik me wel zeer Dat de koning iets weet van de minnen Van u en van de koningin.” De volgende dag toen de zon op was 4290 Vroeg Walewein Lancelot dat, Of hij mede wilde rijden? Hij en Gariet zouden gaan Met de anderen te bos en de rivier. En Lancelot gaf antwoord snel, 4295 Dat hij niet uitgenodigd was Met hen te varen al daar. Ten eerste dat de koning scheidde van Carmeloet Was gelijk ontboden Lancelot Van de koningin alzo te houden, 4300 Dat hij tot haar komen zou. Ten eerste dat Lancelot heeft gezien De bode was hij blijde van dien, En zei: hij zou er komen gelijk. Toen liet hij het Bohort verstaan 4305 Dat hij er immer gaan wou. Bohort bad dat hij het laten zou. Lancelot antwoordde hem snel: Hij liet het niet, op geen manier, Hij zou tot haar gaan. 4310 Toen zei Bohort tot hem gelijk: “Nadien dat het u te gaan staat, Zo doe van een ding mijn raad, En ga door deze boomgaard Recht voort ter koningin waart: 4315 Hij leidt u tot haar kamer recht, En dit moet ge gaan bedekt. En laat altijd niet achter u Uw zwaard: dat is mijn raad nu.” Dus maakte Lancelot zijn vaart, 4320 Zoals hem Bohort aanraadde, door de boomgaard. Toen Lancelot bij de toren kwam, En Acgravein zijn komen vernam Bij een spion, die hem glijk Zijn komen had laten verstaan, 4325 Toonde hij zijn gezellen na dien; En ten eerste dat ze hem hadden gezien Spraken ze: “Laat heet ons zo voorzien, Dat hij ons niet mag ontkomen, Ten eerste dat hij zal wezen binnen 4330 In de kamer met de koningin.” Ze antwoorden toen alle gelijk: “Hij zal ons niet mogen ontgaan; We vangen hem al naakt bij haar.” Lancelot werd niet gewaar 4335 Van die opwachting, en is gelijk In de koningin kamer gegaan, Daar op hem wachtte de koningin. En ten eerste dat hij was daarin Sloot hij de deur weer toe, 4340 Zoals het hem gaf het avontuur toe, En omdat God daar niet wou Dat men hem daar dood slaan zou. Hij heeft zijn schoenen uitgedaan en ontkleed, En ging in het bed bij haar gereed. 4345 En hij was korte tijd daar, Dat diegene kwamen daarnaar, Die hem opgewacht hadden tevoren, En kwamen ter kamerdeur; En toen ze die besloten toen vonden 4350 Ze worden ontsteld te die stonden. Ze wisten wel in alle manieren Dat ze toen moesten falen Van dat ze peinsden tevoren. Ze trokken gelijk aan de deur, 4355 Alzo zoals hen Acgravein aanraadde, Die zag wel, men mocht nu niet Daarbinnen komen, men stak De deur te stukken en brak. Ze staken zeer en porden toe 4360 Aan die deur, die daar was dicht. Toen datgene verstond de koningin Ze zei gelijk: “Ay zoete minne, Lancelot, we zijn verraden, zonder waan.” “Wat is dit?” sprak Lancelot gelijk. 4365 Toen hoorde hij horten en steken Lieden, die de door wilden breken. Toen sprak tot hem de koningin: “Ay Lancelot, wel lieve minne, We zijn verraden en ook dood. 4370 Nu zal mijn heer weten al bloot De koning van mij en u. Alles dit heeft ons beraden nu Acgravein, en al het verdriet.” Lancelot sprak: “Ontstel u niet, 4375 Lieve vrouwe; maar ik zeg het u bloot, Hij heeft gejaagd hier zijn dood, En hij is die hierom zal Ten eerste sterven, heb geluk.” Ze zijn van het bed opgestaan 4380 En bereiden hen, zo ze het best konden, gelijk. Toen Lancelot ziet dat het ertoe is gekomen Dat men ze daarbinnen heeft vernomen Hij bereidde zich met een snelle vaart, En trok zich ter kamerdeur waart, 4385 Als een die zich ducht van geen zaken; En sprak tot hen die de deur braken: “Valse ridders, wacht op mij daarvoor. Ik zal u openen die deur En zien wie er voort begeert 4390 In te komen.” Hij trok zijn zwaard En opende de deur, en sprak dit woord: “Die dapperste van u allen komt voort.” Een ridder haatte hem van doodsvete; En was Tamagius geheten; 4395 Die trok voor de andere gelijk, En is tot hem ingegaan. En Lancelot, die hem zo begeerde, Sloeg hem zo zeer met het zwaard, Zodat hij dood viel ter aarden 4400 In de kamer te midden waart. Ten eerste dat de andere dit zien Trekken ze alle naar achteren meteen. Toen Lancelot dus gewaarwerd Sprak hij tot de koningin met een vaart: 4405 “Deze oorlog neemt einde gelijk: 217 Zoals het u goed lijkt, ik zal weggaan.” Ze antwoordde, dat ze wel wou Dat hij was in zijn behoud, Zo welke zaken dat daarnaar 4410 Enigszins zouden geschieden haar. Toen sloot hij de deur met een vaart, En trok de dode ridder tot hem waart: Daarna hij hem de wapens af deed En wapen er zichzelf mede, 4415 En opende de deur, en zei gelijk, Hij gaf hem niemand gevangen. Hij had uitgetrokken zijn zwaard En sprong onder hen lieden ter vaart, En hij sloeg zo zeer hard 4420 Die hem eerst kwam tegemoet, Zodat hij niet mocht weer opstaan. Toen ruimden hem de anderen gelijk. Lancelot trok gelijk in de boomgaard En ging alzo ter herberg waart, 4425 Daar hij zijn neef gelijk, Bohort, in een kamer vond, Die in zorgen om hem was toen; Want zijn hart gaf hem immer toe, Dat konings Arthurs geslacht 4430 Om hem hadden gedaan wacht. En toen Bohort dat vernam, Dat Lancelot geheel gewapend kwam, Die van hem was ongewapend gegaan, Verstond hij wel bij deze gelijk, 4435 Dat hij weerstand had gevonden. Hij ging tegen hem te die stonden En zei: “Heer, wat is het nieuws? Hoe heb je nu gevaren? En welke nood heeft u dit gedaan, 4440 Dat ge komt gewapend gegaan?” Hij zei hem: “Neef, bij mijn weet, Acgravein, Guheries en Mordret Hadden me bespied alle drie, En wilden gevangen hebben mij, 4445 Daar ik in de kamer binnen Was met mijn vrouwe de koningin. Ze kwamen met grote ridderschap Dat was van hun gezelschap, En hadden me geslagen dood 4450 Bij die dat ze me vonden bloot En ik me niet waakte tegen hen; Maar dank heeft God, ik ben Hen, tegen hun wil, geheel ontgaan, Zodat ze me niet hebben gevangen.” 4455 “Heer,” sprak Bohort, “nu zal men mogen Zien beginnen grote oorlogen, Zodat men geen einde zal zien Binnen ons leven daarvan geschieden. Nu zal ons de koning haten meer 4460 Dan hij ons minde nooit eerder. Nu is het nodig wel, dat we verzien Wat we hebben te doen meteen. Ik weet wel, dat ons mijnheer de koning Haten zal boven alle ding; 4465 En ik weet dat wel in mijn zin, Men zal ontlijven de koningin, Omdat haar niemand bijstaat. Heer, bij die redenen is mijn raad, Dat we nu van henen scheiden, 4470 En in het bos varen te ene plaats, Daar ons de koning niet vinden mag. En Ten eerste dat komen zal de dag Dat men mijn vrouwe zal beoordelen..... Ik weet wel in alle manieren 4475 Dat men haar zal leiden al zonder sparen, Om te verdoen, uit waart.” Bohort en Lancelot mede Kwamen dus overeen beide, En lieten alle opzitten toen, 4480 Ridders en bedienden daartoe, Die daar waren van de haren. En toen ze alle geteld waren Hadden ze achtentwintig ridders koen, Die koen waren en van dappere doen. 4485 Deze hebben ze in hun herberg gelaten En zijn gereden hun straten, En reden alle in een bos, Daar zij het dus vonden en meest: En zonden te Carmeloet een bediende 4490 Om te weten wat men zou doen Met hun vrouwe, de koningin, Als een die had tot haar hun minne. Nu zwijgt hiervan het avontuur, En spreekt voort van koning Arthur. |
|
IX. Hoemen die coninginne bernen woude, ende hose Lanceloet bescudde. 4495Die aventure seget, alsict vernam, Dat te nonen die coninc quam Vanden bosche. Alsi gebeet was Quam hem te hant die niemare das, Dattie coninginne, sonder waen, 4500Met Lancelote was begaen. Ende die coninc vragede daer nare Oft Lanceloet gevangen ware? Si seiden, hine ware niet gevaen, Maer hi ware en wech ontgaen, 4505Ende daertoe al sijn geselscap mede; Ende sine wisten te welker stede. Doe beval die coninc sciere, Datmen die coninginne jugire. Acgravein ende Mordret wiseden dare, 4510Datmense sculdech te berne ware, Alse die wel verdient hadde das, Dat si liet den coninc, die soe goede man was, Ende enen anderen liet licgen bi hare. Alse Walewein des werd geware 4515Hi was daeraf drove sere, Ende seide toten coninc, sinen here: “Here, al dat ic houde van u Dat gevic u weder op nu, Ende ic en dine u nembermere 4520Den dach dat ic leven sal, here, Gedogedi nu hier ter stede Dese grote ongetrouwechede.” Die coninc sweech embertoe vort, Ende en antwerde hem niet een wort; 4525Maer hi beval alsoe houde Datmen tfier ontsteken soude Onder den bosch, daermen inne Bernen soude die coninginne. Men dede sijn gebot haestelike. 4530Daer ne was arm no rike In al die port, sine waren Verdroeft van deser niemaren. Die coninc sprac tot Acgraveine: “Gi sult hoedere sijn vanden pleine 4535Daermen ontsteken sal dat vier. Gi sult tot u nemen hier Viertech ridders daer met u, Die hem alle selen wapenen nu, Die met u int plein selen sijn al, 4540Daermen die coninginne bernen sal.” Acgravein bat den coninc saen, Dat hi met hem dade gaen Gariette, diet hem al Ontseide doe hijt hem beval. 4545Nochtan sprac so vele die coninc, Dat Gariet te dire dinc Belovede mede te vaerne; Nochtan dede hijt ongaerne. Hierna sprac Gariet vort 4550Tote Acgraveine dese wort: 218 “Acgravain, Acgravein, waendi Dat ic hier ben comen bedi Dat ic hier wille nu ten tiden Jegen min her Lancelote striden, 4555Oft hi die coninginne nu ter uren Bescudden wilde bi aventuren? Wet wel, dat ic mi daeraf niet En onderwinde, wat mins gesciet. Mi ware liever, bi mire trouwen, 4560Dat Lanceloet hilde mire vrowen Al sijn leven, dant quame te desen, Dat si dus ontlivet soude wesen.” Dus spraken si twee van deser saken, Dat si den vire begonden naken 4565Dat al ontsteken was tien tiden. Lanceloet was doe daer besiden Inden bosch, bedectelike, Ende sijn geselscap dier gelike. Tirst dat hi heeft vernomen 4570Sinen bode daer wedercomen, Die hi hadde gesent int hof Om niemare te wetene daerof, Hi es jegen den bode gegaen, Ende vragede om niemare saen. 4575Hi antwerde: “Quade niemare.” Hi seide doe dat daer ware Die coninginne gejugert ter doet; Ende hi wisede hem tfier al bloet Daermense in bernen soude. 4580Hiertoe sprac Lanceloet alse houde: “Nadien dat hiertoe comen es, Daer es sulc, sijt seker des, Die de coninginne waent ontliven, Hi sal selve eer doet liven. 4585Ic bidde Gode hier ter stede, Oft hi oit gehorde bede, Dat hem besondecht man bat, Dat hi mi wille geven dat, Dat ic mote Acgraveine 4590Vinden hier in desen pleine, Die ons al dit pleit heeft beraden.” Si berecten hen bi stade, Ende saten elc op sijn pert, Van allen wapenen wel bewerd, 4595Ende sijn derwaerd gestreken Daer si dat vier sagen ontsteken. Tirst dat die opt velt waren Lancelote sagen comen gevaren, Si worden altehant vervart, 4600Ende worden ropende metter vard: “Vliet. Vliet. Siet hier Lancelote, Die hier comt met sire rote Bescudden die coninginne, Dat donct ons in onsen sinne.” 4605Lanceloet quam daer ter steden Vor al die andere gereden, Ende sochte soe vele in sijn comen, Dat hi Acgraveine heeft vernomen. Tirst dat hi sijns geware ward 4610Hi voer op hem metter vard, Ende bestontene in den pleine, Ende seide doe tote Acgraveine: “Quaet verradere, gi sijt comen nu In uwe doet, dat secgic u.” 4615Ende hi stakene soe onsochte, Dat hem niet gehulpen mochte Noch scilt, noch halsberch mede, Hine dorstakene daer ter stede Metter glavien, datmen van dien 4620An dander side dyser mochte sien; Ende warpene met crachte groet Van sinen orsse neder al doet. Ende hi riep op Guerries daernaer, Dat hi hem hoede jegen hem daer; 4625Want hi ontsekerdene al bloet, Alse dine wille slaen te doet. Ende hi slogene soe onsochte, Dat hem niet gehulpen mochte Sijn halsberch, hine moeste breken. 4630Hi heeftene dor die borst gesteken Ende nedergeworpen soe int grone, Hine heeft geens arsaters te doene. Die andere, die met hem waren, Dorebraken te hant die scaren, 4635Ende slogen ende dorestaken Al dat si mochten geraken, Ende hadden daer in dat parc Enen fellen wijch ende starc. Ende alse Gariet vorsiet 4640Sine broders daer licgen, en es niet Te vragene oft hi om die sake Drove was ende tongemake, Alse die waende wel weten al bloet. Dat sine broders beide waren doet. 4645Des was hi drove van herten. Hi voer op Meladus den swerten, Dien hi dede sware porsse, Ende stakene neder vanden orsse, Dat hi vel ter eerden daer. 4650Ende hi trac sijn swaerd daernaer, Alse die was een stout degen, Ende hi heeft te hant geslegen Enen anderen riddere alsoe wel. Dat hi oec ter eerden neder vel. 4655Alse Hestor dit hadde vorsien, Die wel hadde gemerct van dien Dat Gariet daer doe dede, Hi seide tot hemselven ter stede: “Levet dese riddere langen tijt, 4660Hi sal ons beraden menegen strijt.” Ende Hestor hem te hant versochte, Ende slogene daer sere onsochte Enen slach, dat hine daermede Den helm vanden hoefde vligen dede. 4665Ende tirst dat sijn hoeft ontect was Werd hi sere tebarentert das. Ende Lanceloet, die daer gereet Vanden enen toten anderen reet, Quam op hem bi aventuren 4670Ende ne kindene niet tier uren, Ende slogene soe onsochte doe, Dat hine cloefde toten tanden toe, Ende warpene altehans doet Van den perde, dat was scade groet. 4675Des conincs liede worden bidien Gescoffiert, ende gingen vlien. Maer Lanceloet ende die sine Daden hen soe grote pine, Dat van des conincs scaren, 4680Daer sestich ridders in waren, Si drie ontforen ende nemmee. Deen was Mordret, ende dander twee Die waren tien stonden Gesellen vander tavelronden. 4685Alse Lanceloet dit hevet vorsien Loept hi toter coninginnen mettien. Als hise sach hi was blide, Ende si mede banderside. Hi sprac dus der coninginnen toe: 4690”Vrouwe, wat donct u goet dat ic doe?” Si seide: “Mi donct goet, wildi, Dat gi in min behout leit mi, Nadien dat mi comen es.” “Ic saelt doen, sijt seker des, 4695Oft God wille ende sente Marie.” Doe namensi die vrowe vrie Ende dadense sitten op een paert, Ende vordense ten foreestewaerd. Doe begonsten si hen nemen ware 4700Wie hen gebrac van haerre scare. 219 Bohort ende Hestor seiden dat sie Sagen datter Gariet sloech drie. Lanceloet vragede hen darnaer: “Was Gariet dan aldaer?” 4705”Wat vragedi,” sprac Hestor al bloet; “Gi sloechtene met uwer hant doet” “Ay layse.” sprac Lanceloet gereet, “Alsulp mi God, dats mi leet. Nu weetic wel in allen maniren, 4710Dat nembermer ne sal falgiren Van min her Waleweine ende ons di strijt; Dat hi sal wassen allen tijt.” “Nadien dat dus es,” sprac Bohort saen, Laet sien waer wi dan selen gaen,” 4715Lanceloet seide te deser saken: “mochtewi tenen castele geraken, Dien ic hier te voren wan, Alsic riddere was ende neuwe man, (Ende die casteel es geheten 4720Die Joyosegaerde, wildijt weten.) Wi souden daer seker wesen. Siet wat u goet donct van desen.” Bohort seide: “Gi sulter hebben gnoech Ridders daer, na uwe gevoech, 4725Dien gi ter meneger stede Hebbet gedaen hoveschede.” Mettien si reden hare vaerd, Ende reden altehant dewaerd; Ende sijn in enen casteel comen, 4730Dien ic Calet horde nomen, Daerse die here blidelike Ontfinc ende hovescelike. Alse hadde verstaen die goede man Lanceloets doen, hi gaf hem dan 4735Te hulpen van sinen lieden Viertech ridders van sire maisnieden, Om enen dienst, die hi gedaen Hem hadde al sonder waen. Lanceloet ontfincse blidelike 4740Ende dankes hem vrindelike. Alsi quamen in deser vaerde Bider Joyoseregaerde, Dat si tot daer hadden vier milen, Die liede verstonden tier wilen 4745Dat Lanceloet daer comen soude, Ende hi daer binnen bliven woude, Si warens utermaten blide, Ende ontfingene wel tier tide. Alsi daer was hi ontboet tier uren 4750Al dat lant durenturen, Ridders ende sciltknechte mede, Dat si quamen tot hem tier stede. Nu selewi hier nederlecgen Dese tale, ende u vort secgen 4755Vanden coninc Arture, twaren, Enten genen die met hem waren. |
IX. Hoe men de koningin branden wou en hoe Lancelot haar behoedde. 4495 Het avontuur zegt, zoals ik het vernam, Dat te noen de koning kwam Van het bos. Toen hij gewacht was Kwam hem gelijk dat nieuws dat, Dat de koningin, zonder waan, 4500 Met Lancelot was gegaan. En de koning vroeg daarnaar Of Lancelot gevangen was? Ze zeiden, hij was niet gevangen, Maar hij was weg en ontgaan, 4505 En daartoe al zijn gezelschap mede; En ze wisten niet te welke plaats. Toen beval de koning snel, Dat men de koningin berecht. Acgravein en Mordret wezen daar, 4510 Dat men ze schuldig te branden was, Zoals een die wel verdiend had dat, Dat ze liet de koning, die zo’n goede man was, En een anderen liet liggen bij haar. Toen Walewein dus werd gewaar 4515 Hij was daarvan droevig zeer, En zei tot de koning, zijn heer: “Heer, alles dat ik hou van u Dat geef ik u weer op nu, En ik dien u nimmermeer 4520 De dag dat ik leven zal, heer, Gedoogt ge nu hier ter plaatse Deze grote ontrouwheden.” De koning zweeg immer toe voort, En antwoordde hem niet een woord; 4525 Maar hij beval alzo te houden Dat men het vuur ontsteken zou Onder het bos, daar men in Branden zou de koningin. Men deed zijn gebod haastig. 4530 Daar was arm nog rijk In de hele poort, ze waren Bedroefd van dit nieuws. De koning sprak tot Acgravein: “Ge zal behoeder zijn van het plein 4535 Daar men ontsteken zal dat vuur. Ge zal tot u nemen hier Veertig ridders daar met u, Die hen alle zullen wapenen nu, Die met u in het plein zullen zijn al, 4540 Daar men de koningin branden zal.” Acgravein bad de koning samen, Dat hij met hem liet gaan Gariet, die het hem al Ontzei toen hij het hem beval. 4545 Nochtans sprak zo veel de koning, Dat Gariet tot dat ding Beloofde mee te varen; Nochtans deed hij het ongaarne. Hierna sprak Gariet voort 4550 Tot Acgravein dit woord: 218 “Acgravein, Acgravein, waan jij Dat ik hier ben gekomen bij u Dat ik hier wil nu ten tijden Tegen mijn heer Lancelot strijden, 4555 Of hij de koningin nu ter uren Behoeden wil bij avonturen? Weet wel, dat ik me daarvan niet Onderneem, wat mij geschiedt. Me was liever, bij mijn trouw, 4560 Dat Lancelot hield mijn vrouwe Zijn hele leven, dan het kwam tot dezen, Dat ze dus ontlijfd zou wezen.” Dus spraken ze twee van deze zaken, Dat ze het vuur begonnen te naken 4565 Dat al ontstoken was te die tijden. Lancelot was toen daar bezijden In het bos, bedekt, En zijn gezelschap diergelijk. Ten eerste dat hij heeft vernomen 4570 Zijn bode daar weer gekomen, Die hij had gezonden in de hof Om nieuws te weten daar of, Hij is tegen de bode gegaan, En vroeg om nieuws gelijk. 4575 Hij antwoordde: “Slecht nieuws.” Hij zei toen dat daar was De koningin veroordeeld ter dood; En hij wees hem het vuur al bloot Daar men haar in branden zou. 4580 Hiertoe sprak Lancelot alzo te houden: “Nadien dat het hiertoe gekomen is, Daar is zulke, zij het zeker dit, Die de koningin waant te ontlijven, Hij zal zelf eerder dood blijven. 4585 Ik bid God hier ter plaatse, Als hij ooit verhoorde bede, Dat hem een zondige man beter, Dat hij me wil geven dat, Dat ik moet Acgravein 4590 Vinden hier in dit plein, Die ons dit hele pleit heeft beraden.” Ze bedekten hen op tijd, En zaten elk op zijn paard, Van alle wapens goed bewaard, 4595 En zijn derwaarts gestreken Daar ze dat vuur zagen ontstoken. Ten eerste dat die op het veld waren Lancelot zag ze komen gevaren, Ze worden gelijk bang, 4600 En worden roepende met een vaart: “Vliedt, vliedt. Ziet hier Lancelot, Die hier komt met zijn groep Behoeden de koningin, Dat lijkt ons in onze zin.” 4605 Lancelot kwam daar ter plaatse Voor al die andere gereden, En zocht er zoveel in zijn aankomst, Dat hij Acgravein heeft vernomen. Ten eerste dat hij hem gewaar werd 4610 Hij voer op hem met een vaart, En bestond hem in het plein, En zei toen tot Acgravein: “Kwade verrader, ge bent gekomen nu In uw dood, dat zeg ik u.” 4615 En hij stak hem zo hard, Dat hem niets helpen mocht Nog schild nog harnas mede, Hij doorstak hem daar ter stede Met de lans, zodat men van die 4620 Aan de andere zijde het ijzer mocht zien; En wierp hem met kracht groot Van zijn paard neder al dood. En hij riep op Guheries daarnaar, Dat hij hem hoedde tegen hem daar; 4625 Want hij verzekerde hem al bloot, Als hij een die hem wil slaan ter dood. En hij sloeg hem zo hard, Zodat hem niets helpen mocht Zijn harnas, hij moest breken. 4630 Hij heeft hem door de borst gestoken En neergeworpen zo in het groene, Hij heeft geen geneesheer nodig. De andere, die met hem waren, Doorbraken gelijk de scharen, 4635 En sloegen en doorstaken Alles dat ze mochten raken, En hadden daar in dat park Een felle strijd en sterk. En alzo Gariet voorzag 4640 Zijn broeders daar liggen, is niet Te vragen of hij om die zaak Droevig was en te ongemak, Als een die waande wel te weten al bloot. Dat zijn broeders beide waren dood. 4645 Dus was hij droevig van harten. Hij voer op Meladus de zwarte, Die hij deed zware steken, En stak hem neer van het paard, Zodat hij viel ter aarde daar. 4650 En hij trok zijn zwaard daarnaar, Als een die was een dappere degen, En hij heeft gelijk geslagen Een andere ridder alzo wel. Zodat hij ook ter aarde neer viel. 4655 Toen Hestor dit had gezien, Die wel had gemerkt van die Dat Gariet daar toen deed, Hij zei tot hem zelf ter plaats: “Leeft deze ridder lange tijd, 4660 Hij zal ons beraden menige strijd.” En Hestor hem gelijk verzocht, En sloeg hem daar zeer hard Een slag, zodat hij hem daarmede De helm van het hoofd vliegen deed. 4665 En Ten eerste dat zijn hoofd bloot was Werd hij zeer ontsteld dat. En Lancelot, die daar gereed Van de ene tot de andere reed, Kwam op hem bij avonturen 4670 En herkende hem niet te die uren, En sloeg hem zo hard toen, Dat hij hem kloofde tot de tanden toe, En wierp hem gelijk dood Van het paard, dat was schade groot. 4675 De konings lieden worden bij die Geblameerd, en gingen vlieden. Maar Lancelot en de zijne Deden hen zo grote pijn, Dat van de konings scharen, 4680 Daar zestig ridders in waren, Zij drie ontkwamen en nimmer meer. De een was Mordret, en de andere twee Die waren te die stonden Gezellen van de tafelronden. 4685 Toen Lancelot dit heeft gezien Loopt hij tot de koningin meteen. Toen hij haar zag hij was blijde, En zij mede aan de andere zijde. Hij sprak dus de koningin toe: 4690 “Vrouwe, wat lijkt u goed dat ik doe?” Ze zei: “Me lijkt het goed, wil jij, Dat ge in mijn behoudt legt mij, Nadien dat me gekomen is.” “Ik zal het doen, zij het zeker dit, 4695 Als God het wil en Sint Maria.” Toen namen ze de vrouwe vrij En lieten haar zitten op een paard, En voerden haar te bos waart. Toen begonnen ze hen te nemen waar 4700 Wie hen ontbrak van hun schaar. 219 Bohort en Hestor zeiden dat zij Zagen dat er Gariet sloeg er drie. Lancelot vroeg hen daarnaar: “Was Gariet dan aldaar?” 4705 “Wat vraag je,” sprak Hestor al bloot; “Ge sloeg hem met uw hand dood” “Helaas,” sprak Lancelot gereed, “Alzo helpt me God, dat is me leed. Nu weet ik wel in alle manieren, 4710 Dat immermeer zal falen Van mijnheer Walewein ons de strijd; Dat hij zal groeien alle tijd.” “Nadien dat het dus is,” sprak Bohort gelijk, Laat zien waar we dan zullen gaan,” 4715 Lancelot zei tot deze zaken: “Mochten we tot een kasteel geraken, Die ik hier tevoren won, Toen ik ridder was en nieuwe man, (En dat kasteel is geheten 4720 Die Vreugde tuin, wilde gij het weten.) We zouden daar zeker wezen. Ziet wat u goed lijkt van deze.” Bohort zei: “Ge zal er hebben genoeg Ridders daar, naar uw gevoeg, 4725 Die ge te menige plaats Hebt gedaan hoffelijkheid.” Meteen ze reden hun vaart, En reden gelijk derwaarts; En zijn in een kasteel gekomen, 4730 Die ik Calet hoorde noemen, Daar ze die heren blijde Ontvingen en hoffelijk. Toen had verstaan die goede man Lancelots doen, hij gaf hem dan 4735 Te helpen van zijn lieden Veertig ridders van zijn manschappen, Om een dienst, die hij gedaan Hem had al zonder waan. Lancelot ontving ze blijde 4740 En bedankte hem vriendelijk. Toen ze kwamen in deze vaart Bij de Vreugde tuin, Dat ze tot daar hadden vier mijlen, De lieden verstonden te die tijden 4745 Dat Lancelot daar komen zou, En hij daar binnen blijven wou, Ze waren uitermate blijde, En ontvingen hem goed te die tijde. Toen hij daar was ontbood hij te die uren 4750 Dat hele land door en door, Ridders en schildknechten mede, Dat ze kwamen tot hem te die plaats. Nu zullen we hier neerleggen Deze taal, en u voort zeggen 4755 Van koning Arthur, te waren, En diegenen die met hem waren. |
|
X. Hoe dat Waleweins [brodere] gegraven wo[rden met] groten sere, ende [wat daer] af visiren die [heren.] Die aventure sprect hier nare: Alse die coninc Artur werd geware Dat Mordret quam met groter vard 4760Al vliende ter portenward, Hi hadde wonder van desen, Wat daer gesciet mochte wesen. Hi hevet den genen gevraget Die daer voren quamen gejaget, 4765Wat si hadden, ende wat hen ware? Hem antwerde een knape daernare, Die inden strijt hadde gewesen: “Here, ic segge u van desen Quade ende pijnlike nimaren. 4770Hier es ongevallike gevaren: Van alden genen, alsict kinne, Die vorden henen die coninginne Om verbernen, sone sijn ontgaen Maer drie man allene, sonder waen, 4775Daer Mordreit die een af es: Dandere en kinnic niet, sijt seker des.” “Acharme.” sprac die coninc daernaer, “Was Lanceloet dan aldaer?” “Here, jahi, al sonder waen. 4780Noch hevet Lanceloet meer gedaen: Hi vord met hem die coninginne, Die hi bescudde, alsict kinne.” Die coninc was van deser sake Soe drove ende soe tongemake, 4785Hine wiste in wat poente wesen. Mordret quam tot hem binnen desen Ende seide hem: “Here, twaren, Gi hebt qualike gevaren. Lanceloet heeft ons gescoffirt nu. 4790Ende hi vord met hem, dat secgic u, Die coninginne, al sonder waen.” Die coninc antwerde hiertoe saen: “Nu toe, dapperlike, al sonder sparen. Aldus en sal hi ons niet ontvaren.” 4795Hi dede te hant sijn in die wapen Beide ridders ende knapen. Si saten alle op metter vard, Ende reden alsoe ten boscheward, Alsoe verdelike alsi mochten; 4800Maer daerne vonden si niet dat si sochten. Die coninc hietse in dien tiden Sceden ende in vele wegen riden, Datmense te bat vinden soude. Die coninc Karados sprac also houde: 4805”Des ne radic niet, dat secgic u; Es dat sake datmense soect nu, Ende Lanceloet come an hare vard, Na dat ickene nu weet beward Van groten geselscepe 4810Ende van stouten ridderscepe, Ic segt u, al sonder waen, Hi salse allegadere doet slaen.” “Wat salic dan doen?” antwerde die coninc. Karados sprac te derre dinc: 4815”Gi sult sinden nu ter uren Uwe boden al durenturen Tallen passagen, dat nieman en si In u lant soe cone, dat hi Late Lancelote tenegen tiden, 4820Oft sijn geselscap, overliden. Dus sal hi moten bliven al stille In u lant, wilt hi oft en wille. Ende alsi int lant dus bliven sal, Ende wi sijn wesen selven weten al. 4825Dan selewi, te waren, Met soe vele lieden op hem varen. Dat wine selen mogen saen Tonder doen, ende alsoe vaen. Ende dan suldi met gemake 4830Van hem mogen nemen wrake. Ende dit donket mi di beste raet Nadien dat nu gescepen staet.” Doe dede die coninc ropen scire Te gadere daer alle sine messalgiere, 4835Ende sende doe vaerdelike Tallen havenen, ende des gelike Tallen passagen mede, In alt lant, in elke stede, Vanden conincrike van Logres al; 4840Ende hi verboet ende hi beval, Dat nieman en ware so coene, Dat hi bi enegen doene Lite Lancelote tien tiden, Oft sine gesellen, overriden. 4845Alse die coninc dit hadde gedaen 220 Hi leet bider plaetsen, sonder waen, Alsi thusward soude varen, Daer sine liede gescoffirt waren. Ende als hi in die plaetse quam 4850Hi sach daer te hant ende vernam Doet licgen inden pleine Sinen neve Acgraveine, Dien Lanceloet doet sloech; ende hi was Dore die borst gesteken, alsict las, 4855Met ere glavien soe, tien tiden, Dat dyser bleec ter ander siden. Ende tirst dattene hadde vorsien Die coninc, hi kindene mettien; Ende hem quam soe groten rouwe toe, 4860Hine mochte hem niet behouden doe Sittende in sijn gereide, Hine vel in onmacht, sonder beide, Opten doden lichame neder. Ende als hi was becomen weder, 4865Dat hi spreken mochte, seidi: Owi, live neve. Ay mi. Hi haette u wel claerlike, Die u stac dus swaerlike. Men mach wel weten, trouwen, 4870Dat hi in wel groter rouwen Mi gebracht heeft, ende verswaerd, Die nam sulken riddere als gi waerd Van stoutheden ende van machte, Geroeft heeft dus min geslachte.” 4875Hi hevet hem den helm af gedaen. Doen custine daer herde saen, Beide an ogen ende ane mont, Die al vercout waren tier stont. Ende alsoe doet alse hi was 4880Dedene die coninc nemen na das Sinen ridderen, ende bat hen vort, Dat sine dragen souden in die port. Rouwe groet dreef die coninc. Ende als hi vord soeken ginc 4885Quam hi daer hi Guerries sach, Sinen neve, daer hi verslegen lach. Daer mocht men sien datten coninc Sonderlinge groet rouwe anginc. Binnen dien dat hi dus sere mesbaert 4890Doet hi Guerries lecgen op een paert Om te voerne in die port. Ende hi ginc selve soeken vort, Oft hi iet meer vinden machte Van sinen vleescheliken geslachte. 4895Daer werd hi geware tien tide, Dat daer lach an ene side Gariet, sijn neve, doet, Dien verslegen hadde Lanceloet. Dit was die man van sinen magen, 4900Dien hi plach in allen dagen Meest te minne, gewaerlike, Sonder Waleweine alleenlike. Alse die coninc Artur versach Dat sijn neve daer verslegen lach, 4905Dien hi plach in sinen sinne Soe sonderlinge sere te minne, En es rouwe onder den dach, Dien enech minsce gevolen mach Over enegen ertscen man, 4910Hine hadde merren rouwe dan. Hi riep menechwaerf: “Acharme” Ende namene in sinen arme Met groten rouwe ende met sere, Ende dwankene an hem soe sere, 4915Dat hine hadde gequetst mettesen, Haddi al gesont gewesen. Hi dreef op hem grote droefhede, Ende viel op hem in onmacht mede, Dattie barone waren in vresen 4920Dat hi sterven mochte in desen. Ende hi bleef also langer wile Datmen gaen soude ene halve mile. Alsi vander onmachte bequam Hi seide doe, drove ende gram: 4925”Wacharmen. ic hebbe nu Te lange geleeft, dat secgic u. Ay doet, nu, sonder letten iet, Com, nem mi in dit verdriet; Want du heves te lange gelet.” 4930Hi seide doe: “Live neve Gariet, Salic sterven embermere, Soe motic van groten sere Ende van groten rouwen nu, Wel live neve, sterven om u, 4935Mine ginc noit doet in minen moet Alse na alse mi die uwe doet. Dat swaerd was ter quader stont Gesmeet, daer gi met waerd gewont. Die gene moet varen qualike, 4940Die u sloech soe hardelike Hi hevet onteert mettien slage Mi ende alle mine mage.” Die coninc custene tier stonde, Beide an ogen ende ane monde, 4945Alsoe bebloet alse hi was, Ende dreef soe groten rouwe, alsict las, Dat hen allen wonderde van dien, Die sinen rouwe hadden gesien. Niet bedie sine warens drove al 4950Die daer waren, groet ende smal; Want si Gariette minden Allegadere dine kinden. Als min her Walewein hadde gehort Dat ropen quam hi vort: 4955Hi waende doe dat bi desen Die coninginne doet hadde gewesen, Ende dat die rouwe ende dat gecri Al hadde gewesen bedi. Ende alsi in die plaetse quam, 4960Die gene dinc tirst daer vernam Hi seide tote hem mettien: “Ay her Walewein, oft gi wilt sien Uwe grote serechede, Ende uwe grote destrueringe mede 4965Van uwen geslachte vort an, Gaet daer boven int palais dan.” Gi sult daer merren rouwe sien Dan gi noit saget vordien.” Mijn her Walewein werd bi dire sake 4970Harde sere tongemake, Ende en antwerde niet een wort, Ende ginc nederward siende vort; Ende hine waende niet das, Dattie grote rouwe die daer was 4975Om sine broders mochte wesen; Want hine wiste niet van desen, Maer hi waende in sinen sinne, Dat hadde gesijn om die coninginne. Al gaende sach hi tier tide, 4980An die rechte ende die luchter side, Al die lide gemeinlike Hen gelaten droeffelike. Alsi hem leden elc seide mettien: “Gaet uwen groten rouwe sien.” 4985Alse min her Walewein dat horde, Dat hem elc gaf sulke worde, Werd hi tongemake bi desen, Meer dan hi te voren hadde gewesen. Ende ten irsten dat hi quam 4990Binnen den palayse, hi vernam Dat si waren alle gemeinlike Soe drove, arme ende rike, Als oft al haer vrient verslegen Hadden vor haer ogen gelegen. 4995Ende [als] die coninc Artur vernam 221 Dat Walewein daer binnen quam. Hine mochte hem onthouden niet, Hine seide: “Walewein, neve, siet Hier uwe grote droefhede, 5000Ende minen groten rouwe me Hier leget doet Gariet nu, Die de beste riddere was, secgic u, Van uwen geslechte heden den dach.” Hi togedene hem al daer hi lach. 5005Alst heren Waleweine dus werd cont, Hine hadde gene macht ter stont, Dat hi antwerde mochte geven, No dat hi staende ware bleven; Maer hem gebrac van groter smerte 5010Beide lichame ende herte, Dat hi nedervel mettesen, Als oft hi doet hadde gewesen, Soe dat hi lange in ommacht was. Die barone waren so drove das, 5015Dat sine waenden nembermere Becomen vanden groten sere. Alsi dus worden geware Van mins heren Waleweins groten mesbare Si namene in haren armen 5020Ende seiden dicke: “Acharmen. Nu es hier te desen tiden Grote scade in allen siden.” Alse Walewein quam te sire crachte, Ende hi verquam van sire onmachte, 5025Hi stont op ende ginc ter vard Tote Gariette sinen broderwaerd, Ter steden daer hi doet lach. Tirst dat hine alsoe versach Nam hine den coninc sonder vorst, 5030Ende dwanckene an sine borst, Ende begonstene te cussene doe. Ende als hine custe alsoe Quam hem toe groet rouwe saen, Dat hi nine conde gestaen, 5035Ende vel al met Gariette Ter neder daer al sonder lette, Ende was langer in onmacht in desen Dat hi te voren hadde gewesen. Tirst dat hi bequam weder 5040Sat hi met Gariette neder; Ende als hine geslegen vant So vresselike, seidi te hant: “Gariet, live broder mijn, Die arm mote verdoemt sijn, 5045Die aldus hevet geslegen u; Bedie hi heeft mi gonneert nu Ende al min geslechte gemene, Ende hi heeft hen gebetert clene; Bedie geen sterfelijc man 5050Mach hem verbeteren daer an Met soe goeden man te verslane Alse gi waerd, na minen wane. Live broder, men mach sien al bloet Dat hi u haette toter doet, 5055Die u aldus hevet verslegen. Hoe mocht sine herte verplegen Te doene felheit soe groet, Dat hi u heeft bracht toter doet, Soe goeden riddere ende soe godertieren 5060Alse gi waerd in allen maniren. Ay live broder, gi had leden Van ridderscepe ende van scoenhede Al onse mage verre ende naer, Ende gi ward rechte een pilaer, 5065Ende ene were, bi uwer crachte, Van algader uwen geslachte, Ende bi uwer waerdecheiden groet. Waer verdienetdi alsulker doet. Ay live broder Gariet, 5070Onse here hadde u so wel beset Ende bewarent so wonderlike Van allen dogeden gemeinlike, Die enech goet man was in hem Te hebbene; want ic des seker bem, 5075Dat gi wel werdech waerd der ere, Dat gi allene had gesijn here Van allen lande gemeinlike, Die sijn onder hemelrike. Hoe mochte enech riddere dan 5080Begripen sulke ontrouwe an, Dat hi u dlijf heeft genomen. Live broder, sint dus es comen, Dat ic uwe doet hebbe gesien Bi dus groten ongevalle gescien, 5085Ende bi aldus groten rouwe, Ic ben die gene, bi mire trouwe, Die altoes niet begeert nu Langer te levene hier na u, Sonder allene tot opten dach 5090Dat ic u gewreken mach.” [...............] [...............] Mijn her Walewein hadde begonnen daer Spreken, ende soude daernaer 5095Meer hebben gesproken dan hi sprac, Sonder dat hem die macht gebrac. Hem was int herte soe onsochte, Dat hi niet wel spreken mochte. Hi sweech lange stont na desen, |
X. Hoe dat Waleweins broeder begraven wordt met grote zeer en wat daarvan versierden de heren. Het avontuur spreekt hiernaar: Toen koning Arthur werd gewaar Dat Mordret kwam met grote vaart 4760 Al vliedende ter poort waart, Hij had verwondering van deze, Wat daar gebeurt mocht wezen. Hij heeft diegenen gevraagd Die daar voren kwamen gejaagd, 4765 Wat ze hadden, en wat hen was? Hem antwoordde een knaap daarnaar, Die in de strijd had geweest: “Heer, ik zeg u van deze Kwade en pijnlijk nieuws. 4770 Hier is ongevallig gevaren: Van al diegenen, zoals ik het ken, Die voerden heen de koningin Om te verbranden, zo zijn ontgaan Maar drie man alleen, zonder waan, 4775 Daar Mordret die ene van is: De andere ken ik niet, zij het zeker dit.” “Och arme,” sprak de koning daarnaar, “Was Lancelot dan aldaar?” “Heer, ja hij, al zonder waan. 4780 Nog heeft Lancelot meer gedaan: Hij voerde met hem de koningin, Die hij behoedde, zoals ik het ken.” De koning was van deze zaak Zo droevig en zo te ongemak, 4785 Hij wist niet in welk punt te wezen. Mordret kwam tot hem binnen deze En zei hem: “Heer, te waren, Ge hebt slecht gevaren. Lancelot heeft ons geblameerd nu. 4790 En hij voerde met hem, dat zeg ik u, De koningin, al zonder waan.” De koning antwoordde hiertoe gelijk: “Nu toe, dapper, al zonder sparen. Aldus zal hij ons niet ontkomen.” 4795 Hij liet gelijk zijn in het wapen Beide ridders en knapen. Ze zaten alle op met een vaart, En reden alzo te bos waart, Alzo ver als ze mochten; 4800 Maar daar vonden ze niet dat ze zochten. De koning zei hen in die tijden Scheiden en in vele wegen te rijden, Zodat men ze beter vinden zou. De koning Karados sprak alzo te houden: 4805 “Dat raad ik niet, dat zeg ik u; Is het zaak dat men ze zoekt nu, En Lancelot komt aan hun vaart, Na dat ik hem nu weet bewaard Van groot gezelschap 4810 En van dappere ridderschap, Ik zeg het u, al zonder waan, Hij zal ze allemaal dood slaan.” “Wat zal ik dan doen?” antwoordde de koning. Karados sprak tot dat ding: 4815 “Ge zal zenden nu ter uren Uw boden al door en door Te alle passages, dat niemand is In uw land zo koen, dat hij Laat Lancelot te enige tijden, 4820 Of zijn gezelschap, overzetten. Dus zal hij moeten blijven al stil In uw land, wil hij niet of wil. En als ze in het land dus blijven zal, En we zijn wezen zullen weten al. 4825 Dan zullen we, te waren, Met zoveel lieden op hem varen. Dat we hem zullen mogen gelijk Te onder doen, en alzo vangen. En dan zal ge met gemak 4830 Van hem mogen nemen wraak. En dit lijkt me de beste raad Nadien dat het nu geschapen staat.” Toen liet de koning roepen snel Tezamen daar al zijn boodschappers, 4835 En zond ze toen vaardig Tot alle havens, en desgelijks Te alle passages mede, In het hele land, in elke plaats, Van het koninkrijk van Londen al; 4840 En hij verbood en hij beval, Dat niemand was zo koen, Dat hij bij enig doen Liet Lancelot te die tijden, Of zijn gezellen, overgaan. 4845 Toen de koning dit had gedaan 220 Hij reed bij de plaatsen, zonder waan, Toen ze huiswaarts zouden varen, Daar zijn lieden geschoffeerd waren. En toen hij in die plaats kwam 4850 Hij zag daar gelijk en vernam Dood liggen in dat plein Zijn neef Acgravein, Die Lancelot dood sloeg; en hij was Door de borst gestoken, zoals ik het las, 4855 Met een lans zo, te die tijden, Dat het ijzer bleek aan de andere zijde. En ten eerste dat hem had gezien De koning, hij herkende hem meteen; En hem kwam zo grote rouw toe, 4860 Hij mocht zich niet houden toen Zittende in zijn zadel, Hij viel in onmacht, zonder wachten, Op het dode lichaam neer. En toen hij was bekomen weer, 4865 Dat hij spreken mocht, zei hij: Owi, lieve neef. Ay mij. Hij haatte u wel duidelijk, Die u stak dus waarlijk. Men mag wel weten, trouw, 4870 Dat hij in wel grote rouw Me gebracht heeft, en verzwaard, Die nam zo’n ridder zoals gij waard Van dapperheden en van macht, Geroofd heeft dus mijn geslacht.” 4875 Hij heeft hem de helm afgedaan. Toen kuste hij hem daar aanstonds, Beide aan ogen en aan mond, Die al koud waren te die stond. En alzo dood zoals hij was 4880 Liet de koning hem nemen na dat Zijn ridders, en bad hen voort, Dat ze hem dragen zouden in de poort. Rouw groot dreef de koning. En toen hij voort zoeken ging 4885 Kwam hij daar hij Guheries zag, Zijn neef, daar hij verslagen lag. Daar mocht men zien dat de koning Bijzondere grote rouw aanging. Binnen dien dat hij dus zeer misbaart 4890 Laat hij Guheries leggen op een paard Om te voeren in de poort. En hij ging zelf zoeken voort, Of hij iets meer vinden mocht Van zijn vleselijke geslacht. 4895 Daar werd hij gewaar te die tijde, Dat daar lag aan een zijde Gariet, zijn neef, dood, Die verslagen had Lancelot. Dit was de man van zijn verwanten, 4900 Die hij plag in alle dagen Meest te minnen, waarlijk, Uitgezonderd Walewein alleen. Toen koning Arthur zag Dat zijn neef daar verslagen lag, 4905 Die hij plag in zijn zin Zo bijzonder zeer te minnen, Er is rouw op de dag, Die enig mens voelen mag Over enige aardse man, 4910 Hij had meer rouw dan. Hij riep vaak: “Ach arme” En nam hem in zijn armen Met grote rouw en met zeer, En dwong aan hem zo zeer, 4915 Dat hij hem had gekwetst met deze, Had hij geheel gezond gewezen. Hij dreef op hem grote droefheden, En viel op hem in onmacht mede, Zodat de baronnen waren in vrezen 4920 Dat hij sterven mocht in deze. En hij bleef alzo lange tijd Dat men gaan zou een halve mijl. Toen hij van de onmacht bijkwam Hij zei toen, droevig en gram: 4925”Wach arme, ik heb nu Te lang geleefd, dat zeg ik u. Ay doe, nu, zonder letten iets, Kom, neem me in dit verdriet; Want je hebt te lang gelet.” 4930 Hij zei toen: “Lieve neef Gariet, Zal ik sterven immer meer, Zo moet ik van grote zeer En van grote rouw nu, Wel lieve neef, sterven om u, 4935 Me ging nooit doet in mijn gemoed Zoals het me de uwe doet. Dat zwaard was ten kwade stonde Gesmeed, daar ge mee werd gewond. Diegene moet varen kwalijk, 4940 Die u sloeg zo hardachtig Hij heeft onteerd met die slagen Mij en al mijn verwanten.” De koning kuste hem te die stonde, Beide aan ogen en aan monde, 4945 Alzo bebloed zoals hij was, En dreef ze’n grote rouw, zoals ik het las, Dat hen allen verwonderde van die, Die zijn rouw hadden gezien. Niet omdat ze waren droevig al 4950 Die daar waren, groot en smal; Want ze Gariet minden Allemaal die hem kenden. Toen mijnheer Walewein had gehoord Dat roepen kwam hij voort: 4955 Hij waande toen dat bij deze De koningin dood had gewezen, En dat de rouw en dat gekrijs Al had geweest omdat. En toen hij in die plaats kwam, 4960 Die dat ding Ten eerste daar vernam Hij zei tot hem meteen: “Ay heer Walewein, of ge wil zien Uw grote zeerheden, En uw grote vernietiging mede 4965 Van uw geslacht voortaan, Ga daarboven in het paleis dan.” Ge zal daar meer rouw zien Dan ge nooit zag voordien.” Mijnheer Walewein werd bij die zaak 4970 Erg zeer te ongemak, En antwoordde niet een woord, En ging nederwaarts zien voort; En hij waande niet dat, Dat de grote rouw die daar was 4975 Om zijn broeder mocht wezen; Want hij wist niets van deze, Maar hij waande in zijn zin, Dat had geweest om de koningin. Al gaande zag hij te die tijd, 4980 Aan de rechter en de linkerzijde, Alle lieden algemeen Zich laten droevig. Zoals hem elke voorbijgingen zei meteen: “Ga uw grote rouw zien.” 4985 Toen mijnheer Walewein dat hoorde, Dat hem elk gaf zulke woorden, Werd hij te ongemak bij deze, Meer dan hij tevoren had gewezen. En ten eerste dat hij kwam 4990 Binnen het paleis, hij vernam Dat ze waren alle algemeen Zo droevig, arm en rijk, Alsof al hun vrienden verslagen Hadden voor hun ogen gelegen. 4995 En toen koning Arthur vernam 221 Dat Walewein daarbinnen kwam. Hij kon zich hem onthouden niet, Hij zei: “Walewein, neef, ziet Hier uw grote droefheden, 5000 En mijn grote rouw mee Hier ligt dood Gariet nu, Die de beste ridder was, zeg ik u, Van uw geslachte heden de dag.” Hij toonde hem al daar hij lag. 5005 Toen heer Walewein dus werd kond, Hij had geen macht terstond, Dat hij antwoord mocht geven, Nog dat hij staande was gebleven; Maar hem ontbrak van grote smart 5010 Beide lichaam en hart, Zodat hij neerviel met deze, Alsof hij dood had gewezen, Zodat hij lang in onmacht was. De baronnen waren zo droevig dat, 5015 Dat ze waanden nimmermeer Bekomen van de grote zeer. Als ze dus worden gewaar Van mijnheer Walewein grote misbaar Ze namen hem in hun armen 5020 En zeiden vaak: “Ach armen. Nu is hier te deze tijden Grote schade aan alle zijden.” Toen Walewein kwam tot zijn krachten, En hij bijkwam van zijn onmacht, 5025 Hij stond op en ging ter vaart Tot Gariet zijn broeder waart, Ter plaatse daar hij dood lag. Ten eerste dat hij hem alzo zag Nam hij de koning zonder vrees, 5030 En dwong hem aan zijn borst, En begon hem te kussen toen. En toen hij hem kuste alzo Kwam hem toe grote rouw gelijk, Zodat hij niet kon staan, 5035 En viel al met Gariet Te neer daar al zonder letten, En was langer in onmacht in deze Dat hij tevoren had gewezen. Ten eerste dat hij bijkwam weer 5040 Zat hij met Gariet neer; En toen hij hem geslagen vond Zo vreselijk, zei hij gelijk: “Gariet, lieve broeder mijn, Die arm moet verdoemd zijn, 5045 Die aldus heeft geslagen u; Omdat hij heeft me onteerd nu En al mijn geslacht algemeen, En hij heeft hem verbeterd klein; Omdat geen sterfelijke man 5050 Mag hem verbeteren daaraan Met zo’n goede man te verslaan Zoals ge was, naar mijn waan. Lieve broeder, men mag zien al bloot Dat hij u haatte tot de dood, 5055 Die u aldus heeft verslagen. Hoe mocht zijn hart plegen Te doen felheid zo groot, Dat hij u heeft gebracht tot de dood, Zo’n goede ridder en zo goedertieren 5060 Zoals gij was in alle manieren. Ay lieve broeder, ge had leden Van ridderschap en van schoonheden Al onze verwanten ver en nabij, En ge was echt een pilaar, 5065 En een verweer, bij uw krachten, Van al uw geslacht, En bij uw waardigheden groot. Waar verdiende ge al zulke dood. Ay lieve broeder Gariet, 5070 Onze Heer had u zo goed bezet En bewaart zo wonderlijk Van alle deugden algemeen, Die enige goede man was in hem Te hebben; want ik dus zeker ben, 5075 Dat ge wel waardig was de eer, Dat ge alleen had geweest heer Van alle landen algemeen, Die zijn onder hemelrijk. Hoe mocht enige ridder dan 5080 Begrijpen zo’n ontrouw aan, Dat hij u het lijf heeft genomen. Lieve broeder, sinds dus is gekomen, Dat ik uw dood heb gezien Bij dus grote ongeval geschieden, 5085 En bij aldus grote rouw, Ik ben diegene, bij mijn trouw, Die altijd niet begeert nu Langer te leven hier na u, Uitgezonderd alleen tot op de dag 5090 Dat ik u wreken mag.” [...............] [...............] Mijnheer Walewein was begonnen daar Spreken, en zou daarnaar 5095 Meer hebben gesproken dan hij sprak, Uitgezonderd dat hem de macht ontbrak. Hij was in het hart zo hard, Zodat hij niet goed spreken mocht. Hij zweeg lange tijd na deze, |
|
5100Alse drove alse man mochte wesen Doe sach hi ter selver tide Guerries ter rechter side, Ende Acgraveine, sine brodere beide, Doet licgen ter selver stede. 5105Tirst dat min her Walewein dese sach, Ende hise kinde, hi seide: “Owach. Nu magic wel secgen gewaerlike, Nadat mi staet dus droeffelike, Dat ic te lange leve, na dien 5110Dat ic vor mi hebbe hebbe gesien Verslegen min vleesch ende min bloet, Daer ic te rechte om droven moet.” Doe liep hi tot hen met allen, Ende liet hem op hen daer vallen; 5115Ende hi cussese daer, al sonder sparen, Alsoe bebloet alse si waren, Alsoe dat hi in onmacht lach. Alse die coninc dit gesach, Hi werd soe sere tongemake, 5120Hine wiste wat doen vander sake, Hi nam raet an sine barone, Wat hi daer af hadde te done? Ende hi seide: “Latewi Waleweine aldus, het donket mi, 5125Dat hi sterven sal van rouwen.” Die barone seiden: “Bi trouwen, Het soude ons donken gevoge Dat menne in ene camere droge, Die verre van lieden ware, 5130Ende dat menne hoetde aldare Tot dien, dat dese ridderen ter aerden Waren gedaen na harre waerden.” Bedie blijft hi daer, hen dochte Dat hi van rouwen sterven mochte, 5135Den lieden dochte goet wesen Der barone raet van desen. Doe namen si Waleweine alsoe Daer hi lach in onmacht nochtoe, Ende drogene tier stede, 5140Siec ende tongemake mede, In ene camere van daer binnen, Vrindelike ende met minnen, Soe siec, dat men an hem dare Geens adems mochte werden geware. 5145Hi lach in sulker aventure 222 Dien nacht ende den dach aldure, Datmen van hem van enen worde Nine mochte hebben antworde. Optien avont dreef rouwe groet 5150Al dat was binnen Karmeloet. [Daer ne] was groet no clene [..........] lite van wene. Hierna gingen ridders ende knapen Die dode ridders daer ontwapen. 5155Daerna waren si gedaen ter eerden Met groter eren, met groter werden. Hen allen waren tommen gemaect, Met groter weerden, wel geraect. Daer warre twee gemaect, sijts gewes, 5160Op Acgravein ende op Guerries, Niet ondierre no minder Dan die betaemden conincs kinder. Die lichamen waren begraven Side jegen side, met groter haven, 5165In Sinte Stevens kerke, die doe was Die meesterkerke, alsict las. Die coninc dede na desen saken Bove dese twee tommen maken Ene andere, in dire manire, 5170Die recht was noch alse dire, Ende noch alse rike alse daer sceen Enege van den anderen tween. Doen leidemen Gariette In die tomme, al sonder lette, 5175Die was van soe groter dierhede: Ende die tomme si stont mede Boven dandere twee tommen alsoe Men mochte groten rouwe sien doe Daermense leide in die aerde. 5180Hoe doe weende ende mesbaerde Alle die gene die daer waren. Artscebiscope, biscope twaren, Begevene liede menegerhande, Alle die liede vanden lande, 5185Dreven rouwe, Doe waren geset Letteren optie tomme met Daer Gariet onder lach, die seget: “Hier onder dese tombe leget Gariet , dies nemet goem. 5190Die coninc Artur was sijn oem. Ende desen riddere sloech doet Conincs Bans soene Lanceloet.” Alse die messe was gedaen, Alst betaemde, die coninc ginc danen saen. 5195Ende ginc sitten na desen doene Int palais onder sine barone, Drove ende pensende van desen. Hine hadde niet so drove gewesen Al haddi verloren geellike 5200Die helecht van sinen conincrike. Ende alle die daer waren mede Dreven rouwe ende serechede Om des conincs groten onwille. Ende alsi alle swegen stille 5205Sprac die coninc so lude dese wort, Dat hi van hen allen was gehort: “Ay almachtech God ende here, Die mi hebt in groter ere Gehouden, ende in groter hoechede, 5210Langen tijt, ende in mogenthede, Nu hebdi in corter termine Mi verleent alte grote pine, Daeric af genedert ben ende soe verswaerd, Ende soe gecranct, ende so geonwaerd, 5215Dat noit man verloes hier te voren Alse vele alsic hebbe verloren. Elc mach merken in sinen rade, Datmen dit over gerechte scade Ende over gerecht verlies tellen mach, 5220Dat mi es gesciet op desen dach. Bedi al gevalt bi aventuren, Dat een man teneger uren Sijn lant verliest bi crachte, Oft bi verranessen, oft bi machte, 5225Dits ene sake diemen mach Achterhalen op enen anderen dach; Ne mare alst enen so ontsient, Dat hi enen vlescheliken vrient Verliest, so dat hine en mach 5230Niet weder hebben op enegen dach, Wat dat hi doet, tverlies es Sonder wedercomen, des sijt gewes. Die scade es soe groet dan, Dattere geen becomen es an. 5235Gi heren, alse gi wel siet, Dusdaen verlies es mi gesciet. Ware ons toecomen dese sake Ende tverlies bi ons heren wrake, Wi mochtens te bat gewesen; 5240Maer hets al anders van desen; Bedie die gene, sonder waen, Hevet ons dese scade gedaen, Dien wi op hadden verheven Ende menechwerf in onse leven 5245Geheert met al onser machte, Als oft hi ware van onsen geslachte. Dese heft ons dese scade gedaen Ende dese scande oec, sonder waen; Ende gi sijt mine manne al 5250Ende mine gesworne, groet ende smal, Ende gi hout u lande van mi: Nu biddic u ende mane dat gi Mi gevet raet te mire ere, Alsoe alse elc man sinen here 5255Sculdech te beradene es, van dien Dat gi hier nu hebt gesien, Hoe dat ic van deser sake Sal mogen gecrigen wrake, Soe dat mine scande van desen 5260Gebetert iet moge wesen.” Die coninc sweech, ende sine barone Waren alle van desen done In gepense, ende begonsten nadien Elkerlijc op anderen daer sien, 5265Soe dat elc anderen van dier sake Vermaende, dat hise irst sprake. Alse nieman antwerde op dit doen Soe stont op die coninc Yoen, Die al die tale nam daer an. 5270Hi seide ten coninc: “Ic ben u man, Ende ic ben u sculdech, here, Te radene hier u ere Met al mire macht van desen. Here, mi donct u ere wesen, 5275Dat gi u van deser sake Vorsiet, dat gi des hebt wrake, Na u macht, van uwer scande. Mar die vrome van uwen lande Ende van uwen conincrike 5280Es goet vorsien bescedelike; Ende indien datmen dit wel versiet, Ic wane wel datmen dan niet Orlogen in eneger maniren Sal willen beginnen antiren 5285Jegen conincs Bans geslachte, Dat nu es van so groter machte; Want wi sien oppenbarlike Datse die here van hemelrike Verlecht heeft ende verheven 5290Boven hen allen die nu leven Ende die ic nu ter wilen kinne. In wane niet in minen sinne Dat nu es enech so groet man, Maer wildi dorloge vangen an 5295Op henlieden, ende si dan waren 223 In haren lande metten haren, Sine soudene wel mogen Onder doen metter orlogen, Gine waret dan allene, here. 5300Hier biddic u allen sere Dat gi in en genen maniren Dat orloge en begint antiren, Gine beseft u van desen Van algader te boven wesen; 5305Want men salse niet mogen scoffiren Lichte in en gere maniren.” Om dese worde ripen si Alle ende maecten groet gecri, Ende lachterdent Yoene den coninc, 5310Dat hi geseit hadde dese dinc; Ende seiden dat hi dit, sonder waen, Bi bloetheiden hadde gedaen. Die coninc antwerde doe dat hi Die word nine seide bedi 5315Dat hi hadde merren vaer Dan die andere die waren daer. Ende daerna sprac hi dese wort: “Ic wille dat gijt allegader hort, Ic weet daeraf die waerheit fijn: 5320Alse dorloge sal begonnen sijn, Mogen si comen teneger stont In haer lant gans ende gesont, Si selen ontsien uwe macht Vele min dan gi hebt geacht. 5325Wet dat wel in waren worde, Kindic noit Bohorde, Hi sal u dicker comen besien Dan gi waent dat sal gescien.” Mordret sprac van desen doene 5330Aldus toten coninc Yone: “In horde noit in [..........] Man [...............] Alsoe goeden man als gi sijt, Alse dese raet es nu ter tijt; 5335Maer wille min here die coninc Minen raet doen van deser dinc, Hine sal niet laten no sparen, Hine sal op henlieden varen, Ende u selven te dier steden, 5340Wildi oft ne wilt, met hem leden.” “Mordreit, Mordreit,” sprac Yoen Die coninc, “ic sal dit wel doen Gewillecker, ende oec varen Metten coninc, dan gi sult, twaren; 5345Want alse die coninc port ic bem Al gereet te varne met hem; Ende ic sal van hem niet sceden Van vresen, als gi daet ter steden Daer Lanceloet u brodere sloech te doet, 5350Daer gi ontreet alse riddere bloet.” Mador vander Porten sprac te desen: “Gi donct mi in stride nu wesen Van wonderliken saken onder u; Bedie wildi dorloge beginnen nu, 5355Gine dorfter niet verre om varen, Bedie ic hebbe wel verstaen, twaren, Datmen Lancelote heden den dach In desside der zee vinden mach In enen casteel, dien hi wan 5360Alsi irstwaerf wandelen began Dat conincrike van Logres dure Om te soekene aventure. Ende die casteel, dat suldi weten, Es die Joyosegaerde geheten.” 5365”Dien casteel,” sprac Mordret, “Wetic wel, bi mire wet; Want hets recht, bedi ic lach Daerin gevangen menegen dach, Ende waender in sijn bleven doet, 5370Maer dat mi Lanceloet halp uter noet, Ende mine gesellen mede toe.” Die coninc sprac dat hi doe Dien casteel wel kinde, sonder waen. Daerna vragede die coninc saen 5375Oft Lanceloet met hem daer inne Hadde gevoert die coninginne? Mador antwerde hem daernaer: “Here, ic segt u al over waer, Dattie coninginne es te dire stede, 5380Ende Lanceloet met hare mede, Ende des conincs Bans geslachte al, Dat hier int hof was groet ende smal. Maer min raet es niet dat gi Op hem vart met crachte, bedi 5385Di casteel es starc ende vast sere, Ende bewaerd met so groter were, Dat hi nine vreset heden den dach Dat menne iet belicgen mach; Ende daer sijn soe goede liede binnen, 5390Men salse [............] [...............] [...............] Ende alsi geware werden dies, Dat si u scade ende verlies 5395Doen mogen, si selen ter vard Enen oploep doen te uward.” Alse den coninc die tale ward cont Hi sprac tote Mador tier stont: “Mador, ic volge u wel des, 5400Dattie casteel starc ende vast es; Maer ene dinc mogedi wel kinnen, Ende alle die sijt hier binnen: Van al dien tiden ende dagen Dat ic irst crone begonde dragen 5405Sone begonstic no ondernam En geen orloge, ine quam Te hoefde van dien orloge soe, Dat ic ende min geslechte worden vroe, Ende wi bleven in allen kere 5410Van dien orloge in die ere. Bi deser redenen secgict u, In saelt niet achterlaten nu, Ic ne sal beginnen antiren Dat orloge in allen maniren 5415Optie gene die mi, al sonder waen, Also grote scade hebben gedaen Van minen vleescheliken vrienden, Die mi minden ende dienden. Ic dage u allen nu ter tijt 5420Nadien dat gi vore mi sijt. Alsoe salic oec alle dandere dagen, Sonder enegerhande vragen, Die lant ende goet houden van mi, Soe waer dat si wonen, dat si 5425Tot mi comen al sonder sparen, Ende dat si alle met mi varen, Wel opgeseten ende gedect, Daer ic varne hebbe gemect; Ende al haer macht gemeinlike 5430Met hen bringen vanden conincrike. Ende wi selen, al sonder sage, Van heden over .xv. dage Porren van Karmeloet Allegadere, clein ende groet. 5435Ende bedie dat ic nine wille Dat enech man, lude oft stille, Vander dinc die ic sal bestaen Enechsins moge achtergaen, Soe willic dat gi nu gereet 5440Ten heilegen doet hier uwen eet, Dat gi vort in allen maniren Dit orloge sult nu antiren Na uwer macht, tot dien dat sal Mine scande gewroken sijn al, 5445Soe dat gijs alle hebt ere, 224 Ende dat conincrike vort mere Daerbi verheven moete wesen.” Die heiligen brachtmen mettesen, Ende alle die daer waren, groet ende clene, 5450Daden haren eet gemene. Ende alse dit was, sonder waen, [........] orloge dus gedaen, Die coninc hi sinde te hant Sine boden in al sijn lant 5455Tot allen den genen die waren Sine man, dat si al sonder sparen Te Karmeloet te dien dage quamen Dien si hadden geset bi namen; Bedie hi heeft dan geacht 5460Te porren met al sire macht, Ende te makene sine vard Te Joyosergaerdenward, Daer hi wiste wel dat waren inne Lanceloet ende die coninginne. 5465Desen raet volgeden si al Die daer waren groet ende smal; Ende si gereiden hare vard Om te varne daerward, Ende waenden wel doen alsoe 5470Alsi hadden gevisiert doe. Aldus was dit orloge bestaen, Dat sident kerde, sonder waen, Te groten scanden te vele uren, Ende in swarre aventuren 5475Des conincs Arturs geslachte; Ende hoe groet dat was van machte, Ende hoe sere si te boven waren Int begin, si worden, te waren, Gescoffirt ende gonneert daernare. 5480Des ander dages quam niemare Ter Joyosergaerden binnen Lancelote ende der coninginnen: Die hen brachte, des sijt gewes, Hestors knape van Mares, 5485Die ins conincs Arturs hof lach Om te vernemene al den dach. Hi quam tote Lancelote saen, Dien hi gerne soude doen verstaen Vans conincs Arturs hove niemare, 5490Ende seide hem oec daernare Dat dorloge, al sonder waen, Soe vastelike ware onderstaen, “Dattet niet achter bliven mach Nadien dat ic int hof sach; 5495Want alle de machtechste hebben gesworen, Ende die andere na als te voren: Dus es gesciet al dese dinc. Daertoe heeft ontboden die coninc Alle sine manne gemene 5500Die van hem houde lene.” “Ja,” antwerde Bohort daer doe, “Es die sake nu [daer] comen toe?” “Jasi,” sprac die bode, “sekerlike; Gi sult mogen sien cortelike 5505Hier comen den coninc Arture, Die met hem brinct tier ure Al sine macht, sijt seker des, Vanden conincrike van Logres, Ende van vele andere lande mede.” 5510Hestor seide daer ter stede: “Bi Gode, si sullen hier comen, Dat hopic, te haren onvromen; Ende sine begonste noit dinc Die hem soe qualike verginc, 5515Ende die hem soe sere berau al, Alsic hope dat dese doen sal.” Alse Lancelote dese sake werd cont Hi sinde sine boden tier stont Te Benewijc in sijn rike, 5520Ende ontboet al gemeinlike Sinen baronen dat si bewaren Souden die castele sonder sparen, Ende sise vesten alle dure, Oft hen gesciede aventure, 5525Dat si moesten met haren scaren Ute op Grote Bertangen varen, Ende si comen wilden in har lant, Dat tien tiden Gaunes was genant, Dat si vinden mochten werachtech 5530Hare castele ende crachtech, Dat si hen daer binnen souden Jegen Arture mogen onthouden Ende jegen die sine, oft noet ware. Ende Lanceloet ontboet daer nare 5535In velen anderen conincriken An vele ridderen, armen ende riken, Die hi noit dienst hadde gedaen, Dat si hem in staden wilden staen Jegen den coninc Arture, 5540Die op hem wilde comen ter uren. Om dese bede, om dit ontbieden, Dat hi dede ane vele lieden, (Bedien dat hi riddere was Van alder werelt, alsict las, 5545Die meest gemint was, ende hadde gedaen Meest hovescheiden, sonder waen, Ridderen daer vore in menegen tiden.) Soe quamen si hem toe in allen siden Soe vele, ende al bi derre dinc, 5550Al hadde geweest gecroent coninc Lanceloet alse dit gesciede, Sone waenden niet vele liede Ende pensden in hare gedochte Dat hi niet vergadert hebben mochte 5555Meer ridders ende van merre waerde Dan hem quamen ter Joyosergarde. Nemmer en sprect nu ter ure Van Lancelote die aventure, Noch van sinen gesellen mede. 5560Nu hort van Arture hier ter stede. |
5100 Zoals een droevige man mocht wezen Toen zag hij terzelfder tijd Guheries ter rechterzijde, En Acgravein, zijn broeders beide, Dood liggen terzelfder plaats. 5105 Ten eerste dat mijnheer Walewein dezen zag, En hij ze herkende, hij zei: “O wach. Nu mag ik wel zeggen waarlijk, Nadat me staat dus droevig, Dat ik te lang leef, na dien 5110 Dat ik voor me heb gezien Verslagen mijn vlees en mijn bloed, Daar ik terecht om droeven moet.” Toen liep hij tot hen geheel, En liet hem op hen daar vallen; 5115 En hij kuste hen daar, al zonder sparen, Alzo bebloed zoals ze waren, Alzo dat hij in onmacht lag. Toen de koning dit zag, Hij werd zo zeer te ongemak, 5120 Hij wist niet wat te doen van de zaak, Hij nam raad aan zijn baronnen, Wat hij daarvan had te doen? En hij zei: “Laten wij Walewein aldus, het lijkt mij, 5125 Dat hij sterven zal van rouw.” De baronnen zeiden: “Bij trouw, Het zou ons denken gevoeg Dat men hem in een kamer droeg, Die ver van lieden was, 5130 En dat men hem behoedt aldaar Tot die, dat deze ridders ter aarden Waren gedaan naar hun waarden.” Omdat blijft hij daar, ze dachten Dat hij van rouw sterven mocht, 5135 De lieden dachten goed te wezen De baronnen raad van dezen. Toen namen ze Walewein alzo Daar hij lag in onmacht tot nu toe, En droegen hem te die plaats, 5140 Ziek en te ongemak mede, In een kamer van daarbinnen, Vriendelijk en met minnen, Zo ziek, dat men aan hem daar Geen adem mocht worden gewaar. 5145 Hij lag in zulke avonturen 222 Die nacht en de dag aldoor, Dat men van hem van een woord Niet mocht hebben antwoord. Op die avond dreef rouw groot 5150 Al dat was binnen Carmeloet. Daar was groot nog klein [..........] liet van wenen. Hierna gingen ridders en knapen De dode ridders daar ontwapenen. 5155 Daarna waren ze gedaan ter aarden Met grote eer, met grote waarden. Hen allen waren tombes gemaakt, Met grote waarde, goed geraakt. Daar waren er twee gemaakt, zij het gewis, 5160 Op Acgravein en op Gariet, Niet goedkoop nog minder Dan die betaamde koningskinderen. De lichamen waren begraven Zijde tegen zijde, met grote gaven, 5165 In Sint Stevens kerk, die toen was Die hoofdkerk, zoals ik het las. Die koning liet na deze zaken Boven deze twee tomben maken Een andere, in die manieren, 5170 Die recht was nog alzo duur, En nog alzo rijk zoals daar scheen Enige van de anderen twee. Toen legde men Gariet In die tombe, al zonder letten, 5175 Die was van zo grote duurheden: En die tombe ze stond mede Boven de andere twee tomben alzo Men mocht grote rouw zien toen Daar men ze legde in de aarde. 5180 Hoe toen weende en misbaarde Alle diegene die daar waren. Aartsbisschop, bisschop te waren, Benevens lieden menigerhande, Alle lieden van de landen, 5185 Dreven rouw, toen waren gezet Letters op de tombe mee Daar Gariet onder lag, die zegt: “Hier onder deze tombe ligt Gariet, dus neem waar. 5190 De koning Arthur was zijn oom. En deze ridder sloeg dood Koning Bans zoon Lancelot.” Toen de mis was gedaan, Zoals het betaamde, de koning ging vandaan gelijk. 5195 En ging zitten na dit doen In het paleis onder zijn baronnen, Droevig en peinzend van deze. Hij was niet zo droevig gewezen Al had hij verloren geheel 5200 De helft van zijn koninkrijk. En alle die daar waren mede Dreven rouw en zeerheden Vanwege de konings grote onwil. En toen ze alle zwegen stil 5205 Sprak de koning zo luid dit woord, Zodat hij van hen allen was gehoord: “Ay almachtige God en Heer, Die me hebt in grote eer Gehouden, en in grote hoogheden, 5210 Lange tijd, en in mogendheden, Nu hebt ge in korte termijn Me verleent al te grote pijn, Daar ik van vernederd ben en zo verzwaard, En zo verzwakt, en zo onwaardig, 5215 Dat nooit een man verloor hier tevoren Alzo veel zoals ik heb verloren. Elk mag merken in zijn raad, Dat men dit voor echte schade En voor echt verlies vertellen mag, 5220 Dat me is geschied op deze dag. Omdat alles gebeurt bij avonturen, Dat een man te enige uren Zijn land verliest bij kracht, Of bij verraad, of bij macht, 5225 Dit is een zaak die men mag Inhalen op een andere dag; Nee, maar zoals een zo ontziet, Dat hij een vleselijke vriend Verliest, zodat hij mag 5230 Niet weer hebben op enige dag, Wat dat hij dood, het verlies is Zonder weerkomen, dus zij het gewis. De schade is zo groot dan, Dat er geen bekomen is aan. 5235 Gij heren, zoals ge wel ziet, Dusdanig verlies is me geschied. Was ons toegekomen deze zaak En het verlies bij Ons Heer wraak, We mochten beter wezen; 5240 Maar het is geheel anders van dezen; Omdat diegene, zonder waan, Heeft ons deze schade gedaan, Die we op hadden verheven En vaak in ons leven 5245 Geëerd met al onze macht, Alsof hij was van ons geslacht. Deze heeft ons deze schade gedaan En deze schande ook, zonder waan; En ge bent mijn mannen al 5250 En mijn gezworene, groot en smal, En ge houdt uw landen van mij: Nu bid ik u en vermaan dat gij Me geeft raad tot mijn eer, Alzo zoals elke man zijn heer 5255 Schuldig te beraden is, van die Dat ge hier nu hebt gezien, Hoe dat ik van deze zaak Zal mogen krijgen wraak, Zodat mijn schande van deze 5260 Verbetert iets mag wezen.” De koning zweeg, en zijn baronnen Waren alle van deze doen In gepeins, en begonnen nadien Elk op de andere daar te zien, 5265 Zodat elk de andere van die zaak Vermaande, dat hij het eerst sprak. Toen niemand antwoordde op dit doen Zo stond op koning Yoen, Die de hele taal nam daaraan. 5270 Hij zei tot de koning: “Ik ben uw man, En ik ben u schuldig, heer, Te raden hier uw eer Met al mijn macht van deze. Heer, me lijkt uw eer te wezen, 5275 Dat ge u van deze zaak Voorziet, dat ge dus hebt wraak, Naar uw macht, van uw schande. Maar de dappere van uw landen En van uw koninkrijk 5280 Is goed voorzien onderscheiden; En indien dat men dit goed beziet, Ik waan wel dat men dan niet Oorlogen in enige manieren Zal willen beginnen hanteren 5285 Tegen koning Bans geslacht, Dat nu is van zo’n grote macht; Want we zien openbaar Dat ze de Heer van hemelrijk Verlicht heeft en verheven 5290 Boven hen allen die nu leven En die ik nu terwijl ken. In waan niet in mijn zin Dat nu is er enige zo’n grote man, Maar wil ge de oorlog vangen aan 5295 Op hen lieden, en ze dan waren 223 In hun landen met de haren, Ze zouden wel mogen Onder doen met de oorlogen, Ge was dan alleen, heer. 5300 Hier bid ik u allen zeer Dat ge op geen manieren Dat oorlogen begint te hanteren, Ge beseft u van deze Van alle te boven wezen; 5305 Want men zal ze niet mogen schofferen Licht in geen manieren.” Om deze woorden riepen zij Allen en maakten groot gekrijs, En lachten uit Yoen de koning, 5310 Dat hij gezegd had dit ding; En zeiden dat hij dit, zonder waan, Bij bangheden had gedaan. De koning antwoordde toen dat hij Dat woord niet zei omdat 5315 Dat hij had meer gevaar Dan de andere die waren daar. En daarna sprak hij dit woord: “Ik wil dat gij het allen hoort, Ik weet daarvan de waarheid fijn: 5320 Als de oorlog zal begonnen zijn, Mogen ze komen te enige stonde In hun land gans en gezond, Ze zullen ontzien uw macht Veel minder dan ge hebt geacht. 5325 Weet dat wel in ware woorden, Kende ik nooit Bohort, Hij zal u vaak komen bezien Dan ge waant dat zal geschieden.” Mordret sprak van dit doen 5330 Aldus tot de koning Yoen: “Ik hoorde nooit in [..........] Man [...............] Alzo goede man zoals gij bent, Zoals deze raad is nu ter tijd; 5335 Maar wil mijnheer de koning Mijn raad doen van dit ding, Hij zal niet laten nog sparen, Hij zal op hen lieden varen, En u zelf te die plaatsen, 5340 Wil ge of niet wil, met hem leiden.” “Mordret, Mordret,” sprak Yoen De koning, “ik zal dit wel doen Gewilliger, en ook varen Met de koning, dan gij zal, te waren; 5345 Want als de koning gaat ik ben Geheel gereed te varen met hem; En ik zal van hem niet scheiden Van vrees, zoals gij deed ter plaatse Daar Lancelot uw broeder sloeg ter dood, 5350 Daar ge ontreed als ridder bang.” Mador van der Porten sprak tot deze: “Ge lijkt me in strijd nu te wezen Van wonderlijke zaken onder u; Omdat wil ge de oorlog beginnen nu, 5355 Ge durft er niet ver om te varen, Omdat ik heb wel verstaan, te waren, Dat men Lancelot heden de dag In deze zijde van de zee vinden mag In een kasteel, die hij won 5360 Toen hij de eerste keer te wandelen begon Dat koninkrijk van Londen door Om te zoeken avontuur. En dat kasteel, dat zal ge weten, Is de Vreugde tuin geheten.” 5365 “Dat kasteel,” sprak Mordret, “Weet ik wel, bij mijn weet; Want het is recht, omdat ik lag Daarin gevangen menige dag, En waande er in te zijn gebleven dood, 5370 Maar dat me Lancelot hielp uit de nood, En mijn gezellen mede toen.” De koning sprak dat hij toe Dat kasteel wel kende, zonder waan. Daarna vroeg de koning gelijk 5375 Of Lancelot met hem daarin Had gevoerd de koningin? Mador antwoordde hem daarnaar: “Heer, ik zeg het u al voor waar, Dat de koningin is te die plaats, 5380 En Lancelot met haar mede, En koning Bans geslacht al, Dat hier in het hof was groot en smal. Maar mijn raad is niet dat gij Op hem vaart met kracht, omdat 5385 Dat kasteel is sterk en vast zeer, En bewaard met zo groot verweer, Dat hij niet vreest heden de dag Dat men hem iets belegeren mag; En daar zijn zulke goede lieden binnen, 5390Men zal ze [............] [...............] [...............] En als ze gewaar worden dit, Dat ze u schade en verlies 5395 Doen mogen, ze zullen ter vaart Een oploop doen tot u waart.” Toen de koning die taal werd kond Hij sprak tot Mador te die stond: “Mador, ik volg u wel dit, 5400 Dat het kasteel sterk en vast is; Maar een ding mag ge wel kennen, En allen die zijn hierbinnen: Van alle tijden en dagen Dat ik eerst kroon begon te dragen 5405 Zo begon ik nog ondernam Geen oorlog, ik kwam Ten hoofde van die oorlog zo, Dat ik en mijn geslacht worden vrolijk, En we bleven in alle keren 5410 Van die oorlog in de eer. Bij deze redenen zeg ik het u, Ik zal het niet achterlaten nu, Ik zal beginnen hanteren Dat oorlogen in alle manieren 5415 Op diegene die mij, al zonder waan, Alzo grote schade hebben gedaan Van mijn vleselijke vrienden, Die me minden en dienden. Ik daag u allen nu ter tijd 5420 Nadien dat ge voor me bent. Alzo zal ik ook alle de andere dagen, Zonder enigerhande vragen, Die land en goed houden van mij, Zo waar dat ze wonen, dat zij 5425 Tot mij komen al zonder sparen, En dat ze alle met me varen, Goed opgezeten en gedekt, Daar ik te varen heb gemikt; En al hun macht algemeen 5430 Met hen brengen van het koninkrijk. En we zullen, al zonder sage, Van heden over 15 dagen Gaan van Carmeloet Allemaal, klein en groot. 5435 En omdat ik niet wil Dat enige man, luid of stil, Van dat ding die ik zal bestaan Enigszins mag achterblijven, Zo wil ik dat ge nu gereed 5440 Tot de heiligen doet hier uw eed, Dat ge voort in alle manieren Deze oorlog zal nu hanteren Naar uw macht, tot dien dat zal Mijn schande gewroken zijn al, 5445 Zodat gij alle hebt eer, 224 En dat koninkrijk voort meer Daarbij verheven moet wezen.” Die heiligen bracht men met dezen, En alle die daar waren, groot en klein, 5450 Deden hun eed algemeen. En toen dit was, zonder waan, [........] oorlog dusdanig, De koning hij zond gelijk Zijn boden in al zijn land 5455 Tot al diegenen die waren Zijn man, dat ze alle zonder sparen Te Carmeloet te die dag kwamen Die ze hadden gezet bij namen; Omdat hij heeft dan geacht 5460 Te gaan met al zijn macht, En te maken zijn vaart Te Vreugde tuin waart, Daar hij wist wel dat waren er in Lancelot en de koningin. 5465 Deze raad volgden ze al Die daar waren groot en smal; En ze bereiden hun vaart Om te varen derwaarts, En waanden goed te doen alzo 5470 Zoals ze hadden versierd toen. Aldus was deze oorlog bestaan, Dat sinds keerde, zonder waan, Tot grote schande te vele uren, En in zware avonturen 5475 De konings Arthurs geslacht; En hoe groot dat was van macht, En hoe zeer ze te boven waren In het begin, ze worden, te waren, Geblameerd en onteerd daarnaar. 5480 De volgende dag kwam nieuws Te Vreugde tuin binnen Lancelot en de koningin: Die hen bracht, dus zij het gewis, Hestors knaap van Mares, 5485 Die in konings Arthurs hof lag Om te vernemen de hele dag. Hij kwam tot Lancelot gelijk, Die hij graag zou laten verstaan Van konings Arthurs hof nieuws, 5490 En zei hem ook daarnaar Dat de oorlog, al zonder waan, Zo vast was ondersteund, “Dat het niet achter blijven mag Nadien dat ik in het hof zag; 5495 Want alle de machtigste hebben gezworen, En de andere na als te voren: Dus is gebeurd al deze ding. Daartoe heeft ontboden de koning Al zijn mannen algemeen 5500 Die van hem houden leen.” “Ja,” antwoordde Bohort daar toen, “Is die zaak nu daar gekomen toe?” “Ja ze,” sprak de bode, “zekerlijk; Ge zal mogen zien gauw 5505 Hier komen koning Arthur, Die met hem brengt te die ure Al zijn macht, zij het zeker dus, Van het koninkrijk van Londen, En van vele andere landen mede.” 5510 Hestor zei daar ter plaatse: “Bij God, ze zullen hier komen, Dat hoop ik, tot hun ongeluk; En ze begonnen nooit een ding Die hen zo kwalijk verging, 5515 En die hen zo zeer berouwt al, Zoals ik hoop dat deze doen zal.” Toen Lancelot deze zaak werd kond Hij zond zijn boden te die stond Te Bonewick in zijn rijk, 5520 En ontbood algemeen Zijn baronnen dat ze bewaren Zouden de kastelen zonder sparen, En ze versterken alle deuren, Of hen gebeuren avonturen, 5525 Dat ze moesten met hun scharen Uit op Groot-Brittannië varen, En ze komen wilden in het land, Dat te die tijden Gaunes was genoemd, Dat ze vinden mochten weerbaar 5530 Hun kastelen en krachtig, Dat ze hen daarbinnen zouden Tegen Arthur mogen onthouden En tegen de zijne, als het nood ware. En Lancelot ontbood daarnaar 5535 In vele andere koninkrijken Aan vele ridders, armen en rijken, Die hij nooit dienst had gedaan, Dat ze hem wilden bijstaan Tegen koning Arthur, 5540 Die op hem wilde komen ter uren. Om deze bede, om dit ontbieden, Dat hij deed aan vele lieden, (Omdat hij ridder was Van de hele wereld, zoals ik het las, 5545 Die het meest gemind was, en had gedaan Meeste hoffelijkheden, zonder waan, Ridders daarvoor in menige tijden.) Zo kwamen ze hem toe aan alle zijden Zo veel, en al bij dat ding, 5550 Al had hij geweest gekroonde koning Lancelot toen dit geschiedde, Zo waanden niet vele lieden En peinsden in hun gedachte Dat hij niet verzameld hebben mocht 5555 Meer ridders en van meer waarde Dan hem kwamen ter Vreugde tuin. Nimmer spreekt nu ter uren Van Lancelot het avontuur, Nog van zijn gezellen mede. 5560 Nu hoort van Arthur hier ter plaatse. |
|
XI. Hoe die [coninc] Lancelote bel[ach ende] hoe dat Lanceloet strijt h[adde]. Nu seget ons die aventure, Dat quamen toten coninc Arture, Ten selven dage dat hijt geboet Te hem te comene te Karmeloet, 5565Ridders so vele, datmen vordien In langen niet meer hadde gesien, Noch op ene wile wesen so groet Ridderscaps binnen Karmeloet. Mijn her Walewein was doe genesen, 5570Die sere siec hadde gewesen; Soedat op dien selven dach Dat daer tridderscap vergadert lach Sprac tote Arture den coninc: “Here, ic rade u ene dinc, 5575Ende het donct mi sijn nutscepe, Dat kiest u te desen ridderscepe Alsoe vele ridders sonder sparen Alse joncsten verslegen waren Dore mire vrouwen der coninginnen, 5580Ende eer gi porret van hier binnen Die ridders maect nu ter stonde Gesellen vander tavelronde In der gerre stede die sijn doet, Soe dat dit geselscap alsoe groet 5585Alst te voren was blive in al. Ende dat wi hebben onse getal, Dats hondert ende viftech. Ic segt om goet; Es dat sake dat gi dus doet, Al u geselscap saels wesen 5590Te beter, ende gi sult bi desen 225 Over al te meer sijn ontsien Waer gi comt, sijt seker van dien.” Alse dit horde die coninc Hi priesde wel dese dinc 5595Ende seide dat hijt gerne dade, Ende riep te hant te rade Sine hoge barone, ende bat Dat si kisen souden ter stat Onder hare liede sonder sparen 5600Die beste ridders die daer waren, Alsoe vele alsere tier stonde Gebrake in die tavelronde; Ende dat si niet dore aermode En liten te kisene die goede. 5605Si seiden dat sijt gerne daden, Ende gingen hen daer baraden. Int irst si daer ane spraken Hoe vele daer hen gebraken, Ende si vonderre in gerechten getale, 5610Alsise ghetelt hadden wale, Dattere .lxxij. gebraken. Alte hant na desen saken Hebben sire also vele daer gecoren Alser hen gebrac te voren, 5615Ende hebbense geset, sonder sparen, Inder gerre stat dire doet waren, Ende in Lanceloets stede Ende in sire gesellen mede; Maer onder hen allen en was 5620En geen so stout, alsict las, Dat hi dorste bestaen mede Te sittene in dopperste stede. Ende ic segt u in warre dinc, Dat in Lanceloets stede sitten ginc 5625Een riddere, die was genant Her Lyam van Yrlant; Ende dese was oec becant Die beste riddere diemer in vant, Ende vander meester name doe, 5630Ende hi was conincs kint altoe. Ende daer sat in Bohorts stede Een die conincs kint was mede, Die goet riddere was ende crachtech Van wapinen ende van vrienden machtech, 5635Ende die Helynon was genant. In Hestors stede sat, alsict vant, Van Scollant een riddere coene, Seker ende starc van allen doene, Ende hiet Vadaan die coninc. 5640Hi was fel in allen dinc, Ende sere pijnlijc mede Ende vol van groter verweenthede. In Lyoneels stede sat, alsict las, Een riddere die doe maech was 5645Des conincs van Nort-Gales, Een goet riddere, sijt seker des, Over edel ende weert becant, Ende die godertierste diemen vant. Sijn name was, sijt seker des, 5650Gaherijs van Nort-Gales. Alse dit was gedaen al bi staden, Bi sconincs ende bi Waleweins raden, Die taflen waren gereet: men sat Ten taflen doe ende men at. 5655Daer dienden vorden coninc tien stonden, Ende vor die vander tavelronden, Sevene coninge, die hilden dan Van Arture leen, ende waren sine man. Daerna gereiden si alle haer vaert 5660Te vaerne ten orlogewaerd. Opten anderen dach daernaer Porden uter steden daer Sulke dusent man, die hadden gere Lancelote te doene dere, 5665Ende des conincs Bans geslachte, Met wille ende met machte. Alse die coninc messe hadde gehort Porde hi selve uter port, Ende met hem vele baroene, 5670Die stout waren ende coene: Ende reden dien dach dat si quamen Tenen castele, di hiet bi namen Lambor. Daer lach snachs inder stede Die coninc ende sijn geselscap mede; 5675Ende opten anderen dach daernaer Soe voren si alle van daer, Ende reden soe hare dachvarde, Dat si bider Joyosergarde Quamen gehinde ere halver mile. 5680Si merkeden te dire wile Dien casteel ende dat werc, Dat si vonden wonderlijc sterc, Soe dattie casteel niet ontsach Geen volc dat was onder den dach. 5685Ende si gingen loetgieren Alle daer neven der rivieren, In tenten ende in pavilione Ende in fulgien di waren grone; Maer dit was in enen dele 5690Herde verre vanden castele, Vorder dan een man diet wel vermochte Men enen selfscote scieten dochte. Ende die daer waren met Arture Loetgierden daer dien dach dure. 5695In deser maniren soe waren Gelogirt daer des conincs scaren, Ende al gereet om tontfane Hare viande, na minen wane, Opdat si ute wilden varen. 5700Die van binnen den castele waren Ridders van groter stouthede Ende van groter manlijchede. Si hadden utgesent optien nacht Ridders daer te voren van groter macht 5705In enen bosch, die stont daer bi, Om there te bestane, alse si Haren tijt ende poent sagen. Van dier stede daer si bedect lagen, Soe dat sise in deser maniren 5710Beide mochten asselgieren, Die vanden castele, alsi poent sagen, Ende die daer inden bosch lagen. Die van binnen ne temayerden Hen niet dattie andere lotgirden, 5715Ende dat si oec wel sagen Dat sise daer alsoe belagen; Maer si seiden in allen manieren Si soudense laten lotgieren, Ende laten in die irste nacht 5720In paise ende hare macht; Maer si soudense asselgieren Opten anderen dach in maniren Dat si poent ende stede sagen. Die gene die inden bosch lagen 5725Waren .l. ridders bi getalle, Die goet ende waerd waren alle; Ende Bohort ende Hestor waren Leitsmanne van derre scaren. Ende die gene die binnen bleven 5730Hadden hen een teken gegeven, Ten welken tiden dat si sagen Ene roede baniere wagen Optie meeste veste van daer binnen, Dat si dat licteken souden kinnen, 5735Ende te hant uten bosche varen Ende slaen in des conincs scaren; Ende die vanden castele mede Souden dan varen uter stede. Aldus soudemen te dien tiden 5740Dat here bestaen in tween siden. 226 Die menechte die inden bosch lach Sach ten castelewaerd alden dach, Oft die gene dire binnen bleven Hen enech teken souden geven 5745Ute te varne; maer noch van dien Condense geen teken gesien, Want Lanceloet in gere maniren Ne wilde niet laten asselgiren Dat here inden irsten dage; 5750Maer hi wilde dat lage Den irsten dach in goeden vrede Ende dien nacht oec [daer mede]. Bi desen werden die vanden here Verbout ende versekert mere 5755Dan si te voren waren, Ende spraken onder hen daer naren: “Waerd alsoe dat Lanceloet Vele liede hadde ende here groet, Si waren in allen manieren 5760Utcomen ende ons asselgieren; Bedie alsment wel besiet, Die gene en es altoes ridder niet, Die gerne dangier ende pant Doget dus van sinen viant.” 5765Alse min her Lanceloet dit gesach, Dattene die coninc Artur dus belach, Dien hi so gemint hadde, sonder waen, Ende die hem meest eren hadde gedaen, Hi kinde mede wel te hant 5770Dat hi was sijn doetslagen viant, Ende meerre dan enech man. Hi werd herde sere drove dan, Ende werd soe sere tongemake, Hine wiste wat doen vander sake. 5775Niet bedi dat hi den coninc Iet sere ontsach van eneger dinc, Maer om dat hi doe herde sere Minde den coninc, ja, vele mere Dan hi dede enegen anderen man, 5780Die hem niet na en ginc an. Hi sprac ene joncfrouwe ende bat hare Dat si toten coninc Artur vare, “Ende sult secgen minen here, Dat mi wondert harde sere 5785Dat hi heeft begonnen op mi Aldus grote orloge, bedi In waende niet, na minen waen, Soe vele jegen hem hebben mesdaen, Dat hi sculdech ware te miward 5790Alsoe te doene alsi nu gebart. Seget hi dan dat dese onminne Es om mire vrowen wille, der coninginne, Dat hem daer ave hebben gedaen Enege liede nu doen verstaen 5795Dat ic hem hebbe gedaen daer an scande, Soe segt hem dan altehande Dat ic ben gereet, ende dat wel love, Jegen twee ridders vanden hove, Die beste dire nu sijn binnen, 5800Mi te verwerne in allen sinnen, Dat ic niet met waerheiden en bem Daer af mesdadech jegen hem. Ende om sine grote werdechede, Ende om sine minne oec mede, 5805Die ic hebbe al hier te voren Bi quaden, valscen ocsoene verloren, Soe suldi hem bieden over mi, Dat ic mi sal werpen, wilt hi, Int recht ende int wijsdoem al 5810Dat mi sijn hof daer af wisen sal. Ende seget hi dan of ander side Dat hi heeft nu te tide Begonnen dit orloge soe groet Op mi om sire neven doet, 5815Van dire doet suldi dan secgen hem Dat ic niet soe mesdadech en bem Dat hi sculdech ware daerbi Van doetveden te haten mi. In ben so mesdadech niet, in wille loven 5820Te blivene in wisdome van sinen hoven. Ende en wilt hi niet dan vangen an En geen van desen tween, segt hem dan Dat ic hem ontbiede bi u Dat ic sal ontbeiden nu 5825Sire cracht, bi mire trouwe, Ende dat sal sijn met groten rouwe Die ic hebbe omden evelen moet Die tuscen mi ende hem wesen moet. Dat wete die coninc ende si seker des, 5830Nadien dat dorloge begonnen es, Dat ic sal hulpen den minen Ende na mire macht deren den sinen. Maer sijns selfs lichame, sect hem nu, Versekeric na mine macht, secgic u, 5835Ende dat hi mi niet en dar vresen; Maer ic sal hem een bescermere wesen Na mire macht jegen die goene Die hem deren setten te doene; Bedie ic houde hem in allen kere 5840Over minen gerechten here, Ende over vrient, al ne comt hi Niet alse vrient versoeken mi, Maer alse een groet viant Van doetveden, dats wel becant. 5845Joncfrouwe, dit suldi hem doen verstaen, Dat ic hem dit ontbide, sonder waen.” Die joncfrouwe antwerde daer te desen: “Die boetscap sal wel gedaen wesen.” Die joncfrouwe porde metter vard 5850Ende voer ten coninc Arturward, Ende dede hare boetscap groet ende smal, Alsoe alse hare Lanceloet beval: Sine liets achter niet een word. Ende alse min her Walewein dit hord 5855Spranc hi op, ende seide saen: “Here, die scade die u heeft gedaen Lanceloet an u vriende ende an u Hebdi macht te wrekene nu, Ende hebdi wille alse coninc vri 5860U te wrekene, alsoe als gi Vermeten hebt, dat gi met crachte Nederen sout conincs Bans geslachte, Die bi harre groter verwoethede, Ende bi haerre groter overdaet mede, 5865Ende bi haerre groter ongenade U hebben gedaen so grote scade, Die u nieman heden den dach, Sonder God selve versetten mach, Soe dat gi onteert sout wesen, 5870Ende al u geslechte bi desen Genedert soude werden embermere, Dat wi nembermeer gecregen ere, Gevielt dat gi pays maket nu Hier tuschen Lancelote ende u.” 5875”Her Walewein,” sprac die coninc saen, “Die sake es soe verre gegaen, Lanceloet ne gecriget nembermere Pays jegen mi in negenen kere; Ja, alsoe lange alsic blive 5880Levende hier in desen live, Om gene saken die Lanceloet Doen oft geven mach, clein oft groet. Nochtan es hi man van ertrike Dien ic best sculdech ben lichtelike 5885Ene grote mesdaet te vergevene; Want hi hevet in sinen levene Vele meer dore mi gedaen Dan enech ander man, sonder waen. Maer int inde eest daertoe brocht, 5890Dat hijt mi so dire heeft vercocht, 227 Dat hi dat nu heeft genomen Dat mi nembermer mach wedercomen, Van minen vleescheliken vrienden, Die mi minden ende dienden, 5895Ende die ic oec meest minde Van alden genen die ic kinde, Sonder oec alleenlike u. Hierbi en mach niet gescien nu Enech pays tuscen mi ende hem. 5900Bider trouwen die ic sculdech bem Gode onser alre vader ende here, Walewein, dit versekeric u embermere.” Die coninc kerde hem sonder beide Ter joncfrouwenwaerd, ende hi seide: 5905”Joncfrouwe, gi moget doen verstaen Uwen here al sonder waen Van dien dat hi versoect an mi, Dat ict nine doe, ende dat hi Seker mach wesen al dien tijt 5910Dat ic leven sal te hebbene strijt; Ende hine gecriget nembermere Pays jegen mi in genen kere Binnen minen live op genen dach Om gene sake die gevallen mach.” 5915”Sekerlike,” sprac die joncfrouwe, “Het es scade groet, bi mire trowe, Ende merre van u dan om ander dinc; Bedie gi sijt, here, her coninc, Een der machtechster, secgic u, 5920Die levet in die werelt nu, Ende vander meester name tot desen. Gi sulter bi al gedestrueert wesen Ofte daer ombe laten u leven, Ofte die vrode sijn tscerne gedreven, 5925Die hebben ten menegen male Van uwer doet gehouden tale. En es geen twivel van desen, Die vrode mans di hebben gewesen In onsen tiden, di te sprekene plagen 5930Van stucken die si vorsagen, Die dinge, die si vanden lieden Te secgene plagen, sine gescieden Int inde alsoe, sonder waen, Alsi int begin daden verstaen; 5935Want si seiden vanden geslachte Van coninc Ban, dattet met machte Te boven soude comen van al Sinen vianden, groet ende smal. Ende gi, her Walewein,” sprac si doe, 5940”Die bi rechte vroet sout sijn daertoe, Gine donct mi niet in desen Alsoe vroet alse gi sout wesen. Gi sult hier jagen uwe doet, Dat mogedi selve sien al bloet. 5945Bedinct u wat gi tere uren Saget int palais van aventuren Tes conincs Vischers, ter selver tijt Dat gi daer saget ane den strijt Vanden lupaert ende vanden serpente. 5950Bedacht u van dien contente Wel, ende vanden wondere mede Die gi daer saget tier stede, Ic ben herde seker van dien, Dit orloge en soude niet gescien 5955Opdat gijt beletten mocht nu. Maer uwe ongeluc jaget u Hiertoe, ende u ongeval, Dat u hierna wel scinen sal; Bedie gi sult van desen hier naer 5960Bedroeffenesse hebben so swaer, Als gi niet en sult mogen Ontkeren die grote orlogen.” Die joncfrouwe ginc van hem saen Ende quam vorden coninc gegaen 5965Ende seide: “Here, nadat ic an u En gene antwerde vinde nu, Noch in gene maniren mede Van payse genadechede, Maer orloge ende groten nijt, 5970Ic sal wederkeren nu ter tijt, Ende sal min here doen verstaen Wat gi hem ontbiet, sonder waen.” “Vard als gi wilt,” sprac die coninc, “Mi es lief dat gi hem segt die dinc.” 5975Die joncfrouwe voer danen metter vard Ende voer te haren hereward. Ende quam daer in stilre ware, Datmen nine wiste van hare. Alsi vore Lancelote doe quam, 5980Ende hi dat ane hare vernam, Dat hi niet bi eneger dinc Pays mochte vinden anden coninc, Hi was sere tongemake Ende drove oec bi deser sake; 5985Niet bedi dat hi op dien dach Den coninc iet sere ontsach, Maer bi dat hi sinen here Den coninc minde alsoe sere. Hi es in ene camere gegaen, 5990Ende werd versuchtende saen In swaren gepense ende in dipen, Soe dat hem die trane liepen Ute sinen ogen bedichte Ende spreitden op sijn ansichte 5995Alsi dus een stic daer hadde gewesen Die coninginne quam daer binnen desen Ende werd sijns pensens geware. Si was een stic bi hem dare Eer hi wiste dat si daer was. 6000Doe werd si hem vragende das, Twi dat hi so drove ware? Ende Lanceloet antwerde hare, Dat hi drove ware om di dinc, Dat hi nine mochte anden coninc 6005Pays vinden no genadechede. “Niet bedi dat wi teser stede Hem iet duchten op desen dach, Dat hi ons iet grote dere doen mach; Maer ic segt bedi, sonder waen, 6010Dat hi mi hevet gedaen Soe vele dogeden ende eren, Dattet mi sere soude deren Geviele bi mi, teneger uren, Sinen lichame sware aventure.” 6015”Here,” seit si, “men moet ter noet Op sine cracht sien: si es so groet. Maer wat micti te done nu Segt mi dat, des biddic u.” Lanceloet seide hare: “Twaren, 6020Wi selen mergen utvaren Om vechten jegen dat here; Ende dien God wilt geven di ere Hebse in Goedsname, bedi En sal niet bliven bi fauten van mi, 6025Wine selen utvaren hen te jegen Die den casteel hebben belegen. Nadien dat ic met genen saken Minen pais jegen hen mach maken, Ic ben die gene die vort an 6030Niet sparen ne sal genen man, Sonder minen here den coninc, Die ic om ne gene dinc, Daer icken kinnede, nu dade Enege swaernesse oft scade.” 6035Doe litense haren raet staen, Ende Lanceloet ginc int palays saen Sitten onder sine baroene, Ende toende hem blider in sinen doene Dan hem sijn herte gaf binnen. 6040Daer was geten met minnen. 228 Na den etene begonste vragen Lanceloet een deel van sinen magen Ende van sinen hemeliken rade Wat si riden wat hi best dade 6045Metten orloge daer si in waren? Ende si seiden hem alle sonder sparen: “Latewi ons dus lange sluten Ende wi niet en varen buten, Die gene die sijn [int here] mede 6050Si selen ons houden nu gerede Over geaffalgiert ende quaet. Ende beter ward, nadien dat staet, Dat wi eer ut hadden geslegen Ende hadden hen gevaren jegen, 6055Dan wise in deser manieren Liten rusten ende logieren.” Lanceloet sprac: “En roke u van dien; Bidien dat si dit an ons hebben gesien Dat wi op hen nine pongierden 6060Alsi quamen hier ende lotgierden, Si sijn te sekerre in haren sin Ende dochten ons vele te min, Ende si wanen wel daerbi Dat hier nieman binnen ne si. 6065Maer ic hope, al sonder waen, Dat si dat wel selen verstaen Eer morgen avont lijt. Wi selen uttrecken ter tijt Morgen te primtide met goder hopen, 6070Ende selen dan soe op lopen; Ende hierombe so biddic u, Dat gi u so gereit alle nu, Dat wi morgen mogen utvaren Tilike met onsen scaren.” 6075Ende desen raet prisden si al Die daer waren, groet ende smal; Want si hadden groten gere Te vergaderne an Arturs here; Ende hen gaf grote coenhede 6080Ende grote herte oec mede Dat si dus hadden van haren accorde Mijn her Lancelote ende Bohorde, Om dat dese waren namelike Twe manne van ertrike 6085Van alder meester stouthede, Ende vanden meesten ridderscap mede. Si daden gereiden hare wapen Alden nacht dore haren knapen, Elkerlijc na sinen wille. 6090Si hilden hen dien nacht al stille, Datmen wel waende int here Henlieden winnen sonder were, Ende seide datmen die van binnen Lichtelike soude mogen winnen. 6095Maer die coninc wilde niet geloven Daer ne waren vele liede boven Inden casteel met Lancelote doe. Mador gaf antwerde daertoe: “Here, daer sijn binnen al nu 6100Vele liede, dat secgic u Over ene gerechte waerhede, Ende goet, waerd ridderscap mede.” Mijn her Walewein vragede waerbi Hi dat wiste? Doe seide hi: 6105”Here, ic weet wel sonder waen. Ic lite u min hoeft afslaen En sidise niet met haren scaren Eer margen none utvaren, Ende ons oplopen soe sere, 6110Dattie stoutste van desen here Vrese sal hebben van dien Dat hi ane hen sal sien.” Die twee heren waren dien nacht Wel ende rikelike bewacht, 6115Datmen lettel mochte tien tiden Mesdoen ane eneger siden. Sanderdages, alse houde, twaren, Alse die vanden castele utewaren Ende si gereet hadden sonder falge 6120Hen selven ende hare battalge, Si daden te hant utsteken Ten torre haer roede teken. Ende alse dat roede teken sagen Die gene die inden bosch lagen, 6125Si toendent daer ter stede Bohorde ende Hestore mede. Alse Bohort dit hadde gesien Hi sprac ten gesellen nadien: “Hier nes els niet te doene nu 6130Dan op te sittene, secgic u; Bedie wi mogen wel weten Dat min here es opgeseten. Laet ons metter vaerd utslaen, Ende dit here so vaste bestaen, 6135Soe dat wi vellen met stouten done Tenten ende paulione, Ende al dat wi vinden op ende weder, Dat wijt al vellen ter neder.” Si antwerden hem van desen, 6140Dat hijs seker mochte wesen, Si souden na harre macht deren Haren vianden ende confunderen Dus sijn si uten bosce gevaren Daer si in bedect waren, 6145Ende liten hare paerde gaen Ten stilsten dat si mochten, sonder waen. Nochtan worden die vanden hare Altehant hens geware, Die haer paerde hebben vernomen, 6150Die op hen terdende sijn comen. Men riep daer ten wapenen, datmen horde Inden casteel dese worde, Ende seiden dat haer liede waren Vergadert doe an gene scaren, 6155Ende dat els en ware doe Anders niet te done daertoe, Dan dat si opt here tien tiden Vergaderen tere andre siden. Ende si gingen alsoe doen. 6160Lanceloet dede die porten ontoen, Ende si voren ut doe te waren Geordineert met haren scaren. Tirst dat Bohort uten bosche quam Daer hi sconincs here vernam, 6165Hi versach comen met groter vard Des conincs Yons broder op een groet part, Wel gewapent ende rikelike. Tirst dat elc anderen sach kinlike Si liten lopen doe haer parde 6170Elc op anderen met groter varde. Des conincs broder op Bohorde soe stac, Dat sine glavie in sticken brac; Ende Bohort stakene soe sere weder, Dat hine droech vanden perde neder, 6175Ende hem ne mochte te staden staen Scilt no halsberch, sonder waen, Hine stac dorden lichame bede Dyser ende die glavie mede, Soe dat hi lach in ommacht 6180Ende in vresen van sire cracht. Ende die andere die hem volgeden naer Slogen in genen here sonder vaer, Ende worpen wech ende weder Tenten ende paulione neder. 6185Si slogen doet ridders ende paerde, Ende worpent al ter aerde Dat quam in haren gemote, Ende tordent onder hare vote. Doen begonstmen in geen here 6190Lude ropen ende oec sere: 229 “Ten wapenen. Ten wapen.” te waren, Die gene die ongewapent waren. Als min her Walewein des geware ward Riep hi om sine wapine ter vard, 6195Alse dire daer hadde te doene. Ende hi ende des conincs baroene Wapenden hen al sonder sparen, Alse die wel seker ne waren Naden gerope dat daer ward. 6200Tirst dat coninc Artur op sijn part Was geseten ende met hem die gone Die daer doe waren, sine barone, Ende hi sine tente vor hem sach, Dat si ter nedergewarpen lach, 6205Ende hi den drake licgende verstoet, Die opten appel vander tenten stoet, Ende daertoe neder sach vallen Die andere tenten daer met allen [.....] Ende al dit dede Bohort di hopen, 6210Ende Hestor, dat si waenden belopen Den coninc Artur met desen doene Binnen sinen paulione. Ende alse min her Walewein gesach Dwonder dat si daden opten dach 6215Togedijt den coninc Artur mettien, Ende seide: “Ginder mogedi sien Hestore ende Bohorde, Die op u doen grote morde, Ende die ons hebben beraden 6220Vele pinen ende vele scaden.” Her Walewein voer ut metter vard Ende keerde op Hestore sijn part, Ende gaf hem enen swaren slach, Die hem soe sere verwach, 6225Dat hi ware nedergevallen Van sinen orsse met allen, En hadde gesijn dat hi sijn part Metten halse gegreep ter vart. Ende min her Walewein, die dien here 6230Haette van doetveden sere, Als hine aldus tonder sach, Hi sloech op hem noch enen slach Dat hine neder nicken dede Al op sijns paerts hals daermede, 6235Soe dat hi moeste bi dien doene [Hem] houden vore an die artsoene. Ende alse Bohort dat versach, Dat min her Walewein dus oplach Hestore ende soe cort daer helt, 6240Dat hine nalike hadde gevelt Ter neder, hine mochs niet laten Hine moeste hem staen in baten, Ende sloech op Waleweine so haerde Men enen scarpen swaerde, 6245Dat hi dat swaert, al sonder waen, Soe dipe dede in sine helm gaen Dat her Walewein werd daernaer Biden slage, die groet was ende swaer, Tebarenteert sere utermaten, 6250Ende heeft Hestore gelaten, Ende van Bohorde alsoe sciet Al verdovet , dat hi en twint niet Ne wiste tien tiden waerward Dattene droech daer sijn pard. 6255Aldus begonste die batalie Groet ende wonderlijc, sonder falie. Ende die vanden bosce waren comen Hadden alle op geweest genomen Van des conincs Arturs scaren, 6260Bedie dat harre so lettel waren; Maer dat hen stonden in staden Die vanden castele ende hebben beraden. Tirst dat si an hen vergadert waren, Die vanden castele met haren scaren, 6265Daer mochtmen sien slage groet, Ende liede met rouwen slaen doet. Si toenden daer varinge wel Dat elc andrenwaerd was fel, Ende dat si drogen groten nijt 6270Elc tandrenwaerd tier tijt; Bedie daer werd verslagen tien tide Soe vele liede an elke side, Dat en geen man die nu levet, Die dat herte soe hart hevet, 6275Hem ne soude ontfermen van dien Datmen daer doe mochte sien. Boven hen allen doe tien tiden, Die daer waren in beiden siden, Soe dadent wel in dien wijch al bloe 6280Mijn her Walewein ende Lanceloet. Die historie doet ons verstaen Dat min her Walewein was so bevaen Met rouwen van Gariets doet, Dat hi om dien rouwe groet, 6285Die hem int herte soe sere woech, Inden selven dage daer versloech Dertich ridders met sinen handen, Die daer waren van sinen vianden, Sonder die andere die daer ter stont 6290Van hem aldaer waren gewont, Ende sonder die grote scade mede Die hi hem stoten, met slagen dede. Ende hine werd, sonder sage, Noit moede in dien dage, 6295Maer sijn wesen gedurde tier ure Toter vespertijt alden dach dure, Ende soude hebben geduert alsoe Alvort toten avonde toe, En hadde Bohort niet gewesen, 6300Die inden wijch gemoette desen. Tirst dat elc andren heeft versien Liep elc anderen op mettien, Ende begonsten daer onder hen tween Onderlinge vechten, dat wel sceen; 6305Want dat vechten werd wreet ende fel, Ende men soude gesien hebben wel Den besten van hen daer haestelike, Ne mare dat alle gemeinlike, Die gene die omtrent hen waren, 6310Inslogen al sonder sparen, Soe dat daer begonste di strijt Sere wreet ende fel tier tijt, So datter menech goet man ende werd Te dier tijt verslegen werd; 6315Soe dattie van binnen tier tijt Wel mochten hebben verloren den strijt, Bedie dat minder waren haer scaren Dan der gerre die int here waren, En hadde Lanceloet niet gewesen 6320Ende sine drie gesellen tot desen, Bohort, Hestor ende Lyoneel, Die daer daden meer dan haer deel. Maer Lyoneel doe ter selver tide Sciet al gewont uten stride 6325In die luchter scoudere, sonder waen, Dat hem her Walewein heeft gedaen. Tirst dattie nacht quam, di van den here, Die gemoit ende gepint sijn sere, Sijn in haer loetsen gevaren, 6330Ende die van binnen waren Keerden in haren casteel mede. Tirst dat si waren in haer stede Si besagen hoe vele si ter tijt Liede hadden verloren inden strijt, 6335Ende si vonden daer, in waren saken, Dat hen hondert ridders gebraken, Sonder die seriante die waren Doet geslagen in hare scaren. Ende hier en haddense bate gene, 6340Sonder dertich ridders allene, 230 Die si inden wijch hadden gevaen Ende daer binnen bracht, sonder waen. Tirst dattie vanden here quamen In hare tenten si vernamen 6345Dat hen tweehondert ridders gebraken, Datse rechte gram mach maken. Na etene spraken si een deel Vanden genen die waren inden casteel, Ende seiden: “Gewaerlike nu was Lanceloet 6350Inden casteel niet sonder genoet, Die goede liede waren ende cone, Ende machtech in haren done.” Men gaf Waleweine ende Lancelote Alden prijs van alder rote, 6355Ende seiden dat dese twee ridders, twaren, Die beste van beiden siden waren. Die ene gingen resten bi nachte Ende die andere gingen ter wachte. Ende wachten den nacht al dure 6360Omt here, op daventure Oft die van binnen op hen quamen, Dat sise niet ombewaerd opnamen. Opten selven avont sprac in di stede Lanceloet sine gesellen mede 6365Ende dede hen aldus verstaen: “Nu hebdi geleert, al sonder waen, Wat connen doen die vanden here, Ende oft si sijn van starker were. Gi hebse geproeft, so doen si u; 6370Maer des hebbe god danc nu, Sine dorren niet sere verbliden Van dien dat si hier nu ten tiden Hebben gewonnen, al hadden si Meer volx opt velt dan wi. 6375Danc hebbe God vanden trone, Het es ons nu comen scone, Dat wi ons hebben bider Gods cracht Behouden jegen so grote macht. Nu laet ons over een dragen saen 6380Wat wi margen selen anegaen, Ende hoe wi striden selen numere. Ic wilt wel, wout onse here, Dat wi mochten onse dingen Tenen eerliken inde bringen, 6385Soe dat wire ere af gewinnen, Als wi hebben gehad int beginnen. Nu segt mi uwen raet daertoe, Wat u wille es datmen doe; Bedie en sal niet doen van desen. 6390En sal bi uwen rade wesen.” Si rieden datmen ut soude varen Opten anderen dach sonder sparen. Lanceloet antwerde hen mettien: “Nu laet ons onder ons besien 6395Wie margen irst utvaren sal.” Bohort seide: “Ic sal utvaren vor al.” Doe sprac Hestor: “Ic sal utvaren Metter andere battalge, twaren.” Heliser, des conincs Pelles soene, 6400Een stout riddere ende een coene, Seide dat hi soude, sonder falge, Leiden daer die derde batalge Metten genen die hi daer brochte, Dat wel tweehondert ridders wesen mochte. 6405Een riddere, die van Soroloes was, Ende hertoge van Ayoel, alsict las, Die goet man was, sekerlike, Leide die virde batalge rike; Soe dat si vanden lieden die daer waren 6410Ordinerden te leidene acht scaren; Ende in elke batalge van desen Mochten wel hondert ridders wesen; Ende in die achterste was Lanceloet Met groter macht, oft ware noet. 6415Si gingen na desen besien Die gewonde liede; ende mettien Dat Bohort sinen broder sach, Lyonele, die daer gewont lach, Wet wel, dat hi om die sake 6420Gram was ende tongemake; Ende hi sprac doe dese worde, Aldaer menech riddere toehorde: Hi soudene wreken daer af Op hem die hem die wonde gaf, 6425Mocht hire te poente comen an, Waerd Walewein, waerd ander man. |
XI. Hoe de koning Lancelot uitlacht en hoe dat Lancelot strijd had. Nu zegt ons het avontuur, Dat kwamen tot koning Arthur, Dezelfde dag dat hij het gebood Tot hem te komen te Carmeloet, 5565 Ridders zoveel, dat men voordien In lange niet meer had gezien, Nog op een keer te wezen zo groot Ridderschap binnen Carmeloet. Mijnheer Walewein was toen genezen, 5570 Die zeer ziek had geweest; Zodat op diezelfde dag Dat daar het ridderschap verzameld lag Sprak tot Arthur de koning: “Heer, ik raad u een ding, 5575 En het lijkt me te zijn nuttig, Dat kiest u tot dezen ridderschap Alzo veel ridders zonder sparen Zoals laatst verslagen waren Door mijn vrouwe de koningin, 5580 En eer ge gaat van hier binnen Die ridders maakt ge nu ter stonde Gezellen van de tafelronde In diens plaatsen die zijn dood, Zodat dit gezelschap alzo groot 5585 Zoals het tevoren was blijven in alles. En dat we hebben ons getal, Dat is honderd en vijftig. Ik zeg het om goed; Is dat zaak dat ge aldus doet, Al uw gezelschap zal wezen 5590 Te beter, en ge zal bij dezen 225 Overal meer zijn ontzien Waar ge komt, zij het zeker van dien.” Toen dit hoorde de koning Hij prees wel dit ding 5595 En zei dat hij het graag deed, En riep gelijk te rade Zijn hoge baronnen, en bad Dat ze kiezen zouden ter plaatse Onder hun lieden zonder sparen 5600 De beste ridders die daar waren, Alzo veel als er te die stonde Ontbraken in de tafelronde; En dat ze niet door armoede Lieten te kiezen de goede. 5605 Ze zeiden dat zij het graag deden, En gingen hen daar beraden. In ten eerste ze daarvan spraken Hoeveel daar hen ontbraken, En ze vonder er in recht getal, 5610 Toen ze hen geteld hadden wel, Dat er 72 ontbraken. Gelijk na dezen zaken Hebben ze er alzo veel daar gekozen Als er hen ontbrak te voren, 5615 En hebben ze gezet, zonder sparen, In diens plaats die er dood waren, En in Lancelots plaats En in zijn gezellen mede; Maar onder hen allen was 5620 Er geen zo dapper, zoals ik het las, Dat hij durfde bestaan mede Te zitten in de hoogste plaats. En ik zeg het u in ware ding, Dat in Lancelots plaats zitten ging 5625 Een ridder, die was genaamd Heer Lyam van Ierland; En deze was ook bekend De beste ridder die men er in vond, En van de grootste naam toen, 5630 En hij was konings kind alzo. En daar zat in Bohorts plaats Een die konings kind was mede, Die goede ridder was en krachtig Van wapens en van vrienden machtig, 5635 En die Helynon was genaamd. In Hestors plaats zat, zoals ik het vond, Van Schotland een ridder koen, Zeker en sterk van alle doen, En heet Vadaan de koning. 5640 Hij was fel in alle ding, En zeer pijnlijk mede En vol van grote verwaandheden, In Lyoneels plaats zat, zoals ik het las, Een ridder die toen verwant was 5645 Van de koning van Nort-Gales, Een goede ridder, zij het zeker dus, Over edel en waard bekend, En de goedertierendste die men vond. Zijn naam was, zij het zeker dat, 5650 Gaherijs van Nort-Gales. Toen dit was gedaan al bij stade, Bij konings en bij Waleweins raad, De tafels waren gereed: men zat Ter tafel toen en men at. 5655 Daar dienden voor de koning te die stonden, En voor die van de tafelronden, Zeven koningen, die hielden dan Van Arthur leen, en waren zijn man. Daarna bereiden ze alle hun vaart 5660 Te varen te oorlog waart. Op de volgende dag daarnaar Gingen uit de steden daar Sommige duizend man, die hadden verlangen Lancelot te doen deer, 5665 En koning Bans geslacht, Met wil en met macht. Toen de koning de mis had gehoord Ging hij zelf uit de poort, En met hem vele baronnen, 5670 Die dapper waren en koen: En reden die dag zodat ze kwamen Tot een kasteel, die heet bij namen Lambor. Daar lag ‘s nachts in de plaats De koning en zijn gezelschap mede; 5675 En op de volgende dag daarnaar Zo voeren ze alle van daar, En reden zo hun dagvaart, Zodat ze bij de Vreugde tuin Kwamen tot een eind van een halve mijl. 5680 Ze merkten te die tijd Dat kasteel en dat werk, Dat ze vonden wonderlijk sterk, Zodat het kasteel niet ontzag Geen volk dat was op de dag. 5685 En ze gingen logeren Alle daar benevens de rivieren, In tenten en in paviljoenen En in heesters die waren groen; Maar dit was in een deel 5690 Erg ver van het kasteel, Verder dan een man die het wel mocht Men een boog schieten dacht. En die daar waren met Arthur Logeerden daar die dag door. 5695 In deze manieren zo waren Gelogeerd daar de konings scharen, En geheel gereed om te ontvangen Hun vijanden, naar mijn waan, Als ze uit wilden varen. 5700 Die van binnen het kasteel waren Ridders van grote dapperheden En van grote mannelijkheden. Ze hadden uitgezonden op die nacht Ridders daar tevoren van grote macht 5705 In een bos, die stond daarbij, Om het leger te bestaan, als ze Hun tijd en punt zagen. Van die plaats daar ze bedekt lagen, Zodat ze hen in deze manieren 5710 Beide mochten aanvallen, Die van het kasteel, als ze het punt zagen, En die daar in het bos lagen. Die van binnen niet wachtten Hen niet dat die andere logeerden, 5715 En dat ze ook wel zagen Dat ze hen daar alzo belagen; Maar ze zeiden in alle manieren Ze zouden ze laten logeren, En laten in de eerste nacht 5720 In vrede en hun macht; Maar ze zouden ze aanvallen Op de volgende dag in manieren Dat ze punt en tijd zagen. Diegene die in het bos lagen 5725 Waren 50 ridders bij getal, Die goed en waard waren alle; En Bohort en Hestor waren Leidsmannen van die scharen. En diegene die binnen bleven 5730 Hadden hen een teken gegeven, Te welke tijden dat ze zagen Een rode banier schudden Op de grootste vesting van daar binnen, Dat ze dat teken zouden kennen, 5735 En gelijk uit het bos varen En slaan in konings scharen; En die van het kasteel mede Zouden dan varen uit de plaats. Aldus zou men te die tijden 5740 Dat leger bestaan aan twee zijden. 226 Die menigte die in het bos lag Zag te kasteel waart de hele dag, Of diegene die er binnen bleven Hen enig teken zouden geven 5745 Uit te varen; maar nog van die Konden ze geen teken zien, Want Lancelot op geen manieren Niet wilde laten aanvallen Dat leger in de eerste dag; 5750 Maar hij wilde dat het lag De eerste dag in goede vrede En die nacht ook daar mede. Bij dezen werden die van het leger Dapperder en verzekerd meer 5755 Dan ze tevoren waren, En spraken onder hen daarnaar: “Was het alzo dat Lancelot Vele lieden had en leger groot, Ze waren in alle manieren 5760 Uitgekomen en ons aangevallen; Omdat als men het goed beziet, Diegenen is altijd ridder niet, Die graag gevaar en pand Gedoogt dus van zijn vijand.” 5765 Toen mijnheer Lancelot dit zag, Dat koning Arthur hem dus uitlachte, Die hij zo gemind had, zonder waan, En die hem de meeste eer had gedaan, Hij kende mede wel gelijk 5770 Dat hij was zijn doodslagen vijand, En meer dan enige man. Hij werd erg zeer droevig dan, En werd zo zeer te ongemak, Hij wist niet wat te doen van de zaak. 5775 Niet omdat hij de koning Iets zeer ontzag van enige ding, Maar omdat hij toen erg zeer Minde de koning, ja, veel meer Dan hij deed enige andere man, 5780 Die hem niet nauw ging aan. Hij sprak een jonkvrouw en bad haar Dat ze tot koning Arthur vaart, “En zal zeggen mijn heer, Dat me verwondert erg zeer 5785 Dat hij heeft begonnen op mij Aldus grote oorlog, omdat Ik waande niet, naar mijn waan, Zoveel tegen hem hebben misdaan, Dat hij schuldig was tot mij waart 5790 Alzo te doen zoals nu gebeurt. Zeg het hem dan dat deze onmin Is het om mijn vrouwe wille, de koningin, Dat hem daarvan hebben gedaan Enige lieden nu laten verstaan 5795 Dat ik hem heb gedaan daaraan schande, Zo zeg het hem dan gelijk Dat ik ben gereed, en dat wel beloof, Tegen twee ridders van het hof, Die beste die er nu zijn binnen, 5800 Me te verweren in alle zinnen, Dat ik niet met waarheiden ben Daarvan misdadig tegen hem. En om zijn grote waardigheden, En om zijn minne ook mede, 5805 Die ik heb al hier te voren Bij kwade, valse gelegenheid verloren, Zo zal ge hem bieden voor mij, Dat ik me zal werpen, wil hij, In het recht en in het wijsheid al 5810 Dat me zijn hof daarvan wijzen zal. En zeg het hem dan of de ander zijde Dat hij heeft nu ten tijde Begonnen deze oorlog zo groot Op mij om zijn neven dood, 5815 Van diens dood zal ge dan zeggen hem Dat ik niet zo misdadig ben Dat hij schuldig was daarbij Van doodsvete te haten mij. In ben zo misdadig niet, ik wil beloven 5820 Te blijven in wijsheid van zijn hoven. En wil hij het niet dan vangen aan En geen van deze twee, zeg het hem dan Dat ik hem ontbiedt bij u Dat ik zal wachten nu 5825 Zijn kracht, bij mijn trouw, En dat zal zijn met grote rouw Die ik heb om de euvele moed Die tussen mij en hem wezen moet. Dat weet de koning en is zeker dus, 5830 Nadien dat de oorlog begonnen is, Dat ik zal helpen de mijnen En naar mijn macht deren de zijnen. Maar zijn eigen lichaam, zeg het hem nu, Verzeker ik naar mijn macht, zeg ik u, 5835 En dat hij me niet durft te vrezen; Maar ik zal hem een beschermer wezen Naar mijn macht tegen diegene Die hem deren zetten te doen; Omdat ik hou hem in alle keren 5840 Voor mijn echte heer, En voor vriend, al komt hij Niet als vriend verzoeken mij, Maar als een grote vijand Van doodsvete, dat is wel bekend. 5845 Jonkvrouw, dit zal ge hem laten verstaan, Dat ik hem dit biedt, zonder waan.” De jonkvrouw antwoordde daar tot deze: “Die boodschap zal goed gedaan wezen.” De jonkvrouw ging met een vaart 5850 En voer tot koning Arthur waart, En deed haar boodschap groot en smal, Zoals haar Lancelot beval: Ze liet niet achter een woord. En toen mijnheer Walewein dit hoort 5855 Sprong hij op, en zei gelijk: “Heer, de schade die u heeft gedaan Lancelot aan uw vrienden en aan u Heb je macht te wreken nu, En heb je wil zoals koning vrij 5860 U te wreken, alzo zoals gij Vermeten hebt, dat ge met kracht Vernederen zou koning Bans geslacht, Die bij haar groter dolheden, En bij haar grote overdaad mede, 5865 En bij haar grote ongenade U hebben gedaan zo grote schade, Die u niemand heden de dag, Uitgezonderd God zelf verzetten mag, Zodat ge onteert zou wezen, 5870 En al uw geslacht bij deze Vernedert zou worden immermeer, Zodat we nimmermeer krijgen eer, Gebeurde het dat ge vrede maakte nu Hier tussen Lancelot en u.” 5875 “Heer Walewein,” sprak de koning gelijk, “Die zaak is zo ver gegaan, Lancelot krijgt nimmermeer Vrede tegen mij in geen keer; Ja, alzo lang als ik blijf 5880 Leven hier in dit lijf, Om geen zaken die Lancelot Doen of geven mag, klein of groot. Nochtans is hij man van aardrijk Die ik het beste schuldig ben gemakkelijk 5885 Een grote misdaad te vergeven; Want hij heeft in zijn leven Veel meer voor mij gedaan Dan enige andere man, zonder waan. Maar in het einde is het daartoe gebracht, 5890 Dat hij het me zo duur heeft verkocht, 227 Dat hij dat nu heeft genomen Dat me nimmermeer mag weerkomen, Van mijn vleselijke vrienden, Die me minden en dienden, 5895 En die ik ook meest minde Van al diegenen die ik kende, Uitgezonderd ook alleen u. Hierbij mag niet geschieden nu Enige vrede tussen mij en hem. 5900 Bij de trouw die ik schuldig ben God onzer aller vader en heer, Walewein, dit verzeker ik u immermeer.” De koning keerde zich zonder wachten Ter jonkvrouw waart, en hij zei: 5905 “Jonkvrouw, ge mag laten verstaan Uw heer al zonder waan Van dien dat hij verzoekt aan mij, Dat ik het niet doe, en dat hij Zeker mag wezen al die tijd 5910 Dat ik leven zal te hebben strijd; En hij krijgt nimmermeer Vrede tegen mij in geen keer Binnen mijn leven op geen dag Om geen zaak die gebeuren mag.” 5915 “Zekerlijk,” sprak de jonkvrouw, “Het is schade groot, bij mijn trouw, En meer van u dan om ander ding; Omdat gij bent, heer, heer koning, Een der machtigste, zeg ik u, 5920 Die leeft in de wereld nu, En van de grootste naam tot deze. Ge zal er geheel bij vernietigd wezen Of daarom laten uw leven, Of de verstandige zijn tot schertsen gedreven, 5925 Die hebben te menige maal Van uw dood gehouden taal. Er is geen twijfel van deze, Die verstandige mannen hebben gewezen In onze tijden, die te spreken plagen 5930 Van stukken die ze voorzagen, Die dingen, die ze van de lieden Te zeggen plagen, zijn gebeurd Op het eind alzo, zonder waan, Zoals ze in het begin lieten verstaan; 5935 Want ze zeiden van het geslacht Van koning Ban, dat het met macht Te boven zou komen van al Zijn vijanden, groot en smal. En gij, heer Walewein,” sprak ze toen, 5940 “Die bij rechte verstandig zou zijn daartoe, Ge lijkt me niet in deze Alzo verstandig zoals ge zou wezen. Ge zal hier bejagen uw dood, Dat mag ge zelf zien al bloot. 5945 Bedenkt u wat ge ter uren Zag in het paleis van avonturen Te koning Vissers, terzelfder tijd Dat ge daar zag aan de strijd Van de luipaard en van het serpent. 5950 Bedacht u van die strijd Wel, en van de wonderen mede Die ge daar zag te die plaats, Ik ben erg zeker van die, Deze oorlog zou niet geschieden 5955 Opdat gij het beletten mocht nu. Maar uw ongeluk jaagt u Hiertoe, en uw ongeval, Dat u hierna wel schijnen zal; Omdat ge zal van deze hiernaar 5960 Bedroefdheid hebben zo zwaar, Als ge niet zal mogen Omkeren die grote oorlogen.” De jonkvrouw ging van hem gelijk En kwam voor de koning gegaan 5965 En zei: “Heer, nadat ik aan u Geen antwoord vind nu, Nog in geen manieren mede Van vrede genadigheden, Maar oorlog en grote nijd, 5970 Ik zal wederkeren nu ter tijd, En zal mijn heer laten verstaan Wat ge hem ontbiedt, zonder waan.” “Vaar als ge wilt,” sprak de koning, “Me is lief dat ge hem zegt dat ding.” 5975 De jonkvrouw voer vandaan met een vaart En voer tot haar heer waart. En kwam daar in stille hoede, Zodat men niet wist van haar. Toen ze voor Lancelot toen kwam, 5980 En hij dat aan haar vernam, Dat hij niet bij enige ding Vrede mocht vinden aan de koning, Hij was zeer te ongemak En droevig ook bij deze zaak; 5985 Niet omdat hij op die dag De koning iets zeer ontzag, Maar omdat hij zijn heer De koning beminde alzo zeer. Hij is in een kamer gegaan, 5990 En werd verzuchtend samen In zwaar gepeins en in diepe, Zodat hem de tranen liepen Uit zijn ogen dicht En spreidden op zijn aanzicht 5995 Toen hij dus een stuk daar had geweest De koningin kwam daar binnen deze En werd zijn peinzen gewaar. Ze was een stuk bij hem daar Eer hij wist dat ze daar was. 6000 Toen ging ze hem vragen dat, Waarom dat hij zo droevig was? En Lancelot antwoordde haar, Dat hij droevig was om dat ding, Dat hij niet mocht aan de koning 6005 Vrede vinden nog genadigheden. “Niet omdat we te deze plaats Hem iets duchten op deze dag, Dat hij ons iets grote deer doen mag; Maar ik zeg het omdat, zonder waan, 6010 Dat hij mij heeft gedaan Zoveel deugden en eer, Dat het me zeer zou deren Gebeurde het bij mij, te enige uren, Zijn lichaam zware avonturen.” 6015 “Heer,” zei ze, “men moet ter nood Op zijn kracht zien: ze is zo groot. Maar wat mik je te doen nu Zeg me dat, dus bid ik u.” Lancelot zei haar: “Te waren, 6020 We zullen morgen uitvaren Om te vechten tegen dat leger; En die God wil geven de eer Heeft ze in Godsnaam, omdat Er zal niet blijven door gebrek van mij, 6025 We zullen uitvaren hen tegen Die het kasteel hebben belegerd. Nadien dat ik met geen zaken Mijn vrede tegen hen mag maken, Ik ben diegene die voortaan 6030 Niet sparen zal geen man, Uitgezonderd mijn heer de koning, Die ik om geen ding, Daar ik hem ken, nu deed Enige zwaarheid of schade.” 6035 Toen lieten ze hun raad staan, En Lancelot ging in het paleis gelijk Zitten onder zijn baronnen, En toonde hem blijder in zijn doen Dan hem zijn hart ingaf binnen. 6040 Daar was gegeten met minnen. 228 Na het eten begon men te vragen Lancelot een deel van zijn verwanten En van zijn heimelijke raad Wat ze aanraden wat hij het beste deed 6045 Met de oorlog daar ze in waren? En ze zeiden hem alle zonder sparen: “Laten we ons dus lang opsluiten En we niet varen naar buiten, Diegene die zijn in het leger mede 6050 Ze zullen ons houden nu gereed Voor bang en kwaad. En beter was het, nadien dat het staat, Dat we eerder uit waren geslagen En hadden hen gevaren tegen, 6055 Dan we ze in deze manieren Lieten rusten en logeren.” Lancelot sprak: “Het raakt u van die; Omdat ze dit aan ons hebben gezien Dat we op hen niet staken 6060 Toen ze kwamen hier en logeerden, Ze zijn zekerder in hun zin En duchten ons veel minder, En ze wanen wel daarbij Dat hier niemand binnen zij. 6065 Maar ik hoop, al zonder waan, Dat ze dat wel zullen verstaan Eer morgen avond lijdt. We zullen uittrekken ter tijd Morgen te priemtijd met goede hoop, 6070 En zullen dan zo op hen lopen; En hierom zo bid ik u, Dat ge u zo bereidt alle nu, Dat we morgen mogen uitvaren Tijdig met onze scharen.” 6075 En deze raad prezen ze al Die daar waren, groot en smal; Want ze hadden grote eer Te verzamelen aan Arthurs leger; En hen gaf grote koenheden 6080 En grote harten ook mede Dat ze dus hadden van hun akkoord Mijnheer Lancelot en Bohort, Omdat deze waren namelijk Twee mannen van aardrijk 6085 Van allergrootste dapperheden, En van de grootste ridderschap mede. Ze lieten bereiden hun wapens De hele nacht door hun knapen, Elk naar zijn wil. 6090 Ze hielden hen die nacht geheel stil, Zodat men wel waande in het leger Hen lieden te overwinnen zonder verweer, En zeiden dat men die van binnen Lichtelijk zouden mogen overwinnen. 6095 Maar de koning wilde niet geloven Daar waren vele lieden boven In het kasteel met Lancelot toen. Mador gaf antwoord daartoe: “Heer, daar zijn binnen al nu 6100 Vele lieden, dat zeg ik u Voor een echte waarheid, En goede, waardige ridderschap mede.” Mijnheer Walewein vroeg waarbij Hij dat wist? Toen zei hij: 6105 “Heer, ik weet wel zonder waan. Ik liet u mijn hoofd afslaan En zijn ze niet met hun scharen Eer morgen noen uitgevaren, En ons oplopen zo zeer, 6110 Dat de dapperste van dit leger Vrees zal hebben van die Dat hij aan hen zal zien.” Die twee heren waren die nacht Goed en rijkelijk bewaakt, 6115 Zodat men weinig mocht te die tijden Misdoen aan enige zijden. De volgende dag, alzo te houden, te waren, Toen die van het kasteel uitkeken En ze gereed hadden zonder falen 6120 Hen zelf en hun bataljon, Ze lieten gelijk uitsteken Te toren hun rode teken. En toen ze dat rode teken zagen Diegene die in het bos lagen, 6125 Ze toonden het daar ter plaatse Bohort en Hestor mede. Toen Bohort dit had gezien Hij sprak tot de gezellen nadien: “Hier is niets anders te doen nu 6130 Dan op te zitten, zeg ik u; Omdat we mogen wel weten Dat mijnheer is opgezeten. Laat ons met een vaart uitslaan, En dit leger zo vast bestaan, 6135 Zodat we vellen met dappere doen Tenten en paviljoenen, En alles dat we vinden op en weer, Dat wij het al vellen ter neer.” Ze antwoordden hem van deze, 6140 Dat hij zeker mocht wezen, Ze zouden naar hun macht deren Hun vijanden en beschamen Dus zijn ze uit het bos gevaren Daar ze in bedekt waren, 6145 En lieten hun paarden gaan Ten stilste dat ze mochten, zonder waan. Nochtans worden die van de hen Gelijk ginds gewaar, Die hun paarden hebben vernomen, 6150 Die op hen rennende zijn gekomen. Men riep daar ten wapen, dat men hoorde In het kasteel deze woorden, En zeiden dat het hun lieden waren Verzameld toen aan die scharen, 6155 En dat anders was te doen Anders niet te doen daartoe, Dan dat ze op het leger te die tijden Verzamelen aan de andere zijde. En ze gingen alzo toen. 6160 Lancelot liet de poorten openen, En ze voeren uit toen te waren Geordend met hun scharen. Ten eerste dat Bohort uit het bos kwam Daar hij konings leger vernam, 6165 Hij zag komen met grote vaart Koning Yons broeder op een groot paard, Goed gewapend en rijkelijke. Ten eerste dat elk de andere zag kennelijk Ze lieten lopen toen hun paarden 6170 Elk op de andere met grote vaart. De koning broeder op Bohort zo stak, Dat zijn lans in stukken brak; En Bohort stak hem zo zeer weer, Dat hij hem droeg van het paard neer, 6175 En hem mocht niets bijstaan Schild nog harnas, zonder waan, Hij stak hem door het lichaam beide Het ijzer en de lans mede, Zodat hij lag in onmacht 6180 En in vrees van zijn kracht. En de andere die hem volgden daarnaar Sloegen in dat leger zonder gevaar, En wierpen heen en weer Tenten en paviljoenen neer. 6185 Ze sloegen dood ridders en paarden, En wierpen het al ter aarde Dat kwam in hun ontmoeting, En vertrapten het onder hun voeten. Toen begon men in dat leger 6190 Luid te roepen en ook zeer: 229 “Te wapen. Te wapen,” te waren, Diegene die ongewapend waren. Toen mijnheer Walewein dus gewaar werd Riep hij om zijn wapens ter vaart, 6195 Als een die er daar had te doen. En hij en konings baronnen Wapenden hen al zonder sparen, Als die wel zeker waren Naar dat het geroep dat daar werd. 6200 Ten eerste dat koning Arthur op zijn paard Was gezeten en met hem diegene Die daar toen waren, zijn baronnen, En hij zijn tenten voor hem zag, Dat ze ter neer geworpen lag, 6205 En hij de draak liggend verstond, Die op de appel van de tenten stond, En daartoe neer zag vallen De andere tenten daar geheel [.....] En dit alles deed Bohort die hopen, 6210 En Hestor, dat ze waanden te belopen Koning Arthur met deze doen Binnen zijn paviljoen. En toen mijnheer Walewein zag Het wonder dat ze deden op de dag 6215 Toonde hij het koning Arthur meteen, En zei: “Ginder mag ge zien Hestor en Bohort, Die op u doen grote moord, En die ons hebben beraden 6220 Vele pijnen en vele schaden.” Heer Walewein voer uit met een vaart En keerde op Hestor zijn paard, En gaf hem een zware slag, Die hem zo zeer raakte 6225 Zodat hij was neergevallen Van zijn paard geheel, En had het niet geweest dat hij zijn paard Bij de hals greep ter vaart. En mijnheer Walewein, die dien heer 6230 Haatte van doodsvete zeer, Toen hij hem aldus ten onder zag, Hij sloeg op hem nog een slag Zodat hij hem neer knikken deed Al op zijn paardenhals daarmede, 6235 Zo dat hij moest bij die doen Hem houden voor aan de zadelknop. En toen Bohort dat zag, Dat mijnheer Walewein dus oplag Hestor en zo kort daar hield, 6240 Dat hij hem bijna had geveld Ter neer, hij mocht het niet laten Hij moest hem staan in baten, En sloeg op Walewein zo hard Met een scherp zwaard, 6245 Dat hij dat zwaard, al zonder waan, Zo diep in zijn helm deed gaan Dat heer Walewein werd daarnaar Bij de slag, die groot was en zwaar, Beschaamd zeer uitermate, 6250 En heeft Hestor gelaten, En van Bohort alzo scheidde Geheel verdoofd, zodat hij een wind niet Wist te die tijden herwaarts Dat hem droeg daar zijn paard. 6255 Aldus begon de slag Groot en wonderlijk, zonder falen. En die van het bos waren gekomen Hadden alle op geweest genomen Van konings Arthurs scharen, 6260 Omdat die van hun zo weinig; Maar dat hen stonden bij Die van het kasteel en hebben beraden. Ten eerste dat ze aan hen verzameld waren, Die van het kasteel met hun scharen, 6265 Daar mocht men zien slagen groot, En lieden met rouw slaan dood. Ze toonden daar in het varen wel Dat elk de tegenstander was fel, En dat ze droegen grote nijd 6270 Elk tot de andere waart te die tijd; Omdat daar werd verslagen te die tijde Zoveel lieden aan elke zijde, Zodat geen man die nu leeft, Die dat hart zo hard heeft, 6275 Hem zou ontfermen van die Dat men daar toen mocht zien. Boven hen allen toen te die tijden, Die daar waren aan beiden zijden, Zo deden het goed in die strijd al bloot 6280 Mijnheer Walewein en Lancelot. Die historie laat ons verstaan Dat mijnheer Walewein was zo bevangen Met rouw van Garies dood, Dat hij om die rouw groot, 6285 Die hem in het hart zo zeer woog, In dezelfde dag daar versloeg Dertig ridders met zijn handen, Die daar waren van zijn vijanden, Uitgezonderd de andere die daar terstond 6290 Van hem aldaar waren gewond, En uitgezonderd de grote schade mede Die hij hen stootte, met slagen deed. En hij werd, zonder sage, Nooit moe in die dagen, 6295 Maar zijn wezen duurde te die uur Tot vespertijd de hele dag door, En zou hebben geduurd alzo Al voort tot de avond toe, Had Bohort er niet geweest, 6300 Die in de strijd ontmoette deze. Ten eerste dat elk de andere heeft gezien Liep elk op de andere meteen, En begonnen daar onder hen tweeën Onderling te vechten, dat wel scheen; 6305 Want dat vechten werd wreed en fel, En men zou gezien hebben wel De beste van hen daar gauw, Nee maar dat alle algemeen, Diegene die omtrent hen waren, 6310 Insloegen al zonder sparen, Zodat daar begon de strijd Zeer wreed en fel te die tijd, Zodat er menige goede man werd Te die tijd verslagen werd; 6315 Zodat die van binnen te die tijd Wel mochten hebben verloren de strijd, Omdat minder waren hun scharen Dan diegene die in het leger waren, Had Lancelot er niet geweest 6320 En zijn drie gezellen tot deze, Bohort, Hestor en Lyoneel, Die daar deden meer dan hun deel. Maar Lyoneel toen terzelfder tijd Scheidde geheel gewond uit de strijd 6325 In de linkerschouder, zonder waan, Dat hem heer Walewein heeft gedaan. Ten eerste dat de nacht kwam, die van het leger, Die vermoeid en gepijnigd zijn zeer, Zijn in hun onderdak gevaren, 6330 En die van binnen waren Keerden in hun kasteel mede. Ten eerste dat ze waren in hun plaats Ze bezagen hoeveel ze ter tijd Lieden hadden verloren in de strijd, 6335 En ze vonden daar, in ware zaken, Dat hen honderd ridders ontbraken, Uitgezonderd de bedienden die waren Dood geslagen in hun scharen. En hier hadden ze baat geen, 6340 Uitgezonderd dertig ridders alleen, 230 Die ze in de strijd hadden gevangen En daar binnen gebracht, zonder waan. Ten eerste dat die van het leger kwamen In hun tenten ze vernamen 6345 Dat hen tweehonderd ridders ontbraken, Dat ze echt gram mag maken. Na het eten spraken ze een deel Van diegenen die waren in het kasteel, En zeiden: “Waarlijk nu was Lancelot 6350 In het kasteel niet zonder genodigden, Die goede lieden waren en koen, En machtig in hun doen.” Men gaf Walewein en Lancelot De hele prijs van de groep, 6355 En zeiden dat deze twee ridders, te waren, De beste van beide zijden waren. De ene gingen rusten bij nacht En de anderen gingen te wacht. En wachten de nacht al door 6360 Om het leger, op het avontuur Of die van binnen op hen kwamen, Dat ze hen niet ombewaakt opnamen. Op dezelfde avond sprak in die plaats Lancelot zijn gezellen mede 6365 En liet hen aldus verstaan: “Nu heb je geleerd, al zonder waan, Wat kunnen doen die van het leger, En of ze zijn van sterk verweer. Ge hebt ze beproefd, zo doen ze u; 6370 Maar dus heeft Goddank nu, Ze durven niet zeer verblijden Van die dat ze hier nu ten tijden Hebben gewonnen, al hadden ze Meer volk op het veld dan wij. 6375 Dank heeft God van de troon, Het is ons nu gekomen schoon, Dat we ons hebben bij de Gods kracht Behouden tegen zo’n grote macht. Nu laat ons over een komen gelijk 6380 Wat we morgen zullen aangaan, En hoe we strijden zullen nu meer. Ik wil het wel, wou het Onze Heer, Dat we mochten onze dingen Tot een eerlijk einde brengen, 6385 Zo dat we er eer van winnen, Zoals we hebben gehad in het begin. Nu zeg me uw raad daartoe, Wat uw wil is dat men doet; Omdat ik zal niet doen van deze. 6390 Het zal bij uw raad wezen.” Ze raden aan dat men uit zou varen Op de volgende dag zonder sparen. Lancelot antwoordde hen meteen: “Nu laat ons onder ons bezien 6395 Wie morgen het eerst uitvaren zal.” Bohort zei: “Ik zal uitvaren voor allen.” Toen sprak Hestor: “Ik zal uitvaren Met het andere bataljon, te waren.” Elisier, koning Pelles zoon, 6400 Een dappere ridder en een koene, Zei dat hij zou, zonder falen, Leiden daar het derde bataljon Met diegenen die hij daar bracht, Dat wel tweehonderd ridders wezen mocht. 6405 Een ridder, die van Soroloes was, En hertog van Ayoel, zoals ik het las, Die een goede man was, zekerlijk, Leidde het vierde bataljon rijk; Zodat ze van de lieden die daar waren 6410 Ordenden te leiden acht scharen; En in elk bataljon van dezen Mochten wel honderd ridders wezen; En in de achtste was Lancelot Met grote macht, als het was nood. 6415 Ze gingen na deze bezien De gewonde lieden; en meteen Dat Bohort zijn broeder zag, Lyoneel, die daar gewond lag, Weet wel, dat hij om die zaak 6420 Gram was en te ongemak; En hij sprak toen dit woord, Al daar menige ridder toehoorde: Hij zou hem wreken daarvan Op hem die hem die wonde gaf, 6425 Mocht hij hem te punt komen aan, Was het Walewein, was het een andere man. |
|
XII. Die ander strijt, ende hoe Bohort ende Walewein gewont worden toter doet. Opten anderen dach sijn utgevaren Die van binnen sonder sparen, Geordineert als gi mocht horen, 6430Alsi savons spraken te voren. Alst die vanden here vernamen Dattie van binnen op hen quamen, Doe begonstense harde sere Ten wapenen te ropene int here; 6435Ende die daer ongewapent waren Wapenden hen doe al sonder sparen. Ende alsoe wel alse die scaren Van binnen geordineert waren, Also waren die van buten tier tide 6440Geordineert ane dander side, Soe dat min her Walewein leidere was Vander irster scare, alsict las. Hi was al sijn geselscap doe In dat vergaderen embe toe. 6445Ende als hi geware werd das, Dat op dander side leitsman was Bohort vander irstere battalge, Hine was niet drove, sonder falge, Want hi was, als ict hebbe vereest, 6450Dien hi van doetveden haette meest, Want hi hadde verstaen, sijt seker des. Dat Bohort sloech doet sinen broder Garies. Alse deen den anderen naken began Si rechten hare glavien dan. 6455Elc van hen tween reet ten anderenward Al dat gelopen mochte sijn part, Ende elc anderen daer gerochte, Dat hem niet gehulpen mochte No weder scilt no halsberch mede, 6460Sine moesten beseffen bede Dat in harre beider lichamen Die ysere vanden glavien quamen Soe dat wonder sceen wesen Souden si daer af genesen. 6465Ende si vilen oec van haren paerden Beidegadere daer ter aerden, Dat haer negeen mochte opstaen: Dan was geen wonder, sonder waen, Bedie si waren beide dorsteken 6470Dor die scouderen dat dysere bleken. Hierna sijn tegadere gevallen Die irste twee batalgen met allen, Ende vochten met groten gere, Alse die hen onderhaetten sere. 6475Daer mochtmen in corter wilen sien Sulke hondert man vallen, dat van dien Geen mochte weder opstaen, Want daer waerre vele doet, sonder waen, Ende die andere sere gewont, 6480Soe dat dongeval vel tiet stont Op dierste battalge vanden here Bi enen riddere van groter were Die daer was inden pleine, Die dwalsc heet Dele Derefonteine, 6485Ende was daer ane Lanceloets side. 231 Hi dede so groet wonder tier tide Met wapinen in die battalge, Dat des conincs liede, sonder falge, Worden gescoffirt om sijn doen. 6490Ende alsi een deel waren gevloen Die vanden castele lipen tier stont Daer Bohort ende Walewein lagen gewont, Ende namense op inden pleine, Ende souden hebben min her Walewine 6495Wech gevord met harre macht, Want hijt niet te werne hadde cracht; Maer die vanden here binnen desen Hebben in sijn bescudden gewesen, Ende daden daertoe soe vele 6500Dattene liten die vanden castele, Wilden si oft ne wilden mede, Ende leidene weder op sine stede. Ende die vanden castele of ander side Daden soe vele in dien stride, 6505Dat si Bohorde drogen al gewont Inden casteel op, sinen scilt ter stont. Gine saget doe noyt van wiven No van mannen sulken rouwe driven Alse die coninginne dreef tier stont, 6510Doen si Bohorde sach gewont. Men ontboet te hant surisiene Om die wonde te besiene, Die trinsoen ende dyser ut traken, Die in Bohorts lichame staken; 6515Ende dat hen vresselijc dochte wesen Sine wonde om genesen. Nochtan daden si verstaen Dat si hoepten al sonder waen, Dat si souden werken an desen 6520Dat hi varinge soude sijn genesen Bi ons heren hulpe van hemelrike. Die wijch was begonnen tiellike Ende geduerde toter vespertijt toe, Nochtan waest inden somer doe. 6525Ic wane dat gi noit tere stede Ne saget, ofte ander man mede, Soe wreden wijc op enen dach, No soe fellen alsemen daer sach. Daer warre in beiden siden 6530Verslegen ende gewont tien tiden. Daer was jamber groet gesien In beiden siden daer gescien; Want van gevrinden, alsmen mach horen, Alsi beide waren daer te voren, 6535En sachmen nie sulc wonder gescien Alsemen daer onder hen mochte sien. Die coninc Artur, dart menech sach, Droech selve wapine op dien dach. Ende hi deet so wel, sonder waen, 6540Dat geen man bat mochte hebben gedaen Die van sulker oude hadde gesijn. Nochtan seget die boec, sonder fijn, Dattere en was an sine side No out no jonc te dien tide, 6545Diet alse wel dede alse hi; Ende bider doget daer die si An hem versagen, dadent so wel Sine liede daer in dat nijtspel, Dattie vanden castele, sonder waen, 6550Bina waren tondergedaen En hadde niet gesijn Lanceloet Ende Hestor, di bi harre doget groet, Al vechtende ende al slaende. Die vanden castele hilden staende. 6555Soe lange geduerde die strijt, Dat desen tween ridders tier tijt Gene wapine bleven geheel Alsi wederkeerden inden casteel. Ene dinc halp sere desen tween, 6560Dat was dat si waren al in een Deen biden anderen al dien dach, Ende slogen menegen groten slach, Die een an die rechtere side, Die andere an die luchtere tier tide, 6565So dat soe waer dat deen vacht Dander halp hem met sire macht. Op desen selven tijt, alsict las, Daer die wijch alrefelst was, Ende die meeste anst ende noet, 6570Daer was gemoet doe Lanceloet Inden strijt van coninc Arture. Lanceloet reet daer tier ure Vechtende wech ende weder, Ende dragende al ter neder 6575Dat in sinen gemoet quam. Alse die coninc dat vernam, Dat wonder dat Lanceloet daer dede, Pensdi ende seide te hem selven mede: “Levet dese man lange, hi sal 6580Onneren allene mine man al.” Die coninc hadde getrect sijn swaerd Ende liep Lancelote op metter vard, Want hi was van groter coenhede, Ende gewillech ende starc mede. 6585Maer Lanceloet ne gereidem niet Jegen den coninc te varne iet. Hi decte heme ende verdroech Die slage die de coninc op hem sloech; Hi minde den coninc soe sere, 6590Dat hi ne mochte in genen kere Dat in sijn herte vinden, Dat hi hem wilde onderwinden Iet te doene jegen den coninc. Die coninc hief tswaerd na die dinc 6595Ende sloech enen groten slach metter vard, Ende geraecte daer soe Lanceloets part, Dat hi sijn part sloech ontwee Mids dor den hals, min no mee, Soe dat Lanceloet met allen 6600Neder ter eerden moeste vallen; Maer Lanceloet en hadde, sonder sage, Gene dere van dien slage, Want die coninc en geraecten niet. Tirsten dat Hestor dit versiet, 6605Ende sinen broder alsoe vernam, Hine was niet en lettel gram. Hi sorgede sere te dier stont Dat sijn broder ware gewont. Hi liet lopen na dese dinc 6610Daer op Arture den coninc, Ende gaf hem daer sulc enen slach, Dat hi ne horde ne sach. Ende Hestor, die wel vroet was das, Dat dit die Coninc Artur was, 6615Ende dine haette sere optien dach, Hi verhaelde enen anderen slach Eer die coninc conde omsien, Ende slogene soe sere mettien, Dat hi ter eerden moeste vallen 6620Bi Lancelote neder daer met allen; Ende vore Lanceloets voete oec lach. Alse Hestor den coninc ter eerden sach Hi seide tote Lancelote dese dinc: “Live here, nu gaet toten coninc 625Ende slaet hem thoeft af, dan sal Onse orloge daermet inden al.” “Ay Hestor,” sprac doe Lanceloet, “Oft God wille, die ons geboet, Ic ne sal om gene dinc 6630Niet mesdoen jegen den coninc; Bedi hi hevet mi gedaen Soe vele eren ende goeds, sonder waen, Menechwerf, en sal gevallen niet Dat hem bi mi enech quaet gesciet; 6635Maer ic wille bescudden hem 232 In allen steden, waer dat ic bem. Ende ne penst in u herte niet Sinen lichame te mesdone iet Alse lange als icker ben bi; 6640Het ware verlorne pine; bedi Ic segt u over waer hier nu, Ic soudene bescermen jegen u Ende jegen andere liede oec mede, Hier ende in elker stede.” 6645Mettesen selven worden Lanceloet Bescudde den coninc vander doet. Ende Lanceloet halp metter vard Den coninc weder op sijn part. Alse die coninc kerde vanden stride, 6650Die geduert hadde lange tide, Ende die vresselijc hadde gewesen, Die coninc quam int here binnen desen. Hi seide doe, daer sijt al horden toe Die daer waren met hem doe: 6655”Hebdi niet gesien hoe heden Lanceloet Doer mi heeft gedaen hovescheit groet, Die mins te boven was, sonder waen, Dat hi mi wel mochte te doet slaen, Ende ne wilde noit doen ane mi 6660Sine hande daer? Dat sagedi. Ic secge dat hire bi hevet leden Van godertierheit ende van hovescheden Alle die ridders die ic oyt sach, Ende daer ic af horde doen gewach. 6665Godweet, ic wilde wel bi desen Dat dit orloge en hadde gewesen Tuscen ons begonnen noit eer; Bedie hi hevet ons vele meer Verwonnen desen dach heden 6670Bi sire groter goedertierheden, Dan al die werelt soude mogen Bi crachte ende bi orlogen.” Die coninc Artur sprac dese word, Alsoe alse gise hebt gehort, 6675Onder sinen hemeliken raet. Als min her Walewein dat verstaet, Die gewont lach, ende dit vernam, Hi werd hier omme sere gram. Ende alse die van binnen vernamen, 6680Dat Lanceloet ende die sine quamen Men ontwapende Lancelote thant. Alsi was ontwapent men vant Dat hi an sine live tien stonden Hadde vele cleine wonden, 6685Menegen hurd, menege steke, Daer een ander af soude sijn tongereke. Ende Hestor hadde, sonder waen, Mengen swaerdslach optien dach ontfaen. Alsi ontwapent waren nadien 6690Gingen si te hant Bohorde besien Daer hi gewont lach tien stonden Si vrachden hem om sine wonden, Ende sinen meester oec na desen, Oft hi iet mochte gewesen? 6695Die meester seide hem al bloet, Die wonde ware sere groet, Maer hi hopede dat hi saen Soude mogen riden ende gaen. Dus lach die coninc meer dan twee maent 6700Vor die Joyosegaerde, alsment waent; Ende die vanden castele Deden den here oplope vele, Dicke ende menechwerven, Soe dattere omme moesten sterven 6705Van haren ridders een groet deel, Bedie om die waren inden casteel Niet ne hadden in hare scaren Alse vele ridders alse buten waren. |
XII. De andere strijd en hoe Bohort en Walewein gewond worden tot de dood. Op de volgende dag zijn uitgevaren Die van binnen zonder sparen, Geordend zoals ge mocht horen, 6430 Zoals ze ‘s avonds spraken tevoren. Toen die van het leger vernamen Dat die van binnen op hen kwamen, Toen begonnen ze erg zeer Te wapen te roepen in het leger; 6435 En die daar ongewapend waren Wapenden hen toen al zonder sparen. En alzo wel zoals de scharen Van binnen geordend waren, Alzo waren die van buiten te die tijde 6440 Geordend aan de andere zijde, Zodat mijnheer Walewein leider was Van de eerste schaar, zoals ik het las. Hij was al zijn gezelschap toen In dat verzamelen immer toe. 6445 En toen hij gewaar werd dat, Dat aan de andere zijde leidsman was Bohort van het eerste bataljon, Hij was niet droevig, zonder falen, Want hij was, zoals ik het heb gevreesd, 6450 Die hij van doodsvete haatten meest, Want hij had verstaan, zij het zeker dus. Dat Bohort sloeg dood zijn broeder Garies. Toen de een de andere te naken begon Ze richten hun lansen dan. 6455 Elk van hen twee reed tot de andere waart Alles dat lopen mocht zijn paard, En elk de andere daar raakte, Zodat hem niet helpen mocht Nog weder schild nog harnas mede, 6460 Ze moesten beseffen beide Dat in hun beider lichamen De ijzers van de lansen kwamen Zodat het wonder scheen te wezen Zouden ze daarvan genezen. 6465 En ze vielen ook van hun paarden Beide tezamen daar ter aarden, Zodat er geen mocht opstaan: Dan was geen wonder, zonder waan, Omdat ze waren beide doorstoken 6470 Door de schouder zodat het ijzer bleek. Hierna zijn tezamen gevallen De eerste twee bataljons geheel, En vochten met groot verlangen, Als die elkaar haten zeer. 6475 Daar mocht men in korte tijd zien Sommige honderd man vallen, dat van die Geen mocht weer opstaan, Want daar waren er velen dood, zonder waan, En de andere zeer gewond, 6480 Zodat het ongeval viel te die stond Op het eerste bataljon van het leger Bij een ridder van grote verweer Die daar was in het plein, Die in Waals heet Dele Derefonteine, 6485 En was daar aan Lancelots zijde. 231 Hij deed zo’n groot wonder te die tijde Met wapens in die slag, Dat konings lieden, zonder falen, Worden geblameerd vanwege zijn doen. 6490 En toen ze een deel waren gevlogen Die van het kasteel liepen te die stond Daar Bohort en Walewein lagen gewond, En namen ze op in het plein, En zouden hebben mijnheer Walewein 6495 Weg gevoerd met hun macht, Want hij niet te verweren had kracht; Maar die van het leger binnen deze Zijn in zijn behoeden geweest, En deden daartoe zoveel 6500 Dat ze hem lieten die van het kasteel, Wilden ze of niet wilden mede, En legden hem weer op zijn plaats. En die van het kasteel of de andere zijde Deden zoveel in die strijd, 6505 Dat ze Bohort droegen al gewond In het kasteel, op zijn schild terstond. Ge zag het toen nooit van wijven Nog van mannen zulke rouw drijven Zoals de koningin dreef te die stond, 6510 Toen ze Bohort zag gewond. Men ontbood gelijk een chirurg Om de wond te bezien, Die schacht en ijzer uittrok, Die in Bohorts lichaam staken; 6515 En dat hen vreselijk dacht te wezen Zijn wond om te genezen. Nochtans lieten ze verstaan Dat ze hoopten al zonder waan, Dat ze zouden werken aan deze 6520 Dat hij snel zou zijn genezen Bij Onze Heers hulp van hemelrijk. Die strijd was begonnen tijdig En duurde tot vespertijd toe, Nochtans was het in de zomer toen. 6525 Ik waan dat ge nooit te ene plaats Niet zag, of een andere man mede, Zo’n wrede strijd op een dag, Nog zo fel zoals men daar zag. Daar waren aan beide zijden 6530 Verslagen en gewond te die tijden. Daar was jammer groot gezien Aan beide zijden daar geschieden; Want van vrienden, zoals men mag horen, Zoals ze beide waren daar tevoren, 6535 Zag men niet zo’ n wonder geschieden Zoals men daar onder hen mocht zien. Koning Arthur, daar het menigeen zag, Droeg zelf wapens op die dag. En hij deed het zo goed, zonder waan, 6540 Dat geen man het beter mocht hebben gedaan Die van zo’n oudheid had geweest. Nochtans zegt het boek, bijzonder fijn, Dat er een was aan zijn zijde Nog oud nog jong te die tijde, 6545 Die het alzo goed deed zoals hij; En bij de deugd daar die zij Aan hem zagen, deden het zo wel Zijn lieden daar in die strijd, Dat die van het kasteel, zonder waan, 6550 Bijna waren ten ondergedaan Had er niet geweest Lancelot En Hestor, die bij hun deugd groot, Al vechtende en al slaande. Die van het kasteel hielden staande. 6555 Zolang duurde die strijd, Dat deze twee ridders te die tijd Geen wapen bleef heel Toen ze wederkeerden in het kasteel. Een ding hielp zeer deze twee, 6560 Dat was dat ze waren geheel De een bij de andere die hele dag, En sloegen menige grote slag, De ene aan de rechterzijde, Die andere aan de linker te die tijd, 6565 Zodat zo waar dat de ene vocht De andere hielp hem met zijn macht. Op deze zelfde tijd, zoals ik het las, Daar de strijd het allerfelst was, En die het meeste angst en nood, 6570 Daar was ontmoet toen Lancelot In de strijd van koning Arthur. Lancelot reed daar te die ure Vechtende weg en weer, En droeg al ter neer 6575 Dat in zijn ontmoeting kwam. Toen de koning dat vernam, Dat wonder dat Lancelot daar deed, Peinsde hij en zei tot hemzelf mede: “Leeft deze man lang, hij zal 6580 Onteren geheel mijn man al.” De koning had getrokken zijn zwaard En liep op Lancelot met een vaart, Want hij was van groter koenheden, En gewillig en sterk mede. 6585 Maar Lancelot bereidde hem niet Tegen de koning te varen iets. Hij dekte hem en verdroeg De slagen die de koning op hem sloeg; Hij minde de koning zo zeer, 6590 Dat hij hem mocht in geen keer Dat in zijn hart vinden, Dat hij zich wilde onderwinden Iets te doen tegen de koning. De koning hief het zwaard na dat ding 6595 En sloeg een grote slag met een vaart, En raakte daar zo Lancelots paard, Zodat hij zijn paard sloeg in twee Middendoor de hals, min of meer, Zodat Lancelot geheel 6600 Neder ter aarde moest vallen; Maar Lancelot had, zonder sage, Geen deer van die slagen, Want de koning raakte hem niet. Ten eerste dat Hestor dit ziet, 6605 En zijn broeder alzo vernam, Hij was niet weinig gram. Hij bezorgde zeer te die stonde Dat zijn broeder was gewond. Hij liet lopen na dit ding 6610 Daar op Arthur de koning, En gaf hem daar zo’n slag, Zodat hij niets hoorde of zag. En Hestor, die wel bekend was dat, Dat dit koning Arthur was, 6615 En die hem haatte zeer op die dag, Hij verhaalde een andere slag Eer de koning kon omzien, En sloeg hem zo zeer meteen, Zodat hij ter aarde moest vallen 6620 Bij Lancelot neer daar geheel; En voor Lancelots voeten ook lag. Toen Hestor de koning ter aarde zag Hij zei tot Lancelot dit ding: “Lieve heer, nu ga tot de koning 625 En sla hem het hoofd af, dan zal Onze oorlog daarmee eindigen al.” “Ay Hestor,” sprak toen Lancelot, “Als God het wil, die ons gebood, Ik zal om geen ding 6630 Niets misdoen tegen de koning; Omdat hij heeft mij gedaan Zoveel eer en goeds, zonder waan, Vaak, en zal gebeuren niet Dat hem bij mij enig kwaads geschiedt; 6635 Maar ik wil behoeden hem 232 In alle plaatsen, waar dat ik ben. En peins in uw hart niet Zijn lichaam te misdoen iets Alzo lang als ik er ben bij; 6640 Het was verloren moeite; omdat Ik zeg het u voor waar hier nu, Ik zou hem beschermen tegen u En tegen andere lieden ook mede, Hier en in elke plaats.” 6645 Met deze zelfde woorden Lancelot Behoedde de koning van de dood. En Lancelot hielp met een vaart De koning weer op zijn paard. Toen de koning keerde van de strijd, 6650 Die geduurd had lange tijd, En die vreselijk was geweest, De koning kwam in het leger binnen deze. Hij zei toen, daar zij het alle hoorden toen Die daar waren met hem toen: 6655 “Heb je niet gezien hoe heden Lancelot Voor mij heeft gedaan hoffelijkheid groot, Die mij te boven was, zonder waan, Zodat hij me wel mocht dood slaan, En wilde het nooit doen aan mij 6660 Zijn handen daar? Dat zag gij. Ik zeg dat hij erbij heeft geleden Van goedertierenheid en van hoffelijkheden Alle ridders die ik ooit zag, En daar ik van hoorde doen gewag. 6665 Godweet, ik wilde wel bij deze Dat deze oorlog had geweest Tussen ons begonnen nooit eer; Omdat hij heeft ons veel meer Overwonnen deze dag heden 6670 Bij zijn grote goedertierenheden, Dan de hele wereld zou mogen Bij kracht en bij oorlogen.” Die koning Arthur sprak dit woord, Zoals gij ze hebt gehoord, 6675 Onder zijn heimelijke raad. Toen mijnheer Walewein dat verstaat, Die gewond lag, en dit vernam, Hij werd hierom zeer gram. En toen die van binnen vernamen, 6680 Dat Lancelot en de zijne kwamen Men ontwapende Lancelot gelijk. Toen hij was ontwapend men vond Dat hij aan zijn lijf te die stonden Had vele kleine wonden, 6685 Menige hort, menige steek, Daar een ander van zou zijn treurig. En Hestor had, zonder waan, Menige zwaardslag op die dag ontvangen. Toen ze ontwapend waren nadien 6690 Gingen ze gelijk Bohort bezien Daar hij gewond lag te die stonden Ze vroegen hem om zijn wonden, En zijn dokter ook naar deze, Of hij iets mocht genezen? 6695 De dokter zei hen al bloot, De wond was zeer groot, Maar hij hoopte dat hij gelijk Zou mogen rijden en gaan. Dus lag die koning meer dan twee maanden 6700 Voor de Vreugde tuin, zoals men het waant; En die van het kasteel Deden het leger oplopen veel, Vaak en menigmaal, Zodat er om moesten sterven 6705 Van hun ridders een groot deel, Omdat die waren in het kasteel Niet hadden in hun scharen Alzo veel ridders als er buiten waren. |
|
XII. Die ander strijt, ende hoe Bohort ende Walewein gewont worden toter doet. Opten anderen dach sijn utgevaren Die van binnen sonder sparen, Geordineert als gi mocht horen, 6430Alsi savons spraken te voren. Alst die vanden here vernamen Dattie van binnen op hen quamen, Doe begonstense harde sere Ten wapenen te ropene int here; 6435Ende die daer ongewapent waren Wapenden hen doe al sonder sparen. Ende alsoe wel alse die scaren Van binnen geordineert waren, Also waren die van buten tier tide 6440Geordineert ane dander side, Soe dat min her Walewein leidere was Vander irster scare, alsict las. Hi was al sijn geselscap doe In dat vergaderen embe toe. 6445Ende als hi geware werd das, Dat op dander side leitsman was Bohort vander irstere battalge, Hine was niet drove, sonder falge, Want hi was, als ict hebbe vereest, 6450Dien hi van doetveden haette meest, Want hi hadde verstaen, sijt seker des. Dat Bohort sloech doet sinen broder Garies. Alse deen den anderen naken began Si rechten hare glavien dan. 6455Elc van hen tween reet ten anderenward Al dat gelopen mochte sijn part, Ende elc anderen daer gerochte, Dat hem niet gehulpen mochte No weder scilt no halsberch mede, 6460Sine moesten beseffen bede Dat in harre beider lichamen Die ysere vanden glavien quamen Soe dat wonder sceen wesen Souden si daer af genesen. 6465Ende si vilen oec van haren paerden Beidegadere daer ter aerden, Dat haer negeen mochte opstaen: Dan was geen wonder, sonder waen, Bedie si waren beide dorsteken 6470Dor die scouderen dat dysere bleken. Hierna sijn tegadere gevallen Die irste twee batalgen met allen, Ende vochten met groten gere, Alse die hen onderhaetten sere. 6475Daer mochtmen in corter wilen sien Sulke hondert man vallen, dat van dien Geen mochte weder opstaen, Want daer waerre vele doet, sonder waen, Ende die andere sere gewont, 6480Soe dat dongeval vel tiet stont Op dierste battalge vanden here Bi enen riddere van groter were Die daer was inden pleine, Die dwalsc heet Dele Derefonteine, 6485Ende was daer ane Lanceloets side. 231 Hi dede so groet wonder tier tide Met wapinen in die battalge, Dat des conincs liede, sonder falge, Worden gescoffirt om sijn doen. 6490Ende alsi een deel waren gevloen Die vanden castele lipen tier stont Daer Bohort ende Walewein lagen gewont, Ende namense op inden pleine, Ende souden hebben min her Walewine 6495Wech gevord met harre macht, Want hijt niet te werne hadde cracht; Maer die vanden here binnen desen Hebben in sijn bescudden gewesen, Ende daden daertoe soe vele 6500Dattene liten die vanden castele, Wilden si oft ne wilden mede, Ende leidene weder op sine stede. Ende die vanden castele of ander side Daden soe vele in dien stride, 6505Dat si Bohorde drogen al gewont Inden casteel op, sinen scilt ter stont. Gine saget doe noyt van wiven No van mannen sulken rouwe driven Alse die coninginne dreef tier stont, 6510Doen si Bohorde sach gewont. Men ontboet te hant surisiene Om die wonde te besiene, Die trinsoen ende dyser ut traken, Die in Bohorts lichame staken; 6515Ende dat hen vresselijc dochte wesen Sine wonde om genesen. Nochtan daden si verstaen Dat si hoepten al sonder waen, Dat si souden werken an desen 6520Dat hi varinge soude sijn genesen Bi ons heren hulpe van hemelrike. Die wijch was begonnen tiellike Ende geduerde toter vespertijt toe, Nochtan waest inden somer doe. 6525Ic wane dat gi noit tere stede Ne saget, ofte ander man mede, Soe wreden wijc op enen dach, No soe fellen alsemen daer sach. Daer warre in beiden siden 6530Verslegen ende gewont tien tiden. Daer was jamber groet gesien In beiden siden daer gescien; Want van gevrinden, alsmen mach horen, Alsi beide waren daer te voren, 6535En sachmen nie sulc wonder gescien Alsemen daer onder hen mochte sien. Die coninc Artur, dart menech sach, Droech selve wapine op dien dach. Ende hi deet so wel, sonder waen, 6540Dat geen man bat mochte hebben gedaen Die van sulker oude hadde gesijn. Nochtan seget die boec, sonder fijn, Dattere en was an sine side No out no jonc te dien tide, 6545Diet alse wel dede alse hi; Ende bider doget daer die si An hem versagen, dadent so wel Sine liede daer in dat nijtspel, Dattie vanden castele, sonder waen, 6550Bina waren tondergedaen En hadde niet gesijn Lanceloet Ende Hestor, di bi harre doget groet, Al vechtende ende al slaende. Die vanden castele hilden staende. 6555Soe lange geduerde die strijt, Dat desen tween ridders tier tijt Gene wapine bleven geheel Alsi wederkeerden inden casteel. Ene dinc halp sere desen tween, 6560Dat was dat si waren al in een Deen biden anderen al dien dach, Ende slogen menegen groten slach, Die een an die rechtere side, Die andere an die luchtere tier tide, 6565So dat soe waer dat deen vacht Dander halp hem met sire macht. Op desen selven tijt, alsict las, Daer die wijch alrefelst was, Ende die meeste anst ende noet, 6570Daer was gemoet doe Lanceloet Inden strijt van coninc Arture. Lanceloet reet daer tier ure Vechtende wech ende weder, Ende dragende al ter neder 6575Dat in sinen gemoet quam. Alse die coninc dat vernam, Dat wonder dat Lanceloet daer dede, Pensdi ende seide te hem selven mede: “Levet dese man lange, hi sal 6580Onneren allene mine man al.” Die coninc hadde getrect sijn swaerd Ende liep Lancelote op metter vard, Want hi was van groter coenhede, Ende gewillech ende starc mede. 6585Maer Lanceloet ne gereidem niet Jegen den coninc te varne iet. Hi decte heme ende verdroech Die slage die de coninc op hem sloech; Hi minde den coninc soe sere, 6590Dat hi ne mochte in genen kere Dat in sijn herte vinden, Dat hi hem wilde onderwinden Iet te doene jegen den coninc. Die coninc hief tswaerd na die dinc 6595Ende sloech enen groten slach metter vard, Ende geraecte daer soe Lanceloets part, Dat hi sijn part sloech ontwee Mids dor den hals, min no mee, Soe dat Lanceloet met allen 6600Neder ter eerden moeste vallen; Maer Lanceloet en hadde, sonder sage, Gene dere van dien slage, Want die coninc en geraecten niet. Tirsten dat Hestor dit versiet, 6605Ende sinen broder alsoe vernam, Hine was niet en lettel gram. Hi sorgede sere te dier stont Dat sijn broder ware gewont. Hi liet lopen na dese dinc 6610Daer op Arture den coninc, Ende gaf hem daer sulc enen slach, Dat hi ne horde ne sach. Ende Hestor, die wel vroet was das, Dat dit die Coninc Artur was, 6615Ende dine haette sere optien dach, Hi verhaelde enen anderen slach Eer die coninc conde omsien, Ende slogene soe sere mettien, Dat hi ter eerden moeste vallen 6620Bi Lancelote neder daer met allen; Ende vore Lanceloets voete oec lach. Alse Hestor den coninc ter eerden sach Hi seide tote Lancelote dese dinc: “Live here, nu gaet toten coninc 625Ende slaet hem thoeft af, dan sal Onse orloge daermet inden al.” “Ay Hestor,” sprac doe Lanceloet, “Oft God wille, die ons geboet, Ic ne sal om gene dinc 6630Niet mesdoen jegen den coninc; Bedi hi hevet mi gedaen Soe vele eren ende goeds, sonder waen, Menechwerf, en sal gevallen niet Dat hem bi mi enech quaet gesciet; 6635Maer ic wille bescudden hem 232 In allen steden, waer dat ic bem. Ende ne penst in u herte niet Sinen lichame te mesdone iet Alse lange als icker ben bi; 6640Het ware verlorne pine; bedi Ic segt u over waer hier nu, Ic soudene bescermen jegen u Ende jegen andere liede oec mede, Hier ende in elker stede.” 6645Mettesen selven worden Lanceloet Bescudde den coninc vander doet. Ende Lanceloet halp metter vard Den coninc weder op sijn part. Alse die coninc kerde vanden stride, 6650Die geduert hadde lange tide, Ende die vresselijc hadde gewesen, Die coninc quam int here binnen desen. Hi seide doe, daer sijt al horden toe Die daer waren met hem doe: 6655”Hebdi niet gesien hoe heden Lanceloet Doer mi heeft gedaen hovescheit groet, Die mins te boven was, sonder waen, Dat hi mi wel mochte te doet slaen, Ende ne wilde noit doen ane mi 6660Sine hande daer? Dat sagedi. Ic secge dat hire bi hevet leden Van godertierheit ende van hovescheden Alle die ridders die ic oyt sach, Ende daer ic af horde doen gewach. 6665Godweet, ic wilde wel bi desen Dat dit orloge en hadde gewesen Tuscen ons begonnen noit eer; Bedie hi hevet ons vele meer Verwonnen desen dach heden 6670Bi sire groter goedertierheden, Dan al die werelt soude mogen Bi crachte ende bi orlogen.” Die coninc Artur sprac dese word, Alsoe alse gise hebt gehort, 6675Onder sinen hemeliken raet. Als min her Walewein dat verstaet, Die gewont lach, ende dit vernam, Hi werd hier omme sere gram. Ende alse die van binnen vernamen, 6680Dat Lanceloet ende die sine quamen Men ontwapende Lancelote thant. Alsi was ontwapent men vant Dat hi an sine live tien stonden Hadde vele cleine wonden, 6685Menegen hurd, menege steke, Daer een ander af soude sijn tongereke. Ende Hestor hadde, sonder waen, Mengen swaerdslach optien dach ontfaen. Alsi ontwapent waren nadien 6690Gingen si te hant Bohorde besien Daer hi gewont lach tien stonden Si vrachden hem om sine wonden, Ende sinen meester oec na desen, Oft hi iet mochte gewesen? 6695Die meester seide hem al bloet, Die wonde ware sere groet, Maer hi hopede dat hi saen Soude mogen riden ende gaen. Dus lach die coninc meer dan twee maent 6700Vor die Joyosegaerde, alsment waent; Ende die vanden castele Deden den here oplope vele, Dicke ende menechwerven, Soe dattere omme moesten sterven 6705Van haren ridders een groet deel, Bedie om die waren inden casteel Niet ne hadden in hare scaren Alse vele ridders alse buten waren. |
XII. De andere strijd en hoe Bohort en Walewein gewond worden tot de dood. Op de volgende dag zijn uitgevaren Die van binnen zonder sparen, Geordend zoals ge mocht horen, 6430 Zoals ze ‘s avonds spraken tevoren. Toen die van het leger vernamen Dat die van binnen op hen kwamen, Toen begonnen ze erg zeer Te wapen te roepen in het leger; 6435 En die daar ongewapend waren Wapenden hen toen al zonder sparen. En alzo wel zoals de scharen Van binnen geordend waren, Alzo waren die van buiten te die tijde 6440 Geordend aan de andere zijde, Zodat mijnheer Walewein leider was Van de eerste schaar, zoals ik het las. Hij was al zijn gezelschap toen In dat verzamelen immer toe. 6445 En toen hij gewaar werd dat, Dat aan de andere zijde leidsman was Bohort van de eerste bataljon, Hij was niet droevig, zonder falen, Want hij was, zoals ik het heb gevreesd, 6450 Die hij van doodsvete haatten meest, Want hij had verstaan, zij het zeker dus. Dat Bohort sloeg dood zijn broeder Garies. Toen de een de andere te naken begon Ze richten hun lansen dan. 6455 Elk van hen twee reed tot de andere waart Alles dat lopen mocht zijn paard, En elk de andere daar raakte, Zodat hem niet helpen mocht Nog weder schild nog harnas mede, 6460 Ze moesten beseffen beide Dat in hun beider lichamen De ijzers van de lansen kwamen Zodat het wonder scheen te wezen Zouden ze daarvan genezen. 6465 En ze vielen ook van hun paarden Beide tezamen daar ter aarden, Zodat er geen mocht opstaan: Dan was geen wonder, zonder waan, Omdat ze waren beide doorstoken 6470 Door de schouder zodat het ijzer bleek. Hierna zijn tezamen gevallen De eerste twee bataljons geheel, En vochten met groot verlangen, Als die elkaar haten zeer. 6475 Daar mocht men in korte tijd zien Sommige honderd man vallen, dat van die Geen mocht weer opstaan, Want daar waren er velen dood, zonder waan, En de andere zeer gewond, 6480 Zodat het ongeval viel te die stond Op de eerste bataljon van het leger Bij een ridder van grote verweer Die daar was in het plein, Die in Waals heet Dele Derefonteine, 6485 En was daar aan Lancelots zijde. 231 Hij deed zo’n groot wonder te die tijde Met wapens in die slag, Dat konings lieden, zonder falen, Worden geblameerd vanwege zijn doen. 6490 En toen ze een deel waren gevlogen Die van het kasteel liepen te die stond Daar Bohort en Walewein lagen gewond, En namen ze op in het plein, En zouden hebben mijnheer Walewein 6495 Weg gevoerd met hun macht, Want hij niet te verweren had kracht; Maar die van het leger binnen deze Zijn in zijn behoeden geweest, En deden daartoe zoveel 6500 Dat ze hem lieten die van het kasteel, Wilden ze of niet wilden mede, En legden hem weer op zijn plaats. En die van het kasteel of de andere zijde Deden zoveel in die strijd, 6505 Dat ze Bohort droegen al gewond In het kasteel, op zijn schild terstond. Ge zag het toen nooit van wijven Nog van mannen zulke rouw drijven Zoals de koningin dreef te die stond, 6510 Toen ze Bohort zag gewond. Men ontbood gelijk een chirurg Om de wond te bezien, Die schacht en ijzer uittrok, Die in Bohorts lichaam staken; 6515 En dat hen vreselijk dacht te wezen Zijn wond om te genezen. Nochtans lieten ze verstaan Dat ze hoopten al zonder waan, Dat ze zouden werken aan deze 6520 Dat hij snel zou zijn genezen Bij Onze Heers hulp van hemelrijk. Die strijd was begonnen tijdig En duurde tot vespertijd toe, Nochtans was het in de zomer toen. 6525 Ik waan dat ge nooit te ene plaats Niet zag, of een andere man mede, Zo’n wrede strijd op een dag, Nog zo fel zoals men daar zag. Daar waren aan beide zijden 6530 Verslagen en gewond te die tijden. Daar was jammer groot gezien Aan beide zijden daar geschieden; Want van vrienden, zoals men mag horen, Zoals ze beide waren daar te voren, 6535 Zag men niet zo’ n wonder geschieden Zoals men daar onder hen mocht zien. Koning Arthur, daar het menigeen zag, Droeg zelf wapens op die dag. En hij deed het zo goed, zonder waan, 6540 Dat geen man het beter mocht hebben gedaan Die van zo’n oudheid had geweest. Nochtans zegt het boek, bijzonder fijn, Dat er een was aan zijn zijde Nog oud nog jong te die tijde, 6545 Die het alzo goed deed zoals hij; En bij de deugd daar die zij Aan hem zagen, deden het zo wel Zijn lieden daar in die strijd, Dat die van het kasteel, zonder waan, 6550 Bijna waren ten ondergedaan Had er niet geweest Lancelot En Hestor, die bij hun deugd groot, Al vechtende en al slaande. Die van het kasteel hielden staande. 6555 Zolang duurde die strijd, Dat deze twee ridders te die tijd Geen wapen bleef heel Toen ze wederkeerden in het kasteel. Een ding hielp zeer deze twee, 6560 Dat was dat ze waren geheel De een bij de andere die hele dag, En sloegen menige grote slag, De ene aan de rechter zijde, Die andere aan de linker te die tijd, 6565 Zodat zo waar dat de ene vocht De andere hielp hem met zijn macht. Op deze zelfde tijd, zoals ik het las, Daar de strijd het allerfelst was, En die het meeste angst en nood, 6570 Daar was ontmoet toen Lancelot In de strijd van koning Arthur. Lancelot reed daar te die ure Vechtende weg en weer, En droeg al ter neer 6575 Dat in zijn ontmoeting kwam. Toen de koning dat vernam, Dat wonder dat Lancelot daar deed, Peinsde hij en zei tot hemzelf mede: “Leeft deze man lang, hij zal 6580 Onteren geheel mijn man al.” De koning had getrokken zijn zwaard En liep op Lancelot met een vaart, Want hij was van groter koenheden, En gewillig en sterk mede. 6585 Maar Lancelot bereidde hem niet Tegen de koning te varen iets. Hij dekte hem en verdroeg De slagen die de koning op hem sloeg; Hij minde de koning zo zeer, 6590 Dat hij hem mocht in geen keer Dat in zijn hart vinden, Dat hij zich wilde onderwinden Iets te doen tegen de koning. De koning hief het zwaard na dat ding 6595 En sloeg een grote slag met een vaart, En raakte daar zo Lancelots paard, Zodat hij zijn paard sloeg in twee Middendoor de hals, min of meer, Zodat Lancelot geheel 6600 Neder ter aarde moest vallen; Maar Lancelot had, zonder sage, Geen deer van die slagen, Want de koning raakte hem niet. Ten eerste dat Hestor dit ziet, 6605 En zijn broeder alzo vernam, Hij was niet weinig gram. Hij bezorgde zeer te die stonde Dat zijn broeder was gewond. Hij liet lopen na dit ding 6610 Daar op Arthur de koning, En gaf hem daar zo’n slag, Zodat hij niets hoorde of zag. En Hestor, die wel bekend was dat, Dat dit koning Arthur was, 6615 En die hem haatte zeer op die dag, Hij verhaalde een andere slag Eer de koning kon omzien, En sloeg hem zo zeer meteen, Zodat hij ter aarde moest vallen 6620 Bij Lancelot neer daar geheel; En voor Lancelots voeten ook lag. Toen Hestor de koning ter aarde zag Hij zei tot Lancelot dit ding: “Lieve heer, nu ga tot de koning 625 En sla hem het hoofd af, dan zal Onze oorlog daarmee eindigen al.” “Ay Hestor,” sprak toen Lancelot, “Als God het wil, die ons gebood, Ik zal om geen ding 6630 Niets misdoen tegen de koning; Omdat hij heeft mij gedaan Zoveel eer en goeds, zonder waan, Vaak, en zal gebeuren niet Dat hem bij mij enig kwaads geschiedt; 6635 Maar ik wil behoeden hem 232 In alle plaatsen, waar dat ik ben. En peins in uw hart niet Zijn lichaam te misdoen iets Alzo lang als ik er ben bij; 6640 Het was verloren moeite; omdat Ik zeg het u voor waar hier nu, Ik zou hem beschermen tegen u En tegen andere lieden ook mede, Hier en in elke plaats.” 6645 Met deze zelfde woorden Lancelot Behoedde de koning van de dood. En Lancelot hielp met een vaart De koning weer op zijn paard. Toen de koning keerde van de strijd, 6650 Die geduurd had lange tijd, En die vreselijk was geweest, De koning kwam in het leger binnen deze. Hij zei toen, daar zij het alle hoorden toen Die daar waren met hem toen: 6655 “Heb je niet gezien hoe heden Lancelot Voor mij heeft gedaan hoffelijkheid groot, Die mij te boven was, zonder waan, Zodat hij me wel mocht dood slaan, En wilde het nooit doen aan mij 6660 Zijn handen daar? Dat zag gij. Ik zeg dat hij er bij heeft geleden Van goedertierenheid en van hoffelijkheden Alle ridders die ik ooit zag, En daar ik van hoorde doen gewag. 6665 Godweet, ik wilde wel bij deze Dat deze oorlog had geweest Tussen ons begonnen nooit eer; Omdat hij heeft ons veel meer Overwonnen deze dag heden 6670 Bij zijn grote goedertierenheden, Dan de hele wereld zou mogen Bij kracht en bij oorlogen.” Die koning Arthur sprak dit woord, Zoals gij ze hebt gehoord, 6675 Onder zijn heimelijke raad. Toen mijnheer Walewein dat verstaat, Die gewond lag, en dit vernam, Hij werd hierom zeer gram. En toen die van binnen vernamen, 6680 Dat Lancelot en de zijne kwamen Men ontwapende Lancelot gelijk. Toen hij was ontwapend men vond Dat hij aan zijn lijf te die stonden Had vele kleine wonden, 6685 Menige hort, menige steek, Daar een ander van zou zijn treurig. En Hestor had, zonder waan, Menige zwaardslag op die dag ontvangen. Toen ze ontwapend waren nadien 6690 Gingen ze gelijk Bohort bezien Daar hij gewond lag te die stonden Ze vroegen hem om zijn wonden, En zijn dokter ook naar deze, Of hij iets mocht genezen? 6695 De dokter zei hen al bloot, De wond was zeer groot, Maar hij hoopte dat hij gelijk Zou mogen rijden en gaan. Dus lag die koning meer dan twee maanden 6700 Voor de Vreugde tuin, zoals men het waant; En die van het kasteel Deden het leger oplopen veel, Vaak en menigmaal, Zodat er om moesten sterven 6705 Van hun ridders een groot deel, Omdat die waren in het kasteel Niet hadden in hun scharen Alzo veel ridders als er buiten waren. |
|
XIII. Hoe die coninc Artur sijn wijf weder nam, Ende hoe Lanceloet voer te sinen landewaerd. Nu seget vord die aventure, 6710Dat binnen deser selver ure Die paus gevreiste dese dinc, Dat gelaten hadde die coninc Aldus Genoevren sijn wijf, Ende hise dreigede an haer lijf, 6715Opdat hi se mochte begaen. Die paus heeft oec wel verstaen Dat dit fait niet was geproeft Alsoe alst daertoe behoeft, Dat hare aneteech die coninc. 6720Die paus ontboet dor dese dinc Aerschebiscope ende biscope thant, Dat si verbannen al Arturs lant, Ende setten souden interdijt An sconincs lant tot dier tijt, 6725Dat hi sijn wijf wedername, Genoevren, diet wel betame; Ende hi oec ere dade hare Alse coninc sculdech te done ware Sinen goden getrouden wive, 6730Ende dat dit niet achter ne blive. Alse die coninc dit dus vernam Hi werd utermatene gram; Nochtan dat hi in sinen sinne Minde sere die coninginne 6735Soe utermaten, dat hi hem daeraf Varinge al verwonnen gaf. Hi seide, al waerd dat toequame Dat hi die coninginne weder name, Daerbi, wat soes anders gesciet, 6740En soude dorloge inden niet Tuscen hem ende Lancelote soe saen; Bedie hi had an hem bestaen Dattet niet ne mochte gescien Dat hi sceden soude vandien. 6745Die biscop van Loefceestre ginc Toter coninginne na dese dinc, Ende seide hare: “Gi moet numere Metten coninc wesen, uwen here; Die paus wille, onse vader, 6750Dat gi beide nu sijt te gader. Hi sal u beloven alse coninc Vore uwe barone al dese dinc. Dat hi u sal houden vortmere In selker manieren, in sulker ere, 6755Alse een coninc sculdech es Sijn wijf te houdene, sijt seker des Ende van talen, die tote nu Van Lancelote heeft gesijn ende u, Ne sal hi om gene sake 6760Vorwerdmeer houden sprake, No man van sinen hove tot desen, In steden daer gi sult wesen.” Si seide: “Here, nadien dat dus staet Ic sal hier op hebben minen raet, 6765Ende ic sal u hier af saen Mine antwerde doen verstaen.” Die coninginne ontboet daer nare Lancelote dat hi quame te hare, Ende dat men heme quamen 6770Bohort ende Hestor te samen, Ende Lyoneel mede daertoe. Alsi daer Quamen seitsi doe: “Gi heren, gi sijt vander werelt die man Daer ic meest trouwen hebbe an. 6775Nu biddic u dat gi mi gevet raet Nadien dat mi gescepen staet, Ende dat gi waent dat mi beste es. Ic wille dat gi sijt seker des, Dat mi niemare es comen nu, 6780Dat met rechte beide mi ende u 233 Sculdech es te sine wel comen; Bedie ic hebbe wel vernomen Dat min here die coninc, dat secgic u, Die de beste man es die levet nu, 6785Alsic u vore te menegen stonden Hebbe gehort oec orconden, Mi doet versoeken, sulc alsic bem, Dat ic wederkere tote hem; Hi sal mi houden vorwerdmere 6790Alse wel alsi dede noit ere; Ende het es mi grote ere dat hi In deser maniren versoeket mi, Ende hi nine siet daerop dat ic bem Soe sere mesdadech jegen hem. 6795Ende dit sal sijn u bate sere; In scede van hier nembermere, Hine vergeve u metter vard Den evelen moet dien hi draget tuward, Oft te minsten in maniren dat hi 6800U sal laten quite ende vri Uten lande varen nu ter stede Ende al uwe geselscap mede, Dat gi niet verlisen selt binnen der tijt Dat gi in desen lande sijt, 6805Dat eens pennincs waerd sal wesen. Nu gevet mi raet te desen, Wat u wille es dat ic doe: Wildi dat ic blive,” sprac soe, “Ic sal bliven.” Lanceloet sprac te dien: 6810”Vrowe, soude min wille gescien Van mire herten, so ware min wille, Vrowe, dat gi hier bleeft al stille; Bedie ic sal qualike nu Mogen sijn gesceden van u. 6815Mare bedie dat ic nu mere Hier minne nu uwe ere Dan minen wille, so radic u, Vrowe, dat gi wederkeert nu Tote minen here den coninc, 6820nNadat hi u ontboet om dese dinc. Ende en vaerdi niet tot hem nu, Nadat hi heeft ontboden u, Men sal hier in vorwerdmere Mogen merken uwe onnere, 6825Ende kinnen oppenbaerlike, Ende mine ontrowe desgelike. Hierbi radic u ene dinc, Dat gi ontbiet min here den coninc Dat gi morgen tot hem sult gaen. 6830Ic segt u wel, al sonder waen, Alse gi van mi sult sceden Ic sal u alse scone geleden Alse oit geleidet was, bi mire trowe, Enege vrouwe ofte joncfrouwe. 6835Niet bedie, vrowe, dat secgic u, Ic minne u alsoe sere nu Alse oit riddere op enen dach Vrowe minde oft minnen mach; Maer ic secge dit om uwe ere.” 6840Doe begonsti te weenne sere. Alse Bohort dat hadde vernomen, Dattie saken daertoe sijn comen, Dat Lanceloet gedogede die dinc, Dattie coninginne kerde ten coninc 6845Hi seide tote Lancelote doe: “Here, het es nu comen daertoe Dattie coninginne sceden sal Van u bi uwen wille al, Ende keren weder toten coninc. 6850God geve dat van derre dinc U al goet mote gescien. Bedie ic sout gerne also sien. Wi selen in Gaule varen te hant, Ende min vrowe sal hier bliven int lant, 6855In steden daer gise na dien Vroech no spade niet sult sien. Ic kinne soe wel u herte, Ende daertoe uwe grote begerte Die gi sult hebben om hare, 6860Dat ic dat wel weet oppenbare, Eer ene maent daerna liden sal, Dat gi sout willen hebben gegeven al Dese werelt, warse uwe, here, Ende gi dese dinc noit ere 6865Had georlovet, dat secgic u, Die gi hier orlovet nu. Gi sulter noch om sterven Van rouwen ende bederven. Dese dinc secgic wel nu 6870Eer min vrowe sceet van u, Dat ic wel dat wille van hare Dat si bleve, ende u wille ware.” Al dit selve riden doe Hestor ende Lyoneel daertoe, 6875Ende vrachden hem wat vresen Hi hadde vanden coninc bi desen, Dat hise wedersinden woude? Ende riden dat hijs niet doen soude. Hi seide, hi soutse hem wedergeven 6880Al wist hi dat hi sijn leven Bi fauten van hare soude verlisen, Nochtan so soude hijt kisen. Aldus liten si die tale staen. Alse die coninginne hadde verstaen 6885Dat si bi Lanceloets orlove Mochte varen weder tArturs hove Ginc si in die zale weder saen Ten biscop van Loncestre, sonder waen, Ende seide tot hem metter vard: 6890”Here, keert te minen hereward Ende groetten mi: segt hem, here, Dat ic altoes nine kere, Hine late Lancelote te hant Wech varen, quite, in sijn lant, 6895Ende met hem sijn geselscap al, Dat hi altoes nine sal Vanden sinen verlisen iet van desen Dat ere sporen waerd sal wesen.” Alse die bescop dit verstont 6900Hi dankets onsen here ter stont, Bedie hi siet wel, sonder waen, Dattie coninc nu sal laten gaen Lancelote weder in sijn lant. Hi nam an hare orlof te hant, 6905Ende hi makede sine vard Weder tote des conincs tentenward, Ende telde den coninc al geel Wat hi vonden hadde inden casteel. Ende alsi dat verstaen hevet 6910Dat hem Lanceloet wedergevet Soe gereet die coninginne, Hi seide doe met bliden sinne: “Ware dat sake dat nu Lanceloet Selke minne droge ende also groet 6915Ter coninginnewaerd, sonder waen, Alsmen ons heeft doen verstaen, Hine es soe niet nu te tide Soe tonder van desen stride Dat hise, nadat min herte waent, 6920Weder soude geven in deser maent. Ende omdat Lanceloet hevet gedaen So godertierlike, sonder waen, Dat gi hebt versocht ane hem, Secgic dat ic gewillech bem 6925Te doene dattie coninginne mi Bi u heeft ontboden, bedi Ic sal Lancelote laten nu gaen In sulker maniren, sonder waen, Dat hi ne sal niemen vinden 6930Die hem sijns sal onderwinden, 234 Noch nemen, no jonc no out, In saelt hem gulden twevout.” Die biscop weder bi sconincs bede Voer metter vard in die stede 6935Daer hi de coninginne in vant, Ende seide hare doe te hant Wat hare die coninc ontboet tien tiden. Aldus werd dit gehint in beiden siden, Soe dattie coninginne vare 6940Opten naesten dach daernare Te Arturs hove, hars heren; Ende dat Lanceloet sal keren Weder in Gaule in sijn lant, Ende rumen dat lant te hant, 6945Ende al sijn geslachte mede, Ende varen in haer ervechtechede. Optien nacht waren di vanden here Blide ende in hogen sere, Bedie dat si sagen dattie strijt 6950Achter soude bliven te dier tijt. Ende die vanden castele, en trouwen, Waren vol trane ende rouwen, Beide arme ende oec rike; Ende dat was bedie namelike, 6955Dat si sagen dat inden casteel Bohort, Hestor ende Lyoneel, Ende met henlieden Lanceloet, Dreven den rouwe alsoe groet Als oft si hadden sien sterven 6960Alle die werelt ende bederven. Tirst dat verdagede die ander dach, Ende Lanceloet dien dach versach, Sprac hi dus toter coninginne: “Ay vrowe, vrowe, soete minne, 965Die dach hi es comen heden Dat gi van mi sult sceden: Ende ic sal moeten rumen dit lant Ende varen in een ander te hant, Ende ic en weet oft sal gescien 6970Dat ic u enbermer sal sien: Siet hier een min vingerlijn nu, Dat gi mi gavet alsic u Eerst bekinde, live vrowe, Dat hebbic noch, bi mire trowe, 6975Dore uwe minne tote nu Wel gehouden. Nu biddic u Dat gijt tallen uwen leefdagen Dor mine minne wilt dragen; Ende ic sal duwe derre gelike 6980Weder dragen getrouwelike.” Ende die coninginne dede dat Gewillechlike dat hi daer bat. Aldus was dat perlement gedaen. Die ridders gereiden hen saen, 6985Ende die vire neven namelike Waren gepareert rikelike, Ende porden doe uter stede, Ende alle die vanden castele mede, Met vifhondert perden tien tiden, 6990Die alle verdect waren met siden. Bohort quam vore gereden Ende makede gelike tier steden Oft hi blide hadde gewesen. Die coninc quam ut binnen desen 6995Met groten ridderscepe Ende oec met sconen geselscape. Ende alse Lanceloet dat vernam. Dat hi een deel biden coninc quam, Hi beette te hant met sinne, 7000Ende nam metten breidele die coninginne Ende leitde haer paert bat vord Vorden coninc, ende sprac dese word: “Here, hier mogedi nu scouwen Der coninginne, mire vrouwen, 7005Die ic u wedergeve nu, Die over lanc, dat secgic u, Onteert hadde gesijn ende doet mede Bider groter ongetrouhede, Van uwen hove, ne ware 7010Dat ic mi aventurde doe hare Te bescuddene vander doet, Daer icse vant in groter noet. Dit ne dede ic niet, sonder waen, Om dinc die si dore mi hadde gedaen; 7015Maer om dat al eenlike, Dat icse kinne gewaerlike Over die valianste vrowe di levet, Die aldie werelt mer pris gevet. Ende het hadde grote scade gewesen 7020Ende alte groet verlies van desen, Hadden si mogen volbringen Haren wille van dien dingen, Dise bi ongetrouwecheiden groet Hadden gejugert toter doet. 7025Het voget bat dat si doet sijn mede Om hare grote ongetrowechede, Dan die coninginne min vrouwe Verslagen ware bi harreliede ontrowe.” Daer leverdise dus den coninc, 7030Dise pensende ende drove ontfinc Vanden worden die hi hadde gehort, Die Lanceloet daer gebracht hadde vort. Lanceloet seide vort toten coninc: “Wet wel, here, in waerre dinc, 7035Haddic nu met dulre minne Gemint hier die coninginne, Alse u die valsce daden verstaen Van uwen hove, al sonder waen, In hadse niet wedergegeven nu 7040Noch binnen ere maent, secgic u. Gi moget wel sien na onse macht Dat gi ons niet bi uwer cracht Haddet mogen winnen, bedi Onse casteel es so vast, dat sidi, 7045Dat hi geen oploep ontsiet, Ende belicgen ontsiet hi lettel of niet Van u oft van anderen man; Ende hi es so wel bewarent daer an Van ridderscape, dat hi wesen 7050Mochte wel versekert bi desen; Ende wi hadden wel spisen int gevoech Wel tote .ij. jaren gnoech.” Die coninc sprac tot Lancelote saen: “Gi hebt dor mi so vele gedaen, 7055Dat ics nu weet goeden danc, En mochte u noch, sonder wanc, Teneger tijt wel in staden staen.” Mijn her Walewein seide doe saen “Lanceloet, gi hebt so vele nu 7060Gedaen dor min here, secgic u, Dat hijs u danc weet; maer die coninc Eist u noch ene andere dinc.” “Wat dinge es dat?” sprac Lanceloet; “Segtse mi nu hier al bloet, 7065Ic salse doen, hebbic macht daer af.” Her Walewein hem antwerde gaf: “Mijn here eist dat gi te hant Sonder letten ruemt sijn lant, Dat gire niet in ne genen stonden 7070Binnen mins heren live werd vonden.” Lanceloet sprac doe toten coninc: “Here, wildi aldus dese dinc? Beveeldi dat icse aldus doe?” Die coninc antwerde daertoe: 7075”Nadien dat Walewein seget dat hi Willic dattie dinc alsoe si, Dat gi mi rumet min lant In desside, ende gi te hant Daer over in u lant nu vard, 7080Dat rike es ende wel beward ....” 235 Lanceloet sprac ten coninc na desen: “Here, alsic in min lant sal wesen Salic van u seker sijn tien tiden? Ende wat salic van u ontbiden, 7085Pais oft orloge? Wat sal sijn daer af?” Mijn her Walewein hem antwerde gaf: “Gine moget in gere maniren Vanden orloge falgiren Alse lange als min here levet 7090Ende hi dusdane macht hevet. Ende als gi in u lant sult wesen En sal niet bliven bi desen, Gine sult hebben in dien tijt Alsoe groet orloge ende strijt, 7095Oft vele merre, dat secgic u, Dan gi hebt gedaen tot nu. Wet dat wel, dat tot dire uren Dit orlogen nu sal geduren, Dattie wrake sal sijn gedaen 7100Van Gariette, al sonder waen, Minen broder namelike, Dien gi doet sloget valscelike. Ic ne name daer over niet Al die werelt, wats gesciet, 7105Gine souter eer om kiesen Die doet ende u hoeft verlisen.” Doe sprac Bohort te desen saen: “Her Walewein, laet u dreigen staen. Ic secgu dat u hier ontsiet 7110Mijn here wel lettel ofte niet. Ic wille dat gijt wet al claer, Wildi ons in Gaule volgen naer, Oft int lant van Benewijc mede, Ic versekere u hier ter stede, 7115Alse riddere sculdech es van desen, Gi selt narre te verlisene wesen U hovet dan min here sal, Ende meer temayeert van al, Wildi comen ter vergaderingen. 7120Ende dat gi secget te dien dingen Dat min here namelike Uwen broder doet sloech qualike, Wildi met dier saken vortgaen, Ende dat alse riddere doen staen 7125Dat dit si gerechte waerhede, Ic ben gereet hier ter stede Hem daeraf te bescermene nu, In maniren, werdic van u Verwonnen, dat min here si 7130Gedestruert ende onteert daerbi, Ende dat derre gelike van u gescie Oft gi werd verwonnen van mie. Ende dat hier bi bliven moge Tuscen onslieden dat orloge; 7135Bedie het ware bat betame Dat tuschen ons tween inde name Dan bi .xl. dusentech mannen Diemer ombe ute moet bannen.” Walewein boet sijn wedde vort 7140Ende sprac toten coninc dese wort: “Nadat hi dit te doene biet Hine sal henen sceden niet Sonder hier te doene mere; Bedie ic ben al gereet, here, 7145Van hem te togene, gewaerlike, Dat hi sloech verradelike Gariette minen broder doet, Die goet riddere was sonder genoet, Die beste van onsen geslachte, 7150Beide van dogeden ende van machte.” Bohort daertoe antwerde gaf: “Ende ic willen bescermen daer af.” Soe dat daer die camp bi desen Altehant gevest hadde gewesen 7155An beiden siden, hadde die coninc Willen gedogen doe die dinc; Maer hi ontseide te dien tiden Die wedden in beiden siden, Ende hi seide tote hen beden, 7160Tirsten dat si waren versceden Elc dade op anderen vord an Al dat hi doen mach ende can. Vort seide die coninc tot desen, Dat Lanceloet seker mochte wesen, 7165Tirst dat hi quame in sijn lant, Dat hi hebben soude al te hant Meerren strijt ende orloge Dan hi selve wanen moge. Doe sprac Lanceloet toten coninc: 7170”Here, ic sal u secgen ene dinc: Gene had niet aldus wel mogen Te deser tijt op mi orlogen Haddic geweest in uwe dere Alsic was in u hulpe, here, 7175In dien [tiden] dat Galaat die coninc Van u, here, sijn lant ontfinc, Ende hi daeraf werd uwe man. Ende hi hadde wel macht nochtan U te nemene daer u ere, 7180Ende daer gi waerd in poente, here, Te hebbene wel grote scande Van uwer cronen ende van uwen lande Optien dach te verlisene bede, Ende alle uwe arvechtechede. 7185Here, waer dat sake, dat u woude Gedinken des, als recht soude, Gine sout niet dit orloge bedi Op mi beginnen, dit donke mi. Ende dit en secgic niet in desen, 7190Datic van u ben in vresen, Maer om die minne die gi Sculdech waerd te hebbene an mi, Waerdi alse groet guldere, sonder waen, Van dogeden die u sijn gedaen 7195Alse coninc te sine sculdech ware. Ene dinc secgic u oppenbare: Alse wi in onse lant selen wesen Onder onse man, ende tot desen Sullen vergaderen onse macht, 7200Ende onse vrient ende hare cracht, Ende onse vesten ende onse castele Bewaerd selen sijn in allen dele, U doe ic te wetene dan over waer, Es dat sake dat gi comt daer, 7205Ende wi u deren willen dan Ende onse macht ende onse man, Gine vord noit vard, here, Die u berouwen sal soe sere; Bedie wel wet, dat u van dien 7210No goet no ere en sal gescien. Ende gi, her Walewein, die dus sere Ons nu arget jegen minen here, Dit ne soude u niet gescien, Wildi u wel bedinken van dien 7215Dat ic hier te voren dede Dore u in ene stede Die de Doloreuse Tor was genant, Daer ic u in gevanckenessen vant, Op dien dach, ende u hadde gevaen 7220Karados die grote, sonder waen, Ende u hilt gevaen in groter noet, Dien ic te dien tiden sloech doet, Ende halp u ute dien prisone. Wildi gedinken [van] dien doene 7225Gine sout niet nu ter tijt Te miwaerd dragen so groten nijt.” “Ay Lanceloet, Lanceloet.” sprac doe hi “Gine daet noit so vele dor mi, Gine hebt mi vercocht alte dire 7230Int inde in sulker maniere, 236 Dat gi mi hebt soe droeffelike Gescaet ende soe swaerlike An die gene die ic meest minde Van hen allen die ic kinde, 7235Dattere onse geslechte bi es al Genedert ende nederen sal. Ende bi desen soe secgic dat nu Geen pais sijn mach tuscen mi ende u, Ende nembermer wesen en mach 7240Dien tijt dat ic leve op genen dach.” Lanceloet sprac toten coninc te hant: “Here, ic sal mergen rumen u lant In selker maniren dat ic van al Dat ic u noit diende, groet ende smal, 7245Met mi niet sal voren in die vaerd Dat sal sijn ere sporen waerd.” Aldus nam inde geen perlementen. Die coninc voer te sire tenten, Ende met hem die coninginne. 7250Daer ward doe so grote bliscap inne Ende oec feeste te diere gebare Oft God selve daer comen ware. Ende Lanceloet op dander side Keerde alsoe drove tier tide 7255Weder ten casteleward, Ende hiet gereiden sine vard. Lanceloet riep enen sciltknecht thant, Die Chanijn bi namen was genant, Ende seide tote hem daernaer: 7260”Chanin, nem minen scilt daer Die daer hanget, ende vorne mi In Sinte Stevens kerken, biddic di, Die staet binnen Karmeloet, Ende latene daer hangen al bloet, 7265Dat menne sien mach oppenbaer, Dattie gene dine selen sien daernaer Gedinken mogen, al sonder waen, Des wonders dat ic hebbe gedaen Binnen desen lande spade ende vroe. 7270Wiltu weten waerbi ic doe Dire stede nu sulke ere? Ic doet bedi dat ic daer wilen ere Dordine van ridderscape ontfinc; Ende ic minne dor dese dinc 7275Meer die selve kerke daertoe Dan ic enege andere doe; Ende ic wille dat min scilt aldaer In die stede wese hier naer. Ic en weet oftic nembermere 7280In dit lant hier wederkere.” Chanin nam den scilt metter vaerd Ende vordene te Karmeloetwaerd. Ende Lanceloet gaf hem daer ter stede Vire somers te vorne mede, 7285Met selvere wel geladen al, Die Lanceloet Chanine beval Te gevene ter selver stede Om te sine in haer gebede. Die vander kerken hebben tgelt ontfaen 7290Ende in goeden orbore gedaen. Ende alsi den scilt sagen Die Lanceloet hadde gedragen, Sine waren niet blider daer af Dan vanden gelde datmen hen gaf. 7295Si namen den scilt blidelike Ende dadene hangen rikelike An ene ketenen die was selverijn, Gelijc oft een sant hadde gesijn. Die vanden lande quamen nadien 7300Den scilt menechwaerf besien Met feesten; ende sulke plagen Te weenne alsi den scilt sagen, Omdat Lanceloet geheellike Was gesceden uten conincrike 7305In evelen moede jegen beede Den coninc ende Waleweine mede. Nu hord hier vort tellen Van Lancelote ende sinen gesellen. |
XIII. Hoe koning Arthur zijn vrouw weer nam en hoe Lancelot voer tot zijn land waart. Nu zegt voort het avontuur, 6710 Dat binnen deze zelfde uur De paus vreesde dit ding, Dat gelaten had de koning Aldus Jenover zijn wijf, En hij haar dreigde aan haar lijf, 6715 Opdat hij haar mocht begaan. De paus heeft ook wel verstaan Dat dit feit niet was beproefd Alzo zoals het daartoe behoeft, Dat haar aanteeg de koning. 6720 De paus ontbood door dit ding Aartsbisschoppen en bisschoppen gelijk, Dat ze in ban doen geheel Arthurs land, En zetten zouden in de tijd Aan konings land tot die tijd, 6725 Dat hij zijn vrouw weer nam, Jenover, die het wel betaamt; En hij ook eer deed haar Zoals een koning schuldig te doen was Zijn goede getrouwde wijf, 6730 En dat dit niet achterblijft. Toen de koning dit dus vernam Hij werd uitermate gram; Nochtans dat hij in zijn zin Minde zeer de koningin 6735 Zo uitermate, dat hij hem daarvan Varen geheel overwonnen gaf. Hij zei, al was het dat toekwam Dat hij de koningin weer nam, Daarbij, wat zo er anders geschiedt, 6740 Zou de oorlog eindigen niet Tussen hem en Lancelot zo gelijk; Omdat hij had aan hem bestaan Dat het niet mocht geschieden Dat hij scheiden zou van die. 6745 De bisschop van Rochester ging Tot de koningin na dit ding, En zei haar: “Ge moet nu meer Met de koning wezen, uw heer; De paus wil het, onze vader, 6750 Dat ge beide nu bent tezamen. Hij zal u beloven als koning Voor uw baronnen al dit ding. Dat hij u zal houden voort meer In zulke manieren, in zulke eer, 6755 Zoals een koning schuldig is Zijn vrouw te houden, zij het zeker dit En van talen, die tot nu Van Lancelot heeft geweest en u, Zal hij om geen zaak 6760 Voortaan meer houden sprake, Nog man van zijn hof tot dezen, In plaatsen daar ge zal wezen.” Ze zei: “Heer, nadien dat het dus staat Ik zal hierop hebben mijn raad, 6765 En ik zal u hiervan gelijk Mijn antwoord laten verstaan.” De koningin ontbood daarnaar Lancelot dat hij kwam tot haar, En dat met hem kwamen 6770 Bohort en Hestor tezamen, En Lyoneel mede daartoe. Toen ze daar kwamen zei ze toen: “Gij heren, ge bent van de wereld die man Daar ik het meest vertrouwen heb aan. 6775 Nu bid ik u dat ge me geeft raad Nadien dat me geschapen staat, En dat ge waant dat me het beste is. Ik wil dat ge zeker bent dit, Dat me nieuws gekomen is nu, 6780 Dat met recht beide mij en u 233 Schuldig is te zijn goed te komen; Omdat ik heb wel vernomen Dat mijn heer de koning, dat zeg ik u, Die de beste man is die leeft nu, 6785 Zoals ik u voor te menige stonden Heb gehoord ook verkondigen, Me laat verzoeken, zulke zoals ik ben, Dat ik weerkeer tot hem; Hij zal me houden voortaan meer 6790 Zoals wel zoals hij deed nooit eerder; En het is me grote eer dat hij In deze manieren verzoekt mij, En hij niet ziet daarop dat ik ben Zo zeer misdadig tegen hem. 6795 En dit zal zijn uw baat zeer; Ik scheid van hier nimmermeer, Hij vergeeft het u met een vaart De euvele moed die hij draagt tot u waart, Of tenminste in manieren dat hij 6800 U zal laten kwijt en vrij Uit het land varen nu ter plaatse En al uw gezelschap mede, Dat ge niet verliezen zal binnen de tijd Dat ge in deze landen bent, 6805 Dat een penning waard zal wezen. Nu geef me raad tot deze, Wat uw wil is dat ik doe: Wil ge dat ik blijf,” sprak zo, “Ik zal blijven.” Lancelot sprak tot die: 6810 “Vrouwe, zou mijn wil geschieden Van mijn hart, dan was mijn wil, Vrouwe, dat ge hier bleef al stil; Omdat ik zal kwalijk nu Mogen zijn gescheiden van u. 6815 Maar omdat ik nu meer Hier min nu uw eer Dan mijn wil, zo raad ik u, Vrouwe, dat ge wederkeert nu Tot mijn heer de koning, 6820 Nadat hij u ontbood om dit ding. En vaart ge niet tot hem nu, Nadat hij heeft ontboden u, Men zal hierin verder meer Mogen merken uw oneer, 6825 En kennen openbaar, En mijn ontrouw desgelijks. Hierbij raad ik u een ding, Dat ge ontbiedt mijn heer de koning Dat ge morgen tot hem zal gaan. 6830 Ik zeg het u wel, al zonder waan, Als ge van mij zal scheiden Ik zal u alzo schoon begeleiden Zoals ooit geleid was, bij mijn trouw, Enige vrouwe of jonkvrouw. 6835 Niet omdat, vrouwe, dat zeg ik u, Ik min u alzo zeer nu Zoals ooit ridder op een dag Vrouw minde of minnen mag; Maar ik zeg dit om uw eer.” 6840 Toen begon ze te wenen zeer. Toen Bohort dat had vernomen, Dat de zaken daartoe zijn gekomen, Dat Lancelot gedoogde dat ding, Dat de koningin keerde tot de koning 6845 Hij zei tot Lancelot toen: “Heer, het is nu gekomen daartoe Dat de koningin scheiden zal Van u bij uw wil al, En keren weer tot de koning. 6850 God geeft dat van dat ding U alle goed moet geschieden. Omdat ik zou het graag alzo zien. We zullen in Gaule varen gelijk, En mijn vrouwe zal hier blijven in het land, 6855 In plaatsen daar ge haar na dien Vroeg nog laat niet zal zien. Ik ken zo goed uw hart, En daartoe uw grote begeerte Die ge zal hebben om haar, 6860 Dat ik dat wel weet openbaar, Eer een maand daarna lijden zal, Dat ge zou willen hebben gegeven al Deze wereld, was ze de uwe, heer, En ge dit ding nooit eerder 6865 Had veroorloofd, dat zeg ik u, Die ge hier veroorloofd nu. Ge zal er nog om sterven Van rouw en bederven. Dit ding zeg ik wel nu 6870 Eer mijn vrouwe scheidt van u, Dat ik wel dat wil van haar Dat ze bleef, en het uw wil was.” Al ditzelfde raden toen Hestor en Lyoneel daartoe, 6875 En vroegen hem welke vrees Hij had van de koning bij deze, Dat hij haar weer zenden wou? En raden dat hij het niet doen zou. Hij zei, hij zou haar hem weergeven 6880 Al wist hij dat hij zijn leven Bij gebrek van haar zou verliezen, Nochtans zo zou hij het kiezen. Aldus lieten ze de taal staan. Toen de koningin had verstaan 6885 Dat ze bij Lancelots verlof Mocht varen weer tot Arthurs hof Ging ze in de zaal weer gelijk Te bisschop van Rochester, zonder waan, En zei tot hem met een vaart: 6890 “Heer, keer tot mijn heer waart En groet hem van mij: zeg hem, heer, Dat ik altijd niet keer, Hij laat Lancelot gelijk Weg varen, kwijt, in zijn land, 6895 En met hem zijn gezelschap al, Dat hij altijd niet zal Van de zijnen verliezen iets van deze Dat een spoor waard zal wezen.” Toen de bisschop dit verstond 6900 Hij dankte Onze Heer terstond, Omdat hij ziet wel, zonder waan, Dat de koning nu zal laten gaan Lancelot weer in zijn land. Hij nam aan haar verlof gelijk, 6905 En hij maakte zijn vaart Weer tot de konings tenten waart, En vertelde de koning al geheel Wat hij gevonden had in het kasteel. En toen hij dat verstaan heeft 6910 Dat hem Lancelot weer geeft Zo bereidde de koningin Hij zei toen met blijde zin: “Was het zaak dat nu Lancelot Zulke minne droeg en alzo groot 6915 Ter koningin waart, zonder waan, Zoals men ons heeft laten verstaan, Hij is zo niet nu te tijde Zo ten onder van deze strijd Dat hij haar, naar dat mijn hart waant, 6920 Weer zou geven in deze maand. En omdat Lancelot het heeft gedaan Zo goedertieren, zonder waan, Dat ge hebt verzocht aan hem, Zeg ik dat ik gewillig ben 6925 Te doen dat de koningin mij Bij u heeft ontboden, omdat Ik zal Lancelot laten nu gaan In zulke manieren, zonder waan, Dat hij zal niemand vinden 6930 Die tegen hem iets zal onderwinden, 234 Nog nemen, nog jong nog oud, Ik zal het hem vergelden tweevoudig” De bisschop weer bij konings bede Voer met een vaart in die plaats 6935 Daar hij de koningin in vond, En zei haar toen gelijk Wat haar de koning ontbood te die tijden. Aldus werd dit geeindigd aan beide zijden, Zodat de koningin vaart 6940 Op de volgende dag daarnaar Te Arthurs hof, haar heer; En dat Lancelot zal keren Weer in Gaule in zijn land, En ruimen dat land gelijk, 6945 En al zijn geslacht mede, En varen in haar erfelijkheden. Op die nacht waren die van het leger Blijde en in verheugd zeer, Omdat dat ze zagen dat die strijd 6950 Achter zou blijven te die tijd. En die van het kasteel, in trouw, Waren vol tranen en rouw, Beide arm en ook rijk; En dat was bij die namelijk, 6955 Dat ze zagen dat in het kasteel Bohort, Hestor en Lyoneel, En met hen lieden Lancelot, Dreven de rouwe alzo groot Alsof ze hadden zien sterven 6960 De hele wereld en bederven. Ten eerste dat daagde de volgende dag, En Lancelot die dag zag, Sprak hij dus tot de koningin: “Ay vrouwe, vrouwe, lieve minne, 965 Die dag hij is gekomen heden Dat ge van mij zal scheiden: En ik zal moeten ruimen dit land En varen in een ander gelijk, En ik weet niet of zal geschieden 6970 Dat ik u immermeer zal zien: Zie hier een van mijn ringen nu, Dat ge me gaf toen ik u Eerst kende, lieve vrouwe, Dat heb ik nog, bij mijn trouw, 6975 Door uw minne tot nu Wel gehouden. Nu bid ik u Dat gij het te al uw levensdagen Door mijn minne wil dragen; En ik zal de uwe diergelijke 6980 Weer dragen getrouw.” En de koningin deed dat Gewillig dat hij daar bad. Aldus was dat gesprek gedaan. De ridders bereiden hen gelijk, 6985 En de vier neven namelijk Waren getooid rijkelijk, En gingen toen uit de plaats, En allen die van het kasteel mede, Met vijfhonderd paarden te die tijden, 6990 Die allen bedekt waren met zijde. Bohort kwam voorgereden En maakte gelijk te die plaats Of hij blijde had geweest. De koning kwam uit binnen deze 6995 Met grote ridderschap En ook met schoon gezelschap. En toen Lancelot dat vernam. Dat hij een deel bij de koning kwam, Hij bad gelijk met zin, 7000 En nam meteen de breidel van de koningin En leidde haar paard beter voort Voor de koning, en sprak dit woord: “Heer, hier mag ge nu aanschouwen De koningin, mijn vrouwe, 7005 Die ik u weergeef nu, Die eerlang, dat zeg ik u, Onteerd had geweest en dood mede Bij de grote ontrouwheid, Van uw hof, tenzij 7010 Dat ik me avontuurde toen haar Te behoeden van de dood, Daar ik haar vond in grote nood. Dit deed ik niet, zonder waan, Om dingen die ze voor mij had gedaan; 7015 Maar om dat alleen, Dat ik haar ken waarlijk Voor de waardigste vrouw die leeft, Die de hele wereld meer prijs geeft. En het had grote schade geweest 7020 En al te groot verlies van deze, Hadden ze mogen volbrengen Hun wil van die dingen, Die ze bij ontrouwheden groot Hadden beoordeeld tot de dood. 7025 Het voegt beter dat ze dood zijn mede Om hun grote ontrouwheden, Dan de koningin mijn vrouwe Verslagen was bij hun lieden ontrouw.” Daar leverde hij haar dus de koning, 7030 Die haar peinzend en droevig ontving Van de woorden die hij had gehoord, Die Lancelot daar gebracht had voort. Lancelot zei voort tot de koning: “Weet wel, heer, in ware ding, 7035 Had ik nu met dolle minne Gemind hier de koningin, Zoals u die valse lieten verstaan Van uw hof, al zonder waan, Ik had haar niet weergegeven nu 7040 Nog binnen een maand, zeg ik u. Ge mag het wel zien naar onze macht Dat ge ons niet bij uw kracht Had mogen overwinnen, omdat Ons kasteel is zo vast, zodat zij, 7045 Dat hij geen oploop ontziet, En belegeren ontziet het weinig of niet Van u of van andere man; En het is zo goed bewaard daaraan Van ridderschap, dat hij wezen 7050 Mocht goed verzekerd bij deze; En we hadden wel spijzen in het gevoeg Wel tot 2 jaren genoeg.” De koning sprak tot Lancelot gelijk: “Ge hebt door mij zo veel gedaan, 7055 Dat ik nu weet goede dank, En mocht u nog, zonder waan, Te eniger tijd wel bijstaan.” Mijnheer Walewein zei toen gelijk “Lancelot, ge hebt zo veel nu 7060 Gedaan voor mijn heer, zeg ik u, Dat hij uw dank weet; maar de koning Eist u nog een andere ding.” “Welk ding is dat?” sprak Lancelot; “Zeg het me nu hier al bloot, 7065 Ik zal het doen, heb ik macht daarvan.” Heer Walewein hem antwoord gaf: “Mijn heer eist dat ge gelijk Zonder letten ruimt zijn land, Zodat ge er niet in geen stonden 7070 Binnen mijn heers leven wordt gevonden.” Lancelot sprak toen tot de koning: “Heer, wil ge aldus dit ding? Beveelt ge dat ik het aldus doe?” De koning antwoordde daartoe: 7075 “Nadien dat Walewein zegt dat hij Wil ik dat dit ding alzo zij, Dat ge me ruimt mijn land Aan deze zijde, en ge gelijk Daarover in uw land nu vaart, 7080 Dat rijk is en goed bewaard ....” 235 Lancelot sprak tot de koning na deze: “Heer, als ik in mijn land zal wezen Zal ik van u zeker zijn te die tijden? En wat zal ik van u verwachten, 7085 Vrede of oorlog? Wat zal zijn daarvan?” Mijn heer Walewein hem antwoord gaf: “Ge mag in geen manieren Van de oorlog falen Alzo lang als mijn heer leeft 7090 En hij dusdanige macht heeft. En als ge in uw land zal wezen En er zal niet blijven bij deze, Ge zal hebben in die tijd Alzo grote oorlog en strijd, 7095 Of veel meer, dat zeg ik u, Dan ge hebt gedaan tot nu. Weet dat wel, dat tot die uren Deze oorlogen nu zal duren, Zodat de wraak zal zijn gedaan 7100 Van Gariet, al zonder waan, Mijn broeder namelijk, Die ge dood sloeg valselijk. Ik nam daarvoor niet De hele wereld, wat er geschiedt, 7105 Ge zou er eerder om kiezen De dood en uw hoofd verliezen.” Toen sprak Bohort tot deze gelijk: “Heer Walewein, laat uw dreigen staan. Ik zeg u dat u hier ontziet 7110 Mijn heer wel weinig of niet. Ik wil dat gij het weet geheel duidelijk, Wil ge ons in Gaule volgen daarnaar, Of in het land van Bonewick mede, Ik verzeker u hier ter plaatse, 7115 Zoals een ridder schuldig is van deze, Ge zal daarnaar te verliezen wezen Uw hoofd dan mijn heer zal, En meer geblameerd van al, Wilde ge komen ter verzamelingen. 7120 En dat ge zeg tot die dingen Dat mijn heer namelijk Uw broeder dood sloeg kwalijk, Wil ge met die zaken voortgaan, En dat als ridder laten staan 7125 Dat dit is echte waarheid, Ik ben gereed hier ter plaatse Hem daarvan te beschermen nu, In manieren, word ik van u Overwonnen, dat mijn heer is 7130 Vernield en onteerd daarbij, En dat dergelijke van u geschiedt Als ge wordt overwonnen van mij. En dat hierbij blijven mag Tussen ons lieden de oorlog; 7135 Omdat het was beter betamelijk Dat tussen ons tweeën in de naam Dan bij 40 duizend mannen Die men er om uit moet bannen.” Walewein bood zijn pand voort 7140 En sprak tot de koning dit woord: “Nadat hij dit te doen biedt Hij zal heen scheiden niet Zonder hier te doen meer; Omdat ik ben geheel gereed, heer, 7145 Van hem te getuigen, waarlijk, Dat hij sloeg verraderlijk Gariet mijn broeder dood, Die goede ridder was zonder gelijke, De beste van ons geslacht, 7150 Beide van deugden en van macht.” Bohort daartoe antwoord gaf: “En ik wil hem beschermen daarvan.” Zodat daar dat kamp bij deze Gelijk gevestigd was geweest 7155 Aan beide zijden, had de koning Willen gedogen toen dit ding; Maar hij ontzei het te die tijden De panden aan beiden zijden, En hij zei tot hen beiden, 7160 Ten eerste dat ze waren verscheiden Elk deed op de andere voort aan Alles dat hij doen mag en kan. Voort zei de koning tot deze, Dat Lancelot zeker mocht wezen, 7165 Ten eerste dat hij kwam in zijn land, Dat hij hebben zou al gelijk Meer strijd en oorlog Dan hij zelf wanen mag. Toen sprak Lancelot tot de koning: 7170 “Heer, ik zal u zeggen een ding: Ge had niet aldus wel gemogen Te deze tijd op mij oorlogen Had ik geweest in uw deer Zoals ik was in uw hulp, heer, 7175 In die tijden dat Galaat de koning Van u, heer, zijn land ontving, En hij daarvan werd uw man. En hij had wel macht nochtans U te nemen daar uw eer, 7180 En daar ge was in punt, heer, Te hebben wel grote schande Van uw kroon en van uw landen Op die dag te verliezen beide, En alle uw erfelijkheden. 7185 Heer, was het zaak, dat u wou Gedenken dit, zoals u recht zou, Ge zou niet deze oorlog bij die Op mij beginnen, dit lijkt mij. En dit zeg ik niet in deze, 7190 Dat ik van u ben in vrezen, Maar om de minne die gij Schuldig was te hebben aan mij, Was ge alzo grote vergelder, zonder waan, Van deugden die u zijn gedaan 7195 Zoals koning te zijn schuldig was. Een ding zeg ik u openbaar: Als we in ons land zullen wezen Onder onze mannen, en tot deze Zullen verzamelen onze macht, 7200 En onze vrienden en hun kracht, En onze vestingen en onze kastelen Bewaard zullen zijn in alle delen, U laat ik te weten dan voor waar, Is het zaak dat ge komt daar, 7205 En we u deren willen dan En onze macht en onze man, Ge voer nooit een vaart, heer, Die u berouwen zal zo zeer; Omdat wel weet, dat u van die 7210 Nog goed nog eer zal geschieden. En gij, heer Walewein, die dus zeer Ons nu ergert tegen mijn heer, Dit zou u niet geschieden, Wilde ge u wel bedenken van die 7215 Dat ik hier tevoren deed Door u in een plaats Die de Doloreuse Tor was genaamd, Daar ik u in gevangenis vond, Op die dag, en u had gevangen 7220 Karados de grote, zonder waan, En u hield gevangen in grote nood, Die ik te die tijden sloeg dood, En hielp u uit die gevangenis. Wilde ge gedenken van dat doen 7225 Ge zou niet nu ter tijd Te mij waart dragen zo’n grote nijd.” “Ay Lancelot, Lancelot,” sprak toen hij “Ge deed nooit zo veel door mij, Ge hebt het me verkocht al te duur 7230 In het einde in zo’n manier, 236 Dat ge me hebt zo droevig Geschaad en zo zwaar Aan diegene die ik meest minde Van hen allen die ik kende, 7235 Zodat er ons geslacht bij is al Vernederd en vernederen zal. En bij deze zo zeg ik dat nu Geen vrede zijn mag tussen mij en u, En nimmermeer wezen mag 7240 Die tijd dat ik leef op geen dag.” Lancelot sprak tot de koning gelijk: “Heer, ik zal morgen ruimen uw land In zulke manieren dat ik van al Dat ik u nooit verdiende, groot en smal, 7245 Met me niet zal voeren in die vaart Dat zal zijn een spoor waard.” Aldus nam einde dat gesprek. De koning voer tot zijn tenten, En met hem de koningin. 7250 Daar werd toen zo grote blijdschap in En ook feesten te die gebaren Of God zelf daar gekomen was. En Lancelot aan de andere zijde Keerde alzo droevig te die tijd 7255 Weer te kasteel waart, En zei te bereiden zijn vaart. Lancelot riep een schildknecht gelijk, Die Chanijn bij namen was genaamd, En zei tot hem daarnaar: 7260 “Chanijn, neem mijn schild daar Die daar hangt, en voer hem van mij In Sint Stevens kerk, bid ik u, Die staat binnen Carmeloet, En laat hem daar hangen al bloot, 7265 Zodat men hem zien mag openbaar, Zodat diegene het zullen zien daarnaar Gedenken mogen, al zonder waan, De wonderen die ik heb gedaan Binnen deze landen laat en vroeg. 7270 Wil u weten waarbij ik doe Die plaats nu zulke eer? Ik doe het omdat ik daar weleer De orde van ridderschap ontving; En ik min door dit ding 7275 Meer die kerk daartoe Dan ik enige andere doe; En ik wil dat mijn schild aldaar In die plaats is hiernaar. Ik weet niet of ik nimmermeer 7280 In dit land hier wederkeer.” Chanijn nam het schild met een vaart En voerde het te Carmeloet waart. En Lancelot gaf hem daar ter plaatse Vier geldstukken te voeren mede, 7285 Met zilver wel geladen al, Die Lancelot Chanijn beval Te geven terzelfder plaats Om te zijn in hun gebeden. Die van de kerk hebben het geld ontvangen 7290 En in goed gebruik gedaan. En toen ze dat schild zagen Die Lancelot had gedragen, Ze waren niet blijder daarvan Dan van het geld dat men hen gaf. 7295 Ze namen het schild blijde En lieten het hangen rijkelijk Aan een ketting die was zilver, Gelijk of het een zand had geweest Die van de landen kwamen nadien 7300 Het schild vaak bezien Met feesten; en sommige plagen Te wenen toen ze het schild zagen, Omdat Lancelot geheel Was gescheiden uit het koninkrijk 7305 In euvele moed tegen beide De koning en Walewein mede. Nu hoor hier voortvertellen Van Lancelot en zijn gezellen. |
|
XIV. Hoe Lanceloet voer tsinen landewaerd; ende hoe Bohort ende Lyoneel gecroent worden coninge. Nu seget vort daventure, 7310Alse Lanceloet den coninc Arture Die coninginne hadde gegeven, Alst hier boven es gescreven, Opten anderen dach daernaer Soe porrede Lanceloet, dat es waer, 7315Ende sine gesellen alle mede, Ende ruemden die stede Vander Joyoser Garden te hant Om te varne in haer lant. Ende alsi buten comen waren 7320Si telden doe hare scaren, Ende si vonden daer in hare getel Dat si hadden vierhondert ridders wel, Sonder die sciltknechte, twaren, Die met hen te lande souden varen. 7325Alsi ter zee quamen mettien Begonste Lanceloet dat lant besien, Daer hem in was menege ere Gedaen, ende oec vele mere Dan oit daer vore was, sonder waen, 7330Enegen riddere allene gedaen. Hem begonste lopen sere Die trane op sine lire, Ende hi versuchte doe sware Ende weende sere daernare. 7335Alsi aldus hadde gewesen Ene wile hi sprac na desen Stillekine, so dat dese word Nieman en verstont dan Bohort: “Ay soete lant ende godertire, 7340Ende mergelijc in alre manire, Wel sittende ende blide mede, Vol van alre geluckechede, Daer min geest in blivet geellike Ende mine ziele dier gelike, 7345Gebenedijt moetstu alle stonde Wesen van Jhesus Kerst monde, Ende gebenediet soe sijn si Dire in bliven selen na mi, Ende wonen selen in desen lande. 7350Sijn si mi vriende ofte viande, God mote hen pays geven Ende met rasten doen leven. Bliscap geve hen onse here, Ende verwinnesse, ende die ere 7355Jegen elken die hem wille Hierna mesdoen, lude oft stille. Ende soe sal hi, dats tgelove mijn. Nieman mochte in so soeten lant sijn, Hine soude moten bi desen 7360Geluckegere dan een ander wesen. Dit secgic bi mi nu ten stonden, Alse diet wel hebbe ondervonden; Bedie alsicker in was, ic weet wel, Dat mi menech geluc daer gevel, 7365Ende vele meer dant, sonder waen, In een ander lant soude hebben gedaen.” Dit waren sine worde die hi sprac Alsi uten lande van Logers trac. Hi sach ten landewaerd nadien 7370Alse lange als hijt conde gesien. Si voren dat si te Benewijc quamen. Alsi die vanden lande dat vernamen Si voren jegen hen alsoe saen Met groter feesten, sonder waen, 7375Ende ontfingense met groten eren 237 Alse hare gerechte heren. Opten anderen dach bat vord, Alse Lanceloet hadde messe gehort, Sprac hi tot sinen neve Bohorde 7380Ende tote Lyonele dese worde: “Gevet mi ene gichte nu, Die ic u eischen sal, des biddic u, Ende gi mi niet afgaet van desen; Ic souts herde drove wesen.” 7385Si seiden: “Des nes gene noet, Dat gi ane ons nu bede doet, Bedie gi moget onslieden Wel heten ende gebieden, Bedie wine souden laten niet 7390Te doene al dat gi ons hiet, Om te verlisene daermede Onse lijf ende onse lede.” “Soe biddic u, Bohort, dat gi Ontfanget, dor die minne van mi, 7395Vanden conincrike die ere Van Benewijc, ende daeraf werd here; Ende gi sult gecroent wesen In alreheilegen dage van desen.” Ende hi seide tote Lyonele saen: 7400”Live neve, ende gi sult ontfaen Uwes vader rike, dat es Dat conincrike van Gaunes, Ende gi sult oec gecroent wesen In alreheilegen dage van desen, 7405Ende men sal die feeste hier of Houden te Benewijc int hof. Ende vanden conincrike, dat secgic u, Van Gaule sone doe ic niet nu, Ende ne houder gene tale af, 7410Om dat mi die coninc Artur gaf; Want al haddi mi gegeven vor nu Al die werelt, dat secgic u, Ic gavese hem al weder te hant, Bedie ic ne soude en geen lant 7415Nu ter tijt van hem willen houden.” Si seiden dat sijt gerne souden Doen hier af sinen wille met allen. Si sijn heme te voten gevallen Ende hebben van hem, al sonder waen, 7420Dese herscapien ontfaen. Tirst dattie niemare horde Tfolc vanden lande, van Bohorde Ende van Lyonele tot desen, Dat si gecroent souden wesen 7425In alreheilegen dage beede Tote Benewijc in die stede, Deen van Benewijc, dander van Gaunes, Daer mochtmen sien, sijt seker des, Grote bliscap ende horen, 7430Meerre dan si plagen te voren. Maer soe wie dat bliscap dreef Lanceloet was die inden rouwe bleef, Datmen hem met pinen ontbrac Somtijt dat hi een woord sprac; 7435Hi was tongemake soe sere. Nochtan toendi bliscapen mere Van buten dan hi gewinnen Mochte in sire herten binnen. Daer vergaderden, al sonder sage, 7440Te Benewijc in alreheilegen dage Al die lansheren die waren doe In desside der zee, ende daertoe Vander Scotten conincrike Ende van Yrlant dire gelike, 7445Ende van Soroloes ende van Logres, Ende van enen lande dat genant es Int walsch Le Tere foreine. Ende van allen desen landen gemeine Quamen algader die baroene 7450Te deser feesten, te desen doene, Bedie si minden alle soe sere Lancelote in allen kere, Om die doget die in hem was Van ridderscape, alsicker af las, 7455In hoe verren landen dat hi ware, Si souden tot hem comen dare Om sine ere ende om sine vrame, Wisten si dat hem was bequame. Ende op dien selven dach, twaren, 7460Dattie twee gebrodere gecroent waren Soe quam Lancelote daer niemare, Dattie coninc Artur was in gare Op hem te comene also houde Alse die winter liden soude; 7465Ende dat dit al bi Waleweine quam Dat die coninc die vard ane nam. Lanceloet antwerde doe sonder beide Den genen die hem dit seide: “Laet hier comen den coninc nu, 7470Hi es mi welcomen, secgic u; Ende wi sulle wel, sonder waen, Bider hulpen van Gode ontfaen. Onse castele sijn nu ter uren Vast ende starc van muren, 7475Ende onse lant es wel tot dien Van ridderscepe ende van spisen versien. Alse die [coninc] comen wille ter vard, Hine hevet van mi geen ruward; In steden daer ic ben, ende ict mach weren, 7480Ne sal hem nieman mogen deren. Mare min her Walewein, wilt hi Nu soe vaste orlogen mi, Dat hi niet sculdech te done ware, Van heme secgic al oppenbare, 7485Comt hi ende op mi orloge, Hine sal niet, op dat ict vermoge, Van mi wederkeren gesont; Ende hine begonste noit tere stont Orloge dat hem berau so sere 7490Alse dit sal doen, comt die here.” Nu swiget van Lancelote daventure Ende seget vord van coninc Arture. |
XIV. Hoe Lancelot voer tot zijn land waart en hoe Bohort en Lyoneel gekroond worden tot koningen. Nu zegt voort het avontuur, 7310 Toen Lancelot de koning Arthur De koningin had gegeven, Zoals het hierboven is geschreven, Op de volgende dag daarnaar Zo ging Lancelot, dat is waar, 7315 En zijn gezellen alle mede, En ruimden die plaats Van de Vreugde tuin gelijk Om te varen in hun land. En toen ze buiten gekomen waren 7320 Ze telden toen hun scharen, En ze vonden daar in hun getal Dat ze hadden vierhonderd ridders wel, Uitgezonderd de schildknechten, te waren, Die met hen te lande zouden varen. 7325 Toen ze ter zee kwamen meteen Begon Lancelot dat land te bezien, Daar hem in was menige eer Gedaan, en ook veel meer Dan ooit daarvoor was, zonder waan, 7330 Enige ridder alleen gedaan. Hem begon te lopen zeer De tranen op zijn wangen, En hij verzuchtte toen zwaar En weende zeer daarnaar. 7335 Toen ze aldus hadden geweest Een tijdje hij sprak na deze Stilletjes, zodat dit woord Niemand verstond dan Bohort: “Ay lief land en goedertieren, 7340 En opmerkelijk in alle manieren, Goed zittend en blijde mede, Vol van alle gelukkigheden, Daar mijn geest in blijft geheel En mijn ziel diergelijk, 7345 Gezegende moet u te alle stonde Wezen van Jezus Christus mond, En gezegend zo zijn zij Die erin blijven zullen na mij, En wonen zullen in deze landen. 7350 Zijn ze mijn vrienden of vijanden, God moet hen vrede geven En met rust laten leven. Blijdschap geeft hun Onze Heer, En overwinning, en de eer 7355 Tegen elke die hem wil Hierna misdoen, luid of stil. En zo zal hij, dat is het geloof van mij. Niemand mocht in zo’n lief land zijn, Hij zou moeten bij deze 7360 Gelukkiger dan een ander wezen. Dit zeg ik bij mij nu ten stonden, Als een die het goed heb ondervonden; Omat als ik erin was, ik weet wel, Dat me menig geluk daar gebeurde, 7365 En veel meer dan het, zonder waan, In een ander land zou hebben gedaan.” Dit waren zijn woorden die hij sprak Toen hij uit het land van Londen trok. Hij zag te land waart nadien 7370 Alzo lang als hij het kon zien. Ze voeren zodat ze te Bonewick kwamen. Toen die van het land dat vernamen Ze voeren tegen hen alzo gelijk Met grote feesten, zonder waan, 7375 En ontvingen ze met grote eren 237 Als hun echte heren. Op de volgende dag beter voort, Toen Lancelot had mis gehoord, Sprak hij tot zijn neef Bohort 7380 En tot Lyoneel dit woord: “Geeft me een gift nu, Die ik u eisen zal, dus bid ik u, En ge me niet afgaat van deze; Ik zou er erg droevig van wezen.” 7385 Ze zeiden: “Dus is geen nood, Dat ge aan ons nu bede doet, Omdat ge mag ons lieden Wel zeggen en gebieden, Omdat we het zouden laten niet 7390 Te doen al dat ge ons zegt, Om te verliezen daarmee Ons lijf en onze leden.” “Zo bid ik u, Bohort, dat gij Ontvangt, door de minne van mij, 7395 Van het koninkrijk de eer Van Bonewick, en daarvan wordt heer; En ge zal gekroond wezen In Allerheilige dag van deze.” En hij zei tot Lyoneel gelijk: 7400 “Lieve neef, en ge zal ontvangen Uw vaders rijk, dat is Dat koninkrijk van Gaunes, En ge zal ook gekroond wezen In Allerheiligen dag van deze, 7405 En men zal de feesten hier of Houden te Bonewick in de hof. En van het koninkrijk, dat zeg ik u, Van Gaule zo doe ik niet nu, En hou er geen taal van, 7410 Omdat me koning Arthur het gaf; Want al had hij het me gegeven voor nu De hele wereld, dat zeg ik u, Ik gaf ze hem geheel weer gelijk, Omdat ik zou geen land 7415 Nu ter tijd van hem willen houden.” Ze zeiden dat zij het graag zouden Doen hiervan zijn wil geheel. Ze zijn hem te voeten gevallen En hebben van hem, al zonder waan, 7420 Deze heerschappij ontvangen. Ten eerste dat het nieuws hoorde Het volk van de landen, van Bohort En van Lyoneel tot deze, Dat ze gekroond zouden wezen 7425 In Allerheiligen dag beide Tot Bonewick in die stede, De ene van Bonewick, de ander van Gaunes, Daar mocht men zien, zij het zeker dus, Grote blijdschap en horen, 7430 Meer dan ze plagen tevoren. Maar zo wie dat blijdschap dreef Lancelot was die in de rouw bleef, Zodat men hem met pijn ontbrak Soms dat hij een woord sprak; 7435 Hij was te ongemak zo zeer. Nochtans toonde hij blijdschap meer Van buiten dan hij winnen Mocht in zijn hart vanbinnen. Daar verzamelden, al zonder sage, 7440 Te Bonewick in Allerheiligen dag Al die landheren die waren toen Aan deze zijde van de zee, en daartoe Van het Schotse koninkrijk En van Ierland diergelijk, 7445 En van Soroloes en van Londen, En van een land dat genoemd is In het Waals Le Tere foreine. En van al deze landen algemeen Kwamen allemaal de baronnen 7450 Tot deze feesten, tot dit doen, Omdat ze minden alle zo zeer Lancelot in alle keren, Om die deugd die in hem was Van ridderschap, zoals ik ervan las, 7455 In hoe verre landen dat hij was, Ze zouden tot hem komen daar Vanwege zijn eer en om zijn baat, Wisten ze dat het hem was bekwaam. En op diezelfde dag, te waren, 7460 Dat de twee gebroeders gekroond waren Zo kwam Lancelot dat nieuws, Dat koning Arthur was in gang Op hem te komen alzo te houden Als de winter vergaan zou; 7465 En dat dit alles bij Walewein kwam Dat de koning die vaart aannam. Lancelot antwoordde toen zonder wachten Diegenen die hem dit zei: “Laat hier komen de koning nu, 7470 Hij is me welkom, zeg ik u; En we zullen wel, zonder waan, Bij de hulp van God ontvangen. Onze kastelen zijn nu ter uren Vast en sterk van muren, 7475 En ons land is wel tot die Van ridderschap en van spijzen voorzien. Als de koning komen wil ter vaart, Hij heeft van mij geen bescherming; In steden daar ik ben, en ik het mag weren, 7480 Zal hem niemand mogen deren. Maar mijnheer Walewein, wil hij Nu zo vast beoorlogen mij, Dat hij niet schuldig te doen was, Van hem zeg ik al openbaar, 7485 Komt hij en op mij oorloogt, Hij zal niet, als ik dat vermag, Van mij weerkeren gezond; En hij begon nooit te ene stond Oorlog dat hem berouwt zo zeer 7490 Als deze zal doen, komt die heer.” Nu zwijgt van Lancelot het avontuur En zegt voort van koning Arthur. |
|
XV. Hoe die coninc Artur op Lancelote vard, ende hoe si enen starken strijt hadden. Nu seget die daventure screef, Dattie coninc alden winter bleef 7495Te Logres in dat conincrike, Ende was daer herde paiselike, Ende hine was om gene sake Doe niet sere tongemake. Ende binnen dat hevet dorreden 7500Sine castele ende sine steden; Soe heeft min her Walewein van ere dinc Altoes vermaent den coninc, Dat hem des gedinken woude, Dat hi op Lancelote varen soude, 7505Soe dat hem die coninc geloefde dan Tontbiedene alle sine man Die wapine doe mochten dragen, Ende sindense vore, al sonder verdragen Op Lancelote met groten here, 7510Om hem te doene selke dere, Dat hi hem sine vesten al Van Benewijc ende van Gaunes vellen sal, Soe dattere ne sullen ne gene Stene licgende [bliven] op stene. 7515Dit belof dede Artur die coninc Waleweine bi dire selver dinc, Om dat hi hem nacht ende dach Hem van desen so vaste anlach, Soe dat hi hem sulke dinc behiet, 7520Die hi hem mochte volbringen niet. 238 Bedie als hi dit te doene quam Hi vant den genen diet hem benam, Dat hi der steden ne gene dere Ne mochte doen, al haddijs gere. 7525Na paschen, alse die coninc vernam Dat hem die neuwetijt toequam, Ende dat coude was versceden, Dede hi sine scepen gereden. Ende alse sijn here al vergadert was 7530Binnen Logres, alsict las, Mijn her Walewein vragede te hant Sinen oem den coninc in wies hant Hi die coninginne laten soude? Die coninc werd pensende also houde 7535Wien hi met hare laten soude, sonder waen. Mordreit, Waleweins broder, sprac saen: “Here, wildi, ende donket u goet, Ic salse nemen in min behoet; Ende gi moget sekerre sijn van hare 7540Bi mi dan si elre ware.” Ende die coninc antwerde hem doe, Dat hi wel wille dat si alsoe, Dat hise wachte ende ware name Gelijc dat hi soude sinen lichame. 7545Mordret antwerde alsoe houde, Dat hise alsoe ontfaen woude. Die coninc namse bider hant Ende leveretse Mordrette te hant, Ende seide: “Ic bevele hier u 7550Dat gi alsoe getrouwelike nu Dese vrouwe na uwe macht Behoet allen tijt ende bewacht, Alse goetman ende getrouwe Sculdech es te sine sire vrowe, 7555Die sijns gerechs heren wijf es.” Die coninginne was sere drove des, Dat si was geleverd Mordrette Te hoedene, wel bi sire smette; Bedie si kindene wel, 7560Dat hi was ongetrowe ende fel, Ende pensde ende dochte Dattere haer quaet af comen mochte. Soe deet oec vele meer dan si Waende ende pensde daerbi. 7565Die coninc gaf Mordrete oec ende beval Die sloetele van sinen scatte al, (Om dat hem Mordreit sinden soude, Hadde hi van silvere ende van goude Te doene, dat hijt hem nare 7570Senden soude, waer dat hi ware, Oft hijt ontbode) ende ander dinc. Daerna beval Artur die coninc Alden lieden vanden lande, ende hiet Dat si en souden laten niet, 7575Sine souden alle gemeinlike Mordrette onderdaen sijn geheellike; Ende hi deet hen sweren gereet. Ende si daden daeraf haren eet, Datten coninc soe swaerlike 7580Sider berau ende soe droeffelike, Alst sident wel sceen al bloet, Daer hi jegen hem vacht enen wijch groet Opten plein van Salesbiren, Alse gi hierna sult horen sciren. 7585Die coninc voer doe van Logres thant Ende quam doe ander zeecant Met groten here, ende hem quam naer Die coninginne ende gebrachten tot daer, Ja, woude die coninc oft ne woude. 7590Ende alse die coninc int scip gaen soude Begonste si te weenne sere, Ende sprac toten coninc haren here, Daer hise custe, ende si seide: “Here, God si in u geleide 7595Daer gi mict te varne nu, Ende mote gesont wederbringen u Bi sire genaden, tuwer ere. Sekerlike, in hadde noit ere Soe grote vrese, here, om u 7600In ene vard, alsic hebbe nu. Ende wat so gesciet, live here, Van uwen wederkerne nu mere, Min herte seget mi van dien Dat ic u nembermer sal sien 7605In minen live, no gi mi.” “Vrowe, gi sult, oft God wilt,” sprac hi; “En hebt niet in uwen sinne nu Soe grote vrese, dat radic u; An vrese te hebne mogdi niet 7610Winnen, wat soe ons els gesciet.” Die coninc es int scip gegaen. Si traken op die zeile saen Ende zeilden wech met groter spoet. Si hadden den wint te vollen goet, 7615Dat si haestelike waren Soe verre in die zee gevaren, Dat si geen lant mochten gesien. Die wint was so goet, dat si bi dien Varinge ant ander lant quaen. 7620Tirst dat si hen ant lant vernamen Die coninc beval alsoe houde Datmen tharnasch ute trecken soude, Ende datmen neve die rivire saen Die paulione soude doen slaen. 7625Het werd metter vard gedaen al Alsoe alst die coninc hiet ende beval. Die coninc reste dien nacht daer. Hi porde sanderdages daernaer, Ende hi dede tellen al sonder sparen 7630Hoe vele daer met hem waren. Int tellen vantmen dat hi dan Hadde met hem .lx. dusent man. Si reden so vort, dat si vernamen Dat si int lant van Benewic quamen. 7635Alsire binnen quamen si vonden Alle die castele tien stonden Wel bewaerrent; bedie Lanceloet Hadse wel versien, clein ende groet. Die coninc beriet hem tien tiden 7640Te wat steden dat hi wilde tiden. Mijn her Walewein sprac metter vard: “Here, wi selen tiden te Gaunesward, Daer es tgeselscap al geheel; Die coninc Bohort entie coninc Lyoneel, 7645Lanceloet ende Hestor mede, Si wonen alle te dire stede. Mochtewi die stede binnen In eneger maniren gewinnen, Wi souden dan inden hastelike 7650Onse orloge, ende lichtelike.” Coninc Uriens [sone], min her Ywain Sprac te hant: “Owi, her Walewein, Het es sot dat wi varen nu Te dire stede, dat secgic u; 7655Bedie daer es die hoverde al, Ende hare macht groet ende smal, Van ridderscepe menegerhande, Dat si hebben bi al haren lande, Soe dat ons nu beter ware 7660Te velle harentare Dorpe ende castele, sonder waen, Die omtrent die stede staen, Soe dat onsen lieden van dien En gene dere mochte gescien 7665Alse die stede beseten sal wesen.” “Ne temayert u niet van desen,” Sprac min her Walewein te hant; “Hier nes niemen so stout int lant, Die tijt dat wi hier sijn, di dorren 7670Sal ut sinen castele porren.” 239 Die coninc hi sprac doe twaren: “Laet ons dan te Gaunes varen.” Dus maecte die coninc sine vard Bi haren rade te Gaunesward. 7675Ende alse die coninc te Gaunes quam Met sinen here, hi vernam Ene oude vrowe te hemward Ridende op een wit part. Tirst dat si sach Arture den coninc 680Kinnet sine ende sprac dese dinc: “Coninc, siet daer die stede vor u Die gi sult varen besitten nu.” “Dat wetic wel,” sprac die coninc. “Sijt seker,” sprac si, “in waerre dinc, 7685Dat gi doet dulheide ende quaet, Ende horet nu oec na dullen raet; Bedie dat gi dit hebt bestaen En sal u niet teren vergaen. Gine sult die stede niet winnen 7690No die gene dire sijn binnen. Gi sulter af keren, al sonder waen, Ende selter niet an hebben gedaen. Dit es die selve ere dan Die gi bejagen sult daer an. 7695Ende gi, Walewein, die dese dinc Hebbet geraden den coninc, Ende daert al es begonnen bi, Ic wille dat gijt wet, dat gi Soe u scade sult jagen in dien, 7700Dat gi nembermer sult sien Met bliscepen van Logres tconincrike, Ende moget wel secgen waerlike Dat u nakende es die termijn Die u vormaels beloeft heeft gesijn 7705Alse gi vanden coninc Vischere sciet, Daer gi had scande ende verdriet.” Alsi dat hadde geseit reet si Met groter haest van hem daerbi, Om dat si nine wilde tien tiden 7710Na heren Waleweins antwerde ontbiden, No na sconincs antwerde mede; Ende voer te Gaunes in die stede, Ende ginc vort met groter vart Tote Lancelote en ten tween coningenward, 7715Daer si met groten ridderscepe Waren ende met groten geselscepe. Ende tirsten dat si vernam Dat si int hoge palais quam, Si ginc ten tween coningen saen 7720Ende dede hen daer verstaen Dattie coninc Artur doe ware Gaunes bi ere milen nare, Ende datmer mochte sien al dan Daer buten wel .lx. dusent man. 7725Si antwerden hare: “Laet wesen, Wine sijnre niet af in vresen.” Si spraken des Lancelote toe: “Here, wat donct u goet datmen doe? Die coninc doet lotgiren sijn here: 7730Weder wildi datmen hem were Soe datmense late vol lotgiren?” Lanceloet sprac in deser maniren: “Hets goet datmen mergen oploep doet.” Dit selve sprac die coninc Bohort. 7735Soe dede Lyoneel die coninc. Si priesden alle dese dinc. Ende Lanceloet dede doe gebieden In die port allen den lieden, Dat sijt alle mochten [weten], 7740Dat si souden sijn vroech opgeseten Des ander dages te primtide. Hier af waren vele liede blide, Die dat orloge minden alsoe sere Alse den pais, ende vele mere. 7745Des anderdages sijn, sonder waen, Die van binnen tilijc opgestaen Ende wapenden hen al sonder sparen, Alse die tilijc ut wilden varen; Ende si quamen alle opgeseten 7750Daer si Lancelote doe weten, Ende die twee coninge mede. Lanceloet ende Hestor bede Ordenerden die battalgen dan Ende gaven elkere haren leitsman. 7755Ende alsoe maecten, sonder falgen, Die vanden here .xx. battalgen. In die irste was min her Walewein, Ende met hem min her Ywein, Bedie dat si hadden verstaen 7760Dat Lanceloet ende Bohort, sonder waen, In die irste batalge tien tiden Soude wesen vander ander siden. Tirst datsi uten porten waren Daer vergaderen souden die scaren, 7765Lanceloet ende min her Walewein, Ende Bohort ende min her Ywein, Daer stac elc anderen ter aerden, Dat si vielen al metten paerden, So dat Bohort min her Yweine stac 7770Dat hi wel na den arm brac. Ende die batralgen tien tiden Vergaderden in beiden siden. Maer Lanceloet was metter vard Weder geseten op sijn part, 7775Ende min her Walewein oec gerede Was vollijc op sijn part ter stede, Waest den anderen lief oft leet. Doen gincmen daer striden gereet Die battalgen in beiden siden. 7780Dus gincmen daer vechten tien tiden. Daer bleef menech riddere tier stede Doet ende menech goetman mede. Ten irsten dat quam inden strijt Die coninc Lyoneel te dier tijt 7785Mochtmen sien in velen maniren Arturs liede hem falgiren Om dat wonder dat si sagen ter stede Dattie coninc Bohort daer dede; Soe dattie van buten bi desen 7790Sere tonder souden hebben gewesen, En hadde geweest Artur die coninc, Die dien dach wel hilt sinen rinc, Ende wel vacht als een prinse cone, Ende wonde den coninc Lyone 7795In sijn hoeft inden selven strijt, Soe dattie van binnen tier tijt, Om dat sine so gewont sagen wesen, Daerbi soe worden in vresen, Dat si haer vechten liten staen 7800Ende keerden weder in di port saen. Aldus vergaderden die van binnen Optie van buten met onminnen Binnen ere weken vier warf, Daer menech goet riddere om starf 7805In beiden siden in dit horeest. Ende die van buten verloren meest, Bedie Lanceloet ende Bohort Ende Hestor waren ember vort Even gereet hem selven te weerne, 7810Ende haren viant, hem te derne, Soe dat bi desen drien waren Versekert sere alle hare scaren. Ende die van buten waren verladen Sere bider drier heren daden. 7815Nu swiget hier af die aventure Ende sal spreken nu ter ure Van Mordrette, dien de coninc liet Die coninginne, als hi van lande sciet. |
XV. Hoe koning Arthur op Lancelot vaart en hoe ze een sterke strijd hadden. Nu zegt die het avontuur schreef, Dat de koning de hele winter bleef 7495 Te Londen in dat koninkrijk, En was daar erg vredig, En hij was om geen zaak Toen niet zeer te ongemak. En binnen dat heeft doorreden 7500 Zijn kastelen en zijn steden; Zo heeft mijnheer Walewein van een ding Altijd vermaant de koning, Dat hij hem dus gedenken wou, Dat hij op Lancelot varen zou, 7505 Zodat hem de koning beloofde dan Te ontbieden al zijn man Die wapens toen mochten dragen, En zond ze voor, al zonder verdragen Op Lancelot met groot leger, 7510 Om hem te doen zulke deer, Dat hij hem zijn vestingen al Van Bonewick en van Gaunes vellen zal, Zodat er zullen geen Stenen liggen blijven op stenen. 7515 Deze belofte deed Arthur de koning Walewein bij hetzelfde ding, Omdat hij hem nacht en dag Hem van deze zo vast aanlag, Zodat hij hem zulke dingen zei, 7520 Die hij hem mocht volbrengen niet. 238 Omdat als hij dit te doen kwam Hij vond diegenen die het hem benam, Dat hij die steden geen deer Mocht doen, al had hij het graag 7525 Na Pasen, toen de koning vernam Dat hem die nieuwe tijd toekwam, En dat koude was verscheiden, Liet hij zijn schepen bereiden. En toen zijn leger geheel verzameld was 7530 Binnen Londen, zoals ik het las, Mijnheer Walewein vroeg gelijk Zijn oom de koning in wiens hand Hij de koningin laten zou? De koning werd peinzend alzo te houden 7535 Wie hij met haar laten zou, zonder waan. Mordret, Waleweins broeder, sprak gelijk: “Heer, wil gij, en lijkt het u goed, Ik zal haar nemen in mijn hoede; En ge mag zeker zijn van haar 7540 Bij mij dan ze elders was.” En de koning antwoordde hem toen, Dat hij wel wil dat ze alzo, Dat hij haar bewaakte en waarnam Gelijk dat hij zou zijn lichaam. 7545 Mordret antwoordde alzo te houden, Dat hij haar alzo ontvangen wou. De koning nam haar bij de hand En leverde haar aan Mordret gelijk, En zei: “Ik beveel hier u 7550 Dat ge alzo getrouwelijk nu Deze vrouwe naar uw macht Behoedt alle tijd en bewaakt, Als een goede man en trouwe Schuldig is tot zijn deze vrouwe, 7555 Die zijn echte heer vrouw is.” De koningin was zeer droevig dit, Dat ze was geleverd aan Mordret Te behoeden, wel bij zijn smetten; Omdat ze hem kende goed, 7560 Dat hij was ontrouw en fel, En peinsde en dacht Dat er haar kwaad van komen mocht. Zo deed ook veel meer dan zij Waande en peinsde daarbij. 7565 De koning gaf Mordret ook en beval De sleutel van zijn schatten al, (Omdat hem Mordret zenden zou, Had hij van zilver en van goud Nodig, dat hij het hem na 7570 Zenden zou, waar dat hij was, Of hij het ontbood) en andere dingen. Daarna beval Arthur de koning Alle lieden van het land, en zei Dat ze zouden laten niet, 7575 Ze zouden alle algemeen Mordret onderdanig zijn geheel; En hij liet hen zweren gereed. En ze deden daarvan hun eed, Dat de koning zo zwaar 7580 Sindsdien berouwde en zo droevig, Zoals ze het sinds wel scheen al bloot, Daar hij tegen hen vocht een strijd groot Op het plein van Salisbury, Zoals ge hierna zal horen snel. 7585 De koning voer toen van Londen gelijk En kwam toen aan de zeekant Met groot leger, en hem kwam na De koningin en bracht hem tot daar, Ja, wou de koning of niet wou. 7590 En toen de koning in het schip gaan zou Begon ze te wenen zeer, En sprak tot de koning haar heer, Daar hij haar kuste, en ze zei: “Heer, God zij in uw geleide 7595 Daar ge mikt te varen nu, En moet gezond weer brengen u Bij zijn genade, te uw eer. Zekerlijk, ik had nooit eerder Zo grote vrees, heer, om u 7600 In een vaart, zoals ik heb nu. En wat zo geschiedt, lieve heer, Van uw weerkeren nu meer, Mijn hart zegt me van die Dat ik u nimmermeer zal zien 7605 In mijn leven, nog gij mij.” “Vrouwe, ge zal, als God het wil,” sprak hij; “En hebt niet in uw zin nu Zo’n grote vrees, dat raad ik u; Aan vrees te hebben mag u niet 7610 Winnen, wat zo ons elders geschiedt.” De koning is in het schip gegaan. Ze trokken op de zeilen samen En zeilden weg met grote spoed. Ze hadden de wind te volle goed, 7615 Zodat ze gauw waren Zo ver in de zee gevaren, Dat ze geen land mochten zien. De wind was zo goed, zodat ze bij dien Varen en aan het andere land kwamen. 7620 Ten eerste dat ze hen aan het land vernamen De koning beval alzo te houden Dat men het harnas uittrekken zou, En dat men naast de rivier gelijk De paviljoenen zou laten slaan. 7625 Het werd met een vaart gedaan al Zoals de koning zei en beval. De koning rustte die nacht daar. Hij ging de volgende dag daarnaar, En hij liet tellen al zonder sparen 7630 Hoeveel daar met hem waren. In het tellen vond men dat hij dan Had met hem 60 duizend man. Ze reden zo voort, zodat ze vernamen Dat ze in het land van Bonewick kwamen. 7635 Toen ze erbinnen kwamen ze vonden Alle kastelen te die stonden Goed bewaard; omdat Lancelot Had ze goed voorzien, klein en groot. De koning beraadde hem te die tijden 7640 Te welke steden dat hij wilde gaan. Mijnheer Walewein sprak met een vaart: “Heer, we zullen gaan te Gaunes waart, Daar is het gezelschap al geheel; Koning Bohort en koning Lyoneel, 7645 Lancelot en Hestor mede, Ze wonen alle te die plats. Mochten we die stede binnen In enige manieren winnen, We zouden dan eindigen in de haast 7650 Onze oorlog, en gemakkelijk.” Koning Uriens zoon, mijnheer Ywein Sprak gelijk: “O wi, heer Walewein, Het is zot dat we varen nu Tot die stede, dat zeg ik u; 7655 Omdat daar is de hovaardigheid al, En hun macht groot en smal, Van ridderschap menigerhande, Dat ze hebben bij al hun landen, Zodat het ons nu beter was 7660 Te vellen hier en daar Dorpen en kastelen, zonder waan, Die omtrent die stede staan, Zodat onze lieden van die Geen deer mag geschieden 7665 Zoals die steden bezet zal wezen.” “Nee ontstelt u niet van dezen,” Sprak mijnheer Walewein gelijk; “Hier is niemand zo dapper in het land, De tijd dat we hier zijn, die durven 7670 Zal uit zijn kasteel te gaan.” 239 De koning hij sprak toen te waren: “Laat ons dan te Gaunes varen.” Dus maakte de koning zijn vaart Bij hun raad te Gaunes waart. 7675 En toen de koning te Gaunes kwam Met zijn heren, hij vernam Een oude vrouw tot hem waart Rijdende op een wit paard. Ten eerste dat ze zag Arthur de koning 680 Herkende ze hem en sprak dit ding: “Koning, zie daar die stede voor u Die ge zal varen te bezetten nu.” “Dat weet ik wel,” sprak de koning. “Zij het zeker,” sprak zij, “in ware ding, 7685 Dat ge doet dolheid en kwaad, En hoort nu ook naar dolle raad; Omdat ge dit hebt bestaan En zal u niet ter eren vergaan. Ge zal die stede niet winnen 7690 Nog diegene die er zijn binnen. Ge zal ervan keren, al zonder waan, En zal er niets aan hebben gedaan. Dit is diezelfde eer dan Die ge bejagen zal daaraan. 7695 En gij, Walewein, die dit ding Hebt aangeraden de koning, En daar het al is begonnen bij, Ik wil dat gij het weet, dat gij Zo uw schade zal bejagen in die, 7700 Zodat ge nimmermeer zal zien Met blijdschap van Londen het koninkrijk, En mag het wel zeggen waarlijk Dat u nakende is die termijn Die u vroeger beloofd is geweest 7705 Toen ge van de koning Visser scheidde, Daar ge had schande en verdriet.” Toen ze dat had gezegd reed zij Met grote haast van hem daarbij, Omdat ze niet wilde te die tijden 7710 Op heer Waleweins antwoord wachten, Nog naar konings antwoord mede; En voer te Gaunes in die stede, En ging voort met grote vaart Tot Lancelot en de twee koningen waart, 7715 Daar ze met grote ridderschap Waren en met grote gezelschap. En ten eerste dat ze vernam Dat ze in het hoge paleis kwam, Ze ging tot de twee koningen gelijk 7720 En liet hen daar verstaan Dat koning Arthur toen was Gaunes bij een mijl na, En dat men er mocht zien al dan Daar buiten wel 60 duizend man. 7725 Ze antwoordden haar: “Laat wezen, We zijn er niet van in vrezen.” Ze sprak dus Lancelot toe: “Heer, wat lijkt u goed dat men doet? De koning laat logeren zijn leger: 7730 Waar wil ge dat men hem weert Zodat men ze laat volledig logeren?” Lancelot sprak op deze manieren: “Het is goed dat men morgen oploop doet.” Ditzelfde sprak koning Bohort. 7735 Zo deed Lyoneel die koning. Ze prezen alle dit ding. En Lancelot liet toen gebieden In de poort alle lieden, Dat zij het allen mochten weten, 7740 Dat ze zouden vroeg zijn opgezeten De volgende dag te priemtijd. Hiervan waren vele lieden blijde, Die dat oorlogen minden alzo zeer Zoals de vrede, en veel meer. 7745 De volgende dag zijn, zonder waan, Die van binnen op tijd opgestaan En wapenden hen al zonder sparen, Zoals die tijdig uit wilden varen; En ze kwamen alle opgezeten 7750 Daar ze Lancelot toen weten, En de twee koningen mede. Lancelot en Hestor beide Ordenden de bataljons dan En gaven elk hun leidsman. 7755 En alzo maakten, zonder falen, Die van het leger 20 bataljons. In de eerste was mijn heer Walewein, En met hem mijn heer Ywein, Omdat ze hadden verstaan 7760 Dat Lancelot en Bohort, zonder waan, In het eerste bataljon te die tijden Zouden wezen van de andere zijden. Ten eerste dat ze uit de poorten waren Daar verzamelen zouden de scharen, 7765 Lancelot en mijn heer Walewein, En Bohort en mijn heer Ywein, Daar stak elk de andere ter aarden, Zodat ze vielen al met de paarden, Zodat Bohort mijn heer Ywein stak 7770 Zodat hij bijna een arm brak. En de bataljons te die tijden Verzamelden aan beide zijden. Maar Lancelot was met een vaart Weer gezeten op zijn paard, 7775 En mijn heer Walewein ook gereed Was volledig op zijn paard ter plaatse, Was het de andere lief of leed. Toen ging men daar strijden gereed De bataljons aan beide zijden. 7780 Dus ging men daar vechten te die tijden. Daar bleef menige ridder te die plaats Dood en menige goede man mede. Ten eerste dat kwam in de strijd De koning Lyoneel te die tijd 7785 Mocht men zien op velen manieren Arthurs lieden hem falen Om dat wonder dat ze zagen ter plaatse Dat koning Bohort daar deed; Zodat die van buiten bij deze 7790 Zeer ten onder zouden hebben gewezen, En had niet geweest Arthur de koning, Die die dag wel hield zijn ring, En wel vocht als een prins koen, En verwondde koning Lyoneel 7795 In zijn hoofd in dezelfde strijd, Zodat die van binnen te die tijd, Omdat ze hem zo gewond zagen wezen, Daarbij zo worden in vrezen, Dat ze hun vechten lieten staan 7800 En keerden weer in de poort gelijk. Aldus verzamelden die vanbinnen Op die van buiten met onmin Binnen een week viermaal, Daar menige goede ridder om stierf 7805 Aan beiden zijden in dit geraas. En die van buiten verloren het meest, Omdat Lancelot en Bohort En Hestor waren immer voort Even gereed zichzelf te verweren, 7810 En hun vijand, hen te deren, Zodat bij deze drie waren Verzekerd zeer al hun scharen. En die van buiten waren verladen Zeer bij de drie heren daden. 7815 Nu zwijgt hiervan het avontuur En zal spreken nu ter ure Van Mordret, die de koning liet De koningin, toen hij van het land scheidde. |
|
240 XVI. Hoe Mordret wilde den coninc sijn wijf nemen, ende hoe ontfloen es te Londres opten tor, daerse Mordret belegen heeft. Hier comt die aventure inne, 7820Alse die coninc die coninginne Te hoeden hadde gegeven In Mordrets hant, sijns neven, Ende ut sinen rike es getogen Op Lancelote gaen orlogen, 7825Alsoe als gijt hier voren In die aventure mocht horen, Ende Mordret in die hande Hadde di macht van alden lande, Hi trac an [hem] die hoge liede 7830Vanden lande met sire miede, Dat hi was in haren love. Ende hi hilt dicke grote hove. Ende hadde gedaen so hastelike, Met dat hi hen gaf mildelike, 7835Dat hi die heren bejagede al Vanden hogen lieden, groet ende smal. Soe geheellike alsoe saen Wat hi geboet was gedaen, Alse ofte Artur die coninc 7840Selve hadde geboden die dinc. Ende Mordret wandelde embertoe Soe vele metter coninginne doe, Dat hi werd so sere, sonder waen, Metter coninginne minne bevaen; 7845Te welker tiden dat hise sach Waendi sterven opten dach Van harre minnen, het ware Dat hi hadde sinen wille van hare. Hine dorst hare niet ontecken. 7850Doe begonste Mordret mecken, Ende pensde te sire verdomenesse Ene grote verranesse, Daermen sident af hilt vele spraken. Hi dede doe letteren maken, 7855Die met enen valscen zegele waren Gesegelt, ende sceen twaren Des conincs Arturs zegel wesen; Ende die letteren waren van desen Der coninginne bracht, ende waren 7860Gelesen vor hare sonder sparen: Een biscop, die was van Scollant, Las die letteren, alsict vant, Ende een van Yrlant des gelike. Die letteren spraken dus namelike: 7865”Ic Artur ontbiede der coninginne Jenovren saluut ende minne, Ende minen baronen gemeinlike, Alse die gewont ben swaerlike, Dat hevet mi gedaen Lanceloet, 7870Ende alle mine man geslegen doet. Ic hebbe ontfermenesse op u Meer dan uwe andere liede nu, Om die trouwe die ic hebbe vonden Ane u nu ende ter meneger stonden: 7875Nu biddic u met al minen sinne, Om uwes selfs pais ende minne, Dat gi Mordrette, dien ic hier te voren Over neve hilt, als gi mocht horen, Ende die min neve niet en es, 7880Nemet te sine coninc van Logres. Gi moget wel seker sijn van dien, Dat gi mi nembermer selt sien, Bedie ic ben gewont toter doet; Dat hevet mi gedaen Lanceloet, 7885Ende hi hevet verslegen Waleweine. Noch biddic u allen gemeine Biden ede dien gi mi hebt gedaen, Dat gi Mordrette doet ontfaen Tenen wive die coninginne, 7890Ende dat sine tenen man gewinne. En doedijs niet, u sal van dien Herde grote scade gescien; Want vereschet Lanceloet niemare des, Dattie coninginne ongehuwet es, 7895Hi sal op u comen, sonder waen, Ende salse tenen wive ontfaen. Dits die sake, opdat gevile, Die meest quetsen soude min ziele.” Dat hadden die valsce letteren inne, 7900Die gesint waren der coninginne. Mordret, die al dit hadde gedaen Bi sire verranessen, sonder waen, Daer nieman af ne wiste mee Dan hi entie knape, si twee. 7905Die de lettere brachte dare, Alsi horde die niemare Hi maecte gelike van droefheden, Ende hi viel neder daer ter steden Onder die barone, in dire gebare 7910Als oft hi in onmacht ware. Maer die coninginne, die van desen Waende dat waer mochte wesen, Si viel in soe swaren rouwen, Datse nieman mochte scouwen 7915Hem ne hadde ontfermt van hare. Daer ward groet rouwe harentare Alse dat volc horde niemare das, Dattie coninc Artur verslegen was Ende alle die doe met hem waren 7920Op min her Lancelote gevaren. Si warens drove gemeinlike Allegadere, arme ende rike; Bedie en was prinse diemen vant Die bat gemint was in sijn lant, 7925Bedie hi was in alle manire Soete ende herde goedertiere. Dese rouwe, al sonder sage, Geduerde aldus wel acht dage. Alse die rouwe was een deel vergaen 7930Mordret sprac an die barone saen Die van meeste machte waren, Ende vrachde hen al sonder sparen Wat si souden doen metter dinc Die hen hadde ontboden die coninc? 7935Si seiden dat si van dien saken Onderlinge sprake souden maken; Ende si worden te rade van desen Dat Mordret haer coninc soude wesen, Ende si die coninginne, sonder waen, 7940Hem te wive souden doen ontfaen, Ende hem manscepe souden doen dan. Sine wisten onder hen genen man, Die also grote ere mochte Werdech wesen, als hen Mordret dochte. 7945Si seiden te Mordrette gemeinlike, Dat si souden doen endelike Dat hi ane henlieden versochte. Hi dankets hen al dat hi mochte, Ende seide: “Nadien dat es alsoe, 7950Dat gi wilt datmen alsoe doe Alse versocht hevet die coninc, Daer nes toe te done ander dinc Danmen die coninginne ontbiede Dat si come vore die liede, 7955Ende datse te wive geve mi Dese ertscebiscop die es hierbi.” Si seiden, si soudense doen comen dare, Ende sinden boden om hare. Alse die barone hebben vernomen 7960Dattie coninginne es comen 241 Stonden op jegen hare die heren Ende hebbense ontfaen met eren. Ende een die spreken conste wale Begonste jegen hare dese tale: 7965”Vrowe coninginne, wi hebben u Om ene sake ontboden nu: God moet geven dat so te vromen Ende te goede mote comen U ende ons. Ende ic sal u saen 7970Wat saken dat es doen verstaen. Ene sake wetewi al bloet, Dat onse here die coninc es doet, Dat ons allen leet es gemeinlike; Hi hilt ons wel ende paislike. 7975Ende om dat dit rike hanget an u, Ende es sonder berechtere nu, Hets wel noet dat vanget an Te nemene enen weerden man, Dies waerdech si ende daertoe doge 7980Dat hi trike berechten moge. Ende wi, vrowe, geven u Dien man te manne nu, Ende den genen dien God der eren an Het betaemt dat hi wese u man. 7985Ende wi sijn nu van al dien In sulker maniren vorsien, Om dat wi des noet hebbe nu, Dat wi u hebben gesocht nu Enen riddere, enen goeden man, 7990Die dat rike wel berichten can; Ende sijn geaccordeert van desen Dat hi uwe man sal wesen; Ende wi willen dien man al Manscap doen, groet ende smal; 7995Ende wi willen weten van u Wat gi van desen secget nu?” Die coninginne, die sere was Daer af tebarenteert, als ict las, Si antwerde den goeden man 8000Die hare aldus sprac an, Dat si genen wille hadde daertoe Dat si enen man wilde nemen doe. Die antwerde te desen: “Vrowe, en mach also niet wesen. 8005Wine liten in genen kere Dit rike niet bliven sonder here; Want quame ons orloge tenegen tide, Wi worden daeraf gequetst ende onblide. Hier omme so moet van al dien 8010Onse wille met crachte gescien.” Die coninginne antwerde hem doe Van deser dinc, ende sprac daer toe Dat si dat conincrike soude laten Ende eer gaen wech harre straten 8015Uten lande, eert daertoe quame Dat nembermeer here name. “Ende wetti niet,” seitsi, “waerbi Ic dit secge? Ic segt bedi Dat ic ne mach nembermere 8020Soe goeden man hebben tenen here Alsic hebbe gehad tote nu. Bi deser saken soe biddic u, Dat gi mi van deser sprake Numeer laet sijn met gemake; 8025Bedie en mochte niet gescien. Ic soude u ondanc weten van dien.” Si lipen hare op mettesen Ende seiden, het moeste ember wesen, Alsi van dien ward geware, 8030Dat si dus alle lipen op hare Ende cort hilden, si bat alsoe houde Dat menne hare nomen soude Diemen wilden geven hare Te manne. Si seiden daernare, 8035Dat Mordret soude wesen; Sinen wisten genen beteren dan desen. “Wine hebben onder ons genen man Die alse wel josteren can, Noch die alse wel werdich si 8040Lant te houdene alse hi, Want hi es goet man in allen done, Ende stout riddere ende coene,” Ende alsi horde dese sprake Werd si soe sere tongemake, 8045Ende soe drove in haer gedochte, Dat hare therte breken mochte; Maer sine dorste gene gelike Daer af tonen oppenbarlike, Om dat si niet en woude 8050Datmens geware werden soude, Want si hoepte dat si van desen Telivereert soude wesen In andere maniren dan si Waenden die hen waren bi. 8055Alsi lange optie saken Hadde gepenst, daer si af spraken, Sprac si tote hen dese word: “Gi heren, gi barone, nu hort. In secge niet Mordret en si 8060Een goet riddere ende een vri, Ende ic en ontsecge niet u Dese saken te doene nu; Ende ic ne lie no kinne oec in al Dat ic dese sake doen sal; 8065Maer ic bidde u hier, dat gi Mi verste geeft, oft u wille si, Dat ic mi hierop beraden mach. Ic sal u morgen opten dach Antwerde geven van desen, 8070Deen oft dander, wat sal wesen.” Mordret spranc vort ende seide: “Gi sult hebben langer beide Dan gi waent, bi mire trouwe; Gi sult acht dage verst hebben, vrowe, 8075Op dat gi wilt doen belof Dat gi dan sult doen daerof Datmen an u versoeken sal Van deser sake haren wille al.” Si seide, si sout doen, daernare, 8080Alse die gerne van hem quite ware. Aldus inde geen perlement. Die coninginne ginc omtrent In hare camere ende nam ene Joncfrouwe met hare allene. 8085Ende alsi allene daer binnen waren Die vrowe begonste mesbaren Ende wenen, alse oft si sage Dat al die werelt vor haer doet lage. Si sloech haer selven bedichte 8090In hare scone ansichte. Alsi lange desen rouwe Hadde gehad sprac si ter joncfrouwen: “Gaet ende secget Laborre dat hi Haestelike nu come te mi.” 8095Dese Labor was hare maech na, Ende goet riddere, alsict versta, Ende was man die levede doe Daer si meer trouwen hadde toe. Alse Labor quam si dede saen 8100Die joncfrouwe daer buten gaen. Die coninginne sloet die dure Ende hen tween daerin tier ure. Si ginc driven groten rouwe, Want si an Laborre hadde trowe; 8105Si sprac aldus Laborre an: “Live neve, edel man, Gevet mi raet.” Alse Labor siet Dat grote wenen en consti niet Hem onthouden, hine weende met, 8110Ende seide: “Vrouwe, es iet dat u let, 242 Dat segt mi, wel live vrowe; Ic gelove u, semmine trouwe, Dat ict u beteren sal, op dat ic can. In sal u nigeren falgiren dan.” 8115Doe sprac si al wenende te hem: “Ay wel live neve, ic bem Alse drove alse mach wesen Enech wijf. Verstaet te desen: Die van desen conincrike si 8120Willen doen gehuwen ende geven mi Enen verradere tenen manne, Enen ongetrowen, Nochtanne Ben des wel seker, dattie gone Was mins heren, sconincs Arturs sone. 8125Al ne ware des niet, nochtanne Ic en namen niet te manne; Ic sal eer willen verlisen min lijf Eer ic nembermer werde sijn wijf. Hord hier af min gepens ende verstaet, 8130Ende gevet daertoe mi uwen raet. Ic wille in allen maniren Den [tor] hier binnen doen wernieren Met selfscotters ende met knapen, Ende met spisen ende met wapen; 8135Ende gi selt in allen hoeken Omtrent goede seriante soeken, Ende hieraf haren eet ontfaen, Dat si dit dus selen bestaen. Ende vrachtmen mi binnen dien 8140Twi ic den tor daer doe versien, Ic sal antwerden daertoe Dat ict jegen mine feeste doe,” “En es gene sake, sonder waen, Ic ne wilse gerne bestaen 8145Om u behout,” sprac Labor. “Ic sal seriante doen comen in den tor, Ende gi sult in vroder wisen Den tor doen versien ende spisen; Ende alse die tor wel sal sijn 8150Bewarent, dits di raet mijn, Dat gi dan sindet metter vaerd Enen bode te Lancelotewaerd, Ende hem ontbieden dat hi nu Te hulpen wille comen u. 8155Ic ben wel seker alse hi weet Uwe noet, hi sal comen gereet Met soe vele lieden, dat hi u al Van deser noet bescudden sal. Ende ic weet wel di waerheit fijn, 8160Dat Mordret niet sal so cone sijn Dat hi Lancelote hier ontbide Ende jegen hem iet come in stride. Ende gave noch die aventure Dat min here die coninc Arture, 8165Daer ic bat af hope noch dat hi Levet dan hi doen si, Dat hi levende man ware, Ende hi horde dan dese niemare, Hi soude comen metter vard 8170Met al sinen lieden herward. Dus suldi biden enen van desen Van Mordrette telivereert wesen.” Tirsten dattie coninginne verstoet Desen raet, hi dochte haer goet. 8175Ende si liten haren raet staen. Labor hi versach hem herde saen Van ridders ende van serianten doe, Dat hire hadde .cc. daertoe, Die hem sworen dat si gaen souden 8180Inden tor van Londers ende dien houden, Ende bescermen mede daerinne Jegen Mordreite die coninginne Alse lange alsi mochten, sonder waen. Dit vergaderen was gedaen 8185Soe bedectelike, dat daer of Nieman ne wiste in alt hof, Sonder al eenlike die gone Die dat gesworen hadden te done. Ende die coninginne hadde binnen dien 8190Den tor soe wel doen versien Van al dien datter toe dochte, Ende datmen int land vinden mochte. Tirst dattie dach quam, die geset Hadde der coninginne Mordret, 8195Datmen soude antwerde horen Van dat hare geleit was voren, Ende vergadert waren die barone Vanden rike van desen doene, Die coninginne hadde doe gedaen 8200Die ridders in genen tor saen; Ende beide ridders ende knapen Waren wel bericht van wapen. Ende selve die coninginne Ginc met henlieden daerinne. 8205Si dede die brucge optrecken saen Ende ginc selve ten cantelen staen, Ende sprac daerna Mordrette toe, Die was geware worden doe Dat hi moeste in allen maniren 8210Vander coninginne nu falgiren” “Ay Mordreit, Mordreit, nu hebdi Qualike getoget ane mi Dattie coninc nie bestont uwen live. Die mi wilt hebben tenen wive, 8215Wildic oft ne wilde, sekerlike. Gi penset dit herde valscelike. Ic wille dat gijt wet al bloet, Dit doen sal u noch bringen ter doet.” Si es vanden cantelen gegaen 8220Ende ginc in ene camere saen, Ende sochte daer raet an die goene Die daer waren, wat si hadde te doene? Si seiden dat si den tor souden Wel jegen Mordrette gehouden. 8225Die coninginne was van dire sprake. Herde blide ende te gemake. Ende Mordret, die daer buten staet, Soeket an sijn geselscap raet. “Die tor es,” sprac hi, “van spisen 8230Wel bewarent in allen wisen; Ende daer binnen sijn in allen doene Stoute liede, ende oec coene: Nu biddic u om raet van dese.” Si seiden: “Het moet aldus wesen: 8235Men moet den tor in allen maniren Van allen siden asselgiren Dicke ende eenpaerlike: Ende wet wel gewarlike, Dat dese tor en es altoes niet 8240Soe starc, dat hi sal mogen iet Lange jegen ons geduren, Bedie dat si nu ter uren Ne selen hebben hulpe negene, Sonder van hen selven allene.” 8245Mordret antwerde daernare, Dat hi des niet beraden ware Dat hi wilde in eneger maniren Den tor besitten no asselgiren, Hine ware bat versekert daertoe 8250Van henlieden dan hi was doe. Si seiden tot hem ende spraken: “Wi willen u des also seker maken Alse gi selve wilt visiren nu.” Mordret seide: “Soe biddic u, 8255Dat gi van mi ontfaet u goet, Ende mi manscepe nu doet, Ende swerd dat gi al u leven Mi sult hulpen ende niet begeven, Al waerd jegen den coninc Arture, 8260Op dattie oec die aventure 243 Wederbrachte hier int lant.” Si seiden, si soudent doen te hant. Si knielden alle vor hem daer Ende worden sine man daernaer; 8265Ende si sworen daer al, jonge ende oude, Elkerlijc, dat hi hem hulpen soude Toter doet jegen elken numere, Alse man es sculdech sinen here. Alse dese eet was gedaen 8270Mordret seide tot henlieden saen: “Gi heren, danc hebt, bedi Gi hebt soe vele gedaen dor mi, Dat gi mi manscap hebt gedaen Ende vore uwen here ontfaen, 8275Ic ben so versekert bi u, In weet so machtegen man nu, In der wel nu ten tiden Inden velde sijns obtbiden, Opdat ic hebbe uwe macht 8280Met mi ende uwe cracht, Opdat gi noch doet soe vele, Dat elc van sinen castele Ende van sire vesten mi saisiere.” Als hi sprac in deser maniere 8285Elkerlijc boet daer sinen pant In steden van saisine te hant; Ende hi heefse van hen allen ontfaen. Ende daerna beval hi saen Datmen den tor soude tien tiden 8290Assalgiren in allen siden. Hi dede wapinen sine man, Ende engine ende lederen setten an, Ende dede tiden ten torreward. Ende die van binnen lipen metter vard 8295Ten wapenen, Daer sachmen al bloet Een wonderlijc assaut ende groet. Die van buten, om dat si waren Vele liede, waenden si twaren Opten tor clemmen met crachte. 8300Die van binnen waren optie wachte Ende daden groten wederstoet, Ende sloegendre vele doet, Ende stakense wech ende weder, Dat si vilen vanden tor neder. 8305Alse die van buten sagen di scaden Die hen die van binnen daden, Si trocken doe bat achterward, Ende liten dassaut staen metter vard, Bider were di si daden daer binnen 8310Die daer waren metter coninginnen. Aldus was menech assaut gedaen Optie coninginne, sonder waen, Inden tor van Londers, daer si was; Maer si hadde een gelucke das, 8315Dattie gene die met hare In den tor waren aldare Soe grote were daden van binnen Jegen die gene dise wilden winnen. Si nam enen messelgier doe, 8320Daer si grote trowe hadde toe. Si sprac: “Du moets in Gaule varen Om te gevreiscene niemaren Van min here den coninc Arture, Oft hi leeft oft doet es nu ter ure; 8325Ende oft hi leeft, so doet hem saen Hoet met mi [es] nu verstaen, Ende bid hem sere dat hi, Alsi mach, come hulpen mi; Bedie, beit hi lange, ic sal wesen 8330Verloren ende onteert bi desen. Dese tor en sal niet staen acht dage Jegen Mordrette ende sine lage, Ende jegen alle die met hem sijn nu, Ende oft die coninc doet es, so biddic u, 8335Dat gi in die stede van Gaunes vaerd Ende van Benewijc, met snelre vaerd, Ende secget Lancelote dan van mi Dat icken grote, ende bidde dat hi Mi te hulpen come sciere, 8340Ende dat ne late in gere manire, Ende met alder vergaderingen Die hi ute Gaunes moge bringen. Sech hem, falgirt hi mi nu ter uren, In sal niet lange mogen geduren: 8345Ic sal onteert moten wesen.” Die knape antwerde te desen, Die boetscepe worde wel gedaen, Mochti wech comen, sonder waen. Die knape nam savons orlof 8350Ende ruemde der coninginne hof; Ende hi leet al daer lach Mordret, Ende hine was niet gelet, Bedie si waenden van desen Dat hi vanden haren hadde gewesen. 8355Hi dede so dat hi hadde een part. Ende hi voer hastelike ter zeeward, Ende voer daer over al sonder sparen. Binnen dien horde hi daer niemaren Dat noch levede Artur die coninc, 8360Ende dat hi hadde, in waerre dinc, Lancelote beseten binnen Gaunes. Als hijt horde hi was blide des. Nu swiget vanden bode daventure Ende sal spreken vanden coninc Arture. |
240 XVI. Hoe Mordret wilde de koning zijn vrouw nemen en hoe ze ontkomen is te Londen op de toren daar Mordret haar belegerd heeft. Hier komt dat avontuur in, 7820 Toen de koning de koningin Te hoede had gegeven In Mordrets hand, zijn neven, En uit zijn rijk is getrokken Op Lancelot gaan oorlogen, 7825 Alzo zoals gij het hier voren In die avonturen mocht horen, En Mordret in de handen Had de macht van alle landen, Hij trok aan hem de hoge lieden 7830 Van de landen met zijn minne, Zodat hij was in hun lof. En hij hield vaak groot hof. En had gedaan zo gauw, Met dat hij hen gaf mild, 7835 Zodat hij die heren bejaagde al Van de hoge lieden, groot en smal. Zo geheel alzo gelijk Wat hij gebood was gedaan, Alsof Arthur de koning 7840 Zelf had geboden dat ding. En Mordret wandelde immer toe Zoveel met de koningin toen, Dat hij werd zo zeer, zonder waan, Met de koningin minne bevangen; 7845 Te welke tijden dat hij haar zag Waande hij sterven op de dag Van haar minnen, het was Dat hij had zijn wil van haar. Hij durfde het haar niet te zeggen. 7850 Toen begon Mordret te merken, En peinsde tot zijn verdoemenis En grote verraad, Daar men sinds van hield vele spraken. Hij liet toen brieven maken, 7855 Die met een valse zegel waren Gezegeld, en scheen te waren Koning Arthurs zegel te wezen; En die brieven waren van deze De koningin gebracht, en waren 7860 Gelezen voor haar zonder sparen: Een bisschop, die was van Schotland, Las die brieven, zoals ik het vond, En een van Ierland, desgelijks. Die brieven spraken dus namelijk: 7865 “Ik Arthur ontbied de koningin Jenover saluut en minne, En mijn baronnen algemeen, Als die gewond ben zwaar, Dat heeft me gedaan Lancelot, 7870 En al mijn man geslagen dood. Ik heb ontferming op u Meer dan uw andere lieden nu, Om de trouw die ik heb gevonden Aan u nu en te menige stonden: 7875 Nu bid ik u met al mijn zin, Om uw eigen vrede en minne, Dat ge Mordret, die ik hier tevoren Voor neef hield, zoals ge mocht horen, En die mijn neef niet is, 7880 Neemt tot zijn koning van Londen. Ge mag wel zeker zijn van die, Dat ge me nimmermeer zal zien, Omdat ik ben gewond tot de dood; Dat heeft me gedaan Lancelot, 7885 En hij heeft verslagen Walewein. Nog bid ik u allen algemeen Bij de eed die ge me hebt gedaan, Dat ge Mordret laat ontvangen Tot vrouw de koningin, 7890 En dat ze hem tot een man wint. En doe u dat niet, u zal van die Erg grote schade geschieden; Want hoort Lancelot het nieuws dit, Dat de koningin ongehuwd is, 7895 Hij zal op u komen, zonder waan, En zal haar tot vrouw ontvangen. Dit is de zaak, opdat gebeurde, Die meest kwetsen zou mijn ziel.” Dat hadden die valse brieven in, 7900 Die gezonden waren de koningin. Mordret, die dit alles had gedaan Bij zijn verraad, zonder waan, Daar niemand van wist meer Dan hij en die knaap, zij twee. 7905 Die de brieven bracht daar, Toen hij hoorde dat nieuws Hij maakte gelijk van droefheden, En hij viel neer daar ter plaatse Onder de baronnen, in die gebaren 7910 Alsof hij in onmacht was. Maar de koningin, die van deze Waande dat het waar mocht wezen, Ze viel in zo zware rouw, Dat haar niemand mocht aanschouwen 7915 Hem had niet ontfermt van haar. Daar werd grote rouw hier en daar Toen dat volk hoorde nieuws dat, Dat koning Arthur verslagen was En alle die toen met hem waren 7920 Op mijnheer Lancelot gevaren. Ze waren droevig algemeen Allemaal, arm en rijk; Omdat er was geen prins die men vond Die beter bemind was in zijn land, 7925 Omdat hij was in alle manieren Zoet en erg goedertieren. Deze rouw, al zonder sage, Duurde aldus wel acht dagen. Toen de rouw was een deel vergaan 7930 Mordret sprak tegen de baronnen gelijk Die van de meeste macht waren, En vroeg hen al zonder sparen Wat ze zouden doen met het ding Die hen had geboden de koning? 7935 Ze zeiden dat ze van die zaken Onderling taal zouden maken; En ze worden te rade van deze Dat Mordret hun koning zou wezen, En de koningin, zonder waan, 7940 Hem tot vrouw laten ontvangen, En hem manschap zouden doen dan. Zee wisten onder hen geen man, Die alzo grote eer mocht Waardig wezen, zoals hen Mordret dacht. 7945 Ze zeiden tot Mordret algemeen, Dat ze zouden doen eindelijk Dat hij aan hen lieden verzocht. Hij bedankte hen al dat hij mocht, En zei: “Nadien dat het is alzo, 7950 Dat ge wilt dat men alzo doe Zoals verzocht heeft de koning, Daar is niet toe te doen ander ding Dat men de koningin ontbiedt Dat ze komt voor de lieden, 7955 En dat ze tot vrouw geeft mij Deze aartsbisschop die is hierbij.” Ze zeiden, ze zouden laten komen daar, En zonden boden om haar. Toen de baronnen hebben vernomen 7960 Dat de koningin is gekomen 241 Stonden op tegen haar die heren En hebben haar ontvangen met eren. En een die spreken kon goed Begon tegen haar deze taal: 7965 “Vrouwe koningin, we hebben u Om een zaak ontboden nu: God moet geven dat zo te baat En te goede moet komen U en ons. En ik zal u gelijk 7970 Welke zaak dat is laten verstaan. Een zaak weten we al bloot, Dat onze heer de koning is dood, Dat ons allen leed is algemeen; Hij hield ons goed en vredig. 7975 En omdat dit rijk hangt aan u, En is zonder rechter nu, Het is wel nood dat vangt aan Te nemen een waardige man, Die u waardig is en daartoe deugd 7980 Dat hij het rijk berechten mag. En wij, vrouwe, geven u Die man tot man nu, En diegenen die God de eer aan Het betaamt dat hij is uw man. 7985 En we zijn nu van al die In zulke manieren voorzien, Omdat we dus noodt hebben nu, Dat we u hebben verzocht nu Een ridder, een goede man, 7990 Die dat rijk goed berechten kan; En zijn overeengekomen van deze Dat hij uw man zal wezen; En we willen die man al Manschap doen, groot en smal; 7995 En we willen weten van u Wat ge van deze zegt nu?” De koningin, die zeer was Daarvan beschaamd, zoals ik het las, Ze antwoordde de goede man 8000 Die haar aldus sprak aan, Dat ze geen wil had daartoe Dat ze een man wilde nemen toen. Die beantwoordde tot deze: “Vrouwe, het mag alzo niet wezen. 8005 Wie lieten in geen keer Dit rijk niet blijven zonder heer; Want kwam ons oorlog te eniger tijd, We worden daarvan gekwetst en droevig. Hierom zo moet van al die 8010 Onze wil met kracht geschieden.” De koningin antwoordde hem toen Van dit ding, en sprak daartoe Dat ze dat koninkrijk zou verlaten En eerder gaan weg haar straten 8015 Uit het land, eer het daartoe kwam Dat ze nimmermeer een heer nam. “En weet ge niet,” zei ze, “waarbij Ik dit zeg? Ik zeg het omdat Dat ik niet mag nimmermeer 8020 Zo’n goede man hebben tot een heer Zoals ik heb gehad tot nu. Bij deze zaken zo bid ik u, Dat ge me van deze spraak Nu meer laat zijn met gemak; 8025 Omdat het mocht niet geschieden. Ik zou uw ondank weten van die.” Ze liepen op haar op met deze En zeiden, het moest immer wezen, Toen ze van die werd gewaar, 8030 Dat ze dus alle liepen op haar En kort hielden, ze bad alzo te houden Dat men haar noemen zou Die men wilden geven haar Tot man. Ze zeiden daarnaar, 8035 Dat het Mordret zou wezen; Ze wisten geen betere dan deze. “We hebben onder ons geen man Die alzo goed spelen kan, Nog die alzo goed waardig is 8040 Land te houden zoals hij, Want hij is een goede man in alle doen, En dappere ridder en koen,” En toen ze hoorde deze spraak Werd ze zo zeer te ongemak, 8045 En zo droevig in haar gedachte, Dat haar het hart breken mocht; Maar ze durfde diegene niet gelijk Daarvan te tonen openbaar, Omdat ze niet wou 8050 Dat men het gewaar worden zou, Want ze hoopte dat ze van deze Bevrijdt zou wezen In andere manieren dan zij Waanden die hen waren bij. 8055 Toen ze lang op die zaken Had gedacht, daar ze van spraken, Sprak ze tot hen dit woord: “Gij heren, gij baronnen, nu hoort. Ik zeg niet Mordret is 8060 Een goede ridder en een vrij, En ik ontzeg niet u Deze zaken te doen nu; En ik niet belij nog beken ook in al Dat ik deze zaak doen zal; 8065 Maar ik bid u hier, dat gij Mij uitstel geeft, als het uw wil is, Dat ik me hierop beraden mag. Ik zal u morgen op de dag Antwoord geven van deze, 8070 De een of de ander, wat het zal wezen.” Mordret sprank voort en zei: “Ge zal hebben langer wachten Dan ge waant, bij mijn trouw; Ge zal acht dagen uitstel hebben, vrouwe, 8075 Op dat ge wil doen belofte Dat ge dan zal doen daar of Dat men aan u verzoeken zal Van deze zaak haar wil al.” Ze zei, ze zou het doen, daarnaar, 8080 Als een die graag van hem kwijt was. Aldus eindigde dat gesprek. De koningin ging omtrent In haar kamer en nam ene Jonkvrouw met haar alleen. 8085 En toen ze alleen daarbinnen waren De vrouwe begon te misbaren En wenen, alsof ze zagen Dat de hele wereld voor haar dood lag. Ze sloeg haar zelf dicht 8090 In haar schone aanzicht. Toen ze lang deze rouw Had gehad sprak ze tot de jonkvrouw: “Ga en zeg Labor dat hij Gauw nu komt tot mij.” 8095 Deze Labor was haar verwant na, En goede ridder, zoals ik het versta, En was een man die leefde toen Daar ze meer vertrouwen in had toen. Toen Labor kwam ze lieten gelijk 8100 De jonkvrouw daarbuiten gaan. De koningin sloot de deur En hen twee daarin te die uur. Ze ging drijven grote rouw, Want ze aan Labor had trouw; 8105 Ze sprak aldus Labor aan: “Lieve neef, edele man, Geef me raad.” Toen Labor ziet Dat grote wenen kon hij niet Hem goed houden, hij weende mee, 8110 En zei: “Vrouwe, is iets dat u let, 242 Dat zeg me, wel lieve vrouwe; Ik beloof u, zij me trouw, Dat ik het u verbeteren zal, op dat ik kan. Ik zal u nergens in falen dan.” 8115 Toen sprak ze al wenende tot hem: “Aai wel lieve neef, ik ben Alzo droevig als mag wezen Enige vrouw. Versta tot deze: Die van dit koninkrijk is 8120 Willen laten huwen en geven mij Een verrader tot een man, Een ontrouwe, nochtans Ben dus wel zeker, dat diegene Was mijn heer, konings Arthurs zoon. 812 5Al was het dus niet, nochtans Ik nam hem niet tot man; Ik zal eerder willen verliezen mijn lijf Eer ik immermeer word zijn wijf. Hoor hiervan mijn gepeins en versta, 8130 En geef daartoe mij uw raad. Ik wil in alle manieren De toren hierbinnen laten verweren Met bogen en met knapen, En met spijzen en met wapen; 8135 En ge zal in alle hoeken Omtrent goede bedienden zoeken, En hiervan hun eed ontvangen, Dat ze dit dus zullen bestaan. En vraagt men me binnen die 8140 Waarom ik de toren daartoe voorzie, Ik zal antwoorden daartoe Dat ik het voor mijn feest doe,” “Er is geen zaak, zonder waan, Ik wil het graag bestaan 8145 Om uw behoudt,” sprak Labor. “Ik zal bedienden laten komen in de toren, En ge zal in verstandige wijzen De toren laten voorzien en spijzen; En als die toren goed zal zijn 8150 Bewaard, dit is de raad mijn, Dat ge dan zendt met een vaart Een bode te Lancelot waart, En hem ontbieden dat hij nu Te hulp wil komen u. 8155 Ik ben wel zeker als hij weet Uw nood, hij zal komen gereed Met zoveel lieden, dat hij u al Van deze nood behoeden zal. En ik weet wel de waarheid fijn, 8160 Dat Mordret niet zal zo koen zijn Dat hij Lancelot hier opwacht En tegen hem iets komt in strijd. En gaf nog het avontuur Dat mijnheer de koning Arthur, 8165 Daar ik beter van hoop nog dat hij Leeft dan hij doen zij, Dat hij een levende man was, En hij hoorde dan dit nieuws, Hij zou komen met een vaart 8170 Met al zijn lieden hierheen. Dus zal ge bij een van deze Van Mordret bevrijd wezen.” Ten eerste dat de koningin verstond Deze raad, hij docht haar goed. 8175 En ze lieten hun raad staan. Labor hij voorzag zich erg gauw Van ridders en van bedienden toen, Dat hij er had 200 daartoe, Die hem zworen dat ze gaan zouden 8180 In de toren van Londen en die houden, En beschermen mede daarin Tegen Mordret de koningin Alzo lang als ze mochten, zonder waan. Dit verzamelen was gedaan 8185 Zo bedekt, dat daar of Niemand wist in de hele hof, Uitgezonderd al alleen diegene Die dat gezworen hadden te doen. En de koningin had binnen die 8190 De toren zo goed laten voorzien Van alles dat ertoe docht, En dat men in het land vinden mocht. Ten eerste dat die dag kwam, die gezet Had de koningin Mordret, 8195 Dat men zou antwoord horen Van dat haar gelegd was tevoren, En verzameld waren de baronnen Van het rijk van dit doen, De koningin had toen gedaan 8200 De ridders in die toren gelijk; En beide ridders en knapen Waren goed bericht van wapen. En zelf de koningin Ging met hen lieden daarin. 8205 Ze liet de brug optrekken gelijk En ging zelf te kantelen staan, En sprak daarna Mordret toe, Die was gewaarworden toen Dat hij moest in alle manieren 8210 Van de koningin nu falen” “Ay Mordret, Mordret, nu heb jij Kwalijk laten zien aan mij Dat de koning niet bestond uw lijf. Die me wil hebben tot een wijf, 8215 Wilde ik of niet wilde, zekerlijk. Ge peinst dit erg vals. Ik wil dat gij het weet al bloot, Dit doen zal u nog brengen ter dood.” Ze is van de kantelen gegaan 8220 En ging in een kamer gelijk, En zocht daar raad aan diegene Die daar waren, wat ze had te doen? Ze zeiden dat ze de toren zouden Goed tegen Mordret houden. 8225 De koningin was van die spraak. Erg blijde en te gemak. En Mordret, die daarbuiten staat, Zoekt aan zijn gezelschap raad. “Die toren is,” sprak hij, “van spijzen 8230 Goed bewaard in alle wijzen; En daarbinnen zijn in alle doen Dappere lieden, en ook koene: Nu bid ik u om raad van deze.” Ze zeiden: “Het moet aldus wezen: 8235 Men moet de toren in alle manieren Van alle zijden aanvallen Vaak een eenparig: En weet wel waarlijk, Dat deze toren is altijd niet 8240 Zo sterk, dat hij zal mogen iets Lang tegen ons duren, Omdat ze nu ter uren Niet zullen hebben hulp nee geen, Uitgezonderd hen zelf alleen.” 8245 Mordret antwoordde daarnaar, Dat hij dus niet beraden was Dat hij wilde in enige manieren De toren bezetten nog aanvallen, Hij was beter verzekerd daartoe 8250 Van hen lieden dan hij was toen. Ze zeiden tot hem en spraken: “We willen u dus alzo zeker maken Zoals ge zelf wil versieren nu.” Mordret zei: “Zo bid ik u, 8255 Dat ge van me ontvangt uw goed, En me manschap nu doet, En zweert dat ge al uw leven Me zal helpen en niet begeven, Al was het tegen koning Arthur, 8260 Opdat die ook het avontuur 243 Weer bracht hier in het land.” Ze zeiden, ze zouden het doen gelijk. Ze knielden allen voor hem daar En worden zijn man daarnaar; 8265 En ze zwoeren daar al, jong en oud, Elk, dat hij hem helpen zou Tot de dood tegen elke nu meer, Zoals een man is schuldig zijn heer. Toen deze eed was gedaan 8270 Mordret zei tot hen gelijk: “Gij heren, dank hebt, omdat Ge hebt zoveel gedaan door mij, Dat ge me manschap hebt gedaan En voor uw heer ontvangen, 8275 Ik ben zo verzekerd bij u, Ik weet zo geen machtige man nu, Ik durf wel nu ten tijden In de velden hem op te wachten, Omdat ik heb uw macht 8280 Met mij en uw kracht, Opdat ge nog doet zoveel, Dat elk van zijn kasteel En van zijn vesting me bij zal staan.” Toen hij sprak in deze manieren 8285 Elk bood daar zijn pand In plaats van inbeslagneming gelijk; En hij heeft ze van hen allen ontvangen. En daarna beval hij gelijk Dat men de toren zou te die tijden 8290 Aanvallen aan alle zijden. Hij liet wapenen zijn man, En machines en ladders zetten aan, En liet ze gaan te toren waart. En die van binnen liepen met een vaart 8295 Ten wapen, daar zag men al bloot Een wonderlijke aanval en groot. Die van buiten, omdat ze waren Vele lieden, waanden ze te waren Op de toren te klimmen met kracht. 8300 Die van binnen waren op de wacht En deden grote weerstand, En sloegen er velen dood, En staken ze weg en weer, Zodat ze vielen van de toren neder. 8305 Toen die van buiten zagen de schade Die hen die van binnen deden, Ze trokken toen beter achteruit, En lieten de aanval staan met een vaart, Bij het verweer dat ze deden daar binnen 8310 Die daar waren met de koningin. Aldus was menige aanval gedaan Op de koningin, zonder waan, In de toren van Londen, daar ze was; Maar ze hadden een geluk dat, 8315 Dat diegene die met haar In de toren waren aldaar Zo’n groot verweer deden vanbinnen Tegen diegene die haar wilden overwinnen. Ze nam een boodschapper toen, 8320 Daar ze grote trouw in had toen. Ze sprak: “U moet in Gaule varen Om te ontvangen nieuws Van mijnheer de koning Arthur, Of hij leeft of dood is nu ter ure; 8325 En als hij leeft, zo laat hem gelijk Hoe het met mij is nu verstaan, En bid hem zeer dat hij, Als hij mag, komt te hulp mij; Omdat, wacht hij lang, ik zal wezen 8330 Verloren en onteert bij deze. Deze toren zal niet staan acht dagen Tegen Mordret en zijn lagen, En tegen alle die met hem zijn nu, En als de koning dood is, zo bid ik u, 8335 Dat ge in de stede van Gaunes vaart En van Bonewick, met snelle vaart, En zeg het Lancelot dan van mij Dat ik hem groet, en bid dat hij Mij te hulp komt snel, 8340 En dat niet laat in geen manier, En met alle verzamelingen Die hij uit Gaunes mag brengen. Zeg hem, faalt hij mij nu ter uren, Ik zal het niet lang mogen duren: 8345 Ik zal onteert moeten wezen.” De knaap antwoordde tot deze, De boodschap wordt goed gedaan, Mocht hij wegkomen, zonder waan. De knaap nam ‘s avonds verlof 8350 En ruimde de koninginnen hof; En hij reed al daar lag Mordret, En hij was niet gelet, Omdat ze waanden van deze Dat hij van een van hen had geweest. 8355 Hij deed zo dat hij had een paard. En hij voer haastig ter zee waart, En voer daarover al zonder sparen. Binnen dien hoorde hij daar nieuws Dat nog leefde Arthur de koning, 8360 En dat hij had, in ware ding, Lancelot belegerd binnen Gaunes. Toen hij het hoorde hij was blijde dus. Nu zwijgt van de bode het avontuur En zal spreken van koning Arthur. |
|
XVII. Hoe die camp [geno]men werd tuscen [Waleweine] ende Lancelote, ende v[orwaer]den gemaect. 8365Nu doet daventure weten, Alse coninc Artur hadde geseten Vor Gaunes met sinen here Wel twee maent ofte mere, Hi sach wel dat hem van dien 8370Cleine ere soude gescien; Bedie die gene dire binnen waren Waren van herder groter waren. Op enen dach seide die coninc Tote Waleweine dese dinc: 8375”Gi hebt mi selken dinc doen bestaen Daer wi nembermer af ne ontfaen Ere, dats van desen orloge nu Dat wi hier hebben, secgic u, Jegen des conincs Bans geslachte; 8380Want si sijn ridders van groter machte: Men soude in al eertrike Nigeren vinden haren gelike Nu laet ons versien wat wi Daer met hebben te done, bedi 8385Wi selen meer verlisen mogen Dan winnen ane dit orlogen. Si sijn in haer lant, ende oec si Hebben hare vriende hen bi, Ende si hebben vele ridders met hen. 8390Mi dunct dat ic daer af seker ben, Haette ons alse sere nu Alse wise haten, ic segt u, Wi hadden over lanc hier te voren Al dat wi hadden nu verloren, 8395Met dat si sijn van groter macht Ende ridders van groter cracht. Nu laet ons versien,” sprac die coninc, “Wat mi mogen doen met derre dinc.” Mijn her Walewein hem antwerde gaf, 8400Dat hi hem soude beraden daer af Met hem selven, ende antwerden daer soe Wat sijn raet es watmen doe. Mijn her Walewein was optien dach Pensende mere dan hi te voren plach. 8405Als hi een stuc hadde gewesen 244 In gepens, hi riep na desen Enen knape tot hem ende seide: “Vare binnen Gaunes sonder beide, Ende sech Lancelote, dorre hi 8410Hem verweren jegen mi, Dat hi niet sloech doet qualike Mine broders, ende verradelike, Sech hem dat ic al gereet bem Dat te provene daer op hem. 8415Ende es dat sake dat hi Inden camp moge verwinnen mi, Mijn oem die coninc sal te hant Wederkeren dan in sijn lant, Ende sal nembermer callengieren 8420Dlant van Gaunes, in gere maniren, Om enege sake die tot desen Tuscen ons ende hem heeft gewesen. Ende gevallet alsoe dat hi Inden camp werd verwonnen van mi, 8425In wille nemmer eischen dan, Ende wille dat blive daeran, Willen die twee coninge danne Werden des conincs Arturs manne; Ende willen si niet aldus bestaen 8430Te doene, soe sech hem saen, Wine sceden dan nembermere Van henen, bi onsen here, Eer si sijn onteert ende doet.” Alse die knape dit verstoet, 8435Hi werd doe wenende sere Ende seide: “Ay live here, Waeromme hebdi wille so groet U selven te bringene ter doet? Bedie mijn her Lanceloet 8440Es goet riddere sonder genoet. Wat soe mins daerna gesciet, Dese boetscap en doe ic niet, Ende si en gesciet oec niet bi mi.” “Dit ne diet niet,” sprac hi, 8445”Wattu sprecs: du moets, sonder waen, Die boetscap te doene bestaen, Bedie in anderen manieren En mach dorloge niet falgiren. Hets wel recht dat dorloge si 8450Gehint bi hem ende bi mi, Bedie hi begonst, te waren; Ende alst al was laten varen Dedic weder dese dinc Beginnen minen oem den coninc; 8455Ende hets recht dat ic hier af scouwe Dierste bliscap ende den irsten rouwe. Ic wille wel dattu wets al bloet, En sagicker niet in min recht so groet, Al mochtickere winnen mede 8460Van alder werelt die beste stede, Ic en vergaderde niet ane hem, Nadien dat ic weet ende seker bem Dat hi een die beste riddere si Daer ic noit acquiteerde jegen mi. 8465Maer dat weten die liede alle, Sulken tijt dat wel gevalle Dattie beste riddere die levet Onrecht ende ontrowe in campe hevet, Dat hi moet wesen bi dier daet 8470In dien altehant gerekent quaet; Ende daer die quaetste riddere di levet Recht ende trouwe in campe hevet, Die cranke riddere mach bi desen In dat doen stout ende seker wesen, 8475Dits die sake daer ic bi dochte Te min Lancelote ende ontfrochte; Ic weet wel dat donrecht es sijn. Hier omme mogestu te min sijn Om mi vervard ende andere mede, 480Bedie God hulpet in elke stede Den rechten, ende in allen hove, Dats min hope ende min gelove.” Soe vele sprac min her Walewein doe, Dat hem die knape bant daertoe, 8485Dat hi die boetscap doen sal Die hem min her Walewein beval. Die knape es sanderdages comen Binnen Gaunes ende heft daer vernomen Lancelote, ende es te hem gegaen, 8490Ende sprac dese worde saen: “Here, mi heeft hier gesint nu Mijn her Walewein, ende ontbiet u, Waer dat sake dat alsoe gesciede, Dat vergaderden uwe liede 8495Ende die onse, alsi hebben gedaen, En mochte niet bliven, sonder waen, En moeste gescien tien tiden Grote scade in beiden siden. Mijn here doet u bi mi verstaen, 8500Es dat sake dat gijt dort bestaen, Dat hi es gereet te dien, Daer alle die liede toesien, Te provene dat gi ongetroulike Sine brodere doet sloget ende qualike; 8505Ende moge hi u van desen Verwinnen, het moet u doet wesen; Ende mogedi u van desen saken Verweren ende hem gelovech maken Die coninc sijn oem sal in sijn lant dan 8510Wederkeren, ende alle sine man, Soe dat hi u vord laten sal In paise sijn leven al. Ende ne dordi dit niet bestaen, Al die werelt sal dit, sonder waen, 8515Ane u begripen harde sere, Ende men saels u spreken onnere, Ende men sal al clare weten ter tijt Dat gi hier af besculdecht sijt. Aldus ontbiet min here u: 8520Siet wat gijs wilt anevangen nu.” Alse Lanceloet verstont dese worde Hi gaf den knape scire antworde, Drove vander niemare ende gram, Alse die node inden campe quam: 8525”Live vrient, dese niemare Si es pijnlijc, ende si comt mi sware. Ic ben die gene die nembermere Ne hadde wille gehad no gere Om eneger dinc in ertrike 8530Te vechtene namelike Jegen min her Waleweine, bedi Hi es soe goet man, donket mi, Ende hi hevet mi oec gedaen Soe goet geselscap, sonder waen, 8535Sident dat ic irst ridderscap ontfinc; Maer hi beroept mi van ere dinc, Dats van verranessen, dat donke mi Soe swaer wesen, ic waerre bi Onteert ende gescint in elc hof, 8540Ja, en verwerdicker mi niet of; Bedie alse ieman beropen es Van verranessen, sijt seker des, Ende hi hem daer af nine verweerd, Hi werd bi dire sake meer onteert 8545Dan hi soude oft hi oppenbare Van anderen saken beropen ware. Hierbi doet uwen here verstaen, Wille hi dese sake anevaen, Ende borge geven, dat hi sal 8550Dese vorwaerden houden al, Hi sal mi al gewapent vinden Int velt, als hi hem wille binden Te campe te comene jegen mi Ende dit en secgic niet bedi 8555Dat ic van hem iet vervard bem, 245 Maer bidien dat ic hem Minde soe utermaten sere, In hadde begeerte nembermere Dat ic soude hebben geset minen 8560Lichame jegen den sinen, Camp te vechtene , sonder waen.” Die knape antwerde hem saen, Dat hi soude in corten dagen Sinen here die boetscap dragen. 8565Daerna sprac die coninc Bohort, Dat hi luttel hadde gehort So dulle boetscap van vroden man Alsem min her Walewein ontboet dan; “Bedie dat weten die liede wel, 8570Dat u die dinc noit gevel, Dat gi sine brodere niet verradelike Doet sloecht, maer oppenbaerlike, Aldaer dan doe waren mede Wel hondert ridders ter selver stede.” 8575Die coninc Lyoneel sprac doe sciere: “Hi doet lichte in sulker maniere Om dat hi hevet rouwe so groet Om sire brodere doet, Dat hi alse lief di doet hevet 8580Alsi lange aldus levet, Ende soude hem houdere wreken an Lancelote dan ane anderen man. Bi desen heeft hi namelike Lancelote beropen soe fellike.” 8585”Ic wane wel,” sprac Lanceloet doe, Dat cortelike sal comen daertoe, Dat wi den camp selen vechten, sonder waen; Ende in weet hoe hi sal vergaen. Wet wel, dat ic des seker bem, 8590Al quam ic te boven van hem, Ende ic sculdech ware af te slane Sijn hoeft, in daet niet, ic wane, Om al die werelt, bi desen, Dat hi mi soe goet man donct wesen; 8595Hi es man die levet nu, Die mi nine bestaet, secgic u, Dien ic meest in minen sinne Hebbe gemint ende noch minne, Sonder allene Arture den coninc.” 8600Doe sprac Bohort te deser dinc: “Gi sijt een wonderlijc here Dat gi Waleweine mint soe sere, Ende hi u, dat wi alle weten, Soe sere haet van doetveten.” |
XVII. Hoe de kamp genomen werd tussen Walewein en Lancelot en voorwaarden gemaakt. 8365 Nu laat het avontuur weten, Toen koning Arthur was gezeten Voor Gaunes met zijn leger Wel twee maand of meer, Hij zag wel dat hem van die 8370 Kleine eer zou geschieden; Omdat diegene die erbinnen waren Waren van erg grote waarde. Op een dag zei de koning Tot Walewein dit ding: 8375 “Ge hebt me zo’n ding laten bestaan Daar we nimmermeer van ontvangen Eer, dat is van deze oorlog nu Dat we hier hebben, zeg ik u, Tegen konings Bans geslacht; 8380 Want ze zijn ridders van grote macht: Men zou in geheel aardrijk Nergens vinden hun gelijke Nu laat ons voorzien wat wij Daar mee hebben te doen, omdat 8385 We zullen meer verliezen mogen Dan winnen aan deze oorlogen. Ze zijn in hun land, en ook zij Hebben hun vrienden hen nabij, En ze hebben vele ridders met hen. 8390 Me lijkt dat ik daarvan zeker ben, Haatte ons alzo zeer nu Zoals wij ze haten, ik zeg het u, We hadden hiervoor lang tevoren Alles dat we hadden nu verloren, 8395 Met dat ze zijn van grote macht En ridders van grote kracht. Nu laat ons voorzien,” sprak de koning, “Wat we mogen doen met dat ding.” Mijn heer Walewein hem antwoord gaf, 8400 Dat hij hem zou beraden daar af Met hem zelf, en antwoordde daar zo Wat zijn raad is wat men doet. Mijn heer Walewein was op die dag Peinzend meer dan hij tevoren plag. 8405 Toen hij een stuk had geweest 244 In gepeins, hij riep na deze Een knaap tot hem en zei: “Vaar binnen Gaunes zonder wachten, En zeg Lancelot, durft hij 8410 Hem te verweren tegen mij, Dat hij niet sloeg dood kwalijk Mijn broeders, en verraderlijk, Zeg hem dat ik geheel gereed ben Dat te beproeven daar op hem. 8415 En is het zaak dat hij In het kamp mag overwinnen mij, Mijn oom de koning zal gelijk Weerkeren dan in zijn land, En zal nimmermeer aanvallen 8420 Dat land van Gaunes, in geen manieren, Om enige zaak die tot deze Tussen ons en hem heeft gewezen. En gebeurt het alzo dat hij In het kamp wordt overwonnen van mij, 8425 Ik wil nimmer eisen dan, En wil dat blijft daaraan, Willen de twee koningen dan Worden konings Arthurs mannen; En willen ze niet aldus bestaan 8430 Te doen, zo zeg hem gelijk, Wie scheiden dan nimmermeer Van hen, bij Onze Heer, Eer ze zijn onteerd en dood.” Toen die knaap dit verstond, 8435 Hij werd toen wenend zeer En zei: “Aai lieve heer, Waarom heb je de wil zo groot U zelf te brengen ter dood? Omdat mijn heer Lancelot 8440 Is een goed ridder zonder gelijke. Wat zo mij daarna geschiedt, Deze boodschap doe ik niet, En ze gebeurt ook niet bij mij.” “Dit dient niet,” sprak hij, 8445 “Wat u spreekt: u moet, zonder waan, Die boodschap doen bestaan, Omdat in andere manieren Mag de oorlog niet falen. Het is wel recht dat de oorlog zij 8450 Geëindigd door hem en bij mij, Daarbij het begon, te waren; En zoals het geheel was laten varen Deed ik weer dit ding Beginnen mijn oom de koning; 8455 En het is recht dat ik hiervan schuw De eerste blijdschap en de eerste rouw. Ik wil wel dat u het weet al bloot, En zag ik er niet in mijn recht zo groot, Al mocht ik er winnen mede 8460 Van de hele wereld de beste stede, Ik verzamelde niet aan hem, Nadien dat ik weet en zeker ben Dat hij een van de beste ridders is Daar ik ooit vetrouwd was metmij. 8465 Maar dat weten de lieden allen, Zulke tijd dat het wel gebeurt Dat de beste ridder die leeft Onrecht en ontrouw in het kamp heeft, Dat hij moet wezen bij die daad 8470 Indien gelijk gerekend kwaad; En daar de kwaadste ridder die leeft Recht en trouw in het kamp heeft, De zwakke ridder mag bij deze In dat doen dapper en zeker wezen, 8475 Dit is de zaak daar ik bij dacht Te min Lancelot en vrees; Ik weet wel dat het onrecht is van hem. Hierom mag u minder zijn Om mij bang en andere mede, 480 Omdat God helpt in elke plaats De rechte, en in alle hoven, Dat is mijn hoop en mijn geloof.” Zoveel sprak mijnheer Walewein toen, Dat hem de knaap verbond daartoe, 8485 Dat hij die boodschap doen zal Die hem mijnheer Walewein beval. De knaap is de volgende dag gekomen Binnen Gaunes en heeft daar vernomen Lancelot, en is tot hem gegaan, 8490 En sprak deze woorden gelijk: “Heer, me heeft hier gezonden nu Mijn heer Walewein, en ontbiedt u, Was het zaak dat alzo geschiedde, Dat verzamelen uw lieden 8495 En de onze, zoals ze hebben gedaan, Het mocht het niet blijven, zonder waan, Er moest geschieden te die tijden Grote schade aan beide zijden. Mijn heer laat u bij mij verstaan, 8500 Is het zaak dat gij het durft bestaan, Dat hij is gereed tot die, Daar alle lieden toezien, Te beproeven dat ge ontrouw Zijn broeders dood sloeg en kwalijk; 8505 En mag hij u van deze Overwinnen, het moet uw dood wezen; En mag ge u van deze zaken Verweren en hem geloofwaardig maken De koning zijn oom zal in zijn land dan 8510 Weerkeren, en al zijn man, Zo dat hij u voort laten zal In vrede zijn leven al. En durft ge dit niet te bestaan, De hele wereld zal dit, zonder waan, 8515 Aan u begrijpen erg zeer, En men zal van u spreken oneer, En men zal al duidelijk weten ter tijd Dat ge hiervan beschuldigd bent. Aldus ontbiedt mijn heer u: 8520 Ziet wat gij wil aanvangen nu.” Toen Lancelot verstond deze woorden Hij gaf de knaap snel antwoord, Droevig van het nieuws en gram, Als een die node in het kamp kwam: 8525 “Lieve vriend, dit nieuws Ze is pijnlijk, en ze bekomt me zwaar. Ik ben diegene die nimmermeer Niet had wil gehad nog verlangen Om enige ding in aardrijk 8530 Te vechten namelijk Tegen mijn heer Walewein, omdat Hij is zo’n goede man, lijkt mij, En hij heeft me ook gedaan Zo’n goed gezelschap, zonder waan, 8535 Sinds dat ik eerst ridderschap ontving; Maar hij beroept me van een ding, Dat is van verraad, dat lijkt mij Zo zwaar te wezen, ik was er bij Onteerd en geschonden in elke hof, 8540 Ja, en verweerde ik er me niet of; Omdat als iemand beroepen is Van verraad, zij het zeker dit, En hij hem daarvan niet verweert, Hij wordt bij die zaak meer onteert 8545 Dan hij zou alsof hij openbaar Van andere zaken beroepen was. Hierbij laat uw heer verstaan, Wil hij deze zaak aanvangen, En borg geven, dat hij zal 8550 Deze voorwaarden houden al, Hij zal me geheel gewapend vinden In het veld, zoals hij hem wil binden Te kamp te komen tegen mij En dit zeg ik niet omdat 8555 Dat ik van hem iets bang ben, 245 Maar omdat ik hem Minde zo uitermate zeer, Ik had begeerte nimmermeer Dat ik zou hebben gezet mijn 8560 Lichaam tegen de zijne, Kamp te vechten, zonder waan.” De knaap antwoordde hem gelijk, Dat hij zou in korte dagen Zijn heer de boodschap dragen. 8565 Daarna sprak koning Bohort, Dat hij weinig had gehoord Zo’n dolle boodschap van verstandige man Zoals mijnheer Walewein ontbood dan; “Omdat weten de lieden wel, 8570 Dat u dat ding nooit gebeurde, Dat ge zijn broeder niet verraderlijk Dood sloeg, maar openbaar, Aldaar dan toen waren mede Wel honderd ridders terzelfder plaats.” 8575 Koning Lyoneel sprak toen snel: “Hij doet het licht in zo’n manier Omdat hij heeft rouw zo groot Om zijn broeders dood, Dat hij alzo lief de dood heeft 8580 Alzo lang aldus leeft, En zou hem houden te wreken aan Lancelot dan aan andere man. Bij deze heeft hij namelijk Lancelot beroepen zo fel.” 8585 “Ik meen wel,” sprak Lancelot toen, Dat het gauw zal komen daartoe, Dat we het kamp zullen vechten, zonder waan; En ik weet hoe het zal vergaan. Weet wel, dat ik dus zeker ben, 8590 Al kwam ik te boven van hem, En ik schuldig was af te slaan Zijn hoofd, ik deed het niet, ik waan, Om de hele wereld, bij deze, Dat hij me zo’n goede man lijkt te wezen; 8595 Hij is de man die leeft nu, Die me niet bestaat, zeg ik u, Die ik meest in mijn zin Heb bemind en nog min, Uitgezonderd alleen Arthur de koning.” 8600 Toen sprak Bohort tot dit ding: “Ge bent een wonderlijke heer Dat ge Walewein mint zo zeer, En hij u, dat we alle weten, Zo zeer haat van doodsvete.” |
|
8605Lanceloet antwerde hem mettien: “Bi trouwen, dit wonder mogedi sien; Hine sal mi niet numere Mogen haten also sere, In salne minnen, secgic u. 8610Ende in had niet geseit nu Dit so oppenbarlike van hem, Maer dat ic in poente bem Te stervene oft te levene, sonder waen, Nadien dat ic den camp moet angaen.” 8615Dusgedane worde sprac Lanceloet Van min her Waleweine daer al bloet, Dat hen allen wonderde sere Diet horden, ende prisden mere. Ende die knape die van Waleweine quam 8620Horde oec dese worde ende vernam. Hi sette hem ten wederkere Ende quam tote sinen here, Ende vertelde hem al die word Die hi van Lancelote hadde gehord, 8625Ende seide dat hi in gere maniren Vanden campe mochte falgiren, Conde hi den coninc Bohorde Daer af gesetten borge ende antworde, Ware dat sake dat inden pleine 8630Lanceloet mochte verwinnen Waleweine, Dat Artur die coninc also houde Te landewaerd keren soude. Walewein seide: “Ic sal hier of Den coninc selve doen belof, 8635Oft ic en wane wapine dragen Nembermer te genen dagen.” Nu ginc Walewein sonder beide Vorden coninc ende knielde ende seide: “Here, ic bidde u dat gi 8640Ene gichte wilt geven mi.” Die coninc gafse hem alsoe houde, Alse die niet wiste wat hi woude. Die coninc heeftene opgeheven. Walewein sprac: “Gi hebt mi gegeven 8645Dat gi min borge sult wesen Jegen coninc Bohorde van desen, Es dat sake dat Lanceloet mi In campe verwinnet, dat gi Sult dit besitten laten sciere, 8650Ende te Logres varen, in deser maniere, Dat gi en selt in genen kere Orloge beginnen nembermere Jegen den coninc Bohorde nu Ende jegen Lancelote, dat secgic u.” 8655Die coninc werd om dese worde Sere temayert, alse hise horde, Ende seide: “Hoe eest daertoe comen, Dat gi den camp hebt genomen Jegen Lancelote, secget mi saen 8660Bi wies rade hebdijt gedaen?” “Here,” sprac min her Walewein, “twaren, Dese sake was also gevaren, Dat niet bliven ne mach, di een Ne moter om sterven van ons tween, 8665Oft verwonnen gelovech wesen. Die sake es aldus van desen Gesekert in beiden siden, Ende gi selve moet in desen tiden Dat gi sult geloven dien van binnen, 8670Moge mi Lanceloet verwinnen Inden camp ofte doet slaen, Dat si selen hebben, sonder waen, Pais jegen u vortwerdmere, Dat gi henlieden gene dere 8675Ne sult doen, noch enege scaden, En ware dat si u eer mesdaden.” “Sekerlike, neve,” sprac die coninc, “Ic ben drove om dese dinc. Inne was in langen so gram 8680Om sake die mi te voren quam. En es nu in al eertrike Geen riddere, gewaerlike, En ware mi liver so comen Dat gi jegen hem camp had genomen 8685Dan jegen hem, dat secgic u; Bedie hi es wel kinlike nu Die waerdste riddere als tevoren Van alder werelt ute vercoren. Hieromme eest dat ic duchte 8690Te seerre om u ende vruchte.” “Here,” sprac min her Walewein saen, “Die sake es alsoe gedaen Dat si niet achterbliven mach. Ende al mocht bliven heden den dach, 8695Ic ne doget in genen kere, Want ic hatene soe sere, Dat ic eer storve nu ter uren, Ic ne soude mi eer aventuren Hem doet te slane in alre manire. 8700Ware mi God dan so godertire Dat ickene toter doet gebrochte, Ende ic mire broder doet wreken mochte, Sone soudic hebben nembermeer, Wat so mins gesciede, rouwe no seer. 8705Ende eest dat hi mi slaet doet, 246 Soe sal inde nemen min rouwe groet, Dien ic dach ende nacht make. Ende om bat te sine te gemake, Oft doet ofte levende , sciere 8710In eneger hande maniere, So hebbic desen camp dus bestaen.” “Live neve,” sprac die coninc saen, “God onse here die moet wesen In onse hulpe van desen.” 8715Her Walewein riep den knape saen Die de boetscap hadde gedaen: “Ganc, sech Lancelote dat hi Come spreken den coninc ende mi Tuschen den here enter port. 8720Ende hi come, ende Bohort, Ongewapent, entie coninc Lyoen. Ende min here sal oec alsoe doen, Ende alle diegene, sonder waen, Die met hem daer selen gaen.” 8725Die knape voer van hem nadat, Ende voer doe tote in die stat, Ende vant Lancelote ende Bohorde Ende Lyonele, alsict horde, Daer si hadden haren raet doe, 8730Ende spraken daeraf embertoe, Vandien dat hen ontboet Walewein. Ende Lanceloet seide daer al plein Dattet hem leet was van desen Dattie camp ember moeste wesen, 8735Ende seide dat int here, twaren, Gene twee ridders ne waren, Hine hadde liver al in een Den camp te vechtene jegen hen tween, Dan te vechtene manlike 8740Jegen Walewein al eenlike, Om dat hine minde so sere. Die knape sprac tot hem: “Here, U ontbiet Artur die coninc Ende min her Walewein dese dinc. 8745Dat gise comt spreken ende sien Al ongewapent onder u drien Daer buten. Die coninc sal sciere Daer comen in sulker maniere, Ende men sal doen daer ter stede 8750An beiden siden sekerhede, Dat nieman en sal, sonder waen. Vanden vorwaerden achtergaen.” Lanceloet antwerde also houde.” Dat hire gerne varen soude. 8755Die knape keerde ende quam te hant Daer hi den coninc ende Waleweine vant, Ende seide hen tier stonden Dat hi an Lancelote hadde vonden. Die coninc sat doe op metter vard 8760Ende hi porrede derward, Ende dede met hem varen Den coninc Karados daer twaren, Ende sinen neve Waleweine. Tirst datsi quamen inden pleine 8765Worden si geware ende vernamen Dat Lanceloet ende Bohort quamen, Ende Hestor, gevaren uter port. Tirst dat si quamen soe vort, Dat Lancelote soe dochte 8770Dat elc jegen anderen spreken mochte, Lanceloet sprac te hant dese worde Toten coninc Bohorde: “Neve, laet ons beten nu ter ure Jegen min here den coninc Arture, 8775Die dalrebeste man es nu Van alder werelt, secgic u.” Hi antwerde hem altehant, Jegen sinen doetslagenen viant Sone wilt hi beten niet. 8780Alse min her Lanceloet dat siet Sprac hi doe: “Wie dat viant es, Ic ne sal altoes niet laten des, Ic ne sal beten metter vard Om die minne die ic hebbe te hemward.” 8785Ende hi beette ter eerden doe, Ende die met hem waren daden alsoe. Alse die coninc dit hadde verstaen Togedijt den anderen also saen Ende seide aldus: “Bi mire trowen, 8790Vele dogeden machmen scouwen An dese twee, daermense bi Es sculdech te minne, donke mi; Bedie in hen es hoveschede Ende daertoe grote goethede, 8795Meer dan in anderen lieden es nu; Ende van ridderscepe, secgic u, Sijn si so bewarent, dat haer gelike Nieweren en es in al ertrike. Vergave God onse here, 8800Dat onder onslieden numere Alse grote minne mochte wesen Alse heeft gesijn vor desen, Ic soude blider sijn daer ave Dan oft mi ieman gave 8805Die beste scat die es op aerde.” Doe beette hi van sinen paerde Jegen henlieden, ende alsoe dede Al sijn geselscap mede. Ende alse Lanceloet dat vernam, 8810Dat hi biden coninc Artur quam, Hi groette al bescaemt den coninc, Alse dien scamelheit overginc. Die coninc en grotets niet; hi dochte Dattere Walewein om belgen mochte. 8815Lanceloet: “Her coninc,” sprac doe hi, “Gi ontboet mi te sprekene, bedi Soe benic hier comen om dat horen Wat gi mi wilt lecgen te voren.” Mijn her Walewein spranc te hant vort, 8820Ende sprac over den coninc dese wort: “Lanceloet, min here die coninc Es hier comen om die dinc Dat hi u wille doen dat gi Versocht hebt vore nu ane mi. 8825Gi wet wel, dat wi hebben nu Enen camp genomen tuscen mi ende u, Alse van verranessen groet Van minen broderen, die gi sloecht doet In verranessen ende ongetroulike. 8830Dit wetewi alle gemeinlike. Ic ben beropere van desen, Ende gi sulter verwerre af wesen. Om dat gi wilt dat dus inde name Ende dattere geen orloge af quame 8835Soe sal u min here beloven, Comdi van mi te boven, Ende gi den camp mogt verwinnen, Dat hi niet en sal beginnen U te orlogen nu vortmere, 8840No man van sinentwegen doen dere, Ende selen dit lant laten te hant, Ende wederkeren in haer lant.” Lanceloet hierop antwerde gaf: “Her Walewein, ic soude gerne hier af 8845Sien, mocht sijn bi wille van u, Dattie camp achterbleve nu; Nochtan sout sijn te minen onneren, Ende men sout mi te bloetheiden keren. Maer gi hebt so vele dor mi gedaen, 8850Ende min here die coninc, sonder waen, Dat mi qualike mach toecomen nu Wille te vechtene jegen u. Dit ne doet mi gene bloethede, Noch dat ic u ontsie mede, 8855Maer die minne die ic hebbe tuward; 247 Want alsic sitten sal op min part Ende mine wapine hebbe an, Eest Gode lief, ic wane dan Mi wel verweren jegen u. 8860Dit ne secgic niet in rome nu, No bedien niet, gine sijt mede Die beste riddere van kerstenhede, Maer om dat ic soe gerne name Pais jegen u, waerd u bequame; 8865Want mochtic uwen pais bejagen, Ic soude doen met minen magen Al dat gi mi const geeyscen dan. Ic soude gerne werden u man, Ende Hestor min broder mede, 8870U souden doen manscap hier ter stede Al onse geslachte gemeinlike, Sonder die twee coninge al eenlike: Van hen ne gedogic niet, sonder waen, Dat si yemanne werden onderdaen. 8875Dit willic dor u doen, here. Daertoe willic noch doen mere, Her Walewein, wildi; ic sal u noch teren Vore hen allen ten heilegen sweren Dat ic morgen vor primtiden 8880Uter stede van Gaunes sal riden Ende gaen in ellendechede, Wllen ende barevoet mede, Sonder geselscap; ende ic sal Dit doen tien jaer, hebbics geval. 8885Stervic binnen dien tien jaren Ic vergeve u mine doet, twaren, Ende gi sult al quite wesen Jegen min geslechte van desen. Onne mi God dat ic kere daernaer 8890Alse leden selen sijn die tien jaer, Ende gi dan ende min here die coninc Levende sijt, ic begere ene dinc, Dat ic hebben moge dan U geselscap vort an 8895Also goet alsic vore nu Menechwerf hebbe gehad met u. Here, ic ben oec noch gereet Te doene enen anderen eet, Dat ic noit wetende daertoe quam 8900Dat ic Gariette sijn lijf nam, Ende dat ic met sire doet [ben] begrepen Met rouwe, niet met bliscepen. Ende al dit biedic te doene u, Niet om vrese die ic hebbe nu, 8905Maer ic doet bi redenen allene. Verstaet wat icker in mene, Dats dat mi donct jamber groet Slaet deen van ons tween den anderen doet.” Alse die coninc verstont dat Lanceloet 8910Waleweine so grote redene boet, Hi werd al tebarenteert scire: Hine waende in gene manire Dat Lanceloet dit soude hebben gedaen. Hi sprac tote Waleweine saen, 8915Ende seide al wenender ogen: “Neve, verstaet dit togen Dat u hevet geboden Lanceloet. Hi biet u redene herde groet. Soe [hoech] man als hi es, sekerlike, 8920En boet noit desgelike.” Mijnher Walewein sprac daer ter stede: “Daertoe en hulpt niet gebeden. Ic hadde liver datmen mi name Ende datmen mi dor minen lichame 8925Ene glavie te hant stake, Ende men mi uten buke trake Mijn herte, dan ic soude afgaen Van dat ic te done hebbe bestaen, Soe watter mi af wille geven 8930Onse here, soe doet oft leven.” Hi boet te hant sijn wedde vort Ende sprac ten coninc dese wort: “Here, siet mi hier, ic bem Al gereet te provene op hem 8935Dat hi doet sloech ongetrowelike Mine brodere ende qualike.” Lanceloet vore den coninc quam Al wenende ende sere gram: “Here, nadat comen es te dien, 8940Dattie camp ember moet gescien, En verwerdic mi niet jegen hem Daer af dat ic beropen bem, Men soude mi nu niet, live here, Over riddere houden nembermere. 8945Siet hier, min wedde gevic u Om mi te verweerne nu. Hets mi leet dat ict doen moet. Ende oft min her Waleweine donct goet, Dattie camp margen si 8950Vroech, tuscen hem ende mi.” Ende die coninc onfinc tien tiden Die wedden in beiden siden. Doe seide Lanceloet toten coninc: “Here, ic versoeke an u die dinc, 8955Dat gi mi wilt alse coninc geloven, Comic vanden campe te boven, Ende icken verwinne, dat gi te hant Sult wederkeren in u lant, Ende uwe liede ende uwe man, 8960In maniren dat gi vort an Niet sult doen met uwer machte, No u man, no u geslachte, Het ne ware dat sake, here, Dat wi jegen u mesdaden ere.” 8965Mettesen scieden die heren. Alse Hestor soude van hen keren Seide hi: “Alsulpe mi God, Gi hebt wederseit een scone gebot,” (Tot min her Waleweine hier ter stede,) 8970”Ende die scoenste baten mede, Die oit soe hoech man ende so groet Alse min here es, ridder boet. Ic wilde wel in mine ziele Dat u van desen mesfiele, 8975Alsic wane dat sal, sonder waen.” Lanceloet dedene swigen saen. Noit man sach te gere stede Manne driven soe grote droefhede Alse min her Iwain hadde van desen 8980Alsi wiste dattie camp soude wesen. Hi quam doe met groten sere Te Waleweine ende lachtert hem sere Dat hi daertoe ware comen Dat hi den camp hadde genomen 8985Jegen den besten riddere namelike, Die was in al eertrike. Hi seide tot hem vord saen: “Here, twi hebdi dit gedaen? Gi sijt int onrecht van desen, 8990Ende sijn verweren sal recht wesen. Gine bestont sulc wonder noit ere.” Walewein seide doe: “Live here, Om dat ic wel weet dat es mijn Dat recht, ende dat onrecht sijn, 8995Wet wel, dat ic te sekerre bem Daer ombe te vechtene jegen hem, Al ware hi, sijt seker des, Noch alse goet riddere alse hi es.” “Ic wilt mi ware gecost, sekerlike,” 9000Sprac die coninc, “half min conincrike Ende die sake niet comen ware Aldus verre vort int oppenbare. Nadien dattie camp moet vortgaen Laet ons sien wat best es gedaen.” 9005Daerna sprac die coninc Artur vort 248 Tote minen [here] Ywaine dese wort: “Noch heeft min neve gedaen Een merre wonder suldi verstaen. Lanceloet boet hem tot al desen 9010Dat hi sijn man wilde wesen Ende al sijn geslechte algemene, Sonder die twee coninge allene, Ende dat hi in ellenden wille gaen, Wllen ende barevoet, sonder waen. 9015Sonder enech geselscap, tien jaer, In dien dat hi moeste daernaer In onse geselscap also wesen Als hi hadde gesijn vor desen.” Mijn her Ywain sprac: “Dit gebot 9020Wats scone, alse hulpe mi God. Ic ne sie in desen niet nu Danne onredene in u. God mote in u hulpe wesen, Dat u niet mesfalle van desen.” 9025Indes conincs Arturs here was Groet rouwe gedreven dor das Alsi daer hadden verstaen van desen Dattie camp ember soude wesen. Ende die van binnen ne waren 9030Niet tonpaise van deser maren, Alsi hadden verstaen dat Lanceloet Waleweine soe grote redene boet; Ende si seiden alle, dat van dien Waleweine met rechte soude mescien 9035Bi sire groter verweenthede Ende bi sire hoverden mede. Lanceloet waecte dien nacht vort In die meestekerke vander port. Ende hi es te biechten gegaen 9040Enen ertschenbiscop, sonder waen; Hi ontsach hem in sijn gedochte Dattet hem mesfallen mochte Jegen min her Waleweine inden strijt; Want hi wiste wel dat hi tere tijt 9045Dat hi sinen broderen haer lijf nam. Tirst dattie dageraet quam Ginc hi toter primtijt slapen, Ende die ridders ende die knapen Die met hem hadden gewaect dare. 9050Als hi der primtijt werd geware Stont hi op en cleetde hem saen. Als hi in die zale quam gegaen Werd hi geware dat tier steden Vele hoger liede sijns ontbeden. 9055Hi eiscede sine wapine doe, Diemen hem ter vaerd brachte toe. Daer mochtmen sien te dien doene Trecken vele hoger baroene, Ende elkerlijc pijndem van dien 9060Hoe hi hem dinen mochte ende besien Soe dat hem ne gene saken Van die hem bedorsten gebraken. Ende alsine hadden berect Soe si best mochten, sijn si getrect 9065Uten palayse ten hoveward. Doe sat Lanceloet daer op een part, Dat harde wel doe was berect, Ende al met ysere overdect. Die andere saten op daernaer, 9070Die hem geselscap hilden daer. Hi voer aldus uter port mettien, Datmen in sijn geselscap mochte sien Sulke tiendusent man wesen, Dattere geen was van desen, 9075Hine hadde hem lude ende stille Wel geset, dore Lanceloets wille, Ja, in aventuren vander doet, Hads te doene gehad Lanceloet. Nu selewi swigen van desen, 9080Ende selen vanden campe lesen. |
8605 Lancelot antwoordde hem meteen: “Bij trouw, dit wonder mag ge zien; Hij zal me niet nu meer Mogen haten alzo zeer, Ik zal hem minnen, zeg ik u. 8610 En ik had niet gezegd nu Dit zo openbaar van hem, Maar dat ik in het punt ben Te sterven of te leven, zonder waan, Nadien dat ik het kamp moet aangaan.” 8615 Dusdanige woorden sprak Lancelot Van mijnheer Walewein daar al bloot, Dat hen allen verwonderde zeer Die het hoorden, en prezen meer. En de knaap die van Walewein kwam 8620 Hoorde ook deze woorden en vernam. Hij zette zich tot weerkeren En kwam tot zijn heer, En vertelde hem al die woorden Die hij van Lancelot had gehoord, 8625 En zei dat hij in geen manieren Van het kamp mocht falen, Kon hij koning Bohort Daarvan zetten borg en antwoord, Ware dat zaak dat in het plein 8630 Lancelot mocht overwinnen Walewein, Dat Arthur de koning alzo te houden Te land waart keren zou. Walewein zei: “Ik zal hier of De koning zelf doen belofte, 8635 Of ik waan wapens te dragen Nimmermeer te geen dagen.” Nu ging Walewein zonder wachten Voor de koning en knielde en zei: “Heer, ik bid u dat gij 8640 Een gift wil geven mij.” De koning gaf ze hem alzo te houden, Als een die niet wist wat hij wou. De koning heeft hem opgeheven. Walewein sprak: “Ge hebt me gegeven 8645 Dat ge mijn borg zal wezen Tegen koning Bohort van deze, Is het zaak dat Lancelot mij In kamp overwint, dat gij Zal dit bezetten laten snel, 8650 En te Londen varen, in deze manier, Dat ge zal in geen keer Oorlog beginnen nimmermeer Tegen koning Bohort nu En tegen Lancelot, dat zeg ik u.” 8655 De koning werd om deze woorden Zeer ontsteld, toen hij ze hoorde, En zei: “Hoe is het daartoe gekomen, Dat ge de kamp hebt genomen Tegen Lancelot, zeg het me gelijk 8660 Bij wiens raad heb jij het gedaan?” “Heer,” sprak mijn heer Walewein, “te waren, Deze zaak was alzo gevaren, Dat niet blijven mag, de een Moet er om sterven van ons twee, 8665 Of overwonnen betrouwbaar te wezen. De zaak is aldus van deze Verzekerd aan beide zijden, En ge zelf moet in deze tijden Dat ge zal beloven die vanbinnen, 8670 Mag me Lancelot overwinnen In het kamp of dood slaan, Dat ze zullen hebben, zonder waan, Vrede tegen u voortaan meer, Dat ge hen lieden geen deer 8675 Zal doen, nog enige schade, Tenzij dat ze u eer misdeden.” “Zekerlijk, neef,” sprak de koning, “Ik ben droevig om dit ding. Ik was in lang zo gram 8680 Om zaken die me tevoren kwam. En is nu in heel aardrijk Geen ridder, waarlijk, En was me liever zo gekomen Dat ge tegen hem kamp had genomen 8685 Dan tegen hem, dat zeg ik u; Omdat hij is wel kennelijk nu De waardigste ridder zoals tevoren Van de hele wereld uitverkoren. Hierom is het dat ik ducht 8690 Te zeer om u en vrees.” “Heer,” sprak mijn heer Walewein gelijk, “Die zaak is alzo gedaan Dat ze niet achterblijven mag. En al mocht blijven heden de dag, 8695 Ik doe het in geen keer, Want ik haat hem zo zeer, Zodat ik eerder stierf nu ter uren, Ik zou me eerder avonturen Hem dood te slaan in alle manieren. 8700 Was me God dan zo goedertieren Dat ik hem tot de dood bracht, En ik mijn broeders dood wreken mocht, Zo zou ik hebben nimmermeer, Wat zo mij geschiedde, rouw nog zeer. 8705 En is het dat hij me slaat dood, 246 Zo zal einde nemen mijn rouw groot, Die ik dag en nacht maak. En om beter te zijn te gemak, Of dood of levend, snel 8710 In enigerhande manier, Zo heb ik dit kamp aldus bestaan.” “Lieve neef,” sprak de koning gelijk, “God Onze Heer die moet wezen In onze hulp van deze.” 8715 Heer Walewein riep de knaap gelijk Die de boodschap had gedaan: “Ga, zeg Lancelot dat hij Komt spreken de koning en mij Tussen het leger en de poort. 8720 En hij komt, en Bohort, Ongewapend, en koning Lyoneel. En mijn heer zal ook alzo doen, En al diegene, zonder waan, Die met hem daar zullen gaan.” 8725 De knaap voer van hem nadat, En voer toen tot in die stad, En vond Lancelot en Bohort En Lyoneel, zoals ik het hoorde, Daar ze hadden hun raad toen, 8730 En spraken daarvan immer toe, Van die dat hen ontbood Walewein. En Lancelot zei daar al vlak Dat het hem leed was van deze Dat het kamp er immer moest wezen, 8735 En zei dat in het leger, te waren, Geen twee ridders waren, Hij had ze liever al geheel Het kamp te vechten tegen hen twee, Dan te vechten mannelijk 8740 Tegen Walewein al alleen, Omdat hij hem minde zo zeer. De knaap sprak tot hem: “Heer, U ontbiedt Arthur de koning En mijn heer Walewein dit ding. 8745 Dat ge ze komt spreken en zien Geheel ongewapend onder u drieën Daarbuiten. De koning zal snel Daar komen in zo’n manier, En men zal doen daar ter plaatse 8750 Aan beiden zijden zekerheden, Dat niemand zal, zonder waan. Van de voorwaarden achtergaan.” Lancelot antwoordde alzo te houden.” Dat hij er graag varen zou. 8755 De knaap keerde en kwam gelijk Daar hij de koning en Walewein vond, En zei hen te die stonden Dat hij aan Lancelot had gevonden. De koning zat toen op met een vaart 8760 En hij ging derwaarts, En liet met hem varen De koning Karados daar te waren, En zijn neef Walewein. Ten eerste dat ze kwamen in het plein 8765 Worden ze gewaar en vernamen Dat Lancelot en Bohort kwamen, En Hestor, gevaren uit de poort. Ten eerste dat ze kwamen zo voort, Dat Lancelot zo dacht 8770 Dat elk tegen de andere spreken mocht, Lancelot sprak gelijk deze woorden Tot koning Bohort: “Neef, laat ons verbeteren nu ter ure Tegen mijn heer de koning Arthur, 8775 Die de allerbeste man is nu Van de hele wereld, zeg ik u.” Hij antwoordde hem gelijk, Tegen zijn doodsvijand Zo wil hij verbeteren niet. 8780 Als mijnheer Lancelot dat ziet Sprak hij toen: “Wie dat de vijand is, Ik zal het altijd niet laten dit, Ik zal verbeteren met een vaart Om de minne die ik heb tot hem waart.” 8785 En hij steeg af ter aarden toen, En die met hem waren deden alzo. Toen de koning dit had verstaan Toonde hij het de andere alzo gelijk En zei aldus: “Bij mijn trouw, 8790 Vele deugden mag men aanschouwen Aan deze twee, daar men ze bij Is schuldig te minnen, lijkt mij; Omdat in hen is hoffelijkheden En daartoe grote goedheden, 8795 Meer dan in anderen lieden is nu; En van ridderschap, zeg ik u, Zijn ze zo bewaard, dat haar gelijke Nergens is in geheel aardrijk. Vergaf God Onze Heer, 8800 Dat onder ons lieden nu meer Alzo grote minne mocht wezen Zoals heeft geweest voor dezen, Ik zou blijer zijn daarvan Dan of me iemand gaf 8805 De beste schat die is op aarde.” Toen steeg hij af van zijn paard Tegen hen lieden, en alzo deed Al zijn gezelschap mede. En toen Lancelot dat vernam, 8810 Dat hij bij koning Arthur kwam, Hij begroette geheel beschaamd de koning, Toen die beschaamdheid overging. De koning begroette hem niet; hij dacht Dat hij Walewein erom verbolgen mocht. 8815 Lancelot: “Heer koning,” sprak toen hij, “Ge ontbood me te spreken, bij die Zo ben ik hier gekomen om dat te horen Wat ge me wil leggen tevoren.” Mijn heer Walewein sprong gelijk voort, 8820 En sprak voor de koning dit woord: “Lancelot, mijn heer de koning Is hier gekomen om dat ding Dat hij uw wil doet dat gij Verzocht hebt tevoren nu aan mij. 8825 Ge weet wel, dat we hebben nu Een kamp genomen tussen mij en u, Als van verraad groot Van mijn broeders, die ge sloeg dood In verraad en ontrouw. 8830 Dit weten we alle algemeen. Ik ben beroeper van deze, En ge zal er verweerder van wezen. Omdat ge wil dat dus einde nam En dat er geen oorlog van kwam 8835 Zo zal u mijnheer beloven, Kom je van mij te boven, En ge het kamp mag overwinnen, Dat hij niet zal beginnen U te beoorlogen nu voort meer, 8840 Nog man van de zijne doen deer, En zullen dit land verlaten gelijk, En weerkeren in hun land.” Lancelot hierop antwoord gaf: “Heer Walewein, ik zou graag hiervan 8845 Zien, mocht zijn bij wil van u, Dat het kamp achterbleef nu; Nochtans zou het zijn tot mijn oneer, En men zou het mij te bangheden keren. Maar ge hebt zoveel voor mij gedaan, 8850 En mijn heer de koning, zonder waan, Dat me kwalijk mag toekomen nu Wil te vechten tegen u. Dit doet me geen bangheden, Nog dat ik u ontzie mede, 8855 Maar de minne die ik heb te u waart; 247 Want als ik zitten zal op mijn paard En mijn wapens heb aan, Is het God lief, ik waan dan Me wel verweren tegen u. 8860 Dit zeg ik niet in Rome nu, Nog omdien niet, ge bent mede De beste ridder van christenheden, Maar omdat ik zo graag nam Vrede tegen u, was het u bekwaam; 8865 Want mocht ik uw vrede bejagen, Ik zou doen met mijn verwanten Al dat ge me kon eisen dan. Ik zou graag worden uw man, En Hestor mijn broeder mede, 8870 U zouden doen manschap hier ter plaatse Al ons geslacht algemeen, Uitgezonderd de twee koningen al alleen: Van hen gedoog ik niet, zonder waan, Dat ze iemand worden onderdaan. 8875 Dit wil ik voor u doen, heer. Daartoe wil ik nog doen meer, Heer Walewein, wil gij; ik zal u nog te eren Voor hen alle heiligen zweren Dat ik morgen voor priemtijd 8880 Uit de stede van Gaunes zal rijden En gaan in ellendigheden, Alleen en barrevoets mede, Zonder gezelschap; en ik zal Dit doen tien jaar, heb ik geluk. 8885 Sterf ik binnen die tien jaren Ik vergeef u mijn dood, te waren, En ge zal geheel kwijt wezen Tegen mijn geslacht van deze. Gunt me God dat ik keer daarnaar 8890 Als geleden zullen zijn die tien jaar, En ge dan en mijn heer de koning Levend bent, ik begeer een ding, Dat ik hebben mag dan Uw gezelschap voortaan 8895 Alzo goed zoals ik voor nu Vaak heb gehad met u. Heer, ik ben ook nog gereed Te doen een andere eed, Dat ik nooit wetende daartoe kwam 8900 Dat ik Gariet zijn lijf nam, En dat ik met zijn dood ben begrepen Met rouw, niet met blijdschap. En al dit bied ik te doen u, Niet om vrees die ik heb nu, 8905 Maar ik doe het bij redenen alleen. Versta wat ik erin meen, Dat is dat me lijkt jammer groot Slaat de een van ons tweeën de andere dood.” Toen de koning verstond dat Lancelot 8910 Walewein zo’n grote reden bood, Hij werd geheel beschaamd snel: Hij waande in geen manier Dat Lancelot dit zou hebben gedaan. Hij sprak tot Walewein gelijk, 8915 En zei al met wenende ogen: “Neef, versta dit tonen Dat u heeft geboden Lancelot. Hij biedt u reden erg groot. Zo hoge man als hij is, zekerlijk, 8920 Bood nooit dergelijks.” Mijnheer Walewein sprak daar ter plaatse: “Daartoe helpt niet gebeden. Ik had liever dat men mij nam En dat men mij door mijn lichaam 8925 Een lans gelijk stak, En men me uit de buik trok Mijn hart, dan ik zou afgaan Van dat ik te doen heb bestaan, Zowat je er me van wil geven 8930 Onze Heer, zo dood of leven.” Hij bood gelijk zijn pand voort En sprak tot de koning dit woord: “Heer, zie me hier, ik ben Geheel gereed te beproeven op hem 8935 Dat hij dood sloeg ontrouw Mijn broeder en kwalijk.” Lancelot voor de koning kwam Al wenend en zeer gram: “Heer, nadat het gekomen is tot die, 8940 Dat het kamp immer moet geschieden, En verweer ik me niet tegen hem Daarvan dat ik beroepen ben, Men zou me nu niet, lieve heer, Voor ridder houden nimmermeer. 8945 Zie hier, mijn pand geef ik u Om me te verweren nu. Het is me leed dat ik het doen moet. En als mijn heer Walewein het lijkt goed, Dat het kamp morgen is 8950 Vroeg, tussen hem en mij.” En de koning ontving te die tijden De panden aan beide zijden. Toen zei Lancelot tot de koning: “Heer, ik verzoek aan u dat ding, 8955 Dat ge me wil als koning beloven, Kom ik van het kamp te boven, En ik hem overwin, dat ge gelijk Zal wederkeren in uw land, En uw lieden en uw man, 8960 In manieren dat ge voortaan Niets zal doen met uw macht, Nog uw man, nog uw geslacht, Tenzij het was zaak, heer, Dat we tegen u misdeden eerder.” 8965 Met dezen scheiden de heren. Toen Hestor van hen zou keren Zei hij: “Alzo helpt me God, Ge hebt weerlegd een schoon bod,” (Tot mijn heer Walewein hier ter plaatse,) 8970 “En de schoonste baten mede, Die ooit zo’n hoge man en zo groot Zoals mijn heer is, ridder bood. Ik wilde wel in mijn ziel Dat u van deze misviel, 8975 Zoals ik waan dat het zal, zonder waan.” Lancelot liet hem zwijgen gelijk. Nooit zag een man te geen plaats Mannen drijven zulke grote droefheden Zoals mijn heer Iwain had van deze 8980 Toen hij wist dat het kamp er zou wezen. Hij kwam toen met grote zeer Te Walewein en lachte hem uit zeer Dat hij daartoe was gekomen Dat hij het kamp had genomen 8985 Tegen de beste ridder namelijk, Die was in hele aardrijk. Hij zei tot hem voort gelijk: “Heer, waarom heb je dit gedaan? Ge bent in het onrecht van deze, 8990 En zijn verweren zal recht wezen. Ge bestond zulk wonder nooit eerder.” Walewein zei toen: “Lieve heer, Omdat ik wel weet dat is mijn Dat recht, en dat onrecht zijn, 8995 Weet wel, dat ik te zeker ben Daarom te vechten tegen hem, Al was hij, zij het zeker dit, Nog alzo goede ridder zoals hij is.” “Ik wil het me wat kost, zekerlijk,” 9000 Sprak de koning, “half mijn koninkrijk En die zaak niet gekomen was Aldus ver voort in het openbaar. Nadien dat het kamp moet voortgaan Laat ons zien wat het beste is gedaan.” 9005 Daarna sprak koning Arthur voort 248 Tot mijn heer Ywain dit woord: “Nog heeft mijn neef gedaan Een meer wonder zal ge verstaan. Lancelot bood hem tot al deze 9010 Dat hij zijn man wilde wezen En al zijn geslacht algemeen, Uitgezonderd de twee koningen alleen, En dat hij in ellende wil gaan, Alleen en barrevoets, zonder waan. 9015 Zonder enig gezelschap, tien jaar, Indien dat hij moest daarnaar In ons gezelschap alzo wezen Zoals hij had geweest voor deze.” Mijn heer Ywain sprak: “Dit bod 9020 Wat is schoon, alzo helpt me God. Ik zie in deze niet nu Dan onvrede in u. God moet in uw hulp wezen, Zodat het u niet misvalt van deze.” 9025 In konings Arthurs leger was Grote rouw gedreven door dat Toen ze daar hadden verstaan van deze Dat het kamp immer zou wezen. En die van binnen waren 9030 Niet ontevreden van dit bericht, Toen ze hadden verstaan dat Lancelot Walewein zo’n grote reden bood; En ze zeiden allen, dat van die Walewein met recht zou misgaan 9035 Bij zijn grote verwaandheden En bij zijn hovaardigheden mede. Lancelot waakte die nacht voort In de hoofdkerk van de poort. En hij is te biecht gegaan 9040 Een aartsbisschop, zonder waan; Hij ontzag hem in zijn gedachte Dat het hem misvallen mocht Tegen mijn heer Walewein in de strijd; Want hij wist wel dat hij te ene tijd 9045 Dat hij zijn broeders hun lijf nam. Ten eerste dat de dageraad kwam Ging hij tot priemtijd slapen, En de ridders en de knapen Die met hem hadden gewaakt daar. 9050 Toen hij de priemtijd werd gewaar Stond hij op en kleedde hem gelijk. Toen hij in de zaal kwam gegaan Werd hij gewaar dat te die plaatsen Vele hoge lieden op hem wachten. 9055 Hij eiste zijn wapens toen, Die men hem ter vaart bracht toe. Daar mocht men zien tot dat doen Trekken vele hoge baronnen, En elk dacht van die 9060 Hoe hij hem dienen mocht en bezien Zodat hem geen zaken Van die hem nodig waren ontbraken. En toen ze hem hadden bedekt Zo ze het best mochten, zijn ze getrokken 9065 Uit het paleis ten hof waart. Toen zat Lancelot daar op een paard, Dat erg goed toen was bedekt, En geheel met ijzer overdekt. De andere zaten op daarnaar, 9070 Die hem gezelschap hielden daar. Hij voer aldus uit de poort meteen, Zodat men in zijn gezelschap mocht zien Sommige tienduizend man te wezen, Dat er geen was van dezen, 9075 Hij had hem luid en stil Goed gezet, door Lancelots wil, Ja, in avonturen van de dood, Had te doen gehad Lancelot. Nu zullen we zwijgen van deze, 9080 En zullen van het kamp lezen. |
|
XVIII. Die camp tusschen Waleweine ende Lancelote. Daventure seget dat si quamen In enen mersc, daer si vernamen Dattie camp soude wesen: Ende ne geen van allen desen 9085Sone quam daer, dan alleine Lanceloet daer inden pleine; Ende in die plaetse bleef niemen, Sine bleven alle houdende sniemen Neven der port buten den mure. 9090Ende die vanden heren daden tier ure Den here Waleweine sitten op sijn part, Ende trecken ter plaetsenward In dire maniren dat hadden gedaen Die vander stede, sonder waen. 9095Die coninc Artur nam te hant Waleweine doe bi sire hant Ende gebrachtene int crijt. Hi weende alse sere ter selver tijt Als oft hi hadde gesien al bloet 9100Al die werelt vor heme doet. Daerna es die coninc Bohort comen Ende hevet Lancelote genomen Bider rechter hant, sonder waen, Ende leitdene int crijt saen, 9105Ende hi seide: “Vard in nu, here. Dat u God mote geven ere Van desen campe daer gi in sijt.” Ende Lanceloet seinde hem te dire tijt. Die dach was scone ende claer: 9110Ende die sonne si sceen daer Op hare wapine clare ende roet, Ende die ridders waren sonder genoet. Si liten dorsse vaste lopen: Si gingense metten sporen nopen 9115Ende liten haer glavien sinken doe. Ende met dat elc anderen liep toe Soe vielen si beide te samen Met scilde ende met lichamen, Ende onderhorten hen daer bede 9120Met borsten ende met ansichte mede, Dat si beidegadere, des gelovet, Ter eerden vielen soe verdovet, Ende soe versuft, oft si bede Doet hadden gesijn optie stede. 9125Tirst dat hen gevoelden die parde Ontladen, si lipen harre varde, Dattere negeen hant an ne sloech: Si hadden daer te doene gnoech. Daer die twee ridders alsoe lagen 9130Mochtmen horen, die daer toe sagen, Menegen goeden man temayeren Ende rouwech sijn in vele maniren. Int utinde es, sonder waen, Mijn her Lanceloet opgestaen 9135Ende dede sine hant an sijn swaerd; Maer hi was soe verdoeft itoewaerd Vanden valle dien hi vel; Ende Walewein stont op alsoe wel Ende liep te sinen scilde na das, 9140Die hem vanden halse ontvallen was. Hi verhief Caliburnus metter vaerd, Des conincs Arturs goede swaerd, Ende liep sere op Lancelote, Ende gaf hem slage herde grote, 9145Daer hi mede pijnde den here Ende quetstene harde sere. Lanceloet die hadde, sonder waen, Menegen slach daer ontfaen. Hine sparde niet Waleweine tier tide, 9150Hine slogene sere op ander side, 249 Soe dat Waleweine enen slach gaf Daer hi sere was verladen af. Dus wies geen strijt al in een Ende werd so groet onder hen tween, 9155Dat noit man so wreden ne sach Tuscen hen tween op enen dach. Ende die hen sach geven ende ontfaen Die slage, mochte secgen, sonder waen, Dat si goede ridders waren doe. 9160Die camp gedurde lange alsoe, Dat si hen onderslogen sonder sparen Metten scerpen swaerden ende claren, Soe dat haer halsberge daermede Gescort waren in meneger stede 9165Op arme ende op scouderen toe. Ende haer scilde waren so verect doe, D[...........] dor mochten steken, Ende waren soe begonnen breken, Dat si hen lettel hulpen mochten; 9170Ende die helme hen nine dochten. Si waren soe gequetst van slagen Daer si mede elc op anderen lagen, Elc van hen tween hadde tien stonden Alsoe sulke sevene wonden, 9175Een ander man soude bederven Vander minster, ende sterven. Niet bedi, al waren si moede Vander pinen ende vanden bloede, Dat si hadden verloren tier tijt, 9180Si hilden embertoe den strijt, Tote dat tiersetijt leden was: Doe moesten si resten int gras, Alse die gene die te dier uren Niet langere en mochten geduren. 9185Mijn her Walewein trac achter doe Ende leende op sinen scilt daertoe, Dat hi daerbi, al sonder waen, Sinen adem mochte weder ontfaen; Ende Lanceloet heeft oec also gedaen. 9190Alse Bohort dit sach hi seide saen: “Nu alre irst hebbic duchte Om Lancelote ende vruchte Als hi moet ruste hebben daer binnen Eer hi enen riddere can verwinnen.” 9195Hestor seide: “Here ic weet wel, Dat minen broder dit gevel, Dats dore Waleweins wille gesciet; Hine hads ander gedaen niet; Want ic kinne gewaerlike 9200Over den vroetsten riddere van ertrike.” Die coninc Bohort sprac mettesen: “In can geweten wats sal wesen. Ic wilde hebben gegeven nu Al dat in die werelt es, secgic u, 9205Ward min, ende ic inden pleine Ware nu jegen min her Waleweine; Bedie de camp soude sekerlike Nu inde nemen cortelike.” Aldus was van hen tween di strijt; 9210Maer die een was tier tijt Boven den anderen allettel doe. Maer saen alst quam daertoe Dat min her Walewein dat gesach, Dattet was oppenbaerlike middach, 9215Liep hi soe sere op Lancelote, Ende gaf hem also sulke stote, Als oft hi binnen dien dage Niet ware comen te slage. Hi liep op doe so wonderlike 9220Lancelote, ende soe stoutelike, Dat Lanceloet al temayert ward Ende sprac te hem selven metter vard: “Sekerlike van desen man donct mi Dat een duvel oft een geest si; 9225Want ic seide en letel vor desen Alsickene [.............] wesen Dat hi was [.............]iden Met wapine verwonnen tien tiden; Ende hi es nu in sine slage 9230Alse versch oft hi inden dage Op niemanne hadde teneger tijt Geslegen slach oft gehad strijt.” Dusgedane sprac daer inden pleine Lanceloet van min her Waleweine, 9235Dat hi was van sire dapperhede Gebetert, ende van crachte mede Alse die wile van middage quam; Maer nadien dat ict vernam, Hadde hi geweest vor desen 9240Tonder al lettel, als wi lesen. Ende Lanceloet, die dit wiste wel, Hadde hem geweest te meer fel, Om dat hine gerne vor middach Hadde doen lien opten dach; 9245Maer dat en consti niet gedoen. Nu quam alsoe alst hadde geploen Menegen dach daer te voren: Sine cracht, die hi hadde verloren, Quam hem weder, dat secgic u, 9250Alse gi hier selt horen nu. Het ne begonste niet te dier stede, Maer in allen steden mede Wies te middage sine cracht, In soe wat steden dat hi vacht. 9255Ende om dat enege liede souden Willen over favelen houden So salict tellen, alsict vernam, Wanen dat hem dese cracht quam. Het was waer, als gi moget horen, 9260Alse min her Walewein ward geboren, Hi was in desen lande vrie Geboren int lant van Orcanie: Die stede was Verdelone geheten. Als hi was geboren, suldi weten, 9265Dat sijn vader daer af tien tide, Die coninc, was sere blide, Ende dede dat kint dragen met vlite Daer hi in een foreest, tenen hermite. Die hermite was een heilech man, 9270Ende God dede miraclen dan Dor hem, dat hi maecte, twaren, Recht die gene die crople waren, Ende die blinde dede hi sien; Ende dede vele miraclen gescien 9275Dor die minne van den goden man. Die coninc sinde hem sijn kint dan, Dat hi niet wilde gehingen Dat ander man doepte no ontfinge. Tirst dattie goede man sach tkint, 9280Ende hi wiste wiest was tgint, Hi doepet, dat suldi weten, Ende deet na hem selven heten: Die name was Walewein, bedi Alsogedanen name hadde hi. 9285Ende dat kint was, sonder sage, Gedoept optie wile van middage. Alse dat kint hadde doepsel ontfaen Sprac een vanden ridderen saen, Die dat kint hadde gebracht daer, 9290Ende seide tot hem al oppenbaer “Doet soe van desen kinde nu, Dat hem dit conincrike van u Beloven moge ende tkint mede, Alst tijt sal comen ende stede 9295Dat tkint wapine dragen sal.” Die goede man, die dit horde al, Seide: “Her riddere, dat besiet, Dat gelove en comt van mi niet, Maer van onsen here allene: 9300Sonder hem ne comt gratie gene. 250 Niet bedie mocht also bi desen Kinde bi mire beden wesen Dat hi gracieuser riddere ware Dan een ander, ic wilt wel daernare, 9305Want het donct mi scone wesen. God mach al doen van desen Sinen wille. Maer wetet wel, Dit kint en sal niet wesen fel Jegen [goede] ende jegen die gerechte, 9310Eest in gedinge, eest in gevechte, Maer jegen die valsce entie quade Saelt oec wesen sonder genade, Alsoe vele sie icker hier nu an.” Doe sprac die riddere, die goede man: 9315”Bericht mi vort, des biddic u, Want gijt wel doet, wildi, nu.” “Blivet met mi tnach ende ic sal U morgen doen weten te secgen al, Wat manne dat hi sal wesen, 9320Ende hoe goet riddere tot desen.” Die boeden bleven dien nacht daer, Ende opten anderen dach daernaer, Alse die goede man hadde gedaen Sine messe, hi seide hen saen: 9325”Gi heren, van desen kinde Salic secgen dat ic vinde, Dat hem staet riddere te sine, Ende sal dogen menege pine; Ende alse lange alsi leven mach 9330Sal hi omtrent middach Nembermer verwonnen mogen sijn; Bedie het es bider beden mijn Soe vele gebetert in desen, Weltijt dat middach sal wesen, 9335Om dattet tier wilen ontfinc Doepsel, so sal, in waerre dinc, Sere beteren hem sine cracht, In wat steden dat es, ende sine macht. Hoe pinen hi sal hebben leden 9340Vor dien tijt, ende moylijcheden, Hi sal, alst comen sal te desen, Al versc, dapper ende licht wesen, Ende mach seker sijn dat hi tien tide Nembermer verwonnen werd in stride, 9345No van wapinen sterven sal.” Die dinc gevel daerna dus al Als hem hadde geseit di goede man: Alst middach was hi beterde dan Van crachte, van machte, waer dat hi was. 9350Menech goetman gevoelde das, Bedi hi sloech doet ende verwan Bi desen menegen vromen man; Want alsi jegen enen riddere vacht Liep hi hem op met al sire cracht 9355Tote dat ten middage quam; Ende alse hi den middach vernam, Ende die ander was mode sere, Ende hi lettel doen mochte mere, Ende hi der ruste wel begaerde, 9360Dan liep hem Walewein op so harde, Alse die versch ende dapper was dan, Soe dat hine te hant verwan. Bi deser saken soe ontsagen In anderen tijt dan na middagen 9365Vele ridders, na minen wane, Jegen hem in campe te gane. Dese gracie hadde Walewein dan Bider bede vanden goeden man, Ende dit bleec wel an sine cracht 9370Daer hi jegen Lancelote vacht; Bedie men word geware das, dat hi vorden tijt so mode was Dat hi die raste bi node nam; Mare alse die cracht wederquam, 9375Alsi bi costumen te doene plach, Hi sloech op Lancelote slach in slach, Soe dattie hadde gesien di slage Soude donken dat hi in dien dage Noit ne hadde geslegen slach; 9380Want hi soe dapperlijc anlach Lancelote, met soe groter wreetheden, Dat hine dede bloden te tien steden, Ende haestene sere bi dien saken Dat hine waende gelovech maken. 9385Hi pensde wel, mocht hine binnen Den middage niet verwinnen, Hine sout te hoefde niet comen dan, Ende ginc hem te meer licgen an Met swaren [slagen] die hem doe gaf; 9390Ende scorde hem sinen halsberch af, Ende sloech hem met gewilde Grote sticken van sinen scilde. Alse Bohort werd geware das, Dat Lanceloet so sere tonder was, 9395Dat sine were doe was clene Die hi dede, sonder dogen allene, Doe [riep] aldus soe lude Bohord, Dat vele liede horden sine wort: “Ay God, here van hemelrike, 9400Wat sie ic hier oppenbaerlike. Ay proueetse, waer sidi nu gevaren, Die u dicke soe wel const baren? Ay here, sidi betovert nu, Dat ic nu sie soe sere tonder u 9405Allene bi enen riddere wesen? Ic hebbe u gesien vor desen, Dat u lichame oec, here, Allene dede proueetsen mere Dan hadden mogen doen namelike 9410Twee di beste ridders van ertrike.” Die camp gedurde, sonder sage, Aldus tote naden middage, Dat Lanceloet dede lettel of clene Sonder gedogen allene, 9415Daer hi een deel binnen bequam Dat hi sinen adem weder nam, Ende van crachte bequam aldaer, Dat hi min heren Waleweine daernaer Sere opliep sonder verdrach, 9420Ende gaf hem enen swaren slach Op sinen helm, daer hine mede Sere canceleren doe dede; Ende hi was soe sere verladen Van dien slage ende van dien daden, 9425Dat hi moeste al ongespart Bi node trecken achterward. Ende Lanceloet liep hem doe op harde Ende slogene soe sere metten swarde, Soe dat Walewein in merre vresen 9430Was dan hi oit hadde gewesen. Ende bi dat hi hem in aventuren sach Van scanden tontfane op dien dach, Ne mochte hi hem niet verweren Jegen Lancelote ende doen deren, 9435Vergramdi hem soe in die noet Dor die scande die hi hadde groet, Soe dat hem dbloet tier stonde Spranc uten nese ende uten monde. Die camp gedurde in desen done 9440Van dien tween ridders toter noene, Ende si waren beide daertoe bracht, Dat si waren sonder macht; Ende die plaetse si was al daer Met malien gestroit vorwaer, 9445Die vanden halsbergen vilen ter stede, Ende met sticken van scilden mede. En was haer negeen so wel gesont Hine hadde restens te done ter stont: Hadden si twee ander ridders gewesen 9450Si waren lange doet vor desen. 251 Ende aldus gedurde die strijt Tuscen hen tween toter vespertijt. Ende min her Walewein was soe sere Vermoit, dat hi vortmere 9455Cume sijn swaerd gehouden mochte; Ende Lanceloet met pinen versochte Waleweine ende liep op hem metter vaerd. Somtijt dreef hine achterwaerd, Somtijt Walewein, na dat quam getal 9460Dat si beide gedogenden al. Aldus daer deen den anderen dreef, Soe dat Walewein al stille bleef Staende ende conde nemmer geslaen: Ende Lanceloet oec bleef staende saen 9465Van moetheide mede, sonder beide, Ende trac bi haren Waleweine ende seide: “Ay live her Walewein, ic segt u Dattet wel ware redene nu, Na dattie tijt es comen hare, 9470Dattic vanden berope quite ware Dat gi te miwaerd hebt gedaen; Bedie ic hebbe mi, sonder waen, Bescermet in desen stride Jegen u toter vespertide: 9475Want die van verranessen beroept man, Hi moetene vore vespertijt dan Hebben verwonnen, oft hi sal Sine clage daeraf verlisen al. Ic secge dit, her Walewein, nu, 9480Dat gi hebt ontfermenesse in u; Geduret lange die battalge, Hen mach niet bliven, sonder falge, Die een en moet hier sterven, Ende lichte beide verderven; 9485Ende het sal onsen geslechte daernare Verweten werden al oppenbare. Hier omme willic u bidden dat gi Desen strijt wilt laten jegen mi.” Walewein antwerde: “Wat mins gesciet, 9490Den camp en latic mins dancs niet.” Ende hi seide hem dese wort: “Ic versekere u wel, Lanceloet, vort, En mach niet bliven die een, En moet in den camp bliven van ons tween.” 9495Lanceloet was van deser sake Sere drove ende tongemake, Bedie hine wilde dat dit iet In eneger manieren gesciet Dat min her Walewein verlore 9500Sijn lijf, ende bi hem die doet core; Bedie hi hadde in hem vonden meer Vromecheiden dan hi waende eer; Ende hi minde vele seerre dan Goede ridders dan enech ander man. 9505Lanceloet trac hem doe derward, Daer hi den coninc sach, ter vard, Ende bat hem dat hi bidden soude Min her Waleweine dat laten woude Den camp bliven van hen tween: 9510Het moeste varinge ontgelden deen. Doe die coninc werd geware das, Hi sach wel dat Walewein tonder was, Ende dat Lanceloet jegen dede Soe grote godertierhede. 9515Hi sprac tote Lancelote saen: “Walewein en laet den camp niet staen; Het ne voge hem, secgic u, Lanceloet; gi mogetten wel laten nu, Wildi, want gi hebt al gedaen 9520Dat gi sculdech waerd te done, sonder waen.” Lanceloet sprac: “Here, en waendic van desen Van quaetheiden niet beropen wesen, Ic soude varen mire straten Ende Waleweine inder plaetse laten.” 9525”Sekerlike, daetdi dat,” sprac di coninc, “Sone daetdi noit en gene dinc Die mi dankeliker mochte wesen Dan het soude sijn van desen.” Lanceloet sprac: “Ic sal dan bi deser dinc 9530Bi uwen orlove wech gaen, her coninc.” Die coninc antwerde hem te desen: “God moet in u geleide wesen Alse den besten riddere die ic oit sach, Ende den hovesten, op enegen dach.” 9535Lanceloet maecte doe sine vard, Alse dit was gedaen, tsinen lidenward. Alsen Hestor comen sach seidi saen: “Here, wat eest dat gi hebt gedaen, Die van uwen doetslagenen viant 9540Boven sceent, ende had in u hant, Ende van hem mocht nemen wrake, Ende liet gaen, al was dat sake Dat hi van verranessen beriep u. Keert weder ende slaetene doet nu, 9545Want onse striden ende onse orlogen Selen daerbi inden mogen.” Lanceloet Hestore antwerde gaf: “Live broder, hoe sprecti dus hieraf? Mi ware liver dat ic ware 9550Doresteken nu al oppenbare Met ere glavien dorden lichame, Dan ic soe goeden man sijn leven name.” Hestor sprac doe: “Her Lanceloet, Haddijs macht hi hadde u doet, 9555Dat wetic wel sekerlike. Twi ne daetdi hem niet die gelike?” Lanceloet antwerde hem sciere: “Ic ne daet in gere maniere.” Daerna sprac Bohort die coninc: 9560”Ic ben tongemake van derre dinc, Ende ic wane dat u hiernare Dese dinc sal berouwen sware.” Doe sat Lanceloet op sijn part Ende voer indie port metter vard. 9565Ende alsi was ontwapent so vonden Die arsaters over hem vele wonden; Ende hi hadde gestort bloets so groet, Een ander ware daeraf bleven doet. Alsen Hestor sach also gewont 9570Hi was temayert tier stont Ende vragede den meesters na desen Oft hi iet soude mogen genesen? Si antwerden Hestore al bloet, Dat hi ne hadde gene noet; 9575Ende si namen te hem wel ware, Ende daden hem sinen orbare. Daerna sprac hi tote Bohorde Ende tote Lyonele dese worde, Als hem quamen daer besien: 9580”Gi heren, ic secgu, van dien Dat ic oit irst wapene droech Sone haddi[c] noit sulc ongevoech, Noch en hadde noit vrese negene Van eens ridders lichame allene, 9585Sonder heden; so hebbic gewesen Meer in vresen dan oit vor desen, Want ic hadde min her Waleweine Heden tonder inden pleine Vore middach, dat hi clene 9590Were dede int gemene; Maer inden middach so werd hi Soe rasch ende soe dapper daerbi, Ware hem bleven die dapperhede Iet langer, ende die cracht mede, 9595In hads niet mogen ontgaen, In ware doet bleven, sonder waen. Ic hebs wonder in min gedochte Wanen dat hem comen mochte, Want hine was niet soe starc 9600Int begin alsi quam int parc.” 252 Doe antwerde hem die coninc Bohort: “Sekerlike, dat sijn ware wort. Ic was om u doe meer in vresen Dan ic noit was vor desen; 9605Ende hadde Walewein hem geconnen Houden alsi hadde begonnen, Gine had hem niet, sonder waen, In levende live mogen ontgaen, Want hine hadde in gere manire 9610U geweest also goedertiere Alse gi hem hebt gewesen. Ic hebbe wel gesien in desen Dat gi twee di beste ridders sijt Die nu sijn in die werelt wijt.” 9615Aldus hilden van deser saken Die van Gaunes vele spraken, Ende wonderden sere in haer gedochte Hoe min her Walewein geduren mochte; Bedie si waren alle seker das, 9620Dat Lanceloet die beste ridder was Die in die werelt was, ende daer an Was hi .xxi. jaer jonger man Dan Walewein; want Walewein was al claer, Doe wel .lxxij. jaer, 9625Ende die coninc Artur hadde doe Tachtich jaer ende .xij. daertoe. Alse Lanceloet voer uten crite Quamen die vanden here met vlite Tote Waleweine, daer hi hem hilt, 9630Ende leende doe op sinen scilt Soe berect, soe onvermogen, Hine mochte niet vele meer gedogen. Si namene metter vard Ende settene daer op een part, 9635Ende vordene vorden coninc Ende ontwapenden na die dinc; Ende si vondene soe gewont, Dat hi in onmacht viel ter stont. Die meester seide, dat hi van desen 9640Cortelike soude genesen, Sonder allene van ere wonde, Die hadde dipe int hoeft ter stonde. “Neve,” sprac die coninc al bloet, “Uwe overdaet hevet u doet, 9645Ende dat es grote scade nu; Want van uwen geslechte, secgic u, Nu comt nembermer riddere na desen Soe goet alse gi hebt gewesen.” Walewein hadde niet so vele crachte 9650Dat hi hem geantwerden machte. Si weenden doe alle gemene Die int here waren groet ende clene, Alsi dus tonder sagen den here, Want si mindene alle sere. 9655Sanderdages die coninc beval Datmen die tinten op brake al; Hi wilde van danen tiden Ende int lant van Gaule riden, Ende letten ende dagen aldare 9660Tote dat Walewein genesen ware. Des anderdages, tirst dat dach es, Es die coninc geport van Gaunes In sere drover maniere, Ende dede in ene leitiere, 9665Die daertoe wel gemaect was, Walewein voren, alsict las, Soe datten meester van hem dochte Dat hi also niet genesen mochte. Die coninc quam soe verre vord, 9670Dat hi dagede in ene port, Die Marix hiet, ende bleef dare Toter wilen datmen werd geware Dat Walewein begonste keren Ter baten bider hulpen ons heren. 9675Dus lach Artur die lanshere, Daer men af spreket menege ere, In die stat ene lange stont Tot dat Walewein was al gesont Ende wel mochte riden ende gaen. 9680Nu salic hier vord doen verstaen Van enen hove dat Artur helt: Van merre en was u noit getelt. |
XVIII. De kamp tussen Walewein en Lancelot. Het avontuur zegt dat ze kwamen In een vlakte, daar ze vernamen Dat het kamp zou wezen: En geen van allen dezen 9085 Zo kwam daar, dan alleen Lancelot daar in het plein; En in die plaats bleef niemand, Ze bleven alle houden nieuws Neven de poort buiten de muur. 9090 En die van het leger deden te die uren De heer Walewein zitten op zijn paard, En trekken ter plaatse waart In die manieren dat hadden gedaan Die van de stad, zonder waan. 9095 Koning Arthur nam gelijk Walewein toen bij zijn hand En bracht hem in het krijt. Hij weende alzo zeer terzelfder tijd Alsof hij had gezien al bloot 9100 De hele wereld voor hem dood. Daarna is koning Bohort gekomen En heeft Lancelot genomen Bij de rechterhand, zonder waan, En leidde hem in het krijt gelijk, 9105 En hij zei: “Vaar in nu, heer. Dat u God moet geven eer Van dit kamp daar ge in bent.” En Lancelot zegende hem te die tijd. De dag was mooi en helder: 9110 En de zon ze scheen daar Op hun wapens helder en rood, En de ridders waren zonder genoten. Ze lieten de paarden vast lopen: Ze gingen ze met de sporen nopen 9115 En lieten hun lansen zinken toen. En met dat elk de andere liep toe Zo vielen ze beide tezamen Met schilden en met lichamen, En ondersoten hen daar beide 9120 Met borsten en met aanzichten mede, Zodat ze beide tezamen, dus geloof het, Ter aarde vielen zo verdoofd, En zo versuft, of ze beide Dood hadden geweest op die plaats. 9125 Ten eerste dat hen voelden de paarden Ontladen, ze liepen hun vaart, Zodat er geen een hand aan sloeg: Ze hadden daar te doen genoeg. Daar die twee ridders alzo lagen 9130 Mocht men horen, die daartoe zagen, Menige goede man ontstellen En rouwig zijn in vele manieren. Uiteindelijk is, zonder waan, Mijn heer Lancelot opgestaan 9135 En deed zijn hand aan zijn zwaard; Maar hij was zo verdoofd hiertoe waart Van de val die hij viel; En Walewein stond op alzo wel En liep tot zijn schild na dat, 9140 Die hem van de hals ontvallen was. Hij verhief Caliburnus met een vaart, Konings Arthurs goede zwaard, En liep zeer op Lancelot, En gaf hem slagen erg groot, 9145 Daar hij mede pijnigde de heer En kwetste erg zeer. Lancelot die had, zonder waan, Menige slag daar ontvangen. Hij spaarde niet Walewein te die tijde, 9150 Hij sloeg hem zeer op de andere zijde, 249 Zodat Walewein een slag gaf Daar hij zeer van was verladen. Dus groeide die strijd geheel En werd zo groot onder hen twee, 9155 Dat nooit man zo’n wrede zag Tussen hen tweeën op een dag. En die hen zag geven en ontvangen Die slagen, mocht zeggen, zonder waan, Dat ze goede ridders waren toen. 9160 Dat kamp duurde lang alzo, Dat ze hen ondersloegen zonder sparen Met de scherpe zwaarden en heldere, Zodat hun harnassen daarmede Gescheurd waren in menige plaats 9165 Op armen en op schouders toe. En hun schilden waren zo geschonden toen, D[...........] door mochten steken, En waren zo begonnen te breken, Dat het hen weinig helpen mocht; 9170 En de helmen hen niet deugden. Ze waren zo gekwetst van slagen Daar ze mede elk op de andere lagen, Elk van hen twee had te die stonden Alzo zulke zeven wonden, 9175 Een andere man zou bederven Van de minste, en sterven. Niet omdat, al waren ze moede Van de pijnen en van het bloeden, Dat ze hadden verloren te die tijd, 9180 Ze hielden immer toe de strijd, Totdat de eerste tijd geleden was: Toen moesten ze rusten in het gras, Als diegene die te die uren Het niet langer mochten verduren. 9185 Mijn heer Walewein trok achter toen En leunde op zijn schild daartoe, Zodat hij daarbij, al zonder waan, Zijn adem mocht weer ontvangen; En Lancelot heeft ook alzo gedaan. 9190 Toen Bohort dit zag hij zei gelijk: “Nu allereerst heb ik vrees Om Lancelot en bevrees Als hij moet rust hebben daarbinnen Eer hij een ridder kan overwinnen.” 9195 Hestor zei: “Heer ik weet wel, Dat mijn broeder dit gebeurde, Dat is door Waleweins wil geschied; Hij had anders gedaan niet; Want ik ken hem waarlijk 9200 Voor de verstandigste ridder van aardrijk.” Koning Bohort sprak met deze: “Ik kan weten wat er zal wezen. Ik wilde hebben gegeven nu Alles dat er in de wereld is, zeg ik u, 9205 Werd mijn, en ik in het plein Was nu tegen mijn heer Walewein; Omdat het kamp zou zekerlijk Nu einde nemen kortelijk.” Aldus was van hen tweeën de strijd; 9210 Maar de ene was te die tijd Boven de andere alle weinig toen. Maar gelijk als het kwam daartoe Dat mijn heer Walewein dat zag, Dat het was openbaar middag, 9215 Liep hij zo zeer op Lancelot, En gaf hem alzo zulke stoten, Alsof hij binnen die dag Niet was gekomen tot slagen. Hij liep op toen zo wonderlijk 9220 Lancelot, en zo dapper, Dat Lancelot geheel ontsteld werd En sprak tot hem zelf met een vaart: “Zekerlijk van deze man lijkt mij Dat het een duivel of een geest zij; 9225 Want ik zei wat voor dezen Als ik een [.............] wezen Dat hij was [.............]iden Met wapens overwonnen te die tijden; En hij is nu in zijn slagen 9230 Alzo vers alsof hij in de dag Op niemand had te eniger tijd Geslagen een slag of gehad strijd.” Dusdanig sprak daar in het plein Lancelot van mijn heer Walewein, 9235 Dat hij was van zijn dapperheden Verbeterd, en van krachten mede Als die goed van de middag kwam; Maar nadien dat ik het vernam, Had hij geweest voor deze 9240 Ten onder al wat, zoals wij lezen. En Lancelot, die dit wist wel, Had hem geweest te meer fel, Omdat hij hem graag voor de middag Had doen lijden op de dag; 9245 Maar dat kon hij niet doen. Nu kwam alzo zoals het had gebleken Menige dag daar tevoren: Zijn kracht, die hij had verloren, Kwam hem weer, dat zeg ik u, 9250 Zoals ge hier zal horen nu. Het begon niet te die plaats, Maar in alle plaatsen mede Groeide te middag zijn kracht, In zo welke plaatsen dat hij vocht. 9255 En om dat enige lieden het zouden Willen voor fabels houden Zo zal ik het vertellen, zoals ik het vernam, Waarvan dat hem deze kracht kwam. Het was waar, zoals ge mag horen, 9260 Toen mijn heer Walewein was geboren, Hij was in deze landen vrij Geboren in het land van Orkney: Die plaats was Verdelone geheten. Toen hij was geboren, zal ge weten, 9265 Dat zijn vader daarvan te die tijde, De koning, was zeer blijde, En liet dat kind dragen met vlijt Daar hij in een bos, te ene heremiet. Die heremiet was een heilige man, 9270 En God deed mirakels dan Door hem, zodat hij maakte, te waren, Recht diegene die kreupel waren, En de blinde liet hij zien; En liet vele mirakels geschieden 9275 Door de minne van de goede man. De koning zond hem zijn kind dan, Dat hij niet wilde toestaan Dat een andere man het doopte nog ontving. Ten eerste dat die goede man zag het kind, 9280 En hij wist wie het was ginds, Hij doopte het, dat zal ge weten, En liet het naar hemzelf heten: Die naam was Walewein, omdat Al dusdanige naam had hij. 9285 En dat kind was, zonder sage, Gedoopt op de tijd van middag. Toen dat kind had doopsel ontvangen Sprak een van de ridders gelijk, Die dat kind had gebracht daar, 9290 En zei tot hem al openbaar “Doe het zo van dit kind nu, Dat hem dit koninkrijk van u Beloven mag en het kind mede, Als de tijd zal komen en plaats 9295 Dat het kind wapens dragen zal.” Die goede man, die dit hoorde al, Zei: “Heer ridder, dat beziet, Dat beloven komt van mij niet, Maar van Onze Heer alleen: 9300 Zonder hem komt gratie geen. 250 Niet omdat het mocht alzo bij deze Kind bij mijn gebeden wezen Dat hij een gracieuzer ridder ware Dan een andere, ik wil het wel daarnaar, 9305 Want het lijkt me schoon te wezen. God mag alles doen van deze Zijn wil. Maar weet wel, Dit kind zal niet wezen fel Tegen goede en tegen de gerechte, 9310 Is het in gedingen, is het in gevechten, Maar tegen de valse en de kwade Zal het ook wezen zonder genade, Alzo veel zie ik er hier nu aan.” Toen sprak die ridder, die goede man: 9315 “Bericht me voort, dus bid ik u, Want gij het goed doet, wil ge, nu.” “Blijft met mij vannacht en ik zal U morgen laten weten te zeggen al, Welke man dat hij zal wezen, 9320 En hoe goede ridder tot deze.” De boden bleven die nacht daar, En op de volgende dag daarnaar, Toen die goede man had gedaan Zijn mis, hij zei hen gelijk: 9325 “Gij heren, van dit kind Zal ik zeggen dat ik vind, Dat hem staat ridder te zijn, En zal gedogen menige pijn; En alzo lang als hij leven mag 9330 Zal hij omtrent middag Nimmermeer overwonnen mogen zijn; Omdat het is bij de beden van mij Zoveel verbeterd in deze, Welke tijd dat middag zal wezen, 933 5Omdat het te die tijd ontving Doopsel, zo zal, in ware ding, Zeer verbeteren hem zijn kracht, In welke plaatsen dat is, en zijn macht. Hoe pijnen hij zal hebben geleden 9340 Voor die tijd, en moeilijkheden, Hij zal, als het komen zal tot deze, Geheel vers, dapper en licht wezen, En mag zeker zijn dat hij te die tijd Nimmermeer overwonnen wordt in strijd, 9345 Nog van wapens sterven zal.” Dit ding gebeurde daarna dus al Zoals hem had gezegd die goede man: Als het middag was hij verbeterde dan Van kracht, van macht, waar dat hij was. 9350 Menige goede man voelde dat, Omdat hij sloeg dood en overwon Bij deze menige dappere man; Want als tegen hem een ridder vocht Liep hij hem op met al zijn kracht 9355 Totdat te middag kwam; En als hij de middag vernam, En de andere was moede zeer, En hij weinig doen mocht meer, En hij de rust wel begeerde, 9360 Dan liep hem Walewein op zo hard, Als een die vers en dapper was dan, Zodat hij hem gelijk overwon. Bij deze zaken zo ontzagen In andere tijd dan na middag 9365 Vele ridders, naar mijn waan, Tegen hem in kamp te gaan. Deze gratie had Walewein dan Bij de bede van de goede man, En dit bleek wel aan zijn kracht 9370 Daar hij tegen Lancelot vocht; Omdat men wordt gewaar dat, Dat hij voor die tijd zo moede was Dat hij de rust bij node nam; Maar toen de kracht wederkwam, 9375 Zoals bij gebruiken te doen plag, Hij sloeg op Lancelot slag in slag, Zodat die had gezien die slagen Zou denken dat hij in die dagen Nooit had geslagen slag; 9380 Want hij zo dapper aanlag Lancelot, met zo grote wreedheden, Dat hij hem liet bloeden te tien plaatsen, En haastte hem zeer bij die zaken Zodat hij waande geloofwaardig te maken. 9385 Hij peinsde wel, mocht hij binnen De middag niet overwinnen, Hij zou ten hoofde niet komen dan, En ging hem te meer liggen aan Met zware slagen die hem toen gaf; 9390 En scheurde hem zijn harnas af, En sloeg hem met geweld Grote stukken van zijn schild. Toen Bohort werd gewaar dat, Dat Lancelot zo zeer ten onder was, 9395 Dat zijn verweer toen was klein Die hij deed, uitgezonderd de ogen alleen, Toen riep aldus zo luid Bohort, Dat vele lieden hoorden zijn woord: “Ay God, heer van hemelrijk, 9400 Wat zie ik hier openbaar. Ay profeten, waar bent ge nu gevaren, Die u vaak zo wel kunst baren? Ay heer, bent ge betoverd nu, Dat ik nu zie zo zeer ten onder u 9405 Alleen bij een ridder wezen? Ik heb u gezien voor deze, Dat uw lichaam ook, heer, Alleen deden profeten meer Dan hadden mogen doen namelijk 9410 Twee de beste ridders van aardrijk.” De kamp duurde, zonder sage, Aldus tot na de middag, Dat Lancelot deed weinig of klein Uitgezonderd gedogen alleen, 9415 Daar hij een deel binnen bekwam Zodat hij zijn adem weer nam, En van kracht bekwam aldaar, Zodat hij mijnheer Walewein daarnaar Zeer opliep zonder verdrag, 9420 En gaf hem een zware slag Op zijn helm, daar hij hem mede Zeer kantelen toen deed; En hij was zo zeer verladen Van die slagen en van die daden, 9425 Zodat hij moest al zonder sparen Bij nood trekken achteruit. En Lancelot liep hem toen op hard En sloeg hem zo zeer met het zwaard, Zodat Walewein in meer vrees 9430 Was dan hij ooit had geweest. En bij dat hij hem in avonturen zag Van schande te ontvangen op die dag, Mocht hij zich niet verweren Tegen Lancelot en doen deren, 9435 Vergramde hij hem zo in die nood Door de schande die hij had groot, Zodat hem het bloed te die stonde Sprong uit de neus en uit de mond. De kamp duurde in dit doen 9440 Van die twee ridders tot de noen, En ze waren beide daartoe gebracht, Dat ze waren zonder macht; En de plaatse ze was al daar Met maliën bestrooid voorwaar, 9445 Die van de harnassen vielen ter plaatse, En met stukken van schilden mede. En was van hen geen zo goed gezond Hij had rust te doen terstond: Hadden ze twee ander ridders geweest 9450 Ze waren lang dood voor deze. 251 En aldus duurde die strijd Tussen hen twee tot vespertijd. En mijnheer Walewein was zo zeer Vermoeid, dat hij voort meer 9455 Nauwelijks zijn zwaard houden mocht; En Lancelot met pijn verzocht Walewein en liep op hem met een vaart. Soms dreef hij hem achteruit, Soms Walewein, naar dat kwam getal 9460 Dat ze beide gedoogden al. Aldus daar de een de andere dreef, Zodat Walewein geheel stil bleef Staan en kon nimmer slaan: En Lancelot ook bleef staan gelijk 9465 Van vermoeidheid mede, zonder wachten, En trok bij de haren Walewein en zei: “Ay lieve heer Walewein, ik zeg het u Dat het wel was reden nu, Naar dat de tijd is gekomen hier, 9470 Dat ik van het beroep kwijt was Dat ge tot mij waart hebt gedaan; Omdat ik me heb, zonder waan, Beschermd in deze strijd Tegen u tot vespertijd: 9475 Want die van verraad beroept man, Hij moet hem voor vespertijd dan Hebben overwonnen, of hij zal Zijn klacht daarvan verliezen al. Ik zeg je dit, heer Walewein, nu, 9480 Dat ge hebt ontferming in u; Duurt lang die slag, Hij mag niet blijven, zonder falen, De ene moet hier sterven, En licht beide bederven; 9485 En het zal ons geslacht daarnaar Verweten worden al openbaar. Hierom wil ik u bidden dat gij Deze strijd wil laten tegen mij.” Walewein antwoordde: “Wat mij geschiedt, 9490 De kamp verlaat ik tegen mijn wil niet.” En hij zei hem deze woord: “Ik verzeker u wel, Lancelot, voort, Er mag niet blijven de ene, En moet in het kamp blijven van ons tweeën.” 9495 Lancelot was van deze zaak Zeer droevig en te ongemak, Omdat hij wilde dat dit iets In enige manieren geschiedt Dat mijn heer Walewein verloor 9500 Zijn lijf, en bij hem de dood koos; Omdat hij had in hem gevonden meer Dapperheden dan hij waande eer; En hij minde veel zeer dan Goede ridders dan enige andere man. 9505 Lancelot trok hem toen derwaarts, Daar hij de koning zag, ter vaart, En bad hem dat hij bidden zou Mijn heer Walewein dat hij laten wou Het kamp blijven van hen twee: 9510 Het moest varen ontgelden de ene. Toen de koning werd gewaar dat, Hij zag wel dat Walewein ten onder was, En dat Lancelot tegen deed Zo grote goedertierenheden. 9515 Hij sprak tot Lancelot gelijk: “Walewein laat het kamp niet staan; Het voegt hem niet, zeg ik u, Lancelot; ge mag het wel laten nu, Wil ge, want ge hebt alles gedaan 9520 Dat ge schuldig was te doen, zonder waan.” Lancelot sprak: “Heer, waande ik van deze Van kwaadheden niet beroepen te wezen, Ik zou varen mijn straten En Walewein in de plaats laten.” 9525 “Zeker, deed ge dat,” sprak de koning, “Zo deed ge nooit geen ding Die me bedenkelijker mocht wezen Dan het zou zijn van deze.” Lancelot sprak: “Ik zal dan bij dit ding 9530 Bij uw verlof weg gaan, heer koning.” De koning antwoordde hem tot deze: “God moet in uw geleide wezen Als de beste ridder die ik ooit zag, En de hoffelijkste, op enige dag.” 9535 Lancelot maakte toen zijn vaart, Toen dit was gedaan, tot zijn lieden waart. Toen Hestor hem komen zag zei hij gelijk: “Heer, wat is het dat ge hebt gedaan, Die van uw doodsvijand 9540 Boven scheen, en had in uw hand, En van hem mocht nemen wraak, En liet gaan, al was dat zaak Dat hij van verraad beriep u. Keer weer en sla hem dood nu, 9545 Want onze strijd en onze oorlogen Zullen daarbij eindigen mogen.” Lancelot Hestor antwoord gaf: “Lieve broeder, hoe spreek ik dus hiervan? Me was liever dat ik was 9550 Doorstoken nu al openbaar Met een lans door het lichaam, Dan ik zo’n goede man zijn leven nam.” Hestor sprak toen: “Heer Lancelot, Had hij de macht hij had u gedood, 9555 Dat weet ik wel zekerlijk. Waarom deed je hem niet diergelijke?” Lancelot antwoordde hem snel: “Ik deed het in geen manier.” Daarna sprak Bohort de koning: 9560 “Ik ben te ongemak van dat ding, En ik waan dat u hierna Dit ding zal berouwen zwaar.” Toen zat Lancelot op zijn paard En voer in de poort met een vaart. 9565 En toen hij was ontwapend zo vonden De genezers over hem vele wonden; En hij had gestort bloed zo groot, Een ander was daarvan gebleven dood. Toen Hestor hem zag alzo gewond 9570 Hij was ontsteld terstond En vroeg de dokter na deze Of hij iets zou mogen genezen? Ze antwoordden Hestor al bloot, Dat hij had geen nood; 9575 En ze namen tot hem wel waar, En deden hem zijn nut. Daarna sprak hij tot Bohort En tot Lyoneel deze woorden, Toen ze kwamen hem daar bezien: 9580 “Gij heren, ik zeg u, van die Dat ik ooit eerst wapens droeg Zo had ik nooit zo’n ongenoegen, Nog had nooit vrees nee geen Van een ridders lichaam alleen, 9585 Uitgezonderd heden; zo heb ik geweest Meer in vrees dan ooit voor deze, Want ik had mijn heer Walewein Heden ten onder in het plein Voor middag, zodat hij klein 9590 Verweer deed in het algemeen; Maar in de middag zo werd hij Zo snel en zo dapper daarbij, Was hem gebleven die dapperheden Iets langer, en de kracht mede, 9595 Ik had het niet mogen ontgaan, Ik was dood gebleven, zonder waan. Ik heb me verwonderd in mijn gedachte Waarvan dat hem komen mocht, Want hij was niet zo sterk 9600 In het begin toen hij kwam in het perk.” 252 Toen antwoordde hem koning Bohort: “Zekerlijk, dat zijn ware woorden. Ik was om u toen meer in vrezen Dan ik nooit was voor deze; 9605 En had Walewein hem kunnen Houden zoals hij had begonnen, Ge had hem niet, zonder waan, In levenden lijve mogen ontgaan, Want hij had in geen manieren 9610 U geweest alzo goedertieren Zoals ge hem hebt geweest. Ik heb wel gezien in deze Dat ge twee van de beste ridders bent Die nu zijn in de wereld wijdt.” 9615 Aldus hielden van deze zaken Die van Gaunes vele spraken, En verwonderden zeer in hun gedachte Hoe mijn heer Walewein het verduren mocht; Omdat ze waren alle zeker dat, 9620 Dat Lancelot de beste ridder was Die er in die wereld was, en daaraan Was hij 31 jaar jongere man Dan Walewein; want Walewein was al duidelijk, Toen wel 72 jaar, 9625 En koning Arthur had toen Tachtig jaar en 7 daartoe. Toen Lancelot voer uit het krijt Kwamen die van het leger met vlijt Tot Walewein, daar hij hem hield, 9630 En leunde toen op zijn schild Zo berecht, zo onvermogen, Hij mocht niet veel meer gedogen. Ze namen hem met een vaart En zetten hem daar op een paard, 9635 En voerden hem voor de koning En ontwapenden hem na dat ding; En ze vonden hem zo gewond, Zodat hij in onmacht viel terstond. De dokter zei, dat hij van dezen 9640 Gauw zou genezen, Uitgezonderd alleen van een wonde, Die had hij diep in het hoofd ter stonde. “Neef,” sprak de koning al bloot, “Uw overdaad heeft u gedood, 9645 En dat is grote schade nu; Want van uw geslacht, zeg ik u, Nu komt nimmermeer een ridder na deze Zo goed zoals gij hebt geweest.” Walewein had niet zoveel kracht 9650 Dat hij hem antwoorden mocht. Ze weenden toen alle algemeen Die in het leger waren groot en klein, Toen ze dus ten onder zagen de heer, Want ze minden hem alle zeer. 9655 De volgende dag de koning beval Dat men de tenten opbrak al; Hij wilde vandaan rijden En in het land van Gaule rijden, En letten en verdagen aldaar 9660 Totdat Walewein genezen was. De volgende dag, ten eerste dat het dag was, Is de koning gegaan van Gaunes In zeer droevige manieren, En liet in een draagbaar, 9665 Die daartoe goed gemaakt was, Walewein vervoeren, zoals ik het las, Zodat de dokter van hem dacht Dat hij alzo niet genezen mocht. De koning kwam zo ver voort, 9670 Dat hij verdaagde in een poort, Die Marix heet, en bleef daar Tot de tijd dat men werd gewaar Dat Walewein begon te keren Te verbeteren bij de hulp van Onze Heer. 9675 Dus lag Arthur de landsheer, Daar men van spreekt menige eer, In de stad een lange stond Totdat Walewein was geheel gezond En wel mocht rijden en gaan. 9680 Nu zal ik hier voort laten verstaan Van een hof die Arthur hield: Van meer was u nooit verteld. |
|
XIX. Conincs Arturs wijch optie Romeine, Daventure doet nu verstaen, Artur, dien nu was onderdaen, 9685Ende menech lant hadde bedwongen, Alle die liede ende alle die tongen Die in eylanden sijn geseten, Van dien dire wi nu weten Tuscen daer ute gaet die Geronde 9690Tote datmen geseilen conde In die grote Ruesche zee; Ende daertoe mede oec mee Gallen al bewesten den Rine; Armorike, daer ute die sine 9695Geboren waren, dat men wel weet, Ende alnu Bertangen heet; Ende Neustre, dat heet Normendie, Al weet dit an sine pertie, Ende dat beneden der Lore was, 9700Dus hilt hi hof alsict las Met alden coningen ende lansheren Die doe regnerden met eren, Van Ruesen hareward, di waren daer, Ende van Denemarken, over waer, 9705Van Nortwegen, van Weendelant; Met hen menech wilt seriant. Van Yrlant quam Orcani; Angiusel, die daer sat bi, Van Scollant die meester fijn, 9710Die hiet Angelus in Latijn; Entie princen die met allen Saten in dat lant van Gallen. Selke feeste ward nie gedaen. Vore coninc Arture moesten gaen 9715Vire coninge tere scaren, Gecroent, dine moesten bewaren, Ende elc met enen guldinen swerde. Na hen volgede daer sijn geverde, Sine barone van dien lande, 9720Clergie gecleet bi hande: Aldus ginc hi sinen ganc Al tote daermen hem messe sanc, Ende keerde also weder ter sale. Daer was grote feeste ten male, 9725Menech instrument ende spel, Ridderen, seriante alsoe wel; Ende elc toende daer, dies rochte, Hoe hi hem ten wapinen vermochte. In can vertellen thonderste deel 9730Vander feesten niet geheel Alsoe alse dlatijn besteet; Maer dat dar ic secgen wel gereet, Dat in kerstine historie nie Merre werd gelesen dan die. 9735In desen dat dese feeste stoet Quamen, van gelate vroet, Wijs van worden, scone van jaren, Liede in genen hove gevaren, Die boetscap van Rome brochten 9740Ende Arture te sprekene sochten; Ende alsi daer wale waren ontfaen Daden si hare boetscap saen, Ende si dageden den coninc Arture Te Rome jegen die cenature, 9745Recht vonnesse daer tontfane, 253 Vorden keyser Leo te stane; Want hi den roemscen tribuet onthelde, Die wilen eer wan met gewelde Julius Cesar op Bertangen; 9750Ende hi Gallen al bi Spangen Dien van Rome hadde afgewonnen, Ende vele eylande onder der sonnen; Ende waerd dat hijs niet doen ne woude, Datmenne eer iet lanc soude 9755Ember besoeken, sonder meer breken, Ende onrecht metten swaerde wreken. Artur hevet wel gehort Met gemake al haer wort, Ende hiet die heren beiden met staden; 9760Hi wilt hen antwerden ende beraden. In ene side es hi getogen Met sinen lieden best vermogen, Die te sinen rade behoren. Ende Artur selve sprac voren: 9765”Gi heren,” sprac hi, “gi hebt gemeine Wel gehort wat ons die Romeine Ontboden hebben: ende donket u goet, Ic hebbe vonden in minen moet Wat ic hen antwerden sal, 9770Eest dat gijt mi raet al. Tirst willic antwerden dit: Datmen met gewelt besit Ende met crachte winnet echt, Dat en mach nembermer wesen recht; 9775Soudewi tribuet te Rome geven, Die ons met crachte was angedreven Van Julius? dan ware geen recht. Vord willewi hen tonen echt Dat Bremius ende Brellijn, 9780Daer wi af geboren sijn, Si waren dies lans heren Ende wonnen Rome wilen met eren, Ende hingen vor dat Capitole Twintech Romeine tere scole, 9785Lange eer Julius werd geboren. Grote Constantijn hier te voren Geboren was tote Everwijc, Die was keyser desgelijc; Dies eest recht dat Rome ons toehort, 9790Eest van orlogene, eest van gebort. Ende willen hen secgen over luut, Dat wi hen eyscen troomsce tribuut, Ende willen ten naesten dage comen Op wat velde si willen nomen; 9795Ende dien God daer gevet zege Blive here vort allewege.” Alle seiden si: “Dit donct ons goet.” Mettien men incomen doet Die Romeine ende seide hen ditte. 9800Vertornent ende in groter hitte Kerden si te Rome in die stat, Ende seiden den senaturen dat. Ende Artur heeft di sine vermaent Die hi hem hout van herten waent, 9805Dat si hem aldus met allen Hulpen selen ende op hen vallen. Aldaer hebbensine wel getroest Die daer waren, van west, van oest, Dat sine tuscen doet ende leven 9810Altoes niet willen begeven. Mettien es dat hof gesceden. Die heren gingen hen gereden, Ende coninc Artur, die milde cone, Gereide hem ende sine barone, 9815Ende trac sijn volc te gadere saen, Ende hebben dus die vard bestaen, Ende quamen gemeinlike Gevaren ant lant van Armorike, Datmen nu Bertangen heet, 9820An ene havene daer nu steet Sint Michiels berch nu bi dage. Daer horde Artur ene clage Dat een groet gygant, een viant Hadde ontford daer int lant 9825Ene joncfrouwe van magen groet, Want sijn swager die coninc Loet, Sire suster man, was haer neve. Artur hiet dat tfolc daer bleve, Ende dorcroep hoeken ende broeken 9830Om genen rese daer te soeken, Soe dat hi daer horde mare Dat hi daer op ene roetse ware, Metter joncfrouwen, in die zee. Allene voer hi ende nemmee, 9835Ende heeft genen rese bestaen: Dien roefdi vanden live saen, Ende vant die joncfrouwe doet, Die hi groef met eren groet; Ende bracht sinen volke mare, 9840Ende seide hen al oppenbare Dat hi noit in en geen lant Starkeren gygant en vant Sonder den rese Richone, Die was van al sulken doene, 9845Dat hi hadde te sire hovaerden Al gemaect van conincs baerden Enen roc, dien hi ane droech, Alsoe alse hise versloech. Doen wilde hi hebben Arturs bart; 9850Ende Artur voer daerward, Ende sloech doet den wigant In enen ewijch metter hant. Doen Artur des over was comen Ende sijn volc te samen, hebbic vernomen, 9855Doe toech hi hem te Parijsward. Wat soe was an sine vard Ginc hem altemale in hant. Binnen Parijs dat hi vant. Enen bailiu, die die wet 9860Van Rome daer hadde geset, Die Fellon bi namen hiet; Ende want hi merct ende siet Dat hi niet en mach te velde Aldaer vechten met gewelde, 9865Soe bid hi daer om enen camp, Wie dat verwinnet, sonder scamp Dat onder hem blive die stat. Artur en ontseide niet dat, Noch en wilde oec niet daerbi 9870Dattene ieman vechte dan hi. Die ward gevochten in die Seine: Daer voren si beide in alleine, Dat alnu in deser wile In Fransois heet die Yle. 9875Daer hadde Fellon den ramp, Want hi verloes dlijf inden camp. Ginder quamen an hem gevallen Nortwegers, Denen ende Gallen. Van danen trac hi opward 9880Tote Haustun met snelre vard. Want hi horde mare das, Dat Roemsce here comen was Met Luciuse, dien keyser Lyon Hadde bevolen al sijn doen, 9885Die brachte met hem van over mere Een ongetelt machtech here, Persiene ende Mediene, Affricane ende Sieriene, Beide coninge ende hertogen, 9890Alse vele alser hem dogen. Ane hen heeft Artur gesint Om te houdene perlement Wanneer dat hi wille striden, Oft waer hi sijns wille ontbiden. 9895Ende dese boetscap dede Walewein, 254 Ende voer henen berch ende plein. Ende liet soccors onder wegen, Op aventure wies si plegen, Dat hi ember wete ontset, 9900Dat hi wiken moge te bet. Ende alsi quam vor die van Rome, Ende die boetscap van sinen ome Met onvervarden moede dede, Stont daer een Romein ter stede 9905Ende seide te hem: “Die Bertoene Sijn starc van worden, cranc van doene.” Walewein antwerde ende doe sprac: “Wat segestu den Bertonen lac, Sich oft si doen dorren ende spreken” 9910Mettien worde heeft hi gesteken Tswaerd den Romein dore dlijf. Doe werd getogen menech knijf; Maer Walewein ende sine gesellen. Omtrent twintech, horewi tellen, 9915Die sijn getogen ten orssen Ende ontreden gerre porssen, Ende weken, doen si dat sagen, Daer si geleit hadden hare lagen, Want die romeine des nine wisten. 9920Ginder gincmen vaste twisten; Ende die Romeine waren ongescart: Dies verloren si enen scart Uten haren al onversien, Soe dat si moesten henen vlien 9925Ten haren, alsi hen versagen Bedrogen inder Bertone lagen. In beiden siden bleef volc doet, Maer die scade was alte groet Die optie van Rome vel: 9930Daer blever doet vijfhondert wel, Ende gevaen met groter eren Wel dertich vanden meesten heren Dus keerden weder die Bertone, Blide sere van haren doene. 9935Ende alse die coninc Artur wiste Die aventure vanden twiste Was hijs utermaten blide. Die gevaen waren inden stride Sendi te houdene te Parijs. 9940Walewein hadde alden prijs Vander boetscap ende vander daet, Op aventure hoet vort gaet. Nu es Lucius metten sinen Van herten in groter pinen 9945Dattie Bertone int scoenste waren; Nochtan wilde hi gebaren Alse die gene dies nine achte. Hi trac henen wech met crachte Te Lengers te Borgonienward. 9950Daer vant hi dies hi begart, Die stat bewest tsinen behoef, Spise, dranc, hernasch, geroef, Ende groet here, die opter heiden Sijns, te vechtene, ontbeiden. 9955Daer docht hem goet sijn dat hi woude Datmen Arturs ontbeiden soude; Want hi kinde die Bertone Van so overdadegen doene, Si soudene soken harentare, 9960In wat inden lans hi ware, Oft hi soude hen ontwiken Ende over die berge wech striken. Ende dit mercte hi in sijn gedochte, Dat hi gere wege nine mochte, 9965Want di Bertone souden hem volgen Optie heiden sere verbolgen. Dus sloech hi daer sijn getelt Buten Lengers op dat velt. Artur hevet dit vernomen, 9970Ende es metten sinen comen, Scone treckende, wel bewaerd, Met sinen here te Lengerswaerd, Alse die de Romeine sochte. Groet volc hi met hem brochte, 9975Die alle haetten die Romeine, Om dat wilden alleine Thoeft van alder werelt wesen. Soe na quamen si mettesen, Dat elc mochte oppenbare 9980Anescouwen des anders scare, Ende hen die scutters onderscoten In beiden siden vanden roten; Maer die avont ginc in hant. Men sloech die tenten daer thant, 9985Ende beitden der dageraet. Des mergens eer die sonne opgaet Gereitde hem menech daer ten stride: “As armes.” riepmen in elke side. Die wijch begonste metter sonnen. 9990Daer was gejaget ende geronnen Omden vorwijch an elke side. Artur was vroe ende blide, Ende sprac als een coninc coene: “Gi heren, gi getrouwe Bertone, 9995Penst om die ere op desen dach. Dits die ere, die niet vallen mach: Zege te vechtene optie Romeine, Die hoeft willen sijn alleine Over al der werelt diet. 10000Het es al spot ende [el] niet Dat wi hier te voren vochten, Al waest also dat noit en mochten Onse vianden vor ons geduren; Dit sijn die heren der aventuren. 10005Hieraf sal ons embermere Name wassen ende ere; Noch nembermer na desen tiden Sone sal volc op ons dorren striden. Gi hebt mi twintech conincriken 10010Met uwer doget gedaen wiken, Daer ic coninc ende here af bem, Nu toe. ende elc sie vore hem.” Mettien versameden die scaren. Daer mochtmen horen mesbaren, 10015Desen jagen, den genen vlien, Ende met wapinen wonder gescien, Ende volc van menegerhanden tongen Die daer onderlinge drongen. Groet volc starf daer in elke side; 10020Maer die perse vanden stride Quam op Luciuse ende optie Romeine, Want die waren met Waleweine Volgeden daer hi wilde varen. Ende Walewein versach den aren 10025Blikende inden Romscen standaert: Therte stont hem daerwaerd, Want hi pensde dat daer helde Dbeste ridderscap vanden velde; Ende es in die Romeine gevallen, 10030Ende ane den prince van hen allen, Luciuse, versament mede, Die daer wonder met wapinen dede; Doch heeftene met crachte groet Walewein geslegen daer doet, 10035Ende den aer gevelt int sant. Ende coninc Artur quam te hant Ende brac daerin met groter cracht Daer Walewein dus stont ende vacht, Ende sloech daer soe vresselike slage, 10040Dat nieman en dorste in dien dage Sire slage ontbeiden, si u becant. Doen werd ontaen die scare te hant; Want alse die andere scaren sagen Luciuse doet ende die hare jagen, 10045Ende den standaert onder voete, 255 Doe vloe daer wies hadde moete, Alse die anders niet en sagen Dan allene om dlijf ontdragen. In dien wige bleven doet 10050Coninge ende heren groet An elke side sere vele. Den Romeinen ginct al uten spele, Want die Bertone wonnen tfelt. Roef wonnen si ongetelt, 10055Orsse, wapine ende harnasch. Coninc Artur was vroe ende rasch, Ende hiet datmen brachte ter eerde Elken man na sine weerde Optie wijchstat daer hi lach. 10060Ende alse hi Luciuse versach Doet licgen onder die heren Dede hine opnemen met eren, Ende dedene suveren vanden blode. Eerlike ende met groten gode 10065Hiet hine balsemen ende cleiden, Ende hoverdelike bereiden, Ende leidene op enen wagen, Ende hitene te Romeward dragen, Ende screef den heren, den senaturen, 10070Fierlike in sire scrifturen: “Aldus gedanen tsens ende tribuut Esmen sculdech te sendene uut Van Bertangen tote Rome. Elc man merke ende gome 10075Wiene hebben wille ende halen: Dus selen hem die Bertone betalen.” Dit ontboet hi jongen ende ouden, Dat si hen dus betalen souden, Want hi ember comen woude, 10080Alse die Rome winnen soude, Dat sijt verweren, oft si mochten, Oft dat si hen also bedochten, Dat si hen dies also beraden Dat si quamen op genaden. 10085Ende in desen starf keyser Lyoen, Ende doe wer[d] keyser Zenoen. Ende Artur sette hem dat hi wan Alle die horden ten berge an, Beide steden ende vesten. 10090Hi sette hem met al sinen besten Hoe dat hi an hem bedwanc, Over breet ende over lanc, Al Gallen tote Nerbone, Ende pensde om die keysercrone 10095Te winne van Rome der stat, Ende heeft versament volc ende scat, Daer hi mede moge volbringen Den wille van sinen dingen. Deen voer hier, dander daer: 10100Menech pongijs groet ende swaer Hadden si in desen tijt, Menegen eenwijch ende strijt, Ende campe groet ende clene Gescieden daer menich ene; 10105Want in dit orloge optie Romeine Soe was Artur die coninc reine Twintech jaer wel ofte mere, Ende quam met groter ere Ten berge toe van altemale 10110Te lidene ende te winne Ytale; Maer dat hem daventure benam, Ende hem sulke mare quam, Daer hijt ombe moeste begeven; Want die in Bertangen bleven 10115Daden hem scade ende ontrouwe. Dat was jamber ende rouwe; Hadde ten besten gehint sine dinc, Sone hadde beter coninc In die werelt noit gewesen; 10120Maer dit es alse wijt lesen. Die aventure, sonder waen, Laet gene hoge dinc lange staen; Want als een waent sijn ten besten Werpt sine neder inder vesten. 10125Dus deetsi den coninc, alsict gome, Die waende hebben gewonnen Rome, Ende sijns selfs lant nu es ontgaen, Alsic u hier sal doen verstaen. |
XIX. Konings Arthurs strijd op de Romeinen, Het avontuur laat nu verstaan, Arthur, die nu was onderdaan, 9685 En menig land had bedwongen, Alle lieden en alle tongen Die in eilanden zijn gezeten, Van dien die we nu weten Tussen daar uit gaat de Geronde 9690 Totdat men zeilen kon In de grote Ruisen zee (Oceaan); En daartoe mede ook mee Gallie al bewesten de Rijn; Armorike, daaruit de zijne 9695 Geboren waren, dat men wel weet, En geheel nu Bretagne heet; En Neustre, dat heet Normandië, Al weet dit aan zijn partij, En dat beneden de Loire was, 9700 Dus hield hij hof zoals ik het las Met alle koningen en landsheren Die toen regeerden met eren, Van de Oceaan herwaarts, die waren daar, En van Denemarken, voor waar, 9705 Van Noorwegen, van Wendenland; Met hen menige bediende. Van Ierland kwam Orcani; Angiusel, die daar zat bij, Van Schotland die dokter fijn, 9710 Die heet Angelus in Latijn; En de prinsen die met allen Zaten in dat land van Gallië. Zulke feesten werd niet gedaan. Voor koning Arthur moesten gaan 9715 Vier koningen te ene scharen, Gekroond, die moesten bewaren, En elk met een gouden zwaard. Na hen volgde daar zijn reisgezel, Zijn baronnen van die landen, 9720 Klerken gekleed bij handen: Aldus ging hij zijn gang Al tot daar men hem mis zong, En keerde alzo weer ter zaal. Daar was groot feest ten ene maal, 9725 Menig instrument en spel, Ridders, bedienden alzo wel; En elk toonde daar, die het raakte, Hoe hij hem ten wapens vermocht. Ik kan vertellen het honderdste deel 9730 Van het feest niet geheel Alzo zoals het Latijn bestaat; Maar dat durft ik te zeggen wel gereed, Dat in christelijke historie niet Meer werd gelezen dan die. 9735 In dezen dat dit feest stond Kwamen, van gelaat verstandig, Wijs van woorden, schoon van jaren, Lieden in dat hof gevaren, Die boodschap van Rome brachten 9740 En Arthur te spreken zochten; En toen ze daar goed waren ontvangen Deden ze hun boodschap gelijk, En ze daagden koning Arthur Te Rome tegen die senaat, 9745 Recht vonnis daar te ontvangen, 253 Voor de keizer Leo te staan; Want hij de Roomse tribuut onthield, Die wel eer won met geweld Julius Caesar op Brittannië; 9750 En hij Gallie (Frankrijk) al bij Spanje Die van Rome had afgewonnen, En veel eilanden onder de zon; En was het dat hij het niet doen wou, Dat men aanstonds zou 9755 Immer bezoeken, zonder meer breken, En onrecht met de zwaarden wreken. Arthur heeft wel gehoord Met gemak al hun woord, En zei die heren beiden met stade; 9760 Hij wil hen antwoorden en beraden. In een zijde is hij getrokken Met zijn lieden best vermogend, Die tot zijn raad behoren. En Arthur zelf sprak voren: 9765 “Gij heren,” sprak hij, “ge hebt algemeen Wel gehoord wat ons die Romeinen Ontboden hebben: en lijkt het u goed, Ik heb gevonden in mijn moed Wat ik hen antwoorden zal, 9770 Is het dat gij het me aanraadt al. Ten eerste wil ik antwoorden dit: Dat men met geweld bezit En met kracht wint echt, Dat mag nimmermeer wezen recht; 9775 Zouden we tribuut te Rome geven, Die ons met kracht was aangedreven Van Julius? Dat was geen recht. Voorts willen we hen tonen echt Dat Bremius en Brellijn, 9780 Daar we van geboren zijn, Ze waren dus landsheren Wonnen Rome wijlen met eren, En hingen voor dat Capitool Twintig Romeinen te ene groep, 9785 Lang eer Julius werd geboren. Grote Constantijn hier tevoren Geboren was te Everwijc, Die was keizer desgelijks; Dus is het recht dat Rome ons toebehoort, 9790 Is het van oorlogen, is het van geboorte. En wil hen zeggen overluid, Dat we hen eisen het Roomse tribuut, En willen ten naaste dag komen Op welke velden ze willen noemen; 9795 En die God daar geeft zege Blijft heer voortaan allerwegen.” Alle zeiden ze: “Dit lijkt ons goed.” Meteen men inkomen doet De Romeinen en zeiden hen dit. 9800 Vertoornt en in grote hitte Keerden ze te Rome in die stad, En zeiden de senators dat. En Arthur heeft de zijne vermaand Die hij hem behoudt van harten waant, 9805 Dat ze hem aldus met allen Helpen zullen en op hen vallen. Aldaar hebben ze hem goed getroost Die daar waren, van west, van oost, Dat ze tussen dood en leven 9810 Altijd niet willen begeven. Meteen is dat hof gescheiden. De heren gingen hen bereiden, En koning Arthur, die milde koene, Bereide hem en zijn baronnen, 9815 En trok zijn volk tezamen gelijk, En hebben dus die vaart bestaan, En kwamen algemeen Gevaren aan het land van Armorike, Dat men nu Bretagne heet, 9820 Aan een haven daar nu staat Sint Michiels berg nu bij dag. Daar hoorde Arthur een klacht Dat een grote gigant, een vijand Had ontvoerd daar in het land 9825 Een jonkvrouw van verwanten groot, Want zijn zwager de koning Lot, Zijn zusters man, was haar neef. Arthur zei dat het volk daar bleef, En doorkroop hoeken en moeras 9830 Om die reus daar te zoeken, Zodat hij daar hoorde het bericht Dat hij daar op een rots was, Met de jonkvrouw, in de zee. Alleen voer hij en nimmermeer, 9835 En heeft die reus bestaan: Die beroofde hij van het lijf gelijk, En vond die jonkvrouw dood, Die hij begroef met eer groot; En bracht zijn volk het bericht, 9840 En zei hen al openbaar Dat hij nooit in geen land Sterkere gigant vond Uitgezonderd de reus Rioen, Die was van al zulke doen, 9845 Dat hij had tot zijn hovaardigheid Geheel gemaakt van konings baarden Een rok, die hij aan droeg, Als hij hen alzo versloeg. Toen wilde hij hebben Arthurs baard; 9850 En Arthur voer derwaarts, En sloeg dood de gigant In een strijd met de hand. Toen Arthur dus over was gekomen En zijn volk tezamen, heb ik vernomen, 9855 Toen trok hij hem te Parijs waart. Wat zo was aan zijn vaart Ging hem allemaal in hand. Binnen Parijs dat hij vond. Een baljuw, die de wet 9860 Van Rome daar had gezet, Die Fellon bij namen heet; En want hij merkt en ziet Dat hij niet mag te velde Aldaar vechten met geweld, 9865 Zo bidt hij daar om een kamp, Wie dat overwint, zonder schande Dat onder hem blijft die stad. Arthur ontzei hem niet dat, Nog wilde hij ook niet daarbij 9870 Dat er iemand vecht dan hij. Die werd gevochten in de Seine: Daar voeren ze beide in alleen, Dat al nu in dezer wijl In Frans heet de Yle. 9875 Daar had Fellon de ramp, Want hij verloor het lijf in het kamp. Ginder kwamen aan hem gevallen Noren, Denen en Galliers. Vandaan trok hij opwaarts 9880 Tot Autun met snelle vaart. Want hij hoorde het bericht dat, Dat Roomse leger gekomen was Met Lucius, die de keizer Lyon Had bevolen al zijn doen, 9885 Die bracht met hem van over zee Een ongeteld machtig leger, Perzen en Meden, Afrikanen en Cyrene, Beide koningen en hertogen, 9890 Alzo veel als er hem gedogen. Aan hem heeft Arthur gezonden Om te houden gesprek Wanneer dat hij wil strijden, Of waar hij hem wil opwachten. 9895 En deze boodschap deed Walewein, 254 En voer henen berg en plein. En liet bijstand weg, Op avonturen die ze plegen, Zodat hij immer weet ontzet, 9900 Zodat hij wijken mag beter. En toen hij kwam voor die van Rome, En de boodschap van zijn oom Met onvervaarde moed deed, Stond daar een Romein ter plaatse 9905 En zei tot hem: “Die Bretons (Britten) Zijn sterk van woorden, zwak van doen.” Walewein antwoordde en toen sprak: “Wat zegt u de Britten ontbreekt, Zich of ze doen durven en spreken” 9910 Met die woorden heeft hij gestoken Het zwaard de Romein door het lijf. Toen werd getrokken menig mes; Maar Walewein en zijn gezellen. Omtrent twintig, horen we vertellen, 9915 Die zijn getrokken ten paarden En ontkwamen die groepen, En weken, toen ze dat zagen, Daar ze gelegd hadden hun hinderlagen, Want de Romeinen dus niet wisten. 9920 Ginder ging men vast twisten; En de Romeinen waren ongeschaard: Dus verloren ze een schaar Uit hen al onvoorzien, Zodat ze moesten heen vlieden 9925 Te haren, toen ze hen zagen Bedrogen in de Britten lagen. Aan beide zijden bleef volk dood, Maar de schade was al te groot Die op die van Rome viel: 9930 Daar bleven er dood vijfhonderd wel, En gevangen met grote eren Wel dertig van de grootste heren Dus keerden weer de Britten, Blijde zeer van hun doen. 9935 En toen koning Arthur wist De avonturen van de twist Was hij uitermate blijde. Die gevangen waren in de strijd Zond hij te houden te Parijs. 9940 Walewein had al de prijs Van de boodschap en van de daad, Op avontuur hoe het voort gaat. Nu is Lucius met de zijnen Van hart in grote pijnen 9945 Dat de Britten in het schoonste waren; Nochtans wilde hij gebaren Zoals diegene die het niet achtte. Hij trok heen weg met kracht Te Lengers te Bourgondië waart. 9950 Daar vond hij dus wat hij begeerde, Die stad bewesten tot zijn behoefte, Spijs, drank, harnas, gerief, En groot leger, die op de heide Hem, te vechten, opwachtte. 9955 Daar dacht hij goed te zijn dat hij wou Dat men op die Arthurs wachten zou; Want hij kende de Britten Van zo overdadige doen, Ze zouden zoeken hier en daar, 9960 In welke eind van het land hij was, Of hij zou hen ontwijken En over de bergen weg strijken. En dit merkte hij in zijn gedachte, Dat hij geen weg niet mocht, 9965 Want de Britten zouden hem volgen Op de heide zeer verbolgen. Dus sloeg hij daar op zijn tenten Buiten Lengers op dat veld. Arthur heeft dit vernomen, 9970 En is met de zijnen gekomen, Schoon trekkend, goed bewaard, Met zijn leger te Lengers waart, Als een die de Romeinen zocht. Groot volk hij met hem bracht, 9975 Die alle haatten de Romeinen, Omdat ze wilden alleen Het hoofd van de hele wereld wezen. Zo na kwamen ze met dezen, Dat elk mocht openbaar 9980 Aanschouwen de andere zijn schaar, En hen die schutters beschoten Aan beiden zijden van de groepen; Maar de avond ging in hand. Men sloeg de tenten daar gelijk, 9985 En wachten op de dageraad. ‘s Morgens eer de zon opgaat Bereidde hem menigeen daar ten strijde: “As armes,” riep men aan elke zijde. Die strijd begon met de zon. 9990 Daar werd gejaagd en gewonnen Om de voorstrijd aan elke zijde. Arthur was vrolijk en blijde, En sprak als een koning koen: “Gij heren, gij trouwe Britten, 9995 Peinst om de eer op deze dag. Dit is de eer, die niet vallen mag: Zege te vechten op die Romeinen, Die hoofd willen zijn alleen Over het hele wereld volk. 10000 Het is alles spot en anders niet Dat we hier tevoren vochten, Al was het alzo dat nooit mochten Onze vijanden voor ons duren; Dit zijn de heren der avonturen. 10005 Hiervan zal ons immermeer Naam groeien en eer; Nog nimmermeer na deze tijden Zo zal volk op ons durven strijden. Ge hebt me twintig koninkrijken 10010 Met uw deugd laten wijken, Daar ik koning en heer van ben, Nu toe, en elk ziet voor hem.” Meteen verzamelden de scharen. Daar mocht men horen misbaren, 10015 Dezen jagen, diegenen vlieden, En met wapens wonder geschieden, En volk van vele tongen Die daar onderlinge drongen. Groot volk stierf daar aan elke zijde; 10020 Maar de druk van de strijd Kwam op Lucius en op de Romeinen, Want die waren met Walewein Volgden daar hij wilde varen. En Walewein zag de arend 10025 Blikkeren in de Roomse standaard: Het hart stond hem derwaarts, Want hij peinsde dat daar hield Het beste ridderschap van het veld; En is in de Romeinen gevallen, 10030 En aan de prins van hen allen, Lucius, verzameld mede, Die daar wonder met wapens deed; Dog heeft hem met kracht groot Walewein geslagen daar dood, 10035 En de arend geveld in het zand. En koning Arthur kwam gelijk En brak daarin met grote kracht Daar Walewein dus stond en vocht, En sloeg daar zulke vreselijke slagen, 10040 Dat niemand dorst in die dagen Zijn slagen op te wachten, zij u bekend. Toen werd ontdaan die scharen gelijk; Want toen de andere scharen zagen Lucius dood en die van hen jagen, 10045 En de standaard onder de voet, 255 Toen vlogen daar wie had moed, Als die anders niet zagen Dan alleen om het lijf te ontdragen. In die weg bleven dood 10050 Koningen en heren groot Aan elke zijde zeer veel. De Romeinen gingen geheel uit het spel, Want de Britten wonnen het veld. Roof wonnen ze ongeteld, 10055 Paarden, wapens en harnas. Koning Arthur was vrolijk en ras, En zei dat men bracht ter aarde Elke man naar zijn waarde Op het slagveld daar hij lag. 10060 En toen hij Lucius zag Dood liggen onder die heren Liet hij hem opnemen met eren, En liet hem zuiveren van het bloed. Eerlijk en met groot goed 10065 Zei hem te balsemen en kleden, En hoffelijk bereiden, En legde hem op een wagen, En zei hem te Rome waart te dragen, En schreef de heren, de senatoren, 10070 Fier in zijn schrifturen: “Aldus dusdanige accijns en tribuut Is men schuldig te zenden uit Van Brittannië tot Rome. Elke man merkt en neem waar 10075 Wie hebben wil en halen: Dus zullen hem de Britten betalen.” Dit ontbood hij jongen en ouden, Dat ze hen aldus betalen zouden, Want hij immer komen wou, 10080 Als de Romeinen winnen zouden, Dat zij het verweren, als ze mochten, Of dat ze hen alzo bedachten, Dat ze hen dus alzo beraden Dat ze kwamen op genaden. 10085 En in deze stierf keizer Lyon, En toen werd keizer Zenoen. En Arthur zette hem aan zodat hij won Alles die hoorden ten bergen aan, Beide steden en vestingen. 10090 Hij zette hem met al zijn besten Hoe dat hij aan hem bedwong, Voor breed end voor lang, Geheel Gallie tot Narbone, En peinsde om die keizerskroon 10095 Te winnen van Rome de stad, En heeft verzameld volk en schat, Daar hij mede mag volbrengen De wil van zijn dingen. De ene voer hier, de andere daar: 10100 Menige steekspel groot en zwaar Hadden ze in deze tijd, Menigeen kamp en strijd, En kamp groot en klein Gebeurden daar menigeen; 10105 Want in deze oorlog op de Romeinen Zo was Arthur die koning rein Twintig jaar wel of meer, En kwam met grote eer Te bergen toe van allemaal 10110 Te leiden en te winnen Italië; Maar dat hem het avontuur benam, En hem zulk bericht kwam, Daar hij het om moest begeven; Want die in Brittannië bleven 10115 Deden hem schade en ontrouw. Dat was jammer en rouw; Had ten beste gegaan zijn ding, Zo had er geen betere koning In de wereld nooit gewezen; 10120 Maar dit is zoals wij het lezen. Het avontuur, zonder waan, Laat geen hoog ding lang staan; Want als een waant hij is ten beste Werpt ze hem neder in de vesting. 10125 Dus deed de koning, zoals ik het ken, Die waande hebben gewonnen Rome, En zijns eigen land nu is ontgaan, Zoals ik u hier zal laten verstaan. |
|
XX. Hoe die coninc Artur trect te sinen landewaerd. Nu seget vord die aventure, 10130Dat een bode ter selver ure Ten coninc quam ende dede verstaen Hoe dat Mordret hadde gedaen, Ende hoe dat hi gecroent es Vanden conincrike van Logres; 10135”Ende alle die manne, sonder waen, Hebben heme manscap gedaen, Ja, die hogeste die lant hilden van u. Ware dat sake dat gire quamt nu, Sine souden u in en genen kere 10140Niet ontfaen over here, Maer alse haren groten viant.” Daerna teldi hem alte hant Hoe Mordret hadde beseten binne Den tor van Lonne die coninginne, 10145Ende doet assaut swaerlike Op hare elker dagelike; “Ende om dat min vrowe es in vresen Dat si gedestruert mach wesen, Soe ontbiet si u bi [mi], here, 10150Dat gi om Gode ende om u ere Hare wilt hulpen ente staden staen, Ende dit cortelike si gedaen; Bedie, letti lange mettesen, Si sal sonder twivel gevaen wesen. 10155Ende Mordret, hi haetse sere, Hi sal hare doen onnere, Si dat hise moge gevaen; Ende dat sal ane u ere gaen.” Doe den coninc dese tale werd cont 10160Hi werd sere drove ter stont, Soe dat hem welna die tale gebrac. Daerna hi toten knape sprac: “Ic hope anden here van al, Dat ic hier ombe pensen sal.” 10165Daerna sprac hi met droven sinne: Ay Mordret, du gaves mi wel te kinne, Bi dat ic versta in desen, Dattu dat serpent wel mochs wesen, Dat ic hier te voren sach ende vernam, 10170Dat ut minen lichame quam, Ende dat mi verbarde min lant, Ende daerna an mi vinc te hant. Noit sone dede vader vore mi Van soene dat ic sal doen van di, 10175Bedie ic sal di, al sonder waen, Met minen handen doet slaen. Dat willic harde wel dattu Wets, ende alle die werelt nu. Ende God onse live here 10180En mote gedogen nembermere Dattie enech man dan ic moet geven Den doetslach ende nemen tleven.” Alle die grote liede hebben gehort Ende verstaen des conincs wort, 10185Daer si allegadere besonder Af hadden sere groten wonder; Want bi sinen worde waren das Vroet, dat Mordret sijn sone was. Die coninc beval al sonder sparen 10190Hen allen die ontrent hen waren. 256 Dat si souden alden lieden Alt here doen dore gebieden, Dat si des anderdages na desen Tilike souden gereet wesen. 10195Die coninc wilde metter vard Des anderdages trecken ter zeeward, Alse die de zee wilde liden Te Logresward in corten tiden. Alsmen hieraf horde niemare 10200Men warp ter neder harentare Met haesten die paulione al. Na desen die coninc Artur beval Dat sanderdages sere tilike Dat here porde gemeinlike, 10205Ende reden soe lange dat si quamen Aldaer si die zee vernamen. Doe sprac die coninc Waleweine in rade: “Ay Walewein,” seit hi, “grote scade Es mi gesciet bi uwer felhede; 10210Bedie ic hebber verloren mede Lancelote. Ic dar mi wel vermeten, Hadde Mordret, u broder, geweten Dat Lanceloet hadde met mi gewesen Alse wel alsi plach vor desen, 10215Hine hadde niet gesijn so cone Dat hi hadde dorren bestaen te done Alse grote ongetrouhede als hi Hevet begonnen nu jegen mi. Nu salic moten indelike 10220Van goeden lieden hebben breke Alsoe alse mi donket daer an; Want die ongetrouwe man Hevet vergadert nu te hande Al die macht van minen lande 10225In dire maniren, dat hi Die wilt bringen alle jegen mi. Ay God, oftic hadde heden den dach Diegene die ic te hebbene plach In min geselscap vor desen tijt. 10230Al dat es in die werelt wijt En ontsagic niet, al waren si al Jegen mi, groet ende smal.” Mijn her Walewein was tongemake Ende drove om des conincs sprake, 10235Ende seide: “Acharmen, here, Es Mordret min broder dus sere Ongetrouwe worden jegen u, Soe hebbic te lange gelevet nu. Nu biddic u als te voren, 10240Oft gi Lancelote hebt verloren Bi mire dulheit, live here, Ic rade u dat gi sere Doet met vroescapen ende met sinne Om hem weder te gewinne; 10245Ende ic weet dat wel waerlike, Dat gi sult mogen lichtelike Lancelote gecrigen te uward, Es dat sake dat gine begard; Bedie hi es, dat secgic u, 10250Die beste man die levet nu, Ende die hoveschte die ic oit sach mede, Ende die u te uwer beschede Best mach hulpen naest onsen here. Ende Lanceloet minnet u soe sere, 10255Es dat sake dat gine ontbiet, Hi sal tote u comen ende latens niet. Ende gi sult ontbieden, wildi, (Gi hebbets wel noet, donke mi,) Heme ende sine gesellen mede, 10260Des biddic u, here, in trouwechede; Want si minnen u vele mere Dan gi selve waent, live here.” Die coninc seide: “Om dat ic ben Soe sere mesdadech jegen hen, 10265Soe wanic wel nu dat si Niet souden willen comen jegen mi, Ende bede over niet soude wesen; Ende sal dit liden laten om desen.” Doe quamen des conincs maisnieden 10270Tot hem, ende sine sciplieden, Ende daden den coninc doe verstaen, Hi mochte, wildi, te scepe gaen. Si seiden dat scip al bereet ware Van al dien dat hem es orbare, 10275Ende dattie wint was goet mede, Ende dattet ware dulhede, Letten si langer in haerre vard. Die coninc dede gereiden tscepewaerd Ende voer selve in dat al sochte, 10280Ende Walewein daerna wat hi mochte, Ende daerna ridderen ende knapen; Ende daden orssen ende wapen Met hen in andere scepe ter vart, Ende voren metten scepe te landeward. 10285Dus sciet van daer die coninc, Drove ende gram om die dinc Dat Mordret jegen hem dede Die grote ongetrouwechede. Ende Waleweins rouwe was harde groet, 10290Om dat sijn broder dese noet Den coninc dede; maer gewarlike Was hi met den oem getrouwelike; Maer die rouwe daer af ende dat verdriet Die ne litene rusten niet. 10295Nu selewi swigen van coninc Arture Ende spreken van Mordrets aventure. |
XX. Hoe koning Arthur trekt tot zijn land waart. Nu zegt voort het avontuur, 10130 Dat een bode terzelfder ure Tot de koning kwam en liet verstaan Hoe dat Mordret had gedaan, En hoe dat hij gekroond is Van het koninkrijk van Londen; 10135 “En alle mannen, zonder waan, Hebben hem manschap gedaan, Ja, de hoogste die land hielden van u. Was het zaak dat ge er kwam nu, Ze zouden u in geen keer 10140 Niet ontvangen voor heer, Maar als hun grote vijand.” Daarna vertelde hij hem gelijk Hoe Mordret had bezet binnen De toren van Londen de koningin, 10145 En doet aanval zwaar Op haar elke dag; “En omdat mijn vrouwe is in vrezen Dat ze vernield mag wezen, Zo ontbiedt ze u bij mij, heer, 10150 Dat ge om God en om uw eer Haar wil helpen en bijstaan, En dit gauw zij gedaan; Omdat, laat ge het lang met deze, Ze zal zonder twijfel gevangen wezen. 10155 En Mordret, hij haat haar zeer, Hij zal haar doen oneer, Is het dat hij haar mag vangen; En dat zal aan uw eer gaan.” Toen de koning deze taal werd bekend 10160 Hij werd zeer droevig terstond, Zodat hem bijna de taal ontbrak. Daarna hij tot de knaap sprak: “Ik hoop aan de heren van al, Dat ik hierom peinzen zal.” 10165 Daarna sprak hij met droeve zin: Ay Mordret, u gaf me wel te kennen, Bij dat ik versta in deze, Dat u dat serpent wel mocht wezen, Dat ik hier tevoren zag en vernam, 10170 Dat uit mijn lichaam kwam, En dat me verbrande mijn land, En daarna aan mij ving gelijk. Nooit zo deed een vader voor mij Van zoon dat ik zal doen van u, 10175 Omdat ik zal u, al zonder waan, Met mijn handen dood slaan. Dat wil ik erg goed dat u Weet, en de hele wereld nu. En God onze lieve heer 10180 Moet het gedogen nimmermeer Dat hij enige man dan ik moet geven De doodslag en nemen het leven.” Alle grote lieden hebben gehoord En verstaan konings woord, 10185 Daar ze allemaal bijzonder Van hadden zeer grote verwondering; Want bij zijn woorden waren ze dus Bekend, dat Mordret zijn zoon was. De koning beval al zonder sparen 10190 Hen allen die ontrent hen waren. 256 Dat ze zouden alle lieden Het hele leger door laten gebieden, Dat ze de volgende dag na deze Tijdelijk zouden gereed wezen. 10195 De koning wilde met een vaart De volgende dag trekken ter zeewaarts, Als een die de zee wilde overgaan Te Londen waart in korte tijden. Toen men hiervan hoorde nieuws 10200 Men wierp te neer hier en daar Met haast de paviljoenen al. Na deze koning Arthur beval Dat de volgende dan zeer tijdelijk Dat leger ging algemeenlijk, 10205 En reden zo lang zodat ze kwamen Aldaar ze de zee vernamen. Toen sprak koning Walewein in rade: “Ay Walewein,” zei hij, “grote schade Is me gebeurd bij uw felheden; 10210 Omdat ik heb er verloren mede Lancelot. Ik durf me wel te vermeten, Had Mordret, uw broeder, geweten Dat Lancelot had met mij geweest Alzo goed zoals hij plag voor dezen, 10215 Hij had niet geweest zo koen Dat hij had durven bestaan te doen Alzo grote ontrouwheden zoals hij Heeft begonnen nu tegen mij. Nu zal ik moeten eindelijk 10220 Van goede lieden hebben gebrek Zoals me lijkt daaraan; Want die ontrouwe man Heeft verzameld nu gelijk Al de macht van mijn landen 10225 In die manieren, dat hij Die wil brengen alle tegen mij. Ay God, als ik had heden de dag Diegene die ik te hebben plag In mijn gezelschap voor deze tijd. 10230 Al dat is in de wereldwijd En ontzeg ik niet, al waren ze al Tegen mij, groot en smal.” Mijn heer Walewein was te ongemak En droevig om konings spraak, 10235 En zei: “Ach armen, heer, Is Mordret mijn broeder dus zeer Ontrouw geworden tegen u, Zo heb ik te lang geleefd nu. Nu bid ik u zoals tevoren, 10240 Als ge Lancelot hebt verloren Bij mijn dolheid, lieve heer, Ik raad u aan dat ge zeer Doet met verstandigheid en met zin Om hem weer te winnen; 10245 En ik weet dat wel waarlijk, Dat ge zal mogen lichtelijk Lancelot krijgen tot u waart, Is het zaak dat ge hem begeert; Omdat hij is, dat zeg ik u, 10250 De beste man die leeft nu, En de hoffelijkste die ik ooit zag mede, En die u te uw bezigheden Beste mag helpen naast Onze Heer. En Lancelot mint u zo zeer, 10255 Is het zaak dat ge hem ontbiedt, Hij zal tot u komen en laten het niet. En ge zal ontbieden, wil gij, (Gij hebt het wel nodig, lijkt mij,) Hem en zijn gezellen mede, 10260 Dus bid ik u, heer, in trouwheden; Want ze minnen u veel meer Dan ge zelf waant, lieve heer.” De koning zei: “Omdat ik ben Zo zeer misdadig tegen hen, 10265 Zo waan ik wel nu dat zij Niet zouden willen komen tegen mij, Een bede voor niets zou wezen; En zal dit lijden laten om dezen.” Toen kwamen de konings manschappen 10270 Tot hem, en zijn schippers, En lieten de koning toen verstaan, Hij mocht, wilde hij, te scheep gaan. Ze zeiden dat het schip geheel bereid was Van al dien dat hem is dienstig, 10275 En dat de wind was goed mede, En dat het waren dolheden, Letten ze langer in hun vaart. De koning liet bereiden te scheep waart En voer zelf in dat al zacht, 10280 En Walewein daarna wat hij mocht, En daarna ridders en knapen; En lieten paarden en wapens Met hen in andere schepen ter vaart, En voeren met de schepen te lande waart. 10285 Dus scheidde vandaar de koning, Droevig en gram om dat ding Dat Mordret tegen hem deed Die grote ontrouwheden. En Waleweins rouw was erg groot, 10290 Omdat zijn broeder deze nood De koning deed; maar waarlijk Was hij met de oom getrouw; Maar de rouw daarvan en dat verdriet Die liet hem rusten niet. 10295 Nu zullen we zwijgen van koning Arthur En spreken van Mordrets avontuur. |
|
XXI. Hoe Mordret hem gereit jegen den coninc Arture te stridene. Nu segt daventure dat Alse Mordret vor Lonnen sat, Dattie tor in velen delen 10300Gearget was vanden magnelen Ende vanden [engienen], daermenne mede Assalgierde in meneger stede, Soe dat si niet en hadden mogen Dat assaut mogen gedogen 10305In gere maniren, no geherden; Maer dat si hen so wel werden. Ende alse die wile dat Mordret lach Vore dien tor. hi ontboet alden dach In Scollant te desen doene 10310Ende in Vrislant die hoge baroene, Ende in anderen landen mede, Heidene ende ander liede gerede. Ende alsi tot hem quamen daernaer Hi gaf hen so grote gichten daer, 10315Dat hen allen wonderde daer af Dat hi hen so grote gichten gaf; Ende gewanse alle gemeinlike In deser maniren vrodelike, Dat si hem willen in staden staen 10320Allegadere, ende seiden, sonder waen, Sine begavene om gene dinc; Al quame Artur selve die coninc Ende hine in orlogenne sette, Si souden daer hulpen Mordrette. 10325Dus brachte Mordret al die lande an Dat si an hem vielen dan, Ende hi hiltse an hem embertoe, Dies hi wel di macht [hadde], verstaet hoe: Bedie alse die coninc vor uten lande 10330Hi liet Mordrette al in hande Sinen scat in elker stede, Daer hi sinen wille met dede; Ende al die liede brachten hem ende gaven Van haren gode, van harre haven, 10335Dat hen wel bestaet dochte ter stonden 257 Om die miltheit die si daer an vonden. Een bode quam tot hem op een dach, Aldaer hi vore den tor lach, Ende seide hem in rade: “Ic bringe u 10340Selke wonderlike niemare nu: Die coninc Artur es nu te hant Geankert hier ane dit lant Met algader sire mogenthede. Wildi sijns ontbeiden hier ter stede, 10345Gi sultene binnen tween dagen sien, Ende gine moget niet falgiren van dien, Gine moet vechten jegen den coninc, Want hine comt om geen ander dinc. Nu besiet wat u te done staet; 10350En hebdi genen goden raet, Gi moget hebben verlies varinge.” Alse Mordret horde dese dinge Hi werd daeraf temayert sere, Want hi ontsach den coninc ende sijn here, 10355Ende hi hadde grote vrese mede Van sire ongetrouwechede, Dat si hem sere deren mach: Dat was dat hi meest ontsach. Hi beriet hem met dengenen doe 10360Daer hi meest trouwen hadde toe, Wat hi mochte doen metter dinc Diemen hem seide vanden coninc? Si seiden: “Here, nadien dat staet En wet[ewi ge]nen anderen raet, 10365Dan [............] uwen lieden Jeg[...........] ende doet ontbieden Dat hi u lant rume nu; Want al die liede hebbent u Opgedragen ende van u ontfaen, 10370Ende gi hebbet oec, sonder waen, Lange gehouden ende geweest here, Ende en wilt hi hem niet doen ten kere, Ende dit lant rumen metter spoet, Gi hebt meer liede dan hi doet, 10375Gi sult vechten jegen hem, sekerlike. Ende wetet dat wel gewaerlike, Sine liede en selen, sonder waen, Jegen die uwe niet mogen staen, Nadat si sijn vermoit ende cranc, 10380Ende die onse versch ende gerust lanc; Ende wine hebben in langen dagen En gene wapine gedragen. Ende sprect uwe barone Eer gi henen sceet van desen doene: 10385Ic wane dat haer raet van desen Gelijc den onsen sal wesen.” Mordret ontboet die barone bi namen, Dat si alle te heme quamen, Die in Lonne waren tier stont; 10390Ende hi seide ende maecte hen cont Dattie coninc Artur op hem quam Met al sire macht, sere gram; Ende hi soude wesen, sonder sage, Te Lonnen binnen derden dage. 10395Doe antwerden hem die barone: “Wat hebdi daermede te doene? Al comt hi op u, so come dan. Gi hebt meer liede ende man, Vard ut jegen hem sekerlike: 10400Wi seelne alle gemeinlike Wederstaen ende setten in daventure Jegen den coninc Arture Oft wi selen u behouden dlant Dat wi u hebben gedregen in hant, 10405Ende niet falgiren in genen dagen Dat wi wapine mogen dragen.” Alse Mordret dat hadde verstaen, Dat si an dorloge wilden gaen, Hi was blide in vele maniere, 10410Ende beval te wapinen sciere Sine liede ende sine man; Daer ne dochte geen letten an. Ende hi seide tot hen na desen: “Sekerlike, ic wille wel wesen 10415Daer die coninc es al nu te hant, Eer hi scade dede int lant.” Die niemare doe van derre vard, Om te porne ten conincward, Liep alt lant dore hastelike; 10420Ende si gereiden hen gemeinlike Om te vaerne met groter were Jegen den coninc ende sijn here, Ende porden alle van Lonnen Des anderdages metter sonnen; 10425Ende si vonden dat si wel hadden dan In haer here .xl. dusent man. Nu swigewi van deser sake [...............] |
XXI. Hoe Mordret hem bereidt tegen koning Arthur te strijden. Nu zegt het avontuur dat Toen Mordret voor Londen zat, Dat de toren in velen delen 10300 Verergerd was van de katapults En van de machines, daar men mede Aanviel in menige plaatsen, Zodat ze niet hadden mogen De aanval mogen gedogen 10305 In geen manieren, nog harden; Maar dat ze hen zo goed weerden. En alle tijd dat Mordret lag Voor die toren, hij ontbood de hele dag In Schotland tot dit doen 10310 En in Friesland de hoge baronnen, En in andere landen mede, Heidenen en ander lieden gereed. En toen ze tot hem kwamen daarnaar Hij gaf hun zo grote giften daar, 10315 Dat het hen allen verwonderde daarvan Dat hij hen zo grote giften gaf; En won ze alle algemeen In deze manieren verstandig, Dat ze hem willen bijstaan 10320 Allemaal, en zeiden, zonder waan, Ze begaven hem om geen ding; Al kwam Arthur zelf de koning En hij hen in oorlogen zette, Ze zouden daar helpen Mordret. 10325 Dus bracht Mordret al die landen aan Zodat ze aan hem vielen dan, En hij hield ze aan hem immer toe, Dus hij wel de macht had, versta hoe: Omdat als de koning voer uit de landen 10330 Hij liet Mordret al in handen Zijn schat in elke plaats, Daar hij zijn wil mee deed; En al die lieden brachten hem en gaven Van hun goed, van hun have, 10335 Dat hen wel nodig dacht ter stonden 257 Om die mildheid die ze daaraan vonden. Een bode kwam tot hem op een dag, Aldaar hij voor de toren lag, En zei hem in rade: “Ik breng u 10340 Zulke wonderlijke nieuws nu: Koning Arthur is nu gelijk Geankerd hier aan dit land Met al zijn mogendheden. Wil ge hem opwachten hier ter plaatse, 10345 Ge zal hem binnen twee dagen zien, En ge mag niet falen van die, Ge moet vechten tegen de koning, Want hij komt om geen ander ding. Nu beziet wat u te doen staat; 10350 En heb je geen goede raad, Ge mag hebben verlies snel.” Toen Mordret hoorde deze dingen Hij werd daarvan ontsteld zeer, Want hij ontzag de koning en zijn heer, 10355 En hij had grote vrees mede Van zijn ontrouwheden, Dat ze hem zeer deren mag: Dat was dat hij meest ontzag. Hij beraadde hem met diegenen toen 10360 Daar hij meest vertrouwen had toe, Wat hij mocht doen met het ding Die men hem zei van de koning? Ze zeiden: “Heer, nadien dat het staat Weten wij geen andere raad, 10365 Dan [............] uw lieden Tegen [...........] en laat ontbieden Dat hij uw land ruimt nu; Want al die lieden hebben het u Opgedragen en van u ontvangen, 10370 En ge hebt ook, zonder waan, Lang gehouden en geweest heer, En wil hij zich niet laten keren, En dit land ruimen met een spoed, Ge hebt meer lieden dan hij doet, 10375 Ge zal vechten tegen hem, zekerlijk. En weet dat wel waarlijk, Zijn lieden zullen, zonder waan, Tegen de uwe niet mogen staan, Nadat ze zijn vermoeid en zwak, 10380 En de onze vers en gerust lang; En we hebben in lange dagen Geen wapens gedragen. En spreek uw baronnen Eer ge heen scheidt van dit doen: 10385 Ik waan dat hun raad van deze Gelijk de onzen zal wezen.” Mordret ontbood de baronnen bij namen, Dat ze alle tot hem kwamen, Die in Londen waren te die stond; 10390 En hij zei en maakte hen kond Dat koning Arthur op hen kwam Met al zijn macht, zeer gram; En hij zou er wezen, zonder sage, Te Londen binnen drie dagen. 10395 Toen antwoordde hem de baronnen: “Wat heb je daarmee te doen? Al komt hij op u, zo kom dan. Ge hebt meer lieden en man, Vaar uit tegen hem zekerlijk: 10400 We zullen alle algemeen Weerstaan en zetten in avonturen Tegen koning Arthur Of we zullen u behouden het land Dat we u hebben gedragen in de hand, 10405 En niet falen in geen dagen Dat we wapens mogen dragen.” Toen Mordret dat had verstaan, Dat ze aan de oorlog wilden gaan, Hij was blijde in vele manieren, 10410 En beval te wapenen snel Zijn lieden en zijn man; Daar nee dacht geen letten aan. En hij zei tot hen na deze: “Zekerlijk, ik wil wel wezen 10415 Daar de koning is al nu gelijk, Eer hij schade deed in het land.” Dat nieuws toen van die vaart, Om te gaan te koning waart, Liep het hele land door haastig; 10420 En ze bereiden hen algemeen Om te varen met groot verweer Tegen de koning en zijn leger, En gingen alle van Londen De volgende dag met de zon; 10425 En ze vonden dat ze wel hadden dan In hun leger 40 duizend man. Nu zwijgen we van deze zaak [...............] |
|
XXIV. [Hoe Waleweins lichame gevoerd was te Karmeloetwaerd, ende begraven werd.] [...............] 10430[...............] Ende dat sine souden voren vort Tote Karmeloet in die port, Ende dat sine met groter weerden Daer bringen souden ter eerden, 10435Ende in Gariets tomme lecgen, Alsi selve bat in sijn secgen. Ende binnen dattie coninc hilt hier af sprake Was hi soe sere tongemake, Ende weende soe ontfarmelike, 10440Dat alle die gene gemeinlike Die doe in die plaetse waren Moesten omden coninc mesbaren. Die ridders saten op metter vard, Ende voren te Karmeloetward 10445Metten lichame; ende daer mede Porden wel si dusent uter stede, Die om mins heren Waleweins doet Weenden ende dreven rouwe groet. Ende si seiden allegadere dan: 10450”Ay seker, riddere ende goet man, Hovegh ende godertiren allen tijt, Die doet moet sijn vermalendijt, Dat si dus es tote u comen Ende u geselscap ons heeft genomen” 10455Alle die waren inden pleine Weenden aldus om Waleweine, Ende alsi allegadere waren Een stic metten lichame gevaren Die coninc beval datmen ontbeide 10460Metten lichame, ende hi seide Toten genen dien bevolen was Den lichame te vorne, alsict las: “Ic ne mach niet vorder varen nu. Ic bidde ende ic bevele u, 10465Dat gi vard te Karmeloet ende doet Dat ic hebbe geseit, metter spoet.” Die coninc keerde na desen Alse drove als hi mochte wesen, Ende sprac aldus tsinen mannen daer: 10470”Ay heren, het sal wel scinen vortan Hoe gi u nu sult proven mere. Wi hebben alle verloren nu sere An Waleweine, der aventuren vader, Een scilt tonser noet algader. 10475Ay God, ic ontsie dat wi breke Van hem selen hebben corteleke.” Die daer waren met Waleweins lichamen Reden wech so verre dat si quamen Tenen castele, die hiet Beloe. 10480Vandien castele was here doe 258 Een wreet riddere ende fel sere, Die noit in ne genen kere Mijn here Waleweine minnen mochte, Maer hi haettene al sijn gedochte 10485Bi gerechter nidecheden, bedi Dat hi beter riddere was dan hi. Die den doden riddere brachten daer Beetten vore tgrote palais daernaer Met drover herten, met droven sinnen. 10490Die vrowe vrachde van daer binnen Wie die dode lichame ware? Si antwerden ende seiden hare: “Hets min her Walewein, live vrowe, Daer wi omme hebben groten rouwe 10495Van sire doet, ende sijn tongemake.” Alse die vrowe horde die sprake Si liep metter vard daer si sach Dattie dode lichame lach, Oft si verwoet hadde gewesen; 10500Ende si viel in onmacht na desen. Alsi bequam van dire onmachte Si sprac te hant, soe si best machte: “Ay mi, her Walewein, van uwer doet Es comen verlies ende scade groet, 10505Beide vrowen ende joncfrouwen; Ende ic selve, bi mire trouwen. Ben in merre verlise van desen Dan enech ander mach wesen; Bedie ic verlise den man 10510Daer ic meest minnen hadde an, Die nu levede in eertrike. Ic wille dat sijt gemeinlike Weten die nu sijn hier binnen, Dat ic noit en minde bi minnen 10515Anderen man dan hem, op enegen dach, Noch en sal als lange alsic leven mach.” Mettesen die here van daer binnen quam Ute ere cameren sere gram Omden rouwe dien hi sinen wive sach 10520Hebben om Waleweine, die daer doet lach; Ende hi liep met groter vard In ene camere ende nam een sward, Ende quam daer hi den doden sach, Ende sloech sijn wijf, die op hem lach, 10525Ende dorsloech haer die scoudere ter stede. Dat swerd in den lichame ginc mede. Doe riep die vrowe met rouwen groet: “Ay her Walewein, ic ben dor u doet.” Si seide vort: “Gi heren, ic bidde u, 10530Die metten doden sijt comen nu, Dat gi vort minen lichame mede Daer gi den doden vort, ter selver stede, Dat alle die gene die sullen sien Onse grave selen weten bi dien, 10535Dat ic ben dor sinen wille doet.” Die ridders die sagen sine felheit groet Ne verstonden niet der vrowen sprake, Maer si waren drove ende tongemake Alsi sagen dat hadden haer lijf 10540Aldus verloren dat goede wijf. Si lipen den here op metter vard, Ende si namen hem sijn sward. Een van hen sprac anden here, Gram ende verbolgen sere: 10545”Here, nu hebdi ons gedaen Herde grote scande, sonder waen, Die vore onse ogen al bloet Dese vrowe hebt geslegen doet. Ic wane wel, bi mire trouwe, 10550Dat gi nembermer ne slaet vrowe, U ne sal bedinken hier af.” Mettien hi hem enen slach gaf, Ende wondene sere te dier stont. Tierst dat hi hem gevoelde gewont 10555Wildi vlien altehant nadien, Maer die riddere en litene niet vlien, Ende slogen anderwerven mede, Dat hi viel doet daer ter stede. Mettesen riep een riddere sere: 10560”Acharme. dese heeft doet onsen here.” Daerna liep dese riddere vord Ende maket cont al in die port; Ende alle die liede gemeinlike Wapenden hen doe dapperlike 10565Ende dreigeden die gene sere Die doet slo[egen haren here], Mettien quamen vort palais gevallen Die liede vander port met allen, Ende lipen op al dat si mochten 10570Den ridders die Waleweine daer brochten, Die hen alse stoute ridders werden, Dat hen die vander port nine deerden; Ende daden die vander port gemeinlike Vanden palayse sceden stoutelike. 10575Si bleven dien nacht daer in deser wise, Ende si aten daer vander spise Sie si inden casteel vonden daer. Ende opten anderen dach daernaer Porden si doe uter stede, 10580Ende vorden die dode vrowe mede Met min here Waleweine te samen. Ende si reden soe verre, dat si quamen In die stede te Karmeloet. Ende alse die vander stede wisten bloet 10585Dat mins heren Waleweins lichame was, Si waren alse sere drove daer das, Ende weenden ende maecten clage Alse oft elc sinen vader doet sage; Ende plagen des doets lichamen 10590Tot dat si ter groter kerken quamen, Ende litene in die karke staen. Die niemare hier af quam ut saen, Ende alle die vander port gemeinlike Quamen ter kerken, arme ende rike. 10595Daer was doe gedaen ter eerden Die lichame met groter weerden In die kerke, ter selver steden Daer Walewein selve hadde gebeden, In die tomme daer Gariet lach. 10600Daer op was gescreven in dien dach: “Gariet leget hier ter stede, Ende Walewein sijn broder mede, Die om hare overmoet groet Lanceloet brachte beide ter doet.” 10605Daventure latet spreken staen Van Waleweine, ende wilt vort anevaen Te sprekene van coninc Arture, Ende van sire drover aventure. |
XXIV. Hoe Waleweins lichaam gevoerd was te Carmeloet waart en begraven werd. [...............] 10430[...............] En dat ze zouden voeren voort Tot Carmeloet in de poort, En dat ze hem met grote waarden Daar brengen zouden ter aarden, 10435 En in Gariets tombe leggen, Zoals hij zelf bad in zijn zeggen. En binnen dat de koning hield hiervan sprake Was hij zo zeer te ongemak, En weende zo erbarmelijk, 10440 Dat al diegene algemeen Die toen in die plaats waren Moesten om de koning misbaren. De ridders zaten op met een vaart, En voeren te Carmeloet waart 10445 Met het lichaam; en daar mede Gingen er wel mee duizend uit de plaats, Die om mijnheer Waleweins dood Weenden en dreven rouw groot. En ze zeiden allemaal dan: 10450 “Ay zeker, ridder en goede man, Hovaardig en goedertieren alle tijd, De dood moet zijn vermaledijd, Dat ze dus is tot u gekomen En uw gezelschap ons heeft ontnomen” 10455 Alle die waren in het plein Weenden aldus om Walewein, En toen ze allemaal waren Een stuk met het lichaam gevaren De koning beval dat men wachtte 10460 Met het lichaam, en hij zei Tot diegenen die bevolen was Het lichaam te voeren, zoals ik het las: “Ik mag niet verder varen nu. Ik bid en ik beveel u, 10465 Dat ge vaart te Carmeloet en doet Dat ik heb gezegd, met een spoed.” De koning keerde na deze Alzo droevig zoals hij mocht wezen, En sprak aldus tot zijn mannen daar: 10470 “Aai heren, het zal wel schijnen voortaan Hoe ge u nu zal beproeven meer. We hebben alle verloren nu zeer Aan Walewein, de avonturen vader, Een schild tot onze nood allemaal. 10475 Ay God, ik ontzie dat we gebrek Van hem zullen hebben gauw.” Die daar waren met Waleweins lichaam Reden weg zo ver zodat ze kwamen Tot een kasteel, die heet Beloe. 10480 Van dat kasteel was heer toen 258 Een wrede ridder en fel zeer, Die nooit in geen keer Mijn heer Walewein minnen mocht, Maar hij haatte hem in al zijn gedachte 10485 Bij echte nijdigheden, omdat Dat hij beter ridder was dan hij. Die de dode ridder brachten daar Stegen af voor het grote paleis daarnaar Met droevige harten, met droevige zinnen. 10490 De vrouw vroeg van daarbinnen Wie dat dode lichaam ware? Ze antwoorden en zeiden haar: “Het is mijnheer Walewein, lieve vrouw, Daar we om hebben grote rouw 10495 Van zijn dood, en zijn te ongemak.” Toen die vrouw hoorde die spraak Ze liep met een vaart daar ze zag Dat het dode lichaam lag, Of ze verwoed had geweest; 10500 En ze viel in onmacht na deze. Toen ze bijkwam van die onmacht Ze sprak gelijk, zo ze het beste mocht: “Ay mij, heer Walewein, van uw dood Is gekomen verlies en schade groot, 10505 Beide vrouwen en jonkvrouwen; En ik zelf, bij mijn trouwen. Ben in meer verlies van deze Dan enig andere mag wezen; Omdat ik verlies de man 10510 Daar ik meest minnen had aan, Die nu leefde in aardrijk. Ik wil dat zij het algemeen Weten die nu zijn hierbinnen, Dat ik nooit minde bij minnen 10515 Andere man dan hem, op enige dag, Nog zal alzo lang als ik leven mag.” Met deze de heer van daarbinnen kwam Uit een kamer zeer gram Om de rouw die hij zijn vrouw zag 10520 Hebben om Walewein, die daar dood lag; En hij liep met grote vaart In een kamer en nam een zwaard, En kwam daar hij de dode zag, En sloeg zijn vrouw, die op hem lag, 10525 En doorsloeg haar de schouder ter plaatse. Dat zwaard in het lichaam ging mede. Toen riep die vrouw met rouw groot: “Ay heer Walewein, ik ben door u dood.” Ze zei voort: “Gij heren, ik bid u, 10530 Die met de dode bent gekomen nu, Dat ge voert mijn lichaam mede Daar ge de doden voert, terzelfder plaats, Dat al diegene die zullen zien Onze graven zullen weten bij die, 10535 Dat ik ben door zijn wil dood.” De ridders die zagen zijn felheid groot Verstonden niet de vrouwen spraak, Maar ze waren droevig en te ongemak Toen ze zagen dat had haar lijf 10540 Aldus verloren dat goede wijf. Ze liepen op de heer met een vaart, En ze ontnamen hem zijn zwaard. Een van hen sprak aan de heer, Gram en verbolgen zeer: 10545 “Heer, nu heb je ons gedaan Erg grote schande, zonder waan, Die voor onze ogen al bloot Deze vrouw hebt geslagen dood. Ik waan wel, bij mijn trouw, 10550 Dat ge nimmermeer slaat een vrouw, U zal bedenken hier af.” Meteen hij hem een slag gaf, En verwondde hem zeer te die stond. Ten eerste dat hij zich voelde gewond 10555 Wilde hij vlieden gelijk nadien, Maar die ridder liet hem niet vlieden, En sloeg hem andermaal mede, Zodat hij viel dood daar ter plaatse. Met deze riep een ridder zeer: 10560 “Ach arme, deze heeft gedood onze heer.” Daarna liep deze ridder voort En maakte kond al in de poort; En alle lieden algemeen Wapenden hen toen dapper 10565 En dreigden diegene zeer Die dood sloegen hun heer, Meteen kwamen voor het paleis gevallen De lieden van de poort geheel, En liepen op al dat ze mochten 10570 De ridders die Walewein daar brachten, Die hen als dapper ridders weerden, Dat hen die van de poort niet deerden; En deden die van de poort algemeen Van het paleis scheiden dapper. 10575 Ze bleven die nacht daar in deze wijze, En ze aten daar van de spijzen Die ze in het kasteel vonden daar. En de volgende dag daarnaar Gingen ze toen uit de plaats, 10580 En voerden die dode vrouw mede Met mijn heer Walewein tezamen. En ze reden zo ver, zodat ze kwamen In de stede te Carmeloet. En toen die van de stede wisten bloot 10585 Dat het mijn heer Waleweins lichaam was, Ze waren alzo zeer droevig daar dat, En weenden en maakten klagen Alsof elk zijn vader dood zag; En plagen dat dode lichaam 10590 Totdat ze te grote kerk kwamen, En lieten hem in de kerk staan. Dat nieuws hiervan kwam uit gelijk, En alle die van de poort algemeen Kwamen ter kerke, arm en rijk. 10595 Daar was toen gedaan ter aarde Dat lichaam met grote waarde In die kerk, terzelfder plaats Daar Walewein zelf had gebeden, In de tombe daar Gariet lag. 10600 Daarop was geschreven in die dag: “Gariet ligt hier ter plaatse, En Walewein zijn broeder mede, Die om hun overmoed groot Lancelot bracht beide ter dood.” 10605 het avontuur laat het spreken staan Van Walewein, en wil voort aanvangen Te spreken van koning Arthur, En van zijn droevige avontuur. |
|
XXV. Wat d[ien coninc Artu]re d[aer in drome geviel, ende hoe hi emmer striden wilt op Mordrette]. Nu gewaget daventure das, 10610Alse die coninc Artur gesceden was Van mins heren Waleweins lichame, Drove ende in groter mes[quame], Hi voer inden casteel van Droevre daernaer Ende hi lette en sticke aldaer. 10615Int leste voer hi van daer verbolgen, Ende wilde Mordrette noch volgen Ende reet met groten here dien dach, Ende quam, daer hi dien nacht lach, In enen mersch, telt die jeeste, 10620In enen inganc van enen foreeste. Als hi in sijn bedde was gelegen, Daer hi der rasten wilde plegen, Hem dochte, daer hi in slape lach, Dat hi vor hem daer comen sach 10625Mijn here Waleweine binnen desen, 259 Die hem die scoenste donct wesen Dan hine noit vor dien Op enegen dach hadde gesien; Ende dat vele armer liede mede 10630Met hem quamen ter selver stede, Die allegadere seiden dese dinc: “Wi hebben bejaget, Artur, her coninc, Tuwes neven behoef gemeinlike Goeds ons heren huus van hemelrike, 10635Om die grote dogede, sonder waen, Die hi dor onslieden heeft gedaen. Ende doet mede alsoe hi Hevet gedaen, wi radent di.” Die coninc antwerde daer nare, 10640Dat hi daeraf sere blide ware. Hi liep tsinen neve sere verdelike Ende helsdene sere blidelike. Ende min her Walewein sprac dese dinc, Al wenende, toten coninc: 10645”Ay live here, oft gijt doen moget, Ic bidde u dat gi u gedoget Ende wacht dat gine vergadert niet Jegen Mordrette, wats gesciet; Want ic daeraf harde seker bem, 10650Eest dat gi vergadert an hem, Gi selt ember sterven in desen, Oft gi sult toter doet gewont wesen.” “Ic sal vergaderen,” sprac die coninc, “Op hem, in laet om gene dinc, 10655Al soudicker omme laten min lijf. Ic ware wel gelovech ende keytijf, En bescermdic niet al te hant Jegen enen verradre min lant.” Ende min her Walewein sciet daernaer 10660Vanden coninc, makende groet mesbaer, Ende seide vord toten coninc: “Ay mi. Dits ene drove dinc, Ende grote scade ende rouwe, here, Dat gi haest u doet soe sere.” 10665Daerna quam hi anderwerf vort Ende sprac ten coninc dese word: “Here, ontbiet Lancelote nu. Wet wel waerlike, haddine tot u, Mordret en soude niet nu ter ure 10670Jegen u mogen geduren; Ende ontbietdine niet teser noet, Gine moget niet ontgaen der doet.” Die coninc antwerde: “Wats gesciet, Daer omme sone ontbidicken niet; 10675Ic hebbe so vele jegen hem mesdaen, Dat mi niet en gevet min waen Dat hi soude om min ontbiden Willen comen tot onslieden.” Ende Walewein keerde van dane 10680Wenende bettere trane, Ende seide, dat grote scade van dien Allen goeden lieden soude gescien. Aldus als gi moget horen Quam den coninc in slape te voren. 10685Nuchtens, alsi ward in wake Ende bedachte van deser sake, Hi seinde ende cruste hem soetelike, Ende seide: “Ay here van hemelrike, Die mi hebt getoget ende gegeven 10690Vele eren in dit ertsce leven, Sident dat ic irst droech crone, Ende het mi viel soe scone Dat ic ten lande quam enter ere Te houdene, dat was bi u, here, 10695Ende al bider genaden van u. Soete here, en gedoget niet nu, Dat ic die ere van Mordrets wige Verlise, ende ic achter gecrige. Maer here, staet mi in staden, 10700Dat ic bi uwer genaden Verwinne die viande mijn, Die jegen mi alle gesworen sijn, Ende ontrouwe an mi hebben gedaen.” Mettesen stont die coninc op saen, 10705Ende ginc met een deel sire meeste Messe horen vanden heiligen geeste. Daerna ontbeet hi ende sine liede, Op aventure weltijt hen gesciede Dat hem ende sinen liede stoet 10710Te comene in Mordrets gemoet, Alse die maeltijt was gedaen Si porden allegadere saen, Ende reden wech met gemake; Ende dat deden si om die sake, 10715Dat harre alre perde na desen Niet te mode en souden wesen Alsi in Mordrets gemoet quamen Ende si den wijch jegen hem namen. Hen geviel dat si herberge namen 10720Te Lovenden. Alsi daer quamen, Nachs, alse die coninc in slape lach, Hem dochte dat hi daer comen sach Die scoenste vrowe die hi vor dien Oyt met sinen ogen hadde gesien; 10725Ende si verhieffene vanden eerden mede Ende drogene tere hoger stede, Opten hogesten berch di mochte wesen; Ende hi sat op een wiel tot desen, Ende daer waren vele sittene an. 10730Die enen scenen clemmen dan Ende dandere scenen dalen van dien. Die coninc Artur begonste sien Op geen wiel, ende merken dat Op welke stede hi selve sat; 10735Ende hi vant, dat suldi weten, Dat hi int hogeste was geseten. Die vrowe sprac tot hem daernare: “Artur, waer bestu?” Hi seide hare: “Ic ben op een hoge wiel geseten, 10740Maer ic ne can niet geweten Wat es, no die betekenesse daeraf.” Die vrowe heme antwerde gaf; “Artur, coninc, nu wes seker des, Dat dit wiel van aventuren es.” 10745Doe vragede si hem vort dies: “Artur, wat eest dattu sies?” Hi sprac: “Vrowe, ic segt u, Mi donct dat ic al die werelt sie nu? “Dattuse sies es waerheit fijn. 10750En hebben niet vele dinge gesijn, Artur, dune heves vor desen Van allen here gewesen; Ende vanden omgange gemeinlike, Dien du sies, van ertrike, 10755Heefstu gesijn die machtechste coninc Die in die werelt was ygerinc. Maer sulc sijn die hoverden Diemen hier hevet opter eerden, Dat nieman en es soe hoge 10760Geseten, dat hi des ontgaen moge, Hine sal moten met allen Van deser wereltliker macht vallen; Ende dit saltu ondervinden saen.” Ende doen deetse dat wiel omgaen, 10765Ende warpene met groter onwerde Ende met [groter] felheit saen ter eerde, Soe dat hem dochte dat hi al Tebroken was om desen val, Ende al die macht hadde verloren 10770Die hi in die lede hadde te voren. Aldus versach die coninc bidien Dongeval dat hem soude gescien. Nuchtens alsi opgestaen was Hi horde messe, ende nadas 10775Sprac hi van dien dat hi bedochte 260 Biechte, soe hi best mochte, Jegen ertscenbiscop, sonder waen. Ende alse hi dit hadde gedaen, Ende God hadde gebeden genaden, 10780Met goeder herten, van sinen mesdaden, Hi seide die twee visione dan, Die hi gesien hadde, den goeden man. Ende alst di goede man hadde verstaen Hi seide doe toten coninc saen: 10785”Here, om te behoudene u rike Ende uwen lichame der gelike, Biddie u dat gi kert ende vaerd Met uwen lieden te Doevrewaerd, Ende gi ontbiet Lancelote daernaer 10790Dat hi u te hulpen come daer. Hi sal gerne comen tot u. Ende vergaderdi an Mordrette nu, Gi sult, sonder twivel, bi desen Sterven oft ter doet gewont wesen, 10795Daer scade af comen sal ende ongeval, Dat ewelike geduren sal.” Alse die coninc hadde gehort Des biscops raet ende sine wort, Hi seide, hi soude sonder sparen 10800Ember jegen Mordrette varen; En mochte anders niet gescien. Die biscop castiedene van dien, Alse dine gerne daer af brochte; Het was ene dinc die niet wesen mochte, 10805Want die coninc ontseit hem algader, Ende seit, bider zielen sijns vader, Hine keerde in genen manieren, Maer hi soude vergaderen scieren An Mordrette, waer dat hine vonde 10810Ende oec vereischen conde. Die goede man hem antwerde gaf: “Here, ic ben tongemake daeraf, Dat ic u niet mach bringen van dien; Ic duchte dat u scade sal gescien.” 10815Doe makede die coninc sine vard, Al dat hi mochte, te Salesbrieward, Alse die wel wiste van desen Dat daer die sware wijch soude wesen, Daer Merlijn ende andere vrode liede 10820Af spraken eert alsoe gesciede, Ten irsten dattie coninc vernam Dat hi int plein te Salesbrie quam, Hi dede logieren daer ten tiden, Alse die Mordrette wilde ontbiden. 10825Si daden des conincs gebot al, Ende loetgeerden daer hi beval, Ende bereitden hen daer mede Van dat hen besech was daer ter stede. Opten selven avont, na etene, ginc 10830Artur hem vermergen, die coninc, Ende die ertscebiscop die daer met hem was Was in sijn geselscap, alsict las. Ende si quamen in deser manieren In dat plein te Salesbieren, 10835Daer si vonden ene hoge roetse nadien. Die coninc begonste optie roetse sien, Ende hi sagere letteren gescreven an. Hi sach opten biscop ende seide dan: “Here, gi moget sien wonderlichede 10840An gene roetse; te ere stede Mogedi letteren sien gescreven, sonder waen, Die daer lange hebben gestaen. Besiet wat dat dieden mach.” Die biscop dat gescrifte sach 10845Ende sprac in deser manieren: “In dat plein van Salesbieren Sal die sware strijt moten gescien, Daer die coninc sal bederven bidien, Ende dit conincrike verwesen.” 10850Hi sprac toten coninc na desen: “Gi moet hier in sterven, sonder waen, Oft gi moetter doetwonde ontfaen; Anderssins en mogedi niet Vanden wige sceden, wats gesciet. 10855Ende om dat gi nu selt mogen mi Te bat geloven soe suldi Weten dat dit niet te deser stede Gescreven es dan om waerhede; Want Merlijn propheteerde, sonder waen, 10860Ende screef die letteren die daer staen; Ende in dingen die hi seide En was noit anders dan waerheide, Alse die seker was van dien Dat na dien tijt soude gescien.” 10865Alse den coninc die tale werd cont Hi sloech thoeft nederward ter stont, Ende hi seide: “Her biscop, nu hort, En waric niet so verre getrect vort, Ic soude noch keren achterwaerd, 10870Hoe lange dat ict hebbe gespaert. Nu mote onse here na desen Vord an onse hulpe wesen. Ic ne mager niet af sceden Vor dien dattie een van ons beden, 10875Van mi oft van Mordrette, die ere Wille geven God onse here. Es dat sake, dat mi qualike gaet. Dat sal mi doen min overdaet Ende mine soude mede, bedi 10880Ic hebbe meer goeder ridders dan hi.” Die coninc sprac al dese sprake Meer vervard ende tongemake Dat hi te voren te sine plach Eer hi soe oppenbarlike sach 10885Tekene, die hem dochten al bloet. Dat si hem wisden sine doet. Ende die biscop was tongemake Dat hi niet wilde laten die sake. Die coninc ginc in sine tente daernaer. 10890Als hire in was quam een knape daer, Die toten coninc sprac als hine siet: “Her coninc, ic ne grote di niet, Bedie ic ben nu, dat verstant, Mettinen doetslagenen viant 10895Vanden conincrike van Norgales, Dattie coninc Mordret nu es, Die di ontbiet dattu dullike Comen best in sijn conincrike, Ende dat hem es ene sware dinc: 10900Maer wilstu geloven alse coninc, Dattu morgen wils, al sonder sparen Met al dinen lieden weder varen Ter steden danen gi comen sijt, Hi sal hem gedogen nu ter tijt, 10905Ende doen dat u nine mesciet. Ende en wildi des doen niet, Soe ontbiet hi u bi mi, Dat hi morgen vechten sal jegen di. Hoet u wel; es dat hi di mach 10910Opt velt vinden morgen den dach, Du best doet, ende alle dine man Werden met di verslagen dan, Dats een niet ontgaet van dinen lieden. Oftu hem iet hier af wils ontbieden, 10915Sech mi dine boetscap van al, Daer af doen dine boetscap van al Nadien dat hi di bi mi ontbiet Dat hi dine doet ne wille niet, Noch dine destrueringe mede, 0920Wiltu hem rumen lant ende stede.” Tirsten dat den coninc werd cont Wat hem Mordret ontboet ter stont, Hi werd daer ombe herde gram, Ende seide den knape die tot hem quam: 10925”Ganc, segt dinen here al te hant, 261 Dat min erve es al dit lant, Ende ic en sal dit lant rumen niet; Het sal mi bliven, wats gesciet. Ende hi saelt moten rumen voren, 10930Alse die hem Qualike heeft versworen. Ende nieman dan ic salne ontliven. Ende dit en latic niet achterbliven Om al die werelt, sonder waen. Doe hem dit van minenthalve verstaen, 10935Ende sech hem dat ic meer begere Jegen hem ende jegen sijn here Te vergaderne sonder beide Danmer enegen verst an leide.” Doe ruemde die bode des conincs hof 10940Sonder an hem te nemene orlof. Ende reet so verre dat hi quam Ter stede daer hi Mordrette vernam, Ende telde hem van worde te worde Al dat hi vanden coninc verhorde. 10945Hi seide daer al dat hi hem ontboet. “Here,” seit hi, “wet dat al bloet, Dat gi in gere manieren Vanden wige en moget falgieren, Wildi tote morgen ontbiden.” 10950Mordret antwerde hem tien tiden, Hi soude ontbeiden den coninc, Want hine begerde gene dinc Alse sere alst te vechtene opt velt Jegen hem ende jegen sine gewelt. 10955Nu latic hieraf dese word Ende sal vanden stride secgen vort. |
XXV. Wat koning Arthur daar in droom gebeurde en hoe hij immer strijden wil op Mordret. Nu gewaagt het avontuur dat, 10610 Toen koning Arthur gescheiden was Van mijn heer Walewein’ s lichaam, Droevig en in grote misbaar, Hij voer in het kasteel van Dover daarnaar En hij wachtte een stuk aldaar. 10615 Tenslotte voer hij van daar verbolgen, En wilde Mordret nog volgen En reed met groot leger die dag, En kwam, daar hij die nacht lag, In een vlakte, vertelt het verhaal, 10620 In een ingang van een bos. Toen hij in zijn bed was gelegen, Daar hij de rust wilde plegen, Hij dacht, daar hij in slaap lag, Dat hij voor hem daar komen zag 10625 Mijn heer Walewein binnen deze, 259 Die hem de schoonste lijkt te wezen Dan hij nooit voor dien Op enige dag had gezien; En dat vele arme lieden mede 10630 Met hem kwamen terzelfder plaats, Die allemaal zeiden dit ding: “We hebben bejaagd, Arthur, heer koning, Tot uw neef behoefte algemeen God onze herenhuis van hemelrijk, 10635 Om die grote deugden, zonder waan, Die hij voor ons lieden heeft gedaan. En doet mede alzo hij Heeft gedaan, we raden het aan gij.” De koning antwoordde daarnaar, 10640 Dat hij daarvan zeer blijde ware. Hij liep tot zijn neef zeer vaardig En omhelsde hem zeer blijde. En mijn heer Walewein sprak dit ding, Al wenende, tot de koning: 10645 “Aai lieve heer, als gij het doen mag, Ik bid u dat ge u gedoogt En wacht dat ge verzamelt niet Tegen Mordret, wat dus geschiedt; Want ik daarvan erg zeker ben, 10650 Is het dat ge verzameld aan hem, Ge zal immer sterven in deze, Of ge zal tot de dood gewond wezen.” “Ik zal verzamelen,” sprak de koning, “Op hem, ik laat het om geen ding, 10655 Al zou ik er om laten mijn lijf. Ik was wel gelovig en ellendig, Beschermde ik niet al gelijk Tegen een verrader mijn land.” En mijn heer Walewein scheidde daarnaar 10660 Van de koning, maakte groot misbaar, En zei voort tot de koning: “Ay mij. Dit is een droevig ding, En grote schade en rouw, heer, Dat ge verhaast uw dood zo zeer.” 10665 Daarna kwam hij andermaal voort En sprak tot de koning dit woord: “Heer, ontbiedt Lancelot nu. Weet wel waarlijk, had u hem tot u, Mordret zou niet nu ter ure 10670 Tegen u mogen duren; En ontbiedt u hem niet te deze nood, Ge mag niet ontgaan de dood.” De koning antwoordde: “Wat dus geschiedt, Daarom zo ontbied ik hem niet; 10675 Ik heb zoveel tegen hem misdaan, Dat me niet geeft mijn waan Dat hij zou om mijn ontbieden Wil komen tot ons lieden.” En Walewein keerde vandaan 10680 Wenende bittere tranen, En zei, dat grote schade van die Alle goede lieden zouden geschieden. Aldus zoals ge mag horen Kwam de koning in slaap tevoren. 10685 ’s Morgens, toen hij werd wakker En bedacht van deze zaak, Hij zegende en kuiste hem zachtjes, En zei: “Ay heer van hemelrijk, Die me hebt getogen en gegeven 10690 Vele eer in dit aardse leven, Sinds dat ik eerst droeg kroon, En het me beviel zo schoon Dat ik ten lande kwam en te ere Te houden, dat was bij u, heer, 10695 En al bij de genaden van u. Zoete heer, gedoog niet nu, Dat ik de eer van Mordrets wegen Verlies, en ik achter krijg. Maar heer, sta me bij, 10700 Zodat ik bij uw genaden Overwin de vijand van mij, Die tegen mij alle gezworen zijn, En ontrouw aan mij hebben gedaan.” Met deze stond de koning op gelijk, 10705 En ging met een deel van zijn meeste Mis horen van de heilige geest. Daarna ontbeet hij en zijn lieden, Op avontuur welke tijd hen geschiedde Dat hem en zijn lieden stond 10710 Te komen in Mordrets ontmoeting, Toen de maaltijd was gedaan Ze gingen allemaal gelijk, En reden weg met gemak; En dat deden ze om die zaak, 10715 Dat hun alle paarden na dezen Niet te moe zouden wezen To komen in Mordrets ontmoeting En ze de strijd tegen hem namen. Hen gebeurde dat ze herberg namen 10720 Te Lovenden. Toen ze daar kwamen, ‘s Nachts, toen de koning in slaap lag, Hij dacht dat hij daar komen zag De schoonste vrouwe die hij voor dien Ooit met zijn ogen had gezien; 10725 En ze verhief hem van de aarde mede En droeg hem te ene hoge plaats, Op de hoogste berg die er mocht wezen; En hij zat op een wiel tot deze, En daar waren vele zetels aan. 10730 De ene schenen te klimmen dan En de andere schenen te dalen van die. De koning Arthur begon te zien Op dat wiel, en te merken dat Op welke plaats hij zelf zat; 10735 En hij vond, dat zal ge weten, Dat hij in het hoogste was gezeten. De vrouw sprak tot hem daarnaar: “Arthur, waar bent u?” Hij zei haar: “Ik ben op een hoog wiel gezeten, 10740 Maar ik kan niet weten Wat het is, nog de betekenis daarvan.” De vrouw hem antwoord gaf; “Arthur, koning, nu wees zeker dit, Dat dit het wiel van avonturen is.” 10745 Toen vroeg ze hem voort dit: “Arthur, wat is het dat u ziet?” Hij sprak: “Vrouw, ik zeg het u, Me lijkt dat ik de hele wereld zie nu? “Dat u ze ziet is waarheid fijn. 10750 Er zijn niet vele dingen geweest, Arthur, u hebt voor deze Van alle heren geweest; En van de omgang algemeen, Die u ziet, van aardrijk, 10755 Heef u geweest de machtigste koning Die in de wereld was ergens. Maar sommigen zijn hovaardig Die men hier heeft op de aarde, Dat niemand is zo hoog 10760 Gezeten, dat hij dus ontgaan mag, Hij zal moeten geheel Van deze wereldlijke macht vallen; En dit zal u ondervinden gelijk.” En toen liet ze dat wiel omgaan, 10765 En wierp hem met grote onwaarde En met grote felheid gelijk ter aarde, Zodat hij dacht dat hij geheel Gebroken was om deze val, En de hele macht had verloren 10770 Die hij in de leden had tevoren. Aldus voorzag de koning bij die Het ongeval dat hem zou geschieden. ’s Morgens toen hij opgestaan was Hij hoorde mis, en na dat 10775 Sprak hij van die dat hij beduchte 260 Biecht, zo hij best mocht, Tegen de aartsbisschop, zonder waan. En toen hij dit had gedaan, En God had gebeden genade, 10780 Met goed hart, van zijn misdaden, Hij zei de twee visioenen dan, Die hij gezien had, de goede man. En toen de goede man het had verstaan Hij zei toen tot de koning gelijk: 10785 “Heer, om te behouden uw rijk En uw lichaam diergelijk, Bid ik u dat ge keert en vaart Met uw lieden te Dover waart, En ge ontbiedt Lancelot daarnaar 10790 Dat hij u te hulp komt daar. Hij zal graag komen tot u. En verzamelen aan Mordret nu, Ge zal, zonder twijfel, bij deze Sterven of ter dood gewond wezen, 10795 Daar schade van komen zal en ongeval, Dat eeuwig duren zal.” Toen de koning had gehoord De bisschop raadt en zijn woord, Hij zei, hij zou zonder sparen 10800 Immer tegen Mordret varen; En mocht niet anders geschieden. De bisschop kastijdde hem van die, Als een die hem graag daar af bracht; Het was een ding die niet wezen mocht, 10805 Want de koning ontzei het hem allemaal, En zei het, bij de ziel van zijn vader, Hij keerde in geen manieren, Maar hij zou verzamelen snel Aan Mordret, waar dat hij hem vond 10810 En ook eisen kon. De goede man hem antwoord gaf: “Heer, ik ben te ongemak daaraf, Dat ik u niet mag brengen van die; Ik ducht dat u schade zal geschieden.” 10815 Toen maakte de koning zijn vaart, Alles dat hij mocht, te Salisbury waart, Als een die wel wist van deze Dat daar de zware strijd zou wezen, Daar Merlijn en andere verstandige lieden 10820 Van spraken eer het alzo geschiedde, Ten eerste dat de koning vernam Dat hij in het plein te Salisbury kwam, Hij liet logeren daar ten tijden, Als een die op Mordret wilde wachten. 10825 Ze deden konings gebod al, En logeerden daar hij beval, En bereidden hen daarmee Van dat hen bezig was daar ter plaatse. Op dezelfde avond, na het eten, ging 10830 Arthur hem verzetten, die koning, En de aartsbisschop die daar met hem was Was in zijn gezelschap, zoals ik het las. En ze kwamen in deze manieren In dat plein te Salisbury, 10835 Daar ze vonden een hoge rots nadien. De koning begon op die rots te zien, En hij zag er letters geschreven aan. Hij keek naar de bisschop en zei dan: “Heer, ge mag zien wonderlijkheden 10840 Aan die rots; te ene plaats Mag ge letters zien geschreven, zonder waan, Die daar lang hebben gestaan. Bezie wat dat betekenen mag.” De bisschop dat geschrift bezag 10845 En sprak in deze manieren: “In dat plein van Salisbury Zal de zware strijd moeten geschieden, Daar de koning zal bederven bij die, En dit koninkrijk te niet gaan.” 10850 Hij sprak tot de koning na deze: “Ge moet hierin sterven, zonder waan, Of ge moet er doodswond ontvangen; Anderszins mag ge niet Van de strijd scheiden, wat dus geschiedt. 10855 En om dat ge nu zal mogen mij Te beter geloven zo zal gij Weten dat dit niet te deze plaats Geschreven is dan om waarheden; Want Merlijn profeteerde, zonder waan, 10860 En schreef die letters die daar staan; En in dingen die hij zei Was nooit anders dan waarheid, Als een die zeker was van die Dat na die tijd zou geschieden.” 10865 Toen de koning die taal werd kond Hij sloeg het hoofd neerwaarts terstond, En hij zei: “Heer bisschop, nu hoort, Was ik niet zo ver getrokken voort, Ik zou nog keren achteruit, 10870 Hoe lang dat ik het heb bespaard. Nu moet Onze Heer na deze Voortaan onze hulp wezen. Ik mag er niet van scheiden Voordat de een van ons beiden, 10875 Van mij of van Mordret, die eer Wil geven God Onze Heer. Is dat zaak, dat het me kwalijk gaat. Dat zal me doen mijn overdaad En mij zou mede, omdat 10880 Ik heb meer goede ridders dan hij.” De koning sprak al deze spraak Meer angstig en te ongemak Dat hij tevoren te zijn plag Eer hij zo openbaar zag 10885 Tekens, die hem dachten al bloot. Dat ze hem wezen zijn dood. En de bisschop was te ongemak Dat hij niet wilde laten die zaak. De koning ging in zijn tent daarnaar. 10890 Toen hij erin was kwam een knaap daar, Die tot de koning sprak toen hij hem zag: “Heer koning, ik groet u niet, Omdat ik ben nu, dat verstaat, Met uw doodsvijand 10895 Van het koninkrijk van Norgales, Dat koning Mordret nu is, Die u ontbiedt dat u dwaas Gekomen bent in zijn koninkrijk, En dat hem is een zwaar ding: 10900 Maar wil u beloven als koning, Dat u morgen wil, al zonder sparen Met al uw lieden wedervaren Ter plaatse daar ge van gekomen bent, Hij zal het gedogen nu ter tijd, 10905 En doen dat u niets misgaat. En wil ge dus doen niet, Zo ontbiedt hij u bij mij, Dat hij morgen vechten zal tegen u. Hoed u wel; is dat hij de macht 10910 Op het veld vinden morgen de dag, Uw best doet, en al uw man Worden met u verslagen dan, Dat er niet een ontgaat van uw lieden. Of u hem iets hiervan wil ontbieden, 10915 Zeg me uw boodschap van al, Daarvan te doen uw boodschap van al Nadien dat hij u bij mij ontbiedt Dat hij uw dood wil niet, Nog uw vernietiging mede, 0920 Wil u hem ruimen land en steden.” Ten eerste dat de koning werd kond Wat hem Mordret ontbood terstond, Hij werd daarom erg gram, En zei de knaap die tot hem kwam: 10925 “Ga, zeg uw heer al gelijk, 261 Dat het mijn erf is al dit land, En ik zal dit land ruimen niet; Het zal van mij blijven, wat dus geschiedt. En hij zal het moeten ruimen tevoren, 10930 Als een die hem kwalijk heeft gezworen. En niemand dan ik zal hem ontlijven. En dit laat ik niet achterblijven Om de hele wereld, zonder waan. Laat hem vanwege verstaan, 10935 En zeg hem dat ik meer begeer Tegen hem en tegen zijn leger Te verzamelen zonder wachten Dan men er enige uitstel aan legde.” Toen ruimde de bode koningshof 10940 Zonder aan hem te nemen verlof. En reed zo ver zodat hij kwam Ter plaatse daar hij Mordret vernam, En vertelde hem van woord tot woord Alles dat hij van de koning hoorde. 10945 Hij zei daar alles dat hij hem ontbood. “Heer,” zei hij, “weet dat al bloot, Dat ge in geen manieren Van de strijd mag falen, Wil ge tot morgen wachten.” 10950 Mordret antwoordde hem te die tijden, Hij zou wachten op de koning, Want hij begeerde geen ding Alzo zeer als te vechten op het veld Tegen hem en tegen zijn geweld. 10955 Nu laat ik hiervan dit woord En zal van de strijd zeggen voort. |
|
XXVI. Mordrets ende Arturs [strijt]. Daventure seget ons over waer, Dat aldus werd genomen daer Die wijch, daer in bleven doet 10960Menech riddere ende menech genoet. Arturs liede hadden anxt groet, Want Mordret hadde in sijn conroet Vele meer liede dan Artur dede, Want Mordrette quamen altenen ter stede 10965Liede an van Zassen, van Vrisen, daer, Die den coninc haetten, vorwaer, Van doetveden; ende om dit dan Warense Mordrette alle gevallen an; Ende dat was om die sake 10970Dat si begerden te hebbene wrake Van Arture ende vanden sinen, Die hen hier vore dede vele pinen. Aldus waren daer in beiden siden Vele liede vergadert te dien tiden. 10975Des anderdages Artur die coninc Stont tilike op , ende hi ginc Messe horen, ende hi beval Dat hen sine liede wapenden al. Hi sciet in tien batalgen sijn here. 10980Mijn her Ywein was in dierste were, Ende die andere leide Yon die coninc; Die derde coninc Karados anevinc, Die vierde die coninc Karobannijn. Die vifte hadde int geleide sijn 10985Aguissans die coninc, sijt gewes. Die seste geleitde Grifles, Die sevende Lucan die bottelgier, Die achtende Sagrimor, een ridder fier. Die negende hi Gwione beval, 10990Ende die achterste daer van al Geleitde selve Artur die coninc. Hi hadde met hem in sinen rinc Van goeden lieden grote cracht, Ende van sinen lieden al die macht, 10995Datmense niet ne mochte scoffiren Lichtelike in gere maniren, En ware dat daer op hen quamen Te vele liede dise op namen. Alsi hadde geordinert die scaren 11000Hi bat den hogen lieden die daer waren, Dat si om weldoen pensen souden, Bedie mochte hi behouden Inden irsten wijch die ere, Hine vonde daerna nembermere 11005In genen lande enegen man Die hem jegen hem dorste setten dan. Op dander side hevet Mordret Sine batalge mede beset; Ende om dat hi in sinen rinc 11010Meer liede hadde dan die coninc, Wel noch alse vele, ende mere, Soe maecte hi van sinen here Tien battalgen, ende gaf dan Elker battalgen goeden leitsman, 11015Ende dede liede hebben desen Alse vele als hem noet dochte wesen. Hi selve es in dachterste bleven, Ende hilt hem selven daer beneven Die ridders daer hi meest trouwen hadde toe. 11020Ende hi selve leitde die battalge doe. Hi seide, hi soude metteser battalge An Arturs vergaderen, sonder falge. Hi hadde an sinen spierres verstaen Dattie coninc Artur hadde angaen 11025Te leidene sine achterste scare, Ende dat hire leitsman af ware. Die Mordrets irste scare leitde voren Was een riddere ut Sassen geboren, Ende vander ander twee waren becant 11030Leitmanne si twee van Scollant. Daerna leider die van Gales twee Met haren [...]en ende nemmee: Ende daerna die van Nort-Gales Leitden drie scaren, sijt seker des. 11035Mordret hadde in deser geliken Ridders daer van tien conincriken. Si reden soe verre dat si vernamen Dat si opt plein van Salesbire quamen, Ende si sagen des conincs Arturs scaren, 11040Ende die baniren oppenbaren, Die na henlieden ontbeiden daer. Tirst dat elc anderen quam so naer, Datter niet was te doene ane Dan elc op anderen daer te slane, 11045Daer mochtmen sien slaen ende steken Ende glavien te sticken breken. Ende vor alle dander quam daer riden Die coninc van Sassen tien tiden, Die ter cure wel gewapent quam. 11050Tirst datten min her Ywein vernam Aldus op hem comende voren, Hi sloech sijn ors te hant met sporen, Ende liet sine glavie nederdalen, Alse die den genen wilde betalen. 11055Ende die coninc op Yweine doe stac Soe dat sine glavie brac; Ende min her Ywein heeften soe gesteken, Dat scilt ende halsberch moeste breken, Ende stac hem dorden lichame met allen 11060Die glavie, dat hi moeste vallen Bi dien steke vanden peerde. Ende als hi vel neder ter eerde Brac die glavie, ende hi bleef ter stont Licgende al toter doet gewont. 11065Doe sprac tot min here Yweine Een heiden man inden pleine, Daert vele liede mochten horen, Dattie van Sassen hadden verloren Enen vanden besten ridders daer 11070Dien di hadden verre ofte naer. 262 Mettesen begonsten te gadere vallen Die irste battalge met allen, Dat was die irste van Arturs side, Ende twee vanden Sassen ten selven tide. 11075Doe mochtmen sien slaen ende steken Ende menege glavic breken, Menegen riddere vallen ter eerde, Ende sonder meester lopen peerde Op ende neder aldaer opt velt; 11080Daerne was nieman dise helt. Daer mochtmen die eerde bedect sien Vanden ridders, so dat som van dien Te doet waren geslagen ter stont, Ende som toter doet gewont. 11085Die wijch begonste in deser maniren In dat plein van Salesbiren, Daer af werd gedestruert jamberlike Van Logres dat goede conincrike: Soe was menech ander lant, 11090Want men daer noit sint in ne vant Alsoe vele goeder, werder liede Alsmen dede eer dit gesciede, Soe dat nader goeder liede leven Die lande wilt ende ellindech bleven, 11095Ende idel van goeden lieden ende bloet; Want si alle waren daer geslegen doet. Alse die glavien gebroken waren Onderlinge tuschen den scaren Si gingen trecken haer swerde saen, 11100Ende onderlinge grote slage slaen, Soe dat si die swaerde onderdrogen Ende scouderen ende arme aveslogen Ende bene, ende haer swerde daden Dore die helme in die herssenen baden. 11105Ende min her Ywein, die metten orsse Op ende neder sciet gene porsse, Ende getrect hadde sijn swaerd, Voer onder die Sassen metter vaerd, Ende hi dorreetse ende sciet met allen, 11110Ende deetse vanden gereide vallen, Ende dede met slagen die hi hen gaf Vanden buke die hoefde vligen af, Ende dede soe vele prouetsen tien stonden, Datmen cume hadde vonden 11115Enegen man van sire oude, Die soe vele doen soude. Her Ywein, daer menech toe sach, Dede vele ridderscaps optien dach, Ende verwerde die Sassen soe tien tiden, 11120Datter geen sijns dorste ontbiden. Ende alse die coninc van Sassen dien Ende sijn doen lange heeft versien, Dede hi hem anderwerven monteren, Ende seide: “Dese salt al scofferen 11125Bi sire vromecheit.” In die porsse Reet hi dapperlike met sinen orsse, Ende stac min here Yweine soe, Dat hem niet mochte gehulpen doe Scilt no halsberch ter selver tide, 11130Hine stakene dor der luchter side Metten spere; maer tier stont En was hi niet ter doet gewont; Ende mettien dat hi over vart Soe heffet min her Ywein sijn swaerd 11135Ende gaf den coninc enen slach so swaer, Dat sijn hoeft metten helme vloech af daer, Ende die lichame viel ter eerde Altehant doet neder vanden peerde. Alse die Sassen sagen licgen doet 11140Haren here si hadden rouwe groet; Ende alse die van Logres sagen Haer droefheit ende haer clagen Si lipen hen op met haren swaerden Ende slogense van haren paerden. 11145Si slogenre so vele doet van dien, Dattie Sassen te hant moesten vlien, Bedie daer ne waser geen ter stont, Cleen no groet, hine was gewont; Ende si waren om die doet vanden coninc 11150Drover dan om enege ander dinc. Alse die Sassen gevloen waren Quamen die van Irlant sonder sparen Optie van Logres in den pleine, Ende lipen op min her Yweine, 11155Ende deden hem porsse herde groet, Ende slogen hem vele liede doet, Die bi harre groter scamelhede Liver hadden te stervene daer ter stede Dan weder te kerne te dier stont. 11160Daer werd min her Ywein gewont Met tween glavien inden lichame, Daer hi af hadde grote mesquame; Ende hi ware daer bleven in die noet, Ende alle sine gesellen, doet, 11165En hadde gewesen Yon die coninc, Die metter andere betalgen naginc Van des conincs Arturs side. Die stont hem in staden ter tide, Ten besten dat hi doen mochte, 11170Metten lieden die hi brochte. Si onderslogen hen vresselijc onsoete Tien vresseliken gemote, Ende si onderhurten hen ende staken Metten glavien die si braken, 11175Ende onderslogen hen metten swerden, Dat si vielen vanden perden Ane dene ende ane dandere side, Datmen mochte sien in corten tide Dat velt al met ridders belegen, 11180Die som doet waren geslegen Ende som gewont toter doet. Daer mochtmen horen gecrijt groet Vanden genen die daer lagen ter eerden Diemen daer overreet metten peerden, 11185Dat daer sceen an hare mesbare Dat al die werelt doet daer ware: Niet bedi welnaer al die goede man Die in die werelt waren dan Die waren daer in aventuren 11190Om daer te stervene tier uren; Bedie gi moget wel seker sijn des, In al die werelt, hoe groet si es, Ne waren niet, nadat es bescreven, Alsoe vele goede ridders bleven 11195Alse in gene plaetse waren, Daer negeen af mochte ontfaren, Hine moester ombe bliven doet, Na dattie materie seget al bloet. Tirst dat te gadere gevallen waren 11200Die van Yrlant ende conincs Yons scaren, Daer mochtmen sien slage slaen Ende slage weder daer ontfaen; Ende die ridders al metten peerden Elc anderen daer warp ter eerden. 11205Ende die coninc Yon daer ridende quam In die plaetse, daer hi vernam Mijn here Ywaine onder hande Te voet onder sine viande, Dine sere cort hilden dare. 11210Alse coninc Yon des werd geware, Dat hi was in sulker noet, Datmenne wilde slaen te doet, Hi liep den genen sere op saen, Ende ginc grote slage slaen, 11215Ende verscietse metter vard, Ende deetse haers ondancs achterward, Soe dat min her Ywein daer ter stat Hars ondancs weder opsat. Alsi opgeseten was hi ginc 11220Met sporen slaen inden meesten rinc 263 Ende vacht alse man van herten groet, Die vele gedogen mach ter noet. Doe sprac tot hem Yon die coninc: “Wacht u vord van ere dinc, 11225Dat gi niet ne vallet neder; Gi sult sterven, valdi weder.” Mijn her Ywein antwerde te desen: “Ic ne was noit in vresen Vander doet, sonder heden den dach; 11230Mi wondert hoe dat wesen mach. Mine mochte in gere maniren Noit vrese, sonder nu, temayeren.” Si voren weder in den wijch saen, Ende gingen grote slage slaen, 11235Alse versch oft si in dien dage Noit hadden geslegen slage; Ende daden soe vele optie viande, Dat si scoffierden die van Yrlande, Ende dadense vlien te hant. 11240Mettien quam een riddere van Yrlant Met ere scarper glavien in den rinc Gelopen op Yone den coninc, Ende stakene soe onsochte, Dat hem gene wapine hulpen mochte, 11245Hine dede hem selke mesquame, Dat hine stac dorden lichame. Soe dat dyser bleec an dander side; Ende vel vandien perde tier tide, Dat ne hadde geens meesters te doene. 11250Alse Ywein sach den coninc Yone Aldus berect, hi was van desen Alse drove alse man mochte wesen, Ende hi seide met droven rade: “Ay God, here, hets grote scade 11255Van dese goeden, werden man, Dat hem die doet comt dus hastelijc an.” Hi seide: “Ay tavelronde,” mede, “Hoesere sal nederen u hoechede. Bedie mi donct, gi selt noch heden 11260Van uwen goeden lieden sceden, Die tot noch hebben gehouden u In den name daer gi in waerd tot nu.” Doe reet min her Ywein metter vaerd Met groten wille ten genenwaerd 11265Die doet hadde den coninc Yone, Ende slogene, alse een prinse cone, Ende cloefdem thoeft toten tanden, Dat hi vel ter eerden doet te handen. Hi seide: “Dese es doet, nochtan 11270En hebbewi niet levende den goeden man.” Alse conincs Yons liede doet sagen Haren here, si begonsten clagen Alle die doet van haren here, Ende waren daerombe drove sere. 11275Ende om den rouwe die si dreven Es dat jagen al achter bleven, Want si bleven alle, clein ende groet, Bi Yons lichame die daer was doet. Tirst dattie gene, die vor dien 11280Met haesten hadden begonnen vlien, Sagen die liede letten daeran, Ende dies worden geware dan, Si temayerden hen te min Optie wile in haren sin, 11285Ende keerden optie genen daer Die si sagen driven dat mesbaer, Ende bestondense met wige groet, Ende slogense een groet deel doet. Si haddense alle doetgeslegen, 11290Maer dat henlieden quam jegen Die derde battalge, die in staden Hen stoet, alsise dus sach verladen. Die coninc Karados, die leitsman was Vander derder scaren, alsict las, 11295Alsi werd geware vander dinc, Dat daer was rouwe om Yone den coninc, Dien die vander ander side Doet hadden geslegen inden stride, Hi sprac dus tsinen lieden ter tijt: 11300”Gi heren, wi varen hier inden strijt, Ende ic ben oec niet vroet van dien Wat van mi daer sal gescien; Maer oftic come in selker noet Dat ic hier werde geslegen doet, 11305Ic bidde u allen gemeinlike Omden here van hemelrike, Dat gi om min doet niet mesvaerd, Noch mine doet niet oppenbaerd, Dor onser viande wille, dat si 11310Hen niet en vertroesten daerbi.” Aldus sprac sinen lieden an Coninc Karados, die rike man. Ende tirsten dat hi inden wijch vel Dede hijt soe wonderlike wel, 11315Dattene daeraf in allen wisen Elc man bi rechte soude prisen; Ende bi sire doget geheellike Vloen die van Yrlant gemeinlike, Alse die van groter vervaertheden 11320Els niet dan die doet ontbeden. Soe dat des conincs Karados scare Soe vele Yrlanders verslogen dare, Eer si enege hulpe gecregen, Dat si die daer lagen verslegen 11325Die plaetse bedecten altemale. Die barone van Scollant sagen wale Dat men ginc steken ende vellen Soe vresselike hare gesellen, Hen docht wel sine souden mogen 11330Die saken niet langer gedogen, Ende begonsten die orsse nopen, Ende lieten op Karados liede lopen. Ende Elyades, die doe Mordret Here over die Scotten hadde geset, 11335Die bat op was geseten tier tijt Dan ieman van sinen inden strijt, Ende vele rikelikere, hi ginc Lopen op Karados den coninc, Dine daer op hem comen liet 11340Ende wederseide die joeste niet, Alse die stout ende coene was, Ende hadde herten gnoech dor das, Dat hi dorste gemoten stoutelike Den besten riddere van ertrike; 11345Soe dat si hen daer onderstaken Metten starken glavien, dat braken Scilt ende halsberge te samen, Ende dore harre beider lichamen Dysere bleken bandersiden. 11350Soe waren si gewont tien tiden, Dat haer negeen van desen wel Metten anderen mochte houden spel, Bedie si waren te dire stont Beide toter doet gewont. 11355Om die twee te bescudden doe Sprongen ane beiden siden toe Elkerlijc die wilde soccoreren Den sinen ende den anderen deren; Soe dat Karados liede te samen 11360Elyades met crachte namen. Ende [als] si worden geware doe das, Dat Elyades al doet was Lietsi licgen, ende vingen an Karados ende ontwapenden dan, 11365Ende vrachden hoet met hem ware? Hi antwerde ende seide daernare: “Gi heren, ic ben doet nu. Ende om ander dinc ne biddic u, Dan dat gi wreket mine doet; 11370Bedie ic weet dat al bloet, 264 In sal verleven niet die noene. Ic bidde u dat gi van desen done Geen gewach en maect in gere maniren; Onse liede mochten hen scoffieren, 11375Ende onse liede mochten dies Noch hebben vele merre verlies. Ende ic bidde u dat so metter spoet Mi nu minen halsberch af doet, Ende dat gi mi dragen wilt 11380Ginder buten op minen scilt; Ic sal daer sachter sterven mede Dan ic soude hier ter stede.” Die goede liede daden daer al Alsoe als hen hare here beval, 11385Ende drogen daer buten haren here, Alse dine minden harde sere. Ende alsine hadden geleit daer Onder enen boem, hi seide daernaer: “Gi heren, keert weder inden strijt, 11390Ende doet met mi bliven nu ter tijt Drie knapen te mire noet. Wreket, oft gi moget, min doet; Ende oft daventure soe gevet, Dat uwer enech na desen wijch levet, 11395Ic bidde hem op vrintscap groet, Dat hi doe varen te Karmeloet Minen lichame, ende doe ter eerden dien In die selve kerke daer hi sal sien Waleweine licgen: ic soude bi desen 11400Vele te bat te gemake wesen.” Ende si beloefden hem alle dat Te doene dat hi hen daer bat. Daerna vrachden si hem daer al: “Here, waendi dat in dese scofferture sal 11405Alsoe groten strijt gescien Alse gi ons hebt geseit van dien?” “Ic segt u,” sprac hi, “gewaerlike, Sident dat in dit conincrike Van Logres irst quam kerstenhede 11410Sone was noit wijch in ene stede Daer so vele goeder liede bleven doet, Alse hier selen; dats jamber groet. Ende dit es die achterste strijt Die sal wesen in conincs Arturs tijt.” 11415Alsi dese worde hadden verstaen Si keerden weder in den wijch saen, Ende begonsten sere te bestane Hare viande, ende op te slane. Daer dadent soe wel Karados man 11420Ende sconincs Yons liede daer an, Die selve die daer waren bleven, Dat si die Scotten al verdreven Entie van Sassen ende van Yrlant, Ende scoffirdense daer altehant. 11425Ende sconincs Arturs liede, twaren, Die van drien batalgen waren Waren soe berect inden strijt groet, Dat si meer dan half lagen doet: Bedie, alse gi verstaen moget, 11430Si hadden soe vele gedoget, Dat si sesse betalgen al doe Gescoffirt hadden; ende daertoe Waren si mede in gevallen In die twee batallien met allen 11435Van Gaule, ende vochten stoutelike Allene jegen dat conincrike. In desen tween battalgen was Menech goet riddere, alsict las, Daer elc af maecte groten prijch 11440Om te valle in genen wijch, Ende drove waren alsijt vernamen Dat si niet eer daer ne quamen, Ende lipen op met groten gere Des conincs Arturs lide ende sinen here, 11445Alse die niet hadden in dien dage Gevochten no geslegen slage Optes conincs Arturs scaren, Die sere gepijnt ende vermoit waren. Mijn her Ywein, die sere was goet, 11450Was afgesteken in dat gemoet, Moede ende verpijnt sere; Ende mettien dat vel die here Was hi soe verdovet vanden valle, Dat hi lange in onmacht lach met alle. 11455Ende doe begonste ene jacht daer Op Arturs liede, starc ende swaer, Soe dat bi dire jacht leden Wel vijfhondert ridders ende reden Over mins heren Yweins lichame, 11460Die hem daden so grote mesquame, Al ne haddi gehad op dien dach Nember verdriets dan daer hi lach, Soe hadde hijt gehad genoech. Dits ene dinc die hem verwoech 11465Boven al ende hem meest mesquam, Ende sine cracht meest oec nam. Dus begonsten Arturs liede vlien; Ende tirsten dat dit hadde gesien Kabarantijn van Cornualge, 11470Die leitde die vierde battalge Van des conincs Arturs side, Hi sprac sinen lieden toe tier tide: “Nu toe. Ic hebbe wel vorsien Onse liede gescoffirt ende vlien.” 11475Daer mochtmen in haer incomen Menech teken horen ropen ende nomen; Ende men mochter sien menege maniren Van tekenen ende van baniren, Ende ridders vord ende weder 11480Vallen ende opstaen van daer neder, Some doet, some gewont. Gine saget noit te gere stont Vresseliker gemoet dan daer; Bedie si onderhaetten hen so swaer. 11485Alse die glavien waren tebroken Si gingen daer soe onderstoken Ende onderslaen metten swerden, Alse die elc anderen begerden; Ende slogen soe ende traken, 11490Dattie helme te sticken braken, Ende oec scurden die scilde, Datter menech, wilde oft ne wilde, Ter neder werd geslagen daer hi vacht, Ende street daer met al sire cracht. 11495Mordret sende onlange daernaer Twee scaren te sinen te hulpen daer. Alse dat die coninc Anguissans sach, Die de vifte scare leitde optien dach Andes conincs Arturs side, hi seide |
XXVI. Mordrets en Arthur’ s strijdt. Het avontuur zegt ons voor waar, Dat aldus werd genomen daar De strijd, daarin bleven dood 10960 Menige ridder en menige genoot. Arthurs lieden hadden angst groot, Want Mordret had in zijn konvooi Veel meer lieden dan Arthur deed, Want Mordret kwam geheel en al ter plaatse 10965 Lieden aan van Saxen, van Friesland, daar, Die de koning haatten, voorwaar, Van doodsvete; en om dit dan Waren ze Mordret alle gevallen aan; En dat was om die zaak 10970 Dat ze begeerden te hebben wraak Van Arthur en van de zijnen, Die hen hiervoor deed vele pijnen. Aldus waren daar aan beide zijden Vele lieden verzameld te die tijden. 10975 De volgende dag Arthur de koning Stond tijdig op, en hij ging Mis horen, en hij beval Dat zijn lieden hen wapenden al. Hij scheidde in tien bataljons zijn leger. 10980 Mijn heer Ywein was in het eerste verweer, En de andere leidde Yon de koning; De derde koning Karados aanving, De vierde koning Karobannijn. De vijfde had in het geleide zijn 10985 Aguissans de koning, zij het gewis. De zesde leidde Grifles, De zevende Lucan de opperschenker, De achtste Sagrimor, een ridder fier. De negende hij Gwione beval, 10990 En de laatste daarvan al Leidde zelf Arthur de koning. Hij had met hem in zijn ring Van goede lieden grote kracht, En van zijn lieden al de macht, 10995 Zodat men ze niet mocht schofferen Lichtelijk in geen manieren, Tenzij dat daar op hen kwamen Te veel lieden die ze op namen. Toen hij had geordend de scharen 11000 Hij bad de hoge lieden die daar waren, Dat ze om weldoen peinzen zouden, Omdat mocht hij behouden In de eerste strijd de eer, Hij vond daarna nimmermeer 11005 In geen land enige man Die zich tegen hem durfde te zetten dan. Op de andere zijde heeft Mordret Zijn bataljons mede bezet; En om dat hij in zijn ring 11010 Meer lieden had dan de koning, Wel nog alzo veel, en meer, Zo maakte hij van zijn leger Tien bataljons, en gaf dan Elke bataljon een goede leidsman, 11015 En liet ze lieden hebben deze Alzo veel als hem nodig dacht te wezen. Hijzelf is in de laatste gebleven, En hield hem zelf daar benevens De ridders daar hij meest vertrouwen in had toe. 11020 En hijzelf leidde dat bataljon toen. Hij zei, hij zou met deze bataljon Aan Arthurs verzamelen, zonder falen. Hij had aan zijn spionnen verstaan Dat koning Arthur had aangegaan 11025 Te leiden zijn laatste schaar, En dat hij er leidsman van was. Die Mordrets eerste schaar leidde voren Was een ridder uit Saxen geboren, En van de ander twee waren bekend 11030 Leidsmannen zij twee van Schotland. Daarna leidde die van Wales twee Met hun [...]en nimmer: En daarna die van Noord-Wales Leidden drie scharen, zij het zeker des. 11035 Mordret had in deze dergelijke Ridders daar van tien koninkrijken. Ze reden zo ver zodat ze vernamen Dat ze op het plein van Salisbury kwamen, En ze zagen konings Arthurs scharen, 11040 En de banieren openbaren, Die naar hen lieden wachten daar. Ten eerste dat elk de andere kwam zo nabij, Zodat er niets was te doen aan Dan elk op de andere daar te slaan, 11045 Daar mocht men zien slaan en steken En lansen te stukken breken. En voor alle de andere kwam daar rijden De koning van Saxen te die tijden, Die ter keur goed gewapend kwam. 11050 Ten eerste dat hem mijn heer Ywein vernam Aldus op hem komende tevoren, Hij sloeg zijn paard gelijk met sporen, En liet zijn lans neerdalen, Als een die diegene wilde betalen. 11055 En koning op Ywein toen stak Zodat zijn lans brak; En mijn heer Ywein heeft hem zo gestoken, Dat schild en harnas moest breken, En stak hem door het lichaam geheel 11060 De lans, zodat hij moest vallen Bij die steken van het paard. En toen hij viel neer ter aarde Brak de lans, en hij bleef terstond Liggende al tot de dood gewond. 11065 Toen sprak tot mijn heer Ywein Een heiden man in het plein, Daar het vele lieden mochten horen, Dat die van Saxen hadden verloren Een van de beste ridders daar 11070 Die zij hadden ver of nabij. 262 Met deze begonnen tezamen aan te vallen Het eerste bataljon met allen, Dat was de eerste van Arthurs zijde, En twee van de Saxen terzelfder tijd. 11075 Toen mocht men zien slaan en steken En menige lans breken, Menige ridder vallen ter aarde, En zonder meester lopen paarden Op en neer aldaar op het veld; 11080 Daarna was niemand die ze hield. Daar mocht men de aarde bedekt zien Van de ridders, zodat sommige van die Te dood waren geslagen terstond, En sommige tot de dood gewond. 11085 De strijd begon in deze manieren In dat plein van Salisbury, Daarvan werd vernietigd jammerlijk Van Londen dat goede koninkrijk: Zo was menig ander land, 11090 Want men daar nooit sinds in vond Alzo vele goede, waardige lieden Zoals men deed eer dit geschiedde, Zodat na die goede lieden levens Dat land wild en ellendig bleven, 11095 En leeg van goede lieden en bloot; Want ze alle waren daar geslagen dood. Toen de lansen gebroken waren Onderling tussen de scharen Ze gingen trekken hun zwaarden samen, 11100 En onderling grote slagen slaan, Zodat ze de zwaarden ondernamen En schouders en armen afsloegen En benen, en hun zwaarden deden Door de helmen in de hersens baden. 11105 En mijnheer Ywein, die met het paard Op en neer scheidde die groep, En getrokken had zijn zwaard, Voer onder de Saksers met een vaart, En hij doorreed ze en scheidden geheel, 11110 En liet ze van het zadel vallen, En deed met slagen die hij hen gaf Van de buiken de hoofden vliegen af, En deed zoveel beproeven te die stonden, Dat men nauwelijks had gevonden 11115 Enige man van zijn oudheid, Die zoveel doen zou. Heer Ywein, daar menig toe zag, Deed veel ridderschap op die dag, En verweerde de Saxers zo te die tijden, 11120 Dat er geen op hem durfde te wachten. En toen de koning van Saxen die Zijn doen lang heeft gezien, Liet hij zich andermaal opmonteren, En zei: “Deze zal al schofferen 11125 Bij zijn dapperheid.” In die groep Reed hij dapper met zijn paard, En stak mijn heer Ywein zo, Dat hem niets mocht helpen toen Schild nog harnas terzelfder tijd, 11130 Hij stak hem door de linkerzijde Met een speer; maar te die stond Was hij niet ter dood gewond; En meteen dat hij over vaart Zo verheft mijn heer Ywein zijn zwaard 11135 En gaf de koning een slag zo zwaar, Zodat zijn hoofd met de helm vloog af daar, En het lichaam viel ter aarde Gelijk dood neer van het paard. Toen de Saxers zagen liggen dood 11140 Hun heer ze hadden rouw groot; En toen die van Londen zagen Hun droefheid en hun klagen Ze liepen hen op met hun zwaarden En sloegen ze van hun paarden. 11145 Ze sloegen zoveel dood van die, Zodat de Saxers gelijk moesten vlieden, Omdat daar was er geen terstond, Klein nog groot, hij was gewond; En ze waren om de dood van de koning 11150 Droeviger dan om enig ander ding. Toen de Saxers gevlogen waren Kwamen die van Ierland zonder sparen Op die van Londen in het plein, En liepen op mijn heer Ywein, 11155 En deden zijn groep erg groot, En sloegen van hem veel lieden dood, Die bij hun grote schamelheden Liever hadden te sterven daar ter plaatse Dan weer te keren te die stond. 11160 Daar werd mijn heer Ywein gewond Met twee lansen in het lichaam, Daar hij van had grote miskwam; En hij was daar gebleven in die nood, En al zijn gezellen, dood, 11165 En had niet geweest Yon de koning, Die met een ander bataljon naging Van konings Arthurs zijde. Die stond hem bij ter tijde, Ten beste dat hij doen mocht, 11170 Met de lieden die hij bracht. Ze ondersloegen hen vreselijk hard Tien vreselijke ontmoetingen, En ze reden op hen en staken Met de lansen die ze braken, 11175 En ondersloegen hen met de zwaarden, Zodat ze vielen van de paarden Aan de ene en aan de andere zijde, Zodat men mocht zien in korte tijd Dat veld geheel met ridders belegen, 11180 Die soms dood waren geslagen En soms gewond tot de dood. Daar mocht men horen gekrijs groot Van diegenen die daar lagen ter aarden Die men daar overreed met de paarden, 11185 Dat daar scheen aan hun misbaren Dat de hele wereld dood daar was: Niet omdat bijna alle goede man Die in de wereld waren dan Die waren daar in avonturen 11190 Om daar te sterven te die uren; Omdat ge mag wel zeker zijn dit, In de hele wereld, hoe groot er is, Waren niet, nadat is beschreven, Alzo vele goede ridders gebleven 11195 Zoals er in die plaats waren, Daar geen van mocht ontvaren, Hij moest er om blijven dood, Nadat de materie zegt al bloot. Ten eerste dat tezamen gevallen waren 11200 Die van Ierland en koning Yons scharen, Daar mocht men zien slagen slaan En slagen weer daar ontvangen; En de ridders al met de paarden Elk de andere daar wierp ter aarden. 11205 En koning Yon daar rijdend kwam In die plaats, daar hij vernam Mijn heer Ywein onder handen Te voet onder zijn vijanden, Die hem zeer kort hielden daar. 11210 Toen koning Yon dus werd gewaar, Dat hij was in zulke nood, Dat men hem wilde slaan ter dood, Hij liep op diegenen zeer gauw, En ging grote slagen slaan, 11215 En scheidde ze met een vaart, En deed ze tegen hun wil naar achteren, Zodat mijn heer Ywein daar ter plaatse Tegen hun wil weer opzat. Toen hij opgezeten was hij ging 11220 Met sporen slaan in de grootste ring 263 En vocht als een man van hart groot, Die veel gedogen mag ter nood. Toen sprak tot hem Yon de koning: “Wacht u voort van een ding, 11225 Zodat ge niet valt neer; Ge zal sterven, val je weer.” Mijn heer Ywein antwoordde tot deze: “Ik was nooit in vrezen Van de dood, uitgezonderd heden de dag; 11230 Me verwondert hoe dat wezen mag. Mij mocht in geen manieren Nooit vrees, uitgezonderd nu, verschrikken.” Ze voeren weer in de strijd gelijk, En gingen grote slagen slaan, 11235 Alzo vers of ze in die dag Nooit hadden geslagen een slag; En deden zoveel op de vijand, Dat ze schoffeerden die van Ierland, En lieten ze vlieden gelijk. 11240 Meteen kwam een ridder van Ierland Met een scherpe lans in de ring Gelopen op Yone de koning, En stak hem zo hard, Dat hem geen wapens helpen mocht, 11245 Hij deed hem zo’n misval, Zodat hij hem stak door het lichaam. Zodat het ijzer bleek aan de andere zijde; En viel van het paard te die tijde, Zodat hij geen dokter meer nodig had. 11250 Toen Ywein zag koning Yon Aldus bereikt, hij was van deze Alzo droevig als een man mocht wezen, En hij zei met droeve raad: “Ay God, heer, het is grote schade 11255 Van deze goede, waardige man, Dat hem de dood komt dus haastig aan.” Hij zei: “Ay tafelronde,” mede, “Hoe zeer zal vernederen uw hoogheden. Omdat me lijkt, ge zal nog heden 11260 Van uw goede lieden scheiden, Die tot nog hebben gehouden u In de naam daar ge in was tot nu.” Toen reed mijn heer Ywein met een vaart Met grote wil tot diegene waart 11265 Die gedood had koning Yon, En sloeg hem, als een prins koen, En kloofde hem het hoofd tot de tanden, Zodat hij viel ter aarde dood gelijk. Hij zei: “Deze is dood, nochtans 11270 Hebben we niet levend de goede man.” Toen koning Yons lieden dood zagen Hun heer, ze begonnen te klagen Alle de dood van hun heer, En waren daarom droevig zeer. 11275 En om de rouw die ze dreven Is dat jagen geheel achtergebleven, Want ze bleven alle, klein en groot, Bij Yons lichaam die daar was dood. Ten eerste dat diegene, die voor dien 11280 Met haast hadden begonnen te vlieden, Zagen die lieden beletten daaraan, En dus worden ze gewaar dan, Ze schrokken hen te minder Op die tijd in hun zin, 11285 En keerden op diegenen daar Die ze zagen drijven dat misbaar, En bestonden ze met strijd groot, En sloegen ze een groot deel dood. Ze hadden ze allen dood geslagen, 11290 Maar dat hen lieden kwam tegen Het derde bataljon, die in stade Hen stond, toen ze hen dus zagen verladen. Koning Karados, die leidsman was Van de derde schaar, zoals ik het las, 11295 Toen hij werd gewaar van dat ding, Dat daar was rouw om Yon de koning, Dat die van de andere zijde Dood hadden geslagen in de strijd, Hij sprak dus tot zijn lieden ter tijd: 11300 “Gij heren, we varen hier in de strijd, En ik ben ook niet bekend van dien Wat van me daar zal geschieden; Maar of ik kom in zulke nood Dat ik hier word geslagen dood, 11305 Ik bid u allen algemeen Om de heer van hemelrijk, Dat ge om mij doet niet misbaar, Nog mijn dood niet openbaart, Door onze vijanden wil, zodat zij 11310 Hen niet vertroosten daarbij.” Aldus sprak hij zijn lieden aan Koning Karados, die rijke man. En ten eerste dat hij in de strijd viel Deed hij het zo wonderlijk wel, 11315 Dat hem daarvan in alle wijzen Elke man bij recht zou prijzen; En bij zijn deugd geheel Vlogen die van Ierland algemeen, Als die van grote bangheden 11320 Elders niet dan de dood opwachten. Zodat koning Karados schaar Zoveel Ieren versloegen daar, Eer ze enige hulp kregen, Dat ze die daar lagen verslagen 11325 De plaats bedekten allemaal. De baronnen van Schotland zagen wel Dat men ging steken en vellen Zo vreselijk hun gezellen, Ze dachten wel ze zouden mogen 11330 Die zaken niet langer gedogen, En begonnen de paarden te nopen, En lieten op Karados lieden lopen. En Elyades, die toen Mordret Heer over de Schotten had gezet, 11335 Die beter op was gezeten te die tijd Dan iemand van de zijnen in de strijd, En vele rijker, hij ging Lopen op Karados de koning, Die hem daarop komen liet 11340 En weerzegde het spel niet, Als een die dapper en koen was, En had hart genoeg door dat, Dat hij durfde ontmoeten dapper De beste ridder van aardrijk; 11345 Zodat ze hen daar onderstaken Met de sterke lansen, zodat ze braken Schild en harnas tezamen, En door hun beider lichamen Het ijzer bleek aan de andere zijden. 11350 Zo waren ze gewond te die tijden, Zodat hen geen van dit wel Met de andere mocht houden spel, Omdat ze waren te die stond Beide tot de dood gewond. 11355 Om die twee te behoeden toen Sprongen aan beiden zijden toe Elk die wilde helpen De zijne en de andere deren; Zodat Karados liedenn tezamen 11360 Elyades met kracht namen. En toen ze worden gewaar toen dat, Dat Elyades al dood was Lieten ze hem liggen, en vingen aan Karados en ontwapenden dan, 11365 En vroegen hoe het met hem was? Hij antwoordde en zei daarnaar: “Gij heren, ik ben dood nu. En om ander ding bid ik u, Dan dat ge wreekt mijn dood; 11370 Omdat ik weet dat al bloot, 264 Ik zal overleven niet de noen. Ik bid u dat ge van deze doen Geen gewag maak in geen manieren; Onze lieden mochten hen schofferen, 11375 En onze lieden mochten dus Nog hebben veel meer verlies. En ik bid u dat zo met een spoed Me nu mijn harnas afdoet, En dat ge me dragen wilt 11380 Ginder buiten op mijn schild; Ik zal daar zachter sterven mede Dan ik zou hier ter plaatse.” Die goede lieden deden daar al Alzo als hen hun heer beval, 11385 En droegen daar buiten hun heer, Als een die hem minden erg zeer. En toen ze hem hadden gelegd daar Onder een boom, hij zei daarnaar: “Gij heren, keert weer in de strijd, 11390 En laat met mij blijven nu ter tijd Drie knapen tot mijn nood. Wreekt, als ge mag, mijn dood; En als het avontuur zo geeft, Dat er van u enige na deze strijd leeft, 11395 Ik bid hem op vriendschap groot, Dat hij laat varen te Carmeloet Mijn lichaam, en doe ter aarde die In diezelfde kerk daar hij zal zien Walewein liggen: ik zou bij deze 11400 Veel beter te gemak wezen.” En ze beloofden hem alle dat Te doen dat hij hen daar bad. Daarna vroegen ze hem daar al: “Heer, waande ge dat in deze schoffering zal 11405 Alzo grote strijd geschieden Zoals ge ons hebt gezegd van die?” “Ik zeg het u,” sprak hij, “waarlijk, Sinds dat in dit koninkrijk Van Londen eerst kwam christenheid 11410 Zo was nooit strijd in ene plaats Daar zo vele goede lieden bleven dood, Als hier zullen; dat is jammer groot. En dit is de laatste strijd Die zal wezen in konings Arthurs tijd.” 11415 Toen ze deze woorden hadden verstaan Ze keerden weer in de strijd gelijk, En begonnen zeer te bestaan Hun vijanden, en op te slaan. Daar deden het zo goed Karados man 11420 En koning Yons lieden daaraan, Diezelfde die daar waren gebleven, Zodat ze de Schotten geheel verdreven En die van Saxen en van Ierland, En schoffeerden ze daar gelijk. 11425 En koning Arthurs lieden, te waren, Die van drie bataljons waren Waren zo bereikt in de strijd groot, Zodat ze meer dan half lagen dood: Omdat, zoals ge verstaan mag, 11430 Ze hadden zoveel gedoogd, Dat ze zes bataljons al toen Geschoffeerd hadden; en daartoe Waren ze mede ingevallen In de twee bataljons geheel 11435 Van Gaule, en vochten dapper Alleen tegen dat koninkrijk. In deze twee bataljons was Menige goede ridder, zoals ik het las, Daar elk van maakte grote prijs 11440 Om te vallen in die strijd, En droevig waren toen zij het vernamen Dat ze niet eerder daar kwamen, En liepen op met grote gang Koning Arthurs lieden en zijn leger 11445 Als die niet hadden in die dag Gevochten nog geslagen slagen Op konings Arthurs scharen, Die zeer gepijnigd en vermoeid waren. Mijn heer Ywein, die zeer was goed, 11450 Was afgestoken in die ontmoeting, Moe en gepijnigd zeer; En meteen dat viel die heer Was hij zo verdoofd van de val, Zodat hij lang in onmacht lag geheel. 11455 En toen begon een jacht daar Op Arthurs lieden, sterk en zwaar, Zodat bij die jacht leden Wel vijfhonderd ridders en reden Over mijn heer Yweins lichaam, 11460 Die hem deden zo grote misval, Als hij niet had gehad op die dag Nimmer verdroot dan daar hij lag, Zo had hij het gehad genoeg. Dit is een ding die hem overwoog 11465 Boven alles en hem meest miskwam, En zijn kracht meest ook nam. Dus begonnen Arthurs lieden te vlieden; En ten eerste dat dit had gezien Kabarantijn van Cornwall, 11470 Die leidde het vierde bataljon Van koning Arthurs zijde, Hij sprak zijn lieden toe te die tijde: “Nu toe. Ik heb wel voorzien Onze lieden geschoffeerd en vlieden.” 11475 Daar mocht men in hun inkomen Menig teken horen roepen en noemen; En men mocht er zien menige manieren Van tekens en van banieren, En ridders voort en weer 11480 Vallen en opstaan van daar neer, Soms dood, soms gewond. Ge zag het nooit te enige stonde Vreselijker ontmoeting dan daar; Omdat ze onderhaatten hen zo zwaar. 11485 Toen de lansen waren gebroken Ze gingen daar zo ondersteken En onderslaan met de zwaarden, Als een die elk de andere begeerde; En sloegen zo en trokken, 11490 Zodat de helmen te stukken braken, En ook scheurden de schilden, Zodat er menigeen, wilde of niet wilde, Ter neder werd geslagen daar hij vocht, En streed daar met al zij kracht. 11495 Mordret zond gauw daarnaar Twee scharen de zijne te helpen daar. Toen dat koning Anguissant zag, Die de vijfde schaar leidde op die dag Aan konings Arthurs zijde, hij zei |
|
11500Tot sinen lieden doe al sonder beide: “Wine hebben niet te doene nu Sonder te porne, secgic u. Laet ons an dese side liden, Dat wi vergaderen nu ten tiden 11505Ane gene battalge, die scieden Nu ter wilen van haren lieden. En vergadert an nieman vor dien tijt Dat gi an henlieden comen sijt; Ende als gire comt so bestaet 11510Stoutelijc die scaren, ende slaet, Ende vecht op hen in sulker maniren, Dat si hen daer af tefalgiren.” Si daden dat hen was geseit al, Ende leden daer hi hen beval, 11515Ende vergaderden an die scaren daer, Die Mordret hadde gesint hen naer. Int gemoet mochtmen horen tgecrac Vanden glavien diemen brac; Ende wel vijfhondert man met allen 11520Mochtmer sien ter eerden vallen 265 Int vergaderen ter selver stont, Some doet ende some gewont. Ende die van Mordrets siden Hadden meest scaden tien tiden. 11525Aldus was die wijch begonnen daer In tween steden fel ende swaer. Ende alse in Anguissans scaren Die glavien tebroken waren Si vingen ten swerden te handen, 11530Ende lipen op hare vianden, Ende slogense ende oec staken Waer dat si hen conden genaken; Ende si daden grote were Ende slogen in Anguissans here 11535En groet deel liede te doet doe. Die coninc Anguissans voer embertoe Met enen getrecten sweerde, Daer hi sine viande sere met deerde, Soe dattere negeen tier uren 11540Vor sine slage mochte geduren. Daer hi aldus voer inden pleine Werd hi geware van min her Yweine, Die sere qualike berect was, Ende hem sere pijnde das, 11545Hoe hi op een paert mochte comen, Dat hem dicke werd benomen Van sinen vianden, dine vallen Driewerf oft vire daden met allen. Die coninc Anguissans reet derward, 11550Alse hi dit sach, met snelre vard, Ende gaf enen groten slach Enen die min her Yweine op lach, Dat hem sijn helm niet stont in staden, Tswerd en moeste in die hersenen baden. 11555Hi liep den anderen op stoutelike Ende warpse vanden perde manlike, Dat allen den lieden wonder dochte Vanden werke dat hi wrochte. Ende die gene daer hi op doe vacht 11560Waren ridders van groter cracht, Ende weerden hen in desen doene Alse stoute ridders ende coene; Maer die coninc Anguissans dede Soe vele bi sire vromechede, 11565Dat hi telivereerde inden pleine Van hen allen min her Yweine, Ende dedene weder sitten te handen Op een paert, ondancs sinen vianden. Ende alsi was opgeseten weder 11570Hi reet inden wijch op ende neder, Ende dede alse vele als enech man Met wapinen mochte doen dan. Aldus vergaderden daer inden strijt Alle die battalgen eer tierestijt, 11575Sonder dachterste twee allene. Die coninc Artur was in dene Ende Mordret in die andere tien tiden. Die coninc Artur dede riden Enen gerssoen op enen berch mettien, 11580Dat hi Mordrets scare soude besien, Ende hi hem weder niemare brochte Hoe vele liede hi hebben mochte. Alse die knape hadde besien die dinc Hi Quam weder tot Arture den coninc, 11585Ende liet hem in rade verstaen Dat Mordret hadde, sonder waen, Noch alse vele liede in sire scaren Alse metten coninc Arture waren. Doe sprac Artur: “Hets swaer van desen. 11590Nu mote God in onse hulpe wesen, Bedie anders warewi doet, Ende in vresen ende in groter noet.” Die coninc maecte in dien dage Om Waleweins doet grote clage, 11595Ende sprac: “Wel live neve, ic sal van u Ende van Lancelote breke hebben nu. Vergave God onse here, dat gi Beide gewapent waerd bi mi, Wi souden vanden wige al die ere 11600Hebben bider hulpen van onsen here, Ende bider groter manlijchede Die ic kinde in u beden. Live neve, nu houdic mi over ries Dat ic u nine geloefde dies, 11605Als gi mi riet, dat ic ontbieden Lancelote soude met sinen lieden, Dat hi ware comen sonder lette Mi hulpen jegen Mordrette. Ic weet wel, haddic ontboden 11610Lancelote nu te minen noden, Hi ware comen gewillechlike Tote mi, ende getrouwlike.” Aldusdane wort sprac di coninc doe, Daer vele liede horden toe, 11615Sijn herte seidem en deel van dien Dat hem daernaer soude gescien, Ende sinen lieden mede, Die met hem waren daer ter stede. Die coninc quam te dien stonden 11620Tote dien vander tavelronden, Die in haer geselscap hadden dan Omtrent .lxxij. man. Hi seide: “Gi heren, mi donct des, Dat dese wijch vresseliker es 11625Dan enegen dien ic noit sach, Ende diemen seerre duchten mach. Soete heren, ic bidde sere u, Die gesellen ende brodere sijt nu, Dat gi te gadere wilt wanderen, 11630Di een neven den anderen, Ende te gadere wilt wesen; Bedie houtdi u te gadere in desen, Men sal u in gere manieren Lichtelike mogen scoffiren. 11635Daer over an die ander side Sijn soe vele liede nu te tide, Dat si hebben wel twee man nu Jegen onsen enen, dat secgic u; Ende si sijn van orlogene vroet, 11640Daer mense te seerre om dochten moet. Hieromme biddic u, heren, Dat gi wilt bedinken der eren Vanden conincrike, ende die doget, Vrindelike, soe gi best moget.” 11645Si antwerden ende seiden den coninc: “En temayert u niet van derre dinc; Gi moget seker sijn, gewaerlike, Dat wi allegadere gemeinlike U te staden selen staen in uwe noet 11650Na onse macht, al toter doet. Gi moget Mordrette sien itoeward, Die op ons comt met groter vard. Wine hebben els niet te anevane Dan stoutelike te wederstane.” 11655Des conincs standaert was vortbracht doe: Daer waren hondert ridders geset toe, Ende vanden besten die daer waren, Dat si den standaert souden bewaren. Ende Mordret, die daer ter steden 11660Bedocht was van vele quaetheden, Hi nam ute sinen geselscepe Hen vierhondert van ridderscepe, Die hi over stoute ridders hilt al. Hi seide henliden ende beval 11665Dat si op enen berch souden varen Daerbi, ende alse si daer dan waren, Dat si dan souden dore een dal Stillekine daer keren weder al, Ende vergaderen metter vard 11670Soe starkelike an des conincs standart, 266 Dat si vellen mochten met crachten Die gene die den standaert wachten. “Ic segtu gewaerlijc,” seide Mordret, “Opdat gi u dit te doene set, 11675Ende gijt moget volbringen dan, Gi sult scoffiren al sconincs man, Dat si niet selen mogen gestaen, Ende selen hen ter vlucht setten saen.” Si antwerden hem dat si al 11680Souden doen dat hi beval. Mordrets liede hebben alsoe gedaen Alsi hen beval, al sonder waen, Ende vergaderden op hen mettien. Die dat vergaderen hadde gesien, 11685Hi mochte wel bi dien dinken Dattie eerde wilde versinken. Di luut was selc, van steken, van slane, Men mocht wel horen twee milen dane. Ende di coninc Artur hi sette 11690Hem te vergaderne an Mordrette, Ende Mordret an hem desgelike. Si onderstaken hen stoutelike Metten glavien al sonder sparen, Alse die stout ende cone waren, 11695Soe dat Mordret irstwaerd stac Opten coninc dat sijn spere brac. Ende die halsberch hadde gene dere, Maer hi brac te sticken sijn spere, Ende die coninc verporde niet daer af 11700Dat hem Mordret dien steke gaf, Want die coninc starc ende hart was, Ende wel gecostumeert oec das, Dat hi met glavien wel steken conste; Stac Mordrette af met groter onste 11705Ende met crachte, dat hine ter eerde Neder droech al metten peerde; Maer hine hadde gene dere el, Hi was gewapent utermaten wel. Doe scoeter des conincs Arturs liede an 11710Ende wilden Mordrette nemen dan; Maer daer quamen te hant jegen Meer dan tweedusent man geslegen, Soe dat hen elc om di minne van Mordrette In aventuren vander doet sette. 11715Daer mochtmen over hem sien slaen Menegen swaren slach, ende ontfaen; Ende ridders in allen siden vallen, Som gewont, som doet met allen. Daer werd die strijt so groet mettien, 11720Dat men in corter wilen mochte sien Hondert ridders licgen ter eerden Al versceden van haren perden, Die some doet waren tier stont, Ende some toter doet gewont. 11725Die cracht wies so an Mordrets side, Dat hi weder opsat tien tide, Wien lief, wien leet. Maer hi ontfinc, Eer hi opquam, van Arture den coninc Selke drie [slage] daer een ander man 11730Hem soude hebben gescoffirt dan Vanden minsten slage vanden drien Die hi vanden coninc ontfinc bidien. Ende Mordret, die in allen doene Een stout riddere was ende cone, 11735Tirst dat hi geseten was opt part Hi reet ten conincward metter vard, Alse die hem gerne soude wreken Datten die coninc af hadde gesteken. Maer die coninc ontsiet Mordrette niet: 11740Als hine te hemwaerd comen siet Hi kerde te hemwaerd thoeft vanden perde. Si hadden getrect hare swerde Ende onderslogen hen sonder sparen, Dat si beide soe verdoeft waren, 11745Dat si beide doe met allen Waenden vanden perden vallen, Ende si werden onder hen beiden Hier bi elc van anderen gesceiden. Doe werd daer wonderlike groet di strijt. 11750Galegantijn, die was tier tijt Een vrome riddere ende een waerd, Hi reet op Mordrette al ongespaert; Ende Mordret, die sere was gram, Slogene daer hi jegen hem quam, 11755Dat hem thoeft af viel ende es doet, Dat scade was ende jammer groet; Hi hadde oit in alle dinc Getrouwe gesijn Arture den coninc. Alse die coninc Artur dat gesach, 11760Dat Galegantijn ter eerden doet lach, Hi was drove om die sake, Ende hi souts gerne nemen wrake. Ende alse die conincs varen soude Op Mordrette quam daer alsoe houde 11765Een riddere van Nortomberland Gedweerst opten coninc te hant, Ende stakene optie luchter side Metter glavien met groten nide, Dat hine hadde gewont toter doet 11770Metten steke, hi was soe groet, En hadde sijn halsberch niet gesijn, Die sere starc was ende fijn. Entie riddere stakene ter eerden Onder den buec van sinen perde, 11775Ten irsten dat min her Ywein sach Den steke, hi seide: “Owach, Hets groet rouwe dat daer es vergaen Van desen goeden man, sonder waen, Dat hi dus dorperlike ter eerde 11780Leget gevelt van sinen peerde.” Ende hi reet met groten wille te hant Opten riddere van Nort Omberlant, Ende stakene soe onsochte, Dat hem geen wapen helpen mochte, 11785Hine stac hem dorden lichame bede Dat yser ende die glavie mede. Ende min her Ywein quam metter vart Ende halp den coninc op sijn part, Wien lief, wien leet. Als dit vernam 11790Mordret hi waes sere gram. Ende reet te min her Yweinewaerd, Ende hilt met beiden handen tswaerd, Ende gaf hem enen slach int hovet Dat hijt hem toten tanden clovet, 11795Dat hi moeste vallen ter eerden doet, Dat rouwe was ende scade groet; Bedie hi hadde wel den name das, Dat der bestere een vander werelt was. Alse die coninc Artur den slach vernam 11800Hi werd utermaten sere gram “Ay God,” sprac hi, “twi gedogestu Dat ic sie met minen ogen nu Dattie quaetste verradere di levet Den besten vander werelt doet hevet.” 11805Sagrimor, die biden coninc was, Gaf doe den coninc antwerde das Ende seide: “Dit sijn nu ter uren Die spele vander aventuren. Nu merct wel bi deser manire 11810Dat sijt u nu vercoept wel dire Die grote eren, die si u Dicke heeft verleent vor nu, Vor dien, dat si u nu soe dient, Dat si u nemt u beste vrient. 11815Nu mote ons God hulpen te dien, Dat ons niet wers mote gescien.” Alsi dus met so groten ongemake Van min her Yweine hilden sprake Horden si achter hen groet geluut 11820Van vierhondert ridders, die quamen uut 267 Van daerse Mordret hadde gedaen wesen, Ende quamen tes conincs standart mettesen, Ende hebben des conincs liede bestaen, Diese stoutelike hebben anvaen. 11825Daer mochtmen sien glavien breken, Ridders van haren perde steken. Arturs liede, alse dit gesciede, Waren goede gedurege liede; Si hebben den strijt so an nomen, 11830Dat sire hondert afstaken int ancomen. Alse die glavien tebroken waren Si trocken die swaerde sonder sparen, Ende onderslogen hen onsochte, Elkerlijc dat hi mochte. 11835Daer dit vergaderen was mochtmen sien Die plaetse algader bedect mettien Ridders die daer lagen tier stont, Some doet ende some gewont. Die ridders die des conincs Arturs standart 11840In hoeden hadden in die dachvart Dadent soe wel tire vergaderingen, Dat maer .xix. ridders ontgingen Vanden vierhondert, die Mordret Omden standaert te velle hadde geset, 11845Sine waren allegadere eer noene Doet ofte verloren in dien doene, Een deel na none, sonder failge, Die daer machtechs quamen in die battalge Vanden genen die daer waren getelt, 11850Daer meer dan hondert dusent quam opt velt, Sone wasere niet bleven tien tiden Nemmer dan driehondert man in beden siden, Sine waren alle doet tier stonden. Ende van dien vander tafelronden 11855Waren die saken soe gevaren, Dattere maer vire bleven waren Levende, sine waren alle doet In dien stride, in groter noet; Daer Artur die coninc een af was, 11860Lucan die bottelgier dander, alsict las, Die derde Griflet: die vierde here Was Sagrimor, ende was gewont sere. Dese vergaderden sonder beiden Hare liede, ende si seiden 11865Dat si alle te stervene minnen Oft die ene selen verwinnen. Na desen gaf Mordret enen slach Sagrimorre, daer die coninc toesach, Dat hem thoeft afvloech met allen, 11870Ende hi doet neder moeste vallen. Alse die coninc Artur sach dien slach Hi was drove, ende seide: “Owach, Om desen slach namelike Belovic Gode van hemelrike, 11875Dat hier ter wilen nu die een Ember moet sterven van ons tween, Van mi ende van Mordret, in dit parc.” Hi hadde ene corte glavie ende starc, Ende hi reet te Mordrettewaerd 11880Al dat gelopen mochte sijn paert. Ende Mordret die sach dit wel, Dattie coninc te hemwaerd es fel, Ende dat te hemwaerd quam metter vaerd; Ende hi kerde hem ten conincwaerd. 11885Ende die coninc quam op hem al dare Ende stac hem ene steke soe sware, Daer hi mede dede doe falgen Van sinen halsberge die malgen, Soe dat dyser quam al dure 11890Mordrets lichame te dire ure Vander glavien, daer hine met stac. Ende alsmen dat yser utetrac Die sonne sceen dor sine wonde, Soe dat Griflet sach ter stonde; 11895Ende alle die liede vanden lande Spraken daeraf al te hande, Dat dusdaen teken bedie vort quam, Dat onse here op Mordrette was gram. Tirsten dat Mordret besef das, 11900Dat hi alsoe gewont was Pensdi dat hi hadde doetwonde, Ende sloech op Arture te dire stonde Boven opten helm soe onsochte, Dat hi hem niet gehulpen mochte, 11905Dat swaerd en sanc int hovet, Ende sloech hem af, des gelovet, Een stic van sinen hovede toe. Die coninc werd vandien slage doe Soe tebarenteert, dat hi ter eerde 11910Altehant viel van sinen peerde; Ende Mordret vanden sinen. Si lagen Beide soe berect van dien slagen, Ende gewont soe onsochte, Dat no deen no dander opstaen mochte, 11915Alse die toter doet waren gewont. Ende Mordret starf in corter stont. Aldus sloech di vader den sone doet, Ende di sone vader, met nide groet. Alse des conincs Arturs ridderscap sach 11920Dattie coninc Artur ter eerden lach, En es man die gepensen mochte Den rouwe van haren gedochte, Ende haer leet ende haer carmen; Ende seiden menechwaerf: “Acharmen. 11925God, waerbi gedogedi desen strijt.” Si slogen op Mordrets liede ter tijt; Ende Mordrets liede op dander side Setten hen jegen hen te stride. Die wijch was so starc ende so wreet, 11930Dat daer eer vespertijt dages leet An beiden siden daer nember bleven Die behouden hadden dleven, Sonder persone drie allene: Die coninc Artur was die ene: 11935Die ander die bottelgier Lucan, Ende Griflet was die derde man; Nochtan was Artur te dier stont, Alse gi horet, toter doet gewont. Alse die saken so waren bleven 11940Datter maer si drie behilden dleven. Die [twee] begonsten wenen sere Ende seiden: “Ay God, live here, Mochte noit enech man wesen Die sach rouwe gelijc desen. 11945Ay wijch, hoe menege wese hefstu Gemaect ende menege wedue nu. Ay coninc, twi hadstu dese dachvard, Daer in armoeden bi geset ward Van Grote Bertangen dat conincrike. 11950Ay God, here van hemelrike, Wat mochstu ons nu nemen mere, Die verloren hebben dus sere, Dat wi alle onse vriende mogen Doet sien licgen vor onse ogen.” 11955Ende si waenden wel onder hen beden Dattie coninc Artur ware versceden. Alsi hadden den rouwe lange tide Sagen si ter rechter side, Ende worden gewaren van Arture, 11960Die soe becomen was tier ure, Dat hi opsat, sagen si dare. Te hant alsijs werden geware Gingense daer ende hebben gevraget Wat hi doet? hoet hem behaget? 11965Hi antwerde hen vrindelike: “Gi heren, het staet mi swaerlike. Hier nes els niet te doene nu Dan tvelt te rumene, secgic u; Want ic sie minen inde naken, 11970Ende ic ne wille om gene saken 268 Inden onder mine viande.” Si brachten hem een paert te hande Ende holpen hem op een paert, Ende vordene ter zeewaerd, 11975Soe dat si tere capellen quamen, Die de swerte capelle hiet bi namen, Daer een hermite te woenne plach, Die messe sanc op elken dach. Tirst dat si ter capellen quamen 11980Si beetten alle drie te samen, Ende daden den perden af ter stede Breidel ende sadel mede. Die coninc ginc in die capelle daer, Ende hi knielde vorden outaer, 11985Ende hi dede sine gebede, Die hi conste; ende hi bleef ter stede In bedingen over sine knien Tot datmen den anderen dach mach sien, Dat hi vander stede nine quam, 11990Ende sine bedinge genen inde nam; Ende hi bat Gode onsen here Al in een over die gene sere Die inden wijch storven, dat hi dade Hen van haren sonden genade. 11995Ende hi weende bitterlike ter stede Daer hi dede dese gebede. |
11500 Tot zijn lieden toen al zonder wachten: “We hebben niet te doen nu Uitgezonderd te gaan, zeg ik u. Laat ons aan deze zijde rijden, Zodat we verzamelen nu ten tijden 11505 Aan dat bataljon, die scheiden Nu terwijl van haar lieden. En verzamelt aan niemand voor die tijd Dat ge aan hen lieden gekomen bent; En als ge er komt zo bestaat 11510 Dapper die scharen, en slaat, En vecht op hen in zulke manieren, Dat ze hen daarvan falen.” Ze deden dat hen was gezegd al, En reden daar hij hen beval, 11515 En verzamelden aan die scharen daar, Die Mordret had gezonden hen daarnaar. In de ontmoeting mocht men horen het gekraak Van de lansen die men brak; En wel vijfhonderd man met allen 11520 Mocht men er zien ter aarde vallen 265 In het verzamelen terzelfder stond, Soms dood en soms gewond. En die van Mordrets zijden Hadden de meeste schade te die tijden. 11525 Aldus was die strijd begonnen daar In twee plaatsen fel en zwaar. En toen ze in Anguissant scharen De lansen gebroken waren Ze vingen de zwaarden gelijk, 11530 En liepen op hun vijanden, En sloegen ze en ook staken Waar dat ze hen konden genaken; En ze deden groot verweer En sloegen in Anguissant leger 11535 Een groot deel lieden dood toen. Koning Anguissant voer immer toe Met een getrokken zwaard, Daar hij zijn vijanden zeer mee deerde, Zodat er geen te die uren 11540 Voor zijn slagen mocht duren. Daar hij aldus voer in het plein Werd hij gewaar van mijn heer Ywein, Die zeer kwalijk uitgerust was, En hem zeer bedacht dat, 11545 Hoe hij op een paard mocht komen, Dat hem vaak werd benomen Van zijn vijanden, die hem aanvallen Drie- of viermaal deden met allen. Koning Anguissant reed derwaarts, 11550 Toen hij dit zag, met snelle vaart, En gaf een grote slag Een die op mijn heer Ywein lag, Zodat hem zijn helm niet bijstond, Het zwaard moest in de hersens baden. 11555 Hij liep op de andere dapper En wierp ze van de paarden mannelijk, Zodat alle lieden wonder dacht Van het werk dat hij wrocht. En diegene daar hij op toen vocht 11560 Waren ridders van grote kracht, En weerden hen in deze doen Als dappere ridders en koene; Maar koning Anguissant deed Zoveel bij zijn dapperheden, 11565 Dat hij bevrijdde in het plein Van hen allen mijn heer Ywein, En liet hem weer zitten gelijk Op een paard, ondanks zijn vijanden. En toen hij was opgezeten weer 11570 Hij reed in de strijd op en neer, En deed alzo veel als enige man Met wapens mocht doen dan. Aldus verzamelden daar in de strijd Alle bataljons eer ten eerste tijd, 11575 Uitgezonderd de laatste twee alleen. Koning Arthur was in de ene En Mordret in de andere te die tijden. Koning Arthur liet rijden Een bediende op een berg meteen, 11580 Zodat hij Mordrets schaar zou bezien, En hij hem weer nieuws bracht Hoeveel lieden hij hebben mocht. Toen die knaap had bezien dat ding Hij kwam weer tot Arthur de koning, 11585 En liet hem in raad verstaan Dat Mordret had, zonder waan, Nog alzo veel lieden in zijn scharen Als er met koning Arthur waren. Toen sprak Arthur: “Het is zwaar van deze. 11590 Nu moet God in onze hulp wezen, Omdat anders waren we dood, En in vrezen en in grote nood.” De koning maakte in die dag Om Waleweins dood grote klagen, 11595 En sprak: “Wel lieve neef, ik zal van u En van Lancelot gebrek hebben nu. Vergaf God Onze Heer, dat gij Beide gewapend was bij mij, We zouden van de strijd al de eer 11600 Hebben bij de hulp van Onze Heer, En bij de groter manlijkheden Die ik kende in u beiden. Lieve neef, nu hou ik me voor dol Dat ik u niet beloofde dit, 11605 Zoals ge me aanraadde, dat ik ontbieden Lancelot zou met zijn lieden, Dat hij was gekomen zonder letten Me helpen tegen Mordret. Ik weet wel, had ik ontboden 11610 Lancelot nu tot mijn noden, Hij was gekomen gewillig Tot mij, en getrouw.” Al dusdanige woorden sprak de koning toen, Daar vele lieden hoorden toe, 11615 Zijn hart zei hem en deel van die Dat hem daarnaar zou geschieden, En zijn lieden mede, Die met hem waren daar ter plaatse. De koning kwam te die stonden 11620 Tot die van de tafelronden, Die in hun gezelschap hadden dan Omtrent 72 man. Hij zei: “Gij heren, me lijkt dit, Dat deze strijd vreselijker is 11625 Dan enige die ik nooit zag, En die men zeer duchten mag. Zoete heren, ik bid zeer u, Die gezellen en broeders bent nu, Dat ge tezamen wilt wandelen, 11630 De ene neef de andere, En tezamen wil wezen; Omdat houdt u zich tezamen in deze, Men zal u in geen manieren Lichtelijk mogen schofferen. 11635 Daarvoor aan de andere zijde Zijn zoveel lieden nu te tijde, Dat ze hebben wel twee man nu Tegen onze een, dat zeg ik u; En ze zijn van oorlogen bekend, 11640 Daar men ze zeer om duchten moet. Hierom bid ik u, heren, Dat ge wilt bedenken de eren Van het koninkrijk, en de deugd, Vriendelijk, zo ge het beste mag.” 11645 Ze antwoorden en zeiden de koning: “Verschrikt u niet van dat ding; Ge mag zeker zijn, waarlijk, Dat we allemaal algemeen U bij staan zullen in uw nood 11650 Naar onze macht, al tot de dood. Ge mag Mordret zien hiertoe waart, Die op ons komt met grote vaart. We hebben niet anders aan te vangen Dan dapper te weerstaan.” 11655 De konings standaard was voortgebracht toen: Daar waren honderd ridders gezet toe, En van de besten die daar waren, Dat ze de standaard zouden bewaren. En Mordret, die daar ter plaatse 11660 Beducht was van vele kwaadheden, Hij nam uit zijn gezelschap Hen vierhonderd van ridderschap, Die hij voor dappere ridders hield al. Hij zei hen lieden en beval 11665 Dat ze op een berg zouden varen Daarbij, en als ze daar dan waren, Dat ze dan zouden door een dal Stilletjes daar keren weer al, En verzamelen met een vaart 11670 Zo sterk aan de konings standaard, 266 Dat ze vellen mochten met krachten Diegene die de standaard wachten. “Ik zeg het u waarlijk,” zei Mordret, “Opdat ge u dit te doen zet, 11675 En gij het mag volbrengen dan, Ge zal schofferen al konings man, Zodat ze niet zullen mogen staan, En zullen hen ter vlucht zetten gelijk.” Ze antwoorden hem dat ze al 11680 Zouden doen dat hij beval. Mordrets lieden hebben alzo gedaan Zoals hij hen beval, al zonder waan, En verzamelden op hen meteen. Die dat verzamelen had gezien, 11685 Hij mocht wel bij die denken Dat de aarde wilde verzinken. Dat geluid was zulks, van steken, van slaan, Men mocht het wel horen twee mijlen vandaan. En koning Arthur hij zette 11690 Hem te verzamelen aan Mordret, En Mordret aan hem desgelijks. Ze onderstaken hen dapper Met de lansen al zonder sparen, Als die dapper en koen waren, 11695 Zodat Mordret eerste maal stak Op de koning zodat zijn speer brak. En de harnas had geen deer, Maar hij brak te stukken zijn speer, En de koning verporde niet daarvan 11700 Dat hem Mordret die steek gaf, Want de koning sterk en hard was, En goed bedekt ook dus, Zodat hij met lansen goed steken kon; Stak Mordret af met grote kunst 11705 En met kracht, zodat hij ter aarde Neer droeg al met het paard; Maar hij had geen deer elders, Hij was gewapend uitermate goed. Toen schoot er konings Arthurs lieden aan 11710 En wilden Mordret nemen dan; Maar daar kwamen gelijk tegen Meer dan tweeduizend man geslagen, Zodat hen elk om de minne van Mordret In avonturen van de dood zette. 11715 Daar mocht men over hem zien slaan Menige zware slag, en ontvangen; En ridders aan alle zijden vallen, Soms gewond, soms dood geheel. Daar werd de strijd zo groot meteen, 11720 Zodat men in korte tijd mocht zien Honderd ridders liggen ter aarden Al verscheiden van hun paarden, Die soms dood waren te die stond, En soms tot de dood gewond. 11725 De kracht groeide zo aan Mordrets zijde, Zodat hij weer opzat te die tijde, Wie lief, wie leed. Maar hij ontving, Eer hij opkwam, van Arthur de koning Zulke drie slagen daar een andere man 11730 Hem zou hebben geschoffeerd dan Van de minste slagen van de drie Die hij van de koning ontving bij die. En Mordret, die in alle doen Een dappere ridder was en koen, 11735 Ten eerste dat hij gezeten was op het paard Hij reed te koning waart met een vaart, Als een die hem graag zou wreken Dat de koning hem af had gestoken. Maar de koning ontziet Mordret niet: 11740 Als hij hem tot hem komen ziet Hij keerde tot hem waart het hoofd van het paard. Ze hadden getrokken hun zwaarden En ondersloegen hen zonder sparen, Zodat ze beide zo verdoofd waren, 11745 Dat ze beide toen geheel Waanden van de paarden te vallen, En ze werden onder hen beiden Hierbij elk van de andere gescheiden. Toen werd daar wonderlijk groot de strijd. 11750 Galegantijn, die was te die tijd Een dappere ridder en een waard, Hij reed op Mordret al zonder sparen; En Mordret, die zeer was gram, Sloeg hem daar hij hem tegen kwam, 11755 Zodat hem het hoofd af viel en is dood, Dat schade was en jammer groot; Hij had ooit in alle ding Trouw geweest Arthur de koning. Toen koning Arthur dat zag, 11760 Dat Galegantijn ter aarde dood lag, Hij was droevig om die zaak, En hij zou graag nemen wraak. En toen de koning varen zou Op Mordret kwam daar alzo te houden 11765 Een ridder van Northumberland Dwars op de koning gelijk, En stak hem op de linker zijde Met een lans met grote nijd, Zodat hij hem had gewond tot de dood 11770 Met de steek, hij was zo groot, Had zijn harnas er niet geweest, Die zeer sterk was en fijn. En die ridder stak hem ter aarden Onder de buik van zijn paard, 11775 Ten eersten dat mijn heer Ywein zag De steek, hij zei: “O wach, Het is grote rouw dat daar is vergaan Van deze goede man, zonder waan, Dat hij dus burgerlijk ter aarde 11780 Ligt geveld van zijn paard.” En hij reed met grote wil gelijk Op de ridder van Northumberland, En stak hem zo hard, Dat hem geen wapen helpen mocht, 11785 Hij stak hem door het lichaam beide Dat ijzer en de lans mede. En mijn heer Ywein kwam met een vaart En hielp de koning op zijn paard, Wie lief, wie leed. Toen dit vernam 11790 Mordret hij was zeer gram. En reed tot mijn heer Ywein waart, En hield met beide handen het zwaard, En gaf hem een slag in het hoofd Zodat hij hem tot de tanden kloofde, 11795 Zodat hij moest vallen ter aarde dood, Dat rouw was en schade groot; Omdat hij had wel de naam dat, Dat hij een van de beste van de wereld was. Toen koning Arthur de slag vernam 11800 Hij werd uitermate zeer gram “Ay God,” sprak hik, “waarom gedoogt u Dat ik zie met mijn ogen nu Dat de kwaadste verrader die leeft De beste van de wereld gedood heeft.” 11805 Sagrimor, die bij de koning was, Gaf toen de koning antwoord dus En zei: “Dit zijn nu ter uren De spelen van de avonturen. Nu merk wel bij deze manier 11810 Dat zij het u nu verkoop wel duur De grote eren, die ze u Vaak heeft verleend voor nu, Voor die, dat ze u nu zo dient, Dat ze u neemt uw beste vriend. 11815 Nu moet ons God helpen tot die, Dat het ons niet weer moet geschieden.” Als ze dus met zo’n groot ongemak Van mijn heer Ywein hielden spraak Hoorden ze achter hen groot geluid 11820 Van vierhonderd ridders, die kwamen uit 267 Van daar ze Mordret had gedaan te wezen, En kwamen tot konings standaard met deze, En hebben konings lieden bestaan, Die ze dapper hebben aanvangen. 11825 Daar mocht men zien lansen breken, Ridders van hun paarden steken. Arthurs lieden, toen dit geschiedde, Waren goede gedurige lieden; Ze hebben de strijd zo aangenomen, 11830 Zodat ze er honderd afstaken in het aankomen. Toen de lansen gebroken waren Ze trokken de zwaarden zonder sparen, En ondersloegen hen hard, Elk wat hij mocht. 11835 Daar dit verzamelen was mocht men zien Die plaats allemaal bedekt meteen Ridders die daar lagen te die stond, Soms dood en soms gewond. De ridders die konings Arthurs standaard 11840 In hoeden hadden in die dagvaart Deden het zo goed in die verzamelingen, Dat maar 19 ridders ontgingen Van de vierhonderd, die Mordret Om de standaard te vellen had gezet, 11845 Ze waren allemaal eer noen Dood of verloren in die doen, Een deel na noen, zonder falen, Die daar machtigste kwamen in die bataljons Van diegenen die daar waren geteld, 11850 Daar meer dan honderdduizend kwamen op het veld, Zo was er niet gebleven te die tijden Nimmer dan driehonderd man aan beiden zijden, Ze waren alle dood te die stonden. En van die van de tafelronden 11855 Waren de zaken zo gevaren, Dat er maar vier gebleven waren Leven, ze waren alle dood In die strijd, in grote nood; Daar Arthur de koning een van was, 11860 Lucas de opperschenker de andere, zoals ik het las, De derde Griflet: de vierde heer Was Sagrimor, en was gewond zeer. Deze verzamelden zonder wachten Hun lieden, en ze zeiden 11865 Dat ze alle te sterven minnen Of de ene zal overwinnen. Na deze gaf Mordret een slag Sagrimor, daar de koning toezag, Zodat hem het hoofd afvloog geheel, 11870 En hij dood neer moest vallen. Toen koning Arthur zag die slag Hij was droevig, en zei: “O wach, Om deze slag namelijk Beloof ik God van hemelrijk, 11875 Dat hier ter wijlen nu die ene Immer moet sterven van ons twee, Van mij en van Mordret, in dit perk.” Hij had een korte lans en sterk, En hij reed te Mordret waart 11880 Al dat lopen mocht zijn paard. En Mordret die zag dit wel, Dat de koning tot hem waart is fel, En dat hij tot hem waart kwam met een vaart; En hij keerde hem te koning waart. 11885 En de koning kwam op hem aldaar En stak hem een steek zo zwaar, Daar hij mede liet toen falen Van zijn harnas de maliën, Zodat het ijzer kwam al door 11890 Mordrets lichaam te dat uur Van de lans, daar hij hem mee stak. En toen men dat ijzer uittrok De zon scheen door zijn wond, Zodat Griflet zag ter stonde; 11895 En alle lieden van het land Spraken daarvan al gelijk, Dat dusdanige tekens bij die voortkwam, Dat Onze Heer op Mordret was gram. Ten eerste dat Mordret besefte dat, 11900 Dat hij alzo gewond was Peinsde hij dat hij had doodswond, En sloeg op Arthur te die stonde Boven op de helm zo hard, Zodat hij hem niet helpen mocht, 11905 Dat zwaard zonk in het hoofd, En sloeg hem af, dus geloof het, Een stuk van zijn hoofd toen. De koning werd van die slag toe Zo geschrokken, zodat hij ter aarde 11910 Gelijk viel van zijn paard; En Mordret van de zijne. Ze lagen Beide zo onzalig van die slagen, En gewond zo hard, Dat nog de een nog de ander opstaan mocht, 11915 Als die tot de dood waren gewond. En Mordret stierf in korte stond. Aldus sloeg de vader de zoon dood, En de zoon de vader, met nijd groot. Toen konings Arthurs ridderschap zag 11920 Dat koning Arthur ter aarde lag, Er is geen man die peinzen mocht De rouw van hun gedachte, En hun leed en hun kermen; En zeiden vaak: “Ach armen. 11925 God, waarbij gedoogt ge deze strijd.” Ze sloegen op Mordrets lieden ter tijd; En Mordrets lieden aan de andere zijde Zetten hen tegen hen te strijden. De strijd was zo sterk en zo wreed, 11930 Dat daar eer vespertijd dag leed Aan beide zijden daar nimmer bleven Die behouden hadden het leven, Uitgezonderd drie personen alleen: Koning Arthur was de ene: 11935 De andere de bottelaar Lucas, En Griflet was de derde man; Nochtans was Arthur te die stond, Zoals ge hoorde, tot de dood gewond. Toen die zaken zo waren gebleven 11940 Dat er maar zij drie behielden het leven. Die twee begonnen te wenen zeer En zeiden: “Aai God, lieve heer, Mocht nooit enig man wezen Die zag rouw gelijk dezen. 11945 Ay strijd, hoe menige wezen heeft u Gemaakt en menige weduwe nu. Ay koning, waarom had u deze dagvaart, Daar in armoede bij gezet werd Van Groot Brittannië dat koninkrijk. 11950 Ay God, heer van hemelrijk, Wat mocht u ons nu nemen meer, Die verloren hebben dus zeer, Dat we al onze vrienden mogen Dood zien liggen voor onze ogen.” 11955 En ze waanden wel onder hen beiden Dat koning Arthur was verscheiden. Toen ze hadden de rouw lange tijd Zagen ze ter rechter zijde, En worden gewaar van Arthur, 11960 Die zo bekomen was te die ure, Dat hij opzat, zagen ze daar. Gelijk toen zij hem werden gewaar Gingen ze daar en hebben gevraagd Wat hij doet? Hoe het hem behaagt? 11965 Hij antwoordde hen vriendelijk: “Gij heren, het staat me zwaar. Hier is niets anders te doen nu Dan het veld te ruimen, zeg ik u; Want ik zie mijn einde naken, 11970 En ik wil om geen zaken 268 Eindigen onder mijn vijanden.” Ze brachten hem een paard gelijk En hielpen hem op een paard, En voerden hem te zee waart, 11975 Zodat ze tot een kapel kwamen, Die de zwarte kapel heet bij namen, Daar een heremiet te wonen plag, Die mis zong op elke dag. Ten eerste dat ze ter kapel kwamen 11980 Ze stegen af alle drie te gelijk, En deden de paarden af ter plaatse Breidel en zadel mede. De koning ging in die kapel daar, En hij knielde voor het altaar, 11985 En hij deed zijn gebeden, Die hij kon; en hij bleef ter plaatse In bidden op zijn knieën Totdat men de volgende dag mag zien, Dat hij van de plaats niet kwam, 11990 En zijn bidden geen einde nam; En hij bad God Onze Heer Al in een over diegene zeer Die in de strijd stierven, dat hij deed Hen van hun zonden genade. 11995 En hij weende bitter ter plaatse Daar hij deed deze gebeden. |
|
XXVII. Hoe die coninc Artur verloren werd, men wiste waer. Daventure seget, alst soe vort quam. Dat Lucan die bottelgier vernam Dat hem niet verporde die coninc, 12000Hi waende wel, in waerre dinc, Dat die coninc doet hadde gewesen, Ende hi sprac wenende na desen, Met droven ende met swaren gedochte, Dattie coninc wel horen mochte: 12005”Ay coninc Artur, bi mire trouwe, Het es grote scade van di, ende rouwe.” Alse den coninc die tale werd cont Hi rechte hem op ter selver stont Ten besten dat hi mochte daer, 12010Alse die van wapinen was swaer, Die hi hadde an, alse vanden laste. Hi dwanc Lucan an hem so vaste, Dat hem inden lichame therte brac, Ende nembermer word daerna en sprac, 12015Ende die ziele uten lichame sciet. Die coninc en wiste hieraf niet, Dat Lucan daerbi doet mach wesen, Ende es van hem gesceden mettesen. Alse Griflet an Lucan sach 12020Dat hi soe lange ter eerden lach, Ende hi hem verporde doe niet, Hi werd te hant geware ende siet Dattene doet hevet die coninc, Ende hi begint te weenne om die dinc, 12025Ende seget: “Ay here, wat hebdi gedaen. Gi hebt Lucam doet, sondet waen.” Tirst datten coninc dat werd cont Hi sach weder ombe ter stont, Ende sach waer Lucan lach doet. 12030Daer omme dreef hi rouwe groet, Ende hi sprac tot Griflet dan, In gelike van enen grammen man: “Griflet, nu hebbic wel vernomen Van dien dat nu toe es comen, 12035Dattie aventure, die mine Moder ende vrindinne plach te sine, Mijn stiemoder es worden ende viant; Bedie si doet mi nu so swaren pant, Dat si mi min lijf doet leiden 12040In gramscapen ende in droefheiden. Nu breidelt ende sadelt onse paerde, Wi selen varen onser vaerde.” Ende Griflet dede te hant al Dat hem die coninc Artur beval. 12045Ende die coninc sat op sijn paert Ende reet daerna ter zeewaerd, Daer hi omtrent middach es comen. Mettien heeft hi sijn swaerd genomen Ende tract uter sceden mettien. 12050Als hijt een stic hadde besien Seidi dese worde droeffelike: “Ay Escalabuer, goet swaerd ende rike, Nu moetstu verlisen vorwaerdmere Dinen meester ende dinen here. 12055Dune sals nembermer vinden man Daer du alsoe bestaet werdes an, Alstu heves gewesen an mi, En si dat daertoe come van di, Dattu noch quaems in Lanceloets hant, 12060Dies gelike ic noit en vant. Her Lanceloet, gi sijt nu gewarlike Der bester een van ertrike, Ende die beste riddere die ic hebbe gesien. Vergave God dat noch quame te dien, 12065Dat u toequame min goede swaerd, Dat ic wiste dat gijt had tuwaerd, Mine ziele si soude bi desen Vortmeer te bat te paise wesen.” Doe sprac tot Griflet die coninc: 12070”Griflet, gi moet mi doen ene dinc. Gi sult op genen berch varen nu, Daer suldi vinden enen maras, secgic u, Ende ic bidde dat gi dit swaerd Daer in werpet metter vaerd. 12075Ic ne wille niet, gewaerlike, Dattet hier blive in dit rike, Dat moge comen ter hant na desen Den quaden die hier sullen wesen.” Griflet sprac: “Here, soe hulpe mi Got, 12080Ic sal gerne doen u gebot; Nochtan sagic gerne dat gi Dit swaerd, here, nu gavet mi.” Die coninc sprac: “ In does niet nu; En ware niet wel bestaet an u.” 12085Griflet voer doe ten bergewaerd. Alsi daer quam hi trac ute dat swaerd Ende begonst te siene na desen: Het dochte hem soe goet ende rike wesen, Dat hem dochte dat scade ware 12090Worpe hi dat goede dare Daert hadde verloren die coninc; Bedie het ware verloren bi dire dinc. Ende hevet liver in sinen sinne Dat hi sijns selfs swaerd waerp daer inne, 12095Ende secge dat hi des conincs sweerd Gewerpen heeft daer hijt begeert. Griflet ontgorde sijn swaerd daer Ende waerpt inden poel daernaer, Ende deckede int gras dander swaerd, 12100Ende voer weder ten conincwaerd, Ende seide doe toten coninc saen: “Here, ic hebbe u gebot gedaen; Ic hebbe u swaerd geworpen nu Inden maras, alsic gelovede u.” 12105”Wat sagestu daer?” sprac die coninc. “Here, in sach daer gene dinc.” Doe sprac die coninc tote hem: “Twi Pijnstu dus om niet mi? Kere haestelike noch derwaerd 12110Ende werp inden maras tswaerd; Bedie noch hefstuet niet gedaen.” Griflet werd al bescaemt saen, Ende kerde daer hi tswaerd vant, Ende naemt mettien in sine hant, 12115Ende clagede di scade van desen, 269 Dat dit swaerd verloren soude wesen, Ende werd pensende alse houde, Dat hi den scoe daer in werpen soude. Doe warp hi inden maras den scoe 12120Ende decte tswaerd onder enen boem doe. Hi quam ende dede den coninc verstaen Dat hi sijn gebot hadde gedaen. “Wat sagestu daer?” sprac die coninc. “In sach daer,” sprac hi, “gene dinc 12125Anders dan ic sculdich te siene was.” Die coninc was tonpaise das, Ende seide: “Acharme. Griflet, twi Moestu aldus sere nu mi? Dune heves dat swaerd gewarpen niet 12130Daer ic di beval ende hiet. Ganc, werpt daer, dat ic moge al Weten watter af gescien sal; Want en sal niet, wes seker van desen, Sonder groet wonder verloren wesen.” 12135Tirst dat Griflet heeft verstaen Dat ember moet wesen gedaen, Hi kerde weder ten swaerde mettien. Hi naemt ende begonst besien, Ende hi claget sere embertoe, 12140Ende hi sprac wenende doe: “Ay goet swaerd, rike ende scone, En geen es beter onder den trone. Hoe grote scade saelt sijn van u, Dat gi niet en sult vallen nu 12145In enich goets mans hant.” Doe warp hi dat swaerd te hant Alse verre als hijt werpen mochte, Ende alse diepe; ende hem dochte Alst swaerd den watere naken began, 12150Dat hi sach uten watere comen dan Ene gewapende hant toten ellenboge; Maer sine quam niet soe hoge Dat hi den lichame mochte gesien. Ende hi sach dattie hant mettien 12155Bider hulten [nam] dat goede swaerd, Ende scuddet driewerven opwaerd. Ende Griflet sach daer oppenbare Die hant metten swaerde bliken dare. Hi sach dattie hant inwaerd 12160Weder onder dwater trac tswaerd; Ende hi lette daer lange nadien Om weten oft hijt meer soude sien. Hi kerde ten coninc weder doe hi sach Dat hi ter steden over niet lach; 12165Ende hi dede den coninc verstaen Dat hi sijn gebot hadde gedaen, Ende seide hem wat hi hadde gesien. Die coninc seide tot hem mettien: “Ic pensde wel dese saken, 12170Bedie min inde begint sere naken.” Die coninc begonste pensen so sware, Dat hi wenen begonde daernare. Ende alsi onlange hadde gesijn alsoe Hi sprac aldus te Griflet toe: 12175”Gi moet van mi sceden, ende nadien Ne suldi mi nembermeer sien.” Alse Griflet di tale hadde verstaen Hi weende sere, ende hi seide saen: “Here, dat en mach niet gescien, 12180Dat ic van u sceden soude indien Dat ic u nembermer ne sage met oge; Mijn herte en mochs niet gedogen.” “Gi sult,” sprac die [coninc], “ofte ni, Ic soudu toter doet haten daerbi.” 12185Doe sprac Griflet: “Ay live here, Hoe mochte dat gescien nembermere, Dat ic sceden soude van u, Ende hier allene u laten nu In selker manieren, dat ic nadien 12190U nembermer ne soude sien.” Die coninc antwerde doe te desen: “Het moet indelike aldus wesen. Sceet van mi, ende vard, des biddic u; Hier ne mach geen bliven wesen nu. 12195Ic bidde u ende mane van desen Bider minnen die heeft gewesen Tuscen mi ende u langen tijt, Ende bi uwer trouwen, dat gijt Nine laet, gine doet nu ter steden 12200Alsoe alsic u hebbe gebeden.” Tirst dat Griflet verstont dat, Dats hem die coninc soe sotelijc bat, Hi antwerde: “Her coninc, ic sal Doen dat gi mi hebt bevolen al, 12205Also drove, sijt seker van desen, Alse enech minsce mach wesen. Ic soude blide wesen van dien, Mocht mi bi uwen wille gescien Te stervene ende te levene met u. 12210Ic bidde u dat gi mi secget nu, Oftic u sien sal na desen?” Hi sprac: “Des mogedi seker wesen, Gine siet mi nembermere.” “Waer waendi varen, live here?” 12215Die coninc antwerde: “Wats gesciet, Griflet, ic en segs u niet. Ic ben niet sculdech, no ine mach Des niet secgen.” Doe Griflet sach Dat hijs mochte horen ander dinc, 12220Hi sat op ende sciet vanden coninc. Tirst dat hi was op sijn part Geseten, ende hi was in die vart, Begonste een rein vallen vortmere, Ende reinde wonderlike sere, 12225Ende geduerde wel tier wile Dat Griflet reet ene halve mile, Ende hi op enen berch quam gereden, Ende scuelde dien rein daer ter steden Onder enen boem, hi ende sijn part. 12230Tirst dat Griflet geware ward Dattie rein leden was, mettien Begonsti weder ter stedewaerd sien Daer hi gelaten hadde den coninc, Oft hi gesien mochte enege dinc; 12235Soe dat hi mids der zee vernam Dat een scip met vrouwen quam. Tirst dat scip comen was ant sant, Ene vrowe, die hilt bider hant Morgein, des conincs suster, sprac toe 12240Den coninc, dat hi int scip quam doe. Tirst dattie coninc werd geware Sire suster, hi stont op jegen hare Vander stede daer hi doe sat, Ende hi ginc int scip nadat, 12245Ende trac daerin ter selver stede Sijn paert ende sine wapine mede. Tirst dat Griflet sach den coninc, Hoe hi metten vrowen int scip ginc, Hi kerde derwaerd tien tiden 12250Al dat hi mochte geriden. Tirst dat Griflet ter zee quam Ende den coninc onder di vrowen vernam, Hi kinde Morgeine wel mettien, Want hi hadse dicke gesien. 12255Dat scip was gevaren alte hande Twe bogescoten vanden lande. Alse Griflet werd geware der dinc, Dat hi dus hadde verloren den coninc, Hi beette neder van sinen paerde, 12260Ende hi weende ende mesbaerde, Ende dreef den meesten rouwe dan Die in die werelt mochte hebben man, Ende bleef also daer alden dach Ende den nacht di daeran gelach, 12265Dat hi ne at none dranc, 270 No hadde gedaen des es lanc. Des anderdages quam tsinen parde Griflet ende voer sire varde, Ende reet so verre, dat hi quam 12270In enen bosch, daer hi vernam In ene hermitage enen goeden man, Daer Griflet kinnesse hadde an. Hi bleef met hem drie dagen aldaer, Want hi van rouwen was siec ende swaer; 12275Ende hi vertelde hem al dure Wat hi gesien hadde van Arture. Opten virden dach vor hi van dane, Ende was in wille te gane Ter swerter capellen, te besiene des, 12280Oft Lucan di bottelgier iet begraven es. Tirst dat hi ter capellen quam Hi vant vorden outaer ende vernam Twee scone [tommen] ende rike, Maer die ene sek[erli]ke 12285Was vele rikere dan die ander was, Soe dat Griflet die letteren las; Ende die letteren seiden, dats waer, Optie minste tomme aldaer: “Daer onder leget een riddere fier, 12290Ende heet Lucam die bottelgier, Die de coninc Artur helsde te doet.” Optie ander tomme, die was groet Ende sere scone ende rike, Stont gescreven oppenbarlike: 12295”Hier leget Artur die goede coninc, Die so machtech was, in waerre dinc, Dat hem in sijn leven waren onderdaen Twaelf conincriken, sonder waen.” Tirst dat hi tgescrifte hadde gesien 12300Viel hi in onmacht optie tomme mettien. Doe hi bequam van dire onmacht, Ende hi hadde so vele vracht, Custe hi di tomme soetelike, Ende begonste wenen jamberlike. 12305Tirst dattie hermite daer quam, Ende Griflet dat vernam, Hi seide: “Here, es ware dinc Dat hier leget Artur die coninc?” Hi seide: “Jaet, vrient, hets [waer], 12310Hi leget sonder twifel daer; Ende vrowen, in weet wie si waren, Quamen met hem hier binnen gevaren.” Doe pensde Griflet in sinen sinne Datten die vrowen brachten daerinne, 12315Die hi sach comen met geselscepe Ende en wech voren met enen scepe. Doe seide Griflet aldaer ter steden: “Nadien dat min here es versceden Van deser werelt, in wille niet 12320Ter werelt bliven, wat mins gesciet.” Ende hi sprac soe anden hermite, Dat hine cleetde metten abite Van religione, ende dat hine Ontfinc om daer broder te sine. 12325Aldus werd Griflet hermite daer, Ende hi diende alse broder daernaer Ter swerter capellen; maer dat was Harde onlange, alsict las; Want hine levede maer achtien dage 12330Na conincs Arturs doet, sonder sage, Ende werd begraven daer ter stede Bi des conincs Arturs tomme mede Dus nam Artur inde daer; Ende som die liede secgen vorwaer, 12335Dat men noit en wiste nadas, Van dat hi int scip geseten was, Waer hi voer oft waer hi bequam, Ende waer hi sinen inde nam; Maer Griflet seget ons seker das, 12340Dat hi dus begraven was Opten berch ter swerter capellen. Nu seldi horen vorward tellen Van Mordrets kinderen, hoe si quamen Ende dlant nu in handen namen. |
XXVII. Hoe koning Arthur verloren werd, men wist niet waar. Het avontuur zegt, toen het zo voort kwam. Dat Lucas de opperschenker vernam Dat hem niet verroerde de koning, 12000 Hij waande wel, in ware ding, Dat de koning dood had geweest, En hij sprak wenend na deze, Met droevige en met zware gedachte, Dat de koning wel horen mocht: 12005 “Aai koning Arthur, bij mijn trouw, Het is grote schade van u, en rouw.” Toen de koning die taal werd kond Hij richtte hem op terzelfder stond Ten beste dat hij mocht daar, 12010 Als een die van wapens was zwaar, Die hij had aan, als van de last. Hij dwong Lucas aan hem zo vast, Zodat bij hem in het lichaam het hart brak, En nimmermeer woord daarna sprak, 12015 En de ziel uit het lichaam scheidde. De koning wist hiervan niet, Dat Lucas daarbij dood mag wezen, En is van hem gescheiden met deze. Toen Griflet aan Lucas zag 12020 Dat hij zo lang ter aarde lag, En hij zich verroerde toen niet, Hij werd gelijk gewaar en ziet Dat hem gedood heeft de koning, En hij begint te wenen om dit ding, 12025 En zegt: “Aai heer, wat heb je gedaan. Ge hebt Lucan gedood, zonder waan.” Ten eerste dat de koning dat werd kond Hij zag weer om terstond, En zag waar Lucas lag dood. 12030 Daarom dreef hij rouw groot, En hij sprak tot Griflet dan, In overeenkomst van een gramme man: “Griflet, nu heb ik wel vernomen Van die dat nu toe is gekomen, 12035 Dat het avontuur, die mijn Moeder en vriendin plag te zijn, Mijn stiefmoeder is geworden en vijand; Omdat ze doet me nu zo’n zwaar pand, Dat ze me mijn lijf laat lijden 12040 In gramschap en in droefheden. Nu breidel en zadel onze paarden, We zullen varen onze vaart.” En Griflet deed het gelijk al Dat hem koning Arthur beval. 12045 En de koning zat op zijn paard En reed daarna te zee waart, Daar hij omtrent middag is gekomen. Meteen heeft hij zijn zwaard genomen En trok het uit de schede meteen. 12050 Toen hij het een stuk had bezien Zei hij deze woorden droevig: “Aai Excalibur, goed zwaard en rijk, Nu moet ge verliezen voortaan meer Uw meester en uw heer. 12055 U zal nimmermeer vinden man Daar u alzo besteed waardig aan, Zoals u heeft geweest aan mij, Tenzij dat daartoe komt van u, Dat u nog kwam in Lancelots hand, 12060 Diergelijke ik nooit vond. Heer Lancelot, ge bent nu waarlijk De beste een van aardrijk, En de beste ridder die ik heb gezien. Vergaf God dat nog kwam tot die, 12065 Dat u toekwam mijn goede zwaard, Dat ik wist dat gij het had tot u waart, Mijn ziel ze zou bij deze Voort meer beter te vrede wezen.” Toen sprak tot Griflet de koning: 12070 “Griflet, ge moet me doen een ding. Ge zal op die berg varen nu, Daar zal ge vinden een moeras, zeg ik u, En ik bid dat ge dit zwaard Daarin werpt met een vaart. 12075 Ik wil niet, waarlijk, Dat het hier blijft in dit rijk, Zodat het mag komen gelijk na deze De kwaden die hier zullen wezen.” Griflet sprak: “Heer, zo helpt me God, 12080 Ik zal graag doen uw gebod; Nochtans zag ik graag dat gij Dit zwaard, heer, nu gaf mij.” De koning sprak: “Ik doe het niet nu; Het was niet goed besteed aan u.” 12085 Griflet voer toen ten berg waart. Toen hij daar kwam hij trok uit dat zwaard En begon het te zien na deze: Het leek hem zo goed en rijk te wezen, Dat hij dacht dat het schade was 12090 Wierp hij dat goede daar Daar het had verloren de koning; Omdat het was verloren bij dat ding. En heeft het liever in zijn zin Dat hij zijn eigen zwaard werpt daarin, 12095 En zegt dat hij dus konings zwaard Geworpen heeft daar hij het begeert. Griflet ontgordde zijn zwaard daar En wierp het in de poel daarnaar, En bedekte in het gras het andere zwaard, 12100 En voer weer te koning waart, En zei toen tot de koning gelijk: “Heer, ik heb uw gebod gedaan; Ik heb uw zwaard geworpen nu In het moeras, zoals ik beloofde u.” 12105 “Wat zegt u daar?” sprak de koning. “Heer, ik zag daar geen ding.” Toen sprak de koning tot hem: “Waarom Denkt u dus om niet mij? Keer haastig nog derwaarts 12110 En werp in het moeras het zwaard; Omdat nog heeft u het niet gedaan.” Griflet werd geheel beschaamd gelijk, En keerde daar hij het zwaard vond, En nam het meteen in zijn hand, 12115 En beklaagde de schade van deze, 269 Dat dit zwaard verloren zou wezen, En werd peinzende alzo te houden, Dat hij de schede daarin werpen zou. Toen wierp hij in het moeras de schede 12120 En bedekte het zwaard onder een boom toen. Hij kwam en liet de koning verstaan Dat hij zijn gebod had gedaan. “Wat zegt u daar?” sprak de koning. “Ik zag daar,” sprak hij, “geen ding 12125 Anders dan ik schuldig te zien was.” De koning was te onvrede dus, En zei: “Ach arme. Griflet, waarom Moest u aldus bezeren nu mij? U heeft dat zwaard geworpen niet 12130 Daar ik het u beval en zei. Ga, werp het daar, zodat ik mag al Weten wat er van geschieden zal; Want het zal niet, wees zeker van deze, Zonder groot wonder verloren wezen.” 12135 Ten eerste dat Griflet heeft verstaan Dat het immer moet wezen gedaan, Hij keerde weer te zwaard meteen. Hij nam het en begon het te bezien, En hij klaagde zeer immer toe, 12140 En hij sprak wenend toen: “Ay goed zwaard, rijk en schoon, Er is geen betere onder de troon. Hoe grote schade zal het zijn van u, Dat ge niet zal vallen nu 12145 In enige goede mans hand.” Toen wierp hij dat zwaard gelijk Alzo ver als hij het werpen mocht, En alzo diep; en hij dacht Als het zwaard het water te naken begon, 12150 Dat hij zag uit het water komen dan Een gewapende hand tot de ellenboog; Maar ze kwam niet zo hoog Dat hij het lichaam mocht zien. En hij zag dat die hand meteen 12155 Bij de helt nam dat goede zwaard, En schudde het driemaal opwaarts. En Griflet zag daar openbaar De hand met het zwaard blijken daar. Hij zag dat die hand inwaarts 12160 Weer onder het water trok het zwaard; En hij wachtte daar lang nadien Om te weten of hij het meer zou zien. Hij keerde te koning weer toen hij zag Dat hij ter plaatse voor niets lag; 12165 En hij liet de koning verstaan Dat hij zijn gebod had gedaan, En zei hem wat hij had gezien. De koning zei tot hem meteen: “Ik dacht wel deze zaken, 12170 Omdat mijn einde begint zeer te naken.” De koning begon te peinzen zo zwaar, Zodat hij te wenen begon daarnaar. En toen ze kort hadden geweest alzo Hij sprak aldus tot Griflet toe: 12175 “Ge moet van me scheiden, en nadien Zal ge me nimmermeer zien.” Toen Griflet die taal had verstaan Hij weende zeer, en hij zei gelijk: “Heer, dat mag niet geschieden, 12180 Dat ik van u scheiden zou indien Dat ik u nimmermeer zag met ogen; Mijn hart mag het niet gedogen.” “Ge zal,” sprak de koning, “of niet, Ik zou u tot de dood haten daarbij.” 12185 Toen sprak Griflet: “Aai lieve heer, Hoe mocht dat geschieden nimmermeer, Dat ik scheiden zou van u, En hier alleen u laten nu In zulke manieren, zodat ik nadien 12190 U nimmermeer zou zien.” De koning antwoordde toen tot deze: “Het moet eindelijk aldus wezen. Scheidt van mij, en vaar, dus bid ik u; Hier mag geen blijven wezen nu. 12195 Ik bid u en vermaan van deze Bij de minnen die heeft gewezen Tussen mij en u lange tijd, En bij uw trouw, dat gij het Niet laat, ge doet nu ter plaatse 12200 Alzo zoals ik u heb gebeden.” Ten eerste dat Griflet verstond dat, Dat hem de koning zo lieflijk bad, Hij antwoordde: “Heer koning, ik zal Doen dat ge me hebt bevolen al, 12205 Alzo droevig, zij het zeker van deze, Als enig mens mag wezen. Ik zou blijder wezen van die, Mocht me bij uw wil geschieden Te sterven en te leven met u. 12210 Ik bid u dat ge me zegt nu, Of ik u zien zal na deze?” Hij sprak: “Dus mag ge zeker wezen, Ge ziet me nimmermeer.” “Waar waant ge te varen, lieve heer?” 12215 De koning antwoordde: “Wat dus geschiedt, Griflet, ik zeg het u niet. Ik ben niet schuldig, nog ik mag Dus niet zeggen.” Toen Griflet zag Dat hij niet mocht horen ander ding, 12220 Hij zat op en scheidde van de koning. Ten eerste dat hij was op zijn paard Gezeten, en hij was in die vaart, Begon een regen te vallen voort meer, En regende wonderlijk zeer, 12225 En duurde wel te die tijd Dat Griflet reed een halve mijl, En hij op een berg kwam gereden, En schuilde die regen daar ter plaatse Onder een boom, hij en zijn paard. 12230 Ten eerste dat Griflet gewaarwerd Dat de regen geleden was, meteen Begon hij weer ter plaatse waart te zien Daar hij gelaten had de koning, Of hij zien mocht enig ding; 12235 Zodat hij midden der zee vernam Dat een schip met vrouwen kwam. Ten eerste dat het schip gekomen was aan het zand, Een vrouw, die hield bij de hand Morgein, konings zuster, sprak toe 12240 De koning, dat hij in het schip kwam toe. Ten eerste dat de koning werd gewaar Zijn zuster, hij stond op tegen haar Van de plaats daar hij toen zat, En hij ging in het schip nadat, 12245 En trok daarin terzelfder plaats Zijn paard en zijn wapens mede. Ten eerste dat Griflet zag de koning, Hoe hij met de vrouwen in het schip ging, Hij keerde derwaarts te die tijden 12250 Alles dat hij mocht rijden. Ten eerste dat Griflet ter zee kwam En de koning onder die vrouwen vernam, Hij herkende Morgein wel meteen, Want hij had haar vaak gezien. 12255 Dat schip was gevaren al gelijk Twee boogschoten van het land. Toen Griflet werd gewaar dat ding, Dat hij dus had verloren de koning, Hij bad neer van zijn paard, 12260 En hij weende en misbaarde, En dreef de grootste rouw dan Die in de wereld mocht hebben man, En bleef alzo daar de hele dag En de nacht die daaraan lag, 12265 Dat hij niet at nog dronk, 270 Nog had gedaan dus lang. De volgende dag kwam tot zijn paard Griflet en voer zijn vaart, En reed zo ver, zodat hij kwam 12270 In een bos, daar hij vernam In een hermitage een goede man, Daar Griflet kennis had aan. Hij bleef met hem drie dagen aldaar, Want hij van rouw was ziek en zwaar; 12275 En hij vertelde hem al door Wat hij gezien had van Arthur. Op de vierde dag voer hij vandaan, En was in wil te gaan Te zwarte kapel, te bezien dis, 12280 Of Lucas de opperschenker iets begraven is. Ten eerste dat hij ter kapel kwam Hij vond voor het altaar en vernam Twee schone tombes en rijk, Maar die ene zekerlijk 12285 Was veel rijker dan die ander was, Zodat Griflet de letters las; En die letters zeiden, dat is waar, Op de kleinste tombe aldaar: “Daaronder ligt een ridder fier, 12290 En heet Lucas die opperschenker, Die koning Arthur omhelsde ter dood.” Op die ander tombe, die was groot En zeer schoon en rijk, Stond geschreven openbaar: 12295 “Hier ligt Arthur die goede koning, Die zo machtig was, in ware ding, Dat hem in zijn leven waren onderdaan Twaalf koninkrijken, zonder waan.” Ten eerste dat hij het geschrift had gezien 12300 Viel hij in onmacht op die tombe meteen. Toen hij bijkwam van die onmacht, En hij had zo veel vracht, Kuste hij die tombe lieflijk, En begon te wenen jammerlijk. 12305 Ten eerste dat de heremiet daar kwam, En Griflet dat vernam, Hij zei: “Heer, is waar dit ding Dat hier ligt Arthur de koning?” Hij zei: “Ja het, vriend, het is waar, 12310 Hij ligt zonder twijfel daar; En de vrouwen, ik weet wie ze waren, Kwamen met hem hierbinnen gevaren.” Toen peinsde Griflet in zijn zin Dat die vrouwen brachten daarin, 12315 Die hij zag komen met gezelschap En wegvoeren met een schip. Toen zei Griflet aldaar ter plaatse: “Nadien dat mijn heer is verscheiden Van deze wereld, ik wil niet 12320 Ter wereld blijven, wat mij geschiedt.” En hij sprak zo aan de heremiet, Dat hij hem kleedde met het habijt Van religie, en dat hij Ontving om daar broeder te zijn. 12325 Aldus werd Griflet heremiet daar, En hij diende als broeder daarnaar Te zwarte kapel; maar dat was Erg kort, zoals ik het las; Want hij leefde maar achttien dagen 12330 Na konings Arthurs dood, zonder sage, En werd begraven daar ter plaatse Bij konings Arthurs tombe mede Dus nam Arthur einde daar; En sommige lieden zeggen voorwaar, 12335 Dat men nooit wist na dat, Van dat hij in het schip gezeten was, Waar hij voer of waar hij kwam, En waar hij zijn einde nam; Maar Griflet zegt ons zeker dat, 12340 Dat hij dus begraven was Op de berg ter zwarte kapel. Nu zal ge horen voorwaarts vertellen Van Mordrets kinderen, hoe ze kwamen En het land nu in handen namen. |
|
XXVIII. Hoe Lanceloet Mordrets kindere beide doetsloech, ende den grave van Gorre. 12345Daventure seget nu vord, Alse Mordrets kinder hebben verhort, Die te Winceestre bleven waren, (Om datse di stede souden bewaren, Daeromme haddise daer gelaten, 12350Si waren starke ridders utermaten,) Tirst dat si wisten dat beidegader Die coninc Artur ende haer vader, Ende van ridderen haer menechte goet, Allegadre waren doet, 12355Si namen die van Winceestre thant Met hen anevingen dlant Al omme ende omme in allen side, Des si wel macht hadden tien tide, Want sine vonden genen wederstoet, 12360Want di goede liede waren alle doet. Alse der coninginne dit werd cont, Dat Artur doet was tier stont, Ende Mordrets kindere sayseerden dlant, Si begonste vrese hebben alte hant, 12365Dat sise te doet souden slaen, Waer dat sise mochten begaen. Si dede haer vlech[..........] Ende werd nonne[.............] Binnen dat del[..............] 12370[...............] Een bode daer Lanceloet es In die stede van Gaunes. Als hijt wiste ende hadde verstaen Hoet met coninc Arture es vergaen, 12375Ende hoe hi so gewont bleef inden strijt, Ende hoe comen waren na dien tijt Mordrets soenen ende slogen an die hant, Sonder enegen wederstoet, ant lant, Alse Lanceloet die niemare vernam 12380Hi was sere tornech ende gram, Want hi den coninc minde hertelike. Des waren oec drove derregelike Die goede ridders van Gaunes ter stont, Alse hen die niemare werd cont. 12385Lanceloet mettien tween coningen Hadde raet van desen dingen, Wat hi hadde te doene vortmere; Hine haette gene dinge soe sere Alse Mordrette ende sine kinder. 12390Die coninc Bohort antwerde ginder Ende seide: “Here, ic segt u Wat mi goet gedaen donct nu: Wi selen alle onsen lieden, Beide verre ende na, ontbieden 12395Tote ons te comene; ende alsi Vergadert sijn dan selewi Sceden uten conincrike Van Gaunes, ende varen gemeinlike Int Grote Bertangen na desen. 12400Ende als wi daer binnen selen wesen, Ne vlien Mordrets kinder niet thant Vore ons, ende rumen dlant, Si mogen wel seker sijn der doet.” Doen antwerde hem Lanceloet: 12405”Here, wildi dan dat dus si?” Bohort antwerde: “Het donct mi Best, wine mogen van desen Andersins niet gewroken wesen.” Lanceloet sprac: “Ic sal uwen raet doen dan.” 12410Ende si ontboden al hare man 271 Verre ende na, sijt seker des, Van Benewijc ende van Gaunes, Soe datsi wel dertich dusent man daer Vergaderden binnen acht dagen daernaer. 12415Bohort, Lyoneel ende Lanceloet, Hestor ende met hen geselscap groet, Scieden vanden conincrike Van Gaunes ende reden eenpaerlike Van dage te dage, dat si quamen 12420Ter zee, daersi haer scepe vernamen. Si gingen te scepe metter spoet. Si hadden den wint ter wilen goet, Ende quamen binnen den selven dage In Grote Bertangen, sonder sage. 12425Tirst datsi opt lant comen waren Gans ende gesont met alden haren Si warens blide in haer gedochten, Ende logierden soe si best mochten. Ende opten anderen dach daernaren 12430Quam Mordrets soenen die niemaren Dat Lanceloet verbolgen ende gram Met vele lieden daer op hen quam, Soe dat si worden om die sake Sere gescoffirt ende tongemake; 12435Want si genen man in dien dagen Alse sere alse Lancelote ontsagen, Soe dattie brodere onder henlieden Wat si hier met doen wilden beriden, Ende drogen daeraf over een dan, 12440Datsi vergaderen souden haer man, Ende jegen Lancelote souden varen, Ende den wijch nemen sonder sparen; Ende diens God onne, onse here, Behilde vanden wige die ere; 12445Ende coren datsi eer sterven wouden Inden wijch eer si vlien souden. Si ontboden doe haestelike Haer man te Winceestre gemeinlike. Ende alsi alle vergadert waren 12450Porden si met al haren scaren Van Winceestre op enen disendach, Daer menech minsce toe gesach, Soe dat si in die vaerd vernamen Boden, die tot henlieden quamen 12455Ende seiden dat Lanceloet op hen quam daer Met here, ende in seven milen es naer; Seker mogen sijn dat si strijt Selen hebben eer vespertijt. Alsi verstonden gene niemare 12460Si seiden, si souden vechten aldare, Ende ontbeiden te selker stede Lanceloets ende sire liede mede. Nadien dat hen te vechten stoet Si beetten van haren parden te voet, 12465Bider redene dat si wouden Dat haer part een deel resten souden. Dus ontbeiden si na Lancelote. Ende Lanceloet quam mit sire conrote; Nemare hi was drove ende gram 12470Om ene niemare die hem quam, Dattie coninginne was versceden Van deser werelt, des was leden Wel drie dage ter selver tide. Dat maectene sere omblide. 12475Hem was van hare geseit mede, Dat noit eer hoge vrowe ne dede Al soe sconen inde alsi; Ende scone berouwenesse daerbi Had si mede sekerlike, 12480Ende si bat sotelike Gode onsen here genade, Dise maecte, van harre mesdade. Lanceloet was om hare doet Drove ende dreef rouwe groet, 12485Ende reet aldus te Wincesterewaerd, Drove ende gram in sine vaerd. Die gene die sijns ontbeiden dare, Tirst dat si sijns werden geware Si saten op haer parde tien tiden 12490Ende voren jegen hem striden. In dat gemoet mocht men sien [vallen] Menegen riddere met allen, Ende in die plaetse sterven saen, Ende menech part te doet slaen, 12495Daer die heren af ter eerden lagen Doet geslagen sonder enech vragen. Die battalge stont ende geduerde wel Toter nonen wreet ende fel. Daer waren vele liede te stride 12500Ane die ene ende an dander side; Soe dat quam omtrent noene Melian, Mordrets outste soene, Gereden ten coninc Lyoneelwaerd Al dat gelopen mochte sijn paert; 12505Ende hi stakene soe onsochte, Dat hem niet gehulpen mochte Scilt no halsberch te dire stont, Hine was inden lichame gewont, Dat hi vanden perde met allen 12510Sere gequetst moeste vallen. Dese steke sach Bohort die coninc, Die sere drove was om die dinc; Hi kinde wel dat te dire stonde Sijn broder hadde ontfaen doetwonde. 12515Hi sloech te Melianewaerd Sere gram, ende verdroech tswaerd, Ende dorsloech Melianne daermede Den helm entie coyfie bede, Ende cloefdene al toten tanden, 12520Dat hi neder doet viel te handen. Alse die coninc Bohort sach Dattie gene soe ter eerden lach Hi sprac: “Quaet verradere, ic hebbe nu Cranken wissel gedaen om u 12525Vander scaden die gi mi daet an Minen broder, die was so goeden man. Gi hebt mi rouwe bracht ter herten, Die mi ewelijc sal smerten.” Hi voer op dandere lopende thant, 12530Daer hi die persse meest vant. Hi stac ende sloech slage groet: Al dat hi geraecte ginc ter doet, Soe datten nieman hadde gesien, Hem ne mochte wonderen van dien. 12535Alse die coninc Lyoneel vanden peerde Was gevallen neder ter eerde, Si beetten neder van haren orssen Ende drogene daer uter porssen. Ende alsine sagen soe gewont 12540Si warens alle drove ter stont; Maer si swegen daeraf al stille Om harre viande wille. Dus gedurde die wijch vanden gonen In deser manieren toter nonen, 12545Soe datmen niet wel wiste ter tide Welc dat was die machtechste side. Het gevel dat nader none quam Lanceloet ter stede daer hi vernam M[........] te sone dien hi thant 12550[........] doe hine vant. [...............] Selke alse sijn vader te dragen plach. Lanceloet, dine haette toter doet, Liep hem op met wille groet, 12555Met enen getrockenen swerde. Die ander, die niet te vliene begerde, Alsi sach dat Lanceloet op hem wilde, Hi decte hem met sinen scilde. Ende Lanceloet sloech hem af den scilt, 12560Ende die hant daer hine mede hilt. 272 Tirst dattie gene gevoelde das, Dat hi alsoe geaffolleert was, Hi sette hem te vliene nadien; Maer Lanceloet benam hem dat vlien, 12565Ende gaf hem enen slach, daer hi mede Thovet vanden buke vligen dede. Alse die andere liede sagen desen Naden broder doet geslagen wesen, Sine wisten ane wien soeken mere, 12570Ende setten hem ter vlucht sere Al dat si mochten, om dat si wouden, Mochten si, haer lijf behouden; Ende vloen tenen boscewaerd tier wilen Daer bi over twee ingelsce milen. 12575Die andere gingen na hen jagen Ende dienden hen met swaren slagen. Al dat sire mochten beriden Slogen si doet te dien tiden, Gelijc oft stomme beesten waren. 12580Lanceloet volgede harre scaren Ende dede hen so groten oploep, Datter vele doet lach over hoep. Daerna Lanceloet soe verre quam, Dat hi achterhaelde ende vernam 12585Den grave [van Gorre, d]ie beidegader Was on[getrouwe] ende een verrader, Ende die menech vernoi hadde gedaen Menegen goeden man, sonder waen. Hi riep als hine hadde vernomen: 12590”Verradere, gi sijt tuwer doet comen. U ne mach hier bescermen nieman, Bedie gi moet sterven snieman.” Alsi des werd geware, Dattene Lanceloet dreichde dare, 12595Hi wiste wel, mocht hine begaen, Dat hi moeste sterven saen. Hi sloech te hant met sporen sijn paert Ende vloe dat hi mochte te boscewaerd. Hi was wel gereden; soe was Lanceloet. 12600Die jacht van hen tween die was groet, Dat si beide reden tier wile Int foreest ene halve mile, Soe dats graven paert falgiren moet, Ende het vel onder den grave doet. 12605Ende alse Lanceloet, die volgede naer, Den grave sach te voet aldaer, Hi liep den grave op te handen Ende dorslogene toten tanden Dore den helm met sinen sweerde, 12610Dat Brandelijs vel ter eerde, Alse die hadde anxt vander doet. Nu ne werd niet geware Lanceloet, Daer hi dus wech ridet vererret, Dat hi van sinen lieden verret; 12615Ende soe hi waent met merre vart Weder keren te sinen liedenward, Soe hi vordere ende dieper tijt Int foreest ende vanden sinen rijt. Aldus reet hi wech ende weder, 12620Al ontweget, op ende neder, Alsene leitde die aventure al; Soe dat hi quam gereden in een dal, Nader vespertijt, daer hi verstoet, Daer een knape quam gaende te voet, 12625Die van Winceestre quam gegaen. Ende Lanceloet vragede hem saen Wanen hi quam? Want hi waende des, Dat hi ware uten lande van Logres, Ende dat hi gevloen daer ware. 12630Die knape antwerde hem daer nare: “Here, ic ben comen harewaerd Vanden wige, vander drover dachvaerd, Die onsen lieden es gevallen. Daer en esser nember ontgaen met allen 12635Dan een, na mire wetenthede. Ende die vander ander siden mede Sijn sere vergramt in haren doene Om die doet vanden coninc Lyoene.” “Hoe,” sprac Lanceloet met haesten groet, 12640”Es die coninc Lyoneel dan doet?” “Ja hi,” sprac die knape, “bedie ic sach Met minen ogen dat hi doet lach.” “Dat es scade,” sprac Lanceloet doe, “Hi was edel man ende goet riddere toe.” 12645Hi begonste sere wenen na dat, Dat hem sijn ansichte werd al nat Onder den helm van sinen tranen. Doe begonste hem di knape vermanen Ende secgen: “Hets spade numere 12650Ende verre van lieden, here, Ende van husen. Waer hebdi geacht Dat gi herberge sult nemen tnacht?” “In weet,” antwerde hi den knape, “Ende mine roec waer ic tnacht slape.” 12655Alse die knape dit hadde verstaen Hi sciet van Lancelote saen. Ende Lanceloet, die in den bosch bleef, Reet harentare ende dreef Den meesten rouwe in sijn gedochte 12660Die enech ertsche man driven mochte, Ende seide met groten mesbare Dat hem gene dinc bleven ware, Nadien dat hi verloren hadde doe Sine vrowe ende sinen neve daertoe. 12665Aldus reet hi dien nacht al dure, Alsone leide die aventure, Dore bosch ende dore velt, Dat hi genen rechten wech helt. Des anderdages Lanceloet vernam 12670Ene berchroeke, daer hi an quam, Daer hi boven ene hermitage sach, Die verre van allen lieden lach. Hi maecte derwaerd sine vaerd mettien Ende pensde dat hise wilde sien, 12675Te wetene wat liede daer waren. Alsi daer boven quam gevaren Hi vont arm genoech die stede, Ende hi vanter ene capelle mede, Clene ende out. Hi beette te hant 12680Als hi die selve capelle vant, Ende hi dede sinen helm af saen. Ende alsi daer binnen quam gegaen Hi vant daer binnen twee goede man, Die beide witte cledere hadden an, 12685Ende die beide oec papen scenen wesen. Lanceloet grotese na desen, Ende si groetten weder te hant. Ende tirst dat sine hadden becant Si liepen te hemwaerd haestelike 12690Ende helsdene doe vrindelike, Ende custene mede daertoe, Ende daden hem grote feeste doe. Hi vrachde hen doe: “Wie sidi?” Alsi dat horden doe seiden si: 12695”Ay here, en kindi ons niet?” Alse hi dat hord, ende hise besiet, Hi werd te hand geware das, Dattie biscop van Cantelberge was Die een, die maecte hier te voren 12700Den pais, als gi mocht horen, Ter Joyosergarden binnen Van Artur ende vander coninginnen: Die ander was Bliobleberijs, Lanceloets neve, die goet was ende wijs. 12705Ende Lanceloet was herde blide Dat hise daer vant te dien tide; Ende hi vrachde hen daernaer Ten welken tiden si quamen daer? Si seiden: “Wi quamen herwaerd 12710Als wi scieden vander drover dachvaerd 273 Vanden pleine van Salesbire, Daerwi af scieden in dire manire, Dat van algader den scaren Die in onse geselscap waren 12715En geen minsce metten live ontfinc, Sonder Artur die coninc Ende Griflet ende Lucan die bottelgier. Ende wiliede en weten niet hier Werwaerd si maecten hare vart. 12720Ende daventure bracht ons herward, Ende wi vonden hier enen goeden man, Die ons dit abijt dede an, Met hem te leidene onse leven; Ende wi sijn hier na hem bleven 12725Ende selen in dit leven numere Dinen Jhesus Kerste onsen here, Ende hem bidden genaden Van al onsen mesdaden. Ende gi, here, die hebt gewesen 12730Die alrewaerdste riddere tot desen Diemen vant, ende die beste man, Wat micti te doene vortan?” Lanceloet antwerde: “Ic wilt u al Ontecken wat ic nu doen sal. 12735Gi waerd met mi gesellen, ende ic met u, In artschen welden, in feesten, vor nu, Ende nu vort so willic na desen Uwerliede geselle oec wesen Hier binnen, maget sijn u wille, 12740Ende sal met u hier in bliven stille, Ende ulieden altoes niet begeven Alse lange als mi God laet leven. Ende en wildi mi niet ontfaen Hier ter stede, ic sal elre gaen.” 12745Alse hen sijn wille werd cont Si warens sere blide tier stont, Ende dancten ende spraken lof Gode onsen here daer of. Aldus bleef Lanceloet in minnen 12750Metten goeden lieden daer binnen. Wi selen die tale van hem begeven Ende spreken vort van sinen neven. |
XXVIII. Hoe Lancelot Mordrets kinderen beide doodsloeg en de graaf van Gorre. 12345 Het avontuur zegt nu voort, Toen Mordrets kinderen hebben gehoord, Die te Winchester gebleven waren, (Omdat ze die stad zouden bewaren, Daarom had hij ze daar gelaten, 12350 Ze waren sterke ridders uitermate) Ten eerste dat ze wisten dat beide tezamen De koning Arthur en hun vader, En van ridders hun menige goed, Allemaal waren dood, 12355 Ze namen die van Winchester gelijk Met hen aanvingen het land Alom en om aan alle zijden, Dus ze wel macht hadden te die tijde, Want ze vonden geen weerstand, 12360 Want de goede lieden waren alle dood. Toen de koningin dit werd kond, Dat Arthur dood was te die stond, En Mordrets kinderen aanvielen het land, Ze begon vrees te hebben gelijk, 12365 Dat ze haar dood zouden slaan, Waar dat ze haar mochten begaan. Ze deed haar vlechten[..........] En werd non[.............] Binnen dat del[..............] 12370[...............] Een bode daar Lancelot is In de stede van Gaunes. Toen hij het wist en had verstaan Hoe het met koning Arthur is vergaan, 12375 En hoe hij zo gewond bleef in de strijd, En hoe het gekomen was na die tijd Mordrets zonen en sloegen aan de hand, Zonder enige weerstand, aan het land, Toen Lancelot dat nieuws vernam 12380 Hij was zeer toornig en gram, Want hij de koning beminde hartelijk. Dus waren ook droevig dergelijk De goede ridders van Gaunes terstond, Toen hen dat nieuws werd bekend. 12385 Lancelot meteen twee koningen Had raad van deze dingen, Wat hij had te doen voort meer; Hij haatte geen dingen zo zeer Als Mordret en zijn kinderen. 12390 Koning Bohort antwoordde ginder En zei: “Heer, ik zeg het u Wat me goed gedaan lijkt nu: We zullen al onze lieden, Beide ver en nabij, ontbieden 12395 Tot ons te komen; en als ze Verzameld zijn dan zullen we Scheiden uit het koninkrijk Van Gaunes, en varen algemeen Int Groot-Brittannië na deze. 12400 En als we daarbinnen zullen wezen, En vlieden Mordrets kinderen niet gelijk Voor ons, en ruimen het land, Ze mogen wel zeker zijn dood.” Toen antwoordde hem Lancelot: 12405 “Heer, wil ge dan dat het dus zij?” Bohort antwoordde: “Het lijkt mij Best, we mogen van deze Anderszins niet gewroken wezen.” Lancelot sprak: “Ik zal uw raad doen dan.” 12410 En ze ontboden al hun man 271 Ver en nabij, zij het zeker dus, Van Bonewick en van Gaunes, Zodat ze wel dertigduizend man daar Verzamelden binnen acht dagen daarnaar. 12415 Bohort, Lyoneel en Lancelot, Hestor en met hen gezelschap groot, Scheiden van het koninkrijk Van Gaunes en reden eenparig Van dag tot dag, dat ze kwamen 12420 Ter zee, daar ze hun schepen vernamen. Ze gingen ter scheep met een spoed. Ze hadden de wind in die tijd goed, En kwamen binnen dezelfde dag In Groot-Brittannië, zonder sage. 12425 Ten eerste dat ze op het land gekomen waren Gans en gezond met al de haren Ze waren blijde in hun gedachten, En logeerden zo ze het beste mochten. En op de volgende dag daarnaar 12430 Kwam Mordrets zonen dat nieuws Dat Lancelot verbolgen en gram Met vele lieden daar op hen kwam, Zodat ze worden om die zaak Zeer geschoffeerd en te ongemak; 12435 Want ze geen man in die dagen Alzo zeer als Lancelot ontzagen, Zodat de broeders onder hen lieden Wat ze hier mee doen wilden beraden, En kwamen daarvan overeen dan, 12440 Dat ze verzamelen zouden hun man, En tegen Lancelot zouden varen, En de strijd nemen zonder sparen; En die het God gunt, Onze Heer, Behield van de strijd de eer; 12445 En kozen dat ze eerder sterven wilden In de strijd eer ze vlieden zouden. Ze ontboden toen haastig Hun man te Winchester algemeen. En toen ze allen verzameld waren 12450 Gingen ze met al hun scharen Van Winchester op een dinsdag, Daar menig mens toe zag, Zodat ze in de vaart vernamen Boden, die tot hen lieden kwamen 12455 En zeiden dat Lancelot op hen kwam daar Met leger, en in zeven mijlen is na; Zeker mag zijn dat ze strijd Zullen hebben eer vespertijd. Toen ze verstonden dat nieuws 12460 Ze zeiden, ze zouden vechten aldaar, En wachten te zulke plaats Lancelot en zijn lieden mede. Nadien dat hen te vechten staat Ze stegen af van hun paarden te voet, 12465 Bij de reden dat ze wilden Dat hun paard een deel rusten zouden. Dus wachten ze op Lancelot. En Lancelot kwam met zijn groep; Nee maar hij was droevig en gram 12470 Om een nieuws die hem kwam, Dat de koningin was verscheiden Van deze wereld, dat was geleden Wel drie dagen terzelfder tijd. Dat maakte hem zeer droevig. 12475 Hem was van haar gezegd mede, Dat nooit eerder hoge vrouwe deed Alzo schoon einde zoals zij; En schoon berouw daarbij Had ze mede zekerlijk, 12480 En ze bad lieflijk God Onze heer genade, Die ze maakte, van haar misdaden. Lancelot was om haar dood Droevig en dreef rouw groot, 12485 En reed aldus te Winchester waart, Droevig en gram in zijn vaart. Diegene die hem opwachten daar, Ten eerste dat ze hem werden gewaar Ze zaten op hun paarden te die tijden 12490 En voeren tegen hem te strijden. In die ontmoeting mocht men zien vallen Menige ridder met allen, En in die plaats sterven gelijk, En menig paard dood slaan, 12495 Daar de heren van ter aarde lagen Dood geslagen zonder enige vragen. Die slag stond en duurde wel Tot de noen wreed en fel. Daar waren vele lieden te strijden 12500 Aan die ene en aan de andere zijde; Zodat kwam omtrent noen Melian, Mordrets oudste zoon, Gereden tot koning Lyoneel waart Al dat lopen mocht zijn paard; 12505 En hij stak hem zo hard, Dat hem niet helpen mocht Schild nog harnas te die stond, Hij was in het lichaam gewond, Zodat hij van het paard geheel 12510 Zeer gekwetst moest vallen. Deze steek zag Bohort de koning, Die zeer droevig was om dat ding; Hij kende wel dat te die stonde Zijn broeder had ontvangen doodswonde. 12515 Hij sloeg te Melian waart Zeer gram, en verdroeg het zwaard, En doorsloeg Melian daarmee De helm en de bedekking beide, En kloofde hem al tot de tanden, 12520 Zodat hij neder dood viel gelijk. Toen koning Bohort zag Dat diegene zo ter aarden lag Hij sprak: “Kwade verrader, ik heb nu Zwakke wissel gedaan om u 12525 Van de schaden die ge me deed aan Mijn broeder, die was zo’n goede man. Ge hebt me rouw gebracht ter hart, Die me eeuwig zal smarten.” Hij voer op de andere lopend gelijk, 12530 Daar hij de druk het meeste vond. Hij stak en sloeg slagen groot: Alles dat hij raakte ging ter dood, Zodat niemand dit had gezien, Hem mocht verwonderen van die. 12535 Toen koning Lyoneel van het paard Was gevallen neer ter aarde, Ze stegen neer van hun paarden En droeg hem daar uit de groep. En toen ze hem zagen zo gewond 12540 Ze waren alle droevig terstond; Maar ze zwegen daarvan al stil Vanwege hun vijand wil. Dus duurde die strijd van diegenen In deze manieren tot de noen, 12545 Zodat men niet goed wist ter tijde Welke dat was de machtigstee zijde. Het gebeurde dat na de noen kwam Lancelot ter plaatse daar hij vernam M[........] de zoon die hij gelijk 12550[........] toen hij hem vond. [...............] Zulke zoals zijn vader te dragen plag. Lancelot, die hem haatte tot de dood, Liep hem op met wil groot, 12555 Met een getrokken zwaard. De andere, die niet te vlieden begeerde, Toen hij zag dat Lancelot op hem wilde, Hij bedekte zich met zijn schild. En Lancelot sloeg hem af het schild, 12560 En de hand daar hij hem mede hield. 272 Ten eerste dat diegene voelde dat, Dat hij alzo geaffronteerd was, Hij zette hem te vlieden nadien; Maar Lancelot benam hem dat vlieden, 12565 En gaf hem een slag, daar hij mede Het hoofd van de buik vliegen deed. Toen die andere lieden zagen deze Na de broeder dood geslagen wezen, Ze wisten aan wie te zoeken meer, 12570 En zetten hen ter vlucht zeer Alles dat ze mochten, om dat ze wilden, Mochten ze, hun lijf behouden; En vlogen tot een bos waart te die wijlen Daarbij over twee Engelse mijlen. 12575 Die andere gingen na hen jagen En dienden hen met zware slagen. Al dat ze er mochten berijden Sloegen ze dood te die tijden, Gelijk of het stomme beesten waren. 12580 Lancelot volgde hun scharen En deed hen zo grote oploop, Zodat er velen dood lagen over hoop. Daarna Lancelot zo ver kwam, Dat hij achterhaalde en vernam 12585 De graaf van Gorre, die beide tezamen Was ontrouw en een verrader, En die menige moeite had gedaan Menige goede man, zonder waan. Hij riep toen hij hem had vernomen: 12590 “Verrader, ge bent tot uw dood gekomen. U mag hier beschermen niemand, Omdat ge moet sterven spoedig.” Toen die dus werd gewaar, Dat hem Lancelot bedreigde daar, 12595 Hij wist wel, mocht hij hem begaan, Dat hij moest sterven gelijk. Hij sloeg gelijk met sporen zijn paard En vloog dat hij mocht te bos waart. Hij was goed gereden; zo was Lancelot. 12600 De jacht van hen twee die was groot, Zodat ze beide reden te die tijd In het bos een halve mijl, Zodat graven paard falen moet, En het viel onder de graaf dood. 12605 En toen Lancelot, die volgde na, De graaf zag te voet aldaar, Hij liep op de graaf gelijk En doorsloeg hem tot de tanden Door de helm met zijn zwaard, 12610 Zodat Brandelijs viel ter aarde, Als een die had angst van de dood. Nu werd niet gewaar Lancelot, Daar hij dus weg reed kwaad, Dat hij van zijn lieden wegrijdt; 12615 En zo hij waant met meer vaart Weer te keren tot zijn lieden waart, Zo hij verder en dieper gaat In het bos en van de zijnen rijdt. Aldus reed hij weg en weer, 12620 Al verdwaald, op en neer, Toen hem leidde het avontuur al; Zodat hij kwam gereden in een dal, Na vespertijd, daar hij verstond, Daar een knaap kwam gaan te voet, 12625 Die van Winchester kwam gegaan. En Lancelot vroeg hem gelijk Waarvan hij kwam? Want hij waande dit, Dat hij was uit het land van Londen, En dat hij gevloden daar was. 12630 De knaap antwoordde hem daarnaar: “Heer, ik ben gekomen hierheen Van de strijd, van de droevige dagvaart, Die onze lieden is gebeurd. Daar is er nimmer ontgaan geheel 12635 Dan een, naar mijn weten. En die van de andere zijden mede Zijn zeer vergramd in hun doen Om de dood van koning Lyoneel.” “Hoe,” sprak Lancelot met haast groot, 12640 “Is koning Lyoneel dan dood?” “Ja hij,” sprak die knaap, “omdat ik zag Met mijn ogen dat hij dood lag.” “Dat is schade,” sprak Lancelot toen, “Hij was een edele man en goede ridder toe.” 12645 Hij begon zeer te wenen na dat, Zodat hem zijn aanzicht werd geheel nat Onder de helm van zijn tranen. Toen begon hem die knaap te vermanen En zeggen: “Het is laat nu meer 12650 En ver van lieden, heer, En van huizen. Waar heb je gedacht Dat ge herberg zal nemen vannacht?” “Ik weet,” antwoordde hij de knaap, “En mij een zorg waar ik vannacht slaap.” 12655 Toen die knaap dit had verstaan Hij scheidde van Lancelot gelijk. En Lancelot, die in het bos bleef, Reed hier en daar en dreef De meeste rouw in zijn gedachte 12660 Die enige aardse man drijven mocht, En zei met groot misbaar Dat hem geen ding gebleven was, Nadien dat hij verloren had toen Zijn vrouwe en zijn neef daartoe. 12665 Aldus reed hij die nacht al door, Zoals hem leidde het avontuur, Door bos en door veld, Dat hij geen rechte weg hield. De volgende dag Lancelot vernam 12670 Een bergrots, daar hij aan kwam, Daar hij boven een hermitage zag, Die ver van alle lieden lag. Hij maakte derwaarts zijn vaart meteen En peinsde dat hij wilde zien, 12675 Te weten welke lieden daar waren. Toen hij daarboven kwam gevaren Hij vond arm genoeg die plaats, En hij vond er een kapel mede, Klein en oud. Hij steeg af gelijk 12680 Toen hij diezelfde kapel vond, En hij deed zijn helm af gelijk. En toen hij daarbinnen kwam gegaan Hij vond daar binnen twee goede man, Die beide witte klederen hadden aan, 12685 En die beide ook papen schenen te wezen. Lancelot begroette ze na deze, En ze begroetten hem weer gelijk. En ten eerste dat ze hadden herkend Ze liepen tot hem waart haastig 12690 En omhelsden hem toen vriendelijk, En kusten mede daartoe, En deden hem grote feesten toe. Hij vroeg hen toen: “Wie bent gij?” Toen ze dat hoorden toen zeiden zij: 12695 “Aai heer, herken je ons niet?” Toen hij dat hoort, en hij ze beziet, Hij werd gelijk gewaar dat, Dat de bisschop van Canterbury was De ene, die maakte hier tevoren 12700 De vrede, zoals ge mocht horen, Te Vreugde tuin binnen Van Arthur en van de koningin: De andere was Bleobleberijs, Lancelots neef, die goed was en wijs. 12705 En Lancelot was erg blijde Dat hij ze daar vond te die tijde; En hij vroeg hen daarnaar Te welke tijden ze kwamen daar? Ze zeiden: “We kwamen hierheen 12710 Toen we scheiden van de droeve dagvaart 273 Van het plein van Salisbury, Daar we van scheiden in die manier, Dat van allemaal de scharen Die in ons gezelschap waren 12715 Geen mens met het lijf ontging, Uitgezonderd Arthur de koning En Griflet en Lucas de opperschenker. En wij lieden weten niet hier Waarheen ze maakten hun vaart. 12720 En het avontuur bracht ons hierheen, En we vonden hier een goede man, Die ons dit habijt deed aan, Met hem te leiden ons leven; En we zijn hierna bij hem gebleven 12725 En zullen in dit leven nu meer Dienen Jezus Christus Onze Heer, En hem bidden genaden Van al onze misdaden. En gij, heer, die hebt gewezen 12730 De aller waardigste ridder tot deze Die men vond, en de beste man, Wat mikt u te doen voortaan?” Lancelot antwoordde: “Ik wil het u al Zeggen wat ik nu doen zal. 12735 Ge was met mij gezel, en ik met u, In aardse weelde, in feesten, voor nu, En nu voort zo wil ik na deze Uw lieden gezel ook wezen Hierbinnen, mag het zijn uw wil, 12740 En zal met u hierin blijven stil, En u lieden altijd niet begeven Alzo lang als me God laat leven. En wil ge me niet ontvangen Hier ter plaatse, ik zal elders gaan.” 12745 Toen hen zijn wil werd bekend Ze waren zeer blijde te die stonde, En dankten en spraken lof God Onze Heer daar of. Aldus bleef Lancelot in minnen 12750 Met de goede lieden daarbinnen. We zullen de taal van hem begeven En spreken voort van zijn neven. |
|
XXIX. Hestors doet ende Lanceloets doet, ende haerre alre inde Nu doet daventure verstaen, Alse die wijch te Winceestre was gedaen, 12755Ende Mordrets kindere inder scaren Doet, ende dandere gevloen waren Die der vluchte mochten plegen, Ende dandere doet waren geslegen, Dat tien tiden die coninc Bohort 12760Voer te Winceestere in die port Metter macht van sinen lieden, Dattie vander port niet mochten verbieden. Ende alsi dat wiste al bloet, Dat coninc Lyoneel, sijn broder, es doet, 12765Hi dreef den meesten rouwe van dien, Die enech man mochte gesien; Ende hi dede met groter waerde Den lichame doen ter aerde Te Winceestre in die stede, 12770Ende dede al dat doen daer mede Datmen sculdech was te doene Tien tiden met eens conincs soene. Alse die was ter eerden gedaen Bohort dede Lancelote soeken saen 12775Verre ende na, al dore dat lant. Ende alsi sach datmen nine vant Leide hi Hestore aldus te voren: “Nadien dat min here es verloren, Ende wi niet van hem connen verstaen, 12780Ic wille te lande varen saen, Ende gi sult varen met mi. Alse wi daer comen ic wille dat gi Van tween conincrike dat een Nemt, ende het si u leen; 12785Welc dat u best genoget nu Te hebbene dat hebbet u.” Ende hestor antwerde hem daernare, Dat hi niet in wille en ware Dat hi dlant van Logres rumen woude, 12790Maer dat hire noch in bliven soude. “Ende tirsten dat ic rume dit lant Salic tote u comen te hant, Bedie gi sijt man die nu levet Daer min herte meest minnen toe hevet.” 12795Bohort ende sine liede dergelike Scieden daer ute dien conincrike Van Logres: ende voer in sijn lant. Ende Hestor, sijn neve, reet te hant Dor die bosche harentare, 12800Somtijt verre, somtijt nare, Alsene leide die aventure, Soe dat hi quam op ene ure Tere hermitagen, daer gi af horen Mocht een deel spreken hier voren, 12805Daer Lanceloet broder in was ontfaen. Entie ertscebiscop hadde so gedaen, Dat Lanceloet was een heilech man doe, Ende las ende diende Goede alsoe, Ende leitde een soe scarp leven 12810Van dier tijt dat hi was begeven, Dat hi lettel at clein oft groet Anders dan borne ende broet Ende wortelkine, die hi vinden mochte Ane die roetse alse hise sochte. 12815Alse hen die brodere daer ondersagen Daer was vele rouwen ende clagen Ende trane ende vele weningen Van enen ende van anderen dingen, Want si hen onderminden sere. 12820Doe seide Hestor: “Live here, Nadien dat ic hebbe vonden u In desen dienste daer gi in sijt nu, Alse ins heren dienst van hemelrike, Ic wille mede sijn dire gelike; 12825Ende u die dienst so wel genoget, Ende u hier dus te blivene voget, Mijn wille es dat ic met u blive Toten inde van minen live.” Tirst dattie andere hadden verstaen 12830Si warens harde blide, sonder waen, Dat Hestor daer boet soe sere Te dienne daer onsen here; Ende ontfingenne goedertierlike Tenen geselle, ende blidelike. 12835Dese twee gebrodere dienden doe Onsen here in die hermitage alsoe Nersteliken alle dage. Ende Lanceloet bleef daer, sonder sage, In sulker maniren vier jaer, 12840Dat geen man was verre no naer Die soe vele hadde gemogen Vasten ende waken gedogen. Ende bidden ende tilike opstaen, Alse Lanceloet dede, sonder waen. 12845Hestor starf in dat vierde jaer, Ende was begraven aldaer. Ende vor Meye opten vichtienden dach Werd Lanceloet siec, so dat hi lach Soe sere siec, dat si u cont, 12850Dat hi daerna meer op ne stont. Alse Lanceloet sach dat hi sterven soude Hi bat den ertscenbiscop alse houde Ende Bleobleherijs also daert quame Dat sine ziele sciede uten lichame, 12855Dat sine ter Joyosergaerden 274 Dragen souden ende daer doen aerden, Ende in die selve tomme lecgen mede Daer Galyont in lach, ende ter selver stede. Ende si beloefdent hem also te doene, 12860Alse sine broders van religione. Vier dage nadien dat Lanceloet Dit aldus versochte es hi doet. Die ertschebiscop was daer niet Alse Lanceloet vander werelt sciet, 12865Sone was Bleobleherijs mede: Si slipen daer buten tere stede Onder enen boem, van groten vake. Bliobleherijs werd irst ontwake, Ende aldaer met sinen ogen toesach, 12870Daer die ertschebiscop lach Ende sliep, hi werd doe begrepen Metter alremeester bliscepen Vander werelt, ende seide tot desen: “Ay God, gebindijt moestu wesen. 12875Al dat ic begere te siene nu Dat sie ic nu, des dankic u.” Tirst dat Bliobleherijs sach Hem slapende lachen daer hi lach, Hem hadde groet wonder van dien, 12880Ende hi begonste hem ontsien, Dat biden viant mochte wesen; Ende hi wectene na desen Alsoe vrindelike ende sochte Als hine gewecken mochte. 12885Alse sine ogen waren ontaen, Ende hine sach, hi seide saen: “Ay broder, ic was bi u begrepen In soe groter bliscepen, Daer gi mi ute gewerpen nu. 12890Waeromme doetdijt, des biddic u?” Bleobleherijs vragede na desen In wat bliscapen hi hadde gewesen? “Ic was in geselscap,” sprac hi, “Van vele inglen, dochte mi, 12895Dat ic noit te gere stede quam Daer ickere alsoe vele vernam; Ende si drogen met groter vart Lanceloets ziele te hemeleward.” Alse Bleobleherijs verstont die sprake 12900Hem wonderde sere vander sake, Ende hi seide: “Nu laet ons gaen, Live broder, ende verstaen Hoet met Lancelote es nu.” Die biscop seide: “Ic ga met u.” 12905Si gingen te Lancelote ende vonden Dat hi versceden was tien stonden. Die ertscebiscop seide: “God, here, Gebindijt moetti sijn embermere. Nu benic des vroet, sekerlike, 12910Dattie ingle van hemelrike Die feeste, daer icse horde wesen, Maecten mitter zielen van desen. Ic merke nu wel in minen moet Dattie penetentie es goet 12915Boven allen saken; ende ic sal Penetencie doen min leven al, Ende des niet laten te genen dagen. Wi moten desen lichame dragen Toter Joyousergaerde 12920Also alsijt bat ende begaerde.” Bleobleherijs sprac: “Gi segt waer.” Si gereitden enen bare daernaer, Daer si op leiden den doden lichame, Ende drogene wech in Gods name, 12925Ende gingen van steden te steden Met pinen ende met moeylijcheden, Dat si te Joyousergarden quamen. Tirst dattie van binnen vernamen Dat Lanceloets lichame daer quam doet, 12930Si gingen alle jegen clein ende groet, Ende weenden ende mesbarden sere. Alsi ontfingen den doden here Daer was soe grote droefhede, Dat al verstormet was die stede; 12935Ende si drogen den lichame vort In die meeste kerke vander port, Ende dadene ter eerden met selker ere Alse betaemde soe groten here. Opten selven dach, alsict vernam, 12940Datter Joyousergarden binnen quam Lanceloets lichame, so quam Bohort Die coninc in die selve port, Die nemmeer geselscaps hadde doe Dan enen riddere ende enen sciltknecht toe. 12945Ende alsi wiste die waerheit das, Dat Lanceloets lichame in die kerke was, Hi ginc te hant ter kerkenward Ende ontecte den lichame metter vard. Ende alsi den lichame sach 12950Van sinen here, die doet daer lach, Hi vel in onmacht opten lichame daer, Ende dreef dat alre meeste mesbaer Dat wesen mochte, om sinen here, Ende clagede daer utermate sere. 12955Nachs was Galyouts tomme ontaen, Die dire ende rike was, sonder waen, Men mochte gene rikere hebben gesien. Ende opten anderen dach nadien Daden si Lanceloets lichame lecgen 12960In die tomme daerwi af secgen. Ende daden lettere scriven mede Optie tomme ter selver stede, Dat lesen mochte die daer quame: “Hier in leget Galyouts lichame, 12965Daermen hier te voren af las Dat hi here vanden vreemden eylande was; Ende met hem leget hier Lanceloet Van Lac, die hier was bracht al doet, Die de beste riddere was van al dien 12970Die doe was iwerinc gesien Binnen den conincrike van Logres, Des sijt seker ende gewes, Ende meer geprijst in allen doene, Sonder allene Galaad sijn soene.” 12975Alse Lanceloets ter eerden was gedaen Men mochte sien comen ende gaen Liede cussen tomme daernare Oftet recht een heildom ware. Die liede vander port vrachden daernaer 12980Bohorde den coninc hoe hi quam daer Soe te poente dat hi was ter stede Daermen Lancelote ter erden dede? Bohort antwerde: “Ic segt u: Int conincrike van Gannes woent nu 12985Een hermite, een goetman, sonder waen, Die mi seide ende dede verstaen, Mochtic mi te comene versinnen Opten dach van heden hier binnen, Hier soude wesen min her Lanceloet 12990Endelike, levende ofte doet. Daeromme benic comen hier naer. Ende ic hebt gevonden waer Alsoe als hijt dede verstaen mi. Om Gode biddic u, dat gi 12995Mi segt waer hi heeft gewesen, Oft ieman weet van desen.” Alse die ertscebiscop heeft gehort Bohorts tale ende sine wort, Doen ginc hi tellen sonder blijf 13000Hoe Lanceloet geleit hadde sijn lijf, Ende hoe Lanceloet sinen inde nam, Ende watter hem te voren af quam. Ende alse Bohort al dit heeft verstaen Hi sprac toten eertscenbiscop saen: 13005”Nadat hi aldus was begeven 275 Ende daerin aldus inde sijn leven Met u, inden dienste ons heren, Sone willic van u niet keren, Maer ic wille mi met u begeven, 13010Ende met u bliven al min leven; Want ic minne die stede sere Om die minne van minen here, Ende hebbe wille dat ic vort sal Mit u hier [bliv]en min leven al. 13015Siet nu willic [hie]r gewillike Dinen onsen [here van] hemelrike.” Alse dien biscop dat werd cont Hi weende van bliscepen tier stont, Ende dancte onsen here van dien 13020Dat hi an Bohorde hadde versien. Sanderdages voren si haerre vaerde Vander Joyouseregarde, Ende sinde sinen riddere te hant, Ende sinen knape, weder in sijn lant, 13025Ende ontboet sinen heden dat si souden Coninc maken wien dat si wouden, Ende dien si waenden dat nutte ware; Hine waende nembermer comen dare. Die coninc Bohort voer in deser wijs 13030Metten bescop ende met Bleobleherijs In hare hermitage hem begeven, Ende bleef met henlieden al sijn leven, Ende aldaer diende onsen here. Van hem te secgene wetic nemmere, 13035Dan hi daer bleef ende starf. Ende sine gesellen alst bedarf Inden daer dus alle haer leven. In vindere nember af bescreven. Ende aldus nemt inde al die sake 13040Daer ic af hebbe gehouden sprake. Ende meester Woutere Mappe, Godweet, Maect hier een inde op dat beheet, Dat hi ne vant te desen male Van Lancelote meer negene tale; 13045Dies makics een inde van al, Soe dat hier nieman af spreken sal Vortmeer in genen dingen, Hine salre logene toe mingen. Ende haddicker af vonden ander saken 13050In hadde dus niet laten min maken. Gode ende Marien, der maget soeten, Biddic dat sijt mi vergeven moeten, Oftic logene hebbe doen verstaen, Daer ic iet ane hebbe mesdaen. Amen. Hier indet boec van Lancelote, dat heren Lodewijcs es van Velthem. |
XXIX. Hestors dood en Lancelots dood en hun aller einde. Nu laat het avontuur verstaan, Toen de strijd te Winchester was gedaan, 12755 En Mordrets kinderen in de scharen Dood, en de andere gevlogen waren Die de vlucht mochten plegen, En de andere dood waren geslagen, Dat te die tijden koning Bohort 12760 Voer te Winchester in de poort Met de macht van zijn lieden, Dat die van de poort niet mochten verbieden. En toen ze dat wisten al bloot, Dat koning Lyoneel, zijn broeder, is dood, 12765 Hij dreef de grootste rouw van die, Die enig man mocht zien; En hij liet met grote waarde Het lichaam doen ter aarde Te Winchester in die stede, 12770 En deed al dat doen daarmede Dat men schuldig was te doen Te die tijden met een koningszoon. Toen die was ter aarden gedaan Bohort liet Lancelot zoeken gelijk 12775 Ver en nabij, al door dat land. En toen hij zag dat men hem niet vond Legde hij Hestor aldus tevoren: “Nadien dat mijn heer is verloren, En we niet van hem kunnen verstaan, 12780 Ik wil te lande varen gelijk, En ge zal varen met mij. Als we daar komen ik wil dat gij Van twee koninkrijken de ene Neemt, en het is u leen; 12785 Welke dat u best vergenoegt nu Te hebben dat hebt u.” En Hestor antwoordde hem daarnaar, Dat hij niet in wil was Dat hij het land van Londen ruimen wou, 12790 Maar dat hij er nog in blijven zou. “En ten eerste dat ik ruim dit land Zal ik tot u komen gelijk, Omdat ge bent de man die nu leeft Daar mijn hart het meest minnen toe heeft.” 12795 Bohort en zijn lieden diergelijk Scheiden daar uit dat koninkrijk Van Londen: en voer in zijn land. En Hestor, zijn neef, reed gelijk Door de bossen hier en daar, 12800 Soms ver, soms nabij, Zoals hem leidde het avontuur, Zodat hij kwam op een uur Te hermitage, daar ge van horen Mocht een deel spreken hiervoor, 12805 Daar Lancelot broeder in was ontvangen. En de aartsbisschop had zo gedaan, Dat Lancelot was een heilig man toen, En las en diende God alzo, En leidde zo’n scherp leven 12810 Van die tijd dat hij was begeven, Dat hij weinig at klein of groot Anders dan bronwater en brood En worteltjes, die hij vinden mocht Aan de rotsen als hij ze zocht. 12815 Toen de broeders hem daar zagen Daar was veel rouw en klagen En tranen en vele wenen Van een en van andere dingen, Want ze hem minden zeer. 12820 Toen zei Hestor: “Lieve heer, Nadien dat ik heb gevonden u In deze dienst daar ge in bent nu, Als in herendienst van hemelrijk, Ik wil mede zijn diergelijk; 12825 En u die dienst zo wel vergenoegt, En u hier dus te blijven voegt, Mijn wil is dat ik met u blijf Tot het einde van mijn lijf.” Ten eerste dat de andere hadden verstaan 12830 Ze waren erg blijde, zonder waan, Dat Hestor daar bood zo zeer Te dienen daar Onze Heer; En ontvingen hem goedertieren Tot een gezel, en blijde. 12835 Deze twee gebroeders dienden toen Onze Heer in die hermitage alzo Naarstig alle dagen. En Lancelot bleef daar, zonder sage, In zulke manieren vier jaar, 12840 Zodat geen man was ver nog nabij Die zoveel had mogen Vasten en waken gedogen. En bidden en tijdig opstaan, Zoals Lancelot deed, zonder waan. 12845 Hestor stierf in dat vierde jaar, En was begraven aldaar. En voor mei op de vijftiende dag Werd Lancelot ziek, zodat hij lag Zo zeer ziek, dat zij u bekend, 12850 Dat hij daarna niet meer op stond. Toen Lancelot zag dat hij sterven zou Hij bad de aartsbisschop alzo te houden En Bleobleherijs alzo daar het kwam Dat zijn ziel scheidde uit het lichaam, 12855 Dat ze hem ter Vreugde tuin 274 Dragen zouden en daar doen ter aarde, En in diezelfde tombe leggen mede Daar Galyont in lag, en terzelfder plaats. En ze beloofden het hem alzo te doen, 12860 Toen zijn broeders van religie. Vier dagen nadien dat Lancelot Dit aldus verzocht is hij dood. De aartsbisschop was daar niet Toen Lancelot van de wereld scheidde, 12865 Zo was Bleobleherijs mede: Ze sliepen daar buiten te ene plaats Onder een boom, van grote slaap. Bleobleherijs was het eerst ontwaakt, En aldaar met zijn ogen toezag, 12870 Daar de aartsbisschop lag En sliep, hij werd toen gegrepen Met de allermeeste blijdschappen Van de wereld, en zei tot deze: “Aai God, gebenedijd moet u wezen. 12875 Alles dat ik begeer te zien nu Dat zie ik nu, dus dank ik u.” Ten eerste dat Bleobleherijs zag Hem slapende lachen daar hij lag, Hij had grote verwondering van die, 12880 En hij begon hem te ontzien, Dat het bij de vijand mocht wezen; En hij wekte hem na deze Alzo vriendelijk en zacht Als hij hem wekken mocht. 12885 Toen zijn ogen waren geopend, En hij zag, hij zei gelijk: “Ay broeder, ik was bij u begrepen In zo grote blijdschappen, Daar ge me uit wierp nu. 12890 Waarom doe je dit, dus bid ik u?” Bleobleherijs vroeg na deze In welke blijdschappen hij had geweest? “Ik was in gezelschap,” sprak hij, “Van vele engelen, leek mij, 12895 Dat ik nooit te gene plaats kwam Daar ik er alzo veel vernam; En ze droegen met grote vaart Lancelots ziel te hemel waart.” Toen Bleobleherijs verstond die spraak 12900 Hem verwonderde zeer van de zaak, En hij zei: “Nu laat ons gaan, Lieve broeder, en verstaan Hoe het met Lancelot is nu.” De bisschop zei: “Ik ga met u.” 12905 Ze gingen tot Lancelot en vonden Dat hij verscheiden was te die stonden. De aartsbisschop zei: “God, heer, Gebenedijd moet ge zijn immermeer. Nu ben ik dus bekend, zekerlijk, 12910 Dat de engelen van hemelrijk Dat feest, daar ik ze hoorde wezen, Maakten met de ziel van dezn. Ik merk nu wel in mijn gemoed Dat de penitentie is goed 12915 Boven alle zaken; en ik zal Penitentie doen mijn leven al, En dus niet laten te geen dagen. We moeten dit lichaam dragen Tot Vreugde tuin 12920 Alzo zoals hij het bad en begeerde.” Bleobleherijs sprak: “Ge zegt waar.” Ze bereidden een baar daarnaar, Daar ze op legden het dode lichaam, En droegen het weg in Gods naam, 12925 En gingen van plaats tot plaats Met pijnen en met moeilijkheden, Zodat ze te Vreugde tuin kwamen. Ten eerste dat die van binnen vernamen Dat Lancelots lichaam daar kwam dood, 12930 Ze gingen alle tegen klein en groot, En weenden en misbaarden zeer. Toen ze ontvingen de dode heer Daar was zo grote droefheden, Dat geheel verstomd was die plaats; 12935 En ze droegen het lichaam voort In de hoofdkerk van de poort, En deden het ter aarde met zulke eer Zoals betaamde zo’n grote heer. Op dezelfde dag, zoals ik het vernam, 12940 Dat te Vreugde tuin binnenkwam Lancelots lichaam, zo kwam Bohort De koning in diezelfde poort, Die nimmer gezelschap had toen Dan een ridder en een schildknecht toe. 12945 En toen ze wisten de waarheid dat, Dat Lancelots lichaam in de kerk was, Hij ging gelijk ter kerke waart En ontdekte het lichaam met een vaart. En toen hij het lichaam zag 12950 Van zijn heer, die dood daar lag, Hij viel in onmacht op het lichaam daar, En dreef het allermeeste misbaar Dat wezen mocht, om zijn heer, En klaagde daar uitermate zeer. 12955 ‘s Nachts was Galyonts tombe geopend, Die duur en rijk was, zonder waan, Men mocht geen rijkere hebben gezien. En op de volgende dag nadien Lieten ze Lancelots lichaam leggen 12960 In de tombe daar we van zeggen. En lieten letters schrijven mede Op die tombe terzelfder plaats, Zodat lezen mocht die daar kwam: “Hierin ligt Galyonts lichaam, 12965 Daar men hier tevoren van las Dat hij heer van de vreemde eilanden was; En met hem ligt hier Lancelot Van Lac, die hier was gebracht al dood, Die de beste ridder was van al die 12970 Die toen was ergens gezien Binnen het koninkrijk van Londen, Dus zij het zeker en gewis, En meer geprezen in alle doen, Uitgezonderd alleen Galaat zijn zoon.” 12975 Toen Lancelot ter aarde was gedaan Men mocht zien komen en gaan Lieden kussen de tombe daarnaar Of het echt een heiligdom was. De lieden van de poort vroegen daarnaar 12980 Bohort de koning hoe hij kwam daar Zo te punt dat hij was ter plaatse Daar men Lancelot ter aarde deed? Bohort antwoordde: “Ik zeg het u: In het koninkrijk van Gannes woont nu 12985 Een heremiet, een goede man, zonder waan, Die me zei en liet verstaan, Mocht ik me te komen verzinnen Op de dag van heden hierbinnen, Hier zou wezen mijn heer Lancelot 12990 Eindelijk, levend of dood. Daarom ben ik gekomen hiernaar. En ik heb het gevonden waar Alzo zoals hij het liet verstaan mij. Om God bid ik u, dat gij 12995 Me zegt waar hij heeft gewezen, Of iemand weet van deze.” Toen de aartsbisschop heeft gehoord Bohorts taal en zijn woord, Toen ging hij vertellen zonder blijf 13000 Hoe Lancelot geleid had zijn lijf, En hoe Lancelot zijn einde nam, En wat er hem tevoren van kwam. En toen Bohort dit alles heeft verstaan Hij sprak tot de aartsbisschop gelijk: 13005 “Nadat hij aldus was begeven 275 En daarin aldus eindigde zijn leven Met u, in de dienst van Onze Heer, Zo wil ik van u niet keren, Maar ik wil me met u begeven, 13010 En met u blijven al mijn leven; Want ik min die plaats zeer Om de minne van mijn heer, En heb wil dat ik voort zal Met u hier blijven mijn leven al. 13015 Zie nu wil ik hier gewillig Dienen Onze Heer van hemelrijk.” Toen die bisschop dat werd bekend Hij weende van blijdschappen te die stond, En dankte Onze Heer van die 13020 Dat hij aan Bohort had voorzien. De volgende dag voeren ze hun vaart Van de Vreugde tuin, En zond zijn ridder gelijk, En zijn knapen, weer in zijn land, 13025 En ontbood ze heden dat ze zouden Koning maken wie dat ze wouden, En die ze waanden dat nuttig was; Hij waande nimmermeer te komen daar. Koning Bohort voer in deze wijs 13030 Met de bisschop en met Bleobleherijs In hun hermitage hem begeven, En bleef met hen lieden al zijn leven, En aldaar diende Onze Heer. Van hem te zeggen weet ik nimmer, 13035 Dan hij daar bleef en stierf. En zijn gezellen zoals het behoeft Eindigden daar dus alle hun leven. Ik vind er nimmer van beschreven. En aldus neemt einde die hele zaak 13040 Daar ik van heb gehouden spraak. En meester Wouter Mappe, God weet, Maakt hier een einde op dat geheel, Dat hij niets vond te deze maal Van Lancelot meer geen taal; 13045 Dus maak ik een einde van al, Zodat hier niemand van spreken zal Voortaan meer in geen dingen, Hij zal er leugens toe mengen. En had ik er van gevonden andere zaken 13050 Ik had dus niet laten minder maken. God en Maria, de maagd lief, Bid ik dat zij het mij vergeven moeten, Of ik leugens heb laten verstaan, Daar ik iets aan heb misdaan. Amen. Hier eindigt het boek van Lancelot dat heren Lodewijcs is van Velthem. |
TEKST Arturs doet
Auteur: Onbekend
Aard: Rijm
BRON ‘s-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 129 A 10
Datum: 1300-1350
Omvang: 13054 verzen
Opm.: Het handschrift staat bekend als de zgn. Haagse Lancelot-codex. Deze bevat in totaal 2+241+2 bladen en per blad 3 kolommen. Het totaal aantal verzen bedraagt 87296. Arturs doet bevindt zich op fol. 201-238. De codex bevat achtereenvolgens: Boek II: het vervolg van de Roman van Lancelot (fol. 1-99, vs. 1-36947), Roman van Perchevael (fol. 100115, vs. 36951-42546), Roman van Moriaen (fol. 116-128, vs. 42547-47262); Boek III: Queeste van den Grale (fol. 129-158vc, vs. 1-11160), Wrake van Ragisel (verkorte versie) (fol. 158vc-166, vs. 1116114580), Roman van den riddere metter mouwen (verkorte versie) (fol. 167-177, vs. 14581-18602), Walewein ende Keye (fol. 178-187, vs. 1860322270), Lanceloet en het hert met de witte voet (fol. 188-190rb, vs. 22271-23126), Roman van Torec (fol. 190rc-200, vs. 23127-26980); Boek IV: Arturs doet (fol. 201-238, vs. 1-13054). Boek I, met het begin van de Roman van Lancelot, is verloren gegaan.
EDITIE W.J.A. Jonckbloet (ed.): Roman van Lancelot, (XIIIe eeuw). Naar het (eenig-bekende) handschrift der Koninklijke Bibliotheek, op gezag van het gouvernement uitgegeven. ‘s-Gravenhage, 1846-1849. dl. 2, 187-275.
Status: Kritisch
MNW-nr: 797
Opm.: Er is gebruik gemaakt van de gedigitaliseerde versie van Jonckbloets uitgave die tot stand kwam aan de KU Nijmegen. Deze elektronische versie bevat enkele kleine verschillen met de editie van Jonckbloet. Niet overgenomen werden: het trema, het uitroepteken, de clausstreep en het commentaar “(sic)”; voorts springt de tekst nergens in.
BRONNEN ‘s-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 129 A 10
Zie verder: http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en : http://www.volkoomen.nl/