De jeeste van Walewein en het schaakbord
Over De jeeste van Walewein en het schaakbord
Penninck en Pieter Vostaert, Arthur roman om een schaakbord te halen, Walewein, Keye, avonturen, Percheval, Ywein, Lancelot, serpenten, jonkvrouwen, koningen, ridders, kastelen.
Editie G.A. van Es. Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/penn002jees01_01/colofon.htm
Bewerkt door Nico Koomen.
|
Roman van Walewein. ‘Vanden coninc Arture Es bleven menighe avonture Die nemmer mee ne wert bescreven. Nu hebbic ene scone up heven 5 Consticse wel in twalsche vinden Ic soudse jou in dietsche ontbinden: Soe es utermaten scone! Alle die ingle vanden trone Moeten mi gheven herte ende sin 10 Ende zulke wijsheit daer in Ende minen sin also ghestarken Dat sire doghet in moeten marken Alle diese zullen horen. God die dor ons was gheboren 15 Ende vanden stene maecte broot Verlene mi die wijsheit so groot Indesen bouc, sonder meswende Van beghinne toten ende! Dies biddic Gode dor zine ghenaden 20 Dat hi mi vergheve die mesdaden Die ic an dese redene doe Bede spade ende vroe.’ Dies bat Penninc diene maecte Ende menighen nacht daer omme waecte 25 Eer hijt vant in zijn ghedochte Dat hi den boec ten ende brochte Daer hi tbeghin of heift gheseit. Nu bid hi u up hovescheit [8] Dat ghi zwighet altemale: 30 Hi sal u vort die scone tale Segghen, al wert het hem te zure Vanden coninc Arture. Die coninc Artur sat tenen male Te Carlicen in zine sale 35 Ende hilt hof na coninc sede Also hi menichwerven dede Met een deel zire man Die ic niet wel ghenomen can: Ywein ende Perchevael 40 Lancheloot ende Duvengael Entie hoofsche Walewein - Sijn gheselle was daer ne ghein - Ooc was daer Keye die drussate. Daer die heren aldus saten 45 Naden etene ende hadden ghedweghen Also hoghe liede pleghen Hebben si wonder groot vernomen: Een scaec ten veinstren in comen Ende breedde hem neder uptie aerde. 50 Hi mochte gaen spelen dies beghaerde. Dus laghet daer uptie wile doe. Daer ne ghinc niemen of no toe Van allen gonen hoghen lieden. Nu willic u tscaecpel bedieden: 55 Die stapplen waren root goudijn Entie spanghen zelverijn. Zelve waest van elps bene Wel beset met dieren stene. Men seghet ons in corten worden: 60 Die stene die ten scake behorden Waren wel ghewaerlike Beter dan al Aerturs rike. Dus saghen zijt alle die daer waren. [9] Metten hieft up ende es ghevaren 65 Weder dane het quam te voren. Dies adde die coninc Artur toren Ende sprac: Ԃi mire coninc crone Dit scaecspel dochte mi so scone! Maerct ghi heren ende siet 70 Hen quam hier sonder redene niet. Die up wille sitten sonder sparen Dit scaecspel halen ende achter varen Ende leverent mi in mine hant Ic wille hem gheven al mijn lant 75 Ende mine crone na minen live Willic dat zijn eghin blive.զnbsp; Van alden heren die daer waren Sone durster een niet varen. Si saten alle ende zweghen stille. 80 Die coninc seide:’’Wie so wille Goet rudder in mijn hof betalen Hi sal mi dat scaecspel halen Of wine ghecrighen nemmermere Vandesen daghe voort wert mere 85 Laten wijt ons aldus ontfaren.’ Noch zweghen si alle die daer waren. Daer ne antworde noyt een van worde. Alse die coninc dit verhorde Sprac hi: ‘di mire coninc crone 90 Ende biden here vanden trone Ende bi al diere ghewelt Die ic ye van Gode helt Ne wille mi niemen tscacspel halen Ic sect jou allen in corter talen 95 Ic salre selve achter riden. Ic [ne] wils niet langher onbiden Eert mi alte verre ontfaert. Ic bem die gone diet beghert Dat ict weder halen sal [10] 100Mine lette ramp ende ongheval Eer ic meer te Carlicen kere Of ic blive doot inde ghere. Ic salre jou mede doen die ere: Ic soude met rechte zijn jou here 105 Nu salic zijn jouwer alre knecht.’ Deer Walewein die nu ende echt In dogheden es ghetrect voort Hi scaemde hem als hi dit hoort Datter niemen was soghedaen 110 Die dat belof durste anevaen Van sinen here den coninc Ende hi trac voort metteser dinc Ende seide: ‘Coninc Artur here Die worde die ghi heden ere 115 Seid, die hebbic wel verstaen: Die jou ghelof wille anegaen Suldi houden also ghi seit te voren Dien eet die ghi hebt ghezworen?’ Die coninc andworde mettien: 120 Ԋa ic, so moete mi goet ghescien! Ware enich rudder bin minen hove So starc of van zulken love Diet mi leverde in mine hant Ic wille hem gheven al mijn lant 125 Ende mine crone na minen live Willic dat zijn eghijn blive. Dies ne keric heden mijn wort.զnbsp; Alse die here Walewein dit hort So dede hi zine wapene ghereiden 130 Ende wapende hem al sonder beiden Ende seide: ‘Vindict in enich lant Ic saelt u leveren in uwe hant So helpe mi God die u gheboot Of ic blive in den wille doot! 135 Dies sijt seker ende ghewes.ռo:p> [11] Als Walewein ghewapent es Brochtemen hem Gringholetten voren Dien hi lief adde ende vercoren In sinen sin vor alle paerde 140 Ende hi sater up, die onvervaerde Ende seinde hem metter rechter hant. Doe nam orlof die wigant An coninc ende an coninghinne Ende an alle diere waren inne 145 Metten coninc indie zale. Si antworden altemale: ‘Vaert! God onse alre here Verde jou van lachtre ende van zere Ende late jou dinc ten besten comen!’ 150 Als hi orlof adde ghenomen Reet hi wech met deser tale Ende die daer bleven in die zale Waren vul van haren moede Ende seiden: ‘Verghinct hem tongoede 155 Bi Gode ende biden goeden daghe Hi souds hebben clene claghe Dat hi die dinc dar anevaen Die ne gheen man dar bestaen No noit kerstijn horde tellen 160 Dat si yewer oyt ghevellen. Dies dinct hi ons zijn onvroet.ՠ ‘Here Walewein, siet wat ghi doet’; Sprac die coninc tsinen neve ‘Ende hoort den raet dien ic u gheve 165 - Een sot mach enen vroeden wel raden Van dat hem mach staen te staden - Emmer wacht u ende u paert Dat ghi niet so na ne vaert Den scake dat ghijs hebt toren.’ [12] 170Deer Walewein hi slouch met sporen Gringolette al dat hi mach. Ende als deer Keye dat versach - Nu moghedi horen Keyes tale - Hi liep ten veinstren vander sale 175 Ende riep: ‘Here Walewein, maerct ende verstaet: Haddi ghenomen enen draet Ende hadde den ant scaec ghestrect So mochtijt nu hebben ghetrect Dat u niet ne ware ontvaren.’ 180 Deer Walewein seide: ‘wildi ontbaren Heer Keye, van uwen quaden scerne Ic bads u utermaten gherne Ende laet mi hebben mine avonture! Es soe soete of es soe zure 185 Comt soe te goede ofte te quade Here Keye, ic ne roups u niet te rade.զnbsp; Dus reet hi henen metter vaert Stoutelike als een liebaert. Deer Keye seide:’Sԓlaet met sporen 190 Heer Walewein, het hout daer voren Tscaecspel; hen dar jou niet ontvaren.ՠ Die coninc ende die met hem waren Si seiden: ‘Here Keye, waert u ghevouch Deser talen hebwi ghenouch. 195 Twine lati den rudder varen Daerne God moete bewaren? Ghine waert zelve niet so ghedaen Dat ghi tghelof durst anegaen Dat hi an hem hevet ghesleghen.’ 200 Walewein reet wech ende zi zijn bleven In harde menigherande tale Omme Waleweyne binder zale. Die coninc entie coninghinne Ghinghen boven ten hoghen tinne 205 Ende saghen achter Waleweyne. [13] Daer ne was no groot no cleyne Sine liepen ten veinstren harentare Ende saghen uut ende namen ware Warewaert Walewein henen soude. 210 Hi reet met crachte ende met ghewoude Als die gone die niet ne spaert Achter tscacspel dat vorem vaert Bi wilen hoghe, bi wilen neder Bi wilen voort, bi wilen weder 215 Bi wilen verre, bi wilen bi. Over waerhede seghet men mi. Dus zaghet dere Walewein vor hem gaen Ende hadt wel metter hant ghevaen Maer hi liet dor der gore tale 220 Die boven laghen in die zale: Hadsine sien daer achter vaen Endt hem danne ware ontgaen Si mochter mede hare sceren maken. Hine liet om el ne ghene zaken. 225 Dus reet hi wech al zinen telt Deer Waleweyn, up een scone velt. Doe quam hi in ene valeyde. Doe stont die coninc ende seide: ‘Here Walewein, God moet u gheleyden! 230 Mijn oghen moeten hier van u sceiden Sine connen jou langher niet ghezien.’ Hi keerden omme ende ghinc mettien Entie heren alle te male Vanden veinstren in die zale 235 Ende spraken alle ghemeenlike: ‘Here Walewein, God van hemelrike Verde jou van lachtre ende van scaden Ende van dorperliken daden Ende late jou behouden wederkeren 240 Metten scaecspele tuwer eren.’; Doe namen si ander tale an hant. [14] Ende hi reet wech, die wigant Na tscaec daer hi omme uut was comen. Mettien hevet Walewein vernomen 245 Enen berch vor hem staen: Hi dochtem toten hemele gaen! Doe sprac hi daer hine vint: ‘Help God, Sinte Marien kint Waerwaert mach ic varen omme? 250 Inne zie wech, no recht no cromme Daer ic den scake volghen mach. Nune sach ic noyt so drouven dach Als dat mi nu sal ontvaren.զnbsp; Mettien wart Walewein gheware 255 Sciere waer die berch ondede Daer tscaec in voer ende hi mede. Die berch die werts sciere gheles Als Walewein daer binnen es: Dat gat [dat] te voren was open 260 Wert nu sciere toe gheloken. Ende Walewein moeste daer binnen bliven Allene sinen rouwe driven In enen berch die donker es! Dies zijt zeker ende ghewes. 265 Hine horde daer creature ne ghene: Inden berch waren stene Daer hi jeghen mochte spreken! Wel na dochte hem therte breken Dat hi tscaec adde verloren. 270 Die rouwe ghinc hem verre te voren Dat hijt so verre hevet ghesocht Ende in so zwaerre pinen [es] brocht. Dies was hi zere tonghemake Ende peinsde menigherande zake. 275 Hi seide: ‘Al ware die berch ondaen Ende ic hier ute mochte gaen Quamic zonder scaec te hove [15] Ic worde gheworpen buten love. Ic bem vroet van zulken zaken. 280 Men soude sceren niet mi maken. So wel kennic den here Keyen. Van hem souds mi meest verneyen. Mi ware liever soudic sterven Ende in desen berch verderven 285 Also ic wane dat ic sal Mine helpe God ende goet gheval!’ Des nacht doghedi groot verdriet Van navons dat die sonne liet Haer scinen tes soe weder up ghinc. 290 Deer Walewein, die jonghelinc Hi viel in knieghebede terre waerf Ende seide: ‘God die dor ons staerf Ende om ons coret die bitter doot Nu helpt mi, here, uut deser noot! 295 Waric yewer in een plein.’ Sprac die rudder Walewein ‘Al waren si ‘s om mi ghestaen Ende si mi alle wilden slaen Ic sette mi jeghen hem ter were |
Roman van Walewein. [7] ‘Van de koning Artur Zijn nagebleven menige avonturen Die nimmermeer nee worden beschreven. Nu ben ik een mooie begonnen 5 Kon ik het wel in het Waals vinden Ik zou het u in Dietse verhalen: Het is zo uitermate mooi! Alle engelen van de hemel Moeten me geven gevoel en helderheid van geest 10 En zulke wijsheid daarin En mijn geest alzo versterken Dat zijn deugd men erin mag merken Allen die het zullen horen. God die door ons was geboren 15 En van de stenen maakte brood Verleent me die wijsheid zo groot In dit boek, ononderbroken Van begin tot het einde! Dus bid ik God door zijn genade 20 Dat hij me vergeeft die zonden Die ik aan dit verhaal doe Het hele verhaal door.’ Aldus bad Penninck die het maakte En menige nacht daarom waakte 25 Eer hij het vormde in zijn gedachte Dat hij het boek ten einde bracht Daar hij het begin van heeft gezegd. Nu bidt hij u op hoffelijkheid [8] Dat ge zwijgt allemaal: 30 Hij zal u voort dat mooie verhaal Zeggen, al wordt het hem te zuur Van de koning Artur. De koning Artur zat op een zekere keer Te Carlioen in zijn zaal 35 En hield zitting naar konings zede Alzo hij menigmaal deed Met een deel van zijn leenmannen Die ik niet goed noemen kan: Ywein en Percheval 40 Lancelot en Duvengael En die hoffelijke Walewein - Zijn metgezel was daar nee geen - Ook was daar Keye de drost. Daar die heren aldus zaten 45 Na het eten hadden ze gewassen Alzo hoge lieden plegen Hebben ze wonder groot vernomen: Een schaakspel ter venster in komen En strekte zich uit op de aarde. 50 Hij mocht gaan spelen die het begeerde. Dus lag het daar op dat ogenblik toen. Daar nee verroerde niemand zich Van al diegene hoge lieden. Nu wil ik u het schaakspel aanduiden: 55 Die poten eronder waren van rood goud En de opstaande randen van zilver. Zelf was het van ivoor Goed bezet met dure schaakstukken. Men zegt het ons in korte woorden: 60 Die stenen die te schaakspel behoren Waren wel waarlijk Kostbaarder dan al Arthur’s rijk. Dus zagen zij het allen die daar waren. [9] Meteen hief het op en is gegaan 65 Weer terug het kwam tevoren. Dus had die koning Artur toorn En sprak: Ԃij mijn koningskroon Dit schaakspel leek me zo mooi! Merk op gij heren en ziet 70 Het nee kwam hier zonder redenen niet. Die op wil staan onverwijld Dit schaakspel halen en achternagaan Ende leveren het me in mijn hand Ik wil hem geven al mijn land 75 En mijn kroon na mijn leven Wil ik dat het zijn eigendom blijft.’ Van alle heren die daar waren Zo nee durfde er een niet te gaan. Ze zaten allen en zwegen stil. 80 De koning zei: ‘Wie zo wil Doorgaan voor een goede ridder in mijn hof Hij zal me dat schaakspel halen Of we krijgen het nimmermeer Van deze dag af nu voortaan 85 Laten wij het ons aldus ontkomen.ՠ Noch zwegen ze allen die daar waren. Daar nee antwoordde nooit iemand een woord. Toen de koning dit bemerkte Sprak hij: ‘Gij mijn koningskroon 90 En bij de heer van de hemel En bij al die macht Die ik ooit van Gods wege uitoefende Nee wil me niemand het schaakspel halen Ik zeg het alles in korte bewoordingen 95 Ik zal er zelf achternagaan. Ik wil niet langer afwachten Eer het me al te ver ontkomt. Ik ben diegene die het begeert Dat ik het terug halen zal 100 [10] Me belet ramp en ongeval Eer ik meer te Carlioen terugkeer Of ik blijf dood in dat verlangen. Ik zal er u eer mee doen: Ik zou met recht zijn uw heer 105 Nu zal ik uw aller knecht zijn.’ Daar Walewein die nu steeds In deugden is voorgetrokken Hij schaamde zich toen hij dit hoorde Dat er niemand was zodanig 110 Die de belofte durfde aan te gaan Van zijn heer de koning En hij ging naar voren met deze zaak En zei: ‘Koning Artur heer De woorden die ge heden eerder 115 Zei, dit heb ik wel begrepen: Die uw belofte wil aangaan Zal ge het houden zoals ge tevoren zei Die eed die ge hebt gezworen?’ De koning antwoordde meteen: 120 Ԋa ik, zo mag me goed geschieden! Was er enige ridder binnen mijn hof Zo sterk of zo voortreffelijk Die het me leverde in mijn hand Ik wil hem geven al mijn land 125 En mijn kroon na mijn leven Wil ik dat het zijn eigendom blijft. Dus nee verander ik heden mijn woord.’ Toen de heer Walewein dit hoorde Zo liet hij zijn wapens bereiden 130 En wapende hem al zonder te talmen En zei: ‘Vind ik in enig land Ik zal het u geven in uw hand Zo helpt me God die u gebood Of ik blijf ondertussen dood! 135 Dat is zeker en gewis.’ Toen Walewein gewapend was [11] Bracht men hem Gringolet voor Die hij lief had en uitgekozen In zijn geest voor alle paarden 140 En hij sprong erop, die onvervaarde En zegende zich met de rechterhand. Toen nam verlof die held Aan koning en aan koningin En aan alle die er waren in 145 Met de koning in die zaal. Ze antwoordden allemaal: ‘Ga! God onze aller heer Houdt u ver van schande en van pijn En laat uw zaak ten beste komen!’ 150 Toen hij verlof had genomen Reed hij weg na dat gesprek En die daar bleven in de zaal Waren in hevige opwinding En zeiden: ’Verging het met hem slecht 155 Bij God en met goede dagen Hij zou weinig reden hebben om te klagen Omdat hij die zaak ding durft aan te vangen Dat nee geen man durft te doen Nog nooit een christen hoorde vertellen 160 Dat ze ergens ooit gebeuren. Dus denkt hij wij zijn onverstandig.’ ‘Heer Walewein, ziet wat ge doet’ Sprak die koning tot zijn neef En hoor de raad die ik u geef 165 - Een zot mag een wijze wel aanraden Van dat hem tot voordeel mag staan - Let steeds met zorg op u en uw paard Dat ge niet zo dichtbij gaat Het schaakspel zodat ge hebt toorn.’ [12] 170 De heer Walewein hij sloeg met sporen Gringolet zo spoedig mogelijk. En toen dat daar Keye zag - Nu mag ge horen Keye ’s taal - Hij liep te venster van de zaal 175 En riep: ‘Heer Walewein, let op en versta: Had ge genomen een draad En had ge het aan het schaakspel gestrekt Dan kon ge nu hebben getrokken Dat het u niet nee was ontkomen.’ 180 Daar Walewein zei: ԗil ge ontberen Heer Keye, van uw slechte scherts Ik bad het u uitermate graag En laat me hebben mijn avontuur! Is het zoet of is het zuur 185 Komt het me te goede of te kwade Heer Keye, ik nee vraag u niet om raad.’ Dus reed hij met haast weg Onbevreesd als een leeuw. Daar Keye zei: ‘Sla met sporen 190 Heer Walewein, het bevindt zich daar voren Het schaakspel; het kan u niet ontkomen.ՠ De koning en die met hem waren Ze zeiden: ‘Heer Keye, als u het belieft Deze praatjes hebben we genoeg. 195 Waarom liet ge de ridder niet gaan Daar hem God mag beschermen? Ge was zelf niet van zo dapper Dat gij de belofte durfde aan te gaan Dat hij op zich heeft genomen.’ 200 Walewein reed weg en zij zijn gebleven Met zeer verschillende gesprekken Om Walewein binnen de zaal. De koning en de koningin Gingen boven te hoge trans 205 En keken Walewein achterna. [13] Daar was nog groot nog klein Ze liepen ten venster hier en daar En keken uit en namen waar Waarheen Walewein heen zou. 210 Hij reed met kracht en met geweld Als diegene die zuinig is op zijn krachten Achter het schaakspel dat voor hem uit gaat Soms hoog, soms laag Soms voort, soms terug 215 Soms ver, soms dichtbij. Voor waarheid zegt men mij. Dus zag het daar Walewein voor hem gaan En had het bijna met de hand gevangen Maar hij liet het na door diegene zijn taal 220 Die boven lagen in de zaal: Had hij gezien en daarna gevangen En het hem dan was ontsnapt Ze mochten ermee hun spot drijven. Hij liet het om geen andere reden na. 225 Dus reed hij weg in draf Daar Walewein, op een mooi veld. Toen kwam hij in een vallei. Toen stond de koning op en zei: ‘Heer Walewein, God moet u begeleiden! 230 Mijn ogen moeten hier van u scheiden Ze kunnen u niet langer zien.’ Hij keerde zich om en ging meteen En die heren allemaal Van het venster in de zaal En spraken allen algemeen: 235 ‘Heer Walewein, God van hemelrijk Hoed u van schande en van schade En van onbeschaafde daden En laat u behouden weerkeren 240 Met het schaakspel tot uw eer.’ Toen begonnen ze een ander gesprek. [14] En hij reed weg, die held Naar het schaakspel daar hij om uit was gekomen. Meteen heeft Walewein vernomen 245 Een berg voor hem staan: Het leek hem tot de hemel te gaan! Toen sprak hij daar hij het vindt: ‘Help God, Sint Maria ‘s kind Werwaarts mag ik eromheen gaan? 250 Ik zie geen weg, geen rechte of kromme Daar ik het schaakbord volgen kan. Tot nu toe heb ik nog nooit zo’n droevige dag beleefd Als dat me nu zal ontkomen.’ Meteen werd Walewein gewaar 255 Plotseling waar de berg zich opende Daar het schaakspel in voer en hij mede. Die berg die werd snel gewoon Als Walewein daarbinnen is: Dat gat dat tevoren was open 260 Werd nu snel dicht gesloten. En Walewein moest daarbinnen blijven Alleen zijn verdriet uiten In een berg die donker is! Dat is zeker en gewis. 265 Hij hoorde daar creaturen nee geen: In de berg waren stenen Daar hij tegen mocht spreken! Bijna leek hem het hart te breken Dat hij het schaakspel had verloren. 270 De smart overweldigde hem Dat hij het zover heeft gezocht En in zo’n zware ellende is gebracht. Dus was hij zeer te ongemak En peinsde menigerhande zaak. 275 Hij zei: ‘Al was die berg geopend En ik hieruit kon gaan Kwam ik zonder schaakspel te hof [15] Ik verspeel alle eer of roem. Ib ben bekend van zulke zaken. 280 Men zou scherts met me maken. Zo goed ken ik de heer Keye. Van hem zou me meest verdrieten. Het is me liever dat ik zou sterven En in deze berg dood gaan 285 Alzo ik vermoed dat ik zal Als God me niet helpt en gunstig lot!’ Die nacht gedoogde hij groot verdriet Van ‘s avonds dat de zon liet Haar schijnen tot ze weer opging. 290 Daar Walewein, de jongeling Hij viel in kniegebed bij die gelegenheid En zei: ‘God die door ons stierf En om ons koos de bittere dood Nu help me heer, uit deze nood! 295 Was ik ergens in een vlakte’. Sprak die ridder Walewein ‘Al stonden er honderd om mij En ze me allen wilden slaan Ik zette me tegen hen te verweer |
|
300 Metten scilde ende metten spere! Hier moetic sterven dor die noot Sonder slach ende sonder stoot! Dies bem ic tonghemake zere.’ Dus claghede Waleweyn, die here. 305 Hi seinde hem ende es up ghestaen Ende ghinc te Gringoletten zaen Ende stac den breidel an sinen arme Ende riep wel dicken ‘o wi, wacharme!’; Omdat hi tscaecspel hadde verloren. 310 Die rouwe ghinc hem alles te voren. Dat was tmeeste dat hem daert. Doe nam hi zinen breidel ter vaert Ende doolde in gonen berch allene [16] Hi ende Gringolet zijn wrene 315 So langhe dat hi sach van verren Den dach ghelijc ere sterren. Ende jeghen dat licht es hi comen Ende hevet een serpents nest vernomen Daer ᩩijᠪonghe in laghen ende sliepen 320 Die so groot waren dat si liepen Der waert dat si wesen wilden. Wat radi Waleweine, den milden Te doene, na dat es comen? Doch ne hevet hi niewer vernomen 325 Toude serpent: hi was ghevaren Buten berghe hem ghenaren Ende halen daer si bi souden leven Sine jonghe, die waren bleven Achter ende als dit Walewein sach 330 Ne weet hi wat hi best doen mach. Maer hi haeste hem ende trac zijn zwaert Ende tert hem bet an ter vaert Ende slouch middel inden hoop. Dat outste hadde den quaetsten coop 335 Want hi cloofdet mids ontwe. Den andren dedi so wee Dat het daer omme sterven moet. Den derden slouch hi of enen voet. Dat vierde sette hem ter were 340 Ende hadde te Waleweine grote ghere. Het ontspranc met groten vake: Het was ghewect met onghemake. Het was zere fel, al waest cleyne Ende scoot upten here Waleweine 345 Bede met claeuwen ende met tanden. Deer Walewein weerde hem metten handen Ende metten zwaerde ende metten scilde Weerde hem Walewein, die milde Dapperlike metter vaert [17] 350Als die gone die begaert Tserpent te dodene ende hine can. Het was gheleghen in enen dan Daer noit wijf no man was comen. Tserpent hevet zinen staert ghenomen 355 Ende slouch Waleweine so harde Dat hi neder viel up die aerde Al waest hem te doene leet. Doe scoot hi up ende nam ghereet Tserpent vaste met beden handen 360 Boven ende beneden biden tanden Ende scuerde hem zinen bec so wide Dat hem thovet hinc in twier side. Doe haesti hem ende vinc ten zwaerde Deer Walewein, die onvervaerde. 365 Maer tander serpent, dat hadde verloren Sinen voet: het hevet vercoren Gringoletten, seer Waleweins paert Ende maecte hem vaste darewaert. Mettien heift Gringolet vernomen 370 Waer tserpent es totem comen Ende hevet sinen voet verheven Ende den serpente enen ghegheven Wel te pointe jeghen tbeste been Dat hem vlooch mortelinghe ontween. 375 Doe moest vallen up die aerde Ende Walewein quam metten zwaerde Ende nam hem tleven haestelike. Doe danctijs Gode van hemelrike Dat hi hem aldus es ontgaen. 380 Te Gringolette quam hi zaen Ende sette hem in zijn ghereide Ende reet wech al zonder beide Daer waert dat hi den dach sach baren. Nu moetene Onse Vrouwe bewaren! 385 Aldus reet hi den berch dore [18] Tote hi quam vor ene score Daer die berch ghescoort es. Toude serpent was wel gheles Daer te vaerne uut ende in 390 Want het haelder zijn ghewin Daert altoos bi moeste leven Ende sine jonghe die waren bleven Achter hem doe hetse liet. Ende alst Walewein comen siet 395 Sone was hijs bore blide Ende trac hem an ene side Dat hetne niet ne mochte sien. Hi ghereedde hem ende vinc mettien Bede ten scilde ende ten spere 400 Ende hi reedde hem vaste ter were: Hi greep den scacht met beden handen Ende ghinc vor die scuere standen Ende keerde den ort ter scuere waert. Ende gont serpent dat quam ter vaert 405 Ende waende liden sonder were, Ende Walewein gheraket metten spere So wel dat hijt stac al dore Dat het viel neder in die score Tserpent, ende began hem recken. 410 Walewein waende ute trecken Den scacht ende hi was mids ontwe! Dat trensoen dede den serpente wee Dat hem tvier ter kele uut scoot: Doe waende Walewein wel wesen doot 415 Vander hitte vanden viere. Hi ghinc an sine side sciere Ende liet die grote blaexeme liden Die daer vlooch in allen siden Enten serpente uter kele scoot 420 Om die anxene vander doot. Ware hem zijn staert niet buten bleven [19] Het adde Walewein ghenomen tleven: Hi hevet brocht in zulker noot. Gont serpent slouch slaghe groot 425 Metten sterte jeghen die stene Dat si vielen groot ende cleine In beden siden vander scuere. Daer mochten drie rudders riden duere Duer tgat dat serpent hadde ghemaect. 430 Hadt Waleweine also gheraect Ic wane hi waerre doot bleven Al haddi ‘danne leven. Deer Walewein stont ende louch Ende seide: ‘Dits wel mijn ghevoech 435 Tserpent heift mi die porte ondaen! Nu mach ic uten berghe gaen Ende henen riden daer ic wille.զnbsp; Tserpent ne lach niet langhe stille: Dat trensoen dede hem onsochte 440 Het stont up so het eerst mochte Ende scoot upten here Waleweyne. Tserpent was groot ende hi was cleyne! Het quam bernende als een vier: Hen sach nieman so lelijc dier! 445 Alst Walewein sach, wart hi vervaert Ende hi vergat zijn goede zweert Want hem uter hant ontgleet. Dat was hem sident herde leet: Hine wiste noyt hoe hijt verloos. 450 Tserpent Waleweyne vercoos Om te deerne so het meest mach: Het gaf hem herde menighen slach Metten staerte al tenden een Wel Ḹᠷaerven eer het ghefeen: 455 Het was up hem verbolghen zere! Mettien naemt Waleweine, den here In sinen staert ende soudene draghen [20] Sinen jonghen ende latene cnaghen: Up dat so liet hettene leven. 460 Maer God hevet hem tgheluc ghegheven Dat hise te voren slouch alle doot. Walewein was in groter noot: Haddi vor tserpent ghestaen Also hi bachten hevet ghedaen 465 Hi ware verbernt altemale Sonder enighe wedertale. Gringolet dat ne conste gheduren Binnen den mure: het liep ter scuren Ute ende ghinc an ene side. 470 Dies was Walewein onblide! Hi bleef allene ende onberaden Hem ne stont niemen te staden; Hi seide: ‘Die duvel hout mi ghevaen So vaste, in can hem niet ontgaen; 475 Ende metten staerte so ghebonden Mochtic belyen mine sonden So waric blide vor mine doot. Die selve God die mi gheboot Hi moet mi helpen ende beraden 480 Ende staen mire zielen te staden Want mijn leven es ghedaen.’ Tserpent ne lette niet sonder waen Ende vlooch danen metter vaert Ende drouch Walewein in zinen staert 485 Voortwaert in enen nauwen pat. Walewein was vander pinen mat Die hem tserpent hadde ghedaen. Mettien so bleeft ghevaen Tenen ghate; het ne mochte niet duere: 490 Het was te nauwe buten muere. Nochtanne waester dicke dor comen Maer trensoen hevet hem benomen Dat hem bleef stekende in de zide. [21] Doeet Walewein sach, was hi blide. 495 Hi seide: ԇ’Gd here dor uwe doghet Also waerlike als ghi wel moghet So moeti mi here heden Jeghen dit felle serpent bevreden Dat mi desen anxt hevet ghedaen.’ 500 Dus moeste Waleweyn ghinder staen. Si waren ghevaen onder hem beden So vaste, sine mochten niet sceden No weder achter gaen no vort. Walewein mochte cume een wort 505 Spreken: hi was so zere ghebonden Met tserpents staerte tien stonden. Het heveten brocht in groter noot Ende gaf hem herde menighen stoot Metten staerte jeghen die stene 510 Bi wilen groot, bi wilen clene Ende heveten in enen pit ghesteken Dat hi cume mochte spreken No gheen let verbrawen. Tserpent scuerde metten clauwen 515 Walewijns wapine te dien stonden. Ooc es hi in zinen staert ghewonden Ende so vaste daer in ghevaen Cume sal hi meer ontgaen Vander pine daer hi in es 520 Deer Walewein, sijt seker des. Hi verloste sine ene hant Doe taste hi om zinen brant An zine side: hi was verloren! No weder sider no daer voren 525 Ne quam Walewein in zulker noot. Nu alreerst waendi bliven doot. Doe tasti voort an sine side Ene misericorde: dies was hi blide! Hi dankets Gode; hi hads te doen [22] 520 Doe tracse uut Walewein, die coene Ende stac na tserpent harentare. Hi dede hem harde clene dare Ende het ne mochte hem niet versluten. Hadt zijn hovet ghehadt buten 535 Het ware hem tonneren vergaen Dat hijt soude steken of slaen. Bedi hevet Walewein te doene Wel der helpen vanden trensoene Dat serpent dus ghevaen hevet. 540 Walewein, die met pinen levet - Hine mochte waer met ere hant - Die misericorde nam die wigant Daer hi tserpent mede stac Sodat hem zijn herte brac 545 Ter navelen no min no mee. Tserpent creesch lude: hem was wee Omme die anxene vander doot. Noch was Waleweins anxene groot: Hi lach onder tserpents voet. 550 Uter wonde quam ghelopen tbloet Up hem heter dan een vier. Walewein sprac: ‘Dit nes gheen dier; Het es die duvel uter hellen Die hier comt ende wille mi quellen 555 Ende hevet mi desen anxt ghedaen! Ende noch ne can ics niet ontgaen Al eest gherovet vanden live. Ende al waric sterker dan si vive Sone mochtic mi niet beraden 560 Ic ne moet sieden ende braden - Die duvel hevet mi so ghebonden - Int bloet dat comt uut deser wonden. Het dinct mi heter dan een vier!’ Aldus lach Walewein onder dat dier 565 Inden pit, onder tserpents bloet [23] Dat hem ten scoudren over woet. Dus dede hem tserpent groten pant. Deer Walewein trac uut metter hant Die misericorde metter vaert 570 Ende hieu up tserpents staert Tote hine altemale ontknochte Ende hem zelven uter pinen brochte Die hem tserpent hadde ghedaen. Maer God danc hi es ontgaen! 575 Ende hi dankets blidelike Gode van hoghen rike. Doe was hi blide, doe hi dat sach Dat tserpent also doot lach Dat hem die anxene hadde ghedaen 580 Ende hi hem aldus es ontgaen. Hi seide:’Ic ne wille niet sorghen Dattu heden ofte morghen Enen andren sult doen verdriet. Ic hope, dat ne ghevalt di niet. 585 Ic sal di eer die voete of slaen.’ Hi haeste ende als hijt hadde ghedaen Sprac hi: ‘ic hope an onsen here Dune dwinghes mensche nemmermere Alstu hier vormaels heves ghedaen. 590 Het ne mochte niet vordi ghestaen Mijn goede halsberch vander aventuren Hine mochte niet vordi gheduren: Dune hebstene ghescort ende ondect Al mijn lijf ende dorpect. 595 Ende duer die scoren hebbic vonden In minen live diepe wonden Alomme [ende] omme in mine zide. Walewein was drouve ende blide: Dat hi tserpent hadde doot |
300 Met het schild en met de speer! Hier moet ik sterven door die nood Zonder slag of stoot! Dus ben ik zeer te neer geslagen.’ Aldus klaagde Walewein, die heer. 305 Hij zegende zich en is opgestaan En ging tot Gringolet gelijk En stak de teugels aan zijn arm En riep wel vaak ‘o wee, wee mij’ Omdat hij het schaakspel had verloren. 310 Die smart overweldigde hem geheel. Dat was het ergste dat hem kwelt. Toen nam hij zijn snel teugels En doolde in die berg alleen [16] Hij en Gringolet zijn paard 315 Zo lang dat hij zag van verre De dag gelijk een ster. En naar dat licht is hij gekomen En heeft een serpenten nest vernomen Daar 4 jongen in lagen en sliepen 320 Die zo groot waren dat ze liepen Derwaarts waar dat ze wezen wilden. Wat raad je aan Walewein, de edelmoedige Te doen, na dat het is gekomen? Toch nee heeft hij nergens vernomen 325 Het oude serpent: hij was gegaan Buiten de berg om voedsel te zoeken En halen daar ze van zouden leven Zijn jongen die waren gebleven Achter en toen dit Walewein zag 330 Niet weet hij wat hij het beste doen kan. Maar hij haastte hem en trok zijn zwaard En liep snel op hen toe ter vaart En sloeg midden in de hoop. De oudste was er het slechtste aan toe 335 Want hij kloofde het middendoor stuk. De andere deed hij zo’n pijn Dat het daarom sterven moet. De derde sloeg hij af een voet. Dat vierde zette zich te verweer 340 En had tot Walewein grote begeerte. Het ontsprong uit een grote slaap Het was gewekt op pijnlijke wijze. Het was zeer woest, al was het klein En schoot op de heer Walewein 345 Beide met klauwen en met tanden. Daar Walewein hem verweerde met de handen En met het zwaard en met het schild Weerde hem Walewein, die edelmoedige Snel met een vaart 350 Als diegene die begeert Het serpent te doden maar hij het niet kan. Het was gelegen in een kuil Daar nooit wijf nog man was gekomen. Het serpent heeft zijn staart genomen 355 En sloeg Walewein zo hard Zodat hij neer viel op de aarde Al was het hem te doen leed. Toen schoot hij op en nam onverwijld Het serpent vast met beide handen 360 Boven en beneden bij de tanden En scheurde hem zijn bek zo wijd open Dat hem hoofd hing aan twee kanten. Toen haastte hij hem en greep het zwaard Daar Walewein, die onvervaarde. 365 Maar het andere serpent, dat had verloren Zijn voet: het heeft gekozen Gringolet, heer Walewein’ s paard En ging snel derwaarts. Meteen heeft Gringolet vernomen 370 Waar het serpent tot hem is gekomen En heeft zijn poot verheven En het serpent er een gegeven Juist raak tegen het beste been Dat het vloog in gruizelementen stuk. 375 Toen moest het vallen op de aarde En Walewein kwam met het zwaard En nam hem snel het leven. Toen bedankte hij het God van hemelrijk Dat hij hen aldus is ontkomen. 380 Tot Gringolet kwam hij gelijk En zette zich in zijn zadel En reed weg al zonder te wachten Derwaarts dat hij de dag zag oplichten. Nu mag hem Onze Vrouwe bewaren! 385 Aldus reed hij de berg door [18] Tot hij kwam voor een scheur Daar die berg gescheurd is. Het oude serpent was wel gewoon Daar te gaan in en uit 390 Want het haalde er zijn buit Daar het altijd van moest leven En zijn jongen die waren gebleven Achter hem toen het ze verliet. En toen het Walewein komen ziet 395 Zo was het zeer vertoornd En begaf zich naar een zijde Dat het nee niet nee kon zien. Hij bereidde hem en ving meteen Beide te schild en te speer 400 En hij bereidde zich goed te verweer: Hij greep de schacht met beide handen En ging voor die spleet staan En keerde de punt ter spleet waart. En ginds serpent dat kwam met een gang 405 En waande erdoor te gaan zonder verweer, En Walewein raakte het met een speer Zo goed dat hij het geheel doorstak Dat het viel neer in die scheur Het serpent, en begon zich uit te strekken. 410 Walewein waande uit te trekken De schacht maar hij was midden in twee! Dat stuk van de speer deed het serpent pijn Zodat hem het vuur uit de keel schoot: Toen waande Walewein wel te wezen dood 415 Van de hitte van het vuur. Hij ging snel naar een kant En liet de grote vuurstraal gaan Die daar vloog aan alle kanten En het serpent uit de keel schoot 420 Om die benauwdheid van de dood. Was hem zijn staart niet buiten gebleven [19] Het had Walewein genomen het leven: Hij heeft hem gebracht in zulke nood. Ginds serpent sloeg grote slagen 425 Met de staart tegen de stenen Dat ze vielen groot en klein Aan beiden zijden van de scheur. Daar mochten drie ridders door rijden Door het gat dat het serpent had gemaakt. 430 Had het Walewein alzo geraakt Ik denk hij was dood gebleven Al had hij 10 mannenlevens. Daar Walewein stond en lachte En zei: ‘Dit is wel mijn wens 435 Het serpent heeft me de poort geopend! Nu mag ik uit de berg gaan En heen rijden daar ik wil.’ Het serpent nee lag niet lang stil: Dat stuk van de speer deed hem pijn 440 Het stond op zo gauw mogelijk En schoot op de heer Walewein. Het serpent was groot en hij was klein! Het kwam brandende als een vuur: Er nee zag niemand zo’n lelijk dier! 445 Toen het Walewein zag, werd hij bang En hij vergat zijn goede zwaard Want het hem uit de hand gleed. Dat was hem naderhand erg leed; Hij wist nooit hoe hij het verloor. 450 Het serpent Walewein verkoos Om te deren zo ze het beste kan: Het gaf hem zeer menige slagen Met de staart al maar door Wel 20 maal eer het stopte: 455 Ze was zeer op hem verbolgen! Meteen nam het Walewein, de heer In zijn staart en zou hem dragen [20] Zijn jongen en laten hen knagen: Opdat zo liet hij het leven. 460 Maar God heeft hem het geluk gegeven Dat hij ze tevoren alle dood sloeg. Walewein was in grote nood: Had hij voor het serpent gestaan Alzo hij later heeft gedaan 465 Hij was helemaal verbrand Zonder enige tegenspraak. Gringolet kon dat niet verduren Binnen de muur: het liep de schuur Uit en liep aan een kant. 470 Dus was Walewein niet blij! Hij bleef alleen en aan zichzelf overgelaten Hem nee stond niemand bij; Hij zei: ‘De duivel houdt me gevangen Zo vast, ik kan het niet ontgaan; 475 En met de staart zo gebonden Mocht ik belijden mijn zonden Dan was ik blijde voor mijn dood. Dezelfde God die me gebood Hij moet me helpen en beraden 480 En mijn ziel bijstaan Want mijn leven is gedaan.’ Het serpent nee belette zeker niet En vloog vandaar met een vaart En droeg Walewein in zijn staart 485 Voorwaarts in een nauw pad. Walewein was van de pijn uitgeput Die hem het serpent had gedaan. Meteen zo bleef het gevangen Bij een gat; het nee mocht er niet door: 490 Het was te nauw bij de muur Nochtans was het er vaak door gekomen Maar een stuk van de speer heeft hem belet Dat het bleef steken in de zijde. [21] Toen Walewein het zag, was hij blijde. 495 Hij zei: ‘God heer door uw genade Alzo zeker als ge wel kan Zo moet ge mij heer heden Van dit felle serpent bevrijden Dat me deze angst heeft gedaan.’ 500 Dus moest Walewein ginder staan. Ze waren gevangen onderling Zo vast, ze mochten niet scheiden Nog meer naar achter gaan nog voort. Walewein mocht nauwelijks een woord 505 Spreken: hij was zo zeer gebonden Met de serpenten staart op dat ogenblik. Het heeft hem gebracht in grote nood En gaf hem erg menige stoot Met de staart tegen de stenen 510 Soms groot, soms klein En heeft hem in een put gestoken Zodat hij nauwelijks kon spreken Nog geen lid verroeren. Het serpent scheurde met de klauwen 515 Walewein’s wapens in die tijd. Ook is hij in zijn staart gewonden En zo vast daarin gevangen Nauwelijks zal hij meer ontgaan Van de pijn daar hij in is 520 Daar Walewein, wat zeker is. Hij verloste zijn ene hand Toen taste hij om zijn zwaard Aan zijn zijde: het was verloren! Nog weer naderhand nog daarvoor 525 Nee kwam Walewein in zulke nood. Nu allereerst verwachtte hij dood te blijven. Toen tastte hij voort aan zijn zijde Een dolk: dus was hij blijde! Hij bedankte God; hij had er reden voor. [22] 530 Toen trok het uit Walewein, die koene En stak naar het serpent hier en daar. Het deed hem erg weinig daar En het nee mocht hem niet baten. Had hij zijn hoofd gehad buiten 535 Het was hem tot schande vergaan Dat hij het zou steken of slaan. Daarom had Walewein er nu van Wel de hulp van een stuk van de speer Dat het serpent aldus gevangen heeft. 540 Walewein, die in hachelijk levensgevaar is - Hij nee mocht verweren met een hand - De dolk nam die held Daar hij het serpent mee stak Zodat hem zijn hart brak 545 Ter navel min of meer. Het serpent krijste luid: het was hem pijnlijk Vanwege de benauwdheid van de dood. Noch was Walewein’ s benauwdheid groot: Hij lag onder de serpenten voet. 550 Uit de wond kwam gelopen het bloed Op hem heter dan een vuur. Walewein sprak: ‘Dit nee is geen dier; Het is de duivel uit de hel Die hier komt en wil me kwellen 555 En heeft me deze angst gedaan! En noch nee kan ik niet ontkomen Al is het beroofd van het lijf. En al was ik sterker dan zij vijf Zo kan ik me niet beraden 560 Ik nee moet koken en braden - Die duivel heeft me zo gebonden - Het bloed dat komt uit deze wonden. Het lijkt me heter dan een vuur!’ Aldus lag Walewein onder dat dier 565 In de put, onder het serpenten bloed [23] Dat hem te schouder over stroomde. Dus deed hem het serpent grote narigheid. Daar Walewein trok uit met de hand De dolk met een gang 570 En hieuw op de staart van het serpent Tot hij ze allemaal los knoopte En zichzelf uit de ellende bracht Die hem het serpent had gedaan. Maar God dank hij is ontkomen! 575 En hij bedankte blijde God van het hoge rijk. Toen was hij blijde, toen hij dat zag Dat het serpent alzo dood lag Dat hem die kwelling had gedaan 580 En hij hem aldus is ontkomen. Hij zei: ‘Ik nee wil niet bezorgd zijn Dat u heden of morgen Een andere zal doen verdriet. Ik hoop, dat nee gebeurt u niet. 585 Ik zal u eerder de voeten afslaan.’ Hij haastte zich en toen hij het had gedaan Sprak hij; ‘Ik hoop van onzer heer U dwingt mensen nimmermeer Zoals u hier vroeger hebt gedaan. 590 Het nee mocht niet tegen u uithouden Mijn goede pantserhemd van de avonturen Het mocht voor u niet standhouden: U hebt het gescheurd en bloot gemaakt Al mijn lijf en doorhouwen. 595 En door die scheur heb ik gevonden In mijn lijf diepe wonden Alom en in mijn zijde. Walewein was droevig en blijde: Dat hij het serpent had gedood |
|
600 Dies so haddi bliscap groot; Banderside so haddi toren [24] Dat hi zijn zwaerd adde verloren. Sijns scilts moeste hi ooc derven Al soudi daer omme sterven: 605 Hi lach onder tserpent te broken. Maer dies es hi wel ghewroken. Sijn scacht was ooc mids ontwee: Diene wert hem nemmermee. Gringolet es hem ontgaen: 610 Dies moeste hi daer allene staen In avonturen van zinen live. Hi adde wonden driewerf vive Die hem tserpent adde ghegheven. Dus leeddi een onsochte leven. 615 Nochtan ne micte Walewein niet Up die pine ende up tverdriet Dat hem tserpent adde ghedaen Addi gheweten waer waert gaen Dat hi niemare hadde moghen horen 620 Vanden scaecspele achter of voren. Dus doolde hi den berch al dure Omme te zoekene avonture Die hire ghenouch vinden sal. Daer ghesciede hem dit gheval 625 Dat hi vant zijn goede zwaert Dat hi lief hadde ende waert. Doe hief hijt up ende was blide Ende staect sciere an zine side In zinen scoe dien hi noch hevet. 630 Walewein zucht ende bevet: So zere smerten hem die wonden. Ende hi gheraecte ten selven stonden Daer die berch was ondaen. Doe ghinc hi vor die score staen 635 Ende vernam daer een scone lant. Ende Gringolet quam te hant Tote zinen here alstene sac [25] Ghelopen aldat ghelopen mach Die vanden slaghen was mesmaect 640 Alsone tserpent adde gheraect Metten claeuwen in menigher stede. Nu hoort wat Walewein dede: Hi sat ende tinte sine wonden Die hire menighe hevet vonden 645 Over zijn lijf, doe hise sochte. Men seghet dat men niet ne mochte Waleweine van ghenen talve Vinden, hine hadde werc ende salve. Nu eist comen dat hire te doene hevet 650 Also zere als yemen die levet. Maer water was hem daer wel diere: Metten bloede moesti sciere Sine wonde wieken ende binden Alle die hire conste vinden. 655 Als hijt dus al hadde ghedaen So es hi weder up ghestaen Ende quam ghegaen te sinen paerde. Doe sach hi neder na die aerde: Doe dochte hem dat hi stont so hoghe 660 Men hadde niet met enen boghe Vander aerde connen gheslaen Tote daer Walewein was ghestaen! Hoe sal hi neder comen up daerde Met Gringolette sinen paerde? 665 Want die berch es also ghemaect: Al waerre een kerstijn up gheraect Hine mochte nieuwer neder gliden Hine viele int water in allen siden: Om dien berch liep ene riviere. 670 Soe was groot wijt ende liep sciere. Die berch waser uut ghewrocht Uter rivieren - heift hem ghedocht - Met groten stenen ende met starken [26] echt ghelijc ere karken. 675 Ende inden berch ghinc ene score Daer tserpent voer dicken dore Ende hadder zijn nest in ghemaect Ende wilde niet dat men hem ghenaect: Men mochter qualike in ghewinnen. 680 Het verghinc Waleweine tonminnen Dat hi was comen in den berch. Hets wonder hine hadde groot erch Ontfaen: tserpent was so fel; Maer sine sake verghinc hem wel. 685 Also laghen sine avonturen. Bedi mochtijs te bet gheduren Hi seide: ‘Ic bem der anxene ontgaen Die mi tserpent hevet ghedaen. Nochtan staet mi hier te zine 690 In vresen ende in groter pine Van minen live, in springhe sciere Vandesen berghe in die riviere. Beter es camp danne hals ontwee! Blevic hier binnen emmerme 695, Ic ne wiste wat eten no drinken.’ Aldus began hi hem bedinken. Nu moeti avonturen zijn leven Hi seide: ‘Sterve ic, ic come ghedreven Weder daer men mi sal kinnen. 700 Hier mochtic lettel prijs ghewinnen. Storvic hierլ sprac doe die here ԍenne ghevreeschte nemmermere Waer dat ic becomen ware.’; Dus stont hi in groten vare 705 Bi Gringolette sinen wrene Ende gordene ende sat daer up allene. Hi seindem achter ende voren. Ende Gringolet hevet vercoren Die riviere ende spranc daer neder. [27] 710 Boven ne keerden si nemmeer weder! Dies zijt seker ende wijs. Haddi gheweset van Parijs Here, hi adt wel gherne ghegheven Ende hi te Carlicen ware bleven! 715 Hi hilt hem vaste up zijn paert Dat menigher marc was waert So waer so hijs hadde te doene. Het was een deel nader noene Als hi dus voer in die riviere 720 Ende Gringolet ghinc zwemmen sciere. Nu es der Walewein gheraect Die vanden bloede was mesmaect Daer hi mach spoelen sine lede Die wel zere te menigher stede 725 Waren van wonden ende van bloede. Ende Gringolet dat wert so moede Van zwemmene dat nemmeer ne mochte. Doch swamt dat het lant gherochte Metten voeten ende stont al stille 730 Om dat hem rusten wille In gone riviere up een eylant. Het quam hem wel dat hijt vant: Hen hadde el niet dan thovet boven. Walewein mochts hem wel beloven 735 Dat hi zijn goede ors adde bescreden: Ic hope het salne wel bevreden. Het zwam vort an tander lant. Doe beette Walewein te hant In enen mersch die scone was 740 Ende ghinc sitten int groene gras. Die vanden live was mesmaect Hi was in felre stede gheraect Daer men hem deelde evel spel. Dat sceen an Gringoletten wel 745 Die lach als of hi ware doot. [28] Dies was Waleweins rouwe groot. Hi trac dat gras uter aerde Ende ghinc tote sinen paerde Hi begonst torken ende wriven 750 Proeven oft hem mochte bliven. Doe spranct up: dies was hi blide Walewein, ende stont bi zire zide. Al haddem yemen willen deren Hine adde hem niewaer mede verweren: 755 Hine hevet no weder scilt no spere Daer hi hem mede mochte ter were Setten of hijs hadde te doene. Al was hi bloot, hi was coene. Sijn halsberch adde menighe scure: 760 Men sach zijn scone lijf al dure Dat hem tserpent hevet ghedaen. Nu moet hi dus allene staen Bi Gringolette zinen wrene. Echt gordine ende sat up allene. 765 Die tonghemake was wel zere Dat was Walewein, die here. Want hi ghenen wech ne sach Daer hi den scake volghen mach. Doe reet hi vaste al over dwers 770 Walewein, die scone mersch Onthier ende hi vernam Dat hi tenen weghe quam: Die hilt hi so hi best mochte. Doe sach hi also hem dochte 775 Ene borch of soe ware van goude. Doe peinsde Walewein dat hi soude Daer in herberghen of hi mochte. Aldus sette hi zijn ghedochte. Doe reet hi darewaert herde zaen. 780 Doe docht soe hem in een water staen Ende up enen standaert ghewrocht van ondre. [29] Daer woonde die coninc vanden Wondre. Wetti waer omme hi Wonder hiet? Ic saelt u segghen, ic ne laets niet: 785 Hi versciep hem tallen dieren Die zijn upt lant of in rivieren. Bander side sciep hi hem wedere Tallen voghelen die met vedere Moghen vlieghen in enich lant. 790 Ic wane wel dat men noit ne vant Scoonre borch dan hi hevet ene: Hen ware van kalke ende van stene Nochtan mocht soe niet scoonre wesen. Soe was ghescreven, diet conste lesen 795 Met goude buten ende binnen: Men mach die borch niet ghewinnen. Twater datter omme gheedt Het es ere alver milen breet: Men mach die borch niet ghenaken 800 Die die coninc hevet doen maken Hen si namelike van voren. Die strate hevet Walewein vercoren Diene toter porten brochte. Menich sins was zijn ghedochte. 805 Doe beette hi vordie borch sciere. Daer sach hi wonder menighertiere Alomme van herde menigher saken Die die coninc adde doen maken. Sijn paert liet hi beneden staen 810 Ende hi quam in die borch ghegaen. Daer vant hi den coninc Wondre Ende zinen sone Alydrisondre Ende tscaecspel tusschen hem beden staen Dat hem die pine al hadde ghedaen: 815 Daer up so speilden si ten scake. Doe was Walewein bet teghemake Danne hi was in langhen stonden [30] Omme dat hi tscaecspel adde vonden Dat hi langhe adde ghesocht 820 Ende [hem] in menigher pinen brocht. Doe neech hi ende groette den coninc Ende sinen sone den jonghelinc. Si groettene weder in waren saken Ende stonden up vanden scake 825 Ende onthaelden Waleweyne den here Ende leeddene in waert biden ghere Die ghemaecs wel hadde te doene: Hi adde van sanderdaghes noene Gheweset in herde groter pine; 830 Dats sinen wapinen wel anschine Die so ghescuert zijn ende ghetrect: Hi scaemde hem dat menne sach ondect. Sijn sone leddene harentare. Die coninc Wonder werts gheware 835 Ende riep twe knapen dat si quamen Ende den here Waleweyne namen Ende leedden in ere kemenaden. Een ander cnape was die[s] beraden Ende quam te Gringoletten ghegaen 840 Daerne Waleweyn liet staen Beneden der brugghe als hi up quam. Men seghet ons dattie knape nam Gringoletten die wel sciere Was comen mesmaect uter riviere 845 Ende leeddene up een scone stal. Daer dedi hem tghemac al Dat men mochte doen enen paerde. Ic wane dat Walewein also begaerde. Hi torctene vaste ende wreef 850 Dat hem een twint niet ne bleef Over hem dat hem messat. Het hads te doene: het was so mat. Doe dedi hem of zijn ghereide [31] Ende decket weder sonder beide. 855 Doe liep die cnape ende haelde coren Ende stortets hem ghenouch te voren. Doe quam hi weder up ghegaen. Dander twee cnapen waren ghestaen Bi Waleweine inder kemenaden 860 Ende daden hem grote ghenaden: Deen haelde water wel ghereet Te pointe cout te pointe heet Ende goot in ene cupe zaen; Dander knape was ghestaen 865 Bi hem ende ontwapenden gherede. Doe dwoughen si zine scone lede Die waren mesmaect van diepen wonden Dier si menighe over hem vonden. Als sijt aldus hadden ghedaen 870 Doe leiden sine up een bedde zaen Dat rikelijc was ende diere Ende vulmaect in alre maniere: Van finen goude die pilare Entie sponden van yvare 875 Wel duer sneden ende duer houwen. Men mochter wonder groot in scouwen: Die maerken conste, hi mochter in zien Twonder dat in de warelt soude ghescien Vanden beghinsele tote dat soe enden 880 Sal: daer mochtijt ondervenden. Vier ingle stonden daer goudijn Die niet verbetert ne mochten zijn Die scone songhen ende clare. Der Walewein hi wert gheware 885 Dattie sanc die si gaven ute Was ghemaect met enen condute Dattie coninc vanden Wondre Dede maken inde borch van ondere. Ende elc hevet in zine hant [32] 890 Enen saphier ende enen jochant; Indander hant enen carbonkel: Die maket licht daert was donker Dat te minnachte was also clare Als oft noenen daghes ware 895 Binnen der burch vanden stene. Daer wasser menich groot ende clene Omtrent dat bedde daer mense sach. Nu hoort wat crachte ant bedde lach: Ware een man up tbedde gheleghen |
600 Dus zo had hij grote blijdschap; Aan de andere kant zo had hij toorn [24] Dat hij zijn zwaard had verloren. Zijn schild moest hij ook missen Al zou hij daarom sterven: 605 Hij lag onder het serpent gebroken. Maar dus is hij goed gewroken. Zijn schacht was ook middendoor stuk: Die hem nimmermeer diende Gringolet is hem ontgaan: 610 Dus moeste hij daar alleen staan In gevaar van zijn leven. Hij had wonden drie maal vijf Die hem het serpent had gegeven. Dus leidde hij een zwaar leven. 615 Nochtans nee bekommerde Walewein niet Om de pijn en op het verdriet Dat hem het serpent had gedaan Had hij geweten waarheen te gaan Dat hij nieuws had mogen horen 620 Van het schaakspel te eniger tijd. Dus doolde hij door de berg geheel heen Om te zoeken avonturen Die hij er genoeg vinden zal. Daar geschiedde hem dit geluk 625 Dat hij vond zijn goede zwaard Dat hij lief had en waard. Toen hief hij het op en was blijde En stak het snel aan zijn zijde In zijn schede die hij nog heeft. 630 Walewein zucht en beeft: Zo zeer doen hem pijn die wonden. En hij kwam dezelfde tijd terecht Daar de berg was geopend. Toen ging hij voor die scheur staan 635 En vernam daar een mooi land. En Gringolet kwam gelijk Naar zijn heer toen ze hem zag [25] Gelopen al dat ze lopen mag Die van de slagen was mismaakt 640 Toen hem het serpent had geraakt Met de klauwen op menige plaats. Nu hoort wat Walewein deed: Hij zat en peilde zijn wonden Die hij er menige heeft gevonden 645 Over zijn lijf, toen hij ze zocht. Men zegt dat men niet nee mocht Walewein van geen enkele kant hulp Vinden, hij had doeken en zalf. Nu is het gekomen dat hier iemand nodig is 650 Alzo zeer als iemand die leeft. Maar water was hem daar wel duur: Met het bloed moest hij snel Zijn wonden bedoeken en binden Allen die hij er kon vinden. 655 Toen hij het dus alle had gedaan Zo is hij weer opgestaan En kwam gegaan naar zijn paard Toen keek hij naar beneden op de aarde: Toen dacht hij dat hij zo hoog stond 660 Men had niet met een boog Van de aarde kunnen schieten Tot daar stond Walewein! Hoe zal hij neer komen op de aarde Met Gringolet zijn paard? 665 Want die berg is alzo gemaakt Al was er een christen opgekomen Hij mocht ernaar beneden vallen Of hij viel in het water aan alle kanten: Om die berg liep een rivier. 670 Het was groot en breed en liep snel. Die berg was eruit gevormd Uit de rivier - heeft hij gedacht - Met grote stenen en met sterke [26] Recht gelijk een kerk. 675 En in de berg ging een spleet Daar het serpent vaak door ging En had er zijn nest in gemaakt En wilde niet dat men hem aanraakt: Men mocht er moeilijk binnen komen. 680 Het verging Walewein tot zijn verdriet Dat hij was gekomen in de berg. Het is wonder hij had groot letsel Ontvangen: het serpent was zo fel; Maar zijn zaak verging hem goed. 685 Alzo lagen zijn avonturen. Daarom kon hij het te beter doorstaan Hij zei: ‘Ik ben het doodsgevaar ontgaan Die me het serpent heeft gedaan. Nochtans staat me hier te zijn 690 In vrees en in grote ellende Van mijn lijf, ik spring snel Van deze berg in de rivier. Beter is een kamp dat de hals in twee! Bleef ik hierbinnen immermeer 695 Ik wist niet wat te eten of te drinken.’ Aldus begon hij zich te bedenken. Nu moet hij riskeren zijn leven Hij zei: ‘Sterf ik, ik kom gedreven Weer daar men mij zal kinnen. 700 Hier kan ik weinig eer behalen. Stierf ik hierլ sprak toen die heer ԍen komt nimmermeer te weten Waar dat ik beland was.’ Dus stond hij in grote vrees 705 Bij Gringolet zijn paard En haalde hem aan en sprong daarop alleen. Hij zegende hem achter en voren. En Gringolet heeft gekozen De rivier en sprong daar neer. [27] 710 Boven nee keerden ze nimmer weer! Dat is zeker en gewis. Had hij geweest van Parijs Heer, hij had wel graag gegeven Dat hij te Carlioen was gebleven! 715 Hij hield hem vast op zijn paard Dat menige mark was waard (1) Zo overal waar hij hem nodig had. Het was een deel na de noen Toen hij dus in de rivier ging 720 En Gringolet ging snel zwemmen. Nu is daar Walewein gekomen Die van het bloed was mismaakt Daar hij mag spoelen zijn leden Die wel pijnlijk op menige plaats 725 Waren van wonden en van bloed. En Gringolet die werd zo moe Van zwemmen zodat het nimmer nee kon. Toch zwom het totdat het land bereikte Met de voeten en stond geheel stil 730 Omdat het rusten wil In die rivier op een eiland. Het bekwam hem goed dat hij het vond: Het had niets ander dan het hoofd boven. Walewein mocht zich wel gelukkig prijzen 735 Dat hij zijn goede paard had bestegen: Ik hoop het zal hem wel bevrijden. Het zwom voort naar het andere land. Toen steeg Walewein gelijk af In een weiland die mooi was 740 En ging zitten in het groene gras. Die van het lijf was mismaakt Hij was in uiterst gevaarlijke plaats geraakt Waar hij het zwaar te verduren kreeg. Dat scheen aan Gringolet wel 745 Die lag alsof het dood was. [28] Dus was Walewein ’s rouw groot. Hij trok dat gras uit de aarde En ging naar zijn paard Hij begin het te roskammen en te wrijven 750 Beproeven of het leven kon behouden. Toen sprong het op: dus was hij blijde Walewein, en stond bij zijn zijde. Al had hem iemand willen deren Hij had nergens iets om hem mee te verweren: 755 Hij heeft nog schild nog speer Daar hij hem mee mocht tot verweer Zetten als hij het nodig had. Al was hij ongewapend, hij was koen. Zijn pantserhemd had menige scheur: 760 Men zag er zijn mooie lijf geheel door Dat hem het serpent heeft gedaan. Nu moet hij dus alleen staan Bij Gringolet zijn paard. Vervolgens aanhaalde en sprong erop alleen. 765 Die zeer te ongemak was Dat was Walewein, die heer. Want hij zag geen weg Daar hij het schaakbord volgen kan Toen reed hij er al snel er over 770 Walewein, dat mooie weiland Totdat hij vernam Dat hij bij een weg kwam: Die hield hij zo goed hij kon. Toen zag hij alzo hem leek 775 Een burcht alsof het van goud was Toen peinsde Walewein dat hij zou Daarin herbergen als hij mocht. Aldus zette hij zijn gedachte. Toen reed hij derwaarts erg gauw. 780 Toen leek ze hem in een water staan En op een standaard gemaakt van onderen [29] Daar woonde de koning van Wonder. Weet ge waarom hij Wonder heet? Ik zal het u zeggen, ik nee laat het niet: 785 Hij veranderde hem tot alle dieren Die op het land zijn of in rivieren. Aan de andere kant veranderde hij hem weer Tot alle vogels die met veren Kunnen vliegen in enig land. Ik denk wel dat men nooit nee vond Mooiere burcht dan hij heeft er een: Het was van kalk en van stenen Nochtans mocht het niet mooier wezen. Zo was geschreven, die het kon lezen 795 Met goud buiten en binnen: Men mag die burcht niet winnen. Het water dat erom gaat Het is eerder een halve mijl breed: Men mag die burcht niet genaken 800 Die de koning heeft laten maken Tenzij uitsluitend van voren. Die straat heeft Walewein gekozen Die hem tot de poort bracht. In alle richtingen gingen zijn gedachte. 805 Toen steeg hij snel af voor die burcht. Daar zag hij menigvuldige wonderen Alom van zeer menigvuldige zaken Die de koning had laten maken. Zijn paard liet hij beneden staan 810 En hij kwam in de burcht gegaan. Daar vond hij de koning Wonder En zijn zoon Alidrisonder En het schaakspel tussen hen beiden staan Dat hem die moeite geheel had bezorgd: 815 Daarop zo speelden ze schaak. Toen was Walewein beter op zijn gemak Dan hij was in lange tijd [30] Omdat hij het schaakspel had gevonden Dat hij lang had gezocht 820 En hem in menige ellende gebracht. Toen neeg hij en groette de koning En zijn zoon de jongeling. Ze begroetten hem weer oprecht En stonden op van het schaken 825 En onthaalde Walewein de heer En leidde hem naar binnen met een gang Die gemak wel nodig had: Hij had van de vorige dag vanaf noen Geweest in erg grote pijn; 830 Dat is aan zijn wapens goed te zien Die zo gescheurd en gehavend zijn: Hij schaamde zich dat men het zo open en bloot zag. Zijn zoon leidde hem hier en daar. Die koning Wonder werd het gewaar 835 En riep twee knapen dat ze kwamen En de heer Walewein namen En leidden hem in een kamer. Een andere knaap was aldus beraden En kwam naar Gringolet gaan 840 Daar nee liet Walewein het staan Beneden de brug toen hij erop kwam. Men zegt ons dat die knaap nam Gringolet die wel snel Was gekomen mismaakt uit de rivier 845 En leidde het op een schone stal. Daar deden ze het te gemak alles Dat men mocht doen een paard. Ik waan dat Walewein het alzo begeerde. Hij droogde hem goed en wreef 850 Dat hem een niets nee bleef Over hem dat ontsierde. Het had het nodig: het was zo uitgeput. Toen deed hij het af zijn zadel [31] En bedekte het weer zonder te wachten. 855 Toen liep die knaap en haalde koren En stortte het hem genoeg tevoren. Toen kwam hij weer opgegaan. De andere twee knapen waren gaan staan Bij Walewein in de kamer 860 En bedienden hem welwillend: De ene haalde water zonder omwegen Heel goed van temperatuur En goot het gelijk in een kuip; De andere knaap was gaan staan 865 Bij hem en ontwapende hem direct. Toen wasten ze zijn mooie leden Die waren mismaakt van diepen wonden Die ze er menige over hem vonden. Toen zij het aldus hadden gedaan 870 Toen legden ze hem op een bed gelijk Dat rijk was en duur En volmaakt op alle manieren: Van fijn goud de pilaren En de sponden van ivoor 875 Goed uitgesneden en uitgehouwen. Men mocht er wondergroot in aanschouwen: Die er genoeg verstand van had, hij kon erin zien Het wonder dat in de wereld zou geschieden Van het begin totdat het eindigen 880 Zal: daar kon hij het ontdekken. Vier engelen stonden daar van goud Die niet verbeterd nee mochten zijn Die mooi en helder zongen. De heer Walewein hij werd gewaar 885 Dat het gezang dat ze uitgaven Was gemaakt met een buis Dat de koning van Wonder Liet maken in de burcht van onder. En elk heeft in zijn hand [32] 890 Een saffier en een robijn; In de andere hand een karbonkel: Die maakte het licht daar het donker was Zodat het te middernacht was alzo helder Alsof het midden op de dag was 895 Binnen de stenen burcht. Daar waren er menige groot en klein Omtrent dat bed daar men ze zag. Nu hoort wat kracht aan het bed lag: Was een man op het bed gelegen |
(1) marc gewicht voor edel metaal, 8 ons goud.
|
900 Al wari dor houwen ende duer sleghen Of haddi over hem enighe wonde Moeste hire up ligghen ene stonde Tote hi met slape ware bevaen Als hi weder up wilde staen 905 So wari gans ende ghesont Als hi noit was in enigher stont. Daer omme dedene die coninc Wonder Daer upligghen ende decken onder Die coverture daer hi ghenesen 910 Van sinen wonden soude wesen. Dus bleef hi met slape bevaen. Die inglen lieten haer singhen staen Die te voren songhen clare. Doe wert die coninc wel gheware 915 Dat Walewein lach ende sliep. Enen cnape dat hie riep Ende hi hiet hem of hi mochte Dat hi Waleweins wapine brochte. Men ghincse scueren ende maken clare. 920 So waer dat men wart gheware Datter ene maelge ghebrac Ic wane mer ene nieuwe in stac. Dus ghinc men scuren ende ghereiden Sine wapine sonder beiden. 925 Hier of ne wiste Walewein niet [33] Die lach up tbedde daer menne liet Up slapen, dat diere was ende goet: So wel hem diere up slapen moet! Ende als sine wapine waren ghereit 930 Doe leidemer bi datter toe steit: Bede scilt ende daer toe spere Daer hi hem mede soude ter were Setten of hijs hadde te doene; Ende ene coverture groene 935 Met siden arde wel ghewrocht. Die coninc Wonder was wel bedocht Van harde menigherande saken Ende sprac tote sinen cnapen: ‘Sect ons, es die spise ghereet?’ 940 ‘Geen soe, here, Godweet.’ ‘So spoet daer mede, hets wel ghedaen Hets tijt dat wi eten gaen. Hier zijn zulke die gherne aten. Danne hevet mi ghene onmate 945 Al waert niemen danne mijn gast. Ic wane wel dat hi noch vast Also helpe mi God, van desen daghe!զnbsp; Doe leidemen taflen uptie scraghe. Daer boven spreedde men die dwale. 950 Walewein ontspranc metter tale Uut sinen slape gans ende ghesont Als hi noit was tenigher stont. Daer omme dedene die coninc slapen Dat hi van allen onghemaken 955 Eer avont soude zijn ghenesen. ‘Helpt God! ‘sprac Walewein mettesen ‘Waer waert bem ic nu gheraect? Ligghic hier al moedernaect? Ic ne hebbe cousen no scoen 960 No cleder die ic ane mach doen! Dies bem ic tonghemake zere.ռo:p> [34] Sprac deer Walewein die here. Dus verhorde die coninc claghen Waleweine ende dedem draghen 965 Een paer cleder van witter zide. Men brocht: dies was hi blide Als hise hadde in sine hant. Ic wane wel dat men noit ne vant Cleder die waren also diere. 970 Dat wonder was so menighertiere Dat andie cledre stont ghewrocht Men hadse om ፡ pont niet ghecocht. Hen es gheen clerc in al Parijs So wel gheleert no so wijs 975 Diet adde ghelesen oft gheraec[t] Dat andie cleder was ghemaect. Hi deedse an ende waser blide. Die coninc adde ten selven tide Doen maken een surcoot: 980 Het was scarlakijn root Met ermenien uut ghewrocht. Dit hevet men Waleweyne brocht Ende niewe cousen ende nieuwe scoen Die die rudder an sal doen. 985 Hi cleedde hem ende es up ghestaen. Doe brochtemen Waleweyne zaen Een beckijn van roden goude Daer men hem mede dienen soude; Ende een hant vadt dies ghelike: 990 Diet dede maken hi was rike. Men gaf hem water ende hi ghinc dwaen. Doe brochtemen hem die dwale zaen Daer hi zine hande mede droghen soude. Hi hadde al dat hi hebben woude. 995 Bin desen quam die coninc Wonder Ende zijn sone Alidrizonder Met zes rudders uut vercoren [35] Scone, rike ende wel gheboren Toten here Walewein ghegaen 1000 Ende seide: Ԛidi up ghestaen Here, ende hoe sidi teghemake?’ ԍine deert ne ghene sake. Ic bem ghenesen in corter tijt’ ‘Dies si God ghebenedijt’ 1005 Sprac die coninc ‘ende zijn kint!’ Doe namen si den jonghelinc Met groter joyen met groten spele - Daer waren hogher liede vele - Ende quamer mede voort ghegaen 1010 Daer alle gone taflen staen Som van yvore ende som van stene Ende som waren si van elps bene. Sconincs tafle was van goude Daer Walewein up eten soude. 1015 In enen setel settemenne allene Daer chierheit ende diere stene An stonden, daer cracht an lach: Hen mochte blexeme no donreslach No ne gherande saken 1020 Ne mochte den gonen ghenaken Die inden setel was gheseten. Dus began deer Walewein eten Ende die heren altemale Boven ende beneden in die sale. 1025 Ten elps bene saten die graven Ende hertoghen van groter haven Ende ten yvore hoghe liede Rudders, maer hare maisniede Saten beneden ten marberine. 1030 Men scincte van den coelen wine Ten taflen boven ende beneden. Al hadde der Walewein ghebeden Omme goede herberghe een jaer [36] Ic wane, hi hevese vonden daer. 1035 Hi sat neven sconinx zide Die zire comst was harde blide. Vor hem stonden die stopen van goude Daer men den wijn uut scinken soude Ende nappe die waren menighertiere. 1040 Gone gherechten waren diere Daer men den heren diende mede. Die coninc was blide ende sede Toten here Waleweine: ‘Here Sijt te ghemake, ic bids u zere 1045 Met al zulken als hier es.’ Deer Walewein, des zijt ghewes Was wel beraden ende hi louch Ende seide: ‘Hier es, here, ghenouch. Mine ghebreket ghene sake. 1050 Ic bem herde wel te ghemake.’ Dus saten si metteser tale. Walewein sach binnen der sale Tortijtsen staen up candelare Die alle gader goudijn waren 1055 Diet maecten binnen der boren clare Alst oft noenen daghes ware Die wel groot was ende wel wide. Walewein sach an elke side: Hi mochte daer menighen rudder scouwen 1060 Maer hine sacher vrouwe no joncfrouwen. Dat dochte hem ene vremde sake. Dus saten die heren met ghemake Ende aten ende waren metten bliden. Die coninc sprac ten selven tiden: 1065 ‘Rudder, waert u wel bequame So wistic gherne uwe name.’ Walewein andworde mettien: ‘Here, also moete mi goet ghescien Ic sect u utermaten gherne; [37] 1070 Dies ne staet mi niet tonberne: Walewein es mine name. Eist u wille ende wel bequame - Ic bem u gast ende ghi mijn waert - So sect mi duwe of ghijs begaert 1075 Ende waer dat ic gheraect bem.’ Die coninc andworde hem: ‘Heer Walewein, ghi zijt gheraect int wonder Van allen sinne boven ende onder. Selve es Wonder mine name.’ 1080 Der Walewein seide: ‘Sonder blame Moghedi met rechte heten Wonder: Hier eis so vele boven ende onder Ende in allen siden ghemaect Ic weet wel, ic ne was noit gheraect 1085 In steden daer ic so vele vant - Ende hebbe gheweist in menich lant - Als ics nu hier hebbe ghezien. Maer also moete mi goet ghescien! Dit wonder gaet alles te boven 1090 Coninc rike ende van love Dat ic hier so menighen radder scouwe Ende ic ne sie hier vrouwe no joncfrouwe. Ne hort hier ghene coninghinne?’ ‘Gaet, Walewein, wel soete minne 1095 Die ghi wel varinghe sult sien.’ Die coninc hi ondede mettien Ene veinstre daer Walewein dure Sach sitten bander side den mure In ene zale scone joncfrouwen 1100 Die hire vele mochte scouwen. Allene sat die coninghinne Met enen wel ghestaden zinne Ende hevet ghedweghen ende es gheseten Tere tafle ende soude eten 1105 Die rike was ende diere [38] Met herder menigher cameriere Die alle waren tharen ghelove. Deer Walewein seide:’Iԉn ghenen hove Ne quam ic noit in gheen lant 1110 Daer ic dus groot wonder vant Als ic nu hier hebbe ghezien. Maer also moete mi goet ghescien! Nochtan hevet mi dit wonder mere, Sprac Walewein ‘Here coninc here 1115 Bi wat manieren ende bi wat saken - Dies moeti mi vroet maken - Twi ghi woont aldus versceden.’ Dus sprac si onder hem beden. Die coninc andworde mettien: 1120 ‘Her Walewein, ghi moocht hier zien Wonder van herde menigher zaken Die ic hebbe hier doen maken. Die coninghinne was noit indien Dat soet noyt wilde comen zien 1125 Hoet ghemaect ware ende ghewrocht; Maer altoos es soe in dien bedocht Dat soe wille wone[n] in die zale.ՠ Mettesen dedemen up die dwale. Daer was gheten int ghevouch. 1130 Men gaf water ende men dwouch Die hande scone vander spisen. Men diende daer wel in allen wisen. Na den etene gaf men wijn Alst doet daer hoghe liede zijn. 1135 Men scijncte ende men dede omme gaen. Die heren dronken. Men dede staen Die stope ende nappe an ene zide. Si waren alle gader blide Die daer waren binder zale. 1140 Wat holpe dat ic langhe tale Maecte? Doe sprac Alydrisonder: [39] ‘Heer Walewein, mi hevet wonder Wat saken dat ghi hebt vernomen Dat ghi int Wonder dus zijt comen. 1145 Comdi om riden of om josteren Of comdi zouken avontueren Of begherdi goet ofte quaet? Ghi vint wel die u weder staet Eer ghi van henen moghet keren. 1150 Of wildi bliven mettesen heren? Mijn here es uwes herde blide. Ende set jou neven zire zide Al wildire bliven ewelike.’ Walewein sprac: ‘God die rike 1155 Moete jou lonen dit scone ghebot! Maer neen ic niet, also helpe mi God! Dat verstaet wel in uwen sin Dat ic int wandelen comen bin Dat hevet mi tscaecspel al ghedaen 1160 Dat ic heden sach vor u staen. Daer wi saten tArturs hove Eens coninx van groten love Met groter joye met groten spele Saten daer zire rudders vele 1165 Na dat eten ende adden ghedweghen Also hoghe lieden pleghen. Daer hebsi wonder groot vernomen: Tscaecspel ten venstren in comen Ende breedde hem neder uptie aerde. 1170 Hi mochte spelen dies begaerde! Dus laghet daer up die wile doe. Daer ne ghinc niemen of no toe Van al gonen hoghen lieden. Here coninc, ic wilt jou bedieden: 1175 Wi saghent alle die daer waren Mettien hieft up ende es ghevaren Weder dane het quam te voren! [40] Dies adde die coninc Artur toren Ende sprac: ‘bi mire coninc crone 1180 Dit scaecspel dinct mi so scone! Maerct ghi heren ende ziet Hen quam hier sonder sake niet. Die up wille sitten sonder sparen Dit scaecspel halen ende achter varen 1185 Ende leverent mi in mine hant Ic sal hem gheven al mijn lant Ende mine crone na minen live. Dit willic dat zijn eghijn blive.’; Van alden heren diere waren 1190 Sone durster noyt een vare[n]: Si saten alle ende zweghen stille. Die coninc seide: ‘so wie so wille Goed rudder in mijn hof betalen Hi sal mi dat scaecspel halen 1195 Of wine ghecrighen nemmermere Vandesen daghe vort wert ere Laten wijt ons aldus ontfaren.’ Noch zweghen si alle diere waren: Daer ne andworde niemen van enen worde. |
900 Al was hij doorhouwen en doorslagen Of had hij over hem enige wond Mocht hij erop liggen een tijdje Tot hij met slaap werd bevangen Als hij weer wilde opstaan 905 Ze waren hersteld en gezond Zoals hij ooit was in enige tijd. Daarom deed hem de koning Wonder Daarop leggen en bedekken onder De dekens daar hij genezen 910 Van zijn wonden zou wezen. Dus bleef hij met slaap bevangen. Die engelen lieten hun zingen staan Die tevoren helder zongen. Toen werd de koning wel gewaar 915 Dat Walewein lag te slapen. Een knaap (bediende) dat hij riep En hij beval hem als hij kon Dat hij Walewein’s wapens bracht. Men ging ze schuren en schoon maken. 920 Zo werd men gewaar Dat er maliën ontbraken Ik denk men er een nieuwe in stak. Dus ging men schuren en bereiden Zijn wapens zonder te talmen. 925 Hiervan nee wist Walewein niet [33] Die lag op het bed daar men hem liet Op slapen, dat duur was en goed: Zo wel hem die er op slapen moet! En toen zijn wapens gereed waren 930 Toen legde men erbij dat ertoe behoort: Beide schild en daartoe speren Daar hij hem mee te verweren zou Zetten als hij het nodig had; En een groene bedekking 935 Met zijde zeer goed gevormd. Die koning Wonder was goed bedacht Van vele menigerhande zaken En sprak tot zijn knapen: ‘Zeg ons, is die spijs gereed?’ 940 ‘Neen het, heer, God weet.’ ‘Zo haast daarmee, het is goed gedaan Het is tijd dat we eten gaan. Hier zijn sommige die graag eten. Dat nee vind ik geen overdaad 945 Al was het niemand dan mijn gast. Ik denk wel dat hij noch vast Alzo helpt me God, deze hele dag!’ Toen legde men tafels op de schragen. Daarboven spreidde men de handdoek. 950 Walewein sprong op bij die woorden Uit zijn slaap hersteld en gezond Zoals hij ooit was te eniger tijd. Daarom liet de koning hem slapen Dat hij van alle ongemakken 955 Voor de avond zou zijn genezen. ‘Help God!’ sprak Walewein met deze ‘Waarheen ben ik nu terecht gekomen? Lig ik hier al poedelnaakt? Ik heb kousen nog schoenen 960 Nog kleren die ik aan kan doen! Dus ben ik zeer te ongemak.’ [34] Sprak daar Walewein de heer. Dus bemerkte de koning het klagen Walewein en liet hem brengen 965 Een paar kleren van witte zijde. Men bracht: dus was hij blijde Toen hij ze had in zijn hand. Ik geloof wel dat men nooit nee vond Kleren die waren alzo duur. 970 Dat wonder was zo veelsoortig Dat aan die kleren stond gemaakt Men had het om 1000 pond niet gekocht. Er is geen klerk in al Parijs Zo goed geleerd nog zo wijs 975 Die het had gelezen of bekend Dat aan die kleren was gemaakt. Hij deed ze aan en was er blij mee. De koning had terzelfder tijd Laten maken een overhemd: 980 Het was scharlakenrood Met hermelijn uitgevoerd. Dit heeft men Walewein gebracht En nieuwe kousen en nieuwe schoenen Die de ridder aan zal doen. 985 Hij kleedde hem en is opgestaan. Toen bracht men Walewein gelijk Een beker van rood goud Daar men hem mee bedienen zou; En een lampetkan diergelijk: 990 Die het liet maken hij was rijk. Men gaf hem water en hij ging wassen. Toen bracht men hem gelijk een handdoek Daar hij zijn handen mee afdrogen zou. Hij had alles dat hij hebben wou. 995 Intussen kwam die koning Wonder En zijn zoon Alidrisonder Met zes voortreffelijke ridders [35] Mooi, rijk en goed geboren Tot de heer Walewein gegaan 1000 En zei: ‘Bent u opgestaan Heer, en hoe gaat het met u?ՠ ‘Me deert nee geen zaak. Ik ben genezen in korte tijd.’ ‘Dus is God geprezen 1005 Sprak de koning ‘en zijn kind!’ Toen namen ze de jongeling Met grote vreugde met grote aardigheid - Daar waren vele hoge lieden - En kwamen er mee voort gegaan 1010 Daar alle de tafels staan Sommige van ivoor en sommigen van edelstenen En soms waren ze van ivoor. De konings tafel was van goud Daar Walewein op eten zou. 1015 In een zetel zette men hem alleen Daar sieraden en dure edelstenen Aan stonden, daar bijzondere kracht in lag: Het mocht bliksem nog donderslag Nog nee generlei zaken 1020 Nee mocht diegene naderen Die in de zetel was gezeten. Dus begon daar Walewein te eten En die heren allemaal Boven en beneden in die zaal. 1025 Te ivoor zaten die graven En hertogen van groot goed En te ivoor hoge lieden Ridders, maar hun manschappen Zaten beneden te marmeren tafels. 1030 Men schonk van de koele wijn Ter tafel boven en beneden. Al had daar Walewein gebeden Om goede herberg een jaar [36] Ik denk, hij heeft het gevonden daar. 1035 Hij zat nevens konings zijde Die van zijn komst zeer blijde was. Voor hem stonden de gouden kruiken Daar men de wijn uit schenken zou En schotels die waren van velerlei vorm 1040 Die gerechten waren duur Daar men de heren mee bediende. De koning was blijde en zei Tot de heer Walewein: ‘Heer Wees op uw gemak, ik bid het u zeer 1045 Met al zulk als hier is’ Daar Walewein, dat is zeker Was goed beraden en hij lachte En zei: ’Hier is, heer, genoeg. Me ontbreekt geen zaak. 1050 Ik ben erg goed op mijn gemak.’ Dus zaten ze met dit gesprek. Walewein zag binnen de zaal Toortsen staan op kandelaars Die helemaal van goud waren 1055 Die het maakten binnen de burcht schitterend Alsof het midden op de dag was Die wel groot was en zeer wijd. Walewein zag aan elke kant: Hij mocht daar menige ridder aanschouwen 1060 Maar hij zag er vrouwen nog jonkvrouwen. Dat leek hem een vreemde zaak. Dus zaten die heren met gemak En aten en waren in een genoeglijke stemming. De koning sprak terzelfder tijd: 1065 ‘Ridder, was het u wel aangenaam Zo kende ik graag uw naam.’ Walewein antwoordde meteen: ‘Heer, alzo mag me goed geschieden Ik zeg het u uitermate graag; [37] 1070 Dus nee het past me niet dit na te laten: Walewein is mijn naam. Is het uw wil en welgevallig - Ik ben uw gast en gij mijn waard - Zo zeg me de uwe als gij het wil 1075 En waar dat ik terecht gekomen ben.’ De koning antwoordde hem: ‘Heer Walewein, ge bent gekomen in het wonder Van alle kanten boven en onder. Zelf is Wonder mijn naam.’ 1080 Daar Walewein zei: ‘Zonder schande Mag ge met recht heten Wonder: Hier is overal boven en onder En aan alle kanten gemaakt Ik weet wel, ik ben nooit gekomen 1085 In plaatsen daar ik zoveel vond - En ben geweest in menig land- Zoals ik nu hier heb gezien. Maar alzo mag het me goed gaan! Dit wonder gaat alles te boven 1090 Koning rijk van hoge eer Dat ik hier zo menige ridder aanschouw En ik zie vrouw nog jonkvrouw. Nee hoort hier geen koningin?’ ‘Gaat het, Walewein, wel lieve vriend 1095 Die ge wel snel zal zien.’ Die koning hij opende meteen Een venster daar Walewein door Zag zitten aan de andere kant van de muur In een zaal mooie jonkvrouwen 1100 Die hij er veel mocht aanschouwen. Alleen zat de koningin Met een goede waardige geest En heeft gewassen en is gaan zitten Bij een tafel en zou eten 1105 Die prachtig en kostbaar [38] Met erg veel kamenieren Die allen waren tot haar dienst. Daar Walewein zei: ’In die hof Nee kwam ik nooit in geen land 1110 Daar ik aldus groot wonder vond Zoals ik nu hier heb gezien. Maar alzo moet het me goed gaan! Nochtans heeft me dit meer verwonderd’, Sprak Walewein. ‘Heer koning heer 1115 Bij welke gewoontes en bij welke zaken - Dus moet ge me bekend maken - Het waarom ge woont aldus gescheiden.’ Dus spraken ze onder hen beiden. De koning antwoordde meteen: 1120 ‘Heer Walewein, ge mag hier zien Wonder van zeer menige zaken Die ik hier heb laten maken. De koningin was nooit in zodanige toestand Dat ze het ooit wilde komen zien 1125 Hoe het gemaakt was en gewrocht; Maar altijd is ze daartoe bedacht Dat ze wil wonen in die zaal.ՠ Met dit deed men op het tafelkleed. Daar was gegeten zoveel als gewenst was. 1130 Men gaf water en men waste De handen schoon van de spijzen. Men bediende daar wel in alle wijzen. Na het eten gaf men wijn Zoals men doet daar hoge lieden zijn. 1135 Men schenkt en men liet omgaan. Die heren dronken. Men liet staan De kruiken en schotels aan een kant. Ze waren allemaal blijde Die daar waren binnen de zaal. 1140 Wat helpt het dat ik er langer gesprek van Maakte? Toen sprak Alidrisonder: [39] ‘Heer Walewein, me heeft verwonderd Welke zaak dat ge hebt vernomen Dat ge in het Wonder aldus bent komen. 1145 Kom je zo maar op reis of om steekspel Of kom je zoeken avonturen Of begeer je goed of kwaad? Ge vindt wel die u weerstaat Eer ge weg mag keren. 1150 Of wil ge blijven met deze heren? Mijn heer is van u zeer blijde. En zet u nevens zijn zijde Al wilde ge er eeuwig blijven’ Walewein sprak: ’God die machtige 1155 Moet u belonen dit mooie voorstel! Maar neen ik niet, alzo helpt me God! Dat versta wel in uw geest Dat ik in ben op reis gegaan Dat heeft me het schaakspel geheel gedaan 1160 Dat ik heden zag voor u staan. Daar we zaten te Artur’ s hof Een koning van grote eer Met grote vreugde en met grote genoegen Zaten daar vele van zijn ridders 1165 Na dat eten en hadden zich gewassen Alzo hoge lieden plegen. Daar hebben ze groot wonder vernomen: Het schaakspel ten venster in komen En strekte zich uit op de aarde. 1170 Hij mocht spelen die het begeerde! Dus lag het daarop dat tijdstip toen. Daar nee verroerde niemand zich Van al diegene hoge lieden. Heer koning, ik wil het u aanduiden: 1175 We zagen het allen die daar waren Meteen hief het op en is gegaan Weer terug het kwam tevoren! [40] Dus had die koning Artur toorn En sprak: ‘Bij mijn koningskroon 1180 Dit schaakspel lijkt me zo mooi! Merkt gij heren en ziet Het kwam hier zonder bedoeling niet. Die op wil staan onverwijld Dit schaakspel halen en achternagaan 1185 En leveren het me in mijn hand Ik zal hem geven al mijn land En mijn kroon na mijn leven. Dit wil ik dat het zijn eigendom blijft.’ Van alle heren die er waren 1190 Zo durfde er nooit een te gaan: Ze zaten allen en zwegen stil. De koning zei: ‘Zo wie zo wil Doorgaan voor een goede ridder in mijn hof Hij zal me dat schaakspel halen 1195 Of we krijgen het nimmermeer Van deze dag voortaan Laten wij het ons aldus ontkomen.’ Noch zwegen ze allen die er waren: Daar nee antwoordde niemand een woord. |
|
1200 Ic scaemde mi als ic dat horde Dat daer niemen was so ghedaen Die dat ghelof durste ane gaen Van minen here den coninc; Ende ic tert voort met deser dinc 1205 Ende seide: ‘Here coninc Artur here Die tale die ghi heden ere Seit die hebbic wel verstaen: Die jou ghelof wilde anegaen Soudi hem houden alte voren 1210 Den eet dien ghi hebt ghezworen?’ Die coninc andworde mettien: ‘Ja ic, so moete mi goet ghescien! Dies ne wendic heden mijn wort.’ [41] Here als ic dat hadde ghehort 1215 Dedic mine wapine reiden Ende wapende mi al sonder beide Ende seide, vondict in enich lant Ic soudt hem leveren metter hant; Also helpe mi God die mi gheboot 1220 Of ic bleve daer omme doot! - Siet here dus hebbict vernomen Ende bem na tscaec int Wonder comen Ende wanet hier hebben ghevaen Ne ware mi dinke hets mi ontgaen 1225 Ende es mi worden onghereet.’ Die coninc hi seide: ‘Godweet Here Walewein, addijt ghevaen So waerdi groter pinen ontgaen Die jou nu te doghene steet. 1230 Maer mijn scaec es u onghereet Hen si dat ghi dort anevaen Tghelof dat ic jou doe verstaan. Ic sal delen ende ghi kiesen Ghi moocht dat kiesen, ic sal verliesen: 1235 Hebdi ten scake grote ghere So moet ghijt winnen metten spere Up mi ende met uwen scilde.’; Doe sprac Walewein die milde: ‘So waric danne van dommen rade 1240 Soudic jou lonen goet met quade Entie ere die ghi mi hebt ghedaen. Neen ic here, al sonder waen! Stakic jou of gherochte Als het wel ghevallen mochte 1245 Ende ghi mi weder, coninc here Dies ne ghecreghic nemmer ere: Ic words gheworpen buten love Waer dat ic quam in elken hove. Men soude segghen: ‘Ziet waer vaer [42] 1250 Die tasseerde zinen waert Als hi hem goet adde ghedaen!’ Mi ware liever waric ghevaen In enen kerker viertich daghe Daer ic no zonne no mane ne saghe 1255 Danne mi den lachter hier ghesciede.’ Doe seiden alle die hoghe liede: ‘Ghi sect wel als een goet man.ՠ Die coninc seide: ‘Suldi mi dan Here Walewein, doen ene bede 1260 Ende winnen tscaec up hovescede? Dan saelt staen tuwen ghebode.’ Heer Walewein seide: ‘bi Gode! Ic sal doen dat ghi begaert.’ ‘Heer Walewein, so moeti tswaert 1265 Varen zoeken metten tween ringhen. Wildi dat halen ende mi bringhen So ghevic jou tscaec sekerlike. Het hevet een coninc, hi es rike Ende heet die coninc Amoraen. 1270 Sijn casteel es so ghestaen: Men machene nemmerme ghewinnen. Dat goede zwaert dat esser binnen. Dat hevet hi binnen zire hoeden. Heer Walewein, nu willic bevroeden 1275 Wat crachten andat zwaert leghet Eist also als men ons seghet: Hem ne mach gheen man comen te voren Es hi daer toe niet vercoren. Ende trect hi ute dat goede zwaert 1280 Het slatene ontwe in de middewaert. Daer ne dar niemen omme vraghen Dat daer yemen sal draghen Hine si van duechden uut vercoren Van alle den gonen die zijn gheboren 1285 Ende van rudderscepe mede. [43] Heer Walewein, moghedi dese bede Doen ende halen mi tgoede zwaert So ghevic jou mijn scaec ter vaert Uwen wille mede te doene.’ 1290 Walewein sprac, die rudder coene: ‘Here, mi ghebreict ene sake; Dies bem ic zere tonghemake. Waert dat icse ghecrighen mochte Sone levet hi niet, diet mi ontcochte 1295 No om zelver no om goud In leveret jou in jou ghewoud Mede te doene al u ghebod.զnbsp; Die coninc seide: ‘also helpe mi God! Heer Walewein, sect mi wat dat es. 1300 Des zijt seker ende ghewes: Ic saels jou helpen na mire macht.’; Hi seide: ‘ic ne hebbe scilt no scacht; Mijn halsberch hevet menighe score: Die mi gherochte hi stakemi dore. 1305 Dies bem ic in groter zorghen.’ Die coninc seide: Ԃeit tote morghen. Jouwe wapene die zijn al ghereet Alsoot ten rudderscepe steet’; Hier mede lieten si die tale. 1310 Doe ghinc men slapen in die zale. Die bedden waren wel ghemaect. Die here Walewein hi es gheraect Tenen bedde goet ende diere. Daerup ghinc hi slapen sciere 1315 Dien nacht duere tote dat daghede. Doe cleedde hem Walewein ende vraghede Of yemen zine wapine weet. Twe knapen brochtse hem ghereet Ende wapenden wel in corten tiden. 1320 Walewein was metten bliden Als hi zinen halsberch sach so clare. [44] Doe vraghedi waer die coninc ware. Binnen desen es hi up ghestaen Ende quam te Waleweyne ghegaen 1325 Ende groeten herde hoveschelike. Walewein seide: ‘God die rike Gheve jou bliscap ende grote ere! Blivet te Gode tote ic kere! Ic sal jou halen tgoede zwaert 1330 Eist dat God mijn leven spaert Eer ic wederkere int Wonder.’ Bin desen quam Alydrisonder. Hi bevalne Gode haestelike. Walewein ruumde die borch rike 1335 Ende quam ter brugghen of ghegaen. Daer vant hi enen cnape staen Die hem Gringoletten hilt Ende sinen scacht ende sinen scilt. Dus sat hi up in zijn ghereide 1340 Ende hi voer wech al sonder beide Walewein, henen zire vaerde In davontuere vanden zwaerde Ter poorten uut al dat hi mach Die strate die hi vor hem sach 1345 Tote dat hi ten ende es comen. Mettien heift Walewein vernomen Een foreest vor hem, een wout Daer voghele in singhen menichfout. Het was nuchtens omtrent primen 1350 Die sonne verbaerde ende ghinc scinen. Als hi binden woude es comen Eer hiet lanc heifti vernomen Ene creature so zere carmen Dies mochte onsen here ontfarmen. 1355 Hi hoorde roepen: ‘o wi! o wach! Nu ne weet ic wat ic doen mach! Mi verniewet mijn oude zeer [45] Vortwaert ylanc so meer Dat ic langhe hebbe ghedraghen!’ 1360 Dus verhorde Walewein claghen. Hi slouch met sporen ende reet ter vaert Daer die creature mesbaert Te ziene of hi helpen mach. Doe dochte hem dat hi comen sach 1365 Enen cnape van sconen leden Up een arm paert ghereden: Het was magher ende manc; Sijn haer loke ende lanc; Neder hinghen hem die oren; 1370 Het houtte bachten ende voren; Sijn oghen liepen hem uten hovede. Hine levet niet dies ghelovede Hoe dat paert was ghedaen. Het hadde tere armer crebbe ghestaen 1375 Daer hem coren dicke ghebrac. Het hadde menich onghemac. Men namer toe wel cranken ware: Men liet lopen harentare Nacht ende dach, waest heet of cout 1380 Winter ende somer in gont wout. Ende hadde ghedaen wel menich jaer. Dat mochtemen marken an zijn haer Dat hem also verwerret lach: Dies was leden wel menighen dach 1385 Dat gheconreit was of ghewreven. Den parde ne was een twint niet bleven Dan die huut daer men dore sach Want men sine been tellen mach Ende zine rebben an elke side. 1390 Diere up sat hi was onblide; Hem was onsochte te moede Ende slouch vaste met ere roeden Tpaert, maer hen halp hem niet: [46] Temeer hi slaet, te min het diet. 1395 Hen mochte niet een voetstap gaen; Hen moeste hem rusten ende stille staen Of het ware ghevallen up daerde. Dit sach Walewein donvervaerde Dien dat verdochte vanden knape 1400 Omme dat hi maercte diere sake Dat hi was van so sconen leden Ende zulc een paert quam ghereden. Over die scoudere was hi breet Want hem zijn leven wale steet: 1405 Die nuese haddi scone ende recht; Sijn vorhooft breet ende slecht; Die oghen addi scone ende grawe; Brune ende slichte winbrawen; Sijn haer kersp ende blont; 1410 Den hals sne wit ende ront; Sine lier bloeiden als ene rose; Sijn adem ne rooc niet ghebose; Die tande wit ende clene: Scoonre creature ne sach nieman ghene! 1415 Hi was omtrent die middel smal. In sinen kin stont een dal. Hi was vulmaect van allen leden Ende wel gheraect van allen zeden. Hi mochte met eren vandien lande 1420 Grave wesen. Maer hi wranc zijn hande So dat hem dat rode bloet Voren uut sinen naglen woet. Dit sach Walewein, dies verdochte. Hi groete den knape so hi eerst mochte 1425 Ende omboot hem goeden dach Met al dat God vulbringhen mach. Die cnape seide: ‘God lone u here! Goet dach ne wert mi nemmermere: Ic bem den goeden daghe ontgaen!’ [47] 1430 Walewein seide: ‘Doet mi verstaen Uwen rouwe ende u verdriet.զnbsp; Die knape seide: ‘Hen holpe jou niet Dat ghi mi lettet, laet mi varen Here, dat u God moete bewaren! 1435 Al teldic jou al minen rouwe Het ne holpe u niet bi mire trouwe Bedi mi es mijn herte zwaer. Dies es wel leden ‘jaer Dat ic verloos minen enen broeder. 1440 Gheen bet gheraecter no vroeder So ne es int conincrike bleven Sider dat hi verloos zijn leven No van duechden bet vulcomen. Die gone diene mi hevet ghenomen 1445 Hi gaet daghelijcs vor minen oghen. Hoe mach mijn herte dat ghedoghen? Hine boots mi noit ghene bate Here, bi rechter caritate! Nochtanne deert mi vele mere 1450 Ander zake, wel lieve here: Waer hi mi ziet of can ghenaken Gaet hi zijn sceren met mi maken Eist in die kerke of daer buten! Ic scuwene, hen can mi niet versluten: 1455 Hine hout altoos met mi zijn spot Ghelijc of ic ware een sot. Want hem dinct in zinen sin Dat ic niet beters waert ne bin Danne hi dus spiet omme minen scamp. 1460 Here, nu hebbic enen camp Jeghen hem beroupen vorden coninc. Siet hier, here, om dese dinc So bem ic tonghemake zere. Nochtan deert mi vele mere: 1465 Het es onse zede in dit lant [48] Dat ne mach gheen seriant Enen rudder roepen te campe Daer ment trecken wille te scampe Hi moet rudder zijn ghedaen. 1470 Here, nu hebbict ghelaten staen Ende mijn goet ende mijn lant Minen here den coninc in sine hant Ende wilde mi God goede avonture Gheven, ic soude ten coninc Arture 1475 Varen ende bidden hem up ghenade Wildi dat hi mi rudder dade. Dies zijt seker ende ghewes Here, men seit ons dat hi es Zeghezalich dien hi rudder doet. 1480 Nu hebbics u ghemaect vroet Waer omme dat ic ute bem comen Maer ongheval hevet mi benomen: Heden alsoot wesen soude Int begon van desen woude 1485 Waendic liden die passaedse: Indie felle toolne, in die usaedse Was mi ghenomen mijn goede zwaert Mijn halsberch ende ooc mijn paert. Dit arme paert was mi ghegheven. 1490 Dus leedic een onsochte leven Ende hebbe ghelaten al mijn lant Minen here den coninc in zine hant Ende ic sal keren te minen daghe Ten campe ende volghen mire claghe. 1495 Nu selmen segghen sonder waen Het hevet mi blootheit al ghedaen Dat ic bem bleven buten lande. Hier omme doghic grote scande. Nochtanne deert mi vele mere |
1200 Ik schaamde me toen ik dat hoorde Dat daar niemand was zo dapper Die de belofte durfde aan te gaan Van mijn heer de koning; En ik trad voort met deze zaak 1205 En zei: ‘Heer koning Artur heer Dat verhaal dat ge heden eerder Zie die heb ik goed verstaan: Die uw belofte wilde aangaan Zou ge hem houden zoals tevoren 1210 De eed die ge hebt gezworen?’ De koning antwoordde meteen: ‘Ja ik, zo moet het met me goed gaan! Dus nee verdraai ik heden mijn woord.’ [41] Heer toen ik dat had gehoord 1215 Liet ik mijn wapens bereiden En wapende me al onverwijld En zei, vond ik het in enig land Ik zou het hem in de hand leveren; Alzo helpt me God die me gebood 1220 Of ik blijf daarom dood! - Ziet heer aldus heb ik het vernomen En ben na het schaakspel in het Wonder gekomen En denk het hier te hebben gevangen Was het niet dat ik denk dat het is me ontkomen 1225 En is me zoek geworden.’ Die koning hij zei: ’God weet Heer Walewein, had ge het gevangen Zo was u grote pijn ontkomen Die u nu te gedogen staat. 1230 Maar mijn schaakspel is u onbereikbaar Tenzij dat ge durft aan te vangen De voorwaarde die ik je laat verstaan. Ik zal delen en gij kiezen Gij mag dat kiezen, ik zal het nemen zoals gij kiest: 1235 Heb je tot schaken grote lust Zo heb je vrijheid het te winnen met de speer Op mij en met uw schild.’ Toen sprak Walewein die zachtzinnige: ‘Dan was ik dwaas 1240 Zou ik u belonen goed met kwaad En de eer die gij me hebt gedaan. Neen ik heer, ongetwijfeld! Stak ik u of raakte Zoals het wel gebeuren kon 1245 En gij mij weer, koning heer Dus nee krijg ik nimmer eer: Ik verspeel alle roem of eer Waar dat ik kwam in elke hof. Van me zouden zeggen: ‘Zie waar gaat [42] 1250 Die gemeen behandelde zijn waard Toen hij hem goed had ontvangen!’ Me was liever was ik gevangen In een kerker veertig dagen Daar ik nog zon nog maan nee zag 1255 Dan me hier schande gebeurt.’ Toen zeiden al die hoge lieden: ‘Ge zegt wel als een deugdzame man.’ De koning zei: ‘Zal ge men dan Heer Walewein, doe me een verzoek 1260 Door het schaakspel te winnen op hoffelijkheid? Dan zal het staan tot uw beschikking.’ Heer Walewein zei: ‘Bij God! Ik zal doen dat ge begeert.’ ‘Heer Walewein, dan moet je het zwaard 1265 Gaan zoeken met de twee ringen. Wilde ge dat halen en me brengen Dan geef ik zeker het schaakspel. Het heeft een koning, hij is machtig En heet koning Amoraen. 1270 Zijn kasteel staat zo: Men mag het nimmermeer winnen. Dat goede zwaard dat is erbinnen. Dat heeft hij in zijn hoede. Heer Walewein, nu wil ik mededelen 1275 Welke krachten er aan dat zwaard liggen Is het alzo zoals men ons zegt: Het nee mag voor een man verschijnen Is hij daartoe niet uitgekozen. En trekt hij dat goede zwaard uit 1280 Het slaat hem stuk midden door. Daar nee durft niemand om te vragen Dat daar iemand zal dragen Hij is van deugden uitverkoren Van al diegene die zijn geboren 1285 En van ridderschap mede. [43] Heer Walewein, mag ik dit verzoek Doen en halen me het goede zwaard Dan geef ik u snel mijn schaakspel Uw wil mee te doen.’ 1290 Walewein sprak, die koene ridder: ‘Heer, er ontbreekt me een zaak; Dus ben ik zeer droef te moede. Was het dat ik het krijgen kon Zo leeft hij niet, die het me afkocht 1295 Nog om zilver nog om goud In lever het u in uw macht Mee te doen al wat u wil.’ De koning zei: ‘Alzo helpt me God! Heer Walewein, zeg me wat dit is. 1300 Dat is zeker en gewis: Ik zal u helpen naar mijn macht.’ Hij zei: ‘Ik nee heb schild nog schacht; Mijn pantserhemd heeft menige scheur: Die me raakte hij stak me door. 1305 Dus ben ik in grote zorgen.’. De koning zei: ‘Wacht tot morgen. Uw wapens die zijn allen gereed Alzo het tot ridderschap behoort.’. Hiermee staakten ze het gesprek. 1310 Toen ging men slapen in de zaal. De bedden waren goed gemaakt. Die heer Walewein hij is gekomen Tot een bed goed en duur. Daarop ging hij snel slapen 1315 Die nacht door totdat het daagde. Toen kleedde hem Walewein en vroeg Of iemand zijn wapens weet. Twee knapen brachten het hem gereed En wapenden hem goed in korte tijd. 1320 Walewein was vergenoegd Toen hij zijn pantserhemd zag zo helder. [44] Toen vroeg hij waar de koning was. Intussen is die opgestaan En kwam tot Walewein gegaan 1325 En begroette hem zeer hoffelijk. Walewein zei: ‘God de machtige Geeft u blijdschap en grote eer! Blijf tot God tot ik keer! Ik zal voor u halen het goede zwaard 1330 Is het dat God mijn leven spaart Eer ik terug keer in het Wonder.’ Binnen deze kwam Alidrisonder. Hij beval hem haastig God. Walewein verliet die machtige burcht 1335 En kwam ter brug afgegaan. Daar vond hij een knaap staan Die hem Gringolet hield En zijn schacht en zijn schild. Dus sprong hij op zijn zadel 1340 En hij voer weg al zonder te wachten Walewein, heen zijn weg In onzekerheid van het zwaard Ter poort uit zo snel hij kon De straat die hij voor hem zag 1345 Totdat het ten einde is gekomen. Meteen heeft Walewein vernomen Een bos voor hem, een woud Daar vogels in zingen menigvuldig. Het was ‘s ochtend omtrent primen 1350 De zon kwam op en ging schijnen. Toen hij in het woud is gekomen Spoedig daarop heeft hij vernomen Een creatuur zo zeer kermen Dat het mocht onze heer ontfermen. 1355 Hij hoorde roepen: ‘o wee! o wee! Nu nee weet ik niet wat ik doen mag! Mij vernieuwt mijn oude droefheid [45] Van nu af aan hoe langer hoe meer Dat ik lang heb gedragen!’ 1360 Dus hoorde Walewein dat klagen. Hij sloeg met sporen en reed weg Daar het schepsel weeklaagt Te zien of hij helpen kan. Toen leek hem dat hij komen zag 1365 Een knaap van mooie leden Op een arm paard gereden: Het was mager en mank; Zijn haar los en lang; Neder hingen hem de oren; 1370 Het hinkelde achteraan en voren; Zijn ogen stonden buiten zijn hoofd. Hij leeft niet die het gelooft Hoedanig dat paard was. Het stond bij een arme krib 1375 Daar hem koren vaak ontbrak. Het had menig ongemak. Men lette er weinig op: Men liet lopen hier en daar Nacht en dag, wast het heet of koud 1380 Winter en zomer in ginds woud. En had gedaan wel menig jaar. Dat mocht men merken aan zijn haar Dat hem alzo verward lag: Dus was voorbijgegaan wel menige dag 1385 Dat voer was afgewreven. Het paard nee was niets gebleven Dan de huid daar men doorheen keek Want men zijn benen tellen mag En zijn ribben aan elke zijde. 1390 Die er op zat hij was verdrietig; Hij was in een verdrietige stemming En sloeg steeds met een roede Het paard, maar het hielp hem niet: [46] Hoe meer hij slaat, hoe minder het dient. 1395 Het mocht niet een voetstap gaan; Het moest zich rusten en stil staan Of het was gevallen op de aarde. Dit zag Walewein de onvervaarde Bij wie dat medelijden opwekte 1400 Omdat hij dure zaken opmerkte Dat hij was van zulke mooie leden En op zo’n paard kwam gereden. Over de schouders was hij breed Want hem zijn leven goed verging: 1405 De neus had hij mooi en recht; Zijn voorhoofd breed en recht; De ogen had hij mooi en grijs; Bruine en fijngetekende wenkbrauwen; Zijn haar gekruld en blond; 1410 De hals sneeuwwit en rond; Zijn wangen bloeiden als een roos; Zijn adem nee rook niet slecht; De tanden wit en klein: Mooier schepsel zag niemand geen! 1415 Hij was omtrent het middel smal. In zijn kin stond een kuiltje. Hi was volmaakt van alle leden En goed gemanierd van alle zeden. Hij mocht met eer van dat land 1420 Graaf wezen. Maar hij wrong zijn handen Zodat hem dat rode bloed Voor uit zijn nagels stroomde. Dit zag Walewein, die het heel onaangenaam vond. Hij groette de knaap zo gauw hij kon 1425 En wenste hem goede dag Met al dat God volbrengen mag. De knaap zei:’God beloont het u heer! Goede dag nee wordt het voor me nimmermeer: Ik ben de goede dag ontgaan!’ [47] 1430 Walewein zei: ‘Laat het me verstaan Uw rouw en uw verdriet.’ De knaap zei; ‘Het helpt u niet Dat ge me belet, laat me gaan Heer, dat God u moet beschermen! 1435 Al vertelde ik u al mijn rouw Het nee hielp me zeker niet Daarom is me mijn hart zwaar. Dit is wel geleden 20 jaar Dat ik verloor mijn ene broeder. 1440 Geen des te beter nog verstandiger Zo nee is in het koninkrijk gebleven Sindsdien dat hij verloor zijn leven Nog van deugden voortreffelijker volkomen. Diegene die hem me heeft genomen 1445 Hij gaat dagelijks voor mijn ogen. Hoe mag mijn hart dat gedogen? Hij bood me nooit geen voordeel Heer, bij oprechte barmhartigheid! Nochtans deert me veel meer 1450 Andere zaak, wel lieve heer: Waar hij me ziet of kan naderen Gaat hij zijn spot me mij maken Is het in de kerk of daarbuiten! Ik schuw hem, kan me niet afsluiten: 1455 Hij houdt altijd met me zijn spot Gelijk of ik een zot was. Want hem lijkt in zijn geest Dat ik niet beters waard nee ben Dan hij dus loert om mijn schande. 1460 Heer, nu heb ik een kamp Tegen hem uitgedaagd voor de koning. Ziet hier, heer, om deze zaak Zo ben ik zeer in droevige omstandigheden. Nochtans deert me veel meer: 1465 Het is ons gebruik in dit land [48] Dat nee mag geen jonkman Een ridder roepen te kamp Daar men het trekken wil te schande Hij moet ridder zijn geslagen. 1470 Heer, nu heb ik het nagelaten En mijn goed en mijn land Mijn heer de koning in zijn bescherming En wil me God goede avonturen Geven, ik zou tot koning Artur 1475 Gaan en bidden hem op genade Wilde hij dat hij me tot ridder sloeg. Dus is het zeker en gewis Heer, men zegt ons dat hij is Onoverwinnelijk die hij ridder maakt. 1480 Nu heb ik het u bekend gemaakt Waarom dat ik uitgereden ben Maar tegenspoed heeft me verijdeld: Heden alzo het wezen zou In het begin van dit woud 1485 Waande ik die doorgang te gaan: In die onrechtmatige tol, in dat onrecht Was me genomen mijn goede zwaard Mijn pantserhemd en ook mijn paard. Dit slechte paard was me gegeven. 1490 Dus leid ik een hard leven En heb verlaten al mijn land Mijn heer de koning in zijn hand En ik zal keren op de aangenomen dag Te kampen en mijn aanklacht nakomen. 1495 Nu zal men zonder twijfel zeggen Het heeft mijn bangheid geheel gedaan Dat ik ben gebleven buiten het land. Hierom gedoog ik grote schande. Nochtans deert me veel meer |
|
1500 Ander saken, wel lieve here: Men sal mijn scone [wijf] ontherven [49] Ende mine kinder moeten derven Mijns, ic vare in vremden lande.’ Dies weende hi ende wranc zine hande 1505 Ende seide: ԉc ne weet wat anegaen!զnbsp; Walewein hevet dit wel verstaen Ende seide: ‘Die gave een ronside Soudi moghen tuwen tide Keren van sconincs Arturs hove 1510 Tuwen campe, tuwen ghelove?’ Die cnape andworde: ‘Ghodweit Jaic, maer hets mi onghereit.’ Walewein seide: ‘Nemet hier tmijn. June mach altoos gheen beter zijn. 1515 Het sal jou wel sochte draghen: Het can wel telden ende draven Ende lopen enen hoghen walop.’ Die knape seide: ԇhi hout u scop Met mi, here, dat es mesdaen. 1520 Ghi soud wel node henen gaen Te voet ende gheven mi u paert.’ Walewein die beette ter vaert Ende seide: ‘Neimt hier mijn ronside.’ - Die knape ontfinct ende was blide - 1525 ‘Maer ic ghevet jou in dien Dat ghi zult haesten ende spien Ende vant keren van Arturs hove Tuwen campe, tuwen ghelove Ende behout jou goet ende jou lant 1530 Ende vant ghederen jouwen viant Ende penst emmer om die ere Vandesen daghe voort waert mere. Nu vaert ende keert so ghi eerst moghet Ende peinst emmer om die doghet.’ 1535 Do sat hi up seer Waleweins paert Die cnape, ende reet wech ter vaert Ende dancte hem uter maten zere Vanden goede ende vander ere [50] Die hem der Walewein hevet ghedaen 1540 So dat hi wel hevet verstaen Dat die knape was harde blide. Hi quam ghegaen ten selven tide Ten paerde dat daer die knape liet Ende ghinc daer up sitten ende siet 1545 Of hettene soude connen draghen: Het ne conste telden no draven. Hi beette neder ende liet daer staen Ende moeste te voet henen ghaen Duer gont foreest ende duer den dan. 1550 Daer men grote doghet an Mochte marken ende grote ere Dat was Walewein die here! Aldus quam hi ghegaen duer twout Daer voghele songhen menichfout 1555 Te voet, dies hi niet dicke ne plach. Doe dochtem dat hi voor hem sach Enen casteel ende ene riviere. Het was die casteel, dien hi sach sciere Die de toolne ende de quade zeden 1560 Hilt met overmoedicheden Ende hadde ghedaen wel menighen dach. Teerst dattene die castelein versach Quam hi te Walewein metter vaert. Hi hadde een overmoedich paert: 1565 Het was dapper ende snel Dat gheleec Waleweyne wel. Dus quam hi te hem waert zaen Ende seide: Ԓudder, ghi zijt ghevaen! Want die zeden in dit lant 1570 Sijn jou hier wel onbecant. Betaelt ons dat ghi sculdich zijt Ende maect ons ghenen langhen strijt!զnbsp; Walewein andwordem zaen Ende seide: ‘waer omme bem ic ghevaen?’ [51] 1575ԏm dat [ghi] uwe tolne wilt ontdragen’ Doe began deer Walewein vraghen: ‘Wat tolnen bem ic sculdich dan?’ ‘Den halsberch dien ghi hebt an Ende uwen scilt ende jou zwaert 1580 Ende waert dat ghi hier brocht een paert Dat soudi mi mede gheven!’ Deer Walewein seide: ‘Hets achter bleven: Ic gaeft den knape dien ghi heden Met uwer toolne met uwen zeden 1585 Naemt zijn halsberch ende paert: Hi vaerter mede te Cardole waert.’ ‘Dane dedi wel, also helpe mi God! Of hi ane u enen sot Vant ende hi u daer over hilt? 1590 Haest u ende gheift mi uwen scilt Ende uwen halsberch ende u zwaert Doet of ende ghevet mi ter vaert!զnbsp; Deer Walewein andworde zaen: ‘Wie sal hier de tolne ontfaen?’ 1595 Die gone seide: ‘Dats ic ghereet.’ Deer Walewein andworde: ԇodweet Suldi van mi die toolne ontfaen Ghi zult over uwe voete staen! Eer icse jou gave up u paert 1600 Ghi voert mi liever hinder waert: Ghine zult eer staen bi mire zide!’ Die gone beette in corter tide Ende seide:’Gԇhi maect te groot dangier! Ic wane die duvel brochte jou hier!’ 1605 Hi haeste hem ende ghinc mettien Ten zwaerde ende Walewein hevet versien: Mettien trac hi dat zine zaen. Hi seide: ԇhi zult nu ontfaen Jou toolne eer ghi sult henen gaen! 1610 Dat segghic jou al sonder waen [52] Sidemeer dat ghijt begaert!’; Aldus trecten si hare zwaert. Harlijc hadde groten ghere. Ende Walewein sette hem te were 1615 Jeghen den gonen die hi daer sach Om te proevene of hi mach Vellen die toolne ende die onsede Daer men den menighen pine dede. Maer sgoons overmoet was so groot 1620 Hem dochte wel dat zijn ghenoot Ne was levende in gheen lant. Doch verdrouch hi metter hant Tswaert ende slouch met groten nide Up Waleweine ende hi was onblide 1625 Dat hi so langhe vor hem stoet. Waleweine decte hem ende was vroet Metten scilde, so hi best mach. Hi ontfinc van hem menighen slach Die niet onvergolden zijn bleven. 1630 Mettien heifti tswaert verheven Ende gheraectene weder metter hant Ende cloofde hem helm ende nesebant Ende sloecht hem in al toten tanden. Doe trac hijt uut met beden handen 1635 Ende hi seide: ‘Neimt ende ontfanct jou ghelt!’ Die gone viel neder up gont velt Doot eer hi ter aerden quam. Hi lietene varen ende hi nam Dat goede paert, Walewein die coene 1640 Dat bi hem stont: hi hads te doene. Hi seide: ‘Gyaert, ghi moocht wel staen: Jou here heift zinen loon ontfaen; Hi leghet hier ende zwighet al stille Ende hevet dat hijs hebben wille. 1645 Hi seit hi sal minen halsberch borghen Ende mijn zwaert al tote morghen [53] of tote echt dat ik weder kere.’ Doe sat up Walewein die here Ende quam vorden casteel ghereden 1650 Die met herde fellen zeden Hadde ghestaen menighen dach. Ende alsene die portier versach Doe began hi die porte sluten Ende seide: ‘Introuwen, ghi blijfter buten 1655 Inne late jou binnen comen niet!’ Ende als Walewein dat versiet Noopti met sporen ende tors liep wel Want het was dapper ende snel Ende quam ghelopen met groten ghere 1660 Binnen der porten vort waert zere Eer hise wel conste ghesluten. Walewein seide: ‘Inne bem niet buten Bleven; dat mach u wesen le[e]t Portier, dat segghic jou, God weet!’ 1665 Mettien beetti vanden paerde Ende haeste hem ende vinc ten zwaerde Ende slouch den portier thovet of. Doe wierp hijt vor hem int hof Ende nam hem die slotele zaen. 1670 Ter poorten so es hi ghegaen Ende ghinc die duere vaste sluten Dat daer niemene van buten Binnen den castele comen soude Vor dien dat hijt selve woude; 1675 No van binnen ooc ute gaen Vor dat hi al hadde ghedaen Dat hi wilde ende begaert. Doe ghinc hi up ende drouch zijn zwaert Al bloot ghetrect in die hant. 1680 Wat so hi daer binnen vant Binnen den castele ende in die zale Dat moeste sterven altemale. [54] Si vloen in cameren ende daer buten Dat ne mochte hem niet besluten 1685 Hine haletse ute ende slouchse doot. Daer ne bleef no clene no groot Hine rovetse alle vanden live. Hine wille niet dattie tolne blive Staende no die quade zede 1690 Daer men den menighen pine dede. Als hijt aldus hadde ghedaen Quam hi te zinen parde ghegaen Ende ont[dede] die poorte ende ledet buten. Doe ghinc hi weder vaste sluten 1695 Den casteel so hi best mach Alle die dueren die hi daer sach Daer die slotele toe behorden. Walewein sat up mettien worden Ende wierp die slotele in die riviere. 1700 Mettesen reet hi danen sciere Ende liet den casteel besloten staen. Ic waenre niemen in sal gaen Hine breke ontwe die mure. Dus voer hi souken avonture 1705 Over berch ende over dal Die hi ghenouch vinden sal. Die knape daer ic eerst of seide Hi quam ghevaren sonder beide Tote Cardole al zonder sparen. 1710 Die coninc entie met hem waren Stonden ten veinstren ende hebben vernome[n] Enen cnape up Gringolette comen. Dat hadde hem wonder als zijt saghen. Deen began den andren vraghen: 1715 Լi>Waer es mijn here Walewein bleven? Dese hevet hem ghenomen tleven Die hier comt, wanen wi best.’ Daer was deer Keye, hi sprac lest [55] Hi seide: ‘Wat ghi sect, dats niet. 1720 Die cnape die ghi hier comen ziet Hi es bode vanden scake. Deer Walewein hi es wel te ghe[make] Ende hi hevet dat scaec ghevaen. Dat hebbic harde wel verstaen. 1725 Ende hi sent sinen cnape voren Te hove. Met rechte hebbics toren Dat hi hem zulker dinc vermat. Here, over waer segghic jou dat: Walewein hevet ondervonden 1730 Dat weet ic wel te desen stonden Sine beroemelike tale. Ende ic seit hem te voren wale Het soudem tonneren vergaen Dat hi tghelof wilde bestaen 1735 Dat hier niemen nemen durste.’ Die coninc seide: ‘Wildi ons vurste Heer Keye, gheven vandeser tale So dadi uter matene wale: Wi hebber of ghehoort ghenouch.’ 1740 Keye was blide ende hi louch Ende seide: ‘bi Gode, here coninc here Van Waleweyne moghedi ere Hebben! Ghereet u, et es tijt Ende onthaeltene sonder respijt 1745 Met uwen mannen, met uwen maghen!’ Noch sprac die coninc ende began vraghen Hi seide: ‘Hre Keye, waert u ghevouch Van deser talen hebwi ghenouch. Bi Gode! van uwen quaden scerne 1750 Stonde ons herde wel tonberne. Hebbic Walewein aldus verloren Bi al dien dat noit wart gheboren Ghi mochtets noch wel werden erre!’ Die knape quam, hine was niet verre. [56] 1755 Die rudders seiden:’wilwine vaen Ende stappans zijn hovet of slaen? Here, ghi moet die doot bespreken Hoe wi Waleweine best moghen wreken.’ Doe was daer mijn here Lanceloot 1760 - Daer ne was niemen zijn ghenoot Van duechden, dat weet ic wale Van alden heren indie sale - Hi seide: ‘Here Artur, coninc here Duer Gode ende duer uwes selfs ere 1765 Onbeit tote die knape es comen Ende ghi die waerheit hebt vernomen Wat hi wille ende hi begaert Eer dat ghine doot zwaert. Men hevet menichwaerf gheseit 1770 Van seer Waleweins miltheit: Hi es hovesch, milde ende coene. Wat manne soos hevet te doene Bescud hi, ziet hi dat hijs noot Hevet: zine doghet es groot. 1775 Hi gaf hem tpaert, dat wanic best.’ Hi dede so dat die coninc lest Ombeidde ende alle die met hem waren. Die knape quam int hof ghevaren Ende beete neder over zine voete. 1780 Die coninc quam hem te ghemoete Ende die knape groete haestelike Arture den milden coninc rike Ende alle die met hem zijn hier binnen. Some seidsi: ‘God moete jou minnen.’ 1785 Hine was ne bore wel ontfaen. Die coninc seide: ‘doet mi verstaen Waer ghi zijt comen an dit paert.’ Die knape antworde metter vaert: ‘Here, also ic u segghen mach 1790 Dies es heden die derde dach [57] Dat mi gaf een rudder snel. Hem dochte, ic hads te doene wel Ende dede ane mi zine doghet groot. Hem verdochte so mire noot. 1795 In een foreest eens morghens vroe Quam ic ghereden, ic segghe jou hoe: Up een paert van cranken leden. Van ere tolne van fellen seden Daer was mi, here, dat mijn ghenomen. |
1500 Andere zaken, wel lieve heer: Men zal mijn mooie wijf onterven [49] En mijn kinderen moeten missen Mij, ik ga naar vreemde landen.’ Dus weende hij en wrong zijn handen 1505 En zei: ԉk nee wet niet wat te doen Walewein heeft dit goed verstaan En zei: ‘Wie gaf u een ros Zou ge mogen op de tijd die ge hebt aangenomen Keren van konings Arturs hof 1510 Tot uw kamp, tot uw dienst?’ De knaap antwoordde: ‘God weet Ja ik, maar het is niet tot mijn beschikking.’ Walewein zei: ‘Neem hier de mijne. U kan nooit betere krijgen. 1515 Het zal u wel aangenaam dragen: Het kan wel telganger en draven En lopen een hoge galop.’ De knaap zei: ‘Ge steekt de draak Met mij heer, dat is slecht gedaan. 1520 Ge zou niet graag heen gaan Te voet en geven mij uw paard.’ Walewein die steeg af ter vaart En zei: ‘Neem hier mijn ros.’ - Die knaap ontving het en was blij - 1525 ‘Maar ik geef het u indien Dat ge zal haasten en bespieden En van het keren van Arturs hof Tot uw kamp, tot uw dienst En behouden uw goed en uw land 1530 En streef ernaar om uw vijand te deren En peinst immer om de eer Van deze dag af voortaan. Nu ga en keer zo gauw ge kunt En peinst immer om de deugd.’ 1535 Toen zat hij op heer Walewein’ s paard Die knaap, en reed snel weg En bedankte hem uitermate zeer Van de goede daad en van de eer [50] Die hem daar Walewein heeft gedaan 1540 Zodat hij wel heeft verstaan Dat die knaap was zeer blijde. Hij kwam gegaan terzelfder tijd Te paard dat daar die knaap liet En ging daarop zitten en ziet 1545 Of het hem zou kunnen dragen: Het nee kon telgang nog draven. Hij steeg af en liet het daar staan En moest te voet heen gaan Door gindse woud en door het dal. 1550 Daar men grote deugd aan Mocht merken en grote eer Dat was Walewein die heer! Aldus kwam hij gegaan door het woud Daar vogels zongen menigvuldig 1555 Te voet, wat hij niet vaak deed. Toen leek hem dat hij voor hem zag Een kasteel en een rivier. Het was dat kasteel, die hij spoedig daarop zag Die de tol en de kwade gewoontes 1560 Hield met overmoed En had het gedaan wel menige dag. Ten eerste dat hem de kasteelheer zag Kwam hij naar Walewein met haast. Hij had een trots paard: 1565 Het was dapper en snel Dat bleek Walewein wel. Dus kwam hij naar hem toe gelijk En zei: ‘Ridder, ge bent gevangen! Want de zeden in dit land 1570 Zijn u hier wel onbekend. Betaal ons dat ge schuldig bent En maak ons geen lange strijd!’ Walewein antwoordde hem gelijk En zei: ‘Waarom ben ik gevangen?’ [51] 1575 ‘Omdat gij uw tol niet wil betalen.ՠ Toen begon daar Walewein te vragen: ‘Welke tol ben ik schuldig dan?’ Ԉet pantserhemd die ge aan hebt En uw schild en uw zwaard 1580 En was het dat ge hier bracht een paard Dat moest je mede geven!’ Daar Walewein zei: ‘Het is nagebleven: Ik gaf het de knaap die ge heden Met uw tol en met uw gebruiken 1585 Nam het zijn pantserhemd en paard: Hij gaat ermee te Cardoel waart.’ ‘Immers niet deed ge goed, alzo helpt me God! Of hij u een zot Vond en daarvoor hield? 1590 Haast u en geef me uw schild En uw pantserhemd en uw zwaard Doe het af en geef het me snel!’ Daar Walewein antwoordde gelijk: ‘Wie zal hier de tol ontvangen?’ 1595 Diegene zei: ‘Wat ben ik hier stellig.’ Daar Walewein antwoordde: ‘God weet Zal je van mij die tol ontvangen Ge moet eerst op de begane grond staan! Eer ik ze geef op uw paard 1600 Ge gaat me liever achteruit: Ge zal eerder staan aan mijn zijde!’ Diegene steeg snel af En zei: ‘Gij maakt te groot geweld! Ik denk de duivel bracht u hier!’ 1605 Hij haastte hem en ging meteen Ten zwaard en Walewein heeft het gezien: Meteen trok hij gelijk de zijne. Hij zei: ԇe zal nu ontvangen Uw tol eer ge henen zal gaan! 1610 Dat zeg ik u al zonder twijfel [52] Omdat gij het begeert!’ Aldus trokken ze hun zwaard. Ieder van hen beide had grote strijdlust. En Walewein zette zich te verweer 1615 Tegen diegene die hij daar zag Om te proberen als hij kan Vellen die tol en dat onbehoorlijke gedrag Daar men menigeen pijn deed. Maar diegene zijn trots was zo groot 1620 Hij dacht wel dat zijn gelijke Niet leefde in geen land. Toch tilde hij op met de hand Het zwaard en sloeg met grote strijdlust Op Walewein en hij was droevig 1625 Dat hij zo lang voor hem stond. Walewein bedekte hem en was verstandig Met het schild, zo goed hij kon. Hij ontving van hem menige slag Die niet onvergolden zijn gebleven. 1630 Meteen heeft hij het zwaard geheven En raakte hem weer met de hand En kloofde hem helm en neusband En sloeg het hem in al tot de tanden. Toen trok hij het uit met beide handen 1635 En hij zei: ‘Neem en ontvang uw geld!’ Diegene viel neer op ginds veld Dood eer hij ter aarde kwam. Hij liet hem gaan en hij nam Dat goede paard, Walewein die koene 1640 Dat bij hem stond: hij had het nodig. Hij zei: ‘Appelschimmel, ge mag wel staan’ Uw heer heeft zijn loon ontvangen; Hij ligt hier en zwijgt geheel stil En heeft dat hij hebben wil. 1645 Hij zei hij zal mijn pantserhemd redden En mijn zwaard al tot morgen [53] Of tot later als ik terugkom.’ Toen zat op Walewein die heer En kwam voor het kasteel gereden 1650 Die met zeer felle gewoontes Had gestaan menige dag. En toen hem de portier zag Toen begon hij de poort te sluiten En zei: ’Waarlijk, gij blijft erbuiten 1655 Ik laat u niet binnenkomen!’ En toen Walewein dat zag Noopte hij met sporen en het paard liep goed Want het was dapper en snel En kwam gelopen met grote lust 1660 Binnen de poort snel voorwaarts Eer hij het goed kon sluiten. Walewein zei: ‘Ik ben niet buiten Gebleven; dat mag u leed wezen Portier, dat zeg ik u, God weet!’ 1665 Meteen steeg hij af van het paard En haastte hem en ving te zwaard En sloeg de portier het hoofd af. Toen wierp hij het voor hem in de hof En nam hem de sleutels gelijk. 1670 Ter poort zo is hij gegaan En ging de deur vast sluiten Omdat daar niemand van buiten Binnen het kasteel komen zou Voordat hij het zelf wilde; 1675 Nog van binnen ook er uit te gaan Voordat hij alles had gedaan Dat hij wilde en begeerde. Toen ging hij verder en droeg zijn zwaard Openlijk getrokken in de hand. 1680 Wat zo hij daarbinnen vond Binnen het kasteel en in de zaal Dat moest sterven allemaal. [54] Ze vlogen in kamers en daarbuiten Dat nee mocht hem niet verhinderen 1685 Hij haalde ze eruit en sloeg ze dood Daar nee bleef nog klein nog groot Hij beroofde ze allen van het leven. Hij wilde niet dat die tol bleef Staan nog die slechte gewoonte nog die kwade zede 1690 Daar men menigeen overlast deed. Toen hij het aldus had gedaan Kwam hij naar zijn paard gegaan En opende de poort en leidde het buiten. Toen ging hij weer vast sluiten 1695 Het kasteel zo hij het beste kon Alle deuren die hij daar zag Daar de sleutels toe behoren. Walewein zat op met die woorden En wierp de sleutels in de rivier. 1700 Met deze reed hij snel vandaan En liet het kasteel gesloten staan. Ik waan dat er niemand in zal gaan Als hij niet de muur stuk breekt. Dus voer hij zoeken avonturen 1705 Over berg en over dal Die hij genoeg zal vinden. Die knaap daar ik eerst van zei Hij kwam gegaan onverwijld Tot Cardoel onverwijld. 1710 De koning en die met hem waren Stonden te venster en hebben vernomen Enen knaap op Gringolet komen. Dat had hen verwonderd toen zij het zagen. De een begon de andere te vragen: 1715 ԗaar is mijnheer Walewein gebleven? Deze heeft hem genomen het leven Die hier komt, denken we best.ՠ Daar was deer Keye, hij sprak het laatste [55] Hij zie: ‘Wat ge zegt, dat is het niet. 1720 De knaap die gij hier komen ziet Hij is bode van het schaakspel. Daar Walewein hij is goed op zijn gemak En hij heeft dat schaakspel gevangen. Dat heb ik erg goed verstaan. 1725 En hij zijn knaap stuurt Te hof. Met rechte heb ik toorn Dat hij hem zulke zaak durfde te ondernemen. Heer, voor waar zeg ik u dat: Walewein heeft ondervonden 1730 Dat weet ik wel te deze tijd Zijn drieste woorden. En ik zei het hem tevoren wel Het zou hem tot schande vergaan Dat hij de belofte wil doen 1735 Dat hier niemand nemen durft.’ De koning zei: ’Wil ge ophouden Heer Keye, met zo te spreken Dan deed je uitermate goed: Wij hebben er genoeg van gehoord.’ 1740 Keye was blijde en hij lachte En zei: ‘Bij God, heer koning heer Van Walewein mag ge eer Hebben! Bereid u, het is tijd En onthaal hem zonder uitstel 1745 Met uw mannen, met uw verwanten!’ Noch sprak de koning en begon te vragen Hij zei; ‘Heer Keye, als u het belieft Van dit gesprek hebben we genoeg. Bij God! van uw kwade spot 1750 Zou ons zeer aangenaam zijn. Heb ik Walewein aldus verloren Bij allen die ooit geboren werden Gij mocht er nog wel spijt van krijgen!’ Die knaap kwam, hij was niet ver. [56] 1755 De ridders zeiden: ‘Willen we hem vangen En op staande voet zijn hoofd afslaan? Heer, ge moet de dood bespreken Hoe we Walewein het beste mogen wreken’. Toen was daar mijn heer Lancelot 1760 - Daar nee was niemand zijn gelijke Van deugden, dat weet ik wel Van alle heren in de zaal- Hij zei: ‘Heer Artur, koning heer Door God en vanwege uw eigen eer 1765 Wacht totdat die knaap is gekomen En ge de waarheid hebt vernomen Wat hij wil en hij begeert Eer dat ge hem onder ede dood zweert. Men heeft menigmaal gezegd 1770 Van heer Waleweinՠs goedertierenheid: Hij is beschaafd, mild en koen. Welke man het zo nodig heeft Beschermt hij, ziet hij dat hij het nodig Heeft: zijn deugd is groot. 1775 Hi gaf hem het paard, dat denk ik het beste.’ Hij deed zo dat de koning ten slotte Wachtte en allen die met hem waren. Die knaap kwam in de hof gegaan En steeg af op zijn voeten. 1780 De koning kwam hem tegemoet En de knaap begroette haastig Artur de machtige milde koning En allen die met hem zijn hierbinnen. Soms zeiden ze: ‘God moet u beminnen.’ 1785 Hij was niet erg goed ontvangen. De koning zei: ‘Laat me verstaan Waar ge aan dit paard bent gekomen.’ Die knaap antwoordde haastig: ‘Heer, alzo ik u zeggen mag 1790 Dit is heden de derde dag [57] Dat het me gaf een ridder snel. Hij dacht, ik had het wel nodig En deed aan mij zijn grote deugd. Hij had zo’ n medelijden met mijn nood. 1795 In een bos een morgen vroeg Kwam ik gereden, ik zeg u hoe: Up een paard van zwakke leden. Van een tol van felle gewoontes Daar was me, heer, die van mij genomen. |
|
1800 Ende als die rudder adde vernomen Dat ic was in zulker noot So dedi zine doghet groot Ane mi ende beette metter vaert Ende gaf mi zijn goede paert 1805 Bedi ic was in avonturen zere Om te verliesene goet ende ere Ende mijn leven alsoot mi stoet.’ Die coninc sprac:’Nu bem ics vroet: Het was mijn here Walewein! 1810 Waer es hi?’ Here, bi sinte Gravein Also als ic u segghen mach Doe icken achterstwerven zach Ghinc hi over zine voete ter vaert Dor twoud ter quader tolne waert. 1815 Nie sider ne wistic waer hi voer.’ Die coninc seide ende hi zwoer: ‘Met God, nu weet ic wel te voren Dat Walewein hevet zijn lijf verloren Bedi die tolne es so ghedaen 1820 Daer ne mach gheen man ontstaen. Nemmerme ne werdic blide Of icken haddene bi mire zide Waleweine minen lieven neve! Knape, dat u God ere gheve! 1825 Nu sect mi wat ghi begaert.’ Die knape andworde metter vaert; [59] Here, mijn rouwe die es groot: Mi was, here, mijn broeder doot Ghesleghen, dies es wel 20 ‘jaer. 1830 Daer omme es mijn herte zwaer. Diet dede hout met mi zijn spot Ghelijc of ic ware een sot Ende pijnt altoos om minen scamp. Here, nu hebbic enen camp 1835 Jeghen hem beroupen om dese dinc. Nu biddic jou, here coninc Uwen dienst bi uwer ghenade Ende maect mi rudder of ghijs hebt stade Ende laet mi keren uut uwen hove 1840 Te minen campe, te minen belove. Eist dat ic hier yet langhe merre Ic maechs wel lichte werden erre Ende het sal ooc ane mijn leven gaen.’ Die coninc maectene rudder saen 1845 Ende gorde hem gonder een goet zwaert Ende hi seide ten knape:’Niet ne spaert! Vaert wech ende peinst omme die ere Van desen daghe vort waert mere Ende emmer pijnt u omme die doghet 1850 So waer ghi comt ende ghijt doen moghet Ende vordert weduwen ende wesen Ende alle die ghi vint in vresen Bescudse ende set jou lijf daer voren!’ Die knape reet wech met sporen 1855 Ter porten uut so hi eerst mach Die strate die hi vor hem sach. Hine mach niet letten sal hi comen Ten campe dien hi hevet ghenomen Ende dat hire wesen sal tetijt 1860 Ter rechter uren in dat crijt. Hi reet als een die niet ne spaert. Hi mach wel wesen onvervaert; [59] Daer men hem eer die pine dede Soe es ghevelt die quade sede; 1865 Walewein heift daer vergolden al Wat so men hem heesschen sal. Dus reet hi henen aldat hi mach. Ende Walewein quam aldaer hi sach Enen berch; daer es hi comen 1870 Boven; ende hevet int dal vernomen B[in] dien berch ende dat dal Met rudderscepe verdect al. Hi sach daer menighen rudder riden Up grote orse ende diere ghesmiden. 1875 Hi sachse comen met groten scaren Ende tenen castele vor hem varen. Bachten quam een garsoen ghereden Up een ors van sconen leden Met enen zwaerde ende met twe[e]n scilden. 1880 Doe groetene Walewein de milde. Die garsoen was wel beraden Hi seide: ‘Van lachtre ende van scaden Here, so verde jou God onse here Vandesen daghe vort waert mere!’ 1885 Dus groette die garsoen metten scilden Minen here Waleweine den milden Die groter eren wel was waert. Der Walewein sprac metter vaert: ‘Cnape, dat jou God moete eren! 1890 Waer varen alle dese grote heren?’; Gine varen niet verre, newaer hier bi: Teens conincs hove, heet Amadi.’ ‘Soete vrient, wat doen si daer?’ ԉc sect u, here, al over waer: 1895 Gone rudder die gonder voren vaert Ende buten hevet ghegort zijn zwaert Hi es beroepen van mordade Te campe om dat hi met sinen rade [60] Enen cnape nam zijn leven. 1900 Die beroepere es achter bleven Die den camp jeghen hem heift ghenomen Ende ne dar niet te crite comen. Het es een knape van groten love Ende seide, hi soude tArturs hove 1905 Varen ende bidden hem up ghenade Wildi dat hine rudder dade. Dit haddi tonsculden ende teren. Noit sider ne dursti wederkeren. Dus voer hi henen uten lande. 1910 Dies hebben sine vriende scande.’ Doe began deer Walewein vraghen: ‘Is hier danne enich van zinen magh[en] Die hem in hulpen moghen staen?’ Die knape die andworde zaen: 1915 ‘Bi Gode, here, neen het niet! Van alden gonen die ghi hier ziet Sone bestaet hem ne gheen. Nochtanne es hier menich een: Die comen alle met minen here. 1920 Ende noch twintich werven mere Souden hebben ghedaen teser steden Hadsi gheweten dat hi heden Soude hebben ghezijn int crijt. Dies willic dat ghi zeker zijt. 1925 Bedi durren sine vriende niet comen Daer si minen here horen nomen Met haren neve in dat crijt. Uwen orlof - het es tijt - Moetic hebben,’sprac die knape. 1930 Dus es Walewein van deser zake Berecht. ‘Nu vaert! God gheve jou ere! Hets tijt ende volghet uwen here Eer dat hi u te verre ontfaert.’ Die knape slouch met sporen tpaert [61] 1935 Ende reet wech al datti mach. Deer Walewein quam daer hi sach Ene scone linde staen upt velt Daer voer hi onder ende helt Onder die groene linde al stille 1940 Om dat hi bescouwen wille Hoet metten campe soude vergaen. Hi beete neder ende liet staen Sijn paert ghebonden an enen stile Om dat hi zien wilde ter wile 1945 Of zire comen souden onder hem beden Ende hoe die camp soude sceden. Hi sach daer menighen rudder varen Die metten gonen comen waren Die den camp adde ghenomen. 1950 Als zire alle waren comen Ende sire waren vergadert alle Doe wasser daer bi rechten ghetalle Twintich hondert ofte mere - Dus dochte Waleweine den here- 1955 Ende bander zide nemmer een No kempe no elne gheen. Nochtan ghinc men up die tijt Buten castele ghereden een crijt Daer die heren in vechten zouden 1960 Quame die knape ende si wouden So dat die vrouwen entie joncfrouwen Uten castele mochten scouwen Den camp buten ander heiden. Dus ghinc men dapperlike ghereiden 1965 Ende staken in die aerde slaen. Men deder corden omme gaen Datter niemen in soude comen Dan die den camp hadden ghenomen. Alst al ghereet was ende ghedaen [62] 1970 Doe sprac hem an die coninc zaen: ‘Here ruddere, alst jou dinket tijt So vaert ende beit uwes ghesellen int crijt. Ic wane wel hi sal varinc comen.’; Mettien heifti zijn ors ghenomen 1975 Ende quam met overmoedicheden Binnen in gont crijt ghereden Ende beide om dat hem [s]tont te doene Tote een deel na der noene. Nochtan ne quam die cnape niet. 1980 Doe sprac die rudder: ‘Here, ziet Dinket u tijt, so laet mi varen’ Alle die gone die met hem waren Si seiden: ‘Het es meer dan tijt. Die knape ne comt tameer int crijt; 1985 Hets over zinen tijt ghegaen.’ Doe andworde die coninc zaen: ‘Van haesticheden comt selden goet Die wel beiden si zijn vroet. Vrient, nu beit al met ghemake: 1990 Hem mach wel deren zulke sake Daer hi bi vermarret es; Dies zijt seker ende ghewes. Nu ghevet hem noch een stic respijt.’ Si beidden toter vespertijt. 1995 Nochtoe ne quam die cnape niet. Doe sprac die rudder ende seide: ‘niet’, Toten coninc wel verbolghenlike ‘Biden here van hemelrike! Hets meer dan tijt, nu laet mi varen!’ 2000 Alle die gone die met hem waren Seiden: Ԉi hevet wel zijn ghelof Ghedaen, here coninc, in u hof: Ghi mogheten wel met groter eren Uten crite nu laten keren’ 1005 Die coninc peinsde in zinen moet: [63]’Ghi pijnt al gader jeghen spoet Mach ic, het sal al anders wesen.’ ԏmbeit een stic,ՠsprac hi nadesen. Eer yet lanc hebsi vernomen 2010 Den knape up Gringolette comen: Dapperlike metter vaert Quam hi ghevaren ten crite waert. Sijn paert adde onder hem die vloghe Alse een pijl uut enen boghe. 2015 Dus quam hi ghevaren int crijt Een deel nader vespertijt. Sijn paert was van lopene moede: Vanden scumen ende vanden bloede Hadt ghemaect die weghe nat; 2020 Het was moede ende het was mat. Doe beette hi neder ende liet staen Ende quam toten coninc ghegaen; Hi seide: ‘Here coninc Amadijs Ghi zijts wel vroet ende wijs 2025 Dat ic bem te crite comen Ende hebbe hier jeghen mi vernomen Menighen rudder goet van prise Elken ghewapent na zire wise Die metten gonen hier zijn comen 2030 Die den camp hevet ghenomen Ende die vor hem willen vechten Jeghen mi ende hem verrechten; Ende ic ne hebbe hier niemen van minen magen Die mi mochte helpen draghen 2035 Al waert dat si mi wilden houden Daer met crachte ende met ghewouden.’ Die coninc andworde hem zaen: ‘Ic sal jou wel in hulpen staen Vele bet dan al uwe maghe 2040 Bi u stonden ende ict saghe; Dies zijt seker ende sonder vaer.’ [64] Doe ghingen si hem ghereden daer Ende wapenden hem an beden siden. Si waren ghereet in corten tiden. 2045 Alle die gone die met hem waren Moesten vorden coninc zwaren Dien knape vrede ende vast ghelede. Dus quamen si ten crite bede. Die coninc ghinc ten veinstren staen 2050 Sien hoe die camp soude vergaen. Ende alle die gone die met hem waren Liepen ten veinstren harentare Marken of gone hoghe lieden Den knape yet souden mesbieden 2055 Die daer hilden an dene zide. Doe onderstaken si hem met nide Dat die scachte bede braken. Doe lietsise vallen ende traken Die zwaerde ende sloughen met omminnen. 2060 Men weet noch niet wie daer sal winnen Maer emmer sloughen si met nide. Die knape ne was bore blide Alst recht was, om zijns broeder doot: Van rouwen wies hem die moet so groot 2065 Dat hine weet wat hi best mach Doen als hi den andren sach Diene hem valschelike hadde ghenomen. Aldus zijn si te gader comen Ende waren bede van slaghen milde. 2070 Die spaenre vloghen van den scilde Dene na dandre sonder were. Elkerlijc hadde anders ghere. Die felle rudder hevet verheven Tswaert ende upten knape ghesleghen 2075 Met overmoede ende met nide Dat hi hem rovede vander side Sinen scilt altenen male; [65] Ende sinen halsberch goet van stale Ontmaelgierdi te menigher stede. 2080 Nu hoort wat die knape dede Hi seide: ԇaefdi mi deser slaghe vele So ghinct met mi al uten spele Ende ic ne mochte niet ghestaen; Mijn leven ware sciere ghedaen.’ 2085 Maer hi pensde dat hi hem soude Wreken als hi mochte alse houde Ende verdrouch tswaert avescher hant Ende clovedem helm ende nesebant. Hi gherochtene so dat hi hem rovede 2090 Boven den oren vanden hovede: Beneden den oren bleeft upten buuc. Tswaert scanfelde ende ghinc uut Ende gheraectene weder int ghevouch Vander scoudren daer hi an drouch 2095 Den scilt ende slouch hem of den arm Dat hi viel int dal al waerm. Doe moesti rumen sonder hoverde Tghereide ende vallen uptie aerde Doot eer hi ter haerden quam. |
1800 En toen die ridder had vernomen Dat ik was in zulke nood Zo deed hij zijn grote deugd Aan mij en steeg af met een vaart En gaf me zijn goede paard 1805 Daarom was ik zeer in gevaar Om te verliezen goed en eer En mijn leven alzo het me stond.’ De koning sprak: ‘Nu ben ik op de hoogte: Het was mijnheer Walewein! 1810 Waar is hij? ‘Heer, bij Sint Gravein Alzo als ik u zeggen mag Toen ik hem de laatste keer zag Ging hij snel op zijn voeten Door het woud ten kwade tol waart. 1815 Niet sindsdien wist ik waarheen hij ging.’ De koning zei en hij zwoer: ‘Weet God, nu weet ik wel tevoren Dat Walewein heeft zijn lijf verloren Daarom die tol is dusdanig 1820 Daar nee mag geen man ontkomen. Nooit word ik blijde Of ik had hem bij mijn zijde Walewein mijn lieve neef! Knaap, dat God u eer geeft! 1825 Nu zeg me wat ge begeert.’ Die knaap antwoordde met haast: [58] ‘Heer, mijn rouwe die is groot: Me was, heer, mijn broeder dood Geslagen, dit is wel 20 jaar. 1830 Daarom is mijn hart zwaar. Die het deed houdt met me zijn spot Gelijk of ik was een zot En die er altijd op uit is om me te beschimpen Heer, nu heb ik een kamp 1835 Tegen hem uitgedaagd om dit ding. Nu bid ik u, heer koning Uw dienst bij uw genade En maak me ridder als het van pas komt En laat me keren uit uw hof 1840 Tot mijn kamp, tot mijn belofte. Is het dat ik hier iets langer draal Ik mag er wel gemakkelijk spijt van krijgen En het zal ook aan mijn leven gaan.’ De koning maakte hem gelijk ridder 1845 En omgordde daar een goed zwaard En hij zei tot de knaap: ‘Talm niet! Ga heen en peinst om de eer Van deze dag af voortaan meer En u immer moeite doet om de deugd 1850 Zo waar ge komt en gij het doen kan En begunstig weduwen en wezen En allen die gij vindt in vrees Bescherm ze en zet uw lijf daarvoor!’ Die knaap reed weg met sporen 1855 Ter poort uit zo snel hij kon De straat die hij voor hem zag. Hij mag niet dralen zal hij komen Te kamp die hij heeft genomen En dat hij er op tijd zal wezen 1860 Ter rechter uur in dat strijdperk. Hij reed als een die niet nee spaart. Hij mag wel onverschrokken wezen: [59] Daar men hem eerder die pijn deed Zo is te niet gedaan de kwade gewoonte; 1865 Walewein heeft daar alles vergolden Wat zo men hem eisen zal. Dus reed hij weg zo snel hij kon. En Walewein kwam aldaar en hij zag Een berg; daar is hij gekomen 1870 Boven; en heeft in het dal vernomen Bij die berg en dat dal Met vele ridders alles bedekt. Hij zag daar menige ridder rijden Op grote en rijk opgetuigde paarden. 1875 Hij zag ze komen met grote scharen En tot een kasteel voor hem gaan. Achteraan kwam een schildknaap gereden Op een paard van mooie leden Met een zwaard en met twee schilden. 1880 Toen begroete hem Walewein de edelmoedige. Die schildknaap was goed beraden Hij zei: ‘Van schande en van schade Heer, zo beschermt u God onze heer Van deze dag af aan voortaan meer!’ 1885 Dus groette die schildknaap met de schilden Mijnheer Walewein de edelmoedige Die grote eer wel waard was. Daar Walewein sprak met een vaart: ‘Knaap, dat God u moet eren! 1890 Waarheen gaan al deze grote heren?’ ‘We gaan niet ver, maar hierbij: Tot een koningshof, heet Amadi.’ ‘Lieve vriend, wat doen ze daar?’ ‘Ik zeg het u, heer, al voor waar; 1895 Die ridder die ginder voor gaat En buiten heeft omgord zijn zwaard Hij is aangeklaagd van doodsslag Te kampen omdat hij met zijn voorbedachte raad [60] Een knaap nam zijn leven. 1900 De aanklager is weggebleven Die de kamp tegen hem heeft genomen En durfde niet in het strijdperk te komen. Het is een knaap van grote eer En zei, hij zou tot Artus hof 1905 Gaan en bidden hem om genade Wilde hij dat hij met tot ridder sloeg. Dit had hij tot eervolle verontschuldiging. Nooit sindsdien durfde hij terug te keren. Dus voer hij heen uit het land. 1910 Dus hebben zijn vrienden schande.’ Toen begon daar Walewein te vragen : ‘Is hier dan enige van zijn verwanten Die hem in hulp mogen bijstaan?’ Die knaap die antwoordde gelijk: 1915 ‘Bij God, heer, neen het niet! Van al diegene die ge hier ziet Zo is aan hem verwant nee geen. Nochtans is hier menigeen: Die komen allen met mijn heer. 1920 En noch twintig maal meer Zou hebben gedaan op deze plaats Hadden ze geweten dat hij heden Zou hebben geweest in het strijdperk. Dus wil ik dat gij zeker bent. 1925 Daarom durven zijn vrienden niet te komen Daar ze mijn heer horen noemen Met hun vriend in het strijdperk. Uw verlof - het is tijd - Mag ik hebben, ’sprak die knaap. 1930 Dus is Walewein van deze zaak Ingelicht. ‘Nu ga! God geeft u eer! Het is tijd en volg uw heer Voordat hij u te ver ontkomt.’ Die knaap sloeg met sporen het paard [61] 1935 En reed zo snel mogelijk weg. Daar Walewein kwam daar hij zag Een mooie linde staan op het veld Daar voer hij onder en hield Onder die groene linde geheel stil 1940 Omdat hij aanschouwen wil Hoe het met het kamp zou vergaan. Hij steeg af en liet staan Zijn paard gebonden aan een paal Omdat hij zien wilde ter enige tijd 1945 Hoe ze elkaar zouden ontmoeten En hoe het kamp zou eindigen. Hij zag daar menige ridder gaan Die met diegene gekomen waren Die de kamp had genomen. 1950 Toen ze er allen waren gekomen En toen ze er alle verzameld waren Toen waren er daar bij recht getal Tweeduizend of meer - Dus dacht Walewein de heer- 1955 Aan de andere kant helemaal niemand Nog kampvechter nog iemand anders. Nochtans ging men op die tijd Buiten het kasteel bereiden een strijdperk Daar de heren in vechten zouden 1960 Kwam die knaap en ze wilden Zodat de vrouwen en de jonkvrouwen Uit het kasteel mochten aanschouwen Het kamp buiten op de heide. Dus ging men snel bereiden 1965 En staken in de aarde slaan. Men liet er koorden omgaan Zodat er niemand in zou komen Dan die het kamp hadden genomen. Toen alles gereed was en gedaan [62] 1970 Toen sprak hem aan de koning gelijk: ‘Heer ridder, als het u tijd lijkt Zo ga en wacht op uw tegenstander in het strijdperk. Ik waan wel dat hij snel zal komen.’ Meteen heeft hij zijn paard genomen 1975 En kwam met overmoed Binnen in ginds strijdperk gereden En wachtte omdat hem stond te doen Tot een deel na de noen. (12 uur) Nochtans nee kwam die knaap niet. 1980 Toen sprak die ridder: ‘Heer, ziet Lijkt het u tijd, zo laat me gaan.’ Alle diegene die met hem waren Ze zeiden: Ԉet is meer dan tijd. Die knaap nee komt vandaag niet meer in het strijdperk; 1985 Het is over zijn tijd gegaan.’ Toen antwoordde de koning gelijk: ‘Van haast komt zelden iets goeds Die wel wachten ze zijn verstandig. Vriend, nu wacht dan met gemak: 1990 Hem mag wel deren zulke zaak Daar hij bij opgehouden is; Dit is zeker en gewis. Nu geef hem noch een tijdje uitstel.’ Ze wachten tot de vespertijd. 1995 Nochtans nee kwam die knaap niet. Toen sprak die ridder en zei: ‘Niet’. Tot de koning zeer verbolgen ‘Bij de heer van hemelrijk! Het is meer dan tijd, nu laat me gaan!’ 2000 Alle diegene die met hem waren Zeiden: ‘Hij heeft zijn belofte Gedaan, heer koning, in uw hof: Ge mag hem wel met grote eer Uit het strijdperk nu laten keren.’ 2005 De koning peinsde in zijn gemoed: [63] ԇe denkt allemaal tevergeefs Mag ik, het zal geheel anders wezen.’ ‘Wacht een tijdje,’ sprak hij na deze Al gauw hebben ze vernomen 2010 De knaap op Gringolet komen: Snel met een vaart Kwam hij gereden te strijdperk waart. Zijn paard had onder hem die vloog Als een pijl uit een boog. 2015 Dus kwam hij gereden in het strijdperk Een deel na de vespertijd. Zijn paard was van lopen moe: Van het schuim en van het bloed Had gemaakt de weg nat; 2020 Het was moe en het was uitgeput. Toen steeg hij af en liet het staan En kwam tot de koning gegaan; Hij zei: ‘Heer koning Amadi Ge bent wel op de hoogte en wijs 2025 Dat ik te strijdperk ben gekomen En heb hier tegen mij vernomen Menige ridder van goede naam Elk gewapend op zijn manier Die met diegene hier zijn gekomen 2030 Die het kamp heeft genomen En die voor hem willen vechten Tegen mij en tegen mijn rechten opkomen; En ik nee heb hier niemand van mijn verwanten Die me mochten helpen bijstaan 2035 Al was het dat ze me wilden houden Daar met kracht en met geweld.’ De koning antwoordde hem gelijk: ‘Ik zal u veel beter helpen Veel beter dan al uw verwanten 2040 Bij u stonden en ik het zag; Dus wees zeker en zonder vrees.’ [64] Toen gingen ze zich bereiden daar En wapenden hen aan beide zijden. Ze waren al gauw gereed. 2045 Al diegene die met hem waren Moesten voor de koning zweren Die knaap vrede en duurzame vrijgeleide. Dus kwamen ze te strijdperk beiden. De koning ging ten venster staan 2050 Zien hoe het kamp zou verlopen. En al diegene die met hem waren Liepen ten venster hier en daar Opletten of diegene hoge lieden De knaap onrechtvaardig behandelen 2055 Die daar hielden aan de ene zijde. Toen staken ze zich met nijd Zodat de schachten beide braken. Toen lieten ze die vallen en trokken De zwaarden en sloegen met haat. 2060 Men weet noch niet wie daar zal winnen Maar steeds sloegen ze met haat. Die knaap nee was zeer vertoornd Zoals het recht was, om zijn broeders dood: Van rouw groeide hem het gemoed zo groot 2065 Dat hij niet weet wat hij het beste mag Doen toen hij de andere zag Die hem vals had genomen. Aldus zijn ze tezamen gekomen En waren beide van slagen mild. 2070 Die spanen vlogen van het schild De ene na de andere zonder verweer. Iedereen had op de andere lust. Die felle ridder heeft geheven Het zwaard en op de knaap geslagen 2075 Met trots en met verbittering Dat hij hem beroofde van de zijde Zijn schild in een keer; [65] En zijn pantserhemd goed van staal Kapot geslagen op menige plaats. 2080 Nu hoort wat die knaap deed Hij zei: ԇaf hij veel van deze slagen Zo liep het me slecht af En ik nee mocht niet standhouden; Mijn leven was snel voorbij.’ 2085 Maar hij peinsde dat hij hem zou Wreken onmiddellijk En zwaaide het zwaard met de linker hand En kloofde hem helm en neusband. Hij raakte hem zo zodat hij hem beroofde 2090 Boven de oren van het hoofd: Beneden de oren bleef het op de buik. Het zwaard schoot zijwaarts uit En raakte hem weer in de juiste plaats Van de schouder waaraan hij droeg 2095 Het schild en sloeg hem af de arm Zodat hij viel in het dal al warm. Toen moest hij ruimen op smadelijke wijze Het zadel en vallen op de aarde Dood eer hij ter aarde kwam |
|
2100 Dies waren sine vriende gram! Alse houde als sine saghen vallen Daer ne was niemen van hem allen Sine quamen met haesticheden Naden knape int crijt ghereden. 2105 Deen ghinkene steken, dander slaen Die derde seide: ‘Wilwine vaen?’ Si staken sodat hi viel ter aerden. Doe reden si met haren paerden Over hem wech ende wedere 2110 Deen stakene up ende dander nedere; Si gaven hem wel menighen stoot Bi wilen clene bi wilen groot Ende daden hem wel grote pine. [66] Dus moeste hi doghen sine carine 2115 Allene; dies was hi drouve ende erre: Die coninc was hem daer te verre. Die knape ne weet wat hi doen mach. Dits Walewein die dit versach Ende hi pensde in sinen moet: 2120 ‘Langhe beide nes hier niet goet.’ Hi onbant vander linde saen Zijn paert ende voer in hulpen staen Den knape daer uptie heide. Zijnen scilt ende spere beide 2125 Nam hi ende quam met haesticheden Binnen in gont crijt ghereden Recht ghelijc ere wilder lewen. Ghine saghet noyt stuven een trop sprewen Als si stoven die gonder waren 2130 Doe Walewein dus quam ghevaren. Hi hilt ter steke so hi best mochte Sijn spere; so wat so hi gherochte Daer ne was gheen wedersegghen Sine moesten daer den onseghe hebben. 2135 Hi deedse rumen sonder hoverde Tghereide ende vallen uptie aerde. Sulc brac zijn been ende zulc zinen arm Ende vielen in dat dal al warm Deen naden andren wel ghedichte. 2140 Ende Walewein seide: ‘Het mochte lichte So comen, ghi soud den knape vrede Gheven al sonder sconinx bede Hoe leet soot jou te doene ware.’; Mettien reet hi vort int hare: 2145 En dorste niemend sijns onbiden; Si ruumden wech an beden ziden. Wie so hem quam te ghemoete Walewein quetstene so onzoete Metten spere al sonder vraghen [67] 2150 Hine ghenas in 40 daghen. Hi deder zulken over hals Tumen die hem herde mals Maecte eer dat Walewein quam Die zire comsten was wel gram. 2155 Dus reet hi duere so hi eerst mach Daer hi die campioene sach Bede ligghen ane der heiden Stille, daer si zijns onbeiden: Deen levet, dander es doot. 2160 Sine smerte was wel groot Die daer levet: hi moest verdraghen Dat men hem dede; hine wist wien clagen. Walewein vercoos ter selver stede Die hem die meeste pors’ e dede 2165 Ende riep: ‘Hoet u!’ Metten worde So gheraectine metten orde Vanden spere aldore den buuc Ende wierpene doot ten zadele uut: Doe moesti vallen uptie moude; 2170 Die siele voer daert God woude. Walewein beette uptie aerde Neder van zijns selfs paerde Ende nam den knape, so hi eerst mach Dien hi daer vorem ligghen sach 2175 Ende hi halpene up ter vaert Ende settene up zijn ors Lyaert Dat hi ter quader tolne wan. Hi hevet onrecht dies hem verjan. Dus bleef hi selve staende te voet 2180 Deer Walewein die rudder goet. Die knape sat sochte in zijn ghereide. Des goons scilt ende spere beide Die daer doot lach, heifti ghenomen Ende es tote den knape comen 2185 Ende seide: Ԗrient, vant jou verweren [68] Jeghen die gone die u deren Wille.ՠMettien heifti vernomen Enen up Gringolette comen Neven mijns heren Waleweins zide 2190 Ende waentene duer steken met nide Wel ghereet; ende mettien Hevet dit die knape versien Diene bescudde met zire cracht: Ter steke hilt hi zinen scacht 2195 Daer hi den gonen mede stac So dat hem zijn spere brac In drien sticken vor die hant. De gone viel neder in dat sant: Hi tuselde so, ic wanem zwoer 2200 Nader voeren die hi voer Sijn hovet utermaten zere. Ende Gringolet quam tsinen here Ghelopen [teerst] dattene versach. Waleweyn spoedde hem als hi eerst mach 2205 Ende sater [up]: hi hads te doene. Nu zijn si tors, die rudders coene! Elkerlijc moet andren bevreden! Daer was menich man ghereden Die hem tween gherne deren soude. 2210 Mach Walewein hi sal behouden Tvelt jeghen hem allen met eren. Doe ghinghen si te gader keren Ghenendelike elc met zinen paerde Ende met haesten vinghen si ten zwaerde. 2215 Daer was alle vrede ontseit: Si ondergaven hem ghereit Metten zwaerden ghenendelike. Walewein ne slouch ghene zwike Den gone daer hi mede was: 2220 Ic wane men noit in boeken ne las Daer Walewein alzulc wonder wrochte. [69] Dat sceen hem wel diet becochte! Hine spaerde ors no man. Wien dat hi gheraken can 2225 Dien doet hi toter aerden driven. Hine es gheboren niet van wiven Die die daden mochte vertellen Die Waleweyne daer ghevellen Entie hi dede up gonen dach. 2230 Hi gaf herde menighen slach Uptie brune helme van stale. Die ander rudder deit ooc wale Men mochte daer zien uptie heide Onder rudders ende knapen beide 2235 Wel twe hondert bi ghetalle Die Waleweyn adde versleghen alle Onder hem ende zinen gheselle Daer ic dit wonder al of telle. Die coninc es ghestaen mettien 2240 Ten veinstren ende heift al versien Die daet die Walewein heift ghewrocht. Nu alreerst es hi bedocht Omme den knape ende om zinen vrede Ende hoe dat hine up sine ghelede 2245 Ten campe liet bevaen int crijt. Hi seide: Ԉet es meer dan tijt Dat ic den knape in hulpen vare: Ic sie daer so menighe scare Die up hem houwen ende slaen 2250 Maer inden wighe so es bevaen Een rudder neven zire zide. Dies es nu mine herte blide Want hi vecht so deghenlike: Ic wane het es van hemelrike 2255 Een inghel ende het heiftene ghesant God omme thelpene den seriant: Hen dede noyt rudder zulke daet.’ [70] Dus vonden si in haren raet Dat si ghereedden hare scaren 2260 Ende quamen ten porten uut ghevaren. Die coninc hi quam zelve voren Met ᶼsup>cᠲudders uut vercoren Die beste die waren in zijn hof Omme te behoudene zijn ghelof 2265 Ende alle gheachemeert wale Bede niet ysere ende met stale. Dus quamen si met haren scaren. Entie coninc voer sonder sparen Daer deer Walewein entie seriant 2270 Bede vochten hant an hant Die des vreden adden noot. Si adden ghewrocht wonder groot Onder hen tween in zulc een hare. Deer Walewein hi wert gheware 2275 Vanden coninc ende seide: Ԉere Waeromme haesti u so zere? Ghi moocht wel keren: het es gedaen! Ic hope wi zullen wel ontstaen Jeghen die hier zijn, hebwijs gheval. 2280 Mine zorghen die zijn al Dat ons die nacht al sal benemen.’ Die coninc die andworde heme Ende seide: ‘Here radder, God weet Ic hebbe mesdaen, dats mi leet! 2285 Van algader minen mesdaden So willic staen tuwer ghenaden. Bi u hebbic den knape verwrocht: Ic sach up jou ende wart verdocht Dat ic vergat al des vreden 2290 Dies mi die knape hadde ghebeden Om dat [ic] jou sach zulc wonder werken. Maer rudder, ghine moet merken Dit in ghene doorperheit [71] Dat ic tote jou hebbe gheseit: 2295 Hen quam om elne ghene sake Dat ic bem so tonghemake Dan mi dese lachter es ghesciet.’ Walewein seide: ‘Ghine durt niet Tonghemake zijn, coninc here! 2300 Ghi sult doen uwes selfs ere. Die niet mesdoet, hine dar niet boeten. Ghie sult den knape scone groeten Ende zult hem voort in hulpen staen’ Nu latic die tale voort gaen 2305 Van desen ende wille mine woort Vanden gonen segghen voort Die tonghemake waren zere Om haren vrient, om haren here Dien si in dien daghe verloren. 2310 Si hilden daer ende hadden ghezworen Dat zijs ghewroken souden wesen. Dus ghereedden si mettesen Ghenendelike hare scaren Ende trocken vort al sonder sparen 2315 Omme te wrekene hare scade Daer die coninc hilt te rade Jeghen Walewein van zire mesdaet Ende soude ghaerne, hadde hijs raet Betren om dat hi den knape liet 2320 In zulker noot. Mettien hi ziet Dat si up hem comen met scaren. Doe moesten si der tale onbaren Ende ander zake ane gaen Of hare leven ware ghedaen; 2325 Ende setten hem stoutelike ter were Die up hem quamen met groten ghere Omme vernieuwene den strijt! Die nacht ghin[c] an: het was tijt Dat men des wighes adde onboren [72] 2330 Maer dat zijt alle hebben ghezworen Dat si den gonen zouden vaen Die hem die scade hevet gedaen Ende over hem ghewroken wesen. Dus vergaderden si mettesen. 2335 An beden ziden met ghewelde So vochten si zere upten velde. Die coninc zelve was rudder goet: Hi wilde daer doen teerste ghemoet Also als ic u mach bedieden 2340 Omme te verboudene zine lieden Jeghen enen dien hi hevet vercoren Ende was comen uten here voren. Hi hiet mijn here Alangremant Die stoutste rudder die men vant 2345 Yewerinc tenigher stede. Ende zijn broeder volghede mede: Hi hiet mijn here Bancram die coene Ende soudene bescudden, haddijs te doene Jeghen dien coninc entie zine 2350 Die des daghes sonder pine Hadde gheleghen indien castele; Maer si zullens te haren dele Ghenouch hebben eer si keren! Die coninc die waerd was vele eren 2355 Hi vinc ten scilde ende ten spere Ende sette hem jeghen dien ter were Die up hem quam ghenendelike: Hi beval hem Gode van hemelrike! Die cnape voer neven sconinx zide 2360 Die der hulpe was wel blide Die hem de coninc hevet brocht. Elkerlijc hevet andren versocht Upden velde met omminnen. Men weet noch niet wie daer sal winnen 2365 Vort anders daer mede es vergaen. [73] Deer Walewein beette ende hi liet staen Sijn paert vercoelen: het was moede. Daer an dedi als die vroede. Hi stac of den helm metteser dinc 2370 Ende sach hoe daer die wijch verghinc Tusschen den coninc ende Alangremande: Si namen die scachte in hare hande Ende die breidele biden cnope; Die orse setten si ten lope 2375 Die dapper waren ende snel. Alangremant gheraecte wel Den coninc daer neffens dat hi wilde Een deel neffens sinen scilde Ende haddene wel na met groter porsse 2380 Ghedaen tumen vanden orse Maer dat hem zijn spere ontwant Ende spranc te sticken vordie hant: Dit dede dat die coninc ontsat; Over waer seit men ons dat. 2385 Die coninc hine miste niet Eist als men ghescreven ziet: Hi geraecte Alangremante ter cure Wel ende stac hem den scilt al dure; So dedi halsberch ende curie 2390 - Salic jou der waerheit lyen - Metten spere al die huut Ende drouchene doot ten zadel uut Ten ende van zinen scachte Met ghenende ende met crachte 2395 Achterwaert uten ghereide ᘩjiiᠶoete verre uptie heide Ende lietene vallen uptie aerde Doot; ende tors liep zire vaerde Weder dane het quam te voren |
2100 Dus waren zijn vrienden woedend! Even snel als ze hem zagen vallen Daar nee was niemand van hen allen Ze kwamen met grote snelheid Naar de knaap in het strijdperk gereden. 2105 De een ging hem steken, de ander slaan De derde zei: ‘Willen we hem vangen?’ Ze staken zodat hij viel ter aarde. Toen reden ze met hun paarden Heen en weer 2110 De ene stak hem en de andere aan alle kanten; Ze gaven hem wel menige stoot Soms klein soms groot En deden hem zeer grote pijn. [66] Dus moest hij gedogen zijn smart 2115 Alleen; dus was hij droevig en wanhopig: De koning was hem daar te ver. De knaap weet niet wat hij doen mag. Dit is Walewein dat zag En hij peinsde in zijn gemoed: 2120 ‘Lang wachten nee is hier niet goed.’ Hij maakte het los van de linde gelijk Zijn paard en voer in hulp bij te staan De knaap daar op de heide. Zijn schild en speer beide 2125 Nam hij en kwam met een vaart Binnen in ginds strijdperk gereden Recht gelijk een wilde leeuw. Ge zag het nooit stuiven zoals een zwerm spreeuwen Zoals ze stoven die ginder waren 2130 Toen Walewein aldus kwam gegaan. Hij hield te steken zo goed hij kon Zijn speer; zowat hij raakte Daar nee was geen tegenspreken Ze moesten daar de nederlaag hebben. 2135 Hij liet ze ruimen zonder hovaardigheid Het zadel en vallen op de aarde. Sommigen braken hun been en sommigen hun arm En vielen in dat dal al warm De een na de andere snel achter elkaar. 2140 En Walewein zei: ‘Het mocht licht Zo komen, ge zou de knaap vrede Geven al zonder konings verzoek Hoe onaangenaam als het voor u te doen was.’ Meteen reed hij voor in het leger: 2145 Er durfde niemand op hem te wachten; Ze maakten dat ze weg kwamen aan beide zijden. Wie zo hem tegemoetkwam Walewein kwetste hen zo hard Met de speren al zonder vragen [67] 2150 Hij genas niet in 40 dagen. Hij liet er sommige hals over kop Tuimelen die hem een hoge toon Aansloegen eer dat Walewein kwam Die woedend was van zijn komst. 2155 Dus reed hij door zo snel hij kon Daar hij de kampvechters zag Beide liggen op de heide Stil, daar ze op hem wachten: De een leeft, de ander is dood. 2160 Zijn smart was wel groot Die daar leeft: hij moest verdragen Dat men hem deed; hij wist niet bij wie te klagen. Walewein koos terzelfder plaats Die het meest op hem aandrong 2165 En riep: ‘Hoed u!’ Met dat woord Zo raakte hij hem met de punt Van de speer al door de buik En wierp hem uit het zadel: Toen moest hij vallen op de modder; 2170 De ziel voer daar waar God het wilde. Walewein steeg af op de aarde Neer van zijn eigen paard En nam de knaap, zo snel hij kon Die hij daar voor hem zag liggen 2175 En hij hielp hem op ter vaart En zette hem op zijn paard Appelschimmel Dat hij met de kwade tol won. Hij heeft onrecht die het hem misgunde. Dus bleef hij zelf te voet staan 2180 Daar Walewein die goede ridder. Die knaap zat en zocht zijn zadel. Diegene zijn schild en speer beide Die daar dood lag, heeft hij genomen En is tot de knaap gekomen 2185 En zei: Ԗriend, ga je verweren [68] Tegen diegene die u deren Willen.Ս Meteen heeft hij vernomen Een op Gringolet komen Nevens mijnheer Walewein’ s zijde 2190 En waande hem te doorsteken met nijd Weldra; en meteen Heeft dit die knaap gezien Die hem beschermt met zijn kracht: Te steken hield hij zijn schacht 2195 Daar hij diegene mee stak Zodat hem zijn speer brak In drie stukken voor de hand. Diegene viel neer in het zand: Hij duizelde zo, ik denk hij heeft pijn 2200 Na het voeren dat hij ging Zijn hoofd uitermate zeer. En Gringolet kwam tot zijn heer Gelopen zo gauw dat het hem zag. Walewein spoedde hem zo snel hij kon 2205 En zat erop: hij had het nodig. Nu zitten ze te paard, die koene ridders! Elk moet anderen bevrijden! Daar kwam menige man aangereden Die hen twee graag zouden deren. 2210 Kan Walewein hij zal behouden Het veld tegen hen allen met eren. Toen gingen ze op elkaar in rijden Onverschrokken elk met zijn paard En onmiddellijk pakten ze hun zwaarden. 2215 Daar was alle vrede ontzegd: Ze brachten zich in gereedheid Met de zwaarden onverwijld. Walewein nee schoot niet te kort Diegene waar hij mee was: 2220 Ik denk men nooit in boeken nee las Daar Walewein al zulk wonder wrocht. [69] Dat scheen hun wel die het ontgold! Hij spaarde paard nog man. Wie dat hij raken kan 2225 Die laat hij ter aarde gaan. Hij is niet van wijven geboren Die de daden mochten vertellen Die Walewein daar gebeuren En die hij deed op die dag. 2230 Hij gaf zeer menige slag Op de stalen bruine helmen. De andere ridder deed het ook goed Men mocht daar zien op de heide Onder ridders en knapen beide 2235 Wel tweehonderd bij getal Die Walewein alle had verslagen Onder hem en zijn metgezel Daar ik dit wonder al van vertel. De koning ging meteen staan 2240 Te venster en heeft alles gezien Die daad die Walewein heeft verricht. Nu allereerst is hij bedacht Om de knaap en om zijn veiligheid En hoe dat hij hem op zijn bescherming 2245 Te kamp liet gaan in het krijt. Hij zei: Ԉet is meer dan tijd Dat ik de knaap ga helpen: Ik zie daar zo vele scharen Die op hem houwen en slaan 2250 Maar in de strijd zo is gekomen Een ridder nevens zijn zijde. Dus is nu mijn hart blijde Want hij vocht zo heldhaftig: Ik denk het is van hemelrijk 2255 Een engel en hem heeft gezonden God om te helpen de jonge ridder: Er deed nooit ridder zulke daad.’ [70] Dus besloten ze Dat ze bereidden hun scharen 2260 En kwam uit de poort gegaan. Die koning hij kwam zelf vooraan Met 500 voortreffelijke ridders Die beste die waren in zijn hof Om te behouden zijn eed 2265 En allen goed gewapend Beide met ijzer en met staal. Dus kwamen ze met hun scharen. En de koning voer onverwijld Daar Walewein en de jonge ridder 2270 Beide vochten hand in hand Die de vrede hadden nodig. Ze hadden gewrocht wonder groot Onder hen twee in zulk leger. Daar Walewein hij werd gewaar 2275 Van de koning en zei: Ԉeer Waarom haast ge u zo zeer? Ge mocht wel keren: het is gedaan ! Ik hoop we zullen wel ontkomen Tegen die hier zijn, hebben wij geluk. 2280 Mijn zorgen die zijn al Dat ons die nacht alles zal benemen.’ De koning die antwoordde hem En zei: ‘Heer ridder, God weet Ik heb verkeerd gedaan, dat is me leed! 2285 Van al mijn misdaden Zo wil ik staan tot uw genade. Door u heb ik de knaap in het ongeluk gebracht: Ik keek naar u en het kwam in mijn gedachte Zodat ik vergat alle vrede 2290 Dit me de knaap had gebeden Omdat ik u zag zulke wonderen werken. Maar ridder, ge moet dit niet opvatten Als in onbeschaafdheid [71] Dat ik tot u heb gezegd: 2295 Het kwam nergens anders om Dat ik ben zo te ongemak Dat me deze schande is gebeurd’ Walewein zei: ‘Gij behoeft niet Te ongemak zijn, koning heer! 2300 Ge zal uw eigen eer doen. Die niets misdoet, hij behoeft niet te boeten. Ge behoort de knaap goed te groeten En behoort hem voortaan te helpen.’ Nu spreek ik er niet meer over 2305 Van dit en wil me een woord Van diegenen zeggen voort Die te ongemak waren zeer Om hun vriend, om hun heer Die ze op die dag verloren. 2310 Ze hielden daar stand en hadden gezworen Dat zij gewroken zouden wezen. Dus bereidden ze met deze Onverschrokken hun scharen En trokken voort al zonder te wachten 2315 Om te wreken hun schade Daar de koning stond te overleggen Tegenover Walewein van zijn onjuist gedrag En zou graag, als hij wist hoe hij dat moest doen Verbeteren omdat hij de knaap liet 2320 In zulke nood. Meteen ziet hij Dat ze op hem afkomen met scharen. Toen moesten ze het gesprek ontberen En een andere zaak beginnen Of hun leven was gedaan; 2325 En zetten zich dapper te verweer Die op hen afkwamen met grote gang Om te vernieuwen de strijd! Die nacht kwam aan: het was tijd Dat men de strijd had nagelaten [72] 2330 Maar dat zij het allen hebben gezworen Dat ze diegene zouden vangen Die hen die schade heeft gedaan En door hen gewroken worden. Dus verzamelden ze met deze. 2335 Aan beide zijden met geweld Zo vochten ze zeer op het veld. De koning zelf was een goede ridder: Hij wilde daar doen de eerste aanval Alzo als ik u mag aanduiden 2340 Om zijn lieden moed te geven Tegen een die hij heeft uitgekozen En was gekomen uit het leger naar voren. Hij heet mijnheer Alangremant Die dapperste ridder die men vond 2345 Ergens te enige plaats. En zijn broeder volgde mede: Hij heet mijnheer Bancram die koene En zou hem beschermen, had hij het nodig Tegen de koning en de zijne 2350 Die de dag zonder last Had gelegen in dat kasteel; Maar ze zullen nog wel een portie krijgen Genoeg hebben eer ze keren! De koning die waard was vele eer 2355 Hij greep het schild en de speer En zette hem tegen die te verweer Die op hem onverschrokken afkwam: Hij beval hem God aan van hemelrijk! Die knaap voer nevens konings zijde 2360 Die van de hulp wel blijde was Die hem de koning heeft gebracht. Iedereen heeft anderen gezocht Op het veld met haat. Men weet noch niet wie daar zal winnen 2365 Voorts is het anders daarmee vergaan. [73] Daar Walewein afsteeg en hij liet staan Zijn paard verkoelen: het was moede. Daarmee deed hij als de verstandige. Hij stak de helm af met deze zaak 2370 En zag hoe daar die strijd verging Tussen de koning en Alangremant: Ze namen de schachten in hun handen En de teugels bij de knopen; De paarden zetten ze in beweging 2375 Die dapper waren en snel. Alangremant raakte goed De koning daarnaast dat hij wilde Een deel naast zijn schild En had hem bijna met grote druk 2380 Laten tuimelen van het paard Maar dat hem zijn speer ontschoot En sprong kapot boven de hand: Dit veroorzaakte dat de koning ontkwam; Voor waar zegt men ons dat. 2385 De koning hij miste niet Is het zoals men geschreven ziet: Hij raakte Alangremant op de goede plaats Goed en stak hem het schild geheel door; Zo deed hij pantserhemd en malienkolder 2390 – Zal ik u de waarheid bekennen - Met de speer de hele huid En stak hem dood van het zadel Met de punt van zijn schacht Met moed en met kracht 2395 Achterover uit het zadel 14 voeten ver op de heide En liet hem vallen op de aarde Dood; en het paard liep zijn gang Weer terug het kwam tevoren |
|
2400 Met ydelen sadele: [het] hevet verloren Sinen here die doot bleef ter stede! [74] Dat dede zine overmoedichede Daer noyt kerstijn ane wan! Dat versach mijn here Bancran 2405 Die drouve was om zinen broeder Maer hi was een deelkijn vroeder Danne was mijn here Alangremant; Hi seide: ramic in sconinx hant Het mochte met mi also vergaen 2410 Alst met minen broeder es ghedaen. Ic wane mi es beter tkeren Die wile dat ic mach met eren Dan ic hier yet langhe merre.’ Degone waren drouve ende erre 2415 Die daer achter waren bleven Ende worden vervaert om hare neven Dat si mochten wesen doot Ende seiden: ԗi daden dulheide groot Dat wi twi rudders lieten varen 2420 Die alre beste vander scaren Ende diemen vant in enich lant Allene indes conincs hant; Dat was dompheit herde groot: Ic segghe jou dat si bleven doot!’ 2425 Doe ghereedden hem diere waren Ende ghinghen hem in hulpen varen Wel achtienhondert bi ghetalle. Dese goede rudders ghereedden alle Ende voeren te hulpen hare neven 2430 Ende haren here die was bleven Binden zelve daghe doot: Doe rees daer die storem groot! Upten coninc quam gont here Ende hi ghereedde hem ter were 2435 Ende ᶼsup>cᠲudder die met hem waren Si ghinghen vechten sonder varen Jeghen die gone die up hem quamen. [75] Die hem daer niet ne dorste scamen Ic wane wel, dat was die seriant: 2440 Hi vacht met ghewillegher hant Neffens den coninc zinen here. Dus ghinc men daer vechten zere Ghenendelike met groter cracht. Het was goet stic inde nacht 2445 Dattie wijch gheduerde: ic wane Si adden tlichte vander mane Daer si alle bi ghesaghen. Des conincs volc begonste versaghen Als si quamen in zulker porssen: 2450 Si traken achter metten orsen Ende lieten haren here in groter noot. Nu waren des knapen zorghen groot Hoe hi den coninc bescudden mach. Hi gaf daer harde menighen slach 2455 Uptie helme metten zwaerde Ende die coninc die hem ooc verwaerde Ende weet: blijft hire, hi es doot; Ende vliet hi, dat es lachter groot. Dus waersi bede in groter sorghen 2460 God wouds, wiene daer sal borghen. Haer ne gheen weet wat hi doen mach. Dits Walewein die gont versach Ende hi peinsde in sinen moedt: ‘Langhe letten ne es niet goet!’ 2465 Hi bant den helm up thooft ter vaert Ende sat up Gringolette zijn paert Ende quam ghereden in gont hare Ghelijc oft ene valke ware Die vloghe onder wilde ganse: 2470 Hi [deet] daer ghelden die hanse Den gonen dien hi vor hem vant. Dat versach doe die seriant Ende wert verhoghet herde zere [76] Ende sprac ten coninc sinen here: 2475 ԗeten vechten, het es wel tijt! Nu ghelievet mi de strijt: Ic sie die bloeme van allen heren!’ Doe ginghen si te gader keren Ende ginghen houwen metten zwaerde 2480 Die gone die hem eerst vervaerden Stoutelike; si addens te doene: Walewein maketse alle coene! Ende dandre verdroughen hare zwaerde wedere Ghelike dat vogle doen hare vedere 2485 Ghenendelike metten armen. Entie halsberghe begonsten verwarmen Entie maelgen vlogher af Achter velde oft ware caf. Si maecten wonden indie huut: 2490 Gont bloet quam gheronnen uut. Men mochte daer bi tween, bi drien Gone rudders tumen zien Ende bi vieren ende bi viven: So ghinc mense daer ontliven! 2495 Sesse te gadere ende zevene Roofde mense daer vanden levene! Men ghinc daer houwen ende slaen Den enen doot, den andren vaen Sodat haer in wel corter uren 2500 - Al wartet Waleweine te zure - Daer nes niet een ontgaen Sine bleven doot of ghevaen Of mesmaect van diepen wonden! Doe ruumden si in corten stonden. 2505 Die coninc keerde met groter minnen Ende voerde inden casteel binnen Waleweine met groter joyen: Si begonsten alle vervroyen Ende worden blide omme sconinx gaste. [77] 2510 Die ghevanghene leidemen vaste Daer si niet ne mochten ontgaen. Gone cnapen quamen zaen Ende namen die paerde over al Ende ledetse up een stal 2515 Daer sise wel te ghemake daden. Die sciltknechten worden wel beraden Ende quamen ghelopen altehant Tote Waleweine ende dien seriant Ende ontwapenetse altemale. 2520 Die coninghinne die indie zale Was, soe dede ghereden sciere Twe mantelen goet ende diere Ende deedse den heren om hem slaen Dat hem gheen coude soude an gaen: 2525 Si addent sdaghes ghehadt heet. Binnen desen was selve ghereet Die coninghinne ende altemale Die camerieren: soe ghinc ter zale Ende heift Waleweine bider hant ghenomen 2530 Ende seide: ‘Here, zijt wel comen Te zulker herberghe als hier es! Dies zijt seker ende ghewes: Al waer soe beter hondert warven Ic wilde wel, here, waert uwe bedarve 2535 Ent u bequame ware ooc, here Dat ghi ons blevet emmermere: Ghi hebt ons zulke ere ghedaen!’ Mettien so quamen si ghegaen Tenen bedde achter den haert 2540 Ende ghingher up sitten. Doe quam die waert Die coninc, ghegaen mettesen Ende hietene willecome wesen Hi ghinc daer sitten bi zire zide. Si waren alle gader blide 2545 Die daer waren binder zale. [78] Wat holpe dat jou langhe tale Maecte? Hi was daer wel ontfaen: Men gaf water ende ghinc dwaen Ende wilden eten; het was tijt: 2550 Si hadden gheweset inden strijt So langhe met groter cracht Dat was bider middernacht Eer si ten etene mochten vaen. Die coninc hi es up ghestaen 2555 Hi dede Waleweyne grote ere Hi seide: ‘Rudder, bi onsen here Ghi moet gaen sitten bi trouwen Eten met mire vrouwen Minen wive die conincghinne 2560 Die ic vor alle die warelt minne Bedi soe wilt ende ic beghaert.’ ‘Heer Walewein seide: ‘ghi zijt mijn waert: Dat ghi ghebiet, ic doet ghereet Here; nochtan so eist mi leet 2565 Dat ic soude eten met mire vrouwe: Ic ne bems niet waert bi mire trouwe! Maer jou ghebod willic niet laten.’ Die coninc seide: b’i caritaten Ghi zijt hondert werven mere 2570 Eren waert, wel lieve here Dan icker vulbringhen mach: Tote heden up desen dach Ne was jou ghelike nie gheboren!’; Deer Walewein moeste gaen sitten [voren] 2575 Ende jeghen hem die conincghinne Die hovesch was in haren zinne; Ende an zine zide die seriant Entie coninc andander hant. Si ghinghen sitten met ghemake 2580 Vriendelike met scoonre sprake. Ter tafle dienden scilt knechte [79] Van herde menighen gherechte. Daer was al dies ghenouch Dies de aerde ye ghedrouch 2585 Wat so si wilden ende begherden Ende dies men vant boven der aerden. Alse die maeltijt was ghedaen Sprac men om een slapen gaen: Gone rudders waren so mesmaect 2590 Vanden wapinen ende si hadden gewaect Langher dan [si] plaghen te doene. Bindesen quamen die garsoene Ende ginghen maken in die zale Die bedden utermaten wale 2595 Daer die heren up slapen souden. ቩijᠫnapen quamen ende houden Elc ene tortijtse scone ende groot Alsoot hem die coninc gheboot. Si brochtse uut ere kemenade; 2600 Si hiltse wel bi liever lade Daer Walewijns bedde ghemaect was. Die stede was claerre dan een glas Ende verlichte so duer scone! Die coninc seide: ‘Dat jou God lone 2605 Here Walewein, wildi slapen gaen Ende rust jou, het dinct mi wel ghedaen: Ghi hebbets herde wel te doene.’; ‘Gherne, here, ‘sprac Walewein die coene ‘Ghi sect wel, lieve here waert.’ 2610 Doe nam hi orlof metter vaert An zire vrouwen der conincghinnen. Soe bevalne met soeten zinne Gode ende hiet den sciltknechten Dat si den rudder souden berechten 2615 Ende helpen dat hi slapen quame. Sine wisten nochtoe niet sine name No wanen dat hi was gheboren [80] Die metten tortijtsen ghinghen voren Ende leeddene daer hi wesen zoude 2620 Indie kemenade die met goude Was bescreven altemale. Up een cussijn van sindale Ende up enen setel van elps bene Setten si den rudder rene 2625 Ende daden of met goeder moete Sine scoen ende dwoughen sine voete Met warmen borne, dat ic wane. Een pellel lach daer ghespreet ane Den vloer, dat hi niet vulen zoude 2630 Sine voete. Doe ghinc hi slapen houde Up tbedde onder die coverture Die rikelic was ende goet ter cure: Soene mochte niet verbetert zijn. Doe brochtmen hem een orcussijn 2635 Ende een hooft cleet scone ende sochte: Si berechtene als si best mochten. Hi seide: ԉc bem wel teghemake! Inne beghere el ghene sake Dan ghi den rudder dor uwe doghet 2640 Te ghemake doet, so ghi best moghet Die tavont hier met mi es comen.’; Mettien hebsi orlof ghenomen Ende seiden dat zijt gherne daden. Dus ghinghen si uter kemenaden 2645 Ende bevaelne onsen here. Den rudder namen si bi den ghere Ende ghinghen met hem, die ᩩijᠫnapen Ter cameren daer hi soude slapen Ende leidene up een scone bedde. 2650 Hi was uut enen quaden ghewedde Dies daechs ontgaen bi Waleweins ghevecht. Dancte hijs hem niet, hi dade onrecht Die den andren helpt uut zire noot [81] Ende uter anxene vander doot 2655 Als daer hi mede was bevaen Ende nemmerme ne ware ontgaen Ne waer die helpe Gods ende van Waleweine: Die bescuddene ende elne gheine Ende die hevet hem behouden tleven. 2660 Mettien heifti orlof ghegheven Den knapen diene te bedde daden Ende dancte hem zere alre ghenaden Die si hem hebben ghedaen. Si bevaelne Gode ende gaen 2665 Elkerlijc te zine here. Si haesten utermatene zere Bede rudders ende cnapen Elc ghinc up zijn bedde slapen Ende rusten hem: si haddens te doene. 2670 Nuchtens ontspranc Walewein de coene Tilike metter lewerken zanghe Ende hi seide:’Ic hebbe te langhe Gheslapen; ic soude teser wile Ghereden hebben ene mile 2675 Haddic wijsheide ghedaen.’ Hi cleedde hem ende es up ghestaen Ende dede an cousen ende scoen. Hen was rudder no garsoen Nochtoe ontspronghen in de sale. 2680 Een scone beckijn ende ene dwale Vant der Walewein ghereet. Daer es hi comen ende dweet Sijn oghen ende zijn hande scone. Hi seide: ‘God, here vanden trone 2685 Nu moeti mi heden ghewaerde Ghewisen daer ic vanden zwaerde Vraey litekijn moete verstaen Dat mi dese pine hevet ghedaen.’ Daer hi dus stont in deser tale [82] 2690 So quam die coninc in de zale Van uter cameren daer hi lach. Walewein onboot hem goeden dach Teerst dat hine hevet versien. Die coninc andworde hem mettien 2695 Ende seide: ‘God, onser aller here Gheve jou bliscap ende groot ere Ende moete jou groot gheluc verlenen! Wat moghedi hier mede menen Dat ghi dus vroech zijt up ghestaen? 2700 Het dinct mi herde zere mesdaen. Hier nes niemen binden hove Up, no grave no hertoghe No ooc ruddren no cnapen. Twine haddi noch gheslapen 2705 Ende hadt gherust ene wile?’ Hi seide: ‘Ic hebbe menighe mile Te varne die ic riden moet; Dies zijt seker ende vroet. Ooc bem ic verlet bi desen campe 2710 Om dat ic sach dat si met scampe Desen knape alle wilden deren. Ic peinsde dat ict soude verweren Ende behouden, mocht ic, zijn leven. Siet here, dus bem ic hier bleven. 2715 Anders addic vort ghevaren.’ Alle die gone die daer waren Binden hove zijn up ghestaen Entie coninghinne quam ghegaen Met haren camerieren in de zale. 2720 Walewein groetetse altemale Ende altevoren die coninghinne. Soe andworde met zoeten sinne: ‘Here, ic hebbe wel vernomen Dat jou niene mach becomen 2725 Alzulke herberghe als hier es. [83] Walewein andworde na des: Ԗrouwe, soe doet uter maten wale! Wat holpt dat ict langher hale? Ic hebbe elre nu te doene.’ 2730 Binnen desen quam die rudder coene Dien Walewein adde behouden tleven Ende seide: ‘onse here moete jou gheven Bede bliscap ende groot ere! Vandesen daghe emmermere 2735 Bem ic u knecht ende u ghersoen.’ Hi knielde ende custe zine scoen Ende seide: ‘Hets recht, lieve here Bi u hebbic lijf ende ere Behouden dat ic hadde verloren. 2740 Dat weet ic sekerlike te voren: Si hadden mi mijn lijf ghenomen.’ Die van duechden es vulcomen Hi nam den rudder mettien Die daer lach over zine knien 2745 Bider hant ende de[de]ne up staen. Hi seide: ‘Laet jou drouven gaen! Dor mi ne drivet ghenen rouwe.’; ‘Inne maecht laten bi mire trouwe Bedi ic weet wel dat: mijn leven 2750 Dat hebdi mi naest Gode gegheven; Ende nu moetic van u sceden! Die rike God moet jou gheleden Als ghi niet langher hier wilt wesen!’; Walewein hi sprac mettesen 2755 Toten coninc ende toter vrouwe: ԉc bidde jou up rechte trouwe Dat ghi den rudder duer ghenaden Vant ghehelpen ende gheraden. Bescermtene jeghen sine viande 2760 Ende helpt hem dat hi tsinen lande Come ende blive in zine ere.’ [84] Die coninc seide: Ԃi onsen here Ic sal doen dat ghi begaert.’ Doe riep Walewein om zijn paert. 2765 Doe andworde die coninghinne Die hovesch was in allen sinne: ‘Here, laet staen noch u paert. Ic bidde dat ghi niet ne vaert Uut desen hove heden mee. 2770 Rust u enen dach of twee; Danne so vaert daer ghi ghebiet.’; Walewein seide, danne diet niet Dat mens hem bade: hi moeste varen! Si badens hem alle diere waren. 2775 Hine wilde in ghere wijs die vaert Onberen. Doe brochtemen hem zijn paert Ende zijn harnasch was al ghereet. Die coninc hi seide: god weet Waert u wille ende bequame 2780 So soudic gherne uwe name Weten, eer ghie henen vaert.ՠ Deer Walewein sat up zijn paert; Hi seide: ‘Dies ne staet mi tonberne Want ic wilse jou segghen gherne: 2785 So wat so mijns daer na ghesciet Mire name ne loochen ic niet. Nochtan ne was noit man geboren Soudise we[t]en, hine moeste te voren Daer omme vraghen. Zijt u bequame: 2790 Walewein es mine name.զnbsp; Alse die coninc dat verstoet Doe vervroyde hem die moet Ende seide: ԓidi Arturs zuster zone Die der eren es ghewone 2795 Ende daer men alle doghet of telt Ende menighe overdaet heift ghevelt? Ic hebbe uwes horen ghewaghen [85] Maer ic ne sach jou noit te genen daghen. God die zijs ghebenedijt |
2400 Met leeg zadel: het heeft verloren Zijn heer die ter plaatse dood bleef! [74] Dat deed zijn overmoed Waar nooit een christen voordeel van kreeg! Dat zag mijn heer Bancramn 2405 Die droevig was om zijn broeder Maar hij was een beetje verstandiger Dan was mijnheer Alangremant; Hij zei: ‘Raakte ik slaags met de koning Het mocht met me evenzo vergaan 2410 Zoals het mijn broeder is gebeurd. Ik denk beter is me te keren De tijd dat ik mag met eren Dan ik hier iets langer vertoef.’ Diegene waren droevig en verontwaardigd 2415 Die daar achter waren bleven En worden bang om hun neven Dat ze dood mochten wezen En zeiden: ԗij deden zotheid groot Dat we twee ridders lieten gaan 2420 De allerbeste van de scharen En die men vindt in enig land Alleen in konings hand; Dat was domheid erg groot: Ik zeg u dat ze dood bleven!’ 2425 Toen bereidden hen die er waren En gingen naar hen om te helpen Wel achttienhonderd bij getal. Deze goede ridders bereidden zich allen En voeren te helpen hun neven 2430 En hun heer die was gebleven Binnen dezelfde dag dood: Toen kwam daar die grote aanval! Op de koning kwam ginds leger En hij bereidde zich te verweer 2435 En 500 ridders die met hem waren Ze gingen vechten zonder gevaar Tegen diegene die op hen kwamen. [75] Die zich daar niet nee behoefde te schamen Ik denk wel, dat was die jonge ridder: 2440 Hij vocht strijdvaardig Naast de koning zijn heer. Dus ging men daar vechten zeer Onverschrokken met grote kracht. Het was goed gedeelte in de nacht 2445 Dat die strijd duurde: Ik denk Ze hadden het licht van de maan Daar ze allen bij zagen. Het konings volk begon bang te worden Toen ze kwamen in zoծ aandringende groep: 2450 Ze trokken achteruit met de paarden En lieten hun heer in grote nood. Nu was de knaap zijn zorgen groot Hoe hij de koning beschermen mag. Hij gaf daar zeer vele slagen 2455 Op de helmen met het zwaard En de koning die hem ook verweerde En weet: blijft hij er, hij is dood; En vlucht hij, dat is schande groot. Dus waren ze beide in grote zorgen 2460 God wilde wie hen daar zal redden. Van hen nee geen weet wat hij doen mag. Dit is Walewein die ginds zag En hij peinsde in zijn gemoed: ‘Lang talmen nee is niet goed!’ 2465 Hij bond haastig de helm op het hoofd En zat op Gringolet zijn paard En kwam gereden in ginds leger Gelijk alsof het een valk was Die vloog onder wilde ganzen: 2470 Hij liet daar betalen de boete Diegene die hij voor hem vond. Dat zag toen die jonge ridder En werd erg zeer verheugd [76] En sprak tot de koning zijn heer: 2475 Ԍaten we vechten, het is wel tijd Nu is me de strijd aangenaam: Ik zie de bloem van alle heren!’ Toen gingen ze tezamen keren En gingen houwen met de zwaarden 2480 Diegene die zich eerst bang maakten Dapper; ze hadden met hem te doen: Walewein maakte ze alle koen! En de anderen droegen hun zwaarden weer Gelijk dat vogels doen hun veren 2485 Onverschrokken met de armen. En de pantserhemden begonnen te verwarmen En die malin vlogen er af Over het gevechtsterrein alsof het kaf was. Ze maakten wonden in de huid: 2490 Dat bloed kwam er uitgerend. Men mocht daar bij twee, bij drie Die ridders tuimelen zien En bij vieren en bij vijven: Zo ging men ze daar doden! 2495 Zes tezamen en zeven Roofde men ze daar van het leven! Men ging daar houwen en slaan De ene dood, de andere gevangen Zodat van hen al gauw 2500 - Al werd het Walewein te zuur - Daar nee is niet een ontgaan Ze bleven dood of gevangen Of mismaakt van diepe wonden ! Toen ruimden ze al gauw. 2505 De koning keerde met grote liefde En voer het kasteel binnen Walewein met grote vreugde: Ze begonnen allen te verheugen En worden blijde om konings gast. [77] 2510 De gevangene legde men vast Daar ze niet nee mochten ontgaan. De knapen kwamen gelijk En namen de paarden overal En leidden ze op een stal 2515 Daar ze zich goed te gemak deden. De schildknechten worden goed beraden En kwamen onmiddellijk gelopen Tot Walewein en de jonge ridder En ontwapenden ze helemaal. 2520 De koningin die in de zaal Was, ze liet snel bereiden Twee mantels goed en duur En liet ze de heren om hen slaan Dat hen geen koude zou aankomen: 2525 Ze hadden het heet op de dag gehad. Binnen deze was zelf gereed De koning en alle De kamenieren: ze gingen ter zaal En heeft Walewein bij de hand genomen 2530 En zei: ‘Heer, wees welkom Te zoՠn herberg als hier is! Dit is zeker en gewis: Al was ze honderd maal beter Ik wilde wel, heer, als het u wenst 2535 En het u ook aangenaam was, heer Dat ge bij ons immermeer bleef: Ge hebt ons zulke eer gedaan!’ Meteen zo kwam ze gegaan Naar een bed achter de haard 2540 En ging er op zitten. Toen kwam de waard De koning, gegaan met deze En zei welkom te wezen Hij ging daar zitten bij zijn zijde. Ze waren allemaal blijde 2545 Die daar waren binnen de zaal. [78] Wat helpt als ik u lang verhaal Maak? Hij was daar goed ontvangen; Men gaf water en ging wassen En wilden eten; het was tijd: 2550 Ze waren lang in de strijd geweest Zo lang met grote kracht Dat het was bij de middernacht Eer ze ten eten mochten gaan. De koning hij is opgestaan 2555 Hij deed Walewein grote eer Hij zei: ‘Ridder, bij onze heer Ge moet voorzeker gaan zitten Eten met mijn vrouwe Mijn wijf de koningin 2560 Die ik voor de hele wereld bemin Daarom dat ze het wil en ik begeer.’ Daar Walewein zei: ‘Gij bent mijn waard: Dat gij gebiedt, ik doe het gereed Heer; nochtans zo is het me leed 2565 Dat ik zou eten met uw vrouwe: Ik nee ben het voorzeker niet waard! Maar uw voorstel wil ik niet laten.’ De koning zei: ’Bij barmhartigheid Gij bent honderd maal meer 2570 Eer waard, wel lieve heer Dan ik het volbrengen mag: Tot heden op deze dag Nee was uw gelijke niet geboren !’ Daar Walewein moest gaan zitten vooraan 2575 En tegenover hem de koningin Die beschaafd was in haar geest; En aan zijn zijde de jonge ridder En de koning aan de andere hand. Ze gingen op hun gemak 2580 Vriendelijk met een mooi gesprek. Ter tafel bedienden schildknechten [79] Van erg veel verschillende gerechten. Daar was aldus genoeg Dat de aarde ooit voortbracht 2585 Wat zo ze wilden en begeerden En dit men vond boven de aarde. Toen de maaltijd was gedaan Sprak men om een slapen gaan: De ridders waren zo toegetakeld 2590 Van de wapens en ze hadden gewaakt Langer dan ze plagen te doen. Binnen deze kwamen de schildknapen En gingen maken in de zaal De bedden uitermate goed 2595 Daar de heren op slapen zouden. Vier knapen kwamen en hielden Elk een toorts mooi en groot Alzo het hen de koning gebood. Ze brachten ze uit een kamer; 2600 Ze hielden ze wel voorzichtig Daar Walewijnՠs bed gemaakt was. Die plaats was helderder dan een glas En schitterde zo uiterst mooi! De koning zei: ‘Dat u God beloont 2605 Heer Walewein, wil ge slapen gaan En rust u, het lijkt me goed gedaan: Gij hebt het zeer erg nodig.’ ‘Graag, heer, ‘sprak Walewein die koene ‘Ge zegt goed, lieve heer waard.’ 2610 Toen nam hij verlof met haast Aan zijn vrouw de koningin. Ze bevel hem met lieve zin God en beval de schildknechten Dat ze de ridder zouden inlichten 2615 En helpen dat hij kon gaan slapen. Ze wisten nochtans niet zijn naam Nog waar vandaan dat hij was geboren. [80] Die met de toortsen voor ging En leidde hem daar hij wezen zou 2620 In die kamer die met goud Was beschilderd helemaal. Op een kussen van satijn En op een zetel van ivoor Zetten ze de reine ridder 2625 En deden af toen het hem goed uitkwam Zijn schoenen en wasten zijn voeten Met warm bronwater, dat ik denk. Een kleed lag daar gespreid aan De vloer, dat hij niet vervuilen zou 2630 Zijn voeten. Toen ging hij direct slapen Op het bed onder de deken Die rijk was en bijzonder goed: Het kon niet verbeterd zijn. Toen bracht men hem een hoofdkussen 2635 En een hoofddoek mooi en zacht: Ze bedienden hem zoals ze het beste mochten. Hij zei: ԉk ben zeer tevreden! Ik begeer geen andere zaak Dat gij de ridder door uw deugd 2640 Op zijn gemak doet, zo je het beste kan Die vanavond hier met me is gekomen.’ Meteen hebben ze verlof genomen En zeiden dat zij het graag deden. Dus gingen ze uit de kamer 2645 En bevalen hem onze Heer. De ridder namen ze zijn slip En gingen met hem, die vier knapen Ter kamer daar hij zou slapen En legden hem op een mooi bed. 2650 Hij was uit een slechte toestand Die dag ontgaan door Waleweinՠs gevecht. Bedankte hij het hem niet, hij deed onrecht Die de anderen hielp uit zijn nood [81] En uit de benauwdheid van de dood 2655 Toen hij daarmee was bevangen En nimmermeer nee was ontkomen Nee tenzij er niet de hulp was van God en van Walewein: Die hem behoedde en niemand anders En die heeft hem behouden het leven. 2660 Meteen heeft hij verlof gegeven De knapen die hem naar het bed brachten En bedankte hem zeer alle welwillendheid Die ze hem hebben gedaan. Ze bevalen hem God aan en gaan 2665 Iedereen tot zijn heer. Ze haastten zich uitermate zeer Beide ridders en knapen Elk ging op zijn bed slapen En rusten zich: ze hadden het nodig. 2670 ‘s Ochtends ontwaakte Walewein de koene Tijdig met het leeuweriken gezang En hij zei: ‘Ik heb te lang Geslapen; ik zou nu op dit tijdstip Gereden hebben een mijl 2675 Had ik wijsheid gedaan.’ Hij kleedde hem en is opgestaan En deed aan kousen en schoenen. Er was ridder nog schildknaap Nochtans ontsprong in de zaal. 2680 Een mooie bekken en een handdoek Vond daar Walewein klaar staan. Daar is hij gekomen en waste Zijn ogen en zijn handen schoon. Hij zei: ‘God, heer van de hemel 2685 Nu mag ge me heden snel Brengen daar ik van het zwaard Betrouwbaar teken moet ontdekken Dat me deze narigheid heeft gedaan.’ Daar hij dus stond in deze taal [82] 2690 Zo kwam de koning in de zaal Vanuit de kamer daar hij lag. Walewein wenste hem goede dag Ten eerste dat hij hem zag. De koning antwoordde hem meteen 2695 En zei: ‘’God, onze aller heer Geeft u blijdschap en grote eer En moet u groot geluk verlenen! Wat mag je hiermee bedoelen Dat gij aldus vroeg bent opgestaan? 2700 Het lijkt me erg zeer misdaan. Hier nee is niemand in het hof Op, nog graaf nog hertog Nog ook ridders nog knapen. Waarom had ge nog niet geslapen 2705 En had gerust een tijdje?’ Hij zei: ‘Ik heb menige mijl Te gaan die ik rijden moet; Dat is het zeker en bekend. Ook ben ik opgehouden bij dit kamp 2710 Omdat ik zag dat ze met schande Deze knaap allen wilden deren. Ik peinsde dat ik het zou voorkomen En behouden, kon ik, zijn leven. Ziet heer, dus ben ik hier gebleven. 2715 Anders was ik vertrokken.’ Al diegene die daar waren Binnen het hof zijn opgestaan En de koningin kwam gegaan Met haar kamenieren in de zaal. 2720 Walewein begroette ze allemaal En als eerste de koningin. Ze antwoordde met lieve geest: ‘Heer, ik heb wel vernomen Dat het u niet aangenaam is 2725 Al zulke herberg als hier is.’ [83] Walewein antwoordde na dit: Ԗrouwe, u doet het uitermate goed! Wat helpt dat ik het iets verzwijg? Ik heb elders nu te doen.’ 2730 Intussen kwam die koene ridder Die Walewein had behouden het leven Een zei: ‘Onze heer moet u geven Beide blijdschap en grote eer! Van deze dag af aan voor altijd 2735 Ben ik uw knecht en uw dienstknecht.’ Hij knielde en kuste zijn schoenen En zei: ‘Het is recht, lieve heer Van u heb ik lijf en eer Behouden dat ik had verloren. 2740 Dat weet ik zeker tevoren : Ze hadden me mijn lijf genomen.’ Die van deugden is volkomen Hij nam de ridder meteen Die daar lag op zijn knieen 2745 Bij de hand en liet hem opstaan. Hij zei: ‘Laat uw droefheid gaan! Door mij nee drijf geen rouw.’ ‘Ik nee kan het niet laten voorzeker Daarom weet ik goed dat: mijn leven 2750 Dat heb je me naast God gegeven ; En nu moet ik van u scheiden! De machtige God moet u beschermen Als ge hier niet langer wil wezen!’ Walewein hij sprak met deze 2755 Tot de koning en tot de vrouwe: ‘Ik bid u op rechte trouw Dat ge de ridder uit gunst Gaat helpen en met hulp bijstaan. Bescherm hem tegen zijn vijanden 2760 En help hem dat hij naar zijn land Komt en in zijn eer blijft.’ [84] De koning zei: ‘Bij onze heer Ik zal doen dat gij begeert’ Toen riep Walewein om zijn paard. 2765 Toen antwoordde de koningin Die hoffelijk was in alle opzichten: ‘Heer, laat nog staan uw paard. Ik bid u dat het niet nee gaat Uit dit hof meer. 2770 Rust u een dag of twee; Dat nee, zo ga waar gij gebiedt.’ Walewein zei, dat nee, dat dient niet Dat men hem bad: hij moet gaan! Ze baden het hem alle die er waren. 2775 Hij wilde op geen wijs van die reis Afzien. Toen bracht men hem zijn paard En zijn harnas was al gereed. De koning hij zei: ‘God weet Was het uw wil en welgevallig 2780 Dan zou ik graag uw naam Weten, eer ge vertrekt.' Daar Walewein zat op zijn paard; Hij zei: ‘Dus nee dat kan ik niet nalaten Want ik wil het u graag zeggen: 2785 Zowat me daarna gebeurt Mijn naam nee loochen ik niet. Nochtans nee was nooit een man geboren Zou hij het weten, hij moest tevoren Daarom vragen. Is het u welgevallig: 2790 Walewein is mijn naam.’ Toen de koning dat verstond Toen werd vrolijk zijn gemoed En zei: Ԃent ge de zoon van Artur’s zuster Die de eer gewoon is 2795 En waarvan met alle deugd van vertelt En menige schanddaad heeft geveld? Ik heb van u horen gewagen [85] Maar ik zag u nooit in geen dag. God die is geprezen |
|
2800 Dat ic hebbe gheleeft den tijt Dat ghi zijt comen bin minen hove: Ghi zijt van so groten love! Nu beet neder ende laet jou paert Up stal doen metter vaert 2805 Ende blivet hier, here, bi mi Ende staet mi van herten bi! Al mijn goet ende al mijn lant Dat ghevic jou in jouwer hant Mede te doene jou ghebod 2810 Ende daer na, also helpe mi God Willic in uwen dienste staen Indien dat ghijt wilt ontfaen Ende met mi bliven al mijn leven!’ ‘Wildi mi al die warelt ghevenՠ 2815 Sprac Walewein ԩnne blever niet. Maer saghic jou pine ende verdriet Hebben, here, het ware mi leet Ende ic avontuerde wel ghereet Mijn lijf vor jou bi mire trouwe.’ 2820 Doe nam hi orlof andie vrouwe Des coninx wijf, die coninghinne Ende an alle die daer inne Met hare waren in die zale. Si andworden alle te male: 2825 ‘Nu vaert! God, onser alre here Verde jou van lachtre ende zere Ende late jou dinc ten besten comen! Dus hevet hi orlof ghenomen Ende reet wech met deser tale. 2830 Aldie maisniede vander zale Ende alle die binden hove waren Ne weten hoe van rouwen varen Om dat hem der Walewein ontfaert. [86] Entie niewe rudder, hi mesbaert 2835 Van rouwen utermaten zere Dat hem aldus ontfoer zijn here Die hem behouden hevet zijn leven. Hi seide: ‘God die moete jou gheven Grote bliscap emmermere 2840 Ende lonen jou tgoet entie ere Die ghi te mi waert hebt ghedaen!’; Nu latic jou die tale staen Vanden coninc ende van sinen lieden Ende wille jou van Waleweine bedieden 2845 Die vaste reet ende node spaert Als een die gherne wonne tswaert Haddijs stade entie macht: Over dach ende over nacht Reet Walewein die rudder bout; 2850 Menich foreest ende menich wout Reet hi duere ende menighe heide; Menighen berch, menighe valeyde Leet hi in dese avonture Die hem dicken wert te zure. 2855 Up enen dach quam hi ghevaren Neven der wilder zeebaren Ende hi sach scepe in die zee Bi wilen min, bi wilen mee Daersi in voeren up ende neder. 2860 Het was herde scone weder: Die zonne sceen anden trone Over al die warelt scone. Dus quam hi inden sonnescine Ghevaren neven die marine 2865 Sere claghende zijn ellenden Om dat hi niet ne conste venden Dat hi dicken adde ghesocht Ende met menigher pine becocht. Hi seide: ‘wat helppet mi dat ic vare? [87] 2870Want ic ne can ghene niemare Ghevreesschen daer ic omme bem comen.’ Mettien hevet hi van verren vernomen Ene steenroche hoghe ende clene Die men hiet te Ravenstene. 2875 Al sceen soe smal, soe was ghereet Boven ere halver milen breet Ende die zeebaren lieper onder. Dit hadde Waleweine wonder Als hijt sach ende mettien 2880 Heifti enen casteel vorsien Daer boven staen: die hadde ane Menighen tor na minen wane Ende al van claren marberstene So[me] groot ende some clene. 2885 Dit sach hi al te deser wile. Doe voer hi pensende ene mile Dat hire gherne binnen ware Om te vreesschene niemare Daer hi noch niet of ne weet. 2890 Maer het es hem onghereet: Het was al water dat hi sach; Ne ghenen wech die mensche mach No weder riden nochte gaen Sone sachi vor hem staen; 2895 Ne gheen gat daer mensche binnen Mochte comen al wildi winnen Den casteel die vor hem stoet. Maer hi wert gheware an sinen voet Int sant van menighen hoeveslaghe 2900 Die ten castelewaert ghelaghen: Hi sach wel dat mer moeste varen Alse der wilder zee baren Waren gehebt ene wile: So moeste men riden ene mile; 2905 Twater was breet alst was vloet. [88] Doe peinsdi in zinen moet: ‘Ic zie wel dat hier es ghereden Duer de zee: ic ne werde ooc heden So versaghet, icne salre varen. 2910 Ons here God moete mi bewaren! Ic sal weten waer si zijn becomen Daer ic hier of hebbe vernomen Die hoeveslaghe van haren parden.’ Deer Walewein die onvervarde 2915 Volghede achter daer hi vant Die hoeveslaghe staende int sant Daer die gone hadden ghereden. Sijn paert was snel van allen leden: Het drouch sinen here an dat eylant. 2920 Die vloet soe quam altehant Als Walewein over quam ghevaren: Omtrent hem liepen des sewes baren. Daer moeste hi bliven al waest hem leet: Te kerne ware hem onghereet 2925 Want twater was bachten hem te wijt; Dies willic dat ghi seker zijt. Hi hilt beneden up zijn paert Ende sach ter steen roche up waert Om den casteel: doene sach hijs niet. 2930 Hi seide: ‘Here God, wats mi ghesciet? Waer in hebbic mi selven brocht? Nu hebbic diere ghenouch becocht Tswaert te soekene metten ringhen! Het sal mi in groter pinen bringhen 2935 Ende hevet ghedaen al nu ter stont Bedi het es mi zere oncont Waer waert ic nu gheraket bem!’ Doe sach hi enen wech vor hem: Dien reet hi voort. Mettien 2940 Hevet dere Walewein versien Ene porte wide ondaen [89] Ende den wech daer binnen gaen Also rechte alse hi doen mochte. Doe peinsdi in zijn ghedochte: 2945 ‘Deser poorten moet ic in Ende prouven daer mijn ghewin. Ic wane dat dit die strate si Vanden castele - dus dinke mi - Die ic heden eer versach. 2950 Nu wese die strate of het mach: Ic salre emmer duere varen. God selve moete mi bewaren!’ Doe seindi hem ende zijn paert. Ter poorten reet hi metter vaert 2955 Up waert duer ene haghedochte Die wech diene ten ende brochte Upten berch. Ende mettien Hevet deer Walewein vorsien Den casteel die scone stoet. 2960 Doe peinsdi in zinen moet: ’Ic bem hier comen wel met eren: God late mi wel weder keren Sonder lachter ende toren!’ Menighen rudder sachi daer voren 2965 Die alle speelden - weet dat wel - Scaec of werp tafel spel Ende vele sloegher daer den bal; Den steen wierpmer over al Voorden casteel up dat plein. 2970 Als dat sach deer Walewein Die hovesch was ende onvervaert Beetti neder ende liet zijn paert Staen. Danne dedi niet van vare: Hi wilde vreesschen niemare 2975 Wat castele dat dat si Deer Walewein die rudder vri. Mettien hevet hi vernomen [90] Twe garsoenen totem comen: Die groetene herde hoofschelike; 2980 Si seiden: ԇod van hemelrike Die gheve jou al dat ghi begaert! Of ghijt ghebiet, gheift ons u paert Ende latet ons doen up stal. Dat jou God gheve goet gheval! 2985 Wi bids jou dor jou selfs ere: So moghedi gaen tonsen here Dinket jou goet ende ghijt begaert.’ Doe gaf hi den garsoen zijn paert Entie een knielde hem voren 2990 Ende dede hem of zine sporen Ende ontgorde hem zijn zwart Ende ontwapendene metter vart Waleweine, altemale. Een par cleder van sindale 2995 Haddi an dat hem wel stoet; Ende ᩡ scone ghescoeite an zinen voet Hadde hem ghegheven, dies zijt wijs Die rike coninc Amadijs Al bedroopt met roden goude 3000 Om dat hi om hem pensen zoude In vremden lande, als hise adde ane. Deen garsoen na minen wane Nam Waleweins wapine ende zijn paert Ende ledet ten stalle waert: 3005 Hi besteedde die wapine ende hevet zaen Tpaert upten stalle ghedaen Ende lietere zinen gheselle bi. Walewein die rudder vri Die bloeme was boven allen heren 3010 Hi seide: ‘Dat jou God moete eren Soete knape! Nu sech mi Hoe dat vanden castele si Die name daer ic hier allene [91] Bem comen.’Here, Ravenstene.’ 3015 Sprac die knape ende was vroet. Deer Waleweyn was wel ghemoet Ende hovesch van zinen sinne; Hi seide: Ԗrient, dat jou God minne! Dor ghenaden, dat sect mi: 3020 Wie van desen castele si Here, die ic hier zie staen.’; ‘Die rike coninc Amoraen: Hi dedene maken, des zijt vroet.զnbsp; Als Walewein dat vorstoet 3025 Was hi verblijt harde zere; Hi seide: ‘Dat jou God gheve ere Soete knape! Dat sect mi Door uwe ghenaden, welc dat si Jou here, die coninc Amoraen.’ 3030 Die knape hi andworde zaen: ‘Niet waer hi sit bi mire trouwen Onder gone linde tusschen twi ‘joncfrouwen Ende met hem jonghe rudders vele Die spelen van menigherande spele.’ 3035 Die knape sprac al over waer: ‘Ghebiedijt here, ic lede jou daer.ՠ ‘Ja ic, dat jou God gheve ere!’ Aldus ghinc Walewein die here Ten coninc waert: ende mettien 3040 Heveten die coninc verzien Ende hi stont up van zire stede Ende alle zine rudders mede Lieten hare spel ende si onthalen Waleweyne met zoeter tale 3045 Ende seiden: ‘Here, zijt wellecome! Ene rose ne bloeit niet up de bome Also scone als Walewein boven hem allen!ՠ Die coninc seide: ‘mi es ghevallen Grote ere- God zijs ghebenedijt!- [92] 3050Here Walewein, dat ghi comen zijt Te minen hove; dies hebbe God danc! Dat ic jou zoeken zoude zonder wanc Hebbic ghepeinst also houde: Nune wildic om ፡ marc van goude 3055 Ghine waert hier comen ende om mere!’ Walewein seide: ‘God lone jou, here!’ Ende andworde alse die vroede: ‘Of ghijt te mi waert sect in goede.’ ‘Jaic here, bi mire wet 3060 Dat zuldi noch heden bet Weten dan ghi hebt ghedaen.’ Sine wilden daer niet langher staen: Elkerlijc nam andren bi hande Ende die baroene vanden lande 3065 Ghinghen alle metten twi’ᠨeren Ende toomden Waleweine met eren Toten castele in die zale. Gone joncfrouwe altemale Bezaghen minen here Waleweine; 3070 Daer ne was so groot no so cleine Sine bezaghene alle ghemeenlike: Daer was niemen sine ghelike Van scoonheden, dat wetic wale. Dus zijn si comen in die zale 3075 Die scone was als ᩡ paradijs: Die hadde ghewesen letter wijs Hi mochte daer wonder hebben ghelesen. Ԉier moetti willecome wesen’; Sprac die coninc ‘Here Walewein! 3080 Uwer ghelike nes ne ghein Van dogheden onder semels trone.’ Die vloer, hi was al gader scone Met sconen pellele over spreit Daerne die coninc brinct gheleit. 3085 Der Walewein entie waert [93] Ghinghen te gader bachten haert: Up een bedde daer ghinc si bede Sitten, dat met enen clede Was ghespreet: diet prisen woude 3090 Ic wane, hire omme waken soude Menighen nacht: het was so goet! Een pellel lach onder haren voet. Ghene heren altemale Ghinghen sitten indie sale. 3095 Bede rudders ende joncfrouwen Die minen here Waleweine bescouwen Sine consten niet ghenouch bezien. Deer Walewein sprac mettien Toten coninc ende seide: Ԉere 3100 Mi wondert utermaten zere Waer ghi mi kent: bi mire wet! In sach jou noyt, daer ic te bet Ghevroede, nieuwer in ghene stede No ghenen van uwen rudders mede!’ 3105 Die coninc seide:’Gԇhi zullet weten Also zaen als wi hebben gheten; Danne salict jou doen verstaen.’ Men gaf water ende ghinc dwaen Ende souden gaen eten in die zale. 3110 Gone heren altemale Waren van Waleweins comste vro Entie coninc seide selve also. Si dwoeghen alle ende zijn gheseten. Gherechten quamen, men ghinc eten 3115 Ten taflen boven ende beneden. Hen quam noit man in ghere steden Daer hi so sach dienen met eren Als men daer diende vor die heren: Die gherechten quamer so ghedichte 3120 Hen mochte gheen mensche lichte Ghenomen so menich quamer daer; [94] Goeden wijn versch ende claer Dronken si alle dies begaren Ende die binnen sconinx hove waren. 3125 Als si der spisen adden ghenouch Elkerlijc na zijn ghevouch So diende men van clareide naer. Ende als men gheten adde daer So heift men scolakene up ghedaen 3130 Vor die heren ende men liet staen Die taflen; twater was ghereet Te pointe warm ende men dweet Die hande scone vander spise. Men diende daer in elker wise. 3135 Naden watre gaf men wijn Alst pliet daer hoghe liede zijn; Men scijncte ende dede ommegaen. Doe sprac die coninc Amoraen: ‘Here Walewein, nu eist tijt 3140 Alreerst dat ghi berecht zijt Dies ghi mi vraghet heden eere. Verstaet, ic sal jou segghen mere Die waerheit al bi mire trouwe: Ic huwede ende nam ene joncfrouwe; 3145 Dies mach herde wesen lanc Tien jaer: ic wists Gode danc Vele meer hadsoe ghelevet Dan hise noch ghehaelt hevet. Soe was sconinx dochter van Irlant 3150 Entie scoonste die men vant; Van ghelate ende van manieren Sone vintmer so scone viere Indie warelt als soe was ene! Diere burghe ende hoghe stene 3155 Behuwedic ende menighe stede Ende soe dede mi grote waerdichede Meer dan ic ghesegghen can [95] Al dat ic hare zielen jan Dat moet hare heden comen te staden! 3160 Ic hope soe es ter Gods ghenaden. Doe icse haelde - dat was waer - Voer ic tArturs hove, naer Uwes ooms die mi grote ere dede. Ic ne quam noyt in ghere stede 3165 Daer ic rudder horde prisen In so menigherande wisen Als ghi daer waert van groten love. Alle die gone die vanden hove Waren, si seiden allegader 3170 Dat ghi der aventuren vader Waert; dies ne vergatic niet. Als ic uten hove sciet Ende wi uter porten waren Quaemdi jeghen ons ghevaren 3175 Ende met jou ander rudders viere. Als ghi ons saghet hildi sciere Al stille ende groetet ons hovesschelike. Bi onsen here van hemelrike! Ic maercte dat ghi vander steden 3180 Niet ne quaemt vor wi leden; Ende alle die gone die met ons waren Ghine lieter jou gheen ontfaren Ghine groetet elken een ende een Datter jou ontghinc ne gheen 3185 Hine moeste van jou ghegroet wesen. Als ic gheware wart van desen Doe wasic gram, bi mire wet! Dat ghi mi ledet, ic ne hadde bet Gheweten, here, wie ghi waert. 3190 Een garsoen die up een paert Als ghi waert leden, quam ghevaren Hi seide: ‘God moeste mi bewaren Den coninc ende alle dandre heren!’ [96] Ic seide: ‘Dat jou God moete eren 3195 Soete knape! Segghet mi Wie gone scone rudder si Die gonder vaert ende gone viere.ՠ’ Hi seide van minen here Ydiere Dat hi was deen, ‘ende Lanceloot |
2800 Dat ik mocht leven de tijd Dat ge bent gekomen binnen mijn hof: Ge bent zo beroemd! Nu stijg af en laat uw paard Op de stal doen met haast 2805 En blijf hier, heer, bij mij En sta me van harten bij! Al mijn goed en al mijn land Dat geef ik in uw hand Mee te doen wat u wil 2810 En daar na, alzo helpt me God Wil ik in uw dienst staan Indien dat gij het wil ontvangen En met me blijven al mijn leven!’ ‘Wilde ge me de hele wereld geven’. 2815 Sprak Walewein, ‘Ik nee bleef er niet. Maar zag ik u pijn en verdriet Hebben, heer, het was me leed En ik riskeerde onmiddellijk Mijn lijf voor u bij mijn trouw.’ 2820 Toen nam hij verlof aan die vrouwe De konings wijf, de koningin En aan allen die daarin Met haar waren in de zaal. Ze antwoordden allemaal: 2825 ‘Nu ga! God, onze aller heer Vrijwaren van schande en pijn En laat uw zaak ten beste komen!’ Dus heeft hij verlof genomen En reed weg na dit gesprek. 2830 Al de manschappen van de zaal En allen die binnen het hof waren Nee weten van rouw niet te gedragen Omdat hen daar Walewein ontgaat. [86] En de nieuwe ridder, hij maakt misbaar 2835 Van uitermate rouw Dat hem aldus ontkwam zijn heer Die hem behouden heeft zijn leven. Hij zei: ‘God die moet u geven Grote blijdschap immermeer 2840 En u belonen het goede en de eer Die ge tot mij waart hebt gedaan!’ Nu laat ik dat verhaal verder staan Van de koning en van zijn lieden En wil u van Walewein aanduiden 2845 Die snel reed en niet graag talmt Als een die graag won het zwaard Had hij de gelegenheid en de macht: Over dag en over nacht Reed Walewein die dappere ridder; 2850 Menig bos en menig woud Reed hij door en menige heide; Menige berg, menige vallei Ging hij door in deze avonturen Die hem vaak werden te zuur. 2855 Op een dag kwam hij gegaan Nevens de wilde zee baren En hij zag schepen op de zee Soms minder, soms meer Daar ze in voeren op en neer. 2860 Het was zeer mooi weer: Die zon scheen aan de hemel Over de hele wereld mooi. Dus kwam hij in de zonneschijn Gegaan nevens de zeekust 2865 Zich beklagen zijn ellende Omdat hij niet nee kon vinden Dat hij vaak had gezocht En met menige pijn ontgolden. Hij zei: ‘Wat helpt het me dat ik ga? [87] 2870 Want ik nee kan geen nieuws Te weten komen waar ik om ben gekomen.’ Meteen heeft hij van verre vernomen Een steenrots hoog en laag Die men heet Ravenstene. 2875 Al scheen het klein, het was stellig Boven een halve mijl breed En de golven van de zee liepen er onder. Dit had Walewein verwonderd Toen hij het zag en meteen 2880 Heeft hij een kasteel gezien Daarboven staan: die had aan Menige toren naar mijn mening En geheel van zuivere marmerstenen Sommige groot en sommige klein. 2885 Dit zag hij al op dat ogenblik. Toen voer hij peinzend een mijl Dat hij er graag binnen was Om te horen bericht Daar hij nog niets nee van weet. 2890 Maar het is hem niet gemakkelijk: Het was alles water dat hij zag; Nee geen weg die mens mag Nog weer rijden nog gaan Zo zag hij voor hem staan; 2895 Nee geen gat daar men binnen Mocht komen al wilde hij winnen Het kasteel dat voor hem stond. Maar hij werd het gewaar aan zijn voet In het zand van menige hoefslagen 2900 Die ten kasteel waart lagen: Hij zag wel dat men er moest varen Toen ze de wilde zee baren Waren gegaan een tijdje: Zo moest men rijden een mijl; 2905 Het water was breed als het vloed was. [88] Toen peinsde hij in zijn gemoed: ‘Ik zie wel dat hier is gereden Door de zee: ik nee ben ook heden Zo bang, ik zal er heengaan. 2910 Onze heer God moet me bewaren! Ik zal weten waar ze zijn gekomen Daar ik hiervan heb vernomen Die hoefslagen van hun paarden.’ Daar Walewein die onvervaarde 2915 Achtervolgde daar hij vond De hoefslagen staan in het zand Daar diegene hadden gereden. Zijn paard was snel van alle leden: Het droeg zijn heer naar dat eiland. 2920 De vloed ze kwam onmiddellijk Toen Walewein over kwam gereden: Omtrent hem liepen de zee golven. Daar moest hij blijven al was het hem leed: Te keren was hem niet gemakkelijk 2925 Want het water was achter hem te wijd; Dus wil ik dat ge zeker bent. Hij hield beneden stil op zijn paard En zag omhoog naar de steenrots Om het kasteel: toen nee zag hij het niet. 2930 Hij zei: ‘Heer God, wat is er gebeurd? Waarin heb ik me zelf gebracht? Nu heb ik het duur genoeg ontgolden Het zwaard te zoeken met de ringen! Het zal me grote moeite geven 2935 En heeft me gedaan nu al terstond Daarom is het me zeer onbekend Waarheen ik nu geraakt ben!’ Toen zag hij een weg voor hem: Die reed hij voort. Meteen 2940 Heeft de heer Walewein gezien Een poort wijd geopend [89] En de weg daarbinnen gaan Alzo recht als het doen kon. Toen peinsde hij in zijn gedachte: 2945 Deze poort moet ik in En zoeken daar mijn voordeel. Ik denk dat dit de straat is Van het kasteel - dus lijkt me - Die ik heden eerder zag. 2950 Nu wijst de straat als het kan: Ik zal er beslist doorgaan. God zelf moet me beschermen!’ Toen zegende hij hem en zijn paard. Ter poort reed hij met een vaart 2955 Opwaarts door een spelonk Die weg die een einde bracht Op de berg en meteen Heeft daar Walewein gezien Het kasteel dat mooi stond. 2960 Toen peinsde hij in zijn gemoed: ‘Ik ben hier wel gekomen met eren: God laat me wel terug keren Zonder schande en toorn!’ Menige ridder zag hij daar voren 2965 Die allen speelden - weet dat wel - Schaakspel of werp tafel spel En velen sloegen daar de bal; De steen wierp men er overal Voor het kasteel op de vlakte. 2970 Toen dat daar zag Walewein Die hoffelijk was en onverschrokken Steeg af en liet zijn paard Staan. Dat nee, deed hij niet van gevaar: Hij informeerde naar dat bericht 2975 Welk kasteel dat het is Daar Walewein die edele ridder. Meteen heeft hij vernomen [90] Twee schildknapen tot hem komen: Die groetten hem zeer beleefd; 2980 Ze zeiden: ԇod van hemelrijk Die geeft u alles dat ge begeert! Als gij het gebiedt, geef ons uw paard En laat het ons doen op stal. Dat God u geeft goed geluk! 2985 We bidden u door uw eigen eer: Dan kan je gaan naar onze heer Lijkt het u goed en gij het begeert.’ Toen gaf hij de schildknaap zijn paard En de ene knielde hem voren 2990 En deed hem af zijn sporen En maakte hem los zijn zwaard En ontwapende hem met een vaart Walewein, helemaal. Een paar kleren van satijn 2995 Had hij aan dat hem goed stond; En een mooi schoeisel aan zijn voeten Had hem gegeven, dus wees bekend Die machtige koning Amadi Geheel bespikkeld met gepolijst goud 3000 Opdat hij om hem peinzen zou In vreemde landen, als hij ze aan had. De ene schildknaap naar mijn mening Nam Walewein’s wapen en zijn paard En leidde het ter vaart: 3005 Hij borg op de wapens en heeft gelijk Het paard op de stal gedaan En liet er zijn metgezel bij. Walewein die edele ridder Die de beste was boven alle heren 3010 Hij zei: ‘Dat God u moet eren Lieve knaap! Nu zeg me Hoe dat van het kasteel is De naam daar ik hier alleen [90] Ben gekomen. ‘Heer, Ravenstene’. 3015 Sprak de knaap en was wijs. Daar Walewein was goed gemoed En beschaafd van zijn geest; Hij zei: Ԗriend, dat God u bemint! Wees zo vriendelijk mij dat te zeggen: 3020 Wie van dit kasteel is Heer, die ik hier zie staan.’ ‘De machtige koning Amoraen: Hij liet het maken, dus wees bekend.’ Toen Walewein dat verstond 3025 Was hij zeer veel verblijd; Hij zei: ‘Dat God u eer geeft Lieve knaap! Zeg me Door uw goedgunstigheid, welke dat is Uw heer, de koning Amoraen.’ 3030 Die knaap hij antwoordde gelijk; ‘Ziet waar hij zit zeker Onder de linde tussen 2 jonkvrouwen En met hem vele jonge ridders Die spelen velerhande spelen.’ 3035 Die knaap sprak al naar waarheid: Gezegende heer, ik breng u daar.’ ‘Ja ik, dat u God eer geeft’ Aldus ging Walewein die heer Te koning waart: en meteen 3040 Heeft hem de koning gezien En hij stond op van zijn plaats En al zijn ridders mede Lieten hun spel en ze onthaalden Walewein met aangenaam gesprek 3045 En zeiden: Heer, wees welkom! Een roos nee bloeit niet op een boom Alzo mooi als Walewein boven hen allen!’ De koning zei: ‘Mij is gebeurd Grote eer- God is geprezen! – [91] 3050 Heer Walewein, dat ge gekomen bent Tot mijn hof; dus heeft God dank! Dat ik u zoeken zou zonder mankeren Heb ik gedacht even snel: Nu nee wil ik om 1000 goud marken 3055 Ge bent hier gekomen en om meer!’ Walewein zei: ‘God beloont het u, heer!’ En antwoordde op een verstandige wijze: ‘Of ge tot mij was met zo’n goede bedoeling.’ ‘Ja ik heer, waarlijk 3060 Dat zal ge noch heden beter Weten dan ge hebt gedaan’ Ze wilden daar niet langer staan: Iedereen nam de andere bij de hand En de baronnen van het land 3065 Gingen allen met de twee heren En troonden Walewein met eren Tot het kasteel in die zaal. Gindse jonkvrouwen allemaal Bezagen mijnheer Walewein; 3070 Daar nee was nog zo’n hoge nog zo’n kleine Ze bezagen hem algemeen: Daar was niemand zijn gelijke Van schoonheid, weet ik wel. Dus zijn ze gekomen in de zaal 3075 Die mooi was zoals een paradijs: Die lezen kan Hij kon daar wonder hebben gelezen. ‘Hier moet ge welkom wezen’. Sprak de koning ‘Heer Walewein! 3080 Uw gelijk nee is er geen Van deugden onder de hemelse troon.’ Die vloer, hij was helemaal schoon Met mooie tapijten over gespreid Daar hem de koning brengt geleid. 3085 Daar Walewein en de waard [93] Gingen tezamen achter de haard: Op een bed daar gingen ze beide Zitten, dat met een kleed Was gespreid: die het prijzen wilde 3090 Ik denk, hij er om waken zou Menige nacht: het was zo goed! Een kleed lag onder haar voeten. Die heren allemaal Gingen zitten in de zaal. 3095 Beide ridders en jonkvrouwen Die mijnheer Walewein aanschouwen Ze konden hem niet genoeg bezien. Daar Walewein sprak meteen Tot de koning en zei: ‘Heer 3100 Me verwondert uitermate zeer Waarvan ge me kent: waarlijk! Ik heb u nergens gezien in een plaats Waar ik een beter inzicht van u kon krijgen, Nog geen van uw ridders mede!’ 3105 De koning zei: ‘Ge zal het weten Alzo gelijk als we hebben gegeten; Dat nee, zal ik het u laten verstaan.’ Men gaf water en ging wassen En zouden gaan eten in de zaal. 3110 Gindse heren allemaal Waren van Walewein ‘s komst vrolijk En de koning zelf alzo. Ze wasten zich allen en zijn gaan zitten. Gerechten kwamen, men ging eten 3115 Ter tafel boven en beneden. Er kwam nooit een man in een plaats Daar hij zo met eren zag bedienen Zoals men daar bediende voor die heren: De gerechten kwamen snel opeen 3120 Het mocht geen mens makkelijk Opnoemen zo veel kwamen er daar; [94] Goede wijn vers en helder Dronken ze allen die het begeren En die binnen koningshof waren. 3125 Toen ze van de spijzen genoeg hadden Iedereen zoveel hij wenste Zo bediende men van kruidenwijn daarna. En toen men gegeten had daarna Zo heeft men tafellakens weggenomen 3130 Voor de heren en men liet staan De tafels; het water was gereed Heel goed van temperatuur en men waste De handen schoon van de spijzen. Men bediende daar in elke wijze. 3135 Na het water gaf men wijn Zoals het regel is daar hoge lieden zijn; Men schenkt er en laat omgaan. Toen sprak de koning Amoraen: ‘Heer Walewein, nu is het tijd 3140 Allereerst dat ge ingelicht bent Dat ge me vroeg heden eerder. Versta het, ik zal u meer zeggen De waarheid zeker: Ik huwde en nam een jonkvrouw; 3145 Dit was zeer lang geleden Tien jaar: ik wist God dank Veel langer had ze geleefd Dan hij haar nog gehaald heeft. Ze was koningsdochter van Ierland 3150 En de mooiste die men vond; Van gelaat en van manieren Zo vindt men zo mooi geen vier In de wereld zoals ze een was! Dure burchten en hoge kastelen 3155 Verwierf ik door mijn huwelijk in menige plaats En ze deed me menig bewijs van vererende liefde Meer dan ik zeggen kan [95] Al dat ik haar ziel gun Dat moet haar heden komen tot voordeel! 3160 Ik hoop ze is in Gods genade. Toen ik haar haalde - dat was waar - Voer ik naar Arturՠs hof, naar Uw ooms die me grote eer deden. Ik nee kwam nooit in een plaats 3165 Daar ik een ridder hoorde prijzen Op zulke verschillende wijzen Als gij daar was van grote eer. Alle diegene die van het hof Waren, ze zeiden allemaal 3170 Dat gij de avonturen vader Was; dus nee vergat ik niet. Toen ik uit de poort scheidde En we uit de poort waren Kwam ge tegen ons gegaan 3175 En met u vier andere ridders. Toen ge ons zag hield ge snel Geheel stil en begroette ons hoffelijk. Bij onze heer van hemelrijk! Ik merkte dat ge van de plaats 3180 Niet nee kwam voor we er voorbijgingen; En al diegene die met ons waren Ge liet er geen ontkomen Gij groette een voor een Zodat er u ontkwam nee geen 3185 Hij moest van u gegroet wezen. Toen ik dat in de gaten kreeg Toen betreurde ik het zeer, bij mijn geloof! Dat ge me leidt, ik nee had beter Geweten, heer, wie gij was. 3190 Een schildknaap die op een paard Toen ge was vertrokken, kwam gaan Hij zei: ‘God moet me beschermen De koning en alle de andere heren!’ [96] Ik zei: ‘Dat God u moet eren 3195 Lieve knaap! Zeg me Wie ginder mooie ridder is Die ginder gaat en die vier.’ Hij zei van mijnheer Ydiere Dat hij was de ene, en Lancelot |
|
3200 Wies dogheden dat zijn so groot Dat mer ave spreken mach Hier na over menighen dach Es dander ende mijn here Ywein; Die vierde es mijn here Walewein 3205 Die jou groette, coninc here. Sine doghet ende zine ere Es meerre ende van betren love Dan yemens binnen sconinx hove Van al gader zinen lieden. 3210 Wat mochtic jou van hem bedieden? Hi es der aventueren vader! Hi bescudse alle gader Die der hulpen hebben noot; Sine doghet es so groot: 3215 Hi vordert weduen ende wesen Ende alle die hi vint in vresen Bescud hi ende hi set daer voren Sijn lijf.’ Die knape slouch met sporen Als hi mi hadde berecht, here. 3220 Daer na ne saghic u nemmermere Vor heden up desen dach. Ende talre eersten dat ic jou sach So kendic jou bi uwer ghedane. God selve na minen wane 3225 Sende jou hier tote mi: Mine mach niemen danne ghi Ghehelpen van dat mi daert!’; Walewein sprac: ‘Lieve waert So sect mi danne in Goods namen [97] 3230Of ghijt ghebiet, uwe mesquame. Sijnt saken die mi staen te doene.’ - Sprac deer Walewein die coene- ‘Ende ict mach doen bi mire ere Ic helpe jou gherne, coninc here.’ 3235 Die coninc seide: ‘Bi mire wet Here Walewein, ja ghi vele bet Danne enich mensche die nu levet. Eist dat jou God die gracie ghevet Ende ghi vulbringhen moocht die vaert 3240 So ghevic jou mijn goede zwaert Dat niet verbetert mochte zijn: Het gaf mi een mijn peterijn Ende hetet zwaert metten twe ringhen. Dorstict jou te voren bringhen 3245 Ic soudt jou toghen, maer neen ic niet: Want wat manne diet met oghen ziet - Sine nature es duer fel - Het neimt hem tlijf, wetic wel! Daer ne dar niemen omme vraghen 3250 Dat het yemene sal verdraghen Hine si van duechden uut vercoren Voor alle die gone die zijn gheboren Ende van ridderscepe mede. Mi heveter omme menighe bede 3255 Ghedaen die rike coninc Wonder; Ende zijn sone Alidrisonder Hevets hem ghepijnt met liste Om dat hijt mi hebben wiste Te ghewinnen al zijn leven. 3260 Here, nochtan eist mi bleven. Maer jou so eest al ghereet Up een covent, up een beheet: Dat ghi mi bi uwer ghenaden Van ere bede wilt ghestaden 3265 Ende houdet swaert metten twee ringhen.’ [98] Walewein was vro van dien dinghen Dat hi den coninc horde nomen Tswaert daer hi om uut was comen; Maer hine wils hem niet ghewaghen. 3270 ‘Here, soudict durren draghen Tswaert, of ghijt mi hadt ghegheven?’ ‘Here Walewein, jaghi, al u leven Mochti wel draghen tgoede zwaert Ende zeker zijn ende onvervaert 3275 Indien dat ict jou gave bedect: Up wat manne daer ghijt up trect Diene mochte vor jou niet ghestaen. Al wildi mi selven slaen Ende van minen live deren 3280 Wilt, inne mochte mi niet verweren Trocti tswaert, dat wetic wel - Sine maniere die es so fel - Indien dat ict jou hadde ghegheven Nochtan dat ict al mijn leven 3285 Hebbe ghehadt in mijn bedwanc. Met rechte weet mens den gonen danc Diet maecte: hi was wel bedocht. Hi screefer an, als hijt ghewrocht Hadde:’sԓo wat manne die levet 3290 Die dit zwaert ghecrighet of hevet Ic rade hem dat hijt houde wel: Sine manieren sijn so fel. Of hijt yemen wille gheven Voort, ende behouden zijn leven 3295 So ghevet inden scoe bedect Ende toghet hem niet bloot ghetrect; So mach hi zinen vrient behouden Entie gone mach zwaerts ghewouden Dien hijs jan entien hijt ghevet. 3300 Hen es gheen man die nu levet Die mach kennen sine maniere. [99] Het es fel ende goedertiere: Diet draghet dien eist goedertiere.’ Dit machmer an lesen sciere 3305 Want het stater an ghescreven. Here, dit zwaert willic jou gheven Moochdi mi ere bede ghestaden.’ Deer Walewein seide: Ԃi uwer ghenaden Coninc, toghet mi dat zwaert! 3310 Ic wille al doen dat ghi begaert Indien dat ict vulbringhen mach.’ Doe ghinc die coninc daert lach Met enen pellele bewonden Ende reket voort ten selven stonden. 3315 Hi toghet Waleweine die begherde Tscaec te winnene metten zwerde Tscoonste dat men oyt vant. Daer hijt uten pellele want Ent Walewein met oghen sach 3320 Sine herte ontplooc alse die dach! Hem dochte wel in zinen moet Hine sach noit gheen so goet: Die appel entie hilte bede Waren root goudijn entie scede; 3325 Die rieme die ten zwaerde behoorde Was van enen blakenden goutborde; Die ghispe die daer ane stont Soe hadde ghecost menich pont; Tsmelt vander riemen entie lede 3330 Waren alle goudijn mede. Men sach noyt gheen so scone! Der Walewein seide: Ԅat u God lone Here coninc, trecket uter scede.’ Ԅat soude jou comen tallen lede 3335 Here Walewein, verstaet dit wel! Treckedic tswaert, het es so fel: Al haddi al die wapine ane [100] Die ghi noyt droucht na minen wane Sone mochti niet daer voren staen 3340 Het ne soudse alle dor slaen; Ghine mochtets altoos niet ontvlien.’ Walewein andworde mettien ‘Den appel entie hilte bede So toghedi mi, entie scede: 3345 Laet mi doch den egghe zien!; Die coninc trecket uut mettien Ende eer hijt half brochte uter scede Over appel ende over hilte bede Spranct vor Waleweine uptie aerde 3350 Oft ware een mensche die beghaerde Omoede te soekene ende hi mesdaen Hadde ende wils in boeten staen. Aldus so ghebarde dat zwaert. Die coninc tart daer na ter vaert: 3355 Tusschen appel ende hilte bede Nam hijt ende staect inde scede Ende hi seide: Ԃi onsen here! Jou es ghesciet groot ere Heden vor dit goede zwaert! 3360 God selve hevet jou ghespaert: Noit man mochter voren ghestaen.’; Walewein andworde zaen Ende seide: ‘Des dankic vriendelike Gode, onsen here van hemelrike 3365 Die boven ons allen hevet ghebot! Here coninc, also help mi God! Nu sect wat ghi ane mi begaert: In wille niet dat ghi mi spaert. Sidi in pinen of in sorghen 3370 Daer ute so willic jou borghen Gherne ende staen te staden Ende ghi zult mi dor uwe ghenaden Gheven tswaert: hets mijn ghe[vo]uch.’ [101] Die coninc was bilde ende louch 3375 Als hi dat horde ende zere vro Ende hi seide: ‘wildi also Ghelovet mi dan bi uwer trouwen Bi rudderscepe, bi onser vrouwen Dat ghijs niet ne sult onbaren 3380 Daer ic jou sende, ghine zulter varen Duer noot no duer ghene dinghen: So ghevic jou tswaert metten ‘twi ringhen; Hen ware recht dor ene zake Dat jou noot sin ghebrake: 3385 Noot sin breket al belof.’ ‘Ic wille jou seker doen hier of’; - Sprac Walewein – ‘Bi mire trouwe Bi rudderscepe, bi onser vrouwe Here coninc, van desen dinghen: 3390 Ghevet mi tswaert metten ‘twi ringhen. Nochtan ne weet ic niet wat ghi beghaert.’ Doe gaf hem die coninc tswaert Dat niet verbetert mochte wesen; Hi seide: ‘Here Walewein, mettesen 3395 Moeti een goet gheluc ontfaen Ende alle die gone wederstaen Die onrecht willen ende jaghen. Hen mochte gheen beter rudder draghen Entien ics bet jonste min no mere: 3400 Tswaert es comen tsinen rechten here! Bedi makicker jou voghet of. Ende hout mi vort mijn belof Enties ne moeti niet ofgaen.’; Dus hevet Walewein tswaert ontfaen 3405 Die niet blider mochte wesen. Hi sprac ten coninc mettesen: Sect mi, here, waer ic sal varen: In wils langher niet onbaren Inne wille quiten mine trouwe!’ [102] 3410 ‘So moeti halen ene joncfrouwe Her Walewein, die ghi niene kint. Ic hebse menighen dach ghemint. Dat segghen de gone diese kinnen: Hen es in die warelt binnen 3415 Ne ghene so scone no so goede. Bedi es mi onsochte te moede Dat icker so langhe moet derven: Ic vruchte ic salre omme sterven Dat icse niet ne can ghewinnen. 3420 Nu willic doen bekinnen Hare scoonhede uut ende uut: Wit alse die snee heift soe die huut Ende heet joncfrouwe Ysabele; Soe hevet [meer] scoonheden tharen deele 3425 Danne Venus doet, die godinne Die ghebod heift over de minne; Soe es scoonre danne Olympias Die keyserinne te Rome was; Soe es scoonre vele sonder sparen 3430 Danne die twalef vrouwen waren Die ghescreven zijn te Rome binnen: Dit waren die ḩjᠧodinnen Daer men of telt ende saghet Ende hare scoonheit achter lande draghet 3435 Om lof ende om prijs tontfane. Soe es vele scoonre na minen wane Danne Ysaude no Elene Noch die scone Torabene; Soe es scoonre vele danne Verghine 3440 Ofte joncfrouwe Barbeline; Noch Ysaude van Yerlant Noch Ysaude metter witter hant Nes niet so scone als Ysabele. Soe heveter vele tharen dele 3445 Die scone joncfrouwe, die ic minne: Want Venus die godinne Gaf hare dat scone goudine haer - [Dat] segghic jou al over waer - Dat up hare hovet es ghestaen 3450 Daer hare scoonheit bi es vuldaen. Dit es die joncfrouwe die ic minne! Ic werde onvroet van minen zinne Here Walewein, ghine haelse mi! Nu hoort, wie hare vader si: 3455 Die rike coninc Assentijn; Ende hevet ghedaen mijn minnekijn In hoeden verre in gont Endi In enen casteel, seghet men mi Diene winnen soude, het souden tsure 3460 Werden: daer gaen ḩj ᭵re Omme; elc hevet tsinen dele Vierwarf twintich torrele Up ghewrocht staerc ende diere. Tusschen elken twe muren loopt ene riviere 3465 Dat men tcasteel niene mach winnen. Die poorten, daer men gaet binnen Si zijn van copere ende van metale Ghebonden met ysere ende met stale. Telker poorten zijn ghestaen 3470 Vierwarf twintich man sonder waen Wel ghewapent, in dier ghebare Als of si alle souden varen Tene wighe al sonder blijf. Dits om te behoedene tscone wijf 3475 Datse gheen man soude ghewinnen No comen inden casteel binnen Men moeste eer weten wat hi begaert. In can gheweten wat hare daert: Soe hevet daer binnen groot deduut 3480 Want soene comt altoos niet uut Te ghenen tiden binden jare. [104] Soe gaet haer merghen harentare In dien boomgaert, inden vergiere Die dar zijn goet ende diere: 3485 Dars zulc praeyeel wel ghereet Ere groter alver milen breet; Daer in staet menigherande ware: Peper anijs ende ghinghebare Fighen ende notemusscaten 3490 Staen daer ende pumeghernaten Amandelen ende castaengiere Ende daer onder goet menighertiere Dat ic al qualijc soude ghenomen: Lelien, rosen ende blomen 3495 Staet daer ende menich soete cruut. Daer es van voglen zoete luut. Daer gaet soe hare merghen inde rosen: Wat mach der scoonre joncfrouwen nosen? In can ghemarken wat hare deert: |
3200 Wiens deugden die zo groot zijn Dat men er van spreken mag Lange tijd hierna Is de volgende en mijnheer Ywein; De vierde is mijnheer Walewein 3205 Die u groette, koning heer. Zijn deugd en zijn eer Is groter en van betere roem Dan iemand binnen koningshof Van al zijn lieden. 3210 Wat mocht ik u van hem zeggen? Hij is de avonturen vader! Hij beschermt ze allemaal Die hulp hebben nodig; Zijn deugd is zo groot: 3215 Hij helpt weduwen en wezen En allen die hij vindt in vrees Beschermt hij en hij zet daarvoor Zijn lijf.’ De knaap sloeg met sporen Toen hij me ingelicht had, heer. 3220 Daarna nee zag ik u nimmermeer Tot heden op deze dag. En ten allereerste dat ik u zag Zo herkende ik u bij uw gedaante. God zelf naar mijn mening 3225 Zond ge hier naar mij: Mij mag niemand dan gij Helpen van dat me kwelt!’ Walewein sprak: ‘Lieve waard Ze zeg me dan in Gods naam [97] 3230 Als gij het gebiedt, uw verdriet. Zijn het zaken die ik kan doen.’ - Sprak daar Walewein die koene- ‘En ik het kan doen met mijn eer Ik help u graag, koning heer.’ 3235 De koning zei: ‘Volgens mijn geloof Heer Walewein, ja gij veel beter Dan enig mens die nu leeft. Is het dat u God genade geeft Dat gij deze tocht mag volbrengen 3240 Dan geef ik u mijn goede zwaard Dat niet verbeterd kan zijn: Het gaf me een van mijn doopvaders En heet het zwaard met de twee ringen. Durfde ik het u te voorschijn te halen 3245 Ik zou het u tonen, maar neen ik niet: Want welke man het met de ogen ziet - Zijn natuur is uiterst fel - Het neemt hem het lijf, weet ik wel! Daar nee durft niemand om te vragen 3250 Dat het iemand zal opheffen Als hij niet voortreffelijk is van deugden Voor al diegene die zijn geboren En van ridderschap mede. Mij heeft er om menig verzoek 3255 Gedaan de machtige koning Wonder; En zijn zoon Alidrisonder Heeft zich ingespannen met list Om dat hij het mij hebben wist Te winnen al zijn leven. 3260 Heer, nochtans is het me gebleven. Maar het staat nu tot uw beschikking Op een voorwaarde, op een belofte: Dat ge me met uw genade Een verzoek wil inwilligen 3265 En hou het zwaard met de twee ringen.’ [98] Walewein was vergenoegd van die dingen Dat hij de koning hoorde noemen Het zwaard waarom hij uit was gekomen; Maar hij wil het hem niet zeggen. 3270 ‘Heer, zou ik het durven dragen Het zwaard, als gij het mij had gegeven?’ ‘Heer Walewein, ja gij, al uw leven Kon ge het goede zwaard wel dragen En zeker zijn en onverschrokken 3275 Indien dat ik het u bedekt gaf: Op wat man daar gij het op trekt Die mogen voor u niet standhouden. Al wilde ge mij zelf slaan En van mijn lijf deren 3280 Wil, ik mocht me niet verweren Trok je het zwaard, dat weet ik wel - Zijn zede die is zo fel - Indien dat ik het u had gegeven Nochtans dat ik het mijn hele leven 3285 Heb gehad in mijn macht. Met recht weet men diegene dank Die het maakte: hij was goed bedacht. Hij schreef eraan, toen hij het gemaakt Had: ‘Zowat man die leeft 3290 Die dit zwaard krijgt of heeft Ik raad hem aan dat hij het goed houdt: Zijn zeden zijn zo fel. Als hij het aan iemand wil weggeven Voort, en behouden zijn leven 3295 Zo geef het in de schede bedekt En toon het hem niet openbaar getrokken; Zo kan hij zijn vriend behouden En diegene mag macht hebben over het zwaard Die hij het gunde en die hij het geeft. 3300 Er is geen man die nu leeft Die mag kennen zijn eigenschappen. [99] Het is fel en goedertieren: Die het draagt die is het zachtaardig.’ Dit mag men er van lezen snel 3305 Want het staat eraan geschreven. Heer, dit zwaard wil ik u geven Mag ge mijn bede inwilligen.’ Daar Walewein zei: Ԃij uw genade Koning, toon me dat zwaard! 3310 Ik wil alles doen dat ge begeert Indien dat ik het volbrengen mag.’ Toen ging de koning daar het lag Met een kleed omwonden En haalde voor de dag terzelfder stonden. 3315 Hij toonde het Walewein die begeerde Het schaakspel te winnen met het zwaard Het mooiste dat men ooit vond. Daar hij het uit het kleed wikkelde En het Walewein met de ogen zag 3320 Zijn hart opende als de dag! Hij dacht wel in zijn gemoed Hij zag nooit geen zo goed: De appel (knop van zwaard) en het handvat beide Waren rood goud en de schede; 3325 De riemen die tot het zwaard behoren Waren van een blinkend goudgalon; De gesp die daaraan stond Het had menige pond gekost; Het metalen beslag van de riemen en de schakels 3330 Waren allen van goud mede. Men zag nooit een mooiere! Daar Walewein zei: ‘Dat God u het beloont Heer koning, trek het uit de schede.’ Ԅat zou u duur te staan komen 3335 Heer Walewein, versta dit goed! Trek je het zwaard, het is zo fel: Al had je alle wapens aan [100] Die ge ooit droeg naar mijn gedachte Zo mocht ge niet daarvoor standhouden 3340 Het nee zou ze allen doorslaan; Ge kan het altijd niet ontkomen.’ Walewein antwoordde meteen ‘De appel en het handvat beide Zo toon het me, en de schede: 3345 Laat me toch de scherpe kant zien!’ De koning trok het uit meteen En eer hij het half bracht uit de schede Over appel en over handvat beide Sprong het voor Walewein op de aarde 3350 Alsof het een mens was die begeerde Ootmoed te zoeken en hij misdaan Had en wil ervoor boeten. Aldus zo gebaarde dat zwaard. De koning trad daarna haastig: 3355 Tussen appel en handvat beide Nam hij het en stak het in de schede En hij zei: Ԃij onze heer! U is grote eer geschied Heden voor dit goede zwaard! 3360 God zelf heeft u gespaard: Nooit mocht een man ervoor standhouden.’ Walewein antwoordde gelijk En zei: ‘Dus dank ik vriendelijk God, onze heer van hemelrijk 3365 Die boven ons allen gezag heeft! Heer koning, alzo helpt me God! Nu zeg wat ge van mij begeert: Ik wil niet dat ge me spaart. Ben je in pijnen of in zorgen 3370 Daarvoor zo wil ik voor u borg staan Graag en bijstaan En ge zal me door uw welwillendheid Geven het zwaard: het is wat ik nodig heb.’ [101] De koning was blijde en lachte 3375 Toen hij dat hoorde en zeer vergenoegd En hij zei: ‘Wil ge alzo Beloof me dan bij uw trouw Bij ridderschap, bij onze vrouwe Dat gij het niet zal nalaten 3380 Daar ik u zend, ge zal er gaan Door nood en door geen dingen: Dan geef ik u het zwaard met de twee ringen; Het was recht door een zaak Dat uw nood zin ontbrak: 3385 Nood zin breekt alle belofte. (1) ‘Ik u hier zekerheid van geven,’ - Sprak Walewein – ‘Bij mijn trouw Bij ridderschap, bij onze vrouwe Heer koning, van deze dingen: 3390 Geef me het zwaard met de twee ringen. Nochtans nee weet ik niet wat ge begeert.’ Toen gaf hem de koning het zwaard Dat niet verbetert mocht wezen; Hij zei: Heer Walewein, met deze 3395 Moet ge een goed geluk ontvangen En al diegene weerstaan Die onrecht willen bejagen. Het mocht geen betere ridder dragen En die ik het meer gunde min of meer: 3400 Het zwaard is gekomen bij zijn rechte heer! Daarom maak ik er u voogd van. En hou me voort mijn belofte En hiervan nee moet ge niet afwijken.’ Dus heeft Walewein het zwaard ontvangen 3405 Die niet blijder mocht wezen. Hij sprak tot de koning met deze: ‘Zeg me, heer, waarheen zal ik gaan: Ik wil het niet langer ontberen Ik nee wil mijn belofte nakomen!’ [102] 3410 ‘Dan moet ge halen een jonkvrouw Heer Walewein, die gij niet kent. Ik heb haar menige dag bemind. Dat zeggen diegene die haar kennen: Er is in de wereld binnen 3415 Nee geen zo mooie nog zoՠn goede. Daarom doet het me verdriet Dat ik haar zo lang moet missen: Ik vrees ik zal er om sterven Dat ik haar niet kan krijgen. 3420 Nu wil ik laten bekennen Haar schoonheid geheel en al: Wit zoals de sneeuw heeft ze de huid En heet jonkvrouw Ysabele; Ze heeft meer schoonheid tot haar deel 3425 Dan Venus doet, die godin Die macht heeft over de liefde; Ze is mooier dan Olympias Die keizerin te Rome was; Ze is veel mooier ongetwijfeld 3430 Dan die twaalf vrouwen waren Die geschreven zijn te Rome binnen: Dit waren de 12 godinnen Daar men van vertelt en zegt En hun schoonheid het land door gaat 3435 Om lof en om prijs te ontvangen. Ze is veel mooier naar mijn mening Dan Ysaude nog Helena Nog die mooie Torabene; Ze is veel mooier dan Verghine 3440 Of de jonkvrouw Barbeline; Nog Ysaude van Ierland Nog Ysaude met de witte hand Nee zijn niet zo mooi als Ysabele. Ze heeft veel tot haar deel 3445 Die schone jonkvrouw, die ik min: [103] Want Venus die godin Gaf haar dat mooie gouden haar - Dat zeg ik u al voor waarheid - Dat op haar hoofd staat 3450 Daar haar schoonheid bij is volmaakt. Dit is de jonkvrouw die ik bemin! Ik word waanzinnig van mijn geest Heer Walewein, als ge haar niet voor me haalt! Nu hoort, wie haar vader is: 3455 Die machtige koning Assentijn; En heeft gedaan mijn geliefde In bewaring gesteld ginds in Indië In een kasteel, zegt men mij Die hem winnen zou, het zou hem te zuur 3460 Worden: daar gaan 12 muren Om; elk heeft tot zijn deel Vier maal twintig torentjes Op gemaakt sterk en duur. Tussen elke twee muren loopt een rivier 3465 Zodat men het kasteel niet mag winnen. De poorten, daar men binnen gaat Ze zijn van koper en van metaal Gebonden met ijzer en met staal. Te elke poort staan 3470 Vier maal twintig man zeker Goed gewapend, op die manier Alsof ze allen zouden gaan Tot de strijd onverwijld. Dit is om te behoeden het mooie wijf 3475 Dat geen man haar zou kunnen krijgen Nog komen in het kasteel binnen Men moet eerst weten wat hij begeert. Ik zou niet weten wat haar ontbreekt: Ze heeft daar binnen groot plezier 3480 Want ze komt er altijd niet uit Te die tijden binnen het jaar. [104] Ze gaat zich verlustigen hier en daar In die boomgaard, in de lusthof Die daar zijn goed en duur: 3485 Daar is zo’ n lusthof goed gereed Een grote halve mijl breed; Daarin staat velerhande waar: Peper, anijs en gember Vijgen en notenmuskaat 3490 Staan daar en granaatappels Amandelen en kastanjes En daaronder velerhande goed Dat ik al moeilijk kan noemen: Lelies, rozen en bloemen 3495 Staan daar en menig aardig kruid. Daar is van vogels zoet geluid. Daar gaat ze verlustigen in de rozen: Wat mag de mooie jonkvrouw deren? Ik kan niet weten wat haar ontbreekt: |
(1) zaak die buiten de beschikking van de mens valt; vandaar wettige verontschuldiging.
|
3500 Hens met dat hare herte begheert Daer ne eis binnen een groot deel. Noch es daer een ander praeyeel: Daer staet een boom, es so ghedaen Als ic u mach doen verstaen: 3505 Hi es beneden herde groot Ende al van finen goude root. Mi wondert, hoet noit man ghedochte Dat hi den riken boom ghewrochte: Hi hevet alse menighen telch van goude 3510 Als enich man ghesegghen soude. Elc telch es hol van binnen. Nu hort, ic sal u doen bekinnen Waer bi het es ende doen verstaen: Up elken telch, al sonder waen 3515 So staet een goudijn voghelkijn Dat zere proper es ende fijn. Die boom es rikelic ende diere [105] Ende wel gheraect in alre maniere Ende van sconeden wel vuldaen. 3520 Noch moet ics mee doen verstaen: Want an elc scone bladekijn Hanct een goudijn bellekijn Dat scone ludet ende claer. Ooc esser an ghemaect daer 3525 - Dat seide die gone diet wel wiste - Behendelike ende met liste Ene duwiere ende daer in staen 16e manne ende hebben bevaen 8e bᠢlasebalghen die si verdraghen 3530 Ende den bome wint toejaghen Van beneden inden wertel up Tote boven inden top Met groter cracht, met groter pinen; Ende daer hi bewaeit die voghelkine 3535 Daer staen si recht ende beven Inder ghelike of si leven: Daer sinct elc voghelkijn zine stevene Zesse te gader ende zevene; Ende so clinken die bellekine weder 3540 Some hoghe ende some neder. Dus ghevet elc voghelkijn zinen sanc Ende elc bellekijn zinen clanc. Als si den sanc danne werpen uut Die moeste horen dat soete luut 3545 Al ware een toter doot ghewont Wari daer ene corte stont Ende moeste horen die voghelkine Hi worde quite van alre pine: So soete hoormense singhen daer! 3550 Ene fonteyne staet daer claer Scone onder enen oliviere Die herde rike es ende diere. [106] Hets recht dat ic den borne prise Want uten ardschen paradise 3555 Comt ghespronghen een aderkij[n] Ende sprinct inden borne fijn Die scone es ende harde claer. Dat segghic jou al over waer: Diese maecte was wel bedocht! 3560 Een goudijn aren stater ghewrocht Die den borne hevet verdect Ende met zinen vlerken so vertrect Dat ne gherande quade zaken Den riken borne mach ghenaken 3565 Die so scone es ende so claer. Ooc mach men boven den borne daer Scouwen bome die scone blozen: Lauwer bome ende rosen Staenre ende menich soete cruut. 3570 Daer sinct elc voghelkijn zijn luut Scone ende upden oliviere Boven den borne die also diere Was als ic u hebbe gheseit Daer wandelt sonder dorperheit 3575 Die joncfrouwe die ic minne Entie mi onvroet van minen sinne Sal maken - inne wils jou niet helen - Met haren camerieren spelen In die lelien ende in die rosen. 3580 Wat mach der scoonre joncfrouwe nosen? Wilso ten borne hare hande dwaen Of nutten vanden borne een traen So keert soe omme ander stont Vanden aerne den mont: 3585 So sprinct die borne vor hare claer! Al ware een man out 90 daer Ende nutte hi vanden borne een traen Sonder twifel ende waen [107] Hi worde alse staerc ende also jonc 3590 Als hi was upten selven spronc Als hi was doe te waren Doe hi out was van Ḹxᠪaren! Aldus leet soe daer hare leven. Wilde jou God die gracie gheven 3595 Dat ghi mi haelt die joncfrouwe So quiti tswaert ende uwe trouwe; Want met elne ghenen dinghen Sone moghedi u ghelof vulbringhen No quite wesen jeghen mi.’ 3600 Walewein die rudder vri Andworde den coninc hovesschelike; Hi seide: ‘Nu jonne mi God die rike Dat icse jou hier moete halen Ende dat zwaert daer mede betalen 3605 Dat ghi mi gavet up mine trouwe!’ Dus sal Walewein die joncfrouwe Halen, God gheifs hem die macht. Het was een goet stic in de nacht Eer si vul enden mochten die tale. 3610 Men ghinc slapen indie zale Ende men bedde Waleweine met eren. Die coninc ende alle dandre heren Elc ghinc up zijn bedde slapen Sciltknechte, joncfrouwen ende knapen. 3615 Deer Walewein die hem niene versaghede Rustem tote dat daghede. Teerst dat hi den dach versach Stont hi up, so hi eerst mach Omme te quitene zine trouwe 3620 Ende soude den coninc die joncfrouwe Halen, constise wel ghewinnen. Alle die ten kastele binnen Behoren die zijn up ghestaen Ende quamen te Waleweine ghegae [108] 3525Ende groettene herde hovesschelike. Walewein sprac: ‘God die rike Die gheve jou bliscap ende ere! Nu blivet te Gode, coninc here! Ic sal jou halen die joncfrouwe 3630 Ende quiten tswaert ende mine trouwe Bi Jhesus Christus van Nazarene Eer ic weder kere te Ravenstene Sijt dat mi God mijn leven spaert!’ Doe ghinc men wapinen ter vaert 3635 Waleweine wel ter core. Men brochtem Gringolette voren Dat hi minde vor alle parde. Hi sater up, die onvervaerde Ende seindem metter rechter hant. 3640 Dus nam hi orlof, die wigant An alle die heren in die zale. Si andworden alle temale Den here Waleweine hovesschelike Ende seiden: ‘Nu vaert! God die rike 3645 Moete jou van onghevalle bevreden!’ Hi was up Gringolette ghereden Diene dicken adde ghedraghen. Doene wildi daer niet langher daghen. Doe nam hi in zijn gheleide 3650 Gode ende zire moeder beide Ende hi reet wech metter tale Uten castele ende uter zale Ende voeret zwaert metten ‘twi ringhen. God late hem zijn ghelof vulbringhen! 3655 Ter selver strate reet hi nedere Daer hi up quam ende kerde wedere Ter passage daer hi was comen. Mettien hevet Walewein vernomen Twater vor hem ghehebbet wel: 3660 Sijn paert was dapper ende snel [109] Ende vlooch ghelijc enen voghele; Der Walewein [hilten] bi den toghele Des hi quam uptie marine. Sine herte was in groter pine 3665 Waerwaert hi hem mach bewinden Dat hi die joncfrouwe mochte vinden: Dat was meest dat hem verwach. Doe dochtem dat hi voe[r] hem sach Enen wech ter rechter hant: 3670 Dien sal hi varen ende laten tsant Achter hem bliven entie zee. Twalef milen ofte mee Reet hi weghes bindien daghe. Menighen busch ende menighe haghe 3675 Reet hi daert was onghehiere. Mettien quam hi up ene riviere Die herde diep was ende wide Ende hi [sach] over andander zide Enen rudder comen ghereden 3680 Die sceen van herde fellen zeden Up een ors, was herde groot; Ende zine wapine waren root: Rood was zijn scilt ende zine vane Ende rode wapine addi ane. 3685 An zijn ghelaet, an zine maniere So sceen hi fel ende putertiere! Doe sach hi comen up een rosside Ghevaren neven srudders side Ene joncfrouwe, ghecleet wale 3690 Met groenen cledren van sindale. Ende up hare hovet wert gheware Twe vlechtkine van gheluwen hare Die over hare scoudren hinghen beide Tote upt archoen vanden ghereide 3695 Al uut ghetrect ende zere verwerret: Die rode rudder die zere vererret [110] Was up hare, hadse uut ghetrect Hare cleder ghescuert ende ondect Hare scone lijf ende hare lede! 3700 Ene ghecele daer hi mede Der joncfrouwen dede menighen pant Brochti ghevoert in zine hant Ghemaect met ᶩijᠳtarken riemen Daer hi mede grote striemen 3705 Der joncfrouwen slouch in hare ansichte: Grote slaghe ende ghedichte Gaf hi hare ende harde vele Dat hare haer hals ende hare kele Metten bloede al was beronnen. 3710 Soe seide: ‘Here, ghi moet mi jonnen Dor uwe omoet, dor uwe ghenaden: Maect mi quite vandiere ondaden Die mi dese doet onverdient! Quame noch enich gods vrient 3715 Die mi verledichde van desen Ic soude zijn dienst wijf wesen: Hi doet mi leven in groten zere!’; Doe sprac Walewein die here: ԍochtic jou te spraken comen 3720 Fel rudder, het soude jou lettel vromen Dat ghi doet der scoonre joncfrouwe Leven met so ghedanen rouwe! Maer mi dinket wel, neen ic niet.’; Waerwaert dat deer Walewein ziet 3725 Sachi up of sachi neder Hine sach no voort no weder Brugghe ooc no gheretiere Passage over die riviere Daer enich mensche mochte varen. 3730 Maer der joncfrouwen mesbaren Dede den here Waleweine so wee Dat hijs ne mochte nemmee [111] Ghedoghen dat hi dat sach Dat men hare gaf so menighen slach. 3735 Mettien wierp hi omme tpert Ende keerde ter rivieren wert Al dat het ghelopen mochte. Ende Gringolet die bezochte Den hoever ende spranc in ter vaert 3740 Tote over die medewaert Vander rivieren ende hi zwam vort Over tote an tander boort. Doe bete Walewein die heere Ende droochde zijn paert met zinen ghere 3745 Ende beterde hem al dat hem daert. Als hi verbreidelt adde zijn paert So wert deer Walewein gheware- - -: Jeghen die sonne die so clare Sceen sach hi blecken van verren 3750 ቩjᠳcilde oft waren ᩩjᠳterren Claer van zelvere ende van goude Ende hi sach stuven die moude. Doe peinsdi dat die rudders [waren] Die naden rudder quamen ghevaren 3755 Entie joncfrouwe wilden bevreden Ende naden roden rudder reden. Dit peinsdi in zinen moet Walewein die rudder goet. Maer niet weet hi wat si begheren 3760 Weder si hem helpen ofte deren Wille[n]. Si waren uptie wile Noch van hem ene starke mile; Maer emmer hevet hi wel vernomen Dat si naden gonen comen. 3765 Mettien begonsti hem ghereiden - Hine dar niet langher beiden - Up avonture wat si begaren. Doe sat hi al zonder sparen [112] Up Gringolette zijn goede paert 3770 Ende volghede achter metter vaert Om te bevredene die joncfrouwe Die was bevaen met groten rouwe. Hi reet so na dat hi zach Den rudder ende als hi spreken mach 3775 Deer Walewein die rudder vri Riep hi: ‘Onbeit, spreict jeghen mi Een lettel eer ghi vorder vaert!’ Dander slouch met sporen tpaert Ende ghebaerde of hijs niene horde 3780 No ne andworde niet van enen worde No hine sprac no hine louch Maer hie hief die ghecele ende slouch Die joncfrouwe in hare ansichte Grote slaghe ende ghedichte; 3785 Bi wilen stac hise metten scilde. Alse dit sach Walewein de milde Balch hi hem mee dan te voren. Doe slouch hi zijn paert met sporen Ende peinsde hi soudt hem doen ontghelden. 3790 Noch sprac Walewein: ‘Inne wille niet scelden: Spreict jeghen mi, so doedi wel!’.; Doe keerde hem omme die rudder fel Ende seide: ‘Ghine doet niet wel ter vaert Dat ghi die selve strate begaert 3795 Die ghi mi vor jou zaghet riden. Waendi dat ics soude vermide[n] Dor jou, inne soude die joncfrouwe slaen? Neen ic! Ic doe jou zelven zaen Leven met wel groter onnere |
3500 Er is niets dat haar hart begeert Of nee daar is binnen een groot deel. Nog is daar een ander lusthof: Daar staat een boom, die is dusdanig Zoals ik u mag laten verstaan: 3505 Het is beneden erg groot En geheel van fijn rood goud. Me verwondert, hoe het ooit een man bedacht Dat hij de rijke boom maakte: Het heeft alzo menige twijg van goud 3510 Als enige man zeggen zou. Elke twijg is hol vanbinnen. Nu hoort, ik zal u laten weten Waarom het is en laat verstaan: Op elke twijg, al zonder twijfel 3515 Zo staat een gouden vogeltje Dat zeer keurig is en schoon. Die boom is rijk en duur [105] En goed gevormd in alle manieren En van schoonheid goed volmaakt. 3520 Nog moet ik meer laten verstaan: Want aan elk mooi blaadje Hangt een gouden belletje Dat mooi klinkt en helder. Ook is eraan gemaakt daar 3525 - Dat zei diegene die het goed wist - Handig en met kunstvaardigheid Een grot en daarin staan 16 mannen en hebben bevangen 8 blaasbalgen die ze op en neer bewegen 3530 En de bomen wind toe jagen Van beneden in de wortel op Tot boven in de top Met grote kracht, met grote pijn; En daar het waait naar de vogeltjes 3535 Daar staan ze recht en beven In de gelijkenis of ze leven: Daar zingt elk vogeltje zijn wijsje Zes tezamen en zeven; En zo kinken die belletjes weer 3540 Sommige hoog en sommige laag. Dus geeft elk vogeltje zijn zang En elk belletje zijn klank. Als ze het gezang dan uitwerpen Die moest horen dat lieve geluid 3545 Al was er een tot de dood gewond Was hij daar een tijdje En mocht horen de vogeltjes Hij wordt bevrijd van alle pijn: Zo lief hoort men ze zingen daar! 3550 Een bron staat daar helder Mooi onder een olijfboom Die zeer prachtig is en kostbaar. [106] Het is recht dat ik de bron prijs Want uit het aardse paradijs 3555 Komt gesprongen een adertje En springt in de fijne bron Die mooi is en erg helder. Dat zeg ik u al voor waarheid: Die het maakte was goed bedacht! 3560 Een gouden arend staat er gemaakt Die de bron heeft bedekt En met zijn vlerken zo bedekt Dat nee generlei kwade zaken De rijke bron mag naderen 3565 Die zo mooi is en zo helder. Ook mag men boven de bron daar Aanschouwen bomen die mooi bloeien: Laurierbomen en rozen Staan er en menig aardig kruid. 3570 Daar zingt elk vogeltjes zijn geluid Mooi en op de olijfboom Boven de bron die alzo duur Was zoals ik u heb gezegd Daar wandelt op betamelijke wijze 3575 Die jonkvrouw die ik bemin En die me waanzinnig van mijn geest Zal maken – ik wil het u niet verzwijgen - Met haar kamenieren spelen In die lelies en in de rozen. 3580 Wat mag de mooie jonkvrouw deren? Wil ze ten bron haar handen wassen Of nuttigen van de bron een druppel Zo keert ze om en terstond Van de arend de mond: 3585 Zo ontspringt die bron voor haar helder! Al was een man 90 jaar oud En nuttigde hij van de bron een traan Zonder twijfel en zeker [107] Hij wordt alzo sterk en alzo jong 3590 Toen hij van dezelfde leeftijd was Als hij was toen naar waarheid Toen hij oud was 30 jaren! Aldus bracht ze daar haar leven door. Wil God u de genade geven 3595 Dat ge me haalt die jonkvrouw Zo zou ge uw belofte kwijten; Want met anders geen dingen Dan kan u uw belofte uitvoeren En vrij van schuld tegen mij.’ 3600 Walewein die edele ridder Antwoordde de koning hoffelijk; Hij zei: ‘Nu gunt me God de machtige Dat ik haar voor u hier moet halen En dat zwaard daarmee betalen 3605 Dat ge me gaf op mijn trouw!’ Dus zal Walewein die jonkvrouw Halen, God geeft hem die macht. Het was een goed deel in de nacht Eer ze het gesprek mochten beindigen. 3610 Men ging slapen in de zaal En men legde Walewein met eren te bed. De koning en alle de andere heren Elk ging op zijn bed slapen Schildknechten, jonkvrouwen en knapen. 3615 Daar Walewein die hem niet nee bang liet maken Ruste zich totdat het daagde. Ten eerste dat hij de dag zag Stond hij op, zo snel hij kon Om zijn verplichting te voldoen 3620 En zou de koning die jonkvrouw Halen, kon ik haar wel winnen. Allen die te kasteel binnen Behoren die zijn opgestaan En kwamen tot Walewein gegaan [108] 3625 En begroette hem zeer hoffelijk. Walewein sprak: ‘God de machtige Die geeft u blijdschap en eer! Nu blijf bij God, koning heer! Ik zal u halen die jonkvrouw 3630 En inlossen het zwaard en mijn trouw Bij Jezus Christus van Nazareth Eer ik terugkeer te Ravenstene Is het dat me God mijn leven spaart!’ Toen ging men wapenen haastig 3635 Walewein op goede wijze. Men bracht hem Gringolet voor Dat hij beminde voor alle paarden. Hij zat erop, toen onverschrokken En zegende hem met de rechterhand. 3640 Dus nam hij verlof, die held Aan alle heren in de zaal. Ze antwoordden allemaal De heer Walewein hoffelijk En zeiden: ‘Nu ga! God die machtige 3645 Moet u van tegenspoed beschermen!’ Hij reed op Gringolet Die hem vaak had gedragen. Toen wilde hij daar niet langer vertoeven. Toen beval hij zich aan in zijn bescherming 3650 God en zijn moeder beide En hij reed weg met dat gesprek Uit het kasteel en uit de zaal En voerde het zwaard met de twee ringen. God laat hem zijn belofte uitvoeren! 3655 Terzelfder straat reed hij terug Daar hij op kwam en keerde weer Ter passage daar hij was gekomen. Meteen heeft Walewein vernomen Het water voor was goed eb: 3660 Zijn paard was fors en snel [109] En vloog gelijk een vogel; Daar Walewein het hield bij de teugel Dus hij kwam op de zeekust. Zijn hart was in grote zorg 3665 Waarheen hij zich mag wenden Dat hij die jonkvrouw mocht vinden: Dat was het meeste dat hem zwaar viel. Toen leek hem dat hij voor hem zag Een weg ter rechterhand: 3670 Die zal hij gaan en laten het zand Achter hem blijven en de zee. Twaalf mijlen of meer Reed hij de weg in die dag. Menige bos en menige haag 3675 Reed hij daar het was onherbergzaam. Meteen kwam hij bij een rivier Die zeer diep was en wijd En hij zag aan de overkant Een ridder komen gereden 3680 Die scheen van zeer felle zeden Op een paard, was zeer groot; En zijn wapens waren rood: Rood was zijn schild en zijn vaan En rode wapens had hij aan. 3685 Aan zijn gelaat, aan zijn manieren Zo scheen hij woest en kwaadaardig! Toen zag hij komen op een ros Gaan nevens ridders zijde Een jonkvrouw, goed gekleed 3690 Met groene kleren van satijn. En op haar hoofd werd gewaar Twee vlechtjes van blond haar Die over haar schouders hingen beide Tot op de zadelboog van het zadel 3695 Geheel uitgetrokken en zeer verward: Die rode ridder die zeer vertoornd [110] Was op haar, had ze uitgetrokken Haar kleren gescheurd en bloot Haar mooie lichaam en haar leden! 3700 Een gesel waar hij mee De jonkvrouw deed menig leed Bracht hij meegevoerd in zijn hand Gemaakt van 8 sterke riemen Daarmee hij grote striemen 3705 De jonkvrouw sloeg in haar aanzicht: Grote slagen en snel op elkaar Gaf hij haar en zeer veel Dat haar hals en haar keel Met het bloed geheel was overstroomd. 3710 Ze zei: ‘Heer, ge moet me gunnen Door uw ootmoed, door uw genade: Maak me kwijt van die wandaden Die me deze doet onverdiend! Kwam er toch enige Gods vriend 3715 Die me hiervan bevrijdde Ik zou zijn dienstmaagd wezen: Hij doet me leven in grote ellende!’ Toen sprak Walewein die heer: ԍocht ik u te spraken komen 3720 Felle ridder, het zou u weinig baten Dat ge doet de mooie jonkvrouw Leven met dusdanige rouw! Maar me lijkt wel, neen ik niet.’ Waarheen dat daar Walewein ziet 3725 Omhoog of omlaag keek Hij zag nog voor nog terug Bruggen ook generlei Doorgang over de rivier Daar enig mens mocht gaan. 3730 Maar de jonkvrouw misbaren Deed de heer Walewein zo’n pijn Dat hij het nee nimmer mocht [111] Gedogen dat hij dat zag Dat men haar gaf zo menige slag. 3735 Meteen draaide hij het paard om En keerde ter rivier waart Al dat het lopen mag. En Gringolet die onderzocht De oever en sprong erin met een vaart 3740 Tot over het midden Van de rivier en hij zwom voort Over tot aan de andere oever. Toen steeg af Walewein die heer En droogde zijn paard af met zijn slip 3745 En verbeterde hem al dat hem deert. Toen hij zijn paard de toom in orde had gemaakt Zo werd daar Walewein gewaar- - -: Tegen de zon die zo helder Scheen zag hij blikkeren van verre 3750 3 schilden alsof het 3 sterren waren Helder van zilver en van goud En hij zag stuiven de modder. Toen peinsde hij dat het die ridders waren Die naar de ridder kwamen gegaan 3755 En de jonkvrouw wilde bevrijden En naar de rode ridder reden. Dit peinsde hij in zijn gemoed Walewein die ridder goed. Maar niet weet hij wat ze begeren 3760 Of ze hem helpen of deren Willen. Ze waren op dat ogenblik Noch van hem een ruime mijl; Maar zeker heeft hij wel vernomen Dat ze naar diegene komen. 3765 Meteen begon hij zich te bereiden - Hij wilde niet langer te wachten - Op avontuur wat ze begeren. Toen sprong hij al zonder sparen [112] Op Gringolet zijn goede paard 3770 En achtervolgde met een vaart Om te bevrijden de jonkvrouw Die was bevangen met grote rouw. Hij reed zo dichtbij zodat hij zag De ridder en toen hij hem spreken kon 3775 Daar Walewein die edele ridder Riep hij: ‘Wacht, spreek tegen mij Iets eerder voor ge verder gaat!’ De andere sloeg met sporen het paard En gebaarde alsof hij het niet hoorde 3780 Nog niet antwoordde een woord Nog hij sprak nog hij lachte Maar hij hief de gesel en sloeg De jonkvrouw in haar aanzicht Grote slagen en snel op elkaar; 3785 Soms stak hij haar met het schild. Toen dit zag Walewein de milde Verbolgen was hij meer dan tevoren. Toen sloeg hij zijn paard met sporen En peinsde hij zou het hem laten ontgelden. 3790 Noch sprak Walewein: ‘Ik wil niet schelden: Spreek tegen mij, dan doe je goed!’ Toen keerde hem om me die felle ridder En zei: ‘Ge doet niet goed ondertussen Dat ge dezelfde straat begeert 3795 Die ge mij voor u zag rijden. Vermoedde ge dat ik ter wille van u zou nalaten Van u, dat ik de jonkvrouw zou slaan? Neen ik! Ik laat u zelf gelijk Leven met zeer grote schande |
|
3800 Spreicti enich wort mere Te mi waert danne mi dinct goet!’; Deer Walewein was wel ghemoet Ende hovesch van zinen sinne: Grote doghet addi inne; [113] 3805Hi andworde:’Vrient, te waren In gheve om u dreghen niet ‘twaren Ende om dat ghi mi moocht ghederen. Dinkets u goet, ghi zullets onberen Also te blouwene die maghet 3810 Die ghi mesvoert hebt ende ghejaghet. Wat hevet soe jeghen u mesdaen? Menne soude ghene vrouwe slaen: Van vrouwen comt ons alle ere. Onberets ende ne doets nemmere! 3815 Ne latijs niet, ghi zullets tore Hebben, ic sect jou wel te voren. Het doet goet met ghemake leven.ՠ Die felle hevet andworde ghegheven Ende seide: ‘Toch spreicti als een domme! 3820 Waerdi vroet, ghi voert al omme Van mi, dat segghic jou over waer: Dor jou ne lietics niet een haer Inne soudse blouwen ende slaen. Ende wildijt ooc wederstaen 3825 Ic soude jou sulc een spel ooc leren Ghi zout met scanden wederkeren Ende het soude jou costen tleven!’ Mettien so hevet hi verheven Die ghecele ende slouch die joncfrouwe 3830 Dies was bevaen met groten rouwe In hare ansichte, dats mochte ontfarmen Enen stene! Soe riep: ‘Wacharmen! Edel rudder, dor uwe doghet’. Sprac die joncfrouwe ԯf ghi moghet 3835 So verledicht mi van desen! Mach ic der groter slaghe ghenesen Die ic van hem hebbe ontfaen Ic wille in uwen dienste staen. Doet dit in alre vrouwen ere!’ 3840 Deer Walewijn seide: ‘Bi onsen here [114] Ic saelt doen scone joncfrouwe! Bi rudderscepe, bi mire trouwe Gheift hi u meer enen slach Daer an leecht zijn domesdach! 3845 Dat segghic hem te voren wel.’ Doe keerde hem omme die rudder fel Ende hiet Waleweine, of hi wilde Dat hi hem decke metten scilde. Doe decten si hem uptie wile. 3850 Hen vloghen noit twe pile Daer men mede sciet in boghen So zere als si te gader vloghen: Sine speilde[n] niet ter faelgen! Vanden halsberghe alle die maelgen 3855 Faelgierden als si hem onderstaken Ende hare twier scachte braken. Deen was den andren herde fel. Die orssen waren bede snel: Si canselierden ende vellen. 3860 Van zulke joste mochte men tellen Hier na over menighen dach. Ende als die rode rudder sach Waleweine staen te voet Verhueghede hem sin ende moet 3865 Ende waende wel [te] voren all Sijn leet ende zijn ongheval Hebben verwonne[n]; hi [merde] niet: Hi trac zijn zwaert. Walewein ziet Ende hi was verhueghet zere 3870 Ende seide: ‘Vrient, bi onsen here Ic wane, wi sullen onlanghe dinghen.զnbsp; Doe trac hi tswaert metten ‘twi ringhen Dat ghi wel hebt horen nomen; Entie twe rudders zijn comen 3875 Te gader. Nu laets Gode wouden: Die veghe es, hi moet ter mouden [115] lsene God niet langher ne spaert. Deer Walewein adde zijn zwaert Ghetrect: het moeste nature pleghen 3880 Ende hevet den roden ghesleghen Dat hi den helm altemale Cloofde ende den hoet van stale Neder toten tanden duere. Doe quam gheronnen dor de [scuere] 3885 Die hersene ende dat rode bloet Dat updie arde wederstoet. Doe moesti tumen omme lanc. Deer Walewein seide: ‘God hebs danc! Mijn zwaert hevet hem gheproevet wel 3890 An desen roden rudder fel: Ic macher mi wel toe verlaten. Waer omme soudic den gonen haten Diet mi gaf? Hi es ghetrouwe.’; ‘Danc hebt, rudder,’ sprac die joncfrouwe 3895 ‘Mettesen slaghe bem ic ghenesen. Ic wille jou dienst wijf gherne wesen: Ghi hebt mi gewroken wel Jeghen den roden rudder fel Die mi met sorghen dede leven; 3900 Ende een mijn broeder, die es bleven Vor hem doot, een rudder coene. Inne ghecreech noyt ander zoene Danne ghi saghet up desen dach: Zwaer verdriet ende menighen slach 3905 Dat was die zoene die hijs mi dede.’; Doe ghinc Walewein ter zelver stede Daer die rudder lach ghewont Ende zere ziec ende onghesont Ende dede hem den helm of ende sach 3910 Of hi yet jeghen hem spreken mach: Hi lach in ommacht vandien slaghe. Walewein leide nauwe laghe [116] Of hine yet mochte ghenesen: Sijns selves helm nam hi te desen 3915 Ende lieper mede ter riviere Ende haelde water ende laefdene sciere Den rudder ende als hie bequam Vander ommacht, Walewein nam Die wonde ende loocse metten handen. 3920 Die gone sprac binden tanden: ‘Edel rudder, ic bidde ghenaden Ic hebbe ontfaen van minen mesdaden Penitencie die mi es te zwaer. Ic hebbe der doot over menich jaer 3925 Verdient ende nu es soe comen. Ghi hebt mi mijn lijf ghenomen: Dat es bi minen sculden welզ.’; - Sprac die rode rudder fel - ‘Mine mesdaden ne zijn niet clene: 3930 Al waert an dese joncfrouwe allene Ic hebs verdient ende mekel mere.’ Doe sprac deer Walewein die here: ‘Vrient, so lates jou berouwen Ende roept ghenaden up onser vrouwen. 3935 So mach uwer zielen goet raet Werden, na dien dat met jou sta[et]: Ghi hebt emmer jou lijf verloren. Ende laet jou berouwen alte voren Dat ghi der joncfrouwen hebt ghedaen.’ 3940 Die rode rudder andworde zaen: ԗaendicker mede te ghenaden Comen, ic soude van minen mesdaden Ghaerne te jou te biechten gaen. Maer ic hebbe so vele mesdaen: 3945 Cume wert mire zielen raet.’ ‘Neen, alder warelt mesdaet’ Sprac Walewein ‘is harde clene Jeghen die Gods ghenaden allene. [117] Dies bedinct jou wel te voren: 3950 God die wert dor ons gheboren Hi ontfinc dor ons bittre wonden; Hi mach u wel van uwen zonden Quiten: secse al uut ende uut Jou biechte, nu al over luut. 3955 Vrient, ne laet jou niet bedwellen Den groten duvel uter hellen. Doedi dat, so sidi vroet.զnbsp; Du raet dinct mi wesen goetՠ Sprac die rudder die daer ghewont 3960 Lach ‘ic wille jou maken cont Mine mesdaet groot ende clene! Die berouwen mi, maer allene Hebbic vele te merren rouwe: Daer heden dese scone joncfrouwe 3965 Quam spelende uut haren hove Ende een hare broeder van groten love Een jonc rudder ende een coene Ende een staerc van zinen doene- - - - Dese reet bi haerre zide: 3970 Si songhen ende waren blide Ende voeren meyen harentare Al spelende ende ic wards gheware Als si quamen in een wout Daer voghelkine menichfout 3975 Songhen ende dreven spel’; - Sprac die rode rudder fel - ‘Here, dit berouwet mie! Met mi quamen rudders drie: Elkerlijc hevet ene joncfrouwe 3980 Die es bevaen met groten rouwe: Zi sijn tonghemake zere. Ic segghe jou waer omme, here In dien dat ghijs ghelovet: Si werden alle drie gherovet [118] 3985 Haren mannen ende haren maghen! Daer si ooc alle toe saghen Naemwise; dies ne lieten wi niet. nde dese joncfrouwe die ghi hier ziet Hare dedic grote pine daer. 3990 Wi hebben gheweset Ḹᠪaer Scakers ende mordenaren. Wine lieten ons noyt enen ontvaren Daer wine vonden, wine daden hem pine. Nu es mi die quaetheit anschine 3995 Here, ende nu hebbics rouwe. Ende als ic dese scone joncfrouwe Sach, doe voeric hare bet naer Ende doodde haren broeder daer: Inne wiste noit wat ic hem weet! 4000 Haer selven dedic menich leet Ende gaf hare menighen zwaren slach. Ic bidde jou, here, oft wesen mach Vraecht hare of soet mi wille vergheven. Mine drie ghesellen die zijn bleven 4005 Achter ende souden mi bevreden Saghen si yem[en] comen ghereden Omme te haelne die joncfrouwe. Comen si, here, bi mire trouwe Si nemen jou tlijf, dat wetic wel: 4010 So quaet zijn si ende so fel; Si mickens lettel dat si jou toren Doen: nu wachtets jou te voren. Ghine hebt hier gheen langher sparen! Sijt dat si jou bi mi bevaren 4015 Ghi moet emmer jou leven laten. Mi ware leet, bi caritaten Soude jou yet bi mi messchien.; Deer Walewein andworde mettien Ende seide: ԇhi sect alse die goede. 4020 Die rike God dor sine omoede [119] Moete jou vergheven alle mesdaet. Edele joncfrouwe, nu hebt raet’; - Sprac Walewein – ‘Dor uwe ghenaden Ende vant mi ene bede ghestaden 4025 Dor uwes broeder zielen wille!’ Die joncfrouwe ne zweech niet stille Als soe dat horde, ende seide: ‘Here Ghi doet jou selven grote onnere Dat ghi mi bidt, ghine heet mi: 4030 So wat saken so het si Ic salse jou doen, bi mire trouwe!’ ‘Zo biddic jou, wel scone joncfrouwe Dat ghi verghevet alle mesdade Desen rudder dor uwe ghenade 4035 Die hi hevet jeghen u mesdaen. Bedi het es also vergaen: Jou ne maechs werden ander wrake Hen si dattene die duvel trake Indie pine vander hellen 4040 Daer die arme ziele quellen. Dies ne werdi niet te bet ghenesen. Nu beraet jou van desen Ende vanter mede verlossen sciere Uter pine vanden helschen viere 4045 Uwes broeders ziele ende srudders mede. Dor God ghevet mi dese bede; Dies biddic jou up rechte trouwe.’ Doe andworde die joncfrouwe: Ii hevet mi brocht in groter noot 4050 Ende minen wel lieven broeder doot Dien ic minde vor alle die leven; Maer die bede willic jou gheven Ende vergheven die mesdaden Dat mijns broeders ziele te ghenaden 4055 Met onsen here moete comen.’; Die rudder hevet een stro ghenomen [120] Also cranc alse hi daer lach Ende seide:Ioncfrouwe, up desen dach Biddic jou vriendelijc ghenaden 4060 Ende verghevet mi mine mesdaden.’; Entie Joncfrouwe heveten ontfaen Vandat hi jeghen hare hadde mesdaen Ende andworde hem tien stonden: ‘God vergheve jou alle zonden 4065 Die dor ons coos die bitter doot. Ghi hebt mi brocht in groter noot Here rudder, ende in zulker pine Daer mi in staet te zine Hier na over menighen dach.’ 4070 Walewein was blide als hijt sach Dat also die scone joncfrouwe Hadde vergheven met goeder trouwe Den ridder alle zine mesdaet Na sinen sin, na zinen raet. 4075 Daer na begonsti zere breken Want hi qualijc mochte spreken. Dus lachi ende zweech al stille. Echt vraechdem Walewein wat hi wille Ende of hi anders yet begaert. 4080 Nochtoe andwordi metter vaert Die rudder die daer lach so cranc: ‘Ja ic, seit hi .messanc Mochti mi ghehelpen daer of; Ende doet mi up een kerchof 4085 Graven, here, dor uwe doghet.’ Deer Walewein seide: ‘of ghijt doen mog[het] Ghelooft mi dan dat ghi te mi In so wat steden dat het si Sult comen als ic jou vermane.’ 4090 Die rudder sprac, na minen wane: ‘Ic comer gherne, hebbics de macht; Ende jaens mi die Gods cracht [122] So salict doen bi mire trouwe.’; Deer Walewein seide: ‘Bi onser vrouwen 4095 Ic sal ooc doen dat ghi begaert Sijt dat God mijn leven spaert.’ Hi nam aerde, daer hi stoet Onder zinen rechtren voet Ende seide: ‘Nu gaept, in Gods name |
3800 Spreekt ge enig woord meer Tot mij waart dan lijkt het me goed!’ Daar Walewein was goed gemoed En beschaafd van zijn geest: Grote deugd had hij binnen; [113] 3805 Hij antwoordde: ‘Vriend, naar waarheid Ik geef om uw dreigen niets Nog dat ge me mocht kwetsen. Lijkt het u goed, ge zal het nalaten Alzo te slaan die maagd 3810 Die ge mishandeld hebt en gejaagd. Wat heeft ze tegen u misdaan? Men zou geen vrouw slaan: Van vrouwen komt ons allen eer. Laat het na het en nee doe het nimmermeer! 3815 Nee laat ge het, ge zal er spijt van Hebben, ik zeg het u wel tevoren. Het doet goed op je gemak te leven.ՠ Die felle heeft antwoord gegeven En zei: ‘Toch spreek je als een domme! 3820 Was ge verstandig, ge zou u omdraaien Van mij dat zeg ik u voor waar Door u nee liet ik niets Ik zou hem blouwen en slaan. En wilde ge het ook weerstaan 3825 Ik zou u zoՠn spel ook leren Ge zou met schande wederkeren En het zou u kosten het leven!’ Meteen zo heeft hij verheven De gesel en sloeg de jonkvrouw 3830 Dus was bevangen met grote rouw In haar aanzicht zodat het mocht ontfermen Een steen! Ze riep: ‘Wee mij! Edele ridder, door uw deugd’. Sprak de jonkvrouw ‘Als ge kan 3835 Zo bevrijdt me hiervan! Mag ik goed van de grote slagen ontkomen Die ik van hem heb ontvangen Ik wil in uw dienst staan. Doe dit om de eer van alle vrouwen!’ 3840 Daar Walewein zei: ‘Bij onze heer [114] Ik zal het doen mooie jonkvrouw! Bij ridderschap bij mijn trouw Geeft hij u nog een slag Daaraan ligt zijn doemsdag! 3845 Dat zeg ik hem tevoren wel.’ Toen keerde hem om die felle ridder En zei Walewein, als hij wilde Dat hij zich bedekt met het schild. Toen bedekten ze zich in die tijd. 3850 Er vlogen nooit twee pijlen Daar men mee schiet in bogen Zo snel zoals ze tezamen vlogen: Ze speelden niet voor de grap! Van het pantserhemd alle malin 3855 Faalden toen ze elkaar staken En hun beide schachten braken. De ene was de andere zeer fel. De paarden waren beide snel: Ze wankelden en vellen. 3860 Van zulk steekspel mocht men vertellen Hierna menige dagen. En toen de rode ridder zag Walewein staan te voet Verheugde hij zich in zijn gemoed 3865 En waande wel tevoren al Zijn leed en zijn tegenspoed Hebben overwonnen; hij draalde niet: Hij trok zijn zwaard. Walewein ziet het En hij was zeer verheugd 3870 En zei: ‘Vriend, bij onze heer Ik waan, we zullen kort pleiten.’ Toen trok hij het zwaard met de twee ringen Dat ge wel hebt horen nomen; En die twee ridders zijn gekomen 3875 Tezamen. Nu laat het over aan Gods wil: Die ten dode is opgeschreven, hij moet onder de modder [115] Als hem God niet langer nee spaart. Daar Walewein had zijn zwaard Getrokken: het moest zijn natuur volgen 3880 En heeft de rode geslagen Zodat hij de helm helemaal Kloofde en de hoed van staal Neder tot de tanden door. Toen kwam gestroomd door de scheur 3885 De hersens en dat rode bloed Dat op de aarde weerstond. Toen moest hij tenslotte tuimelen. Daar Walewein zei ’God heb dank! Mijn zwaard heeft zich goed bewezen 3890 Aan deze felle rode ridder: Ik mag er me wel toe verlaten. Waarom zou ik diegene haten Die het me gaf? Hij is getrouw.’ ‘Dank heb je, ridder, ‘sprak de jonkvrouw 3895’Met deze slag ben ik gered. Ik wil uw dienstmaagd graag wezen: Ge hebt me goed gewroken Tegen de felle rode ridder Die me met zorgen liet leven; 3900 En een broeder van mij, die is gebleven Voor hem dood, een koene ridder. Ik kreeg nooit een andere verzoening Dan ge zag op deze dag: Zwaar verdriet en menige slag 3905 Dat was de verzoening die hij me deed.’ Toen ging Walewein terzelfder plaats Daar die ridder lag gewond En zeer ziek en ongezond En deed hem de helm af en keek 3910 Of hij iets tegen hem spreken mag: Hij lag in onmacht van die slag. Walewein deed erg zijn best [116] Of hij iets mocht ontkomen: Zijn eigen helm nam hij daartoe 3915 En liep er mee ter rivier En haalde water en laafde snel De ridder en toen hij bijkwam Van de onmacht, Walewein nam De wond en drukte het dicht met de handen. 3920 Diegene sprak binnensmonds: ‘Edele ridder, ik bid genade Ik heb ontvangen van mijn misdaden Penitentie die me te zwaar is. Ik heb de dood over menige jaren 3925 Verdiend en nu is ze gekomen. Ge hebt me mijn lijf genomen: Dat is wel door mijn schuld,’ - Sprak de rode ridder fel - ‘Mijn misdaden nee zijn niet klein: 3930 Al was het alleen aan deze jonkvrouw Ik heb het verdiend en veel meer.’ Toen sprak daar Walewein de heer: ‘Vriend, zo laat je berouw hebben En roep genade op onze vrouwe. 3935 Zo kan er voor uw ziel nog redding Komen, nadien dat het met u staat: Ge hebt in ieder geval uw lijf verloren. En laat u berouw hebben zoals tevoren Dat ge de jonkvrouw hebt gedaan.’ 3940 De rode ridder antwoordde gelijk: ‘Maande ik ermee tot genade te Komen, ik zou van mijn misdaden Graag bij u te biecht gaan. Maar ik heb zoveel misdaan: 3945 Nauwelijks kan er voor mij ziel redding komen.’ Ԏeen, de hele wereld misdaad’ Sprak Walewein, ‘Het is erg weinig Tegen Gods genade alleen. [117] Dus bedenk je wel tevoren: 3950 God die werd voor ons geboren Hij ontving door ons bittere wonden; Hij mag u wel van uw zonden Kwijtschelden: zeg ze geheel Uw biecht, nu al over luid. 3955 Vriend, nee laat u niet misleiden De grote duivel uit de hel. Toon je dat, dan ben je verstandig.’ ‘Je raad lijkt me te wezen goed,’ Sprak de ridder die daar gewond 3960 Lag’ik wil het u bekend maken Mijn zonden groot en klein! Die berouwt me, maar alleen Heb ik nog veel groter berouw: Daar heden deze mooie jonkvrouw 3965 Kwam spelend uit haar hof En een van haar voortreffelijke broeders Een jonge ridder en een koene En een sterke in zijn optreden- - - - Deze reed bij haar zijde: 3970 Ze zongen en waren blijde En reden voor hun plezier hier en daar Al spelende en ik werd ze gewaar Toen ze in een woud kwamen Daar menigvuldige vogeltjes 3975 Zongen en dreven spel’ - Sprak de rode ridder fel - ‘Heer, dit berouwt me! Met mij kwamen drie ridders: Iedereen had een jonkvrouw 3980 Die zijn bevangen met grote rouw: Ze zijn te ongemak zeer. Ik zeg u waarom, heer Indien dat gij het gelooft: Ze werden alle drie geroofd [118] 3985 Hun mannen en hun verwanten! Daar ze ook allen toe zagen Namen we ze; dus nee lieten we niet. En deze jonkvrouw die ge hier ziet Haar deed ik grote pijn daar. 3990 We zijn geweest 20 jaar Rovers (1) en moordenaars. We lieten ons nooit een ontkomen Daar we hem vonden, we deden hem leed. Nu is me die kwaadheid zichtbaar 3995 Heer, en nu heb ik berouw. En toen ik deze mooie jonkvrouw Zag, toen voer ik naar haar dichterbij En doodde haar broeder daar: Ik wist nooit wat ik hem verweet! 4000 Haar zelf deed ik menig leed En gaf haar menige zware slag. Ik bid u, heer, als het kan Vraag haar of ze het me wil vergeven. Mijn drie metgezellen die zijn gebleven 4005 Achter en zouden me bevrijden Zagen ze iemand komen aanrijden Om te halen de jonkvrouw. Komen ze, heer, bij mijn trouw Ze nemen u het leven, dat weet ik goed: 4010 Zo kwaad zijn ze en zo fel; Ze letten erop dat ze u toorn Doen: nu behoedt u tevoren. Ge moet hier niet langer vertoeven! Sinds dat u bij mij aankwam 4015 Gij moet beslist uw leven laten. Mij is het leed, met barmhartigheid Zou u van mij iets kwaads overkomen.’ Daar Walewein antwoordde meteen En zei: ‘Ge zegt geheel goed. 4020 De machtige God door zijn ootmoed [119] Moet u vergeven alle zonden. Edele jonkvrouw, nu heb raad - Sprak Walewein – ‘Door uw goedheid En vond mijn verzoek ingewilligd 4025 Door uw broeder ziel wille!’ Die jonkvrouw nee zweeg niet stil Toen ze dat hoorde, en zei: ‘Heer Ge doet u zelf grote schande Dat ge me bidt, ge beval me: 4030 Zo welke zaak het is Ik zal het doen, zeker!’ ‘Dan bid ik u, wel mooie jonkvrouw Dat ge vergeeft alle misdaden Deze ridder door uw genade 4035 Die hij tegen u heeft misdaan. Daarom is het zo gelopen: U nee kan geen andere wraak krijgen Tenzij dat hem de duivel trok In de pijn van de hel 4040 Daar de arme zielen kwellen. Dus nee zal je er niet te beter afkomen. Nu beraad u van deze En vindt er mee te verlossen snel Uit de pijn van het helse vuur 4045 Uw broeders ziel en de ridder mede. Door God geef me dit verzoek; Dus bid ik u op rechte trouw.’ Toen antwoordde de jonkvrouw: ‘Hij heeft me gebracht in grote nood 4050 En mijn zeer lieve broeder gedood Die ik minde voor allen die leven; Maar dat verzoek wil ik u geven En vergeven de misdaden Dat mijn broeders ziel tot genade 4055 Met onze heer moet komen.’ Die ridder heeft een stro genomen (2) [120] Alzo zwak zoals hij daar lag En zei: ‘Jonkvrouw, op deze dag Bid ik u vriendelijk om genade 4060 En vergeef me mijn misdaden.’ En de jonkvrouw heeft hem in genade ontvangen Van dat hij tegen haar had misdaan En antwoordde hem te die tijd: ‘God vergeeft u alle zonden 4065 Die door ons koos de bittere dood. Ge hebt me gebracht in zulke nood Heer ridder, en in zulke pijn Daar ik in sta Hierna over menige dag.’ 4070 Walewein was blijde toen hij het zag Dat alzo die mooie jonkvrouw Had vergeven met goede trouw De ridder al zijn misdaden Naar zijn bedoeling, naar zijn raad. 4075 Daarna begon hij zeer af te nemen in kracht Want hij nauwelijks kon spreken. Dus lag hij en zweeg geheel stil. Echt vroeg hem Walewein wat hij wil En of hij iets anders begeert 4080 Nochtans antwoordde met een vaart De ridder die daar lag zo zwak: ‘Ja ik,’ zei hij ‘mis gezang (bij een lijkdienst) Mocht me helpen daaraf; En doe me op een kerkhof 4085 Begraven, heer, door uw deugd.’ Daar Walewein zei: ‘Als gij het doen mag Beloof mij dat ge tot mij In zo welke plaatsen dat het is Zal komen als ik u ontbied.’ 4090 Die ridder sprak, naar mijn gedachte: ‘Ik kom er graag, heb ik de macht; En ja gunt het me de Gods kracht [121] Dan zal ik het doen bij mijn trouw’ Daar Walewein zei: ‘Bij onze vrouwe 4095 Ik zal ook doen wat gij begeert Is het dat God mijn leven spaart.’ Hij nam aarde, daar hij stond Onder zijn rechtervoet En zei: ‘Nu doe de mond open, in Gods naam |
(1) schaker is de oude naam voor rover, immers hij rooft de pion, toren etc.
(2) stro, het overhandigen van een strotje is een rechtskundige rituele handeling, als bewijs dat degene die het strootje aanneemt en wegwerpt (of teruggeeft), afziet van het recht een misdaad te wreken.
|
4100 Ic moneghe jou, dat moete bequame Gode zijn ende zire moeder mede.’; Dus staerf hi daer ter zelver stede Ende hevet zinen ende ghenomen. Nu zijn die ander drie daer comen 4105 Also ghehende ende so bi Dat Walewein, die rudder vri In ghere wijs ne mochte ontvlien. Hi ghereedde hem mettien Ende sat up Gringolette zijn paert. 4110 Al bloot addi ghetrect tswaert Daer hi hem mede soude ter were Setten; hi was sonder spere Want hi hadt al daer te broken Daer hi die joncfrouwe adde ghewroken 4115 Over den roden rudder fel: Ic seit jou eer; nu weit dijt wel Hoe die zaken toe zijn comen. Deen vanden drien hevet vernomen Die daer up Waleweyne wilde 4120 Dat hi hem decte metten scilde; Ende hi sach zinen gheselle doot: Dies haddi den rouwe groot Ende hi peinsde, hi salne wreken. Dus quam hi al sonder spreken 4125 Vaste toe, slaende metten sporen Omme te wrekene sinen toren Up Waleweine met groter cracht. Ter steke hilt hi zinen scacht [122] Daer hine mede dor steken wilde. 4130 Walewein decte hem metten scilde Ende hilt bloot zijn goede zwaert Ende slouch den scacht ontwe tervaert. Binnen desen es die ander comen Ende hadde hem gherne tlijf ghenomen: 4135 Al dies ghelike so dedi dien. Doe quam die leste vanden drien: Hem dochte dat hi was verlet. Dese hevet Waleweine so onset Metter steke die hi hem gaf 4140 Dat die maelgen vloghen af Vanden halsberghe te menigher stede Ende hadde wel na hem zelven mede Uten sadele ghedraghen. Dander twe ooc niet ne daghen 4145 Sine trecken zwaerde sonder scelden Ende reden bet an ende wilden ghelden Waleweine sine achterstelle Om te wrekene haren gheselle. Dies was drouve die joncfrouwe 4150 Ende bat Gode met goeder trouwe Over Waleweine den here Dat hi moeste bliven in zine ere Jeghen die drie up desen dach. Ende als die joncfrouwe sach 4155 Waleweine in zulker noot Doe dreef soe den rouwe groot Ende wranc hare hande ende trac hare haer Ende dreef wel groot mesbaer; Soe seide: ‘Ic bem in meerre noot 4160 Dan doe ic minen broeder doot Heden sach slaen vor minen oghen! Hoe sal mijn herte dat ghedoghen Dat ic sie desen rudder sterven? Ic sal dor hem slives derven [123] 4165 Ende werden van minen sinne onvroet!’ ‘Edele joncfrouwe, siet wat ghi doet’ - Sprac Walewein – ‘Drivet ghenen rouwe Dor mi, bi gherechter trouwe In hebbe ghene dinc die mi daert.’ 4170 Mettien so verdrouch hi tswaert Ende gherochter enen metten slaghe Dattene daer ne man no maghe Nemmermee ghehelpen mochten: Hi ruumde tghereide ende sochte 4175 Die arde sciere sonder beide. Nu hoort wat der Walewein seide: ‘Van desen hebbic vasten vrede. Mi dinke, al sonder yemens bede 11- ‘jaer ende 11-daghe 4180 Gaf hi mi verde tesen slaghe! Ic macher mi wel toe verlaten.’ Entie gone diene haten Ghinghen hem an met omminnen. Ic wane, si zullen lettel winnen 4185 Comt Walewein in zijn ghedochte. Die ene haelde uut ende hi brochte Weder verlaysiert zijn paert Te minen here Walewein waert Daer ic heden eer of sprac. 4190 Want hi den here Waleweine stac Ende gherochtene wel ter cure Ende stac hem den scilt al dure Dat wederstont up die curie. Walewein sprac: sinte Marie 4195 Helpt mi, vrouwe: ic hebs te doene Jeghen desen rudder coene! Waren mine wapine niet so vast Ic hadder an enen quaden gast; Dies machic hem wel ghetrouwen. 4200 Maer ic hope het sal hem rouwen!’ [124] Mettien so verdrouchi tswaert Ende slouch den scacht ontwe ter vaert Vor sine hant in drien steden. Ende den rudder van fellen seden 4205 Gherochti met enen slaghe Dat hem binnen den derden daghe Der hooftzwere niene mochte ghebreken: Hi viel ter aerden sonder spreken In ommacht vanden groten slaghe. 4210 Die gone seide: Ԃiden goeden daghe!’; Die daer achter hilt al ghesont ‘Nu hebdi toter doot ghewont Mine gheselle, die zijn doot. Dies hebbic den rouwe groot 4215 Ende ic moets emmer ghewroken wesen.’ Dus vergaderden si mettesen Onder hem tween, die niet ne daghen. Walewein was van groten slaghen Dicken ghenesen uptien dach. 4220 Ende als die gone die gonder lach Vander ommachten bequam Ende hi Waleweins zwaert vernam So ver[kin]dijt metten ringhen. Ende hi sprac mettesen dinghen: 4225 Ԍieve ghezelle, ziet wat ghi doet Ghi pijnt al gader jeghen spoet. Ic zie tswaert, ic kennet wel: Het es utermaten fel; Ghine moghet vor hem niet ghenesen!’’ 4230 Die gone andworde mettesen: ‘Suldi met dus ghedanen treken Onse ghesellen helpen wreken Die hier ligghen ghesleghen doot? Haddi ghezijn in zulker noot 4235 Sine hadden niet also ghesproken Ghine waert eerlike ghewroken; [125] Dies mochti wel an hem ghetrouwen. Ende so mochte ons beeden rouwen Soudsi onghewroken bliven; 4240 Men soude segghen: ‘sone keytiven Lieten hem enen rudder dwinghen.’; Weten ons wachten van zulken dinghen. Nu sit up ende vant verdraghen Jou seer, ende laet jou niet versaghen: 4245 Al hebdi enen slach ontfaen So vant enen andren weder slaen Ende laet ons onse ghesellen wreken!; Die gone sat up al zonder spreken Omme wrekene sinen toren. 4250 Deen van achter dander van voren Ginghen si minen here Walewein ane. Met groten steken met groten slane So dadensi hem grote pine. Deer Walewein peinsde al stillekine: 4255 Mochti, hi souds zijn ghewroken Over hem die die hoghe sproken Eerst sprac, conste hijt vulbringhen. Hi verdrouch tswaert metten ringhen Ende seide: ‘Wacht u vandesen slaghe! 4260 Mach ic, biden goeden daghe Ghi zult onlanghe vor mi staen’; Entie gone andworde zaen: ‘Om u dreghen ne ghevic niet. Met minen zwaerde dat ghi hier ziet 4265 Salic jou emmer nemen tleven!’ Walewein hevet tswaert verheven: Hi slouchem thovet of dat vlooch! Hi seide: ‘Maria, die noit ne looch Nu moetijs hebben lof ende da[nc]! 4270 Dese rudder, al maectijt lanc Heift zinen gheselle wel ghewroken Eerlike met hoghen sproken [126] So dat mer of spreken mach: Hier na over menighen dach 4275 Sal mens hem segghen prijs ende ere’; ‘Het es recht, bi onsen here!’ - Sprac die gone die den slach Eerst adde, als hi versach Dat zijn gheselle was bleven doot - 4280’Gԇhi adt den hoghen moet so groot! Ghi adt wel vor tswaert ontstaen Haddi minen raet ghedaen: Ghi adt jou leven wel behouden. Hen es niet bi minen scouden 4285 Dat ghi dus zijt bleven doot. Duer jou hebbic den rouwe groot Ende om mine andre twe ghesellen Die doot zijn. Wie machic tellen Minen rouwe, of die mi raet 4290 Ghevet nadien dat met mi staet? Ic hadde wel goeds raets te doene: Dese rudder dinct mi so coene: Weric mi, ic bem verloren Jeghen hem, dat weet ic te voren; 4295 Ende te vliene hebbic ghene macht. Waer dese rudder also bedacht Of ic ghenaden an hem sochte Dat hem danne mijns verdochte Men sout hem prisen emmermere. 4300 Ic saels ooc prouven bi onsen here.’ Mettien beetti vanden paerde. Vore Waleweine uptie aerde Viel hi neder in knie ghebede Ende seide: ‘Dor uwe edelhede 4305 Here rudder, hebt mijns ghenade! Ic wille werken bi uwen rade Ende der quaetheit ave staen Die ic hier vormaels hebbe ghedaen; [127] Ende ghelove jou bi mire trouwe Dat nemmerme vrouwe no joncfrouwe Dor mi ne comt in pinen mere. Laet mi levende, lieve here Dor God ende duer uwe ghenaden!’ Der Walewein seide: ‘uwe mesdaden 4315 Sijn groot die ghi hebt mesdaen; Maer wildijs noch in boeten staen So mach uwes wesen raet. Nadien dat ghescepen staet Ic hadde jou emmer tlijf ghenomen.’ 4320 ‘Ic wils an u zelven comen.’ Sprac die gone die den vrede Wel gherne nam up die stede. ‘Doet danne dat ics seker siզ’. Sprac Walewein, die rudder vri. 4325 Doe haesti ende vinc ten zwaerde Ende leid vor Waleweyn up daerde Ende hi seide: Ԉere, ic bem ghereet Te doene sekerhede ende eet Van al dien dat ghi begaert.’ 4330 ‘So heft up jou hant ende zwaert Up dese hilte wel ghereet; So salic u staven den eet Dat ghi zult eren die heligh kerke Ende starken Gods ghewerke 4335 Ende helpen weduwen ende wesen; Ende alle die ghi vint in vresen Die bescudt ende set jou daer voren Om te wrekene haren toren; Ende ghelovet mi bi uwer trouwen 4340 Dat ghi desen drien joncfrouwen Sult helpen dat si weder comen Daer si teerst waren ghenomen; Ende alder quaetheit ave staen Die ghi hier vormaels hebt ghedaen. [128] 4345Dat ghelovet mi altevoren’; Die ander hevet hem ghezworen Wel te houdene bi zire trouwe. ԇod gheves jou cracht ende onse vrouwe! Up dat so salic jou laten gaen 4350 Ende vergheven dat ghi hebt mesdaen Up dat ghi dese sake doet. God gheves jou cracht ende spoet!ՠ Aldus versciet daer die strijt. Nu waert wel herberghens tijt 4355 Want die zonne die ghinc onder. Die twe rudders - hens gheen wonder - Si adden wel der rusten noot. Die andre die daer ligghen doot Si moeten bliven boven der aerden. 4360 Entie leveden, si begaerden Herberghe te soekene, wist si [waer]. Sine hadden gheen langher letten daer: Sullen si bi daghe comen Ter herberghen die hem mochte vromen 4365 Of daer si ghenade hebben mochten So waert tijt dat sise sochten; Want daerne was ghene bi Up ene mile. ‘Haesten wi’; - Sprac Walewein – ‘ende laet ons varen 4370 Dapperlike al sonder sparen Daer wi herberghen moghen.’ Die joncfrouwe began verhoghen Die des daghes was te blouwen; Soe seide: ‘Here, bi mire trouwen 4375 Hier woont emmer, in weet waer Up ene mile of also naer Mijns vader broeder, een mijn oom. Nu maerct wel ende nemet goom Of ghi ons daer raet te vaerne: 4380 Hi saghe mi uter maten ghaerne [129] Ic bidde jou dat ghi daer met mi Vaert.’mit Gode, joncfrouwe, dat si’; - Sprac Walewein – ‘Ic doet ghaerne.’; Doe noodde hi mede te vaerne 4385 Den rudder entie 3-jofrouwen. ‘God lone jou, here, bi mire trouwen!’ - Sprac die rudder –‘Ic ne does niet: Over de riviere die ghi hier ziet So salic herberghen te nacht 4390 Eist dats mi jan die Gods cracht. Ic sal ooc dese 3- joncfrouwen Met mi leden, bi mire trouwen.’ Hi bevalne Gode ende zine ghespele. Wat holpe dat ic der talen vele 4395 Maecte? Si moeten emmer sceden. ‘Die rike God moete u gheleden!’; - Sprac Walewein - ԥnde emmer zijt vroet Ende nemet ware dat ghi wel doet Dat ghi ghelooft hebt ende ghezworen.’ |
4100 Ik dien u het sacrament der stervende toe, dat moet aangenaam God zijn en zijn moeder mede.’ Dus stierf hij terzelfder plaats En heeft zijn einde genomen. Nu zijn die andere drie daar gekomen 4105 Alzo in de buurt en zo nabij Dat Walewein, die edele ridder Op geen manier kon ontkomen. Hij bereidde hem metten En zat op Gringolet zijn paard. 4110 Openlijk had hij getrokken het zwaard Daar hij zich mee tot verweer zou Zetten; hij was zonder speer Want hij had alle daar gebroken Daar hij de jonkvrouw had gewroken 4115 Over de felle rode ridder: Ik zei het u tevoren; nu weet gij het wel Hoe die zaken toe zijn gekomen. De ene van de drie heeft vernomen Die daarop Walewein wilde 4120 Dat hij hem bedekte met het schild; En hij zag zijn metgezel dood: Dus had hij de rouw groot En hij peinsde, hij zal hem wreken. Dus kwam hij al zonder spreken 4125 Snel toe, slaat met de sporen Om te wreken zijn onrecht Op Walewein met grote kracht. Te steken hield hij zijn schacht [122] Daar hij hem mee doorsteken wilde. 4130 Walewein bedekte hem met het schild En hield getrokken zijn goede zwaard En sloeg de schacht snel stuk. Intussen is de andere gekomen En had hem graag het leven genomen: 4135 Al dergelijke zo deed die. Toen kwam de laatste van de drie: Hij dacht dat hij te laat kwam. Deze heeft Walewein zo gekwetst Met de steek die hij hem gaf 4140 Dat die maliën vlogen af Van het pantserhemd te menige plaats En had bijna zichzelf mede Uit het zadel gestoten. De andere twee ook niet nee talmen 4145 Ze trokken het zwaard zonder te schelden En reden dichterbij en wilden vergelden Walewein hem betaald zetten Om te wreken hun metgezel. Dus was droevig die jonkvrouw 4150 En bad God met goede trouw Voor Walewein de heer Dat hij moest blijven in zijn eer Tegen die drie op deze dag. En toen de jonkvrouw zag 4155 Walewein in zulke nood Toen dreef ze de rouw groot En wrong haar handen en trok haar haar En dreef wel veel weeklagen; Ze zei: ‘Ik ben in grotere nood 4160 Dan toen ik mijn broeder dood Heden zag slaan voor mijn ogen! Hoe zal mijn hart dat gedogen Dat ik deze ridder zie sterven? Ik zal door hem het leven verliezen [123] 4165 En van mijn geest waanzinnig worden! ‘Edele jonkvrouw, zie wat ge doet’. - Sprak Walewein – ‘Drijf geen rouw Door mij, bij oprechte trouw Ik heb geen ding die me deert.’ 4170 Meteen zo verhief hij het zwaard En raakte er een met de slag Dat hem daar geen leenman nog verwant Nimmermeer helpen mocht: Hij ruimde het zadel en zocht 4175 Onverwijld snel de aarde. Nu hoort wat daar Walewein zei: ‘Van deze heb ik duurzame vrede. Ik denk al zonder iemands verzoek 11 jaar en 11 dagen 4180 Gaf hij me vrede met deze slagen! Ik mag er me wel toe verlaten’ En diegene die hem haten Gingen hem aan met haat. Ik denk, ze zullen weinig winnen 4185 Komt Walewein tot zijn oogmerk. Die ene haalde terug en hij gaf Weer de vrije teugel zijn paard Tot mijnheer Walewein waart Daar ik heden eerder van sprak. 4190 Want hij de heer Walewein stak En raakte hem in de goede plaats En stak hem het schild al door Dat weerstond op de maliënkolder. Walewein sprak: ‘Snt Maria 4195 Help me, vrouwe: ik heb het nodig Tegen deze koene ridder! Waren mijn wapens niet zo sterk Ik had er aan een kwade gast; Dat kan ik gerust van hem zeggen. 4200 Maar ik hoop het zal hem berouwen!’ [124] Meteen zo zwaaide hij het zwaard En sloeg de schacht haastig stuk Voor zijn hand op drie plaatsen. En de ridder van felle zeden 4205 Raakte hij met een slag Dat hij binnen de derde dag Er hoofdpijn van zal krijgen: Hij viel ter aarde zonder te spreken In onmacht van de grote slag. 4210 Diegene zei: ‘Bij Gods gunst!’ Die zich daar op de achtergrond hield geheel gezond ‘Nu heb je tot de dood gewond Mijn metgezellen, die zijn dood. Dus heb ik grote rouw 4215 En ik moet beslist gewroken worden.’ Dus kwamen ze samen met deze Onder hen twee, die niet nee talmen. Walewein was van grote slagen Vaak ontkomen op die dag. 4220 En toen diegene die ginder lag Van de onmacht bijkwam En hij Waleweinՠs zwaard vernam Zo herkende hij het aan de ringen. En hij sprak met deze dingen: 4225 Ԍieve gezel, ziet wat ge doet Ge denkt allemaal tevergeefs. Ik zie het zwaard, ik ken het goed: Het is uitermate fel; Gij kan van hem niet afkomen!’ 4230 Diegene antwoordde met deze: ‘Zal ge met dusdanige streken Onze gezellen helpen wreken Die hier liggen dood geslagen? Had ge geweest in zulke nood 4235 Ze hadden niet alzo gesproken Gij was eerlijk gewroken; [125] Dat kan je wel van hen verwachten. En zo kon het ons beiden berouwen Zouden ze ongewroken blijven; 4240 Men zou zeggen: ‘Die ellendelingen Lieten hen een ridder dwingen.’ Laten we ons wachten van zulke dingen. Nu sta op en ga je verdragen Uw pijn, en laat u niet bang maken: 4245 Al heb je een slag ontvangen Zo vindt een andere weer te slaan En laat ons onze metgezellen wreken!’ Diegene stond op al zonder spreken Om te wreken zijn onrechte toorn. 4250 De ene van achter en de ander van voren Gingen ze mijnheer Walewein aan. Met grote steken met grote slagen Zo deden ze hem grote pijn. Daar Walewein peinsde al stilletjes: 4255 Mocht hij, hij zou zijn gewroken Over hem die het driest sprak Eerst sprak, kon hij het volbrengen. Hij zwaaide het zwaard met de ringen En zei: ‘Behoed u van deze slag! 4260 Mag ik, met Gods gunst Gij zal gauw voor me staan.’ En diegene antwoordde gelijk: ‘Om uw dreigen nee geef ik niet. Met mijn zwaard dat ge hier ziet 4265 Zal ik u beslist nemen het leven!’ Walewein heeft het zwaard verheven: Hij sloeg hem het hoofd af zodat het vloog! Hij zei: ‘Maria, die nooit nee loog Nu moet ge hebben lof en dank! 4270 Deze ridder, al maakte hij het lang Heeft zijn metgezel goed gewroken Eervol met hoogmoedige taal [126] Zodat men er van spreken mag: Hierna over menige dagen 4275 Zal men hem zeggen prijs en eer.’ ‘Het is recht, bij onze heer!’ - Sprak diegene die de slag Eerst had, toen hij zag Dat zijn metgezel was dood gebleven - 4280 ‘Ge had de hoogmoed zo groot! Ge was wel voor het zwaard ontkomen Had ge mijn raad gedaan: Ge had uw leven wel behouden. Het is niet door mijn schuld 4285 Dat ge dus dood bent gebleven. Door u heb ik grote rouw En om mijn andere twee metgezellen Die dood zijn. Wie kan ik vertellen Mijn rouw, of die me raad 4290 Geeft nadien dat het met me staat? Ik had wel goede raad nodig: Deze ridder lijkt me zo koen: Weer ik me, ik ben verloren Tegen hem, dat weet ik tevoren; 4295 En om te vlieden heb ik geen macht. Was deze ridder alzo verstandig Als ik genade aan hem vroeg Dat hij dan medelijden met me kreeg Men zou hem prijzen immermeer. 4300 Ik zal het ook proberen bij onze heer.’ Meteen steeg hij af van het paard. Voor Walewein op de aarde Viel hij neer in kniegebed En zei: ‘Door uw edelheid 4305 Heer ridder, heb mij genade! Ik wil werken volgens uw advies En de kwaadheid afstaan Die ik hier vroeger heb gedaan; [127] En beloof je bij mijn trouw 4310 Dat nimmermeer vrouw nog jonkvrouw Door mij nee komt in ellende meer. Laat me leven, lieve heer Door God en door uw genade!’ Daar Walewein zei: ‘uw misdaden 4315 Zijn groot die ge hebt misdaan; Maar wilde ge er nog voor boeten Zo mag u geholpen worden. Nadien dat geschapen staat Ik had u beslist het lijf genomen.’ 4320 ‘Ik wil me aan u onderwerpen’. Sprak diegene die de vrede Wel graag nam op die plaats. ‘Maak dat ik er zeker van ben.’ Sprak Walewein, die edele ridder. 4325 Toen haastte hij zich en greep het zwaard En legde het voor Walewein daar En hij zei: ‘Heer, ik ben gereed Te doen zekerheid en eed Van alles dat ge begeert.’ 4330 ‘Zo hef uw hand en zwaard Op dit handvat goed gereed; Dan zal ik u staven de eed Dat ge zal eren de heilige kerk En versterken Gods werken 4335 En helpen weduwen en wezen; En allen die ge in vrees vindt Die bescherm en zet u daarvoor Om te wreken hun toorn; En beloof me bij uw trouw 4340 Dat ge deze drie jonkvrouwen Zal helpen dat ze terugkomen Daar ze ten eerste waren genomen; En al de kwaadheid af staan Die ge hier vroeger hebt gedaan. [128] 4345 Dat beloof me voor alles.’ Die ander heeft hem gezworen Goed te houden bij zijn trouw. ԇod geeft u kracht en onze vrouwe! Op dat zo zal ik u laten gaan 4350 En vergeven dat ge hebt misdaan Indien ge deze zaak doet. God geeft u kracht en voorspoed!ՠ Aldus eindigde daar de strijd. Nu werd het wel herbergen tijd 4355 Want de zon die ging onder. De twee ridders – het is geen wonder - Ze hadden wel de rust nodig. De anderen die daar dood liggen Ze moeten blijven boven de aarde. 4360 En de levenden, ze begeerden Herberg te zoeken, wisten ze waar. Ze wilden niet langer vertoeven daar: Zullen ze bij dag komen Ter herberg die hen tot nut mocht zijn 4365 Of ze daar genade hebben mochten Dan was het tijd dat ze die zochten; Want daar nee was geen nabij Op een mijl. ‘Haasten we’ - Sprak Walewein – ‘En laat ons gaan 4370 Snel al zonder sparen Daar we herbergen mogen.’ De jonkvrouw begon zich te verheugen Die deze dag was afgeranseld; Ze zei: ‘Her, zeker 4375 Hier woont althans, ik weet waar Op een mijl of ongeveer zo dichtbij Mijn vaders broeder, een oom van mij. Nu merk wel en neem waar Of ge ons aanraadt daar te gaan: 4380 Hij zag me uitermate graag. [129] Ik bid u dat ge daar met mij Gaat met God, jonkvrouw, dat staat’. - Sprak Walewein – ‘Ik doe het graag.’ Toen nodigde hij mee te gaan 4385 De ridder en de drie jonkvrouwen. ‘God beloont het u, heer, zeker!’ - Sprak die ridder – ‘Ik nee doe het niet: Over de rivier die gei hier ziet Zo zal ik vannacht herbergen 4390 Is het dat me de Gods kracht het toestaat. Ik zal ook deze 3 jonkvrouwen Met me leiden, zeker.’ Hij beval hem aan God en zijn gezellin. Wat helpt dat ik van het gesprek veel 4395 Maak? Ze moeten beslist scheiden. ‘De machtige God moet u geleiden!’ - Sprak Walewein – ‘en wees steeds verstandig En denk erom dat ge goed doet Dat ge beloofd hebt en gezworen. |
|
4400 Hi seide, hi soude. Doe reet hi voren Die rudder entie joncfrouwen naer. Walewein bleef biden doden daer Dien hi ghaerne ter aerden broch[te]. Het es so comen, hine mochte 4405 Vander joncfrouwen dus niet sceden Hine moestse andersins gheleden Daer soe te wesene begarde. Deer Wal[ew]ein nam die paerde Die daer stonden zonder here 4410 Ende seide: ‘Joncfrouwe,’ min no mere ‘Dese paerde die ghi hier ziet Ne willic achterlaten niet: Is salse coppelen ende ghereden; Te uwes ooms zulwise leden. 4415 Hets beter dan si waren verloren.’ Doe sette hi die joncfrouwe voren [130] Up tscoonste part dat hire sach Ende hi sat up, so hi eerst mach Ende voer wech herder dan den telt. 4420 Bi nachte over dat woeste velt Voer Walewein met gonen parden Ende metter joncfrouwe zire varden Ende beval die dode dies si waren. Dus quam der Walewein ghevaren 4425 Wel ene mile inde nacht. Doe hordi grote here cracht In ene buerch ende groot gheluut Ende hi sach ter porten uut Enen cnape van sconen leden 4430 Up een ors comen ghereden: Het was dapper ende snel; Ende selve was hi ghewapent wel Vanden hovede toten voeten. Eer si hem consten ondermoeten 4435 Groetene Walewein herde scone Ende seide: ԁlle die ingle vanden trone Die moeten u gheven ghoden nacht!’ Die knape was wel bedacht Al was hi tonghemake zere 4440 Ende seide: ‘God moete jou lonen, here! Goeden nacht addic te doene.’; Doe vraechde Walewein die coene: ‘Hevet u ymen yet mesdaen Knape? Dat doet mi verstaen; 4445 Dies biddic u up hovescheit. Of es dese burch beleit Daer ic dit gheluut binnen horen? .................... .................... 4450 .................... M ............gh .... [131] Daer es [bin]nen menich dr[ouve man].’ Der Walewein seide: ԓ’s sect mi [dan] 4455 Soete knape, dor uwe doghet - Dies biddic of ghijt doen mogh[et] - Waer omme dat si zijn so zere Tonghemake.ՠԉc sect jou, here; Dies ne willic laten niet: 4460 Indese burch die ghi hier ziet Es droufheden vele mere Dan ic ghesegghen mach, lieve here! Ic segghe jou waer omme, twi: Die vander burch here si 4465 Hevet enen rudder tenen broeder Gheen bet gheraecter no vroeder Ne woont hier niewerinc ghehende Die es heden comen in meswende Here, ende in groter noot: 4470 Hem es een zijn sone doot Ghesleghen, hine weet wiet dede. Ende ene joncfrouwe zijn dochter mede Es hem ontfoert, sine weten waer. Dies drijft hi rouwe ende mesbaer 4475 Ende hevet ghesent boden hare Omme te vreesschene niemare Of mer yewer yet of weet. Here, nu bem ic ghereet Ende soude varen aldesen nacht 4480 Ende vergaderen grote here cracht Mijns heren mannen ende zine maghe Ende wi souden morghen metten daghe Varen soeken die joncfrouwe Daer si om hebben groten rouwe. 4485 Hier omme hebsi groot mesbaer Om dat si ne weten waer Die scone joncfrouwe becomen si.’ Deer Walewein seide: ‘Nu varen wi [132] Vrient, ende laet ons weder keren 4490 Verhoghen alle die hoge heren: Ic hebbe die scone joncfrouwe brocht Die ghi morghin vro ghesocht Sout hebben; knape, sietse hier .................... 4495 .................... .................... .................... .................qua(me)... ................... heren 4500 ............. knape zien keren ............ (n) si wel zijn beleit ....... at hi hevet gheseit .......... vernomen hevet daer buten. [Die] here sprac: ‘Dar men yet sluten 4505 [D]ie porte?, ‘bi Gode, nenet niet’; - Sprac die knape –‘Here, ic liet Uwes broeder dochter al hier bi.’ ’Soete knape,’ seiti ‘Sech mi Waer soe es.’ here, binden hove.’ 4510 Doe stonden up die rudders van love; Met tortijtsen ende met stallechten Scoten up knapen ende knechten Ende vergaten allen rouwe: Si ginghen bezien die joncfrouwe. 4515 Nu zijn si uter zalen comen Die heren alle ende hebben vernomen Waleweine entie joncfrouwe mede: Dies waren si alle blide ter stede Ende danctens vriendelike onsen here. 4520 Der joncfrouwen oom weende zere Als hi zire nichten sach mesmaect; Hi seide: Ԏichte, ghi waert gheraect Daer men u grote pine dede; Dat machmen merken an uwe lede. [133] 4525Ic hope, ghi zult ghewroken wesen.’ Die joncfrouwe andworde mettesen: ‘Com, ic bems ghewroken wel Over den roden rudder fel Ende over zine ghesellen mede 4530 Die mi die grote pine dede: Dies ne danct no min no mere Danne namelike desen here Dat ic mijn leven hebbe ondraghen. Hi es van vele zwaerre slaghen 4535 Van hem vieren heden ontstaen; Maer God danc, hets so vergaen: Den drien heifti tlijf ghenomen Ende die vierde es te ghenaden comen; Dien hevet hi ghelaten leven 4540 [Ende si]nen evel moet vergheven [Omme d]at hi hem ghenaden bat; Anders [ha]ddi hem up die stat Met zinen ghesellen tlijf ghenomen. Siet here, die paerde waer si comen; 4545 Noch zijn si alle gheverwet root Metten bloede, die daer doot Ligghen ghesleghen bi onsen here!’ Doe worden si alle verhueghet zere. Si waren blide om die joncfrouwe 4550 Dat soe aldus van haren rouwe Was ontgaen ende weder comen. Der joncfrouwen oom hevet ghenomen Den here Waleweine ende seide: ‘Here God moete jou lonen alre ere 4555 Dat ghi mire nichten hebt behouden Hare leven: het wart jou noch vergouden Addi met ons yet te doene.’ Doe sprac Walewein die coene Ende seide: ‘Here, God weet 4560 Hare vernoy dat es mi leet. [134] Ic wildict adde moeten doghen Ende dat soe vor minen oghen Die slaghe niene adde ontfaen. Neware, God danc, hets so vergaen: 4565 Diet hare dede, hem es berouwen Ende hi bat ghenaden der joncfrouwen Vriendelike van sinen mesdaden. Ic hope, hi es ter Gods ghenaden: Want als hi ghevoelde zire wonden 4570 Doe beriewen hem zine zonden Alle die hi oyte ghedede. Zijn paert ende zire ghesellen mede Ne wildic achter laten niet: Ic hebse brocht. Nu beziet: 4575 Ic ghevese gherne der joncfrouwe Over hare pine ende over haren rouwe In dien dat soese wille ontfaen. Haddic beter ghewin ghedaen Ic gaeft hare gherne, in Gods name.’ 4580 Die joncfrouwe seide: ‘Hets mi bequame Van jou, ruddre! God onse here Lone jou al goet ende alle ere Die ghi mi heden hebt ghedaen.’ Drie knapen hebben die paerde ontfaen 4585 Ende ghincse leden up dat stal. Die bliscap diene was niet smal Die si hadden om die joncfrouwe. Si vergaten allen rouwe Ende zijn comen met deser tale 4590 Ende brochten Waleweine in die zale Entie joncfrouwe neven zire zide. Dor hare comste waren si blide. Men dede Waleweine dat hi begaerde. Twe cnapen knielden uptie aerde 4595 Den here Waleweyne te voren Ende daden hem af coucen ende sporen [135] Ende ontgoordden hem zijn zwaert Ende ontwapenden ter vaert Den here Waleweine, des zijt ghewes. 4600 Ende als hi al ontwapent es Der joncfrouwen oom was wel beraden: Een par cleder met nieuwen naden Brochtemen te hant vander snede; Daer cleeddemen Waleweine mede: 4605 Roc ende surcoot so dedi ane Dat rikelic was, na minen wane. Dus hevet hine eerst ontfaen. Men gaf water ende ghinc dwaen Met bliden zinne in die zale. 4610 Men decte gone taflen wale Met nappen ende met diere spisen. Waleweine, den rudder goet van prise Dedemen sitten ende die joncfrouwe Die hi loste uut allen rouwe 4615 Int alre scoonste: hi was wel waert. Ende der joncfrouwen oom quam ter vaert Ende ghinc sitten neven zire zide. Die heren waren alle blide Also si met rechte wesen mochten. 4620 Die knapen quamen ende brochten Die spise ende dienden wel met eren Vor Waleweine ende vor dandre heren. Die gone die de scotelen setten Ic wane, si onlanghe letten 4625 Sine vernieuweden die spise. Men diende daer wel in elker wise. Planteit van wine so w[as d]aer Root ende wit, versch ende claer; Dies dronken si alle dies begaren 4630 Ende die daer te hove waren. Als si der spisen hare ghevouch Hadden gheten ende ghenouch [136] Hevet men die amelaken up ghedaen. Men haester mede, na mijn verstaen 4635 Om Waleweins wille dat hi soude Hem rusten gaen ende slapen houde Die hem sdaghes zere mesmaecte. Maer ic wane hem lettel vaecte: Hi adde vele meerre ghere 4640 Elre te zine daer hem dere Wel mochte ghescien, zonder waen. Ende als men up adde ghedaen Doe ghinc men die bedde reden. ‘Scone joncfrouwe wi moeten sceden.’ 4645 Sprac Walewein ԩc ende ghi.’ Die joncfrouwe andworde: ‘ Here rudder, wildi van ons sceden? Het ware lachter groot ons beden Ende mi alte voren mere. 4650 Ghine vaert nieuwer, bi onsen here Van deser nacht, hen sal eerst daghen. Ende rust jou vanden groten slaghen Die ghi heden hebt ontfaen.’ Deer Walewein andworde zaen: 4655 ‘Inne bleve hier niet om ghene have Die mi aldie warelt gave. Inne lette toten daghe niet: Ten doden rudder, die ic liet Daer moetic emmer wederkeren. 4660 Ic sect alle desen heren: Ic moest gheloven up mine trouwe - Het horde jou nichte, die joncfrouwe - Dat ickene helpe[n] soude ter aerde. Ic sal ooc doen dat hi begaerde 4665 Of ic loochende mire trouwe. Ic ware bleven metter joncfrouwe Ende met jou, ne ware dese zake.’ Doe waersi alle tonghemake [137] Om Waleweine dat hi so houde 4670 Van hem lieden sceden soude: Dat was die rouwe die hem daert. Der joncfrouwen oom hiet zijn paert Ghereden: hi wilde met hem varen Ende alle die binden hove waren 4675 Minen here Waleweine gheleden. Die here seide: ‘Wine zullen niet sceden Also helpe mi God, ic ende ghi! Ghi sult morghen met mi Weder keren ter joncfrouwen: 4680 Dies biddic jou met goeder trouwen. [E]nde danne, eer wi zullen sceden [Sullen wi] die joncfrouwe gheleden Te hars vaders die met groten rouwe Es bevaen, bi mire trouwe: 4685 Hi werd danne verhueghet zere.’ Der Walewein seide no min no mere: ‘Met mi sone vaerdi niet! Ten doden rudder dien ic liet Salic allene weder keren. 4690 Doet jou te paise met desen heren Ende vant verhueghen die joncfrouwe Die bevaen es met groten rouwe: Dat es tbeste dat gh[i] doen moghet. Ic bidde jou, here, dor uwe doghet 4695 Doet mine wapine ghereden! Hets tijt dat ic henen scede: Inne mach hier niet langher beiden.’ Twe knapen ghinghen hem ghereiden Sine wapine ende daedse hem ane. 4700 Een ander knape na minen wane Haelde hem Gringolette voort. Ende als die here dat verhoort Dat hi emmer varen woude Dedi van zelvere ende van goude [138] 4705 Enen somer sciere ghereden Ende seide: Ԅesen moeti met u leden; Ende 2- knapen up 2- rosside Die zullen neven uwer ziden Varen entie ghevic u, here 4710 Om dat ghi mire nichten dese ere Up desen dach hebt ghedaen.’; Deer Walewein seide: ‘Nu laet staen: Jou goet ne begheric niet. Maer der joncfrouwen die ghi hier ziet 4715 Ghevet hare, ic weets u danc. Mijn beiden es hier alte lanc. Aldit goet staet mi tonberne. Maer weit ghi, wat ic name gherne? Enen scilt: die mine was duer steken. 4720 Daer ic die joncfrouwe soude wreken Stackene mi dore een rudder fel; Ne ware ic wrac mi selven wel Over hem ende brac minen scacht ontwe. Ghevet mi dit: inne wille nemmee 4725 Van u ende dies weet ic jou danc.’; Enen scacht stare ende lanc Ende enen scilt gaf men hem ter ure Ghevarwet met goude ende met asure: Dien hevet der Walewein ontfaen. 4730 Die joncfrouwe es up ghestaen Ende quam te Waleweine ter stont Ende custene an sinen mont Vor haren oom ende vor hare maghe Daer si alle toe saghen; 4735 Bedi sone liet soes niet; Ende seide:’Here, zwaer verdriet So moetic doghen om dit sceden. Die rike God moete jou gheleden Als ghi niet langher hier wilt wesen!’ 4740 Der Walewein andworde mettesen [139] Ende seide: ;Ne drive ghenen rouwe! Al varic wech, scone joncfrouwe Ic hope, ic sal noch wederkeren. Sijt te ghemake metten heren. 4745 Jou rudder willic altoos wesen.’; Deer Walewein hi sat mettesen Up Gringolette, zijn goede paert Ende nam orlof an zinen waert Ende an al de heren inde zale. 4750 Si andworden alle temale Die droeve waren om dat sceden; Si seiden: ԇod moete jou gheleden Waer waert so ghi henen vaert!’; Deer Walewein slouch met sporen tpaert 4755 Ende reet wech zere dan den telt. Ter poorten uut ende over tvelt Reet hi wech met zire macht Twe milen: vordie middernacht Quam hi den doden also naer 4760 Dat hi sach bernen bi hem claer Tortijtsen ende stallichte vele Ende hi horde singhen met luder kele Kyrieleyson menichfout. Der Walewein, die rudder bout 4765 Als hi dat horde reet hi daer Stoutelike, sonder vaer Om dat hijt bet wilde bezien. Ende dat ne constem niet ghescien: Dat scone licht, dies hi sach vele 4770 Ende die daer zonghen metter kele Verloos hi, hine wiste waer: Hen mach gheen mensche comen daer Die lijf hevet, des zijt vroet Daer God selve miracle doet 4775 Te scouwen sine verholichede. Dus quam Walewein ter stede [140] Daer hi den doden rudder vant Vor hem ligghende in dat sant. Hine horde daer no clene no groot 4780 No creature die God gheboot Sonder den doden dien hi liet Ligghen als hi van danen sciet: Also hevet hine vonden daer. Doe beetti ende ghinc bedt naer 4785 Den doden ende bant zijn paert An sinen scacht ende nam zijn zwaert Ende becrijtter hem mede int sant Dat hem ne gheen Gods viant Ne mochte ghenaken omme te deerne 4790 No weder in spele no in scerne: Daer omme dedijt na zijn verstaen. Ende als hijt aldus adde ghedaen Sat hi neder metter vaert. Up zinen scoot leide hi zijn zwaert 4795 Al bloot ghetrect uter scede. Pater noster ende zijn crede Seidi menich over die ziele Ende bevalse Sinte Michiele Dat hise moeste bevreden. |
4400 Hij zei, hij zou. Toen reed hij voorop De ridder en de jonkvrouwen daarna. Walewein bleef bij de doden daar Die hij graag ter aarde bracht. Het is zo gekomen, hij mocht niet 4405 Van de jonkvrouwen zo niet scheiden Hij moest ergens anders heen gaan Daar ze te wezen begeerde. Daar Walewein nam het paard Die daar stond zonder heer 4410 En zei: ‘Jonkvrouw,’ in geen geval ‘Deze paarden die ge hier ziet Nee wil ik achterlaten niet: Ik zal ze koppelen en bereiden; Naar uw ooms zullen we ze leiden. 4415 Het is beter dan ze waren verloren.’ Toen zette hij die jonkvrouw voren [130] Op het mooiste paard dat hij er zag En hij zat op, zo snel hij kon En voer weg sneller dan de telgang. 4420 Bij nacht over dat woeste veld Voer Walewein met die paarden En met de jonkvrouw gingen ze En beval de dode aan wie ze toebehoorden (God). Dus kwam daar Walewein gegaan 4425 Wel een mijl in de nacht. Toen hoorde hij grote legerkracht In een burcht en groot geluid En hij zag ter poort uit Een knaap van mooie leden 4430 Op een paard komen gereden: Het was fors en snel; En zelf was hij goed gewapend Van het hoofd tot de voeten. Eer ze elkaar naderden 4435 Groette hem Walewein erg mooi En zei: ԁlle engelen van de hemel Die moeten u geven goede nacht! (zegenen) Die knaap had goed overdacht Al was hij te ongemak zeer 4440 En zei: ‘God moet u belonen, heer! Goede nacht had ik nodig.’ Toen vroeg hem Walewein die koene: ‘Heeft iemand u iets misdaan Knaap? Dat laat me verstaan; 4445 Dus bid ik u op hoffelijkheid. Of is deze burcht belegerd Daar ik dit geluid binnen horen ? .................... .................... 4450.................... M............gh.... [131] Daar is binnen menige droevige man.’ Daar Walewein zei:’Zo zeg het me dan 4455 Lieve knaap, door uw deugd - Dus bid ik als ge het doen kan - Waarom dat ze zo zeer zijn Te ongemak., ‘ik zeg het u heer; Dat nee wil ik laten niet: 4460 In deze burcht die ge hier ziet Is veel grotere droefheid Dan ik zeggen kan, lieve heer! Ik zeg u waarom, het waarom: Die van de burcht heer is 4465 Heeft een ridder tot broeder Geen voortreffelijker nog verstandiger Nee woont hier nergens in de buurt Die is heden gekomen in ellendige toestand Heer, en in grote nood: 4470 Hem is een van zijn zoons dood Geslagen, hij weet niet wie het deed. En een jonkvrouw en zijn dochter mede Is hem ontkomen, ze weten niet waar. Dus drijft hij rouw en misbaar 4475 En heeft gezonden boden hierheen Om te horen bericht Of men er ergens iets van weet. Heer, nu ben ik gereed En sta nu op het punt deze hele nacht te rijden 4480 En verzamelen grote legermacht Mijn heren mannen en zijn verwanten En we zouden morgen met de dag Gaan zoeken die jonkvrouw Daar ze om hebben grote rouw. 4485 Hierom hebben ze grote droefheid Omdat ze niet weten waar De mooie jonkvrouw gekomen is.’ Daar Walewein zei: ‘Nu gaan we [132] Vriend, en laat ons terug keren 4490 Verheugen al die hoge heren: Ik heb de mooie jonkvrouw gebracht Die ge morgenvroeg gezocht Zou hebben; knaap, zie haar hier ................... 4495.................... .................... .................... .................qua(me)... ................... heren 4500............. knaap zien keren ............ (n) si wel zijn beleid ....... dat hij heeft gezegd .......... vernomen heeft daar buiten. De heer sprak: ‘Durft men soms sluiten 4505 De poort? ‘Bij God, neen het niet’ - Sprak de knaap – ‘Heer, ik liet Uw broeder dochter al hierbij.’ ‘Lieve knaap,’ zei hij ‘zeg me Waar ze is.’’Heer, binnen de hof.’ 4510 Toen stonden op die machtige ridders; Met toortsen en met stallichten Schoten op knapen en knechten En vergaten alle rouw: Ze gingen bezien die jonkvrouw. 4515 Nu zijn ze uit de zaal gekomen Die heren allen hebben vernomen Walewein en de jonkvrouw mede: Dus waren ze alle blijde ter plaatse En bedankten vriendelijk onze heer. 4520 De jonkvrouwen oom weende zeer Toen hij zijn nicht zag toegetakeld; Hij zei: Ԏicht ge bent gekomen Daar men u grote pijn deed; Dat mag men merken aan uw leden. [133] 4525 Ik hoop, ge zal gewroken wezen. De jonkvrouw antwoordde met deze: ‘Kom, ik ben goed gewroken Over de felle rode ridder En over zijn metgezellen mede 4530 Die me die grote pijn deden: Dus nee bedank niemand anders Dan nee bepaaldelijk deze heer Dat ik mijn leven heb ontkomen. Hij is van vele zware slagen 4535 Van hen vieren heden ontkomen; Maar God dank, het is zo vergaan: De drie heeft hij het leven genomen En de vierde is tot genade gekomen; Die heeft hij het leven gelaten 4540 En zijn kwade gemoed vergeven Omdat hij hem genade bad; Anders had hij hem op die plaats Met zijn metgezellen het lijf genomen. Ziet heer, de paarden waar ze komen; 4545 Noch zijn ze alle geverfd rood Met het bloed, die daar dood Liggen geslagen door onze heer!’ Toen worden ze allen zeer verheugd. Zei waren blijde om de jonkvrouw 4550 Dat ze aldus van haar ellende Was ontgaan en teruggekomen. De jonkvrouw oom heeft genomen De heer Walewein en zei: ‘Heer God moet u belonen alle eer 4555 Dat ge mijn nicht hebt behouden Haar leven: het wordt u nog vergolden Als ge hier wilde blijven.’ Toen sprak Walewein die koene En zei: ‘Heer, God weet 4560 Haar verdriet dat is me leed. [134] Ik wilde dat ik het niet had moeten gedogen En dat ze voor mijn ogen Die slagen niet had ontvangen. Maar, God dank, het is zo vergaan: 4565 Die het haar deed, het berouwt hem En hij bad genade de jonkvrouw Vriendelijk van zijn misdaden. Ik hoop, hij heeft van God genade: Want toen hij voelde zijn wonden 4570 Toen berouwden hem zijn zonden Allen die hij ooit deed. Zijn paard en zijn metgezellen mede Nee wil ik achterlaten niet: Ik heb ze meegebracht. Nu beziet: 4575 Ik geef ze graag de jonkvrouw Voor haar pijn en voor haar ellende Indien dat ze het wil ontvangen. Had ik betere winst gehad Ik gaf het haar graag, in Gods naam.’ 4580 De jonkvrouw zei: ‘Het is me aangenaam Van u, ridder God onze heer Beloont u alle goed en alle eer Die ge me heden hebt gedaan.’ Drie knapen hebben die paarden ontvangen 4585 En gingen ze leidden op de stal. De blijdschap die was niet klein Die ze hadden om die jonkvrouw. Ze vergaten alle rouw En zijn gekomen met dezer taal 4590 En brachten Walewein in de zaal En de jonkvrouw nevens zijn zijde. Door haar komst waren ze blijde. Men deed Walewein dat hij begeerde. Twee knapen knielden op de aarde 4595 De heer Walewein van voren En deden hem af kousen en sporen [135] En namen hem af zijn zwaard En ontwapende ter vaart De heer Walewein, dat is zeker. 4600 En toen hij geheel ontwapend was De jonkvrouw oom was goed beraden: Een paar kleren met nieuwe naden Bracht men gelijk van de kleermaker; Daar kleedde Walewein mede: 4605 Onderrok en overhemd zo deed hij aan Dat rijk was, naar mijn gedachte. Aldus heeft hij hem eerst ontvangen. Men gaf water en ging wassen Met blijde geest in de zaal. 4610 Men bedekte die tafels goed Met schotels en met dure spijzen. Walewein, de voortreffelijke ridder Liet men zitten en de jonkvrouw Die hij verloste uit alle ellende 4615 In het allermooiste: hij was het wel waard. En de jonkvrouw oom kwam haastig En ging zitten nevens zijn zijde. De heren waren alle blijde Alzo ze met recht wezen mochten. 4620 De knapen kwamen en brachten De spijs en bedienden wel met eren Voor Walewein en voor de andere heren. Diegene die de schotels zetten Ik denk, ze draalden niet lang met 4625 Het vernieuwen van de spijzen. Men bediende daar wel op elke manier. Overvloed van wijn zo was daar Rood en wit, fris en helder; Dus dronken ze allen die het begeren 4630 En die daar te hof waren. Toen ze van de spijs hadden genoeg Hadden gegeten en genoeg [136] Heeft men het tafellaken weggenomen. Men haastte ermee, naar mijn verstaan 4635 Om Waleweinՠs wil dat hij zou Zich uitrusten gaan en gaan slapen Die hem die dag zeer uitputte. Maar ik denk dat hij weinig sliep: Hij had veel meer verlangen 4640 Elders te zijn daar hem leed Wel mocht geschieden, zonder twijfel. En toen men af had gedaan Toen ging men de bedden bereiden. ‘Mooie jonkvrouw we moeten scheiden ‘ 4645 Sprak Walewein ‘Ik en gij.’ Die jonkvrouw antwoordde: ‘Waarom Heer ridder, wil ge van ons scheiden? Het was grote schande voor ons beiden En mij helemaal meer. 4650 Ge gaat helemaal nergens, bij onze heer Van deze nacht, het zal eerst dagen. En rust u van de grote slagen Die ge heden hebt ontvangen.’ Daar Walewein antwoordde gelijk: 4655 ‘Ik bleef hier niet om geen groot goed Die me de hele wereld gaf. Ik vertoef deze dag niet: Ten dode ridder, die ik verliet Daar moet ik steeds terug keren. 4660 Ik zeg het al deze heren: Ik moest beloven op mijn trouw - Het hoorde uw nicht, de jonkvrouw - Dat ik hem helpen zou ter aarde. Ik zal ook doen dat hij begeerde 4665 Of ik loochen hem mijn trouw. Ik was gebleven met de jonkvrouw En met u, als er niet was deze zaak.’ Toen waren ze allen ongemakkelijk [137] Om Walewein dat hij zo gauw 4670 Van hen lieden scheiden zou: Dat was de rouw die hem deert. De jonkvrouw oom zei zijn paard Bereiden: hij wilde met hem gaan En allen die binnen het hof waren 4675 Mijnheer Walewein begeleiden. Die heer zei: ‘We zullen niet scheiden Alzo helpt me God, ik en gij! Ge zal morgen met mij Terug keren ter jonkvrouw: 4680 Dus bid ik u met goede trouw. En dan eer we zullen scheiden Zullen wij de jonkvrouw begeleiden Naar haar vader die met grote rouw Is bevangen, zeker: 4685 Hij wordt dan zeer verheugd.’ Daar Walewein zei volstrekt niet: ‘Met u zo ga ik niet! Naar de dode ridder die ik verliet Zal ik alleen weerkeren. 4690 Wees vergenoegd met deze heer En van het verheugen de jonkvrouw Die bevangen is met grote rouw: Dat is het beste dat ge doen kan. Ik bid u heer, door uw deugd 4695 Laat mijn wapens bereiden! Het is tijd dat ik heen ga: Ik mag hier niet langer wachten.’ Twee knapen gingen hem bereiden Zijn wapens en deden ze hem aan. 4700 Een andere knaap naar mijn gedachte Haalde hem Gringolet voort. En toen die heer dat hoort Dat hij beslist gaan wilde Liet hij van zilver en van goud [138] 4705 Een pakpaard snel bereiden En zei: Ԅeze moet ge met u leiden; En 2 knapen op 2 paarden Die zullen nevens uw zijde Gaan, en die geef ik u, heer 4710 Omdat ge mijn nicht deze eer Op deze dag hebt gedaan.’ Daar Walewein zei: ‘Nu laat wezen: Uw goed nee begeer ik niet. Maar de jonkvrouw die ge hier ziet 4715 Geef het haar, ik weet u dank. Mijn talmen is hier al te lang. Al dit goed moet ik weigeren. Maar weet ge wat ik graag nam? Een schild: die mijne was doorstoken. 4720 Daar ik de jonkvrouw zou wreken Stak hem me door een felle ridder; Nee maar ik wraakte mezelf goed Op hem en brak mijn schacht in stukken. Geef me dit: ik wil niets meer 4725 Van u en dus weet ik u dank.’ Een schacht sterk en lang En een schild gaf men hem toen Geverfd met goud en met azuur: Die heeft daar Walewein ontvangen. 4730 De jonkvrouw is opgestaan En kwam naar Walewein terstond En kuste hem op zijn mond Voor haar oom en voor haar verwanten Daar ze allen toe zagen; 4735 Daarom zo liet ze het niet; En zei: ‘Heer, zwaar verdriet Zo moet ik lijden om dit scheiden. Die machtige God moet u begeleiden Als ge niet langer hier wil wezen!’ 4740 Daar Walewein antwoordde met deze [139] En zei:’Nee drijf geen rouw! Al ga ik weg, mooie jonkvrouw Ik hoop, ik zal nog terugkeren. Wees in uw schik met de heren. 4745 Uw ridder wil ik altijd wezen.’ Daar Walewein hij zat met deze Op Gringolet, zijn goede paard En nam verlof aan zijn waard En aan alle heren in de zaal. 4750 Ze antwoordden allemaal Die droevig waren om dat scheiden; Ze zeiden: ԇod moet u begeleiden Waarheen zo ge henen gaat!’ Daar Walewein sloeg met sporen het paard 4755 En reed sneller weg dan de telgang. Ter poort uit en over het veld Reed hij weg zo snel hij kon Twee mijlen: voor middernacht Kwam hij de dode alzo dichtbij 4760 Dat hij helder bij hem zag branden Toortsen en veel stallichten En hij hoorde zingen met luide keel Kyrie eleyson menigvuldig. Daar Walewein, die ridder bout 4765 Toen hij dat hoorde reed hij daar Dapper, zonder gevaar Omdat hij het beter wilde bezien. En dat nee kon hem niet geschieden: Dat mooie licht, dat hij veel zag 4770 En die daar zongen met de keel Verloor hij, hij wist niet waar: Er mag geen mens komen daar Die lijf heeft, weet dat wel Daar God zelf wonderen doet 4775 Te aanschouwen zijn verholenheid. Dus kwam Walewein ter plaatse [140] Daar hij de dode ridder vond Voor hem liggen in dat zand. Hij hoorde daar nog klein nog groot 4780 Nog schepsels die God gebood Uitgezonderd de doden die hij liet Liggen toen hij daar vandaan scheidde: Alzo heeft hij hem gevonden daar. Toen steeg hij af en ging dichterbij 4785 De dode en bond zijn paard Aan zijn schacht en nam zijn zwaard En met krijt maakte om hem een cirkel in het zand Dat hem nee geen Gods vijand Niet mocht naderen om te deren 4790 Nog voor de aardigheid nog voor scherts: Daarom deed hij naar zijn inzicht. En toen hij het aldus had gedaan Zat hij neer met haast. Op zijn schoot legde hij zijn zwaard 4795 Openlijk getrokken uit de schede. Pater noster en zijn geloofsbelijdenis Zei hij vaak over de ziel En beval het Sint Michael Omdat hij hem moest beschermen. |
|
4800 Dus sat Walewein ter stede Biden doden dien hi wacht Tote bider middernacht. Lettel daer voren of daer naer Doe so hordi groot mesbaer 4805 Herde dicke ende herde vele: Hi hoorde crijschen metter kele Bi wilen ende metten tanden Ende daer toe groot gheslach van handen. Die gone riep: ‘ic bem verloren! 4810 Die ure dat ic was gheboren Soe moet zijn vermaledijt! Moeder, waerwaert dat ghi zijt [141] Dat ghi mi droecht, dies hebt ondanc! Ende ghi mi hadt in jou bedwanc 4815 Dat ghi mi helt, ic bems onvro Ghine adt mi gheleert also Dat ic dueghet adde verstaen: So waric der pine ontgaen Die ic moet doghen emmermere. 4820 Ende ghi mede, vader, here Jou ghebeente moete quellen Indie pine vander hellen! Bi u [quam] ic in deser noot: Ghine achtet noit clene no groot. 4825 Wat quaetheden dat ic dede. Ghine starket mi daer mede Ende loecht daer omme ende waert blide. Haddi mine lede ende mine zide So te blouwen ende ghesleghen. 4830 Dat ic stille adde gheleghen Ic hadde der quaetheit onboren Die ic sider ende tevoren Jeghen Gode hebbe ghewracht. Hier in hebdi mi, vader, bracht 4835 Indeser noot, in deser pine Daer mi langhe in staet te sine Ewelike sonder keren!’; - Vant jou kinder wel leren Ghi rike liede ende ghi wise!. 4840 Hen sal u niemene mesprisen; Dies zijt seker ende vroet: Sijt dat jou kint bi u mesdoet Die boec wijst ons ende seit: Die mesdaet wert up u gheleit. 4845 Wachtets u, so doedi wale!- Doe horde Walewein dese tale Vanden gonen die hem mesliet So zere ende mettien hi ziet [142] Waer hem tvier scoot uter kele. 4850 Doe sach hi comen duvele vele Bede met crauwelen ende met haken Ende vaste anden gone traken Ende an zinen gheselle die daer lach Dien Walewein uptien dach 4855 Hare beder lijf adde ghenomen. Nu zijn si tote hem beden comen Die gonder dreven groot mesbaer Ende seiden: ‘ghi hebt ons menich jaer Ghedient: ghi zullets loon ontfaen!’ 4860 Si ghincse steken ende slaen Ende daden hem pine herde vele. Elc toghede daer van zinen spele Ende ghingher mede tsollen alle Also men doet met enen balle 4865 Ende daden hem wel groot verdriet. Walewein vervarde hem, als hijt ziet Dat si hem naerre mochten comen. Mettien heifti tswaert ghenomen Tusschen appel ende hilte wel 4870 Ende seide: ‘ghi zijt den tween so fel: Waerdi also te mi waert comen Ghinct mi te scaden ofte vromen Ic soude weten wat ghi begaert! Of ic leendere enen mijn zwaert: 4875 Hi souds ghevoelen dit naeste jaer! Nochtan blivedi mi liever daer Danne ghi mi naerre comt, entrouwen!’; Hi beval hem Gode ende onser vrouwen Ende hi seindem metten zwaerde: 4880 Die duvele vloen hare vaerde Noort oost ende dreven groot ghescal; Die twe solletsi als enen bal Daer si omme waren comen. Ende der Walewein hevet vernomen [143] 4885 Den dach die uten hemele spranc; Hi seide: ԏnse here hebs [danc] Dat ic mijn leven hebbe ontdraghen!’; Hine wilde daer niet langher daghen. Den doden leidi up zijn paert 4890 Ende hi reet wech metter vaert Al daer hi ene capelle sach an tsant: Daer beti neder altehant Ende droucher binnen zinen gheselle. Doe clopter der Walewein ene belle 4895 Daer soe hinc: een pape es comen Ende hevet Waleweine vernomen Ende vraechde hem wat hi begaerde. Ԍaet ons helpe[n] ter aerde Desen doden: hets wel ghedaen. 4900 Ende vant ons messe singhen saen.’; ‘Wie sal mi dienen?’ dat salic wesen ‘; Sprac Walewein ԩc can wel lesen; Dies ne bem ic niet an dole: Ic ghinc ‘daer ter scole 4905 In mine kintscheit.’Dat was waer. Die pape gheerwede hem daer Ende [sanc] messe over die ziele Ende bevalse Sinte Michiele. Doe ghinc Walewein metten zwaerde 4910 Ende maecte enen pit in daerde Ende dede zine hovescheit Daer hi den doden rudder in leit Ende seide: Ԉier quitic mine trouwe. Ic bidde Gode ende onser vrouwe 4915 Dat soe jou ziele moete bewaren!’; Doe sat hi up al sonder sparen Ende voer soekende die joncfrouwe Die hi ghelovede up zine trouwe Den coninc te bringhene die hem tswaert 4920 Gaf, dat menigher marc was waert: [144] ‘Want hijt mi hoofschelike draghen liet Als ic van zinen hove sciet. Hi dede mi grote hovescheit. Jane dadic dan grote dorp[er]heit 4925 Soudict hem onvergouden laten? Neen ic niet bi caritaten! Al soudicker om dolen7- jaer Ic sal noch gheraken daer Die coninc seide dat soe si 4930 Inden casteel van Endi Die hi minnet also zere.’; Dus voer Walewein die here Den wech vor [h]em met ghenende: Menich foreest ende menich ellende 4935 Reet hi duere ende menighe woestine Daer hi doghede grote pine Meer dan ic ghesecghen mach. Daer na quam hi up enen dach Daer hi ene riviere vant 4940 Ende sach over an tander lant Enen casteel die scone stoet. Doe peinsdi in zinen moet: ‘Tote daer salic neven dese riviere Varen.’Maer haddi hare maniere 4945 Ghekent, hi hadde bet of ghereden: Soe was van herde fellen seden! Al was twater boven claer - Dat segghic jou al over waer - Het was onder herde fel. 4950 Dat suldi ooc noch heden wel Hore[n] een deel van haren zeden. Als hi aldus adde ghereden Walewein ene goede wile Om de mate van ere mile 4955 So es die edel rudder comen Daer hi vor hem hevet vernomen [145] ne brugghe ligghende dwers Der riviere. Hen was noit scers Ghesmet van ysere no van stale 4960 Also scarp - dat weet ic wale- Alse die brugghe was upden cant Die deer Walewein vor hem vant: Dies haddi int herte rouwe. Hi sprac: ‘Maria, scone vrouwe 4965 Es dit die brugghe daer men vaert Over? Ic wane wel, mijn paert Hevet liever tswemmen na minen waen Dant dese brugghe soude over gaen: Hen mochte niemen daer over bringhe.’ 4970 Doe beti of mettesen dinghen Ende vergorde vaste zijn part Ende ghereedde hem ter vaert Over die riviere te varne. Ic rieds hem bed tonbarne: 4975 So soudi ooc, ware hi vroet! Walewein bepeinsdem daer hi stoet: ‘Dese riviere es mi oncont: Ic wille ooc tinten naden gront Of mer over mochte [riden]’ 4980 Doene wildijs hem niet vermiden: Hi hevet in zine hant ghenomen Sinen scacht ende es comen Tote up der rivieren cant. Daer tinte hi neder alte hant. 4985 Metten scachte om den gront Die hem teerst was oncont. Hi mochte cume een wort spreken So sach hi zinen scacht ontsteken: Waer so hem twater yet ghenaect. 4990 So verbernt hi ende verblaect Algader tere couder cole. Doe was deer Walewein in dole [146] Ende seide: ‘Here, hoe mach dit wesen? In horde noit singhen no lesen 4995 Van zulken wondere als ic zie Hier vor mi; dat dinke mie! Ic sal vander rivieren tpaert Leden: al ghinc ic achter waert Ic wane, ic soude mine scene steken; 5000 Ende viel ic upwaert, ic soude breken Mine nese, dat dinke mi hier. Dit water bernt als een vier Entie brugghe diere leghet dwers Dinct mi scarper danne een scers. 5005 Dies bem ic drouve in minen moedt: Ic waent mijn ongheval al doedt. Wet God, ic moet weder keren Onghearent met onneren Enties nemach ic niet ghenesen. 5010 Here God, wat sal mijns ghewesen?’; - Sprac Walewein- ‘Ave Marie! Eist elfs ghedrochte of toverie Dat ic zie ende dat mi dwelt?’; Ende als die blaexeme was ghevelt 5015 Vor hem in die riviere, daer Tere ander stede, daert water claer Was, es deer Walewein comen Ende hevet sinen scacht ghenomen; Hi seide: 'ic sal al over al 5020 Vanden proeven mijn gheval: Al es twater gonder fel Dit es tghewat, wanic wel. Ic saelt weten, moetic leven.’; Hi hevet [sinen] scacht verheven: 5025 Daer hi twater sach so claer Daer stac hi metten scachte naer. Eer hi den watre conste ghenaken Sach hi den scacht ten ende blaken [147] Ende verbernde metter vaert 5030 Tote over de medewaert. Dies hi verdrouvet zere Ende seide: ‘God, wel lieve here Bi wat saken mach dit wesen? Ic ne hadde niet ghelooft van desen 5035 Te voren; nu moetict over waer Houden: dies es mi therte zwaer. Ic bidde den riken God ghenaden Ic sie wel dat mine mesdaden Sijn groot; dat mach ic merken wel. 5040 Dit water dinct mi zijn so fel Inne can hem niewer ghenaken Hen wille mi bernen ende blaken! Entie brugghe diere leghet dwers Soe es scarper dan ᩡ scers 5045 Daer ic over varen soude. Die mi gave ᣡ marc van goude Sone soudic niet durren bestaen Dat ic daer over zoude gaen Teser brugghe: ic ware verloren; 5050 Dat weet ic sekerlike tevoren. Nochtan waric mi liever doot: Mijn lachter zoude zijn te groot Ende ic ne durste nemmermere Comen vor Arture minen here 5055 Eist dat hi van minen verneye Weet; ende caent ooc mijn here Keye Ghevreesschen so ware mijn lachter mere! Ghenaden, God, wel lieve here Waer omme hebdi mi dus ondaen?’ 5060 Mettien sach hi vorem staen Ene linde, ne bore verre. Walewein die droeve ende erre Was, sat up zijn paerd Ende hi reet ter linden waert [148] 5065Al drivende wel groot mesbaer. Bindesen wert gont water claer In die riviere, alst ware gout. Walewein die menichfout Mesbaerde nam des waters goom 5070 Ende seide: ‘Bi Gode, het was een droom Dat mi quam in minen moet! Twater es reyne ende goet: Het loopt hier vor mi so clare. Bedi werdic wel gheware 5075 Het was een droom, wetic wel.’; Deer Walewein, die rudder snel Die reet upter riviere cant Die met zinen voeten vant Twater ende bescoudde hem zere: 5080 Die blaexeme scoot also soe ere Hadde ghedaen neven den scacht! Ende Gringolet trac bet acht: Waersi also staende bleven Si adden bede verloren tleven 5085 Ende hadden verberndt altemale Sonder enighe wedertale. Dies zijt seker ende vroet! Walewein was drouve in zinen moet Als hi met rechte wel wesen mochte. 5090 Hi was in menighen ghedochte; Hi seide: ‘al drivic groot mesbaer Ic ne hebbe te bet niet 1- haer: Ic salden rouwe laten varen.’ Doe reet hi wech al sonder sparen 5095 Tote hi quam der linden bi Der Walewein, die rudder vri: Die bezach hi wel an elke side. Die telghe die waren wide Gheleet ende wel ondaen. |
4800 Dus zat Walewein ter plaatse Bij de doden die hij bewaakt Tot bij middernacht. Kort daarvoor of daarna Toen zo hoorde hij groot misbaar 4805 Erg vaak en erg veel: Hij hoorde krijsen met de keel Soms en met de tanden En daartoe groot geklap van handen. Diegene riep: ‘Ik ben verloren! 4810 Dat uur dat ik was geboren Zo moet zijn vervloekt! Moeder, waarheen dat ge bent [141] Dat ge me droeg, vervloekt mag je zijn! En ge me had in uw macht 4815 Dat ge me opvoedde, ik betreur het zeer Ge hebt me geleerd alzo Dat ik deugd had verstaan: Dan was ik van de pijn ontkomen Die ik moet gedogen immermeer. 4820 En gij mede, vader, heer Uw gebeente moet kwellen In de pijn van de hel! Door u kwam ik in deze nood: Ge achtte het nooit klein nog groot. 4825 Wat kwaadheden dat ik deed. Ge versterkte me daarmee En lachte daarom en werd blijde. Had ge mijn leden en mijn zijde Zo te slaan en af te ranselen. 4830 Dat ik stil had gelegen Ik had de kwaadheid nagelaten Die ik sindsdien en tevoren Tegen God heb gemaakt. Hierin heb je mij, vader, gebracht 4835 In deze nood, in deze ellende Daar me lang in staat te zijn Eeuwig zonder keren!’ - Laat uw kinderen goed leren Gij machtige lieden en gij wijze! 4840 Het zal u niemand misprijzen; Dus wees zeker en bekend: Sinds dat uw kind bij u misdoet Het boek wijst ons en zegt: Die misdaad wordt op u gelegd. 4845 Behoed u, dan doe je goed! - Toen hoorde Walewein deze taal Van diegene die hem misdroeg Zo zeer en meteen ziet hij [142] Waar hem het vuur uit de keel schoot. 4850 Toen zag hij vele duivels komen Beide met vleeshaken en met haken En hevig aan diegene trokken En aan zijn metgezel die daar lag Die Walewein op die dag 4855 Hun beider lijf had genomen. Nu zijn ze tot hen hen beiden gekomen Die ginds dreven groot misbaar En zeiden: ‘Ge hebt ons menig jaar Gediend: ge zal het loon ontvangen!’ 4860 Ze gingen hem steken en slaan En deden hen zeer veel pijn. Elk toonde daar van zijn spel En gingen er mee heen en weer gooien alle Alzo men doet met een bal 4865 En deden hem wel groot verdriet. Walewein werd bang, als hij het ziet Dat ze dichterbij mochten komen. Meteen heeft hij het zwaard genomen Tussen appel en handvat goed 4870 En zei: ‘Gij bent u twee zo fel: Was ge alzo tot mij waart gekomen Ging het me te schaden of tot voordeel Ik zou weten wat ge begeert! Of ik zou hem met mijn zwaard kennis laten maken: 4875 Hij zou het voelen dit volgende jaar! Nochtans bleef ik liever daar Dan dat ge me dichter nadert, waarlijk!’ Hij beval hem God en onze vrouwe En hij zegende hem met het zwaard: 4880 Die duivels vlogen hun weg Noordoost en dreven groot lawaai; (plaats van de hel) Die twee heen en weer als een bal Daar ze om waren komen. En daar Walewein heeft vernomen [143] 4885 De dag die uit de hemel ontsprong; Hij zei: ԏnze heer heeft dank Dat ik het er goed heb afgebracht!’ Hij nee wilde daar niet langer talmen. De dode legde hij op zijn paard 4890 En hij reed weg met een vaart Al daar hij een kapel zag op het zand: Daar steeg hij af onmiddellijk En droeg er binnen zijn gezel. Toen luidde daar Walewein een bel 4895 Daar het hing: een paap is gekomen En heeft Walewein vernomen En vroeg hem wat hij begeerde. Ԍaat ons helpen ter aarde Deze dode: het is goed gedaan. 4900 En laat ons missen zingen gelijk.’ ‘Wie zal me bedienen?’ ‘Dat zal ik wezen.’ Sprak Walewein ‘Ik kan goed lezen; Dus nee ben ik niet in onzekerheid: Ik ging zeven jaar ter school 4905 In mijn jeugd. Dat was waar. Die paap kleedde zich daar En zong missen over de ziel En beval ze Sint Michael. Toen ging Walewein met het zwaard 4910 En maakte een put in daar En deed zijn hoffelijkheid Daar hij de dode ridder in legt En zei: Ԉiermee kom ik mijn belofte na. Ik bid God en onze vrouwe 4915 Dat ze uw ziel moet bewaren!’ Toen zat hij op al zonder sparen En voer zoeken de jonkvrouw Die hij beloofde op zijn trouw De koning te brengen die hem het zwaard 4920 Gaf, dat menige mark was waard: [144] ‘Want hij het me hoffelijk dragen liet Toen ik van zijn hof scheidde. Hij deed me grote hoffelijkheid. Ja, nee deed ik dan grote gemeenheid 4925 Zou ik het hem onvergolden laten? Neen ik niet met ware Christelijke liefde! Al zou ik er om dolen 7 jaar Ik zal nog raken daar Die koning zei dat ze is 4930 In het kasteel van Indië Die hij bemint alzo zeer.’ Dus voer Walewein die heer De weg voor hem onverschrokken: Menig bos en menige ellende 4935 Reed hij door en menige woestijn Daar hij gedoogde grote pijn Meer dan ik zeggen mag. Daarna kwam hij op een dag Daar hij een rivier vond 4940 En keek erover naar het andere land Een kasteel dat mooi stond. Toen peinsde hij in zijn gemoed: ‘Tot daar zal ik nevens deze rivier Gaan.’ Maar had hij hun gewoontes 4945 Gekend, hij was beter daar vandaan gegaan: Het was van zeer felle gewoontes! Al was het water boven helder - Dat zeg ik u al voor waar- Het was onder zeer fel. 4950 Dat zal ge ook noch heden wel Horen een deel van haar zeden. Toen hij aldus had gereden Walewein enige tijd Ongeveer zolang men een mijl rijdt 4955 Zo is die edele ridder gekomen Daar hij voor hem heeft vernomen [145] Een brug liggen dwars door De rivier. Het was ooit scherp Gesmeed van ijzer nog van staal 4960 Alzo scherp - dat weet ik wel- Als de brug was op de kant Die daar Walewein voor hem vond: Dus had hij in het hart rouw. Hij sprak: ‘Maria, mooie vrouwe 4965 Is dit de brug daar men gaat Over? Ik denk wel, mijn paard Gaat liever te zwemmen naar mijn mening Dan het deze brug zou over gaan: Het mocht niemand daar over brengen.’ 4970 Toen steeg hij af met deze dingen En omgordde stevig zijn paard En bereidde hem haastig Over de rivier te gaan. Ik raad hem aan beter te ontberen: 4975 Dat zou hij ook, was hij verstandig! Walewein bepeinsde hem daar hij stond: ‘Deze rivier is me onbekend: Ik wil ook peilen naar de grond Of men er over mocht komen.’ 4980 Toen wilde hij zich niet vermijden: Hij heeft in zijn hand genomen Zijn schacht en is gekomen Tot op de rivierkant. Daar peilde hij onmiddellijk. 4985 Met de schacht om de grond Die hem ten eerste was onbekend. Hij kon nauwelijks een woord spreken Zo zag hij zijn schacht ontsteken: Waar ze het water iets aanraakte. 4990 Dan verbrandt het en verzengt Allemaal tot koude kolen. Toen was daar Walewein in onzekerheid [146] En zei: ‘Heer, hoe mag dit wezen? Ik hoorde nooit zingen nog lezen 4995 Van zulk wonder zoals ik zie Hier voor me; dat lijkt me! Ik zal van de rivier het paard Leiden: al ging ik achteruit Ik waan, ik zou mijn schenen steken; 5000 En viel ik vooruit, ik zou breken Mijn neus, dat lijkt me hier. Dit water brandt als een vuur En de brug die er ligt dwars Lijkt me scherper dan een schaar. 5005 Dus ben ik droevig in mijn gemoed: Ik waan het mijn ongeluk al doet. Mag God het weten, ik moet terug keren Onverrichterzake met oneer En hiervan nee mag ik niet genezen. 5010 Heer God, wat zal van mij worden?’ - Sprak Walewein- ‘Ave Maria! Is het elf gedrocht of toverij Dat ik zie en dat me verwart?’ En toen die vuurvlam was gedoofd 5015 Voor hem in die rivier, daar Op een andere plaats, daar het water helder Was, is daar Walewein gekomen En heeft zijn schacht genomen; Hij zei: 'Ik zal al overal 5020 Beproeven gaan mijn geluk: Al is het water ginds fel Dit is de doorwaadbare plaats, denk ik wel. Ik zal het weten, als ik mag blijven leven.’ Hij heeft zijn schacht verheven: 5025 Daar hij het water zag zo helder Daar stak hij met de schacht naar. Eer hij het water kon naderen Zag hij de schacht gloeiend worden [147] En verbrandde met een vaart 5030 Tot over het midden. Dus hij bedroefde zeer En zei:’God, wel lieve heer Bij welke zaak mag dit wezen? Ik nee had hiervan niet geloofd 5035 Tevoren; nu moet ik het voor waar Houden: dus is me het hart zwaar. Ik bid de machtige God genade Ik zie wel dat mijn misdaden Zijn groot; dat mag ik merken wel. 5040 Dit water lijkt me te zijn zo fel Ik kan het nergens aanraken Het wil me branden en verzengen! En de brug die er ligt dwars Het is scherper dan een schaar 5045 Daar ik over gaan zou. Die me gaf honderd gouden marken Dat zou ik niet durven te doen Dat ik daar over zoude gaan Te deze brug: ik was verloren; 5050 Dat weet ik zeker tevoren. Nochtans was ik liever dood: Mijn schande zou zijn te groot En ik nee durfde nimmermeer Komen voor Artur mijn heer 5055 Is het dat hij van mijn onheil Weet; en kan het ook mijnheer Keye Te weten komen dan was mijn schande groter! Genade, God, wel lieve heer Waarom heb je me in het ongeluk gestort?’ 5060 Meteen zag hij voor hem staan Een linde, dichtbij. Walewein die droevig en wanhopig Was, sprong op zijn paard En hij reed ter linde waart [148] 5065 Al drijvende wel veel weeklagen. Binnen deze werd ginds water helder In de rivier, alsof het was goud. Walewein die menigvuldig Weeklaagde nam het water waar 5070 En zei: ‘Bij God, het was een droom Dat me kwam in mijn gemoed! Het water is rein en goed: Het loopt hier voor mij zo helder. Daarom werd ik wel gewaar 5075 Het was een droom, weet ik wel.’ Daar Walewein, die ridder snel Die reed op de rivier kant Die met zijn voeten vond Het water en behoedde hem zeer: 5080 Die vuurvlam schoot alzo zo eerder Had gedaan nevens de schacht! En Gringolet lette beter op: Was ze alzo staan gebleven Ze hadden beide het leven verloren 5085 En waren helemaal verbrand Zonder twijfel. Dat is zeker en bekend! Walewein was droevig in zijn gemoed Zoals hij met recht wel wezen mocht. 5090 Hij was in velerlei gedachten; Hij zei: ‘Al maak ik veel weeklachten Ik nee heb het veel beter niet 1 haar: Ik zal de rouw laten varen.’ Toen reed hij direct weg 5095 Tot hij nabij de linde kwam Daar Walewein, die edele ridder: Die bezag hij wel aan elke kant. De twijgen die waren breed Vertakt en goed uitgespreid. |
|
5100 Si hadden een scone plein bevaen. [149] Men mochter vele segghen of! Die linde stont in een vrijthof Met enen mure al omme belopen. Doe begonste Walewein hopen 5105 Dat hi soude vreesschen sciere Bi wat saken die riviere Also bernde ende hare mes[liet]. Dus reet hi vort ende ziet Een portkijn ant hof ondaen 5110 Ende binne den mure sach hi staen Scone crude menighertiere Die roken vanden egglentiere: Daer rooc soe niet ghebose! Ooc stont daer menighe scone rose 5115 Acoleyen ende violetten Lelien die gherne smetten Dier stont daer een groot deel. Dus quam Walewein in dat prayeel Dat niet scoonre mochte wesen 5120 Daer beette hi neder mettesen Ende moeste herberghen daer: Hine was in ᶩjᠭilen naer Ghene herberghe die hem mochte vromen Of [te] ghenaden mochte comen 5125 Hine adde gheweist over die riviere Die berrent altoos ghelijc den viere: Daer mochti qualike over comen. Mettien heifti trensoen ghenomen Dat hem tiser bleef in de hant 5130 Daer hi Ghringoletten an bant: Hi wranct vor hem in die aerde. Walewein sprac te sinen paerde: ‘Gringolet, ghi moet hier staen Een stic, dan zuldi weder gaen 5135 In dit prayeel, in dit vrijthof. Ic sal u steken den breidel of. [150] Ghi zijt hier herde wel gheraect.’ Nochtoe ne weet hi, wat hi maect: Hem vaecte so dat hi uptie aerde 5140 Wel na viel, die onvervaerde. Die rouwe vullede hem den moet: Sijt mi quaet of zijt mi goet Des slaeps ne staet mi niet tonberne! Drouve herte die slaept gherne. 5145 Ic waent mijn ongheval al doet.’; Hi souds onberen, wari vroet Ende wisti watter hem of comen soude. Sine scilt die met goude Was ghevarwet heifti ghenomen: 5150 Onder die linde es hi comen Ende wierpene indat groene gras Daer menighe scone bloeme was; Hi leider thovet in ende wert zaen Met enen soeten slape bevaen. 5155 Daer sliep hi ene corte wile: Men mochte niet ene alve mile Gaen; binnen dien es comen Die vos Roges ende heift vernomen Waleweine in zijn vrijthof 5160 Daer hi here ende voghet of Hadde ghezijn menighen dach. Ende als hi Waleweine versach - Nu moghedi horen wat hi dede: Al lise so quam hi ter stede 5165 Daer Walewein lach mettesen dinghen Ende stal hem tswaert metten tween ringhen Dat hi drouch an zine side. Wist Walewein, hi waers onblide Ende hi hads hem wel ghewacht te voren 5170 Dat hi zijn zwaert niene adde verloren; Maer nu eist also vergaen: Het es verloren, het es ghedaen. [151] Die vos bestedet ende es comen Ende hevet Waleweins paert ghenomen 5175 Ende ledet buter porten schiere Neffens den mure in ene duwiere. Daer liet hijt allene staen Ende quam te Waleweyne ghegaen Die van slapene wert onblide. 5180 Die vos ghinc neven zire zide Sinen halsberch trecken ende scoren Ende maecte veinstren ende doren Ende ghinc maelgen lesen uut So dat men die siden entie huut 5185 Mochte scouwen dor die maelgen Meer dan Ḹᠳonder faelgen. Nochtoe nontspranc Walewein niet. Dit es die vos die wel versiet Onder Waleweins hovet den scilt van goude: 5190 Daer an vinc hi alse die boude Ende ghinckene houwen na minen wane In herde menighen clenen spane. Nu hevet hi Walewein metter vaert Gherovet bede scilt ende zwaert; 5195 Ende sine wapine zijn onghereet Daer hi dicken wel ghecleet Mede was, in menigher stede Ende ghescuerd al omme mede; Ooc heifti hem ontleet zijn paert. 5200 Deer Walewein ontspranc ter vaert: Hi sach bi hem sitten gont dier Ende seide: ‘Brochte jou die duvel hier?’; Als hijt sach, began hi beven Met allen leden ende heift verheven 5205 Die vuust, daer hine mede slouch Ende gherochtene int ghevouch Boven der scoudren inde necke Dat hi zine lede begonste strecken: [152] So wel gherochtine metter vust! 5210 Die vos viel neder metter druust. Ende als deer Walewein versiet Up hem selven - want hem twiet Van zinen wapinen - ende wart vervaert Ende vinc achter zijn zwaert 5215 Ende wanet hebben an zine side Doene vant hijs niet ende wert onblide Als hi te rechte wel wesen mach. Den vos die daer vorem lach Ghegreep hi ende hiltene vaste 5220 Ende seide: ‘Ic wane, van desen gaste Sal die grote duvel wouden: In hebbe een twint niet behouden! Met rechte machic zijn vererret: Mine wapine zijn verwerret 5225 Mijn hal[s]berch ende mijn scilt Dat ics noit een twint behilt; Ic hebbe verloren mijn goede zwaert; Daer toe Gringolette, mijn paert Es mi ontleet, inne weet waer.’ 5230 Nochtoe adde Walewein vaer Dat gont die duvel mochte wesen. Entie vos die sprac mettesen: ‘Edel rudder, laet mi leven! Jou goede zwaert willic jou gheven 5235 Ende u paert es al ghesont.’; Deer Walewein sprac: ‘so maect mi cont Of ghi cont spreken.’ja ic, here. Ghenaden dor uwes selves ere! Ic was in herde dommen rade 5240 Dat ic spiede omme jou scade. Ic saecht wel ant zwaert te voren Dat ics lachter ende toren Soude hebben, bi mire wet. Ende doe waendic, nu wetict bet. [153] 5245 Andie hilte sachic ghescreven Dat jou een coninc adde ghegheven Die gheheten es Amoraen; Ende anden appel saghic staen Wat ruddre diet soude draghen 5250 Hi moeste zijn binnen zinen daghen Die beste die ware onder der sonne. Ondanc hebbe dies u wanconnen! Al hebbic lachter ende toren Twine addics mi ghewacht te voren? 5255 Maer om dat ic jou vant in mijn vrijthof Waendics wel wesen comen of Sonder lachter ende sonder scade. Edel rudder, doet mi ghenade’ - Sprac die vos – ‘Ne doot mi niet.’ 5260 Ende als deer Walewein verziet Dat hi ghenaden hebben wilde Doe sprac Walewein, de milde: ԓuldi mi dan, dies ic u vraghe Berechten binnen desen daghe 5265 Of ic jou tlijf hebben late?’; Die vos andworde: ‘Bi caritate Ja ic; dies zijt zonder vaer.’ Doe liet hine levende daer Deer Walewein die noit zijns ghenoot 5270 Ne vant: al hadde een man doot Sinen vader, badi ghenaden Hi vergavem die mesdaden. Also heifti den vos ghedaen. Dus es hi der doot ontgaen. 5275 Nu es die vos verhueghet zere. Doe vraechdem Walewein, die here: ‘Bi wat saken mochdi spreken Ende weit dus vele quader treken? Woondi hier onder dese linde? 5280 Ghi hebt mi brocht in meswinde [154] Ende ghi zijt in eens vos huut Ghecleet ende hebt menschen luut! Oft ware een man, also hebdi sprake! Dit hevet mi ene vremde zake 5285 Als ict horde: hoe macht wesen?’; Entie vos andworde mettesen Ende hi seide: ‘wel lieve here ‘Maer ofte mere Hebbic ghezijn onder dese linde 5290 Ende m[eni]ghen brocht in meswinde Die hem waende rusten hier In mijn praeyeel, in mijn vergier Dat ic selve dede maken. Ende ic segghe jou bi wat saken: 5295 Mijn vader es een edel man Daer grote dueghet leghet an Ende selve bem ic een keytijf Ende moet bliven al mijn lijf In vremden lande ende in meswende: 5300 Dus wonic onder dese lende Allene in dese wilde woestine. Den menighen doe ic grote pine; Want ic hebbe hier ene warande: Alle die gone vanden lande 5305 Sine mochten mi niet ghewinnen Indien datticker ware binnen; Dies mochtic wesen sonder vaer.’; Deer Walewein seide: ‘is dit waer So horic dan wel dat ghi zijt 5310 Mensche. So sect mi - het es tijt: Waerdi noit ghedaen kerstijn Of sidi noch een sarrasijn? Ende in wat lande waerdi gheboren? Jou name sect mi altevoren 5315 Ende wie dat u vader es.’; Die vos seide: ‘Roges [155] Here, so es mine name Oft u wille es ende bequame. Mijn vader heet dies ghelike 5320 Die coninc Roges: van Ysike So es hi coninc ende here. Menich goed man doet hem ere: Hi es van herde hoghen lieden.’; ‘Vrient, so moeti mi bedieden: 5325 Heifti u zelve dus ghescent Ende uut zinen lande ghesent; Of waerdi aldus gheboren?’; Die vos andworde: ‘Hier te voren Here, so wasic ene scone kint 5330 Ende met minen vader zere ghemint Eer mijn vrouwe, mijn moeder staerf Daer mine bliscap omme verdarf. Soe leerde mi riden up een paert; Soe hadde mi lief ende waert 5335 Ende soe leerde mi die slaghe ontfaen Up minen scilt ende weder slaen; Soe leerde mi tafelronde plien Ende daer toe volghen ende vlien Ende hoe ic speren soude breken 5340 Ende rudders uten sadele steken; Soe leerde mi dienen vor joncfrouwen Ende scone met enen zwaerde houwe[n]; Ooc leerde soe mi spelen wel Scaec ende werptafel spel 5345 Ende hoe ic slaen soude enen bal Ende werpen enen steen int dal; Soe leerde mi vlieghen harentare Ghelike ene valke of ‘sporeware Met sinen vlerken pleecht te doene: 5350 Dit can ic wel, her rudder coene! Soe leerde mi int water zwemmen Alse een visch met zinen vennen. [156] Dit can ic al gader wale Ende spreken sesterande tale. 5355 Dies nontsachic mi clene no groot Ghenen man. Doe quam die doot Alst God wilde ende deidse sterven: Dus moestic mire moeder derven Ende bliven in dit meswinde 5360 Ewelike sonder inde Van dien daghe vorwert mere Of mine helpe God onse here.’; ‘Oone eist dan niet bi uwen scouden?’; Ԏeent here; mijn vader dede mi houde[n] 5365 In vremden lande, dies zijt ghewes Die aerdsch here ende coninc es. Binnen desen quamen die baroene Ende rieden hem huwelic te doene: Hi wrochte bi haren rade. 5370 Daer quam ic eerst an dese scade: Si daden hem nemen ene joncfrouwe Die mi heift brocht in desen rouwe; Ende selve heift soet also zwaer. Doe wasic langher dan een jaer 5375 Dat mi mijn vader niene sach. Doe hilt hi hof up enen dach Met een deel van zinen lieden. Doe dedi mi te hove onbieden. Ic quam daer met groter eren: 5380 Mijn vader ende alle dandre heren Waren mire comsten vroo Ende mijn stiefmoeder onthaelde mi so Met groter eren uptien dach Dat icker omme peinsen mach 5385 Hier na over menighe tijt - Dies willic dat ghi seker zijt - Ende sette mi neffens hare zide: Dies was mijn vader herde blide. [157] Dus saten wi met groten spele: 5390 Daer waren liede herde vele. Als die maeltijt was ghedaen Doe souden die heren spelen gaen Sulc spel als si worden te rade. Doe ghinc in hare kemenade 5395 Mijn vrouwe ende mijn vader naer. Als si vergadert waren daer Sprac mijn vrouwe tote minen here: ‘Nu ne ghelovic nemmermere In ghere wijs dat ghi mi mint: |
5100 Ze hadden een mooi vlakte omvangen. [149] Men mocht er veel van zeggen! De linde stond in een vrijthof (omheinde tuin) Met een muur alom belopen. Toen begon Walewein te hopen 5105 Dat hij zou snel te weten komen Door welke zaken die rivier Alzo brandde en te keer ging. Dus reed hij voort en ziet Een poortje aan de hof geopend 5110 En binnen de muur zag hij staan Mooie kruiden menigerhande Die roken van de egelantier: Daar geurde ze niet onaangenaam! Ook stond daar menige mooie roos 5115 Akeleien en violen Lelies die gemakkelijk smetten Van die stond daar een groot deel. Dus kwam Walewein in dat lusthof Dat niet mooier mocht wezen 5120 Daar steeg hij af met deze En moest herbergen daar: Er was op 7 mijlen daarna Geen herberg die hem tot nut mocht zijn Of te pas mocht komen 5125 Had hij geweest over de rivier Die brandt altijd gelijk het vuur: Daar kon hij moeilijk over komen. Meteen heeft hij een stuk van de speer genomen Dat hem het ijzer bleef in de hand 5130 Daar hij Gringolet aan bond: Hij wrong het voor hem in de aarde. Walewein sprak tot zijn paard: ‘Gringolet, ge moet hier staan Een tijdje, dan zal je weer gaan 5135 In dit lusthof, in dit vrijthof. Ik zal u de teugels afdoen [150] Ge bent hier goed terecht gekomen.’ Nochtans nee weet hij, wat hij maakt: Hij had zo’ n slaap zodat hij op de aarde 5140 Bijna viel, die onvervaarde. De rouw vervulde hem het gemoed: ‘Is het me kwaad of is het me goed Ik kan niet nalaten te gaan slapen! Droevig hart dat slaapt gemakkelijk. 5145 Ik waan het mijn ongeluk al doet.’ Hij zou het nalaten was hij verstandig En wist hij wat er hem van komen zou. Zijn schild die met goud Was geverfd heeft hij genomen: 5150 Onder de linde is hij gekomen En wierp hem in het groene gras Daar menige mooie bloem was; Hij legde er het hoofd op en werd gelijk Met een zachte slaap bevangen. 5155 Daar sliep hij een korte tijd: Men mocht niet een halve mijl Gaan; binnen die is gekomen De vos Roges en heeft vernomen Walewein in zijn vrijthof 5160 Daar hij heer en voogd van Was geweest menige dag. En toen hij Walewein zag - Nu kan ge horen wat hij deed; Al zachtjes zo kwam hij ter plaatse 5165 Daar Walewein lag met deze zaken En stal hem het zwaard met de twee ringen Dat hij droeg aan zijn zijde. Wist Walewein, hij was droevig En hij had zich goed gewaakt tevoren 5170 Dat hij zijn zwaard niet had verloren; Maar nu is het alzo vergaan: Het is verloren, het is gedaan. [151] Die vos doet het en is gekomen En heeft Walewein’ s paard genomen 5175 En leidde het snel buiten de poort Naast de muur in een grot. Daar liet hij het alleen staan En kwam tot Walewein gegaan Die van slapen droevig werd. 5180 De vos ging nevens zijn zijde Zijn pantserhemd trekken en scheuren En maakte gaten en erdoor En ging maliën verzamelen Zodat men de huid aan de zijden 5185 Mocht aanschouwen door de malin Meer dan 20 zonder twijfel. Nochtans ontwaakte Walewein niet. Dit is dat de vos goed ziet Onder Waleweinՠs hoofd het gouden schild 5190 Daarna ving hij aan als de dappere En ging het houwen naar mijn mening In erg veel kleine spanen. Nu heeft hij Walewein met een vaart Beroofd van beide schild en zwaard; 5195 En zijn wapens zijn ongeschikt Daar hij vaak goed gekleed Mee was, in menige plaats En gehavend alom mede; Ook heeft hij hem weggeleid zijn paard. 5200 Daar Walewein snel opsprong: Hij zag bij hem zitten ginds dier En zei: ‘Bracht u de duivel hier?’ Toen hij het zag, begon hij te beven Met alle leden en heeft verheven 5205 De vuist, daar hij hem mee sloeg En raakte hem naar mijn zin Boven de schouder in de nek Zodat hij zijn leden begon te strekken: [152] Zo goed raakte hij hem met de vuist! 5210 De vos viel onmiddellijk neer. En toen daar Walewein kijkt Naar zichzelf - want hij twijfelde Van zijn wapen - en werd bang En pakte daarna zijn zwaard 5215 En waande het te hebben aan zijn zijde Toen nee hij het vond werd hij droevig Zoals hij terecht wel wezen mag. De vos die daar voor hem lag Greep hij en hield hem vast 5220 En zei: ‘Ik denk, over deze gast Zal de grote duivel heersen: Ik heb niets niet behouden! Met recht mag ik boos zijn: Mijn wapens zijn gehavend 5225 Mijn maliënkolder en mijn schild Dat ik nooit iets behield; Ik heb verloren mijn goede zwaard; Daartoe Gringolet, mijn paard Is me ontkomen, ik weet niet waar.’ 5230 Nochtans had Walewein vrees Dat ginds de duivel kon wezen. En de vos die sprak met deze: ‘Edele ridder, laat me leven! Uw goede zwaard wil ik u heven 5235 En uw paard is geheel gezond.’ Daar Walewein sprak: ‘Zo maak me bekend Of ge kan spreken.’Ja ik, heer. Genade door uw eigen eer! Ik was zeer dom 5240 Dat ik beoog om uw schade. Ik zag het wel aan het zwaard tevoren Dat ik de schande en toorn Zou hebben, zoals ik weet. En toen vermoedde ik, nu weet ik het beter. [153] 5245 Aan het handvat zag ik geschreven Dat een koning het u had gegeven Die geheten is Amoraen; En aan de appel zag ik staan Welke ridder die het zou dragen 5250 Hij moest zijn binnen zijn dagen De beste die er is onder de zon. Ondank hebben het die het u misgunnen! Al heb ik ellende en toorn Waarom heb ik niet gewacht tevoren? 5255 Maar omdat ik u vond in mijn vrijthof Vermoed ik wel te komen af Zonder schande en zonder schade. Edele ridder, geef me genade’ - Sprak de vos – ‘Nee dood me niet.’ 5260 En toen daar Walewein ziet Dat hij genade hebben wilde Toen sprak Walewein, de milde: ‘Zal ge me dan, dus ik u vraag Berichten binnen deze dag 5265 Of ik u het leven hebben laat?’ De vos antwoordde: ‘Bij barmhartigheid Ja ik; dus wees zonder vrees.’ Toen liet hij hem leven daar Daar Walewein die nooit zijn gelijke 5270 Nee vond: al had een man gedood Zijn vader, bad hij genade Hij vergaf hem die misdaden. Alzo heeft hij de vos gedaan. Dus is hij de dood ontgaan. 5275 Nu is de vos zeer verheugd. Toen vroeg hem Walewein, die heer: ‘Bij welke zaken kan je spreken En weet dus vele kwade streken? Woonde ge hier onder deze linde? Ge hebt me gebracht in ongeluk [154] En ge bent in een vossenhuid Gekleed en hebt menselijk geluid! Of was het een man, alzo spreek je! Dit komt me vreemd voor 5285 Toen ik het hoorde: hoe mag het wezen?’ En die vos antwoordde met deze En hij zei: ‘wel lieve heer 11 jaar of meer Ben ik geweest onder deze linde 5290 En menigeen gebracht in ongeluk Die zich waande rusten hier In mijn lusthof, in mijn boomgaard Dat ik zelf liet maken. En ik zeg u door welke zaken: 5295 Mijn vader is een edelman Daar grote deugd aan ligt En zelf ben ik een banneling En moet blijven al mijn leven In vreemde landen en in ongeluk: 5300 Dus woon ik onder deze linde Alleen in deze wilde woestijn. Menigeen doe ik grote pijn; Want ik heb hier een warande: Al diegene van het land 5305 Ze mochten me niet overwinnen Indien dat ik erbinnen was; Dus mocht ik zonder gevaar wezen.’ Daar Walewein zei:’is dit waar Zo hoor ik dan wel dat ge zijt 5310 Mens. Zo zeg me - het is tijd: Ben je nooit christen geworden Of ben je noch een heiden? En in wat land ben je geboren? Uw naam zeg me als eerste 5315 En wie dat uw vader is.’ Die vos zei: ‘Roges [155] Heer, zo is mijn naam Indien het uw wil is en aangenaam. Mijn vader heet diergelijke 5320 De koning Roges: van Ysike Zo is hij koning en heer. Menige edelman doet hem eer: Hij is van erg hoge lieden.’ ‘Vriend, dan moet je me aanduiden: 5325 Hebt u zichzelf in het ongeluk gestort En uit uw land gezonden; Of was ge aldus geboren?’ Die vos antwoordde: ‘Hier tevoren Heer, zo was ik een mooi kind 5330 En bij mijn vader zeer bemind Eer mijn vrouwe, mijn moeder stierf Daar mijn blijdschap om bedierf. Ze leerde me rijden op een paard; Ze had me lief en waard 5335 En ze leerde me de slagen ontvangen Op mijn schild en terugslaan; Ze leerde me steekspel te houden En daartoe volgen en vluchten En hoe ik speren zou breken 5340 En ridders uit het zadel steken; Ze leerde me dienen voor jonkvrouwen En mooi met een zwaard te houwen; Ook leerde ze me goed spelen Schaak en werptafel spel 5345 En hoe ik een bal zou slaan En werpen een steen in het dal; Ze leerde me vliegen hier en daar Gelijk een valk of een sperwer Met zijn vlerken plag te doen: 5350 Dit kan ik goed, heer koene ridder! Ze leerde me in het water zwemmen Als een vis met zijn vinnen. [156] Dit kan ik allemaal wel En spreken zes verschillende talen. 5355 Dus vrees ik niet klein nog groot Geen man. Toen kwam de dood Zoals God het wilde en liet haar sterven: Dus moest ik mijn moeder verliezen En blijven in dit ongeluk 5360 Eeuwig zonder einde Van die dag voortaan meer Of me helpt God onze heer.’ Ԛ nee is het dan niet door uw schuld?’ ‘Neen het heer; mijn vader liet me opvoeden 5365 In vreemde landen, dat is zeker Die aardse heer en koning is. Intussen kwamen de baronnen En raden hem aan huwelijk te doen: Hij deed het bij hun advies. 5370 Daar kwam ik eerst aan deze schade: Ze lieten hem nemen een jonkvrouw Die me heeft gebracht in deze rouw; En zelf heeft ze het alzo zwaar. Toen was ik langer dan een jaar 5375 Dat me mijn vader niet zag. Toen hield hij hof op een dag Met een deel van zijn lieden. Toen liet hij mij te hof ontbieden. Ik kwam daar met grote eren: 5380 Mijn vader en alle de andere heren Waren van mijn komst vergenoegd En mijn stiefmoeder onthaalde me zo Met grote eren op die dag Dat ik er om peinzen mag 5385 Hierna over menige tijd - Dus wil ik dat ge zeker bent - En zette me naast haar zijde: Dus was mijn vader zeer blijde. [157] Dus zaten we met veel genoegen: 5390 Daar waren zeer veel lieden. Toen de maaltijd was gedaan Toen zouden die heren spelen gaan Zulk spel als ze worden te rade. Toen ging in haar kamer 5395 Mijn vrouwe en mijn vader daarna. Toen ze verzameld waren daar Sprak mijn vrouwe tot mijn heer: ‘Nu nee geloof ik nimmermeer Op geen manier dat ge me mint: |
|
5400 Ende ghi hebt dus scone een kint Ghehadt also menighen dach Ende ict noyt met oghen sach Ende nu alreerst es tote mi comen! Gaet mi te scaden ofte vromen 5405 Van mi ne scedet nemmermere: Ic wilne houden ende hem doen ere Ende gheven hem rudders ende ghersoene Ende sciltcnechte ende dies hi heift te doene Willic hem gheven tsinen love 5410 Indien dat hi blijft te hove Ende latene vor mi dienen, here. Men saels u segghen prijs ende [ere]. Dies biddic u, dat u God lone! Hi es hovesch ende scone: 5415 Het ware lachter ende scande Sendine meer in vremden lande Te houdene ende ghi zijn vader zijt. Hi mochts te mi waert hebben nijt Ende wanen dat bi minen rade 5420 Quame. Doet dor uwe ghenade Ende ghevet mi dese bede, here. Ic salne houden dat ghi ere Van hem zult hebben eer yet lanc.’; Mijn vader seide: ‘ic weets u danc [158] 5425 Vrouwe, vandeser scoonre tale! Houtene ende ic jans u wale Dat elc andren doet ere.’; Mijn vrouwe seide: ԇod loons u, here!’ Hier mede lieten si de tale 5430 Ende quamen weder inde zale. Daer die rudders ghinghen ende keerden Entie mi alle gader eerden Sprac die vrouwe tote mi: ‘Sone Roges, waer sidi? 5435 Gaet hare te mi, ic wille jou spreken.’; In peinsde om ghene valsche treken Ende ic seide:’Vrouwe, dat doe ic gherne! Dies ne staet mi niet tonberne: Tote jou willic emmer comen 5440 In steden daer ic u mochte vromen; Dan dadic niet, waert uwe scade.’; Wi ghinghen in ene kemenade. Mijn vrouwe nam mi bider hant: Up een bedde dat soe daer vant 5445 Deidsoe mi sitten neven hare side. Soe seide: ‘sone, ic bem wel blide Dat ghi zijt comen: bi onsen here! Mi langhede uter maten zere Om u. Inne conste jou noit ghezien 5450 Maer nu hopic het sal ghescien Dat ic met u minen wille Sal hebben bede lude ende stille. Jou vader hevet mi u ghegheven Alle die daghe die ghi zult leven 5455 Mi te dienene vort waert mere. Wildi mi dienen, ic doe u ere; Ic gheve u ors ende ghesmide Te varne bi uwes vader zide Indien dat ghi blivet met mi 5460 Ende staet mi van dienste bi.’ [159] Ic andworde metter vaert Ende seide: ‘God danc dat ghijs beghaert! Ghi biet mi een scone ghebod.’; Soe seide: ‘sone, also helpe mi God! 5465 Verstaet ooc wel dat ic u jan Bet dan ic u ghesegghen can: Dat willic jou nu maken cont. Nu cust mi an minen mont Eer wi van desen bedde gaen.’ 5470 Ic seide: ‘Vrouwe, dat ware mesdaen! Die zonde verwonnen wi nemmermere Jeghen Gode onsen here! Ende quaemt minen vader ooc te voren Sekerlike, ic ware verloren. 5475 God verbiedt mi dor sine ghenaden.’; Soe seide: ԓone, het sal jou scaden Sijt dat ghijt laet, bi mire wet! Ic riet jou te doene bet: Ic weet wel ghi dadet houde 5480 Wisti watter jou of comen soude. Grote doghet ende grote ere Salic u doen bi onsen here. Ende al wildi ooc, ghine moghes ontgaen Vor dien dat ghijt hebt ghedaen 5485 Sone, dies ic an u beghere. Ne doedijs niet, jou salre dere Of comen, ic sect jou te voren.’; ‘Ter quader tijt waric gheboren Vrouwe, soudic minen vader scenden: 5490 Al waert dat ics mi durste ghenenden Dat verbiede mi onse here!’; ԓone, het sal jou lijf ende ere Costen, ghine doet haestelike. Ghine moghet mi slaen ghene zwike: 5495 Ic hebbe jou so in mijn bedwanc Ghi moetet doen an uwen [danc] [160] Hoe leet soot jou te doene si.’; Ic seide: ‘Here God, jonne mi Dat ic met eren moete ontgaen!’ 5500 Mettesen so waendic up staen Vanden bedde daer ic up sat: Mijn vrouwe, diene was niet lat Soe greep mi ende trac mi weder Ende seide: ԇhi moet sitten neder 5505 Quaet keytijf, ghi hebt ghedaen Het sal jou an jou leven gaen Of ant mijn, bi onsen here!’; Mijn vrouwe die mesliet hare zere: Met haren handen trac soe hare vlichte 5510 Ende soe scoot in haer ansichte; Met haren naglen trac soe die huut: Ten wonden quam ghelopen uut Trode bloet te menigher stede Ende liep over hare hande mede; 5515 Ende slouch hare zelven vor die tande; Ontfarmelike wranc soe hare hande Ende dreef arde groot mesbaer. Als ic dit sach, ic adde vaer Dat het biden duvel ware. 5520 Soe trac hare zelven biden hare Ende scuerde hare cleder altemale Van den hoofde neder te dale Ende bleef daer staende in bloten live. Soe riep: ‘Ay mi keytive! 5525 Salmi niemen te hulpen comen Vordien dat mi hevet ghenomen Mijn lijf die duvel die hier staet? Ghi doet mi scande ende overdaet! Ic betroude jou alre ere! 5530 Waer omme pijndi mi dus sere Als of ic ware van lichter voere?’; Al gont hof wert in roere [161] Als si mire vrouwen horden mesbaren: Ter camere liepen si sonder sparen. 5535 Mijn here die quamer eerst inne Ende seide: ‘Vrouwe, soete minne Wie heift u brocht in dit verdriet?’; ‘Dese duvel, here, dien ghi hier ziet Die ghi waent dat jou sone si! 5540 Ter quader tijt quam hi te mi: Ic was om hem verhueghet zere Ende hevet mi brocht in desen zere Ende in deser groter noot. Tussche minen live ende mire doot 5545 Ne quamic noit in zulker vresen Als doe hi mi wilde aneresen Up dat bedde an minen danc. Wel na wasic hem te cranc Maer Goddanc, ic bem ontgaen! 5550 Hi ghinc mi steken ende slaen: In mochte niet spreken metter tonghen So zere addi mi bedwonghen! Aldus poochdi om uwen lachter Here, ende ic trac emmer achter: 5555 Ic waende hem zijn ontgaen met eren. Doe began hijt ten quaetsten keren Ende hi seide, hi soude zinen wille Met mi hebben lude ende stille. Dus persti mi an minen danc. 5560 Dat ic riep dede mi bedwanc Want hi quetste mi wel zere!’ Mijn vader andworde: Ԃi onsen here Vrouwe, moochdi hier of ghenesen Ghi zullets wel ghewroken wesen. 5565 Een scone rat salic doen maken: Daer up sal menne radebraken. Als hi die doot hevet ontfaen Salic zinen lechame zaen [162] Doen verbernen in een vier 5570 Buten mire porten hier Ende tpulver wech werpen metten winde. Dit ne dede noit man zinen kinde Aldus salic jou wreken, vrouwe. Vant verdraghen desen rouwe!’ 5575 Dies waren mine vriende zere Tonghemake. Ic seide: ‘Here Hebt ghenaden van uwen kinde! In zulker noot, in zulker meswinde Sone brinct mi niet, ghine weit waerbi. 5580 Ende oft bi minen sculden si So doet met mi al jou ghebot. In peinsde noit -also helpe mi God!- Dat mi mijn vrouwe tyet ane.’ Ԅat mach men zien an hare ghedane’, 5585 - Sprac mijn vader- ԥnde an hare lede! Jou ne mach helpen ghene bede Sekerlike, ghine moet sterven Eer avont ende uwes lives derven. Dies ne moghedi niet ontgaen!’ 5590 Hi hiet mi zine rudders vaen Ende doen vaste in zijn behout! Daer ne was gheen so stout Die hant ane mi [best]ondt te doene: Daer was menich rudder koene; 5595 Mire moeder broeders waerre twee: Hondert rudders ende mee Brochtsi te hove met hem daer. Dat segghic u al over waer: Hadder yemen zine hant bestaen 5600 Te doene ane mi omme vaen Het ne ware also niet bleven: Si hadder omme verloren tleven. Daer omme trocken si alle achter. Mijn vader seide: Ԅits groot lachter [163] 5605 Dat ic niemen can ghebieden Van al gader minen lieden Te vanghene desen mordenare!’; Mijn vader hi sach harentare: Echt ne tert daer niemen vort. 5610 ‘Ii dinke ic bem harde onghehoort ‘; - Sprac mijn vader- ‘in mijn hof! Es hier yemen die omme lof Wille dienen, hi vande toe gaen Ende desen mordenare vaen 5615 - Ic gheve hem half mijn conincrike Bi onsen here van hemelrike - Ende vande minen lachter wreken! In can mi niet daer toe verbreken Dat ickene doodde of dade smerte. 5620 Ay lace, aldus es mijn herte In beden ziden sere ghepijnt: Hets wonder dat soe niene verdwijnt Om dit vernoy dat soe moet doghen. Ende ic sie vor minen oghen 5625 Mijn wijf mesvoert aldus zere! Dor die minne van onsen here Wie sal minen lachter wreken?’ Mijn oom stont up al sonder spreken Ende quam ghegaen tote zinen broeder 5630 Die vele ouder ende vele vroeder Was dan hi, ende vraechdem raet Van so dorperliker daet Ende hoe hire bi riede te vaerne. Hi seide: ԍinen neve namic ghaerne 5635 Uten hove, mochtic met eren.’ Sijn broeder seide: ‘Laet ons keren Vorden coninc tghelof onfaen Wildi ende dinket jou goed ghedaen Ende segghen dat [win]e sullen ontliven. 5640 Dus mach hi best in zijn ere bliven; [164] So comen wijs of al sonder scade.’; Dus vonden sijt bede in haren rade Ende dochte hem zijn goet ghedaen. Vor [m]inen vader quaem si ghegaen: 5645 Mijn oom die groetene hoofschelike Ende seide: ԇod van hemelrike Gheve jou al jous herten wille Bede lude ende stille! Siet here, na dien dat nu staet 5650 Vandeser dorperliker daet Die jou sone hevet ghedaen So soudi gherne wrake ontfaen. Here, dit mach jou wel ghescien: Ic ende mijn broeder zijn in dien 5655Tote jou comen ende zullen jou gherne Wreken, staets jou niet tonberne; Want hi hevet ons groten lachter Ghedaen.ՠe, ne trecs heden achter’ - Sprac mijn vader- Ԣi onsen here! 5660 Haester mede, ic bids jou zere. Dat ic ghelovede, salic houden: Jou pine wert jou wel vergouden. Ende doetene mi uut minen oghen: In cans langher niet ghedoghen 5665 Dat ickene hier vor mi zie staen: So leede hevet hi mi ghedaen. Bernten daer buten in een vier; Ende tpulver brinct mi weder hier: Daer mede salic jou quite laten. 5670 Met rechte machic den gonen haten Die mi dit vernoy beriet.’; Mijn oom seide: ‘wine latens niet! Jou ghebod dat doe wi gherne: Dies ne staet ons niet tonberne.’ 5675 Dus lieten si die tale staen Ende quamen tote mi ghegaen [165] Mine ooms, ende hebben mi genomen. Ende alle die met hem waren comen Ghinghen neven haerre zide. 5680 Mijn stiefmoeder wert wel blide Dat soe mijns soude quite wesen; Ende soe vraghede mettesen Wie gone ᩪᠨoghe heren waren Ԅie met uwen zone varen? 5685 Mi dinke, si doen hem so grote ere In can gheloven nemmermere Here, dat sine souden doden. Mi dinke, sine latens hem [noden]. Si varen wech ghenendelike; 5690 Hem ne slaet ghene zwike: Tgheslachte volghet hem al gader. Wie zijn si here?’ Doe sprac mijn vader: ‘Het zijn zire moeder broeders twee.’ ‘Wet God, nu ne werdic nemmerme 5695 Over hem ghewroken!’ sprac mijn vrouwe ‘Ic [sal] selve, bi mire trouwe Over hem mi selven wreken! Tenen vos moet hi verbreken Daer bede zine oom toe zien |
5400 En ge hebt dus een mooi kind Gehad alzo menige dag En ik het nooit met ogen zag En nu allereerst is hij tot mij gekomen! Gaat het tot schade of voordeel 5405 Van mij nee scheidt hij nimmermeer; Ik wil hem houden en hem doen eer En geven hem ridders en dienstknechten En schildknechten en alles wat hij nodig heeft Wil ik hem geven tot zijn beschikking 5410 Indien dat hij blijft te hof En laat hem voor mij dienen, heer. Men zal van u zeggen prijs en eer. Dus bid ik u, dat God u beloont! Hij is hoffelijk en mooi: 5415 Het was schade en schande Zond ge hem meer in vreemde landen Op te voeden en gij zijn vader bent. Hij mocht wrok tegen mij hebben En menen dat het bij mijn raad 5420 Kwam. Doe het door uw genade En geef me dit verzoek, heer. Ik zal hem houden zodat gij eer Van hem zal hebben al gauw.’ Mijn vader zei: ‘Ik dank u zeer [158] 5425 Vrouwe, van dit mooie gesprek! Voedt hem op en ik gun het u wel Dat elk andere doet eer.’ Mijn vrouwe zei; 'Gԇod beloont het u, heer!’ Hiermee lieten ze het gesprek 5430 En kwamen weer in de zaal. Daar die ridders gingen en keerden En die me allemaal eerden Sprak die vrouw tot mij: ‘Zoon Roges, waar ben je? 5435 Ga hierheen naar mij, ik wil u spreken.’ Ik peinsde om geen valse streken En ik zei: ‘Vrouwe, dat doe ik graag! Dus nee dat kan ik niet nalaten nee: Tot u wil ik altijd komen 5440 In plaatsen daar ik u tot nut mocht zijn; Dan deed ik het niet, was het uw schade.’ We gingen in een kamer. Mijn vrouwe nam me bij de hand: Op een bed dat ze daar vond 5445 Liet ze me zitten neven haar zijde. Ze zei: ‘Zoon, ik ben erg blijde Dat ge bent gekomen: bij onze heer! Ik verlangde uitermate zeer Om u. Ik kon u nooit zien 5450 Maar nu hoop ik het zal geschieden Dat ik met u mijn wil Zal hebben altijd. Uw vader heeft me u gegeven Alle dagen die ge zal leven 5455 Me te dienen voortaan meer. Wil he me dienen, ik doe u eer; Ik geef u een paard en smeedwerk Te gaan bij uw vaderszijde Indien dat ge bij me blijft 5460 En sta me van dienst bij.’ [159] Ik antwoordde met haast En zei:’Goddank dat gij het begeert! Ge doet met een prachtig voorstel.’ Ze zei: ‘Zoon, alzo helpt me God! 5465 Begrijp ook wel dat ik u gun Beter dan ik u zeggen kan: Dat wil ik u nu bekend maken. Nu kus me op mijn mond Eer we van dit bed gaan.’ 5470 Ik zei: ‘Vrouwe, dat was verkeerd gedaan! Die zonde overwinnen we nimmermeer Tegenover God onze heer! En kwam het mijn vader ook te weten Zeker, ik was verloren. 5475 God verbiedt me het door zijn genade.’ Ze zei: Ԛoon, het zal u beschadigen Is het dat ge het laat, zoals ik weet! Ik raad u aan te doen beter: Ik weet wel gij liet u tegenhouden 5480 Wist ge wat er u van komen zou. Grote deugd en grote eer Zal ik u geven bij onze heer. En al wilde ge ook, ge mag er niet aan ontkomen Voordat ge het hebt gedaan 5485 Zoon, dus ik het van u begeer. Nee doe je het niet, u zal er leed Van komen, ik zegt het u tevoren.’ ‘Te kwade tijd ben ik geboren Vrouwe, zou ik mijn vader schenden: 5490 Al was het dat het durfde wagen Dat verbiedt me onze heer!’ Ԛoon, het zal uw lijf en eer Kosten, ge doet het haastig. Ge mag me niet in de steek laten: 5495 Ik heb u zo in mijn macht Ge moet het doen tegen uw wil [160] Hoe leed zo het u te doen is.’ Ik zei: ‘Heer God, gun me Dat ik met eer moet ontkomen!’ 5500 Hiermee waande ik op te staan Van het bed waar ik op zat: Mijn vrouwe, die nee was niet traag Ze greep me en trok me terug En zei: ԇe moet neerzitten 5505 Kwade ellendige, ge hebt gedaan Het zal u aan uw leven gaan Of aan het mijne, bij onze heer!’ Mijn vrouwe die misdroeg haar zeer: Met haar handen trok ze haar vlechten 5510 En ze sloeg in haar aanzicht; Met haar nagels trok ze de huid: Uit de wonden kwam gelopen Het rode bloed te menige plaatsen En liep over haar handen mede; 5515 En sloeg zichzelf op de tanden; Ontfermend wrong ze haar handen En dreef zeer groot misbaar. Toen ik dit zag, had ik gevaar Dat het van de duivel was. 5520 Ze trok zichzelf bij het haar En scheurde haar kleren helemaal Van het hoofd naar beneden En bleef daar staan in bloot lijf. Ze riep: ‘Aai mij rampzalige! 5525 Zal me niemand te hulp komen Voordat me heeft genomen Mijn lijf de duivel die hier staat? Ge doet me schande en schanddaad! Ik vertrouwde u alle eer! 5530 Waarom pijnig je me aldus zeer Alsof ik was van lichte zede?’ Al ginds hof werd in rep en roer [161] Toen ze mijn vrouwe hoorden misbaren: Ter kamer liepen ze zonder sparen. 5535 Mijnheer die kwam er het eerste binnen En zei: ‘Vrouwe, lieve geliefde Wie heeft u gebracht in dit verdriet?’ ‘Deze duivel, heer, die ge hier ziet Die ge waant dat het uw zoon is! 5540 Tot mijn ongeluk kwam hij naar mij: Ik was zeer om hem verheugd En heeft me gebracht in deze pijn Ene in deze grote nood. Zo lang ik leef 5545 Nee kwam ik nooit in zo'n vrees Als toen hij me wilde aanvallen Op dat bed tegen mijn wil. Bijna was ik voor hem te zwak Maar Goddank, ik ben ontkomen! 5550 Hij ging me steken en slaan: Ik kon niet spreken met de tong Zo zeer had hij me bedwongen! Aldus legden hij het aan om u te onteren Heer, en ik ging zeker achteruit: 5555 Ik vermoedde hem te zijn ontkomen met eren. Toen begon hij zich toe te leggen op het ergste En hij zei, hij zou zijn wil Met me hebben onder alle omstandigheden. Dus drong hij tegen mij aan tegen mijn wil. 5560 Dat ik riep deed mijn macht Want hij kwetste me wel zeer!’ Mijn vader antwoordde: Ԃij onze heer Vrouwe, mag je hiervan herstellen Ge zal goed gewroken wezen. 5565 Een mooi rad zal ik laten maken: Daarop zal men hem radbraken. Als hij de dood heeft ontvangen Zal ik zijn lichaam gelijk [162] Laten verbranden in een vuur 5570 Buiten mijn poorten hier En de as werpt men weg in de wind. Dit nee deed nooit een man zijn kind Aldus zal ik u wreken, vrouwe. Van het verdragen van deze rouw!’ 5575 Dus waren mijn vrienden zeer Te ongemak. Ik zei: ‘Heer Heb genade voor uw kind! In zulke nood, in zulk ongeluk Zo breng me niet, ge weet niet waardoor. 5580 En of het door mijn schuld is Dan doe met mij al uw gebod. In peinsde nooit -alzo helpt me God! - Dat me mijn vrouwe iets beschuldigt.’ ‘Dat mag men zien aan haar gedaante.’ 5585 - Sprak mijn vader - ԥn aan haar leden! U nee mag helpen geen verzoek Zeker, ge moet sterven Voor de avond en uw leven missen. Dus nee zal je niet ontgaan!’ 5590 Hij zei me zijn ridders te vangen En doen vast in zijn macht! Daar nee was geen zo dapper Die een hand aan mij durfde te doen: Daar was menige koene ridder; 5595 Mijn moeder twee broeders waren er: Honderd ridders en meer Brachten ze te hof met hen daar. Dat zeg ik geheel voor waar: Had er iemand zijn hand durven 5600 Te doen aan mij om me te vangen Het nee was alzo niet gebleven: Hij had er om verloren het leven. Daarom trokken ze zich terug. Mijn vader zei: ‘Dit is grote schande [163] 5605 Dat ik niemand kan gebieden Van al mijn lieden Te vangen deze moordenaar!’ Mijn vader hij keek hier en daar: Wederom nee trad daar niemand naar voren. 5610 ‘Ik denk ik ben zeer slecht geacht’ - Sprak mijn vader - in mijn hof! Is hier iemand die om lof Wil dienen, hij mag erop losgaan En deze moordenaar vangen 5615 – Ik geef hem mijn halve koninkrijk Bij onze heer van hemelrijk - En van mijn smaad te wreken! Ik kan me niet daartoe zetten Dat ik hem doodde of liet smarten. 5620 Helaas, aldus is mijn hart Aan beide zijden zeer gepijnigd: Het is een wonder dat ze niet verkwijnt Om dit verdriet dat ze moet gedogen. En ik zie voor mijn ogen 5625 Mijn wijf mishandeld aldus zeer! Door de liefde van onze heer Wie zal mijn schande wreken?’ Mijn oom stond op al zonder spreken En kwam gegaan tot zijn broeder 5630 Die veel ouder en vele verstandiger Was dan hij, en vroeg hem raad Van zo’n schandelijke daad En hoe hij hem aanraadde hoe te handelen. Hij zei: ԍijn neef nam ik graag 5635 Uit het hof, kon ik het met eren.’ Zijn broeder zei: ‘Laat ons keren Voor de koning het aanbod ontvangen Wil ge en lijkt het je goed gedaan En zeggen dat we hem zullen ontlijven. 5640 Aldus mag hij beste in zijn eer blijven; [164] Zo komen wij ervan af al zonder schade.’ Dus vonden zij het beide in hun raad En het leek hem goed gedaan te zijn. Voor mijn vader kwamen ze gegaan: 5645 Mijn oom die begroette hem hoffelijk En zei: ԇod van hemelrijk Geeft u al uw harten wil Beide luid en stil! Zie heer, zoals het nu staat 5650 Van deze gemene daad Die uw zoon heeft gedaan Dan u zou graag wraak ontvangen. Heer, dit mag u wel geschieden: Ik en mijn broeder zijn in die 5655 Tot u gekomen en zullen u graag Wreken, als hij het niet weigert; Want hij heeft ons grote schande Gedaan.’Ik trek me nu terug - Sprak mijn vader – ‘Bij onze heer! 5660 Haast er mee, ik bid het u zeer. Dat ik beloofde, zal ik houden: Uw verdriet wordt u wel vergolden. En doe hem uit mijn ogen: Ik kan het niet langer gedogen 5665 Dat ik hem hier voor me zie staan: Zoՠn leed heeft hij mij gedaan. Branden daarbuiten in een vuur; En de as breng me weer hier: Daarmee zal ik u ontslaan van de verplichting. 5670 Met recht mag ik diegene haten Die me dit verdriet bezorgde.’ Mijn oom zei:’We laten het niet! Uw voorstel dat doen we graag: Het past ons niet dit na te laten.’ 5675 Dus beindigden ze het gesprek En kwamen tot mij gegaan [165] Mijn ooms, en hebben me genomen. En allen die met hen waren gekomen Gingen neven hun zijde. 5680 Mijn stiefmoeder werd wel blijde Dat ze van mij bevrijd zou wezen; En ze vroeg met deze Wie die 2 hoge heren waren ‘Wie met uw zoon gaan? 5685 Me lijkt, ze doen hem zoՠn grote eer Ik kan nimmermeer geloven Heer, dat ze hem zouden doden. Ik denk, ze zullen het zeker niet goedschiks doen. Ze gaan onverschrokken weg; 5690 Gij kan tegenover mij niet in gebreke blijven: Het geslacht volgt hen allemaal. Wie zijn ze heer?’ Toen sprak mijn vader : ‘Het zijn moeder twee broeders.’ ‘Weet God het, nu nee word ik nimmermeer 5695 Over hem gewroken! Sprak mijn vrouwe ‘Ik zal zelf, zeker Over hem me zelf wreken! Tot een vos moet hij zich veranderen Daar beide zijn ooms toe zien |
|
5700 Ende also bliven tot hem mach gescien Ene dinc die hic hem setten sal: Of hem God gheve zulc gheval Dat hem cume sal ghescien Dat hi te gader mochte zien 5705 Den riken coninc van den Wondere Ende zine zone Alydrisondre Bi zinen hove tenigher stede Enten here Waleweine mede Ende eens conincs dochter, die Assentijn 5710 Heet, dan sal hi quite zijn Van desen sticken ende niet eer. Ende dit ne ghevalt hem nemmermeer: [166] Ic wane, hine sal eer wesen doot!’; Doe dreven si den rouwe groot 5715 Mine maghe ende mine vrient: Si wisten wel dat ic onverdient Was comen in al zulc verdriet. Doe was int hof, doe dat ghesciet Mire moeder zuster ene 5720 Ende hiet die hertoghinne Alene. Soe andworde haestelike Der coninghinnen van Ysike: Soe seide: Ԃi gherechter trouwe! Ghi hebt ons brocht in groten rouwe 5725 Om onsen neve ende in zwaer verdriet: God die hem crucen liet Entie here es vanden trone Die moete jou bringhen tsulken lone Vrouwe, als ghi hebt verdient! 5730 Ghi hebt menighen drouven vrient Ghemaect int hof om onsen neve: Ic saelt jou ghelden, eist dat ic leve Of ghi zult mi in daerde onsinken! Constict also quaet ghedinken 5735 Dies sone soudi missen niet: Onsen neve, dien ghi hier ziet Tote hi quite wert van desen Tote dier wile moeti wesen Ene padde ende sitten al stille 5740 Bin uwer porte onder die zille Ende alle die bi u zullen gaen Die moeten jou steken ende slaen Ende spuwen up u vel! Dits also quaet, dat wanic wel 5745 Als dat ghi Roges hebt ghegheven.’; Dus liep ic wegh ende si zijn bleven Dor mi int hof in zwaer verdriet. Ic wanic minen vader liet [167] Bevaen met herde groten rouwe 5750 Dor mi ende dor zijn wijf, die vrouwe Ende sal zijn tote dat ic kere. Mijn vrouwe ghinc met groten zere Sitten onder hare sille Ende ic liep wech te minen onwille. 5755 Daer ne keerdic zider nemmere. Ic was omberaden zere Waerwaert ic mi mochte bewinden Dat ic den here Waleweine soude vinden Die van duechden es vulcomen: 5760 Want wien so icken hore nomen Ic hore dat zine alle prisen In doochden ende in alre wisen Ende diene zien ende diene kinnen. Here, dat jou God moete minnen! 5765 Sect mi of ghine yet kint. Ic bem de gone diene mint Ende icken consten noyt ghezien. Ic bem zeker wel van dien: Vondicken, hine liets om ghene zake 5770 Hine souds mi helpen quite maken Ende corten mijn zware verdriet Dat mi mijn stiefmoeder behiet. Om hem te ziene langhet mi zere. Dus bem ic hier bleven, here 5775 Ende maecte mine woninghe hier: Dit praeyeel ende desen vergier Dedic dor zinen wille maken. Ic peinsde, hi souder in gheraken Omme te zoekene die joncfrouwe 5780 - Dat segghic jou in goeder trouwe- Die haer vader hevet ghedaen Inden casteel, dien ghi ziet staen Over dese riviere, in zijn behout. En ware niemen also stout [168] 5785Diese halen dorste - dat wetic wel- En ware Walewein, die riddere snel: Hi es der aventuren vader. Het ware mijn geluc al gader Horde hi van hare yet gewagen: 5790 Hine liets heme niet versagen Sekerlike, hine soude comen Ghinct hem te scaden of te vromen Ende proeven oec sijn gheval. Nu hebbict u berecht al. 5795 Berecht mi - so doedi wel- Van Waleweine, den ridder snel Dan salic u berechten vort.’ ‘Ic hebbe dicke wile ghehort Van Waleweine spreken: meendi dien 5800 Vrient, so moete mi goet ghescien! Diene prijsde, ne dede niet wel: Walewein es dorper ende fel! Dat hebbic dicken wel vernomen In steden daer ic up hem bem comen. 5805 Waer omme prijsdine dus sere?’; Die vos seide: ‘bi onsen here! Haddict u niet ghelovet te voren Ende ooc so diepe gesworen Ghine ontghinges nemmermere 5810 In soude Waleweine den here Souken, ende vondicken in enech lant In sout hem sciere doen becant Den lachter dien ghi hem tyet ane! Hi eest onsculdich na minen wane 5815 Want hi nes dorper nochte fel.’; Ic sal u berechten wel In wat steden dat hi si. Bi Gode, Roges, nu segt mi Twi dit water aldus ontstect.’ 5820 ԉc bem die gone die node sprect [169] Jeghen ju ridder emmermere: Ghi lachtert Waleweine den here Die van dogeden es volcomen. Hoerdi noit dit water nomen? 5825 Teen es tgherechte vaghevier: Alle die zielen moeten hier Als si versceden, comen baden Sullen si ter Gods ghenaden Comen ende bliven emmermere. 5830 Nu hebbic u berecht, here: Hier bi es twater aldus heet.’; ‘Wie es die gone die dit weet Dat dit waerhede mochte wesen? In ghelove niet van desen,’ 5835 - Sprac Walewein- ‘In hadt ghesien.’; Ende die vos antworde mettien Ende seide: ‘Here, ic saelt ju toghen: Ghi sult sien met uwen oeghen Dat ghi mi niet sult heten lieghen. 5840 Siedi gone swarte vogele vlieghen Die int water vallen tote over thovet? Besietse also dat ghijt ghelovet: Hoe ghedaen comen si weder uut?’; Der Walewein sprac over luut: 5845 ‘Vele wittre dan die snee.’; Ԃesietse wel no mijn no mee Here; dat sijn zielen alle gader: Sulc es tkint, sulc es die vader. Die swarte vogele sijn gebonden 5850 Ende besmet met vulen sonden Tote dat si over moghen gaen Die brugghe, die ghi hier siet staen. Dan baden si hem ende werden scone Ende varen ten hoghen trone 5855 In die bliscape emmermere. Nu hebbics ju berecht, here. [170] Berecht mi - so doedi wel - Van Waleweine, den ridder snel In wat steden dat hi si’ 5860 Ԅer Walewein hi es hier bi: Mocht ju iet vele vromen Ghi sout hem wel te spraken comen.’ ‘So sidijt dan, wel lieve here! Van ju ne scedic nemmermere 5865 Ghine sult mi helpen uter noot: Up ju hebbic den troost so groot; Ende cort mi mijn swaer verdriet!’; ‘Dies ne willic laten niet: Hebbics die macht, ic helpe ju gherne. 5870 Dies ne staet mi niet tonberne Na dien dat ghire wilt wesen uut.’; ‘So sit hier neder in dit cruut’ Sprac die vos ende liep ter vaert Ende haelde Waleweine sijn swaert 5875 Ende gaeft heme in sine hant; Hi seide:’Hout hier desen pant Dat ic ju sal dienen, here. Mi rouwet uter maten sere Dat ic jeghen u hebbe mesdaen; 5880 Maer ic wils al in baten staen Jeghen ju, bi onsen here! Segt mi dor juwes selves ere Oft ghi mijn her Walewein sijt.’; ‘Ic hads ju over menegen tijt 5885 Berecht, Roges, haddijs ghevraget. Maer ghi mocht wanen dat ic versaget Ware, seidict ju te voren. In Arturs lant wasic gheboren Ic Walewein, sconincs Arturs neve. 5890 Mi mach rouwen dat ic leve Dat ghi mi dus hebt ghescuert Mine wapene: hebt tlijf verbuert [171] Jeghen mi, wildic ju slaen!’; Die vos seide: ‘ic hebbe mesdaen 5895 Maer ic wilt betren; dies sijt vroet.’; ‘Het es oec sulc die mesdoet ‘; - Sprac Walewein- ‘Dies na berouwet; Maer hi es dul die vos betrouwet: Dat si beloven, si treckens achter.’ 5900 ԇrote scade ende groot lachter Gheve hem God, dien dat ghesciet! Here, dies nontsiet ju niet Van mi: sijd dies al onvervaert. Ontbeit: ic sal ju halen ju paert; 5905 Ende goede wapene sijn ju ghereet: Ic salse halen daer icse weet. Si sijn vast na minen wane; Sine quamen in 9-jaren ane: Mijn ouder vader drouchse up trouwe; 5910 Daer na gafse mi mijn vrouwe Dat icse dragen soude up doget. Doet ute die uwe of ghi moget: Ic hale u dandre sonder beide.’; ‘Ja en ware hi ries, die dit ontseide?’ 5915 - Sprac Walewein-‘Ic hebs te doene.’; Doe ghinc hi, die ridder coene Ende ontwapenden so hi best mochte. Doe quam die vos, die dandere brochte. Mijn her Walewein hi deetse ane 5920 Diere blide was na minen wane: Si waren hem wel ghemicke No te dinne no te dicke; Hi waser mede wel ghecleet. Doe brochte hi hem sijn paerd gheleet 5925 Ende liet vor hem int vrijthof staen. Doe liep die vos ende haelde saen Sinen scilt daer hine hinc ende vant. Enen scacht brochte hi te hant [172] Ende gavene Waleweine ter vaert 5930 Ende seide: ‘Here, niene spaert Dese wapene daer ghise hebt te doene. Emmer sijt stout ende coene: Ghi mogeter u wel up betrouwen. Ic sal, al soud mi berouwen 5935 In desen naesten derden daghen Here, uwen halsberch draghen Over hondert milen henen: Daer wetic enen wilden wenen; Die sal setten dese maelgen 5940 Dat si nemmermeer en faelgen. Nu segt wat begerdi mere?’; Doe sprac Walewein die here: ‘Dat ic begere, dats mi diere: Te wesene over dese riviere; 5945 Maer het es mi onghereet.’; Die vos hi seide: ’God weet Waerwart so ghi ju wilt belenden Ghine moget niet comen ten enden Al voerdi vijf hondert milen of mere. 5950 Ende al waerdi ten ende, here Nodan ne leetdi twater niet. Dat verstaet wel ende besiet: Teen ende spruut uter hellen Daer die arme zielen quellen 5955 Ende vallet in die lever zee.’ ‘So en ghelidewijt nemmermee ‘; - Sprac Walewein - Ԣi miere trouwen! Wi moeten bliven in den rouwen Mi dinct, Roges, ic ende ghi! 5960 Ic waende ju helpen ende ghi met mi Sout bliven, dies ghi noch van desen Quite sout sijn ende ghenesen; Maer in can ju ghehelpen niet. Dies doget mijn herte swaer verdriet: [173] 5965 Want ic ben gram, bi miere trouwe! Hadden wi moghen die joncvrouwe Halen daer mijn zin toe staet! Ju troost ende ju toeverlaet Staet an hare, suldi ghenesen; 5970 Oft ghi moet euwelike wesen In desen pointe vorwaert mere.’; Die vos hi seide: ԗel lieve here Hoe soudi mogen emmermere Al waerdi twater leden, here 5975 Den starcken casteel ghewinnen Daer noit man mochte comen binnen Oft men wildene daer in ontfaen? Al wilden si ju in hulpen staen Alle die in die werelt sijn 5980 - Al sulc es dat ghelove mijn- So en mochti niet ghewinnen Die ene porte, noch daer binnen Comen, here, des sijt ghewes: Al sulc alser daer ḩj 12- is! 5985 Si sijn van copre ende van metale Gebonden met ysere ende met stale; Onder elke porte loept ene riviere; Ende also menich muer starc ende diere Gewrocht van grauwen marberstene. 5990 Hier bi eest, here, dat ic mene: Wie soude den casteel gewinnen? Telker porte daer men binnen Vaert, staen vierwa[r]f Ḹᠭan Ghewapent. Here, hoe waendi dan 5995 Morgen den casteel gewinnen?’; ԓwiget, dat u God moete minnen!’; - Sprac Walewein- ‘Bi miere trouwe Wille mi God ende onse Vrouwe Helpen ende te staden staen: |
5700 En alzo blijven tot hem mag geschieden Een zaak die ik hem zetten zal: Of hem God geeft zulk geluk Dat hem nauwelijks zal geschieden Dat hij tezamen mocht zien 5705 De machtige koning van Wonder En zijn zoon Alidrisonder Bij zijn hof te menige plaats En de heer Walewein mede En een koningsdochter, die Assentijn 5710 Heet, dan zal hij kwijt zijn Van dit stuk en niet eerder. En dit nee gebeurt hem nimmermeer: [166] Ik denk, hij zal eerder dood wezen!’ Toen dreven ze de rouw groot 5715 Mijn verwanten en mijn vrienden: Ze wisten wel dat ik onverdiend Was gekomen in al zulk verdriet. Toen was in het hof, toen dat geschiedde Mijn moeder zuster ene 5720 En heet de hertogin Alene. Ze antwoordde haastig Der koningin van Ysike: Ze zei: Ԃij rechte trouw! Ge hebt ons gebracht in grote rouw 5725 Om onze neef en in zwaar verdriet: God die zich kruisigen liet En die heer is van de hemel Die moet u zo’n loon geven Vrouwe, zoals ge hebt verdiend! 5730 Ge hebt menige droevige vriend Gemaakt int hof om onze neef: Ik zal het u vergelden, is het dat ik leef Of ge zal voor me in de aarde zinken! Kon ik het alzo kwaad bedenken 5735 Daarvan zou je niets ontbreken: Onze neef die u hier ziet Tot hij bevrijd wordt van deze Tot die tijd moet gij wezen Een pad en geheel stil zitten 5740 Binnen uw poort onder de drempel En allen die bij u zullen gaan Die moeten u steken en slaan En spuwen op uw vel! Dit is alzo kwaad, dat waan ik wel 5745 Als dat ge Roges hebt gegeven.’ Dus liep ik weg en zij is gebleven Door mij in de hof in zwaar verdriet. Ik denk dat ik mijn vader liet [167] Bevangen met erg grote rouw 5750 Door mij en door zijn wijf, die vrouwe En zal zijn totdat ik keer. Mijn vrouwe ging met grote ellende Zitten op haar drempel En ik liep weg tegen mijn zin. 5755 Daar nee keerde ik sinds nimmermeer. Ik was zeer besluiteloos Waarheen ik me mag richten Dat ik de heer Walewein zou vinden Die van deugden is volkomen: 5760 Want wie ik zo hoor noemen Ik hoor dat ze hem allen prijzen In deugden en in alle wijze En die hem zien en die hem kennen. Heer, dat God u moet minnen! 5765 Zeg me of ge hem enigszins kent. Ik ben diegene die hem mint Hoewel ik hem nooit kon zien. Ik ben wel zeker van die: Vond ik hem, hij liet het om geen zaak 5770 Hij zou me helpen kwijt maken En verkorten mijn zware verdriet Dat me mijn stiefmoeder oplegde. Om hem te zien verlangt me zeer. Dus ben ik hier gebleven, heer 5775 En maakte mijn woning hier: Dit lusthof en deze tuin met bomen Liet ik ter wille van hem maken. Ik peinsde, hij zou er in geraken Om te zoeken die jonkvrouw 5780 - Dat zeg ik u in goed vertrouwen- Die haar vader heeft gedaan In het kasteel, die ge hier ziet staan Over deze rivier, in zijn hoede. Es was niemand alzo dapper [168] 5785 Die haar halen durfde - dat weet ik wel- Tenzij Walewein, die ridder snel: Hij is de avonturen vader. Het was mijn geluk allemaal Hoorde hij van haar ooit gewagen: 5790 Hij liet het hem niet bang maken Zeker, hij zou komen Ging het tot zijn nadeel of voordeel En beproeven ook zijn geluk. Nu heb ik het u geheel bericht. 5795 Bericht me – dan doe je goed- Van Walewein, de ridder snel Dan zal ik u verder inlichten.’ ‘Ik heb vaak gehoord Van Walewein spreken: bedoel je die 5800 Vriend, dan moet me goed geschieden! Die hem prezen, nee deden niet goed: Walewein is lomp en fel! Dat heb ik vaak wel vernomen In plaatsen daar ik op hem ben gekomen. 5805 Waarom prijs je hem aldus zeer?’ De vos zei: ‘Bij onze heer! Had ik het u niet beloofd tevoren En ook niet zo sterk gezworen Ge ontging het nimmermeer 5810 Ik zou Walewein de heer Zoeken, en vond ik hem in enig land Ik zou het hem snel op de hoogte brengen De laster die gij hem aanwrijft! Hij is onschuldig naar mijn gedachte 5815 Want hij is niet lomp nog fel.’ ‘Ik zal u goed inlichten In welke plaatsen dat hij is. Bij God, Roges, nu zeg me Waarom dit water aldus ontstoken.’ 5820 ԉk ben diegene die niet graag spreekt [169] Tegen u ridder steeds meer: Ge beledigt Walewein de heer Die van deugden is volkomen. Hoorde ge ooit dit water noemen? 5825 Het is het echte vagevuur: Alle zielen moeten hier Als ze verscheiden, komen baden Zullen ze ter Gods genade Komen en blijven immermeer. 5830 Nu heb ik u ingelicht, heer: Hierom is het water aldus heet.’ ‘Wie is diegene die dit weet Dat dit waarheid mocht wezen? Ik geloof niets van deze.’ 5835 - Sprak Walewein – ‘Had ik het niet gezien.’ En de vos antwoordde meteen En zei: ‘Heer, ik zal het u tonen: Ge zal het zien met uw ogen Dat ge me geen leugenaar zal noemen. 5840 Zie je die zwarte vogels vliegen Die in het water vallen tot over het hoofd? Bezie het dan alzo zodat gij het gelooft: Hoedanig komen ze er weer uit?’ Daar Walewein sprak over luid: 5845 ‘Veel witter dan de sneeuw.’ ‘Bezie het goed min of meer Heer; dat zijn zielen allemaal: Sommige is het kind, sommige is de vader. Die zwarte vogels zijn gebonden 5850 En besmet met vuile zonden Totdat ze over mogen gaan De brug, die ge hier ziet staan. Dan baden ze zich en worden schoon En varen te hoge hemel 5855 In die blijdschap steeds meer. Nu heb ik u ingelicht, heer. [170] Bericht me – dan doe je goed - Van Walewein, de ridder snel In welke plaatsten dat hij is,’ 5860 Ԅaar Walewein hij is hierbij: Mocht het u iets veel helpen Ge zou met hem wel tot een gesprek komen.’ ‘Zo is het dan, wel lieve heer! Van u nee scheid ik nimmermeer 5865 Ge zal me uit de nood helpen: Op u heb ik zo’n groot vertrouwen; En verkort mijn zware verdriet!’ ‘Dus nee wil ik niet laten: Heb ik de macht, ik help u graag. 5870 Dus nee kan ik me niet aan onttrekken Nadien dat ge eruit wil zijn.’ ‘Zo zit hier neer in dit kruid Sprak de vos en liep haastig En haalde Walewein zijn zwaard 5875 En gaf het hem in zijn hand; Hij zei: ‘Hou hier dit pand Dat ik u zal dienen, heer. Me berouwt uitermate zeer Dat ik tegen u heb misdaan; 5880 Maar ik wil geheel helpen Tegen u, bij onze heer! Zeg me door uw eigen eer Of ge mijnheer Walewein bent.’ ‘Ik had u na enige tijd 5885 Ingelicht, Roges, had je het gevraagd. Maar ge mocht denken dat ik bang Was, zei ik het u tevoren. In Artur’ s land ben ik geboren Ik ben Walewein, konings Artur’ s neef. 5890 Me mag berouwen dat ik leef Dat ge me aldus hebt gescheurd Mijn wapens: heb het leven verbeurd [171] Tegen mij, wilde ik u slaan!’ De vos zei: ‘Ik heb misdaan 5895 Maar ik wil het goed maken; dus wees bekend.’ ‘Het is ook zo een die misdoet’ - Sprak Walewein – ‘Die het daarna berouwt; Maar hij is een zot die de vos vertrouwt: Dat ze beloven, ze komen het niet na.’ 5900 Grote schade en grote schande Geeft hem God, die dat geschiedt! Heer, dus nee ontzie u niet Van mij: wees dus geheel niet bang. Wacht even: ik zal u halen uw paard; 5905 En goede wapens zijn u gereed: Ik zal ze halen daar ik ze weet. Ze zijn sterk naar mijn gedachte; Ze kwamen in 9 jaren aan; Mijn grootvader droeg ze op trouw; 5910 Daarna gaf ze me mijn vrouwe Dat ik het zou doen volgens ridderplicht. Doe uit de uwe als ge kan: Ik haal u de andere onverwijld.’ ‘Ja en was hij dwaas, die dit weigerde?’ 5915 - Sprak Walewein – ‘Ik heb het nodig.’ Toen ging hij, die koene ridder En ontwapende hem zo goed mogelijk. Toen kwam de vos, die de andere bracht Mijnheer Walewein hij deed ze aan 5920 Die er blijde mee was naar mijn gedachte: Ze pasten hem precies Nog te dun nog te dik; Hij was er goed gekleed mee. Toen bracht hij hem zijn paard geleid 5925 En liet het voor hem in het vrijthof staan. Toen liep de vos en haalde gelijk Zijn schild daar hij het hing en vond. Een schacht bracht hij gelijk [172] En gaf het haastig Walewein 5930 En zei: ‘Heer, spaar niet Deze wapens daar ge ze nodig hebt. Altijd bent ge dapper en koen: Ge mag u er wel op vertrouwen. Ik zal, al zou het me berouwen 5935 In deze volgende derde dagen Heer, uw pantserhemd dragen Over honderd mijlen henen: Daar weet ik een wilde wonen; Die zal zetten deze malin 5940 Zodat ze nimmermeer bezwijken. Nu zeg wat begeer je meer?’ Toen sprak Walewein die heer: ‘Dat ik begeer, dat is me dierbaar: Te wezen over de rivier; 5945 Maar het is me ongeschikt.’ De vos hij zei: ‘God weet Waarheen zo ge u wil begeven Ge mag niet komen ten einde Al voer je vijfhonderd mijlen of meer. 5950 En al was je ten einde, heer Nog dan nee passeert ge het water niet. Dat versta goed en bezie: De ene spruit uit de hel Daar de arme zielen kwellen 5955 En valt in de lever zee.’ (1) ‘Dan komen we er nooit overheen,’ - Sprak Walewein - Ԣij mijn trouw! Wij moeten blijven in de rouw Ik denk, Roges, ik en u! 5960 Ik waande u helpen en gij bij mij Zou blijven, dus ge noch van deze Bevrijd zou zijn en herstellen; Maar ik kan nu niet helpen. Dus gedoogt mijn hart zwaar verdriet: [173] 5965 Want ik ben woedend bij mijn trouw! Hadden we mogen die jonkvrouw Halen daar mijn geest toe staat! Uw hulp en uw toeverlaat Staat aan haar, zal je genezen; 5970 Of ge moet eeuwig wezen In deze toestaand voortaan meer.’ De vos hij zei: ‘Wel lieve heer Hoe zou ge mogen steeds meer Al was het water gepasseerd, heer 5975 Het sterke kasteel winnen Daar nooit een man mocht komen binnen Of men wilde u daarin ontvangen? Al wilden ze u helpen Allen die in die wereld zijn 5980 - Zodanig is dat geloof van mij- Zo kon je niet winnen Die ene poort, nog daarbinnen Komen, heer, dat is zeker: Zodanig als er daar 12 zijn! 5985 Ze zijn van koper en van metaal Gebonden met ijzer en met staal; Onder elke poort loopt een rivier; En alzo menige muur sterk en duur 59995 Gewrocht van grauwe marmerstenen. Hierbij is het, heer, dat ik bedoel: Wie zou het kasteel overwinnen? Te elke poort daar men binnen Gaat, staan vier maal 20 man Gewapend. Heer, hoe denk je dan 5995 Morgen het kasteel winnen?’ ‘Zwijgt, dat u God moet minnen!’ - Sprak Walewein – ‘Zeker Wil me God en onze Vrouwe Helpen en bijstaan: |
(1) leversee, een mythische zee bestaande uit een dikke, kleverige vloeistof waarin de schepen bleven steken; aan de grenzen van de wereld.
|
6000 Vindic die eerste porte ondaen [174] Ende icker mochte comen binnen Ic wane, dandre wel ghewinnen; Dies benic seker ende sonder vaer!’; Die vos sprac: ‘Here, es dat waer? 6005 Doet danne dat ic ju sal raden. Ic sal u helpen ende staen in staden Dat ghi sult liden die riviere.’; Walewein antworde sciere Ende seide: ‘’Roges, lieve gheselle 6010 Al waert te vaerne dor die helle Ic reder dore, mochtict liden.’; ‘Neent niet, here; sijd metten bliden: Ghi sult noch tavont wesen daer. Dat seggic ju al over waer. 6015 Ju paerd dat moet hier achter bliven: Brochtijt daer, men sout ontliven; Dies sijt seker ende ghewes ende vroet. Ju es beter dat ghi oec doet Die dinc die ic ju doe verstaen: 6020 Latet hier int vrijthof gaen Gringolet, ju goede paert. Sijt seker dies ende onvervaert Ic saelt ju wel behouden, here.’; Der Walewein seide: ‘God gheve ju ere 6025 Roges, gheselle; dat wetic wel: Nu wert mijn rouwe al gader spel Eest waer dat ghi mi doet verstaen’; Die vos seide: ‘comt ende laet ons gaen: Durdi mi volgen, ic sal ju leden 6030 Vor den casteel, eer wi sceden Ende ghi sult sien die scone veste. Als ghi daer sijt, soe doet ju beste. Haddics macht, ic holpe ju mere.’; Doe ghinc Walewein die here 6035 Uten prayele die vos naer. Gringolette lieten si daer. [175] Die vos sloot dat vrijthof wel Ende seide: ‘Nu volget mi, rudder snel Daer ic sal gaen. Sijd seker dies: 6040 Jou ne salre af comen gheen verlies; Hebbic die macht, het sal ju vromen.’; Dus ghincsi bede tote dat si comen Tote bider riviere tere stede: Daer ghinc die vos ende hi ontdede 6045 Ene duere, stont in die aerde; Ende hiet Waleweine, oft hi begerde Die joncfrouwe te hebbene: Դorde in!ՠ Ic dinct dat ic verraden bin’ - Sprac Walewein ‘van ju, geselle!’ 6050 ԓo moetic varen in die helle Here, oft ic ju verrade! Het ware mi lachter ende scade: An jou staet al mijn toeverlaet! Ende dit merct wel ende verstaet: 6055 Wi moeten gaen dor dese duwiere Sullen wi liden dese riviere Die ghi heden so saget blaken. Hare ne mach gheen man ghenaken No liden, here, en si bi liste. 6060 Ic wane noit man en wiste Den wech die ic ju sal leden Wildi mi volgen, eer wi sceden. Maer wi moeten gaen onder daerde.’; Walewein die sere begerde 6065 Die joncfrouwe te siene, hi tart naer Ende seinde hem, want hi hadde vaer Datten die vos verraden wilde. Doe tart in die rudder milde. Die vos namene bi den ghere 6070 Ende seide: Ԍaet ons gaen, here Stoutelike; ic sal gaen vore.’; Stappans so loec die dore [176] Als siere binnen waren bevaen. Al ware een man up die dore gestaen 6075 Ende sochtse met al den liste Die hi conste ende die hi wiste Soen vonde hi niet die stede Daerwaert dat die dore ondede: So behendelike waest ghewracht; 6080 Diese maecte was wel bedacht Hoe dat hise hebben wilde. Dus ghinc der Walewein die milde Onder die aerde ende sijn gheselle Daert donker was als in die helle. 6085 Die haghedochte was wel met liste Ghemaect. Die den wech wel wiste Dat was die vos: hi ghinc ter cure Tote hi ten ende quam al dure Daer si buten souden gaen. 6090 Walewein sach die dore ondaen: Si torden uut, die dore looc weder. Walewein slouch sijn oeghen neder Te siene waer hi ute was comen: Al hadt hem vele mogen vromen 6095 So en vonde hi die stede niet. Maer als hi den casteel versiet Verhogedem dat herte binnen: Al haddire mede mogen winnen Een conincrike na mijn verstaen 6100 Soen liet hijs niet, hine soude gaen Vorwart ten castele sciere. Buten muere up ene riviere Quamen si nalinc ter veste: Doe dochte Waleweine dat beste 6105 Dat hi noit hadde gesien. Ter porte waert ghingen si mettien Al scoenkine onder hem beden. Die vos wilne al omme leden [177] Te besiene gone grote wonder. 6110 Die zonne sanc, soe ghinc onder Also soe dicken hevet ghedaen. Vor die porte quamen si gegaen: Doe dochte soe hem besloten vaste. ‘Men begheert hier ghene gasteռ:’ 6115 -Sprac Walewein- ‘Bi miere wet!’; Die vos seide: ԍen hevet geset Taflen, here, men gaet eten.’; Der Walewein seide: Ԉoe mogedijt weten?’; ‘Here, ic sie daer binnen knechte 6120 Dragen scolakene ende gherechte Ende dit wiket staet al ontploken.’ ‘No en gavic niet drie noten’; - Sprac Walewein- ԯm hem allen Mochte mine dinc ten besten vallen! 6125 Ic hope ic salse wel bedwinghen.’; Doe trac hi tswert met tween ringhen Ende vaget scone an sinen ghere. Die vos seide: “Wel lieve here Blivet te Gode! Ic moet gaen. 6130 Dat kent God. Ic hebbe ghedaen Al dat ic mach tuwer vromen. Dorstic binnen der vesten comen Ic ghinghe met ju, here, siet; Maer mijns gaens nes daer niet: 6135 Ic hebt al te dicke verwrocht.’ Der Walewein seide: ‘Ghi hebt mi brocht Ten besten, vrient, bi miere trouwe. Dat lone ju God ende onse Vrouwe! Als ghi wilt, so mogedi keren. 6140 Ic sal den wech hier binnen leren Die wile dat ics hebbe stade.’; Ic bidde Gode dor sine genade Here Walewein, dat hi ju bevrede! Mi beswiken al mine lede [178] 6145 Ja, om dat ic van ju sceden moet. Ic bem dies seker ende vroet: Jou staet te nakene swaer verdriet. Ic bade ju gherne, holpet yet Dat ghi ons liet wederkeren.’ 6150ԇod moete ju lonen alre eren Roges, die ghi mi hebt gedaen!’; - Sprac Walewein- ԇhi moget wel gaen: Ic bevele ju onsen here! Mi dinct, ghi sijt al uten kere 6155 Dat ghi mi gewaget dies: [D]adic dat, so waric ries Ende ic dus wel te staden bin.’ Hi stac twiket up ende ghinc in: Al bloet hilt hi ghetrecket tswert. 6160 Die gone scoten uut ter vaert Die ten taflen waren gheseten Ende lieten alle staen dat eten Ende seiden met groter haestichede: ‘Die corts ridene nu ter stede 6165 Die twiket ontsloten liet! Sech ons, riddere, wiet ju riet In te comene! Ghi waert ries Dat ghiere quaemt, sijd seker dies! Keert weder uut, hets ju tbeste. 6170 Ghine kert, wat soucti binder veste? Jof men sal ju ute doen gaen! Ende Walewein antworde saen: ’Mi dinke, ghi sijd al ombedacht: Ja en si[e]di wel, het es nacht; 6175 Waer soudic herberghe souken?’; Si sijn die gone dies niene rouken’; Spraken si alle uut enen monde. Der Walewein seide: ‘so doedi sonde. Ende keric, het si ju onbederve. 6180 Mi es lievere dat ic sterve [179] Hier binnen dan ic soude gaen Daer ute. Ende si antworden saen: ‘So suldire emmer doot in bliven!’; Si vingen ten swerden ende ten kniven 6185 Ende torden hem an metter vaert. Ende Walewein, hi nam sijn swaert Ende slouch vaste an elcke side. Darne was niemen, hine was blide Dat hi den slagen ontspringen mochte: 6190 So wat der Walewein gherochte Dat moeste al dore dringen Tgoede swert metten twi’ ringen; Dat het gerochte, dat voer af. Die maelgen vlogen, oft ware caf 6195 Vanden halsberghe met ghewelde. Dus ghinct met crachte ende met ghenende. Mijn her Walewein ghinc vaste scroden. Die gone begonsten hem verbloden Die de eerste porte hilden 6200 Ende lieten Waleweine den milden Allene staen ende vloen ter vaert Vaste ter andre porte waert. Si riepen: ‘ondoet, laet ons binnen! Wi verliesen tlijf met onminnen 6205 Doed[i] ons langere hier buten staen!’; Doe daden si up die porte saen Diere binnen waren; ende diese hilden Die vrageden hem, wat si wilden. ‘Wat wi begeren, vragedi dies? 6210 Ontbeid[i] langere, so sidi ries: Hier es comen binder veste Die starcste rudder ende die beste Ten wapinen die oyt dorste leven! Dese heeft ons allen verdreven. 6215 Siet waer hi comt, hi es ons bi!’; Die andren si riepen alle gader: ‘spi! [180] Laeti u enen rudder dwinghen? Ghi moet vor minen here dinghen Ende ander payement ontfaen 6220 Die ju dicken hevet gedaen Meer eren dan ghi werdich sijt: Al ju leven ende al juwe tijt Hebdi ghedaen van sinen goede. Hem soude sijn onsochte te moede. 6225 Haddi doch gehouden uwe veste!’; ‘Hi es die starcste ende die beste Die enech es onder der zonnen: Si hebben onrecht dies ons veronnen!’ Riepen si alle. ‘Hoet u des! 6230 Dies sijt seker ende ghewes: Hi sal sciere die uwe winnen.’; Mettien tart der Walewein binnen Stoutelike als die niet en spaert. Doe spraken si alle metter vaert 6235 Die de andre porte hilden Toten here Waleweine, den milden: “Hordijt, dorper curliaen Staet stille, ghi sijd ghevaen! Tertdi vorder enen voet 6240 - Dies sijt seker ende vroet- Wi nemen u tleven metter vaert! Werpt neder uter hant ju swaert Ende gheeft ju up, hets ju tbeste: Ghine hebt wat doen binder veste.’ 6245 Der Walewein antworde met staden Ende seide: ԇhi heren, God sciep ghenaden: Mi dinke, dat ghijs lettel acht! Ne siedi niet, het es al nacht? Want ic peinsde in minen moet 6250 Daer ic buten castele stoet: Al haddic bi vort willen liden Ic en wiste waer henen riden [181] Daer ic bet herbergen mochte. Dat peinsdic in mijn ghedochte 6255 Dat icse hier binnen dor ghenaden Bidden soude: ic vant te staden Twiket hopen; ic ghinc binnen. Si onthaelden mi met onminnen: Die gone die icker binnen vant 6260 Si scoten ane mi al thant Ende wilden mi doe steken buten. Ic seide, en mochtem niet besluten Dat si dorpelike daden. Ic bat hem allen met genaden 6265 Dat si mi binnen souden laten. [D]oe swoeren vaste bi caritaten Die heren dat sijs niet en daden. Daerne hadde niemen genaden. Si seiden, si souden mi ontliven; 6270 Ende trocken swerde ende cniven Ende torden mi an met onminnen. Ic seide, si mochten lettel winnen; Ic bat hem dat sijs onberen. Ende als si emmer mijns begeren 6275 Lietic die tale ende vinc ten swerde. Die alre eerst mijns begherde Onthaeldic so ic eerst mochte So datter niemen meer en rochte Mijns tontbeidene; ende si vloen! 6280 Si hieten ju die porte ondoen: Si quam in ende ic quam mede. Nu biddic ju up hovescede Dat ghi mi laet hier binnen bliven.’ Echt riepen si: ‘Hpi ketyven 6285 Dat ghi ju enen man liet dwingen! Riddere, ju en helpt gheen dingen: Gheeft ju up, ghi sijt ghevaen! Sekerlike, het es ghedaen. [182] Ghi hebt een evel spel beroert. 6290 Ghi wert qualiker ghevoert Dan man in ᶩjᠪaren was. Ghine beroem[t te]waren das Al quaemdi toten porten binnen Dat ghi dandre sult ghewinnen 6295 No dor vrienscap no dor miede.’; Der Walewein seide: ‘goede liede Wat helpt dit? In wille niet scelden. Benic ju iet sculdich, ic wilt ju ghelden Magic daermede quite wesen.’ |
6000 Vind ik de eerste poort geopend [174] En ik erbinnen mocht komen Ik denk, de andere wel winnen; Dus ben ik zeker en zonder gevaar!’ De vos sprak: ‘Heer, is dat waar? 6005 Doe dan dat ik u zal aanraden. Ik zal u helpen en bijstaan Dat ge deze rivier oversteekt.’ Walewein antwoordde snel En zei: ‘’Roges, lieve metgezel 6010 Al was het te gaan door de hel Ik reed erdoor, mocht ik het lijden.’ ‘Neen niet, heer; wees goedsmoeds: Ge zal vanavond nog daar wezen. Dat zeg ik u al voor waar. 6015 Uw paard dat moet hier achter blijven: Bracht ge het daar, men zou het doden; Dat is zeker en wees verstandig. U is beter dat ge ook doet De zaak die ik u laat verstaan: 6020 Laat hier in het vrijthof gaan Gringolet, uw goede paard. Wees zeker en niet bang Ik zal het u wel behouden, heer.’ Daar Walewein zei: ‘God geeft u eer 6025 Roges, metgezel; dat weet ik wel: Nu wordt mijn droefheid veranderd in blijdschap Is het waar dat ge me laat weten.’ De vos zei: ‘Kom en laat ons gaan: Durft ge me volgen, ik zal u leiden 6030 Voor het kasteel, eer we scheiden En ge zal zien die mooie vesting. Als ge daar bent, zo doe uw best. Had ik de macht, ik hielp u meer.’ Toen ging Walewein die heer 6035 Uit de lusthof de vos na. Gringolet lieten ze daar. [175] Die vos sloot dat vrijthof goed En zei: ’Nu volg me, ridder snel Daar ik zal gaan. Wees zeker dus: 6040 U nee zal ervan komen geen verlies; Heb ik de macht, het zal u helpen.’ Dus gingen ze beiden totdat ze komen Tot bij de rivier bij een plaats: Daar ging de vos en hij opende 6045 Een deur, stond in de aarde; En zei Walewein, indien hij begeerde De jonkvrouw te hebben: ‘Treed binnen!’ ‘Ik denk dat ik verraden ben.’ - Sprak Walewein ‘Van u, gezel!’ 6050 ‘Zo moet ik varen in de hel Heer, indien ik u verraad! Het was me schande en schade: Aan u staat al mijn toeverlaat! En merk dit wel en versta: 6055 We moeten gaan door deze grot Zullen we deze rivier passeren Die ge heden zo zag verzengen. Hier nee mag geen man komen Nog doorgaan, heer, tenzij met list. 6060 Ik waan dat een man nooit wist De weg die ik u zal leiden Wil ge me volgen, eer we scheiden. Maar we moeten gaan onder de aarde.’ Walewein die zeer begeerde 6065 De jonkvrouw te zien hij trad dichterbij En zegende hem, want hij had vrees Dat hem de vos verraden wilde. Toen trad in die ridder milde. Die vos nam hem bij de slip (van zijn kleed) 6070 En zei: Ԍaat ons gaan, heer Onbevreesd; ik zal voor gaan.’ Gelijk zo sloot de deur [176] Toen ze erbinnen waren gesloten. Al had een man op die deur gestaan 6075 En zocht ze met alle listen Die hij kon en die hij wist Dan vond hij niet die plaats Derwaarts dat de deur opende: Zo handig was het gemaakt 6080 Die het maakte had er goed over nagedacht Hoe dat hij het hebben wilde. Dus ging der Walewein die milde Onder de aarde en zijn metgezel Daar het donker was als in die hel. 6085 De spelonk was wel met schranderheid Gemaakt. Die de weg goed wist Dat was de vos: hij ging op de goede wijze Tot hij ten einde kwam geheel door Daar ze buiten zouden gaan. 6090 Walewein zag de deur geopend: Ze traden uit, de deur sloot weer. Walewein sloeg zijn ogen neer Te zien waar hij uit was komen: Al had het hem veel mogen helpen 6095 Zo vond hij die plaats niet. Maar toen hij het kasteel zag Verheugde hem het hart vanbinnen: Al had hij er mee mogen winnen Een koninkrijk naar mijn verstaan 6100 Zo liet hij het niet, hij zou gaan Voorwaarts te kasteel snel. Buiten de muur aan de oever van een rivier Kwamen ze dicht bij de vesting: Toen dacht Walewein dat beste 6105 Dat hij ooit had gezien. Ter poort waart gingen ze meteen Al langzaamaan onder hen beiden. De vos wil hem alom leiden [177] Te bezien ginds grote wonder. 6110 Die zon zonk, ze ging onder Alzo ze vaak heeft gedaan. Voor de poort kwamen ze gegaan: Toen dachten ze dat het vast gesloten was ‘Men begeert hier geen bezoekers.’ 6115 -Sprak Walewein- ‘Waarlijk!’ De vos zei: ԍen heeft gezet Tafels, heer, men gaat eten.’ Daar Walewein zei: ‘Hoe kan je dat weten?’ ‘Heer, ik zie daarbinnen knechten 6120 Dragen tafellakens en gerechten En dit deurluik staat geheel open.’ ‘Ik ben helemaal niet bang voor hen,’ - Sprak Walewein- ‘En hen allen Mocht mijn zaak op de beste wijze gebeuren! 6125 Ik hoop dat ik ze wel zal bedwingen.’ Toen trok hij het zwaard met de twee ringen En veegde het schoon aan zijn slip. De vos zei: ‘Wel lieve heer Blijf tot God! Ik moet gaan. 6130 Dat weet God. Ik heb gedaan Al dat ik kon tot uw voordeel. Durfde ik binnen de vesting komen Ik ging met u, heer, ziet; Voor mij is het niet geschikt daar te gaan 6135 Ik heb het al te vaak geprobeerd.’ Daar Walewein zei: ‘Ge hebt me gebracht Op de beste wijze, vriend, zeker. Dat beloont u God en onze Vrouwe! Als ge wilt, dan mag je keren. 6140 Ik zal de weg hierbinnen leren Die tijd dat ik gelegenheid heb.’ ‘Ik bid God door zijn genade Heer Walewein, dat hij u beschermt! Mij bezwijken al mijn leden [178] 6145 Ja, omdat ik van u scheiden moet. Ik ben dus zeker en bekend: U staat te naken zwaar verdriet. Ik bad u graag, hielp het iets Dat ge ons liet terug keren.’ 6150 ԇod moet u belonen alle eren Roges, die ge mij hebt gedaan!’ - Sprak Walewein – ‘ge mag wel gaan: Ik beveel u onze heer! Ik denk, ge bent niet goed wijs 6155 Dat ge me gewaagt aldus: Deed ik dat, dan was ik dwaas Terwijl ik dus in een gunstige gelegenheid ben.’ Hij deed het deurluik open en ging erin: Openlijk hield hij het zwaard getrokken. 6160 Diegene schoten op haastig Die ter tafel waren gezeten En lieten allen staan dat eten En zeiden met grote haast: ‘De koorts kwelt nu ter plaatse 6165 Die het deurluik openliet! Zeg ons, ridder, wie u aanraadde In te komen! Ge was dwaas Dat ge hier kwam, dat is zeker dus! Keert weer uit, het is voor u het beste. 6170 Ge keert niet, wat zoek je in de vesting? Of men zal u eruit gooien! En Walewein antwoordde gelijk: ’Ik denk, ge bent geheel gedachteloos: Ja en zie je wel, het is nacht; 6175 Waar zou ik herberg zoeken?’ ‘Wij zijn diegene die het niets kan schelen Spraken ze allen uit een mond. Daar Walewein zei: ‘Dan doe je verkeerd. En keer ik, het is uw nadeel. 6180 Ik heb het liever dat ik sterf [179] Hierbinnen dan ik zou gaan Daaruit.’ En ze antwoordden gelijk: \’o zal ge er immer dood in blijven!’ Ze vingen ten zwaarden en te dolken 6185 En grepen hem aan met haast. En Walewein, hij nam zijn zwaard En sloeg stevig aan elke kant Daar nee was niemand, hij was blij Dat hij de slagen ontspringen mocht: 6190 Zowat daar Walewein raakte Dat moest geheel doordringen Het goede zwaard met de twee ringen; Dat het raakte, dat vloog er af. Die malin vlogen, alsof het kaf was 6195 Van de pantserhemden met geweld. Dus ging het met kracht en met moed. Mijnheer Walewein ging hevig houwen. Diegene begonnen zich bang te maken Die de eerste poort verdedigden 6200 En lieten Walewein de milde Alleen staan en vlogen haastig Snel ter andere poort waart. Ze riepen: ‘Doe open, laat ons binnen! We verliezen het lijf met vijandschap 6205 Laat ge ons langer hierbuiten staan!’ Toen deden ze de poort gelijk open Die erbinnen waren; en die het verdedigde Die vroegen hen, wat ze wilden. ‘Wat we begeren, vraag je dus? 6210 Wacht je langer, dan ben je dwaas: Hier is gekomen binnen de vesting De sterkste ridder en de beste Ter wapen die ooit behoefde te leven! Deze heeft ons allen verdreven. 6215 Zie waar hij komt, hij is dicht bij ons!’ De anderen ze riepen allemaal: ‘Foei! [180] Laat u een ridder in het nauw brengen? Gij moet voor mijn heer pleiten En ander loon ontvangen 6220 Die u vaak heeft gedaan Meer eer dan ge waard bent: Al uw leven en al uw tijd Heb je geprofiteerd van zijn goed. Hij zou het niet prettig vinden. 6225 Had ge toch gehouden uw vesting!’ ‘Hij is de sterkste en de beste Die enig is onder zon: Ze hebben onrecht dus ons verwijten!’> Riepen ze allen. ‘Hoed u dus! 6230 Dat is zeker en gewis: Hij zal snel de uwe winnen.’ Meteen trad de heer Walewein binnen Dapper als die niet spaart. Toen spraken ze allen met een haast 6235 Die de andere poort bewaakten Tot de heer Walewein, de milde: ‘Hoor gij het, lompe lomperd Sta stil, ge bent gevangen! Treed je verder een voet 6240 – Dat is zeker en bekend- Wij nemen u het leven met een haast! Werp neer uit uw hand uw zwaard En geef je over, het is voor u het beste: Ge hebt niets te doen binnen de vesting.’ 6245 Daar Walewein antwoordde rustig En zei: ԇij heren, God toonde genade: Me lijkt, dat gij het weinig acht! Nee zie je niet, het is al nacht? Want ik peinsde in mijn gemoed 6250 Daar ik buiten het kasteel stond: Al had ik verder willen gaan Ik wist niet waarheen te gaan [181] Daar ik beter herbergen kon. Dat peinsde ik in mijn gedachte 6255 Dat ik ze hier binnen door genade Bidden zou: ik vond juist van pas De deurluik open; ik ging binnen. Ze onthaalden me onvriendelijk: Diegene die ik erbinnen vond 6260 Ze vielen onmiddellijk op me aan En wilden me toen naar buiten drijven. Ik zei, het kon hen niet baten Dat ze gemeen deden. Ik bad hen allen met genaden 6265 Dat ze me binnen zouden laten. Toen zwoeren hevig bij liefdadigheid Die heren dat zij het niet deden. Daar nee had niemand genaden. Ze zeiden, ze zouden me doden; 6270 En trokken zwaarden en messen En vielen op me aan met vijandschap. Ik zei, ze mochten weinig winnen; Ik bad dat ze het nalieten. En toen ze me altijd begeren 6275 Liet ik het gesprek en greep het zwaard. Die het allereerst me aanviel Onthaalde ik zo goed mogelijk Zodat er niemand meer zich bekommerde Af te wachten; en ze vlogen! 6280 Ze bevelen u de poort te openen: Ze kwamen binnen en ik kwam mee. Nu bid ik u op hoffelijkheid Dat gij mij laat hierbinnen blijven.’ Wederom riepen ze: ‘Foei ellendelingen 6285 Dat gij u een man liet dwingen! Ridder, u helpt geen pleiten: Geef je over, je bent gevangen! Zeker, het is gedaan. [182] Gij bent een gevaarlijk spel begonnen 6290 Ge werd slechter behandeld Dan men in 7 jaren deed. Ten onrechte beroem je je erop dat Toen ge de poort binnen kwam Dat ge de anderen zal winnen 6295 Nog door vriendschap nog door geschenk.’ Daar Walewein zei: ‘Goede lieden Wat helpt dit? Ik wil niet schelden. Ben ik u iets schuldig, ik zal het u vergelden Mag ik het daarmee kwijt wezen.’ |
|
6000 Vindic die eerste porte ondaen [174] Ende icker mochte comen binnen Ic wane, dandre wel ghewinnen; Dies benic seker ende sonder vaer!’; Die vos sprac: ‘Here, es dat waer? 6005 Doet danne dat ic ju sal raden. Ic sal u helpen ende staen in staden Dat ghi sult liden die riviere.’; Walewein antworde sciere Ende seide: ‘’Roges, lieve gheselle 6010 Al waert te vaerne dor die helle Ic reder dore, mochtict liden.’; ‘Neent niet, here; sijd metten bliden: Ghi sult noch tavont wesen daer. Dat seggic ju al over waer. 6015 Ju paerd dat moet hier achter bliven: Brochtijt daer, men sout ontliven; Dies sijt seker ende ghewes ende vroet. Ju es beter dat ghi oec doet Die dinc die ic ju doe verstaen: 6020 Latet hier int vrijthof gaen Gringolet, ju goede paert. Sijt seker dies ende onvervaert Ic saelt ju wel behouden, here.’; Der Walewein seide: ‘God gheve ju ere 6025 Roges, gheselle; dat wetic wel: Nu wert mijn rouwe al gader spel Eest waer dat ghi mi doet verstaen’; Die vos seide: ‘comt ende laet ons gaen: Durdi mi volgen, ic sal ju leden 6030 Vor den casteel, eer wi sceden Ende ghi sult sien die scone veste. Als ghi daer sijt, soe doet ju beste. Haddics macht, ic holpe ju mere.’; Doe ghinc Walewein die here 6035 Uten prayele die vos naer. Gringolette lieten si daer. [175] Die vos sloot dat vrijthof wel Ende seide: ‘Nu volget mi, rudder snel Daer ic sal gaen. Sijd seker dies: 6040 Jou ne salre af comen gheen verlies; Hebbic die macht, het sal ju vromen.’; Dus ghincsi bede tote dat si comen Tote bider riviere tere stede: Daer ghinc die vos ende hi ontdede 6045 Ene duere, stont in die aerde; Ende hiet Waleweine, oft hi begerde Die joncfrouwe te hebbene: Դorde in!ՠ Ic dinct dat ic verraden bin’ - Sprac Walewein ‘van ju, geselle!’ 6050 ԓo moetic varen in die helle Here, oft ic ju verrade! Het ware mi lachter ende scade: An jou staet al mijn toeverlaet! Ende dit merct wel ende verstaet: 6055 Wi moeten gaen dor dese duwiere Sullen wi liden dese riviere Die ghi heden so saget blaken. Hare ne mach gheen man ghenaken No liden, here, en si bi liste. 6060 Ic wane noit man en wiste Den wech die ic ju sal leden Wildi mi volgen, eer wi sceden. Maer wi moeten gaen onder daerde.’; Walewein die sere begerde 6065 Die joncfrouwe te siene, hi tart naer Ende seinde hem, want hi hadde vaer Datten die vos verraden wilde. Doe tart in die rudder milde. Die vos namene bi den ghere 6070 Ende seide: Ԍaet ons gaen, here Stoutelike; ic sal gaen vore.’; Stappans so loec die dore [176] Als siere binnen waren bevaen. Al ware een man up die dore gestaen 6075 Ende sochtse met al den liste Die hi conste ende die hi wiste Soen vonde hi niet die stede Daerwaert dat die dore ondede: So behendelike waest ghewracht; 6080 Diese maecte was wel bedacht Hoe dat hise hebben wilde. Dus ghinc der Walewein die milde Onder die aerde ende sijn gheselle Daert donker was als in die helle. 6085 Die haghedochte was wel met liste Ghemaect. Die den wech wel wiste Dat was die vos: hi ghinc ter cure Tote hi ten ende quam al dure Daer si buten souden gaen. 6090 Walewein sach die dore ondaen: Si torden uut, die dore looc weder. Walewein slouch sijn oeghen neder Te siene waer hi ute was comen: Al hadt hem vele mogen vromen 6095 So en vonde hi die stede niet. Maer als hi den casteel versiet Verhogedem dat herte binnen: Al haddire mede mogen winnen Een conincrike na mijn verstaen 6100 Soen liet hijs niet, hine soude gaen Vorwart ten castele sciere. Buten muere up ene riviere Quamen si nalinc ter veste: Doe dochte Waleweine dat beste 6105 Dat hi noit hadde gesien. Ter porte waert ghingen si mettien Al scoenkine onder hem beden. Die vos wilne al omme leden [177] Te besiene gone grote wonder. 6110 Die zonne sanc, soe ghinc onder Also soe dicken hevet ghedaen. Vor die porte quamen si gegaen: Doe dochte soe hem besloten vaste. ‘Men begheert hier ghene gasteռ:’ 6115 -Sprac Walewein- ‘Bi miere wet!’; Die vos seide: ԍen hevet geset Taflen, here, men gaet eten.’; Der Walewein seide: Ԉoe mogedijt weten?’; ‘Here, ic sie daer binnen knechte 6120 Dragen scolakene ende gherechte Ende dit wiket staet al ontploken.’ ‘No en gavic niet drie noten’; - Sprac Walewein- ԯm hem allen Mochte mine dinc ten besten vallen! 6125 Ic hope ic salse wel bedwinghen.’; Doe trac hi tswert met tween ringhen Ende vaget scone an sinen ghere. Die vos seide: “Wel lieve here Blivet te Gode! Ic moet gaen. 6130 Dat kent God. Ic hebbe ghedaen Al dat ic mach tuwer vromen. Dorstic binnen der vesten comen Ic ghinghe met ju, here, siet; Maer mijns gaens nes daer niet: 6135 Ic hebt al te dicke verwrocht.’ Der Walewein seide: ‘Ghi hebt mi brocht Ten besten, vrient, bi miere trouwe. Dat lone ju God ende onse Vrouwe! Als ghi wilt, so mogedi keren. 6140 Ic sal den wech hier binnen leren Die wile dat ics hebbe stade.’; Ic bidde Gode dor sine genade Here Walewein, dat hi ju bevrede! Mi beswiken al mine lede [178] 6145 Ja, om dat ic van ju sceden moet. Ic bem dies seker ende vroet: Jou staet te nakene swaer verdriet. Ic bade ju gherne, holpet yet Dat ghi ons liet wederkeren.’ 6150ԇod moete ju lonen alre eren Roges, die ghi mi hebt gedaen!’; - Sprac Walewein- ԇhi moget wel gaen: Ic bevele ju onsen here! Mi dinct, ghi sijt al uten kere 6155 Dat ghi mi gewaget dies: [D]adic dat, so waric ries Ende ic dus wel te staden bin.’ Hi stac twiket up ende ghinc in: Al bloet hilt hi ghetrecket tswert. 6160 Die gone scoten uut ter vaert Die ten taflen waren gheseten Ende lieten alle staen dat eten Ende seiden met groter haestichede: ‘Die corts ridene nu ter stede 6165 Die twiket ontsloten liet! Sech ons, riddere, wiet ju riet In te comene! Ghi waert ries Dat ghiere quaemt, sijd seker dies! Keert weder uut, hets ju tbeste. 6170 Ghine kert, wat soucti binder veste? Jof men sal ju ute doen gaen! Ende Walewein antworde saen: ’Mi dinke, ghi sijd al ombedacht: Ja en si[e]di wel, het es nacht; 6175 Waer soudic herberghe souken?’; Si sijn die gone dies niene rouken’; Spraken si alle uut enen monde. Der Walewein seide: ‘so doedi sonde. Ende keric, het si ju onbederve. 6180 Mi es lievere dat ic sterve [179] Hier binnen dan ic soude gaen Daer ute. Ende si antworden saen: ‘So suldire emmer doot in bliven!’; Si vingen ten swerden ende ten kniven 6185 Ende torden hem an metter vaert. Ende Walewein, hi nam sijn swaert Ende slouch vaste an elcke side. Darne was niemen, hine was blide Dat hi den slagen ontspringen mochte: 6190 So wat der Walewein gherochte Dat moeste al dore dringen Tgoede swert metten twi’ ringen; Dat het gerochte, dat voer af. Die maelgen vlogen, oft ware caf 6195 Vanden halsberghe met ghewelde. Dus ghinct met crachte ende met ghenende. Mijn her Walewein ghinc vaste scroden. Die gone begonsten hem verbloden Die de eerste porte hilden 6200 Ende lieten Waleweine den milden Allene staen ende vloen ter vaert Vaste ter andre porte waert. Si riepen: ‘ondoet, laet ons binnen! Wi verliesen tlijf met onminnen 6205 Doed[i] ons langere hier buten staen!’; Doe daden si up die porte saen Diere binnen waren; ende diese hilden Die vrageden hem, wat si wilden. ‘Wat wi begeren, vragedi dies? 6210 Ontbeid[i] langere, so sidi ries: Hier es comen binder veste Die starcste rudder ende die beste Ten wapinen die oyt dorste leven! Dese heeft ons allen verdreven. 6215 Siet waer hi comt, hi es ons bi!’; Die andren si riepen alle gader: ‘spi! [180] Laeti u enen rudder dwinghen? Ghi moet vor minen here dinghen Ende ander payement ontfaen 6220 Die ju dicken hevet gedaen Meer eren dan ghi werdich sijt: Al ju leven ende al juwe tijt Hebdi ghedaen van sinen goede. Hem soude sijn onsochte te moede. 6225 Haddi doch gehouden uwe veste!’; ‘Hi es die starcste ende die beste Die enech es onder der zonnen: Si hebben onrecht dies ons veronnen!’ Riepen si alle. ‘Hoet u des! 6230 Dies sijt seker ende ghewes: Hi sal sciere die uwe winnen.’; Mettien tart der Walewein binnen Stoutelike als die niet en spaert. Doe spraken si alle metter vaert 6235 Die de andre porte hilden Toten here Waleweine, den milden: “Hordijt, dorper curliaen Staet stille, ghi sijd ghevaen! Tertdi vorder enen voet 6240 - Dies sijt seker ende vroet- Wi nemen u tleven metter vaert! Werpt neder uter hant ju swaert Ende gheeft ju up, hets ju tbeste: Ghine hebt wat doen binder veste.’ 6245 Der Walewein antworde met staden Ende seide: ԇhi heren, God sciep ghenaden: Mi dinke, dat ghijs lettel acht! Ne siedi niet, het es al nacht? Want ic peinsde in minen moet 6250 Daer ic buten castele stoet: Al haddic bi vort willen liden Ic en wiste waer henen riden [181] Daer ic bet herbergen mochte. Dat peinsdic in mijn ghedochte 6255 Dat icse hier binnen dor ghenaden Bidden soude: ic vant te staden Twiket hopen; ic ghinc binnen. Si onthaelden mi met onminnen: Die gone die icker binnen vant 6260 Si scoten ane mi al thant Ende wilden mi doe steken buten. Ic seide, en mochtem niet besluten Dat si dorpelike daden. Ic bat hem allen met genaden 6265 Dat si mi binnen souden laten. [D]oe swoeren vaste bi caritaten Die heren dat sijs niet en daden. Daerne hadde niemen genaden. Si seiden, si souden mi ontliven; 6270 Ende trocken swerde ende cniven Ende torden mi an met onminnen. Ic seide, si mochten lettel winnen; Ic bat hem dat sijs onberen. Ende als si emmer mijns begeren 6275 Lietic die tale ende vinc ten swerde. Die alre eerst mijns begherde Onthaeldic so ic eerst mochte So datter niemen meer en rochte Mijns tontbeidene; ende si vloen! 6280 Si hieten ju die porte ondoen: Si quam in ende ic quam mede. Nu biddic ju up hovescede Dat ghi mi laet hier binnen bliven.’ Echt riepen si: ‘Hpi ketyven 6285 Dat ghi ju enen man liet dwingen! Riddere, ju en helpt gheen dingen: Gheeft ju up, ghi sijt ghevaen! Sekerlike, het es ghedaen. [182] Ghi hebt een evel spel beroert. 6290 Ghi wert qualiker ghevoert Dan man in ᶩjᠪaren was. Ghine beroem[t te]waren das Al quaemdi toten porten binnen Dat ghi dandre sult ghewinnen 6295 No dor vrienscap no dor miede.’; Der Walewein seide: ‘goede liede Wat helpt dit? In wille niet scelden. Benic ju iet sculdich, ic wilt ju ghelden Magic daermede quite wesen.’ |
6000 Vind ik de eerste poort geopend [174] En ik erbinnen mocht komen Ik denk, de andere wel winnen; Dus ben ik zeker en zonder gevaar!’ De vos sprak: ‘Heer, is dat waar? 6005 Doe dan dat ik u zal aanraden. Ik zal u helpen en bijstaan Dat ge deze rivier oversteekt.’ Walewein antwoordde snel En zei: ‘’Roges, lieve metgezel 6010 Al was het te gaan door de hel Ik reed erdoor, mocht ik het lijden.’ ‘Neen niet, heer; wees goedsmoeds: Ge zal vanavond nog daar wezen. Dat zeg ik u al voor waar. 6015 Uw paard dat moet hier achter blijven: Bracht ge het daar, men zou het doden; Dat is zeker en wees verstandig. U is beter dat ge ook doet De zaak die ik u laat verstaan: 6020 Laat hier in het vrijthof gaan Gringolet, uw goede paard. Wees zeker en niet bang Ik zal het u wel behouden, heer.’ Daar Walewein zei: ‘God geeft u eer 6025 Roges, metgezel; dat weet ik wel: Nu wordt mijn droefheid veranderd in blijdschap Is het waar dat ge me laat weten.’ De vos zei: ‘Kom en laat ons gaan: Durft ge me volgen, ik zal u leiden 6030 Voor het kasteel, eer we scheiden En ge zal zien die mooie vesting. Als ge daar bent, zo doe uw best. Had ik de macht, ik hielp u meer.’ Toen ging Walewein die heer 6035 Uit de lusthof de vos na. Gringolet lieten ze daar. [175] Die vos sloot dat vrijthof goed En zei: ’Nu volg me, ridder snel Daar ik zal gaan. Wees zeker dus: 6040 U nee zal ervan komen geen verlies; Heb ik de macht, het zal u helpen.’ Dus gingen ze beiden totdat ze komen Tot bij de rivier bij een plaats: Daar ging de vos en hij opende 6045 Een deur, stond in de aarde; En zei Walewein, indien hij begeerde De jonkvrouw te hebben: ‘Treed binnen!’ ‘Ik denk dat ik verraden ben.’ - Sprak Walewein ‘Van u, gezel!’ 6050 ‘Zo moet ik varen in de hel Heer, indien ik u verraad! Het was me schande en schade: Aan u staat al mijn toeverlaat! En merk dit wel en versta: 6055 We moeten gaan door deze grot Zullen we deze rivier passeren Die ge heden zo zag verzengen. Hier nee mag geen man komen Nog doorgaan, heer, tenzij met list. 6060 Ik waan dat een man nooit wist De weg die ik u zal leiden Wil ge me volgen, eer we scheiden. Maar we moeten gaan onder de aarde.’ Walewein die zeer begeerde 6065 De jonkvrouw te zien hij trad dichterbij En zegende hem, want hij had vrees Dat hem de vos verraden wilde. Toen trad in die ridder milde. Die vos nam hem bij de slip (van zijn kleed) 6070 En zei: Ԍaat ons gaan, heer Onbevreesd; ik zal voor gaan.’ Gelijk zo sloot de deur [176] Toen ze erbinnen waren gesloten. Al had een man op die deur gestaan 6075 En zocht ze met alle listen Die hij kon en die hij wist Dan vond hij niet die plaats Derwaarts dat de deur opende: Zo handig was het gemaakt 6080 Die het maakte had er goed over nagedacht Hoe dat hij het hebben wilde. Dus ging der Walewein die milde Onder de aarde en zijn metgezel Daar het donker was als in die hel. 6085 De spelonk was wel met schranderheid Gemaakt. Die de weg goed wist Dat was de vos: hij ging op de goede wijze Tot hij ten einde kwam geheel door Daar ze buiten zouden gaan. 6090 Walewein zag de deur geopend: Ze traden uit, de deur sloot weer. Walewein sloeg zijn ogen neer Te zien waar hij uit was komen: Al had het hem veel mogen helpen 6095 Zo vond hij die plaats niet. Maar toen hij het kasteel zag Verheugde hem het hart vanbinnen: Al had hij er mee mogen winnen Een koninkrijk naar mijn verstaan 6100 Zo liet hij het niet, hij zou gaan Voorwaarts te kasteel snel. Buiten de muur aan de oever van een rivier Kwamen ze dicht bij de vesting: Toen dacht Walewein dat beste 6105 Dat hij ooit had gezien. Ter poort waart gingen ze meteen Al langzaamaan onder hen beiden. De vos wil hem alom leiden [177] Te bezien ginds grote wonder. 6110 Die zon zonk, ze ging onder Alzo ze vaak heeft gedaan. Voor de poort kwamen ze gegaan: Toen dachten ze dat het vast gesloten was ‘Men begeert hier geen bezoekers.’ 6115 -Sprak Walewein- ‘Waarlijk!’ De vos zei: ԍen heeft gezet Tafels, heer, men gaat eten.’ Daar Walewein zei: ‘Hoe kan je dat weten?’ ‘Heer, ik zie daarbinnen knechten 6120 Dragen tafellakens en gerechten En dit deurluik staat geheel open.’ ‘Ik ben helemaal niet bang voor hen,’ - Sprak Walewein- ‘En hen allen Mocht mijn zaak op de beste wijze gebeuren! 6125 Ik hoop dat ik ze wel zal bedwingen.’ Toen trok hij het zwaard met de twee ringen En veegde het schoon aan zijn slip. De vos zei: ‘Wel lieve heer Blijf tot God! Ik moet gaan. 6130 Dat weet God. Ik heb gedaan Al dat ik kon tot uw voordeel. Durfde ik binnen de vesting komen Ik ging met u, heer, ziet; Voor mij is het niet geschikt daar te gaan 6135 Ik heb het al te vaak geprobeerd.’ Daar Walewein zei: ‘Ge hebt me gebracht Op de beste wijze, vriend, zeker. Dat beloont u God en onze Vrouwe! Als ge wilt, dan mag je keren. 6140 Ik zal de weg hierbinnen leren Die tijd dat ik gelegenheid heb.’ ‘Ik bid God door zijn genade Heer Walewein, dat hij u beschermt! Mij bezwijken al mijn leden [178] 6145 Ja, omdat ik van u scheiden moet. Ik ben dus zeker en bekend: U staat te naken zwaar verdriet. Ik bad u graag, hielp het iets Dat ge ons liet terug keren.’ 6150 ԇod moet u belonen alle eren Roges, die ge mij hebt gedaan!’ - Sprak Walewein – ‘ge mag wel gaan: Ik beveel u onze heer! Ik denk, ge bent niet goed wijs 6155 Dat ge me gewaagt aldus: Deed ik dat, dan was ik dwaas Terwijl ik dus in een gunstige gelegenheid ben.’ Hij deed het deurluik open en ging erin: Openlijk hield hij het zwaard getrokken. 6160 Diegene schoten op haastig Die ter tafel waren gezeten En lieten allen staan dat eten En zeiden met grote haast: ‘De koorts kwelt nu ter plaatse 6165 Die het deurluik openliet! Zeg ons, ridder, wie u aanraadde In te komen! Ge was dwaas Dat ge hier kwam, dat is zeker dus! Keert weer uit, het is voor u het beste. 6170 Ge keert niet, wat zoek je in de vesting? Of men zal u eruit gooien! En Walewein antwoordde gelijk: ’Ik denk, ge bent geheel gedachteloos: Ja en zie je wel, het is nacht; 6175 Waar zou ik herberg zoeken?’ ‘Wij zijn diegene die het niets kan schelen Spraken ze allen uit een mond. Daar Walewein zei: ‘Dan doe je verkeerd. En keer ik, het is uw nadeel. 6180 Ik heb het liever dat ik sterf [179] Hierbinnen dan ik zou gaan Daaruit.’ En ze antwoordden gelijk: \’o zal ge er immer dood in blijven!’ Ze vingen ten zwaarden en te dolken 6185 En grepen hem aan met haast. En Walewein, hij nam zijn zwaard En sloeg stevig aan elke kant Daar nee was niemand, hij was blij Dat hij de slagen ontspringen mocht: 6190 Zowat daar Walewein raakte Dat moest geheel doordringen Het goede zwaard met de twee ringen; Dat het raakte, dat vloog er af. Die malin vlogen, alsof het kaf was 6195 Van de pantserhemden met geweld. Dus ging het met kracht en met moed. Mijnheer Walewein ging hevig houwen. Diegene begonnen zich bang te maken Die de eerste poort verdedigden 6200 En lieten Walewein de milde Alleen staan en vlogen haastig Snel ter andere poort waart. Ze riepen: ‘Doe open, laat ons binnen! We verliezen het lijf met vijandschap 6205 Laat ge ons langer hierbuiten staan!’ Toen deden ze de poort gelijk open Die erbinnen waren; en die het verdedigde Die vroegen hen, wat ze wilden. ‘Wat we begeren, vraag je dus? 6210 Wacht je langer, dan ben je dwaas: Hier is gekomen binnen de vesting De sterkste ridder en de beste Ter wapen die ooit behoefde te leven! Deze heeft ons allen verdreven. 6215 Zie waar hij komt, hij is dicht bij ons!’ De anderen ze riepen allemaal: ‘Foei! [180] Laat u een ridder in het nauw brengen? Gij moet voor mijn heer pleiten En ander loon ontvangen 6220 Die u vaak heeft gedaan Meer eer dan ge waard bent: Al uw leven en al uw tijd Heb je geprofiteerd van zijn goed. Hij zou het niet prettig vinden. 6225 Had ge toch gehouden uw vesting!’ ‘Hij is de sterkste en de beste Die enig is onder zon: Ze hebben onrecht dus ons verwijten!’> Riepen ze allen. ‘Hoed u dus! 6230 Dat is zeker en gewis: Hij zal snel de uwe winnen.’ Meteen trad de heer Walewein binnen Dapper als die niet spaart. Toen spraken ze allen met een haast 6235 Die de andere poort bewaakten Tot de heer Walewein, de milde: ‘Hoor gij het, lompe lomperd Sta stil, ge bent gevangen! Treed je verder een voet 6240 – Dat is zeker en bekend- Wij nemen u het leven met een haast! Werp neer uit uw hand uw zwaard En geef je over, het is voor u het beste: Ge hebt niets te doen binnen de vesting.’ 6245 Daar Walewein antwoordde rustig En zei: ԇij heren, God toonde genade: Me lijkt, dat gij het weinig acht! Nee zie je niet, het is al nacht? Want ik peinsde in mijn gemoed 6250 Daar ik buiten het kasteel stond: Al had ik verder willen gaan Ik wist niet waarheen te gaan [181] Daar ik beter herbergen kon. Dat peinsde ik in mijn gedachte 6255 Dat ik ze hier binnen door genade Bidden zou: ik vond juist van pas De deurluik open; ik ging binnen. Ze onthaalden me onvriendelijk: Diegene die ik erbinnen vond 6260 Ze vielen onmiddellijk op me aan En wilden me toen naar buiten drijven. Ik zei, het kon hen niet baten Dat ze gemeen deden. Ik bad hen allen met genaden 6265 Dat ze me binnen zouden laten. Toen zwoeren hevig bij liefdadigheid Die heren dat zij het niet deden. Daar nee had niemand genaden. Ze zeiden, ze zouden me doden; 6270 En trokken zwaarden en messen En vielen op me aan met vijandschap. Ik zei, ze mochten weinig winnen; Ik bad dat ze het nalieten. En toen ze me altijd begeren 6275 Liet ik het gesprek en greep het zwaard. Die het allereerst me aanviel Onthaalde ik zo goed mogelijk Zodat er niemand meer zich bekommerde Af te wachten; en ze vlogen! 6280 Ze bevelen u de poort te openen: Ze kwamen binnen en ik kwam mee. Nu bid ik u op hoffelijkheid Dat gij mij laat hierbinnen blijven.’ Wederom riepen ze: ‘Foei ellendelingen 6285 Dat gij u een man liet dwingen! Ridder, u helpt geen pleiten: Geef je over, je bent gevangen! Zeker, het is gedaan. [182] Gij bent een gevaarlijk spel begonnen 6290 Ge werd slechter behandeld Dan men in 7 jaren deed. Ten onrechte beroem je je erop dat Toen ge de poort binnen kwam Dat ge de anderen zal winnen 6295 Nog door vriendschap nog door geschenk.’ Daar Walewein zei: ‘Goede lieden Wat helpt dit? Ik wil niet schelden. Ben ik u iets schuldig, ik zal het u vergelden Mag ik het daarmee kwijt wezen.’ |
|
6900 Doe dede hi sine wapene ane [199] Ende ghereetde hem te gane Ware hi ghereet, bute der zale. Nu willic ju van hem corten die tale Ende laten bliven ende seggen vort 6905 Een deel vanden gonen -nu hort!- Die haestelike henen varen Ter porte uut sonder sparen Om te soukene hare viande Ende te wrekene hare scande. 6910 Maer sine hebber niemen vernomen. Alsi buter porte sijn comen Dae[r]ne vonden si clene no groot No creature die God gheboet. Dat quam daer bi: daer ne was niet. 6915 Si riepen: ԁy mi! wats ons ghesciet? Ne sullen wi nu den coninc Berechten moghen van deser dinc Wie hevet dit ghedaen Ende die waerheit doen verstaen? 6920 Diet daden, sijn ons ontvloen! Wat souden wiere meer toe doen? Dit sullen wi hem seggen, dit es waer.’; Doene letten si niet langer daer Ende keerden met droeven moede. 6925 Nu es Walewein in siere hoede Ende heeft die doren ontsloten. Hine gave niet drie noten Al waren si nu up hem comen. Mettien heeft hi tswert ghenomen 6930 Dat hi goet ende gedurich vant Al bloot getrect in sine hant; Ende seinde hem ende tart uter dure. God gheve dat sine aventure Heden ten besten moete vergaen! 6935 Hi sach die porte hopen staen. Daer ghinc hi in metter vart [200] Ende hilt al bloet ghetrect sijn sweert. Als hi binder porte es comen Sone hevet hi niemen vernomen 6940 Die hem dat ingaen wille waren. Ende die buten waren ghevaren Si sijn weder binnen comen Ende hebben Waleweine vernomen Voer hem lieden gaende allene 6945 Gheredelike over sine bene. Doe seiden si alle gader saen: Nu siet gonder enen gaen Die hem inwart maect ter vaert Ende draget al naect getrect sijn swaert. 6950 Hi waent den casteel wel winnen. Oec saelt hem comen tonminnen! Hi hevet dulheit groot bestaen! Wat radijs: wille wire vaen?’ ‘Neen wi, maer wille wi met ghemake 6955 Ondervinden alle die saken Waer die gone sijn ghevaren Die hier te nacht te werke waren Ende dese ondaet hebben gewrocht? Als wijt hebben ondersocht 6960 Dan alre eerst sullen wine vaen. Niemene latene hem ontgaen. Wi sulne leveren den coninc.’; Walewein verstont al dese dinc Ende peinsde in sinen moet: 6965 ‘Eens vroet mans raet es dicken goet. Ic horde eens seggen enen pape: ‘Als die wulf es onder die scape Danne eest te spade te werne.’; Desen hebben mi wille te deerne. 6970 Oec hordic hem seggen mede: ‘Maer goet hoede es daer es goet vrede.’; Ic souder omme peinsen, waric vroet; [201] Het ware mi tijt. God gheve mi spoet Ende gratic wel te doene! 6975 Het wert varinc bi der noene Ende ic ben ter sester porte binnen: Sine sullen mi niet so lichte winnen Vergaet mi na mijn ghedochte.’; Doe loec hi als hi eersten mocht[e] 6980 Die porte ende ghincse vaste sluten: Ende die drie hondert blever buten Die de hoghe tale seide[n]. Si moeten daer een stic ontbeiden Sullen si Waleweine vaen. 6985 Met siere liste heeft hi ghedaen Dat hise alle buten sloet. Doe dreven si den rouwe groot Die gone diere buten hilden. Si sullen Waleweine den milden 6990 Te deser porte gheven vrede Ter ander ende ter darder mede Ende ter vierder. Dus hevet hiere .................... .................... 6995 Daer wart hem dat spel onsiene. Nodan sal hijt al bestaen God wouds, hoet hem sal vergaen. Daventure moets gewouden! Die gone die daer binnen houden 7000 Waren bevaen met droeven moede Dat si aldus met quader hoede Buter porte besloten waren. Sine weten van rouwen hoe gebaren. Ende helpt hem niet: het blijft ghedaen! -------------------- -------------------- -------------------- 7005 Toter tienster porte binnen [202] Daer men onthaalde met omminnen Ten eersten dat hi daer binnen quam: Hi vanter den menegen die was gram Up hem. [T]waren, als sine saghen 7010 Scoten si an hem al sonder dagen. Si riepen: ԁy, wats ons ghesciet! In swaer vernoy, in swaer verdriet Sijn wi comen, in groten toren! Wi hadden ghenouch te voren 7015 Ghenomen, al waren si binnen bleven Die daer buten nu hare leven Hebben verloren; dat verstaet wel. Hem es ghespeelt een evel spel Alle gader, niet hem somen. 7020 Diet daden, si beginnen comen! O wi, owi, wats u ghesciet! Het es een vanden gonen, siet Die de ondaet hevet ghedaen! Wat raetdi oft wine vaen 7025 Dat wi hem tleven hebben genomen Eer sine ghesellen up ons comen? So sullen wi al met gemake Wel volbringen onse sake: Wi sulse een ende een onthalen 7030 Ende sullen hem harde wel betalen Hare toelne eer si die porte liden.’; Walewein tart an ere siden Ende warp den rigge an ene masiere Tussce twee colummen ende sette hem sciere 7035 Ter were jegen die van binnen. Hi seide: ԃom na, die wille winnen: Ic sal hier uwes ontbeiden!’; Doe stonden dandre ende seiden: Huwe were mach u nict besluten: 7040 Al waren siere binnen die sijn buten Van den [gonen] diere sijn buten bleven [203] Wi souden hem allen nemen tleven! Dier souder nemmer een ontgaen!’; Walewein antworde saen 7045 Ende seide: Dies nontsiet u niet! Ic ne weet niet wat ic buten liet Yemene die mi wille vromen Die binnen der veste wille comen En ware namelike God 7050 Die macht hevet ende ghebod Over ons allen beghene. Ic hadde lievere hem allene In hulpen dan ju allen gader. Dat es bedi hi es mijn vader: 7055 Hi sal sijn kind wel bescarmen!’; Si trecten die swerde metten armen Up Waleweine in allen siden Ende begonsten up hem striden. Aldus onthaelden si haren gast. 7060 Maer Waleweins wapene waren so vast Dat die gone van binnen Up hem niet en mochten gewinnen. Dat was qualike hare ghevouch! Metten swarde dat Walewein drouch 7065 Maecte hi plaetse, so hi best mochte: Wien so hiere mede gherochte Dien dede hi tumen sonder hovaerde Metten swaerde up die aerde Dat hi keerde die voete upwart. 7070 Doe prijsde Walewein sijn swaert Ende prijsde sere, diet hem gaf. Dat hi gheraecte, dat ghinc af Metten swerde dat hi draget. Doe seiden si: ԗerden wi versaget 7075 Van desen die hier es comen binnen? Ende sullen wi hem laten winnen Den casteel up ons met crachte?’ [204] Si namen glavien ende scachte Ende liepen up hem daer hi stoet. 7080 Walewein was van sinne vroet Ende decte hem onder sinen scilt. Metten swerde dat hi hilt In sine hant getrect al bloet Slouch hi weder slaghe groot 7085 Ende die scachte mids ontwee Alst ware riet min no mee Ter menegher stede vor die hant. Doe seiden si: ‘Hets een viant! Wine moghen up hem niet winnen! 7090 Weten senden enen bode binnen Tote onsen here den coninc Dat hi ons te deser dinc Bescudde, of wi sijn verloren. Hier es die duvel comen voren 7095 Die ons sal doden alle gader!’; Walewein der aventuren vader Hi peinsde als hi dit verstoet: ԇod gheve mi cracht ende daer toe spoet Dat ghi mi niet en moet ontgaen!’ 7100 Met desen so was ghestaen Die joncfrouwe vor haren vader Ende vor die baroene alle gader Ende groettene harde h[o]vescelike Ende seide: ԇod van hemelrike 7105 Hi gheve u bliscap emmermere Van desen daghe vorwaert, here! Te nacht so quam mi te voren In drome dat ju groot toren Staet te nakene ende swaer verdriet. 7110 Maer in dars ju ghewagen niet En moeste bi juwen wille sijn.’; Die coninc seide: ‘Dochter mijn Eest sake die te seggene steet [205] So biddic u, God weet 7115 Dat ghijt mi segt. Dat ju God lone! Bi miere rechter coninc crone Ene bede wert ju ghereet Teerst dat ic die waerheit weet.’; Alse dit gehorde die joncvrouwe 7120 Seitsoe: ‘Here, bi uwer trouwe Suldise mi dan gherne gheven?’; ‘Also moetic met eren leven! Jaic, alsic die waerheit weet.’; ‘Lieve vader, so versteet 7125 Wat dese dinc bedieden mach. Mi quam te voren daer ic lach Te nacht ene harde vremde dinc: Mi dochte dat een ridder, een jongelinc Wel gheraect in allen seden 7130 Uut varren lande quam ghereden; So varre: ens niemen dies ghelovet! Up sine scoudre stont een hovet Als oft ware van ere joncvrouwe. Dit dochte mi in rechter trouwe. 7135 Bi wat saken mach dat wesen?’; ‘Joncfrouwe wildi vroet van desen Wesen, ic saelt u segghen gherne. Die selve rudder pleget te vaerne Achter lande om aventure 7140 Menich coninc rike dure So wien hi vint in eneger noot Al soude hiere omme bliven doot Hi sal betren sinen rouwe: Dat bediedet thoeft vander joncvrouwe 7145 Dat ghi an den rudder saget. Nu hebbi[c] u dies ghi mi vraget Berecht: wat wildi weten mere?’; ‘Ic saelt ju segghen, lieve here. Noch saghic ander dinc daer ane: [206] 7150Sijn wapenroc, na mine wane Die was van ere liebards huut.’; Die coninc sprac al over luut: Ԅes liebaerds huut die ghi saget Dat es die coenheit die hi draget 7155 Die rudder, in sijn herte binnen. Hine laetse niemene bekinnen Dorperheit, te ghenen male Maer altoes [es] van scoenre tale. Onrecht ende quade saken 7160 Die wille hi te nieute maken. Doemen hem oec mesdaet Hi es die gone diese wederstaet Metten swerde wel stoutelike. Ende hine slouch manne swike 7165 Die siere hulpe iet begheerde. Dit es dat teken vanden liebarde Dat hi draget min no mee.’; ‘Vader, nu wetic die twee. Dat derde moeti mi bedieden. 7170 Vor algader juwe lieden Willic ju vraghen of ghi kent: Een dier dat men heet serpent Brochti ghevoert stare ende groot. Ic sach dat hem ter kele uut scoet 7175 Tvier: dat dede ju grote scade; En hadde altoes en ghene ghenade Van ju no van juwen lieden: Si waren te ondre; eer si scieden Hadt wel die twedeel doot 7180 Also helpe mi die God die mi geboet!’; ‘Tvier dat hi brochte in sine hant Dochter mijn, dat was een brant Die mi noch in groter scaden Sal bringhen ende in onghenaden 7185 Mach hi comen binnen miere vesten; [207] Maer vergatet mi ten besten Hine salse niet so lichte winnen.’; Doe nam soe orlof daer binnen Die joncfrouwe, an haren vader 7190 Ende ane die baroene alle gader: ‘So seggic u, here, wacht u dies; Een man comt dicken in verlies Als hi waent wesen best in vrede. Ghi sijd mi scu[l]dich ene bede 7195 Wanneer so ics u vermane.’; Die coninc seide: ԗel ghedane Joncfrouwe, soe es ju ghereet.’; ‘So willic bidden, na dien dat steet Gode dor sine ghenaden |
6900 Toen deed hij zijn wapens aan [199] En bereidde hem te gaan Was hij gereed, buiten de zaal. Nu wil ik u van hem verkorten het verhaal En laten blijven en zeggen voort 6905 Een deel van diegenen -nu hoort! - Die haastig heen varen Ter poort uit zonder sparen Om te zoeken hun vijand En te wreken hun schande. 6910 Maar ze hebben er niemand vernomen. Toen zij buiten de poort zijn gekomen Daar nee vonden ze geheel niets Nog schepsels die God heeft geschapen. Dat kwam daarom: daar nee was hij niet. 6915 Ze riepen: aai mij! Wat is ons gebeurd? Nee zullen we nu de koning Berichten mogen van dit ding Wie heeft dit gedaan En de waarheid laten verstaan? 6920 Die het deden, zijn ons ontkomen! Wat zouden we er meer toe doen? Dit zullen we hem zeggen, dit is waar.’ Toen nee talmden ze niet langer daar En keerden met droevig gemoed. 6925 Nu is Walewein op zijn hoede En heeft de deur geopend. Hij gaf er niets om Al waren ze nu op hem gekomen. Meteen heeft hij het zwaard genomen 6930 Dat hij goed en gedurig vond Openlijk getrokken in zijn hand; En zegende zich en stapte uit de deur. God geeft dat zijn avonturen Heden ten beste moeten vergaan! 6935 Hij zag de poort open staan. Daar ging hij in met een vaart [200] En hield openlijk getrokken zijn zwaard. Toen hij binnen de poort kwam Zo heeft hij niemand vernomen 6940 Die hem in dat gaan wil afweren. En die buiten waren gegaan Ze zijn weer binnengekomen En hebben Walewein vernomen Voor hen lieden gaan alleen 6945 Vlug op zijn benen. Toen zeiden ze allemaal gelijk: Nu ziet ginder een gaan Die hem snel naar binnen maakt En draagt openlijk getrokken zijn zwaard. 6950 Hij waant het kasteel wel winnen. Ook zal het hem tot haat komen! Hij heeft domheid groot gedaan! Wat raad ge aan: willen we hem vangen?’ ‘Neen wij, maar willen we in rust en vrede 6955 Ondervinden al die zaken Waar diegene zijn gegaan Die hier vannacht aan het werk waren En deze boze daad hebben gewrocht? Als wij het hebben onderzocht 6960 Dan allereerst zullen we hem vangen. Niemand laat hem ontkomen. We zullen hem leveren de koning.’ Walewein verstond al deze zaken En peinsde in zijn gemoed: 6965 ‘Een verstandige man zijn raad is vaak goed. Ik hoorde eens zeggen een paap: “Als de wolf is onder de schapen Dan is het te laat te weren. Dezen hebben me willen deren. 6970 Ook hoorde ik hem zeggen: ‘Maar goede hoede is daar is goede vrede.’ Ik zou erom peinzen, was ik verstandig; [201] Het is me tijd. God geeft me voorspoed En genade goed te doen! 6975 Het werd snel bij de noen En ik ben ter zesde poort binnen: Ze zullen het me niet zo licht winnen Vergaat het me naar mijn gedachte.’ Toen sloot hij het zo gauw hij kon 6980 De poort en ging het vast sluiten: En die driehonderd bleven er buiten Die de drieste woorden zeiden. Ze moeten daar een tijdje wachten Zullen ze Walewein vangen. 6985 Met zijn schranderheid heeft hij gedaan Dat hij ze allen buiten sloot. Toen dreven ze de rouw groot Diegene die erbuiten hielden. Ze zullen Walewein de milde 6990 Te deze poort geven vrede Te andere en ten derde mede En te vierde. Dus heeft hier .................... .................... 6995 Daar werd hem dat spel hachelijk. Nochtans zal hij het alle durven God wilde het, hoe het hem zal vergaan. Het avontuur moet het willen! Diegene die daarbinnen houden 7000 Waren bevangen met droevig gemoed Dat ze aldus met slechte hoede Buiten de poort gesloten waren. Ze weten niet van rouw hoe zich te gedragen. En het helpt hen niet: het blijft gedaan! -------------------- -------------------- -------------------- 7005 Tot de tiende poort binnen [202] Daar men hem onthaalde met vijandschap Ten eerste dat hij daar binnen kwam: Hij vond er menigeen die woedend was Op hem. Te waren, toen ze hem zagen 7010 Schoten ze op hem al zonder te praten. Ze riepen: ԁy, wat is er ons gebeurd! In zwaar verdriet, in zwaar verdriet Zijn we gekomen, in grote toorn! We hadden genoeg tevoren 7015 Genomen, al waren ze binnengebleven Die daarbuiten nu hun leven Hebben verloren; dat versta goed. Hen is een lelijke poets gebakken Allemaal, niet sommige. 7020 Die het deden, ze beginnen komen! O wee, o wee, wat is u gebeurd! Het is een van diegene, zie Die de wandaad heeft gedaan! Wat raad ge aan of we hem vangen 7025 Dat we hem het leven hebben genomen Eer zijn metgezellen op ons komen? Dan zullen we allen met gemak Goed volbrengen onze zaak: Wij zullen ze een voor een onthalen 7030 En zullen hen zeer goed betalen Hun tol voordat ze door die poort gaan.’ Walewein trad aan een kant En wierp de rug aan een muur Tussen twee zuilen en zette hem snel 7035 Te verweer tegen die vanbinnen. Hij zei: ԋom nabij, die wil winnen: Ik zal hier op u wachten!’ Toen stonden de anderen en zeiden: ‘Uw verweer mag u niet afsluiten: 7040 Al waren ze er binnen die zijn buiten Van diegene die erbuiten zijn gebleven [203] We zouden hen allen nemen het leven! Van die zou er nimmer een ontgaan’ Walewein antwoordde gelijk 7045 En zei: ‘Dus ga gerust uw gang! Ik nee weet niet wat ik buiten verliet Iemand die me wil helpen Die binnen de vesting wil komen Tenzij God in eigen persoon 7050 Die macht heeft en gebod Over ons allen tezamen. Ik had liever hem alleen Te helpen dan u allemaal. Dat is daarom hij is mijn vader: 7055 Hij zal zijn kind wel beschermen!’ Ze trokken de zwaarden met de armen Op Walewein aan alle kanten En begonnen op hem te strijden. Aldus onthaalden ze hun gast. 7060 Maar Walewein’s wapens waren zo vast Dat diegene vanbinnen Op hem niet mochten gewinnen. Dat kwam hen slecht van pas! Met het zwaard dat Walewein droeg 7065 Maakte hij plaats zo goed hij kon: Wie zo hij hiermee raakte Die liet hij tuimelen zonder hovaardigheid Met het zwaard op de aarde Zodat hij de voeten omhoog keerde. 7070 Toen prees Walewein zijn zwaard En prees het zeer, die het hem gaf. Dat hij raakte, dat vloog er af Met het zwaard dat hij draagt. Toen zeiden ze: ԗorden we bang 7075 Van deze die hierbinnen is gekomen? En zullen we hem laten winnen Het kasteel op ons met kracht?’ [204] Ze namen speren en schachten En liepen op hem daar hij stond. 7080 Walewein was van geest verstandig En bedekte hem onder zijn schild. Met het zwaard dat hij hield hield In zijn hand openlijk getrokken Sloeg hij weer grote slagen 7085 En de schacht middendoor stuk Alsof het een riet was min of meer Ter menige plaatsen voor de hand. Toen zeiden ze: ‘Het is een duivel! We kunnen van hem niet winnen! 7090 We zenden een bode naar binnen Tot onze heer de koning Dat hij ons tot deze zaak Beschermt, of we zijn verloren. Hier is de duivel gekomen voren 7095 Die ons zal doden allemaal!’ Walewein de avonturen vader Hij peinsde toen hij dit verstond: ԇod geeft me kracht en daartoe spoed Dat ge me niet moet ontgaan!’ 7100 Met dit zo stond Die jonkvrouw voor haar vader En voor de baronnen allemaal En begroette hem zeer hoffelijk En zei: ԇod van hemelrijk 7105 Hij geeft u blijdschap immermeer Van deze dag af voortaan, heer! Vannacht zo verscheen me In droom dat u grote toorn Staat te naken en zwaar verdriet. 7110 Maar ik durf er niet over te spreken Tenzij het bij uw wil is.’ De koning zei: ‘Dochter mijn Is het een zaak die gezegd mag worden [205] Dan bid ik u, God weet 7115 Dat gij het me zegt. Dat God u beloont! Bij mijn rechte koningskroon Een verzoek wordt u gegeven Ten eerste dat ik de waarheid weet.’ Toen ze dit hoorde de jonkvrouw 7120 Zei ze: ‘Heer, bij uw trouw Zal ge het dan gewillig geven?’ ‘Alzo moet ik met eren leven! Ja ik, als ik de waarheid weet.’ ‘Lieve vader, zo versta 7125 Wat deze zaak betekenen mag. Me verscheen daar ik lag Vannacht en zeer vreemd ding: Ik dacht dat een ridder, een jongeling Voortreffelijk in alle zeden 7130 Uit verre landen kwam gereden; Zo ver: er is niemand die het gelooft! Op zijn schouders stond een hoofd Alsof het van een jonkvrouw was. Dit leek me zeker. 7135 Bij welke zaken mag dat wezen?’ ‘Jonkvrouw wilde ge op de hoogte van deze Wezen, ik zal het u graag zeggen. Diezelfde pleegt te gaan Het land door om avonturen 7140 Menige koninkrijk door Zo wie hij in enige nood vindt Al zou hij er om dood blijven Hij zal goed maken zijn rouw: Dat betekent het hoofd van de jonkvrouw 7145 Dat ge aan de ridder zag. Nu heb ik wat u me vroeg Bericht: wat wil je nog meer weten?’ ‘Ik zal het u zeggen, lieve heer. Nog zag ik een ander ding daaraan: [206] 7150 Zijn wapenrok, naar mijn gedachte Die was van een luipaarden (leeuw) huid.’ De koning sprak al over luid: Ԅe leeuwenhuid die ge zag Dat is de koenheid die hij draagt 7155 Die ridder, in zijn hart vanbinnen. Hij nee laat niemand bekennen Onbeschaafdheid, in geen keer Maar altijd is hij van mooie taal. Onrecht en kwade zaken 7160 Die wil hij te niet doen. Toont men hem ook de verkeerde daden Hij is diegene die ze weerstaat Met het zwaard zeer dapper. En hij nee liet de mannen in de steek 7165 Die zijn hulp iets begeerde. Dit is dat teken van de leeuw Dat hij draagt juist zoals ik het zeg.’ ‘Vader, nu weet ik die twee. Dat derde moet ge me aanduiden. 7170 Voor allemaal uw lieden Wil ik u vragen of ge kent: Een dier dat men serpent noemt Bracht hij gevoerd sterk en groot. Ik zag dat het hem ter keel uitschoot 7175 Het vuur: dat deed u grote schade; En had altijd geen genade Van u nog van uw lieden: Ze waren te onder; eer ze scheiden Had hij wel het twee derde deel gedood 7180 Alzo helpt me God die het me gebood!’ ‘Het vuur dat hij bracht in zijn hand Dochter mijn, dat was een zwaard Die me noch in grote schaden Zal brengen en in ongenade 7185 Mag hij komen binnen mijn vesting; [207] Maar vergaat het me ten beste Hij zal het niet zo gemakkelijk winnen.’ Toen nam ze verlof daarbinnen De jonkvrouw, aan haar vader 7190 En aan de baronnen allemaal: 'Zo zeg ik u, heer, wacht u dus; Een man komt vaak in verlies Als hij waant te wezen goed in vrede. Ge bent me schuldig een verzoek 7195 Wanneer zo ik het u vermaan.’ De koning zei: ԇoed gedaan Jonkvrouw, het is u gereed.’ ‘Zo wil ik bidden, naar dat het staat God door zijn genade |
|
7200 Dat hise mi bidden late te staden!’ Doe ghinc soe wech na deser tale. Doe leidemen taflen in die sale. Die coninc ende sine baroene Ghinghen eten na desen doene. 7205 Ende eer si alle consten voldwaen So quam een bode in gheg[a]en Vor den coninc daer hi sat Over die tafle ende at; Ende hi sprac met groten sere: 7210 ‘staet up’ seithi,’cԣoninc here Van juwer tafle! Laet ju heten! Juwe starcke vesten sijn beseten: Daer es een ridder comen binnen. Hi sal den casteel up ons winnen. 7215 Hi hevets ghedaen een scone ghewin: Hi es ter eerster porten in Hi magher lichte no[ch] winnen twee. Ende oec die tweedel ofte mee Van juwen volke heeft hi doot!’ 7220 Die coninc was starc ende groot Ende hadde in sine machte [208] Wel tiene mannen crachte Rumelijc oec ofte meer. Hi seide: ԁl es mi therte seer 7225 Hets vrome dat selc ridder levet! Keytive houdi............. Het quam miere dochter wel te voren Dat verdriet ende desen toren Dat mi nu te doghene staet. 7230 Mine ridders sijn ghereet. Staet up alle ende haest ju sere! Die mine vrienscap ende mine ere Minnen, staet mi heden bi! Waer sijn mine wapine? hale se mi! 7235 Vaer! haeste elkerlijc ende soeket Sine wapine!’ Die hem eerst roeket Ghereden, maecte hem darwaert. Den coninc dedemen an ter vaert Sine wapine ende brochte hem te voren 7240 Een stare ors ende dat was uut vercoren Daer hi up sat met groter cracht. Hi nam den scilt ende den scacht Die men hem brochte, starc ende groot Met cynopre ghevaerwet root: 7245 Daer omme ghinc een stalijn bant Van den orde toter hant. Dien nam hi al sonder sparen Ende reet wech te waren Tote daer hi Walewein sach staen 7250 Die den sinen hadde ghedaen Des daghes pine ende swaer verdriet. Al noch en stont hi stille niet: Hi vacht ghelijc enen lyoene! Die coninc was stare ende coene 7255 Ende reet bet na met groter cracht. Ter scote hilt hi sinen scacht Ende waenden dor steken ter eerster vloghe [209] Jeghen den rechtren elleboghe Gaf hi hem die ste[k]e groot 7260 Dat hem uter hant ontscoet Sijn swaert .xiiij. voeten verre. Doe was mijn her Walewein erre Ende droeve in sinen moet: Vanden volke dat voer hem stoet 7265 En conste hijt weder niet ghewinnen! Doe verblijtde therte binnen Den coninc ende die met hem waren; Si seiden: ‘Ghine sult ontvaren! Wi sullen ju met wel groten sere 7270 Nemen tlijf! ‘Ne slaet nemmer[mer]eՠ - Sprac die coninc- ‘ic wilne vaen.’; Mettien sach Walewein vor hem staen Enen met enen bloeten swerde: Als die coninc sijns begherde 7275 Tart hi bat naer ende prant Den gonen tsweert uter hant Ende verdroucht met beden armen Ende seide: ‘Het wert tuwen wacharmen Dat ic emmer sterven moet!’ 7280 Boven up den stalin hoet Gheraecti also den coninc Dat die slach daer dore ghinc; Maer hine hevetene niet ghewont: Van desen slaghen bleef hi ghesont! 7285 Die coninc warp omme sijn paert Te minen here Waleweine waert Ghenendelike sonder sparen. .................... .................... Walewein hoedde hem vor die steken Ende tart an ere siden 7290 Ende verdrouch dat swaert met niden Ende gaf den coninc enen slach [210] Dat hi ne horde no en sach: Van den slaghe wart hem so wee! Ende Waleweins swaert spranc ontwe 7295 Bider hilte vor dier hant. Die coninc, hi viel up dat sant In ommacht van dien slaghe. Doe dreven sine liede grote claghe Om den coninc haren here. 7300 Der Walewein vervaerd[e] hem sere: Hine wiste hem waer mede verweren. Ende dandre die sijns begeren Si torden an metter vaert. Die coninc sat weder up sijn paert 7305 Als hi vander ommacht bequam. Verbolgelike ende sere gram Sat hi up met groter cracht. Ende Walewein ghegreep den scacht Ende wranckene den coninc uter hant. 7310 Hi seide: ‘al en hebbic ghenen brant Ic sal mi hier mede verweren. Jeghen die mi willen deren Salic coelen minen moet!’; Als een mayere tcoren doet 7315 Also velletse Walewein metten scachte Stoutelike ende met crachte. Hi dede den meneghen grote pine. Die coninc troeste die sine: Hi hietse peinsen om die ere. 7320 Met droeven moede, met groten sere So trac die coninc sijn swaert. Doe torden si an metter vaert Up Waleweine met groter crachte. Die starcke bande vanden scachte 7325 Hieuwen si metten swerden ontwee In sevene steden ende oec mee Ende velden Waleweine den here. [211] Doe worden si echt verhoget sere Die coninc ende die met hem waren. 7330 Ende mijns ther Waleweins mesbaren Ende sijn rouwe die was groot: Hi waende te hant bliven doot! Ende hi bat Gode met trouwen Ende Marien onser Vrouwen 7335 Oft hi daer verlore sijn leven Dat soe siere ziele moesten plegen Geleden daer soe selve waren. ‘Hier en wanics niet ontfaren: Het es met mi also vergaen 7340 Ic gheve mi up, ic blive ghevaen. In mach mi nieuwer mede verweren.’; Ende die sere sijns begeren Si voerdene ten castele waert. Doe sach daer een ser Waleweins swaert: 7345 Hi wanet nemen daer het lach. Tswart gaf hem sulc enen slach Dat hi droeve danen sciet Ent goede swaert daer liggen liet: Hine was niet sulc dat hiere toe dochte 7350 Dat hi tswert up heffen mochte O[m] prosent bringen sinen live. Meer dan si hondert ende vive Hem allen doet dies gelike; Dat seggic u gewaerlike. 7355 Si lieten daer an haren danc. Wat holpe dat ict maecte lanc? En bestoet hem niet te dele. Doe quamen si binnen den castele. Noch doe ne wiste die joncfrouwe niet 7360 Hars vader toren ende sijn verdriet Vor dien dat soene comen sach Ten veinstren daer soe lach Met camerieren ende sach uutwaert. [212] Doe haeste soe hare ende quam ter vaert 7365 Tharen vader, so soe eerst mochte. Ende Walewein, dien hi brochte Ghevaen, stont bi siere side. Die coninc seide: Ԏu weset blide Dochter! Siet of ghine yet kent 7370 Desen: hi es die dat serpent Ghevoert brochte in sine hant! Mi dincke dat ic ondervant [D]inen droem te [m]inen sere.’; Die joncfrouwe seide: ‘Vader here 7375 Mi es leet van irwer scade; Maer ic bade jou up ghenade Dat ghi mi gheeft mine bede Dore God ende dor u edelede Die ghi mi ghelovet heden.’ 7380 Die coninc seide: ‘uwer bede Dochter, ne willic niet onsaken. Maer dat mach niemen gemaken Al baeddi mi om tsmans leven Dat icker jou soude gheven. 7385 Anders bidt mi dat ghi wilt.’; Dat men Waleweine vor hare hilt Wert die joncfrowwe van binnen So ontsteken van siere minnen Soe ne wiste wat soe doen mochte. 7390 Menichsins es vrouwen ghedochte Daer si toe keren hare zinne. Soe es bevaen met ridders minne No danne hadsoene niet ghesien. Soe antworde den coninc mettien: 7395 ‘Here, omme sijn lijf en biddic niet. Hi heeft mi brocht int sware verdriet Ende ju, here, in groter scade. Nu biddic u, vader, dor ghenade Dat ghine mi gheeft tote morgen: [213] 7400Ghine dorter niet omme sorgen Ic ghevene u weder also goet. Ende laet mi coelen minen moet Over hem te nacht, ende morgen ghi.’ Die coninc seide: ‘Dochter, dat si. 7405 Wildine mi margen weder gheven?’’ ‘Jaic, mach hi so langhe leven. Ende es hi doot, sinen lechame Salic ju gheven in Gods name.’; ‘Joncfrouwe, es dit uwe bede? 7410 Vrouwen hebben enen zede: Si moeten hebben hare begeren; H[et] en mach hem niemen weren Al soudt enen man sine ere Costen. Nu biddic u sere 7415 Dat ghine doet vaste in ju behout.’; Viere ridders starc ende stout Namen Waleweine metter vaert: Al daer die joncfrouwe begart Leetden sine neven harre side. 7420 Gone camerieren saghen te stride Up Waleweine daer menne brochte. Om dat hi hem so scone dochte Baden si alle in goeder trouwe Gode ende onser liever Vrouwe 7425 Dat hi met eren moeste ontgaen! Dus brochtmen Waleweine ghevaen Daerne die joncfrouwe in hebben wilde. Men dede inden karker den ridder milde Ende ghingen weder sluten vaste. 7430 ‘Nu nemet ware van uwen gaste ‘; Spraken die ridders ter joncfrouwen. ‘Ic sal, bi miere rechter trouwen Tote hem nemen sulken ware Dat seggic ju al hopenbare 7435 Hem ware beter, ware hi doot: [214] Sijn torment wert so groot ‘; - Sprac die joncfrouwe-‘eԥnde sine pine! Dit seggic oec al stillekine Minen vader, niet hopenbare. 7440 Mi ware leet quame die niemare Achter hove - ic bem een wijf- Dat ic enen man sijn lijf Name. In wilne ooc doden niet Maer sine smerte ende sijn verdriet 7445 Dat wert groot, bi miere trouwe.’; Doe namen si ane die joncfrouwe Orlof, die rudders alle viere. Die joncfrouwe seide: ‘Groetet mi sciere Minen here den coninc minen vader 7450 Ende sine baroene alle gader Ende danct hem uter maten sere Des groten goets, der groter ere Die hi mi hevet gedaen. Den rudder die hier es ghevaen 7455 Salic hem morgen weder gheven Ja, mach hi also langhe leven: Hi sal hebben wel swaer bedwanc. I[c w]eets minen vader danc D[at] hi mi die ere dede 7460 Ende hi mi gaf mine eerste bede Die ic hem noit eer bidden dorste.’; Doe ghinc soe al sonder vorste Ende gaf hem orlof, die joncfrouwe. Ten coninc die met groten rouwe 7465 Was bevaen, si quamen sciere Gone ridders alle viere Ende spraken met gestaden zinne: ‘Here, die jonghe coninginne Mijn joncfrouwe, groetet ju sere 7470 Ende danct ju der groter ere Die ghi hare heden hebt ghedaen. [215] Den ridder die soe heeft ghevaen Sal soe hede morgen gheven Mach hi also langhe leven; 7475 Maer hi sal eer wesen doot: Sijn torment es so groot Ens niemen diet vertellen mochte.’ Doe seide hi dat hijs niene [r]ochte; Maer mochti den dach ontbeiden 7480 Hi soudene in wel corten tiden Doen sterven met wel groten sere. Ԏu en gewagets mi nemmere. Swiget al stille, latene daer: Mi es anders mijn herte swaerռ,’ 7485 - Sprac die coninc- ‘Sijt seker dies: Om mine scade, om mijn verlies Dat ic heden hebbe ontfaen! Nu laet ons ghereden saen Metten gonen diere leven 7490 Ende halen die daer doot sijn bleven. Die gone die daer sijn ghewont Helpt hem, datsi werden ghesont. Dies biddic ju dore ghenaden. Ic moet bescouwen mine scaden 7495 Die mi heden es ghesciet.’; Doene wilden si langere letten niet. Die coninc reet; hem volgede an Menich rudder, menich man Die des daghes bleven ghesont. |
7200 Dat hij me haar bidden laat op het geschikte moment!’ Toen ging ze weg na dit gesprek. Toen bracht men tafels in de zaal. De koning en zijn baronnen Gingen eten na dit doen. 7205 En eer ze allen klaar zijn met wassen Zo kwam een bode in gegaan Voor de koning daar hij zat Aan de tafel en at; En hij sprak met grote pijn: 7210 ‘Sta op. ‘Zei hij, ‘Koning heer Van uw tafel! Laat uw eten! Uw sterke vesting is belegerd: Daar is een ridder binnen gekomen. Hij zal het kasteel op ons winnen. 7215 Hij heeft gemaakt een mooie winst: Hij is de eerste poort in Hij mag er gemakkelijk nog twee winnen. En ook het twee derde deel of meer Van uw volk heeft hij gedood!’ 7220 De koning was sterk en groot En had in zijn macht Wel tien krachtige mannen Ruimschoots ook vaak meer. Hij zei: ԁl doet mijn hart pijn 7225 Het is nuttig dat zoՠn ridder leeft! Ellendige hou je............. Het kwam mijn dochter wel tevoren Dat verdriet en deze toorn Dat me nu te gedogen staat. 7230 Mijn ridders zijn gereed. Sta op allen en haast u zeer! Die mijn vriendschap en mijn eer Minnen, sta me heden bij Waar zijn mijn wapens? Haal ze me! 7235 Gevaar! Haast iedereen en zoekt Zijn wapens!’ De eerste die zorg draagt Te rijden, maakt hem derwaarts. De koning deed men aan ter vaart Zijn wapens en bracht hem tevoren 7240 Een sterk paard en dat was uitverkoren Daar hij op zat met grote kracht. Hij nam het schild en de schacht Die men hem bracht, sterk en groot Met cinnaber rood geverfd: 7245 Daarom ging een stalen band Van de punt tot de hand. Die nam hij al zonder sparen En reed weg naar waarheid Tot daar hij Walewein zag staan 7250 Die de zijnen had gedaan Die dag overlast en zwaar verdriet. Al nog stond hij niet stil: Hij vocht gelijk een leeuw! Die koning was sterk en koen 7255 En reed dichterbij met grote kracht. Te schieten hield hij zijn schacht En waande hem door te steken in de eerste steek. [209] Tegen den rechter ellenboog Gaf hij hem die steek groot 7260 Dat hem uit de hand ontschoot Zijn zwaard 14 voeten ver. Toen was mijnheer Walewein toornig En droevig in zijn gemoed: Van het volk dat voor hem stond 7265 En kon hij het niet weer winnen! Toen verblijdde het hart vanbinnen De koning en die met hem waren; Ze zeiden: ‘Je zal niet ontkomen! We zullen u met wel grote pijn 7270 Nemen het lijf! ‘Nee sla nimmermeerՠ - Sprak de koning- ‘Ik wil hem vangen.’ Meteen zag Walewein voor hem staan Een met een getrokken zwaard: Toen de koning hem begeerde 7275 Trad hij dichterbij en nam Diegene het zwaard uit de hand En tilde het op met beide armen En zei: ‘Het wordt tot uw verdriet Dat ik beslist sterven moet!’ 7280 Boven op de stalen hoed Raakte het alzo de koning Dat die slag daardoor ging; Maar hij heeft hem niet gewond: Van deze slag bleef hij ongekwetst! 7285 De koning draaide om zijn paard Tot mijnheer Walewein waart Onverschrokken zonder sparen. .................... .................... Walewein hoedde hem voor die steken En trad aan een kant 7290 En tilde dat zwaard op met felheid En gaf de koning een slag [210] Dat horen en zien hem verging: Van de slag werd hem zo pijnlijk! En Walewein’ s zwaard sprong stuk 7295 Bij het handvat voor de hand. De koning, hij viel op het zand In onmacht van die slag. Toen dreven zijn lieden grote klagen Om de koning hun heer. 7300 Daar Walewein was zeer bang: Hij wist niet zich waarmee te verweren. En de anderen die het op hem gemunt hebben Ze liepen snel op hem af. De koning zat weer op zijn paard 7305 Toen hij van de onmacht bijkwam. Verbolgen en zeer woedend Zat hij op met grote kracht. En Walewein greep de schacht En wrong het de koning uit de hand. 7310 Hij zei: ‘Al heb ik geen zwaard Ik zal me hiermee verweren. Tegen die me willen deren Zal ik verkoelen mijn gemoed!’ Zoals een maaier het koren doet 7315 Alzo velde ze Walewein met de schacht Dapper en met kracht. Hij deed menigeen grote overlast. Die koning troostte de zijne: Hij beval ze te peinzen om de eer. 7320 Met droevig gemoed, met grote pijn Zo trok de koning zijn zwaard. Toen liepen ze aan met haast Op Walewein met grote kracht. De sterke banden van de schacht 7325 Hieuwen ze met de zwaarden stuk In zeven plaatsen en ook meer En velden Walewein de heer. [211] Toen worden ze wederom zeer verheugd De koning en die met hem waren. 7330 En mijnheer Waleweinՠs misbaren En zijn rouw die was groot: Hij waande gelijk te blijven dood! En hij bad God met vertrouwen En Maria onze Vrouwe 7335 Als hij daar verloor zijn leven Dat ze voor zijn ziel moesten zorgen Geleden daar ze zelf waren. ‘Hier denk ik niet te ontkomen: Het is met me alzo gekomen 7340 Ik geef me over, ik blijf gevangen. In kan me nergens mee verweren.’ En die het op hem gemunt hadden Ze voerden hem te kasteel waart. Toen zag daar een heer Walewein ‘s zwaard: 7345 Hij denkt het te nemen daar het lag. Het zwaard gaf hem zo’n slag Dat hij droevig vandaan scheidde En het goede zwaard daar liggen liet: Hij was niet zodanig dat hiertoe deugde 7350 Dat hij het zwaard opheffen mocht Om als geschenk te brengen zijn lijf. Meer dan honderdvijf van Hen allen doen het diergelijke; Dat zeg ik u zeker. 7355 Ze lieten het daar tegen hun wil. Wat helpt het dat ik het lang maak? Het kwam hem niet rechtmatig ten deel. Toen kwamen ze binnen het kasteel. Noch toen nee wist de jonkvrouw niet 7360 Haar vaders toorn en zijn verdriet Voordat ze hem komen zag Te venster daar ze lag Met kamenieren en keek naar buiten. [212] Toen haastte ze zich en kwam ter vaart 7365 Tot haar vader, zo gauw ze kon. En Walewein, die hij bracht Gevangen, stond bij zijn zijde. De koning zei: Ԏu wees blijde Dochter! Ziet of ge iets kent 7370 Deze: hij is die dat serpent Gevoerd bracht in zijn hand! Ik denk dat ik ondervond Uw droom tot mijn ellende’ De jonkvrouw zei: ‘Vader heer 7375 Me is leed van uw schade; Maar ik bad u op genade Dat ge me geeft mijn verzoek Door God en door uw edelheid Die ge me beloofde heden.’ 7380 De koning zei: ‘Uw verzoek Dochter, nee wil ik niet weigeren. Maar dat mag niemand maken Al bad me mij om het leven van de man Dat ik hem u zou geven. 7385 Anders bidt me dat ge wil.’ Daar men Walewein voor haar hield Werd de jonkvrouw vanbinnen Zo ontstoken van zijn liefde Ze nee wist niet wat ze doen kon. 7390 Velerlei is de vrouwen gedachte Daar ze toe keren hun geest. Ze is bevangen met de ridders minne Nochtans had ze hem niet gezien. Ze antwoordde de koning meteen: 7395 ‘Heer, om zijn lijf bid ik niet. Hij heeft me gebracht in zwaar verdriet En u, heer, in grote schade. Nu bid ik u, vader, door genade Dat ge me hem geeft tot morgen: [213] 7400 Ge behoeft er niet om me bezorgen Ik geef hem u terug alzo goed. En laat me verkoelen mijn gemoed Over hem vannacht, en morgen gij.’ De koning zei:’Dochter, dat staat. 7405 Wil ge hem me morgen weer geven?’ ‘Ja ik, mag hij zo lang leven. En is hij dood, zijn lichaam Zal ik u geven in Gods naam.’ ‘Jonkvrouw, is dit uw verzoek? 7410 Vrouwen hebben een zede: Ze moeten hebben hun begeren; Het mag hen niemand weren Al zou het een man zijn eer Kosten. Nu bid ik u zeer 7415 Dat ge hem vast doet in uw hoede.’ Vier ridders sterk en dapper Namen Walewein met haast: Al daar die jonkvrouw begeert Brachten zij hem nevens haar zijde. 7420 Die kamenieren zagen te strijden Op Walewein daar men hem bracht. Omdat hij hen zo mooi leek Baden ze alle in goede trouw God en onze lieve Vrouwe 7425 Dat hij met eren moest ontgaan! Dus bracht men Walewein gevangen Daar hem die jonkvrouw in hebben wilde. Men deed in de gevangenis de milde ridder En ging het weer goed sluiten. 7430’Nu denk om uw gast,’ Spraken de ridders ter jonkvrouw. ‘Ik zal, zeker Tot hem nemen zulke waar Dat zeg ik u al openbaar 7435 Hem was beter, was hij dood: [214] Zijn kwelling wordt zo groot’ - Sprak de jonkvrouw – ‘en zijn pijn! Dit zeg ik ook geheel stilletjes Mijn vader, niet openbaar. 7440 Me is leed kwam dat bericht Bij de hoven – ik ben een wijf- Dat ik een man zijn lijf Nam. Ik wil hem ook niet doden Maar zijn smart en zijn verdriet 7445 Dat wordt groot, zeker.’ Toen namen ze aan de jonkvrouw Verlof, die ridders alle vier. De jonkvrouw zei: ‘Groet van me snel Mijn heer de koning mijn vader 7450 En zijn baronnen allemaal En bedank hem uitermate zeer Het grote goed, de grote eer Die hij mij heeft gedaan. De ridder die hier is gevangen 7455 Zal ik hem morgen weer geven Ja, mag hij alzo lang leven: Hij zal het zwaar te verduren hebben. Ik weet mijn vader dank Dat hij me deze eer deed 7460 En hij me gaf mijn eerste verzoek Die ik hem nooit eerder bidden durfde.’ Toen ging ze al zonder uitstel En gaf hun verlof, de jonkvrouw. Te koning die met grote rouw 7465 Was bevangen, ze kwamen snel Die ridders alle vier En spraken met gestadige geest: ‘Heer, die jonge koningin Mijn jonkvrouw, groet u zeer 7470 En bedankt u van de grote eer Die gij haar heden hebt gedaan. [215] De ridder die ze heeft gevangen Zal ze heden morgen geven Mag hij alzo lang leven; 7475 Maar hij zal eerder dood wezen: Zijn kwelling is zo groot Er is niemand die het vertellen mocht.’ Toen zei hij dat het hem niets kon schelen; Maar mocht hij de dag beleven 7480 Hij zou hem wel gauw Laten sterven met zeer grote pijn. Ԏu gewaag me nimmermeer. Zwijg allen stil, laat hem daar: Me is anders mijn hart zwaar,’ 7485 - Sprak de koning – ‘Dat is zeker dus: Om mijn schade, om mijn verlies Dat ik heden heb ontvangen! Nu laat ons gelijk bereiden Met diegenen die er leven 7490 En halen die daar dood zijn gebleven. Diegene die daar zijn gewond Help hen, dat ze gezond worden. Dus bid ik u door genade. Ik moet aanschouwen mijn schade 7495 Die me heden is geschied’ Toen nee wilden ze niet langer letten. De koning reed; hem volgde na Menige ridder, menige man Die deze dag gezond bleven |
|
7500 Ende die gone diere sijn ghewont Die ghinc men antieren sochten. Arsaters quamen so [si] eerst mochten Diese souden achterwaren. Die coninc hiet voren varen 7505 Sine cnapen ende ontsluten Alle die porten ende buten Varen bescouwen sine vesten. [216] Doe daden sijt na hare besten. Die coninc hi reet oec selve naer 7510 Tote dat hi quam al daer Hi Waleweins swaert liggen sach Daer die meneghe in dien dach Mede hadde tlijf verloren. Als hijt sach, doe reet hi voren 7515 Ende hiet dat ment hem soude geven. ‘Here, het soude ons nemen tlevenզ’; Spraken alle sine man, ‘Wi hebben gheproeft: hierne can Niemen up ghenemen tswart!’ 7520 Die coninc beette selve ter vaert Vanden parde neder int dal Ende seide: Ԅat doet juwe bloetheit al Of dat ghijs niet doen en wilt! ‘; Hi decte hem onder sinen scilt 7525 Ende wanet nemen daert lach. Tswert gaf hem sulc enen slach Dat hem clovede wel ter cure Scilt ende helm al dure Ende die slach weder stoet 7530 Onder up den stalin hoet. Doe trac hi achter metter vaert. ‘Hets die duvel, ens gheen swaert!’; - Sprac die coninc – ‘dat dinke mi. Hem en mach niemen comen bi. 7535 Hadt den gonen moeten bliven Diet brochte, hi hadde meer ketiven Ghemaect dan hi heft ghedaen! Maer God danc, hi es ghevaen. Ic wane, hijt nemmerme en siet.’ 7540 Doene wildi langere letten niet: Die coninc ende die met hem waren Reden bet uut al sonder sparen. Mettien hebben si vernomen [217] Waer die gone weder comen 7545 Die de porten souden ontsluten. Si seiden: Ԉere coninc, waer vaerdi buten? Ter sester porte? ghi sijt verloren! Daer leget een crachtich heere voren. Dat hebbewi harde wel vernomen. 7550 Die sijn om den gonen comen Die hier binnen es ghevaen.’ ‘Nu weten ons ghereden saen Alle mine ridders, het es tijt! Ons sal naken nieuwen strijt,’ 7555 - Sprac die coninc – ‘Teghen nacht. Mallic proeve sine cracht! Ons allen werdet wel te doene!’ Die ten wapenen waren coene Haesten hem ende trocken hare swert. 7560 Doe ontdede men ter vaert Die porten jeghen die van buten. Ende alsi die porten souden ontsluten Die gone die daer buten hilden So haesten si hem ende wilden 7565 In comen eer soe was ondaen. Ende die van [binnen] ghingen slaen Up die ander eer sise wel sagen Ende begonste weder achter jaghen. Doe riepen si met groten ghere: 7570 Ԉout up, hout up, coninc here! Dootdi ons, hets ju verlies: Wi sijn ju liede! Wacht u dies!’; Alse die coninc dit verstoet Verblijtde hem sin ende moet 7575 Ende beval den andren ter vaert Dat elkerlijc bestede sijn sweert. Doe reet hi buten sunder daghen Ende begonste hem sere vraghen Hoe die strijt eerst begonste. [218] 7580 Daerne was niemen die hem conste Berechten: sine wistens niet. Maer si seiden: ‘Here, nu siet Wi moghen u seggen dat wijs weten. Juwe starke vesten waren beseten 7585 Een deel vor die middernacht Met wel groter heercracht: Ende sijn si alle bleven doot Beide clene ende groot Die de vijfte porte hilden! 7590 Si riepen up ons ende wilden Dat wi die porte hadden ondaen. Wine dorstens niet bestaen: Wi ontsagen tgrote heere.’; ‘Ende verloersi sonder weere 7595 Alle gader hare leven Datter nemmer een nes bleven?’; ‘Here, dit es ons een swaer slach! Ende also houde als wi den dach Saghen, daden wi ontsluten 7600 Die porten ende wi voeren buten Ondervinden die waerheit Wie den casteel hadde beleit. Maer als wi buten sijn comen Soen hebben wi niemen vernomen. 7605 Ende als wiere niemen en sagen Ne wilden wi daer niet langere dagen. Mettien hebben wi vernomen Als wi waenden weder in comen Enen ruddre gaende allene 7610 Te maten groot te maten clene: Die quam hier inwart metter vaert Ende drouch al bloet ghetruct sijn swert. Ende als wine vor ons sagen gaen Peinsden wi, wi soudene vaen. 7615 Mettien hevet hi ons vernomen. [219] Als wi up hem souden comen So ghinc hi die porten sluten. Here, aldus bleve wire buten Ende hi es daer binnen bleven. 7620 In weet oft hi noch mach leven. Dit was al dat wiere of sagen.’; ‘Ii dincke, so magic sere clagen ‘; - Sprac die coninc – ‘mijn verlies. Hi es ghevaen, sijd seker dies 7625 D[ie] hevet brocht in dese scade. Mine liede waren van dommen rade Dat sine lieten comen. Die scade die ic hebbe vernomen Salic ghenesen so ic best can. 7630 Ic hadde wel ḡ hondert man Die hilden mine starcke vesten Alsic ghemarken can te[n] besten. Darne waser maer ᬸᠭin. Nu dinke mi in minen zin: 7635 Diere neser niet ᩩijᠨondert bleven Sine hebben alle verloren tleven. Nu willic varen sonder letten Ende weder doen besetten Mine porten so ic best can. 7640 Daer tierst waren vierwaerf 20- man Sullen wi nuhᠨouden.’; Die dode die laghen up die mouden Vort ende weder, up dat zant Ghinc men souken tes mense vant. 7645 Dese dede die coninc draghen Bede up paerde ende up waghen Daer mense mede soude ter vaert Voeren ten castele waert. Wat holpt dat ic ju langhe lette? 7650 Men dalf die dode ende sette Die levende daer si gebraken. [220] Die coninc en mochte nict ghemaken: Der Walewein hevetse also ghevelt Dat si nemmer ne werden ghetelt 7655 Also wel alse si te voren waren. Dus quam die coninc al sonder sparen Ende hevet ghedaen so hi best mochte: Van den volke dat hi brochte Sette hi ten tween porten an 7660 Telker porten Ḭᠭan Oft si waren bleven sonder hoede. Den coninc was onsochte te moede Alst recht was, van siere scaden: ᘸᠷaghene al vol gheladen 7665 Brochtemen ghevoert sonder [t]ale Met doden ende leitse al te male Up een kerchof, dat mense soude Smorgens leggen onder die moude. Daer moesten si ligghen toten daghe. 7670 Die coninc ghinc met groter claghe Hem ontwapenen in die zale Ende dandre heren al te male: Si moeten vergheten haren rouwe. Nu hort vort vander joncfrouwe 7675 Ende van Waleweine die ghinder lach Daer hi zonne no mane en sach: Dies was hi droeve in sinen zinne. Ende die jonghe coninginne Die alle die engiene wiste 7680 Van den karkre, soe dede met liste Ene duere up ende wilde gaen Om datsoe horen wilde ende verstaen Waleweins claghe, die daer in lach Daer hi zonne no mane en sach 7685 Noch niemen dien hi claghen mochte Noch oec vertellen sijn ghedochte [221] En ware Gode ende onser Vrouwen: Dien sal hi claghen sinen rouwen. Hi seide: ‘wel lieve here 7690 Nu ne achtic min no mere Up dese doot, bi miere trouwe, Mochtic noch sien die scone joncfrouwe Een deelkijn na mijn ghevouch: So haddic bliscapen ghenouch; 7695 Danne willic wel bliven doot. Hare fierheit es so groot: Daer volget emmer doget naer. Mi en verweghet niet een haer Dese smerte ende dese carine 7700 Die ic hier doghe ende dese pine Wilde soe mi selve nemen tleven: Ic soude hare mine ziele gheven Ghevaen, also soe mi nu selve doet. Maer coelt hare vader sinen moet 7705 Over mi, dat sal mi rouwen. Ghepeins van der scoenre joncfrouwen Dat ne laet mi droeven niet. Miere herte dinct dat soese siet Ende bede hare aermen ondaen: 7710 Hare minne heeft mi daer in ghevaen Die ic langhe hebbe ghedragen. Waer omme soudic die pine clagen Die ic duere hare hebbe ghedaen Duer al dat ic hier bem ghevaen? 7715 Waric daer ute, bi miere trouwe Vorden casteel ende die joncfrouwe Hier binnen ware, ic souder in comen Ghinct mi te scaden oft te vromen: Hare minne heeft mi so ghevaen! 7720 Alsoet ghebiet, mach soe mi slaen: Nochtan salic hare minne Vaste draghen in minen zinne [222] - Also helpe mi God die mi gheboet! - Bede levende ende doot 7725 Al en sal soes weten niet. In deser noot, in dit verdriet Benic dore hare minne comen. Soe es rose boven allen blomen! Haddicse also wel bekint 7730 Vander tijt dat icse hebbe ghemint Ic ware dor hare bleven doot! Hare doget die es so groot: Het es mi bequame wat soe mi doet.’; Dit horde soe al daer soe stoet 7735 Die weder also sere claget Sine minne, die soe draget. Al sweechse stille metten monde Soe peinsde: ‘Het ware grote sonde Dadic den riddre tleven nemen: 7740 Hoe soudt mijn herte mogen themen! Hi mint mi seere dan ic hem doe.’ .................... Bevaen in een ghepeins van minnen. Die coninc ende alle die daer binnen 7745 Met hem waren, sijn gheseten Over tafle ende ghinghen eten; Maer si aten lettel goet: Die rouwe vulde hem den moet. Alse die maeltijt was ghedaen 7750 Wilde die coninc slapen gaen Die hem des dages sere mesmakede. Daer was menich dien sere vakede. Elc reetde hem ten bedde waert. Doe dede die joncfrouwe ter vaert 7755 Gereden [kupen] ende vat. Hare boden waren niet lat: Dat soe gheboet was ghedaen. Doe ghinc die joncfrouwe saen [223] Ende dede die karker duere ontsluten. 7760 Doe brochtmen Waleweine buten. Als hi die scone joncfrouwe sach Sine herten ontploec hem alse die dach: Hare minne hevetene so ghevaen! Hi was wel na tote hare ghegaen 7765 Daer soe bi haren lieden stont Om te cussene an haren mont; Ne ware dat hem bedochte Ende peinsde dat hare doch mochte Ter aventure sijns ontfarmen. 7770 Twe rudders namen bi den armen Ende brochtene ter joncfrouwen gheleet. Hine was in langhen niet ontcleet. Doe beval die joncfrouwe boude Dat men sciere ontwapenen soude 7775 Ende menne danne bonde onsoete Te gadre handen ende voete Ende menne vor hare neder leide. ‘Nu ghenaken mine arbeide’ - Sprac Walewein- ԥnde minen rouwe. 7780 Al ju ghebod, scone joncfrouwe So doet met mi, in Gods name. Dootdi mi, hets mi bequame So wat pinen ghi mi doet.’; Die joncfrouwe peinsde in haren moet: 7785 ‘Nu ne was ridder noit ghevelt -Mijn vader hevet mi minen droem gespelt- Dat dinct mi wel, te minen besten. Ic wildic met hem buten vesten Stonde ende het sijn wille ware; 7790 Ende ic ne quame bin enen jare Hi[er] binnen weder te minen vader; Ende wi moesten bliven te gader; Met hem in sijn gheselscap dan Euwelike bliven soude vort an. [224] 7795 Mi ware vele bet dan bequame Sijn soete ghelaet, sijn soete lechame Die melodie die hi soude Jegen mi driven, oft hi woude Danne mi te mergen inden boemgaert |
7500 En diegene die er zijn gewond Die ging men zacht behandelen. Dokters kwamen zo gauw ze konden Die ze zouden verzorgen. De koning zei hen voor te gaan 7505 Zijn knapen en openen Alle poorten en buiten Gaan aanschouwen zijn vesting. [216] Toen deden ze het op hun best. De koning hij reed er zelf ook naar 7510 Totdat hij kwam al daar Hij Waleweinՠs zwaard liggen zag Daar menigeen in die dag Mee had het lijf verloren. Toen hij het zag, toen reed hij ervoor, 7515 En zei dat men het hem zou geven. ‘Heer, het zou ons nemen het leven,’ Spraken al zijn mannen, ‘Ee hebben het geprobeerd: hier nee kan Niemand opnemen het zwaard!’ 7520 De koning steeg zelf snel af Van het paard neer op de grond En zei: Ԅat doet uw bangheid geheel Of dat ge het niet doen wil,’ Hij bedekte hem onder zijn schild 7525 En waande het te nemen daar het lag. Het zwaard gaf hem zo’n slag Dat het hem kloofde zeer goed Schild en helm geheel door En die slag weerstond 7530 Onder op de stalen hoed. Toen trok hij af met haast. ‘Het is de duivel, het is geen zwaard!’ - Sprak de koning – ‘dat lijkt me. Er mag niemand bij komen. 7535 Had diegenen in bezit mogen blijven Die het bracht, hij had meer ellende Gemaakt dan hij heeft gedaan! Maar God dank, hij is gevangen. Ik denk, hij het nimmer meer ziet.’ 7540 Toen nee wilde hij niet langer letten: De koning en die met hem waren Reden verder al zonder sparen. Meteen hebben ze vernomen [217] Waar diegene terugkomen 7545 Die de poorten zouden openen. Ze zeiden: Ԉeer koning, waar ga je naar buiten? Ter zesde poort? Ge bent verloren! Daar ligt een krachtig leger voor. Dat hebben we zeer goed vernomen. 7550 Die zijn om diegene gekomen Die hierbinnen is gevangen.’ ‘Nu laten we ons gelijk bereiden Al mijn ridders, het is tijd! Ons zal naken nieuwe strijd,’ 7555 - Sprak de koning – ‘Tegen de nacht. Mag ik beproeven zijn kracht! Ons allen is het goed te doen!’ Die ten wapenen waren koen Haastten zich en trokken hun zwaard. 7560 Toen openden men haastig De poorten tegen die van buiten. Ene toen zij de poorten zouden openen Diegene die daarbuiten stonden Zo haastten ze zich en wilden 7565 Binnen komen eer ze was geopend. En die van binnen gingen slaan Op de andere eer ze hen goed zagen En begonnen ze weer te najagen. Toen riepen ze met grote aandrang: 7570 Ԉou op, hou op, koning heer! Dood je ons, het is uw verlies: We zijn uw lieden! Wacht u dus!’ Toen de koning dit verstond Verblijdde hem zijn gemoed 7575 En beval de anderen haastig Dat elk zijn zwaard opbergt. Toen reed hij naar buiten zonder te talmen En begon zich zeer af te vragen Hoe die strijd eerst begon, [218] 7580 Daar nee was niemand die hem kon Inlichten: ze wisten het niet. Maar ze zeiden: ‘Heer, nu ziet We mogen u zeggen dat wij weten. Uw sterke vesting is belegerd 7585 Een deel voor de middernacht Met zeer grote legermacht: Maar ze zijn allen gebleven dood Beide klein en groot Die de vijfde poort hielden! 7590 Ze riepen op ons en wilden Dat we de poort hadden geopend. We durfden het niet aan te nemen: We ontzagen het grote leger.’ ‘Maar ze verloren zonder verweer 7595 Allemaal hun leven Zodat er nimmer een is gebleven?’ ‘Heer, dit is voor ons een zware slag! En even snel toen we de dag Zagen, lieten we openen 7600 De poort en we voeren buiten Ondervinden de waarheid Wie het kasteel had belegerd. Maar toen we buiten zijn gekomen Zo hebben we niemand vernomen. 7605 En toen we er niemand zagen Nee wilden we daar niet langere vertoeven. Meteen hebben we vernomen Toen we waanden er weer in te komen Een ridder gaande alleen 7610 Goed van postuur: Die kwam hierin met haast En droeg openlijk getrokken zijn zwaard. En toen we hem voor ons zagen gaan Peinsden we, we zouden hem vangen. 7615 Meteen heeft hij ons vernomen. [219] Toen we op hem zouden komen Zo ging hij de poort sluiten. Heer, aldus bleven we erbuiten En hij is daarbinnen gebleven. 7620 Ik weet niet of hij nog mag leven. Dit was alles dat we ervan zagen.’ ‘Denk ik, zo mag ik zeer klagen,’ - Sprak de koning – ‘Mijn verlies. Hij is gevangen, wees zeker dus 7625 Die je in deze schade heeft gebracht. Mijn lieden waren van domme raad Dat ze hem lieten komen. De schade die ik heb vernomen Zal ik ontkomen zo ik het beste kan. 7630 Ik had wel 1000 man Die hielden mijn sterke vesting Zoals ik ten beste merken kan. Daar nee waren er maar 11 minder. Nu lijkt me in mijn geest: 7635 Dat er nee niet 400 bleven Ze hebben allen verloren het leven. Nu wil ik onverwijld gaan En weer laten bezetten Mijn poorten zo ik het beste kan. 7640 Daar ten eerste waren vier maal 20 man Zullen we nu 40 houden.’ De doden die lagen op de aarde Overal, op dat zand Ging men zoeken totdat men ze vond. 7645 Deze liet de koning dragen Beide op paarden en op wagens Daar men ze mee zou haastig Voeren ten kasteel waart. Wat helpt het dat ik u lang ophoud? 7650 Men begroef de doden en zette De levende daar ze ontbraken. [220] De koning mocht het niet volvoeren: Daar Walewein heeft zo alzo geveld Dat ze nimmer nee worden geteld 7655 Alzo goed zoals ze tevoren waren. Dus kwam de koning al zonder sparen En heeft het gedaan zo hij het beste kon: Van het volk dat hij bracht Zette hij ten twee poorten aan 7660 Te elke poort 40 man Of ze waren zonder hoede gebleven. De koning was het zwaar te moede Zoals het recht was, van zijn schade: 20 wagens geheel vol geladen 7665 Bracht men gevoerd zonder te spreken Met doden en legden ze allemaal Op een kerkhof, dat men ze zou Գ Morgens leggen onder de aarde. Daar moesten ze liggen tot de dag. 7670 De koning ging met groot klagen Hem ontwapenen in de zaal En de andere heren allemaal: Ze moeten vergeten hun rouw. Nu hoort verder van de jonkvrouw 7675 En van Walewein die ginder lag Daar hij zon nog maan zag: Dus was hij droevig in zijn geest. En de jonge koningin Die al de sluitingen wist 7680 Van de kerker, ze deed met kennis van zaken En wilde daarop gaan Omdat ze horen wilde en verstaan Walewein’ s klagen, die daarin lag Daar hij zon nog maan zag 7685 Nog niemand die hij beklagen mocht Nog ook vertellen zijn gedachte [221] Tenzij God en onze Vrouwe: Die zal hij beklagen zijn rouw. Hij zei:’wel lieve heer 7690 Nu nee acht ik min of meer Op deze dood, zeker, Mocht ik noch zien die mooie jonkvrouw Een beetje naar mijn verlangen Dan had ik blijdschap genoeg; 7695 Dan nee wil ik wel dood blijven. Haar fierheid is zo groot: Daar volgt altijd deugd na. Mij hindert het niets Deze smart en deze pijn 7700 Die ik hier gedoog en deze pijn Wilde ze me zelf nemen het leven: Ik zou haar mijn ziel geven Gevangen, alzo ze me nu zelf doet. Maar verkoelt haar vader zijn gemoed 7705 Over mij, dat zal me berouwen. Gepeins van de mooie jonkvrouw Dat nee laat me niet bedroeven Mijn hart denkt dat ze haar ziet En beide haar armen geopend: 7710 Haar liefde heeft me daarin gevangen Die ik lang heb gedragen. Waarom zou ik die pijn beklagen Die ik vanwege haar heb gedaan Door alles dat ik hier ben gevangen? 7715 Was ik daaruit, zeker Voor het kasteel en die jonkvrouw Hier binnen was, ik zou er in komen Ging het me tot schade of tot voordeel: Haar liefde heeft me zo gevangen! 7720 Als ze het gebiedt, mag ze me slaan: Nochtans zal ik haar liefde Vast dragen in mijn geest [222] -Alzo helpt me God die mij gebood! - Beide leven en dood 7725 Al zal ze het niet weten. In deze nood, in dit verdriet Ben ik door haar liefde gekomen. Ze is de roos boven alle bloemen! Had ik haar alzo goed gekend 7730 Van de tijd dat ik haar heb bemint Ik was door haar dood gebleven! Haar deugd die is zo groot: Het is me aangenaam wat ze me doet.’ Dit hoorde ze al daar ze stond 7735 Die weer alzo zeer klaagt Zijn liefde, die ze draagt. Al zweeg ze stil met de mond Ze peinsde: ‘Het was grote zonde Liet ik de ridder het leven nemen: 7740 Hoe zou het mijn hart het mogen betamen! Hij bemint me heviger dan ik hem doe.’ .................... Bevangen in een gepeins van minnen. De koning en allen die daarbinnen 7745 Met hem waren, zijn gezeten Aan tafel en gingen eten; Maar ze aten weinig goed: De rouw vulde hen het gemoed. Toen de maaltijd was gedaan 7750 Wilde die koning slapengaan Die hem de dag zeer uitputte. Daar was menige die zeer sliep. Elk bereidde hem te bed waart. Toen deed de jonkvrouw haastig 7755 Bereiden kuipen en vaten. (1) Haar boden waren niet traag: Dat ze gebood was gedaan. Toen ging die jonkvrouw gelijk [223] En deed de kerkerdeur openen. 7760 Toen bracht men Walewein buiten. Toen hij die mooie jonkvrouw zag Zijn hart opende hem als de dag: Haar liefde heeft hem zo gevangen! Hij was bijna tot haar gegaan 7765 Daar ze bij haar lieden stond Om te kussen op haar mond; Nee maar dat hij zich bedachte En peinsde dat haar toch mocht Ter avonturen hem ontfermen. 7770 Twee ridders namen hem bij de armen En brachten hem ter jonkvrouwen geleid. Hij was al lang niet ontkleed. Toen beval die jonkvrouw dapper Dat men hem snel ontwapenen zou 7775 En men hem dan hard bond Tezamen handen en voeten En men hem voor haar neerlegde. ‘Nu genaakt mijn arbeid’ - Sprak Walewein- ԥn mijn rouw. 7780 Al uw gebod, mooie jonkvrouw Zo doe met me, in Gods naam. Dood ge me, het is me welgevallig Zo welke pijnen ge me doet.’ De jonkvrouw peinsde in haar gemoed: 7785 ‘Nu nee was ridder nooit geveld -Mijn vader heeft me mijn droom voorspeld- Dat lijkt me wel, tot mijn beste. Ik wilde met hem buiten vesting Stond en het zijn wil was; 7790 En ik nee binnen een jaar Hierbinnen weer tot mijn vader; En we moesten blijven tezamen; Met hem in zijn gezelschap dan Eeuwig blijven zouden voortaan. [224] 7795 Me was het veel beter dan aangenaam Zijn lieve gelaat, zijn lieve lichaam Het genoegen dat hij zou Smaken met mij, als hij wil Dan me verlustigen in de boomgaard |
(1) dienden als straf of martelwerktuig)
|
7800 Dien mijn vader hevet so waert Ende daer die goudine boem in staet Daer so varre niemare of gaet Dor dat grote wonder datmer an siet: Die vogelkine ne cesseren niet 7805 Altoes te singene soeten sanc; Daer es der bellekine gheclanc Daer jeghen te horne den soete acort; Danne staet die aern daer bet vort Die metten vlercken bevangen hevet 7810 Die clare fonteine die altoes ghevet Langhe leven ende ghesonde. Ic dar nodan wel metten monde Segghen dat ic mi van al gader Eer halmen soude ende oec minen vader 7815 Ende vrienscap verliesen euwelike Eer ic den ridder sloughe swike Die hier vore mi leget ghebonden. Doe sprac soe ten selven stonden Toten ridders dese tale 7820 Dien Waleweine hadden in die zale Uten karkre ghebrocht vorwaere; Si seide: ԇhi heren, God weet, ic ware Van desen ridder ghewroken gerne Die minen vader pijnde te deerne. 7825 Wedert mi quaet es ofte goet Ic moet emmer minen moet Over hem coelen, maer mi ware Leet, wist yemen hopenbare Dat ic, die bem ene joncfrouwe 7830 Enen ridder soude doen sulken rouwe. [225] Keert ghi heren, want ens niet Wel betamelijc dat ghi siet; Want ic sal hem groten toren Doen; ic segt ju wel te voren.’ 7835 Aldus in deser selver maniere Keerden uten karkere weder sciere Die ridders ende alsi waren buten Dede die joncfrouwe Ysabele sluten Die camere vaste metter spoet. 7840 Twe camerien getrouwe ende goet Hadde Ysabele doe met hare Die hare stille ende hopenbare Heimelike waren tallen saken. Soene wilde ghene droeve herte maken 7845 Ende alsi die sake, dat sijt weten Hare dinct, so hevet al leets vergeten Na dien dat soe haren lieven amijs Met hare hevet in hare porprijs. Noch ne was joncfrouwe in erderike 7850 Die so sere inhertelike Enen rudder minde ende so sere Als soe Waleweine dede, den here. Wet wel dat die scone maget Els en gene dinc en jaget 7855 Dan te drivene hare jolijt Metten her Waleweine te deser tijt. Soe weet hare selven seker daer Dat soe mach wesen sonder vaer. Daer der Walewein lach upt pavement 7860 Liep soe tote hem met genent. Ne waer dat hare die scamelhede Een weder trecken gaf tier stede Soe hadde thant den ridder van prise Ghehelst, ghecust in menegere wise. 7865 Die[s] hevet soe hare ten selven stonden Onthouden met pinen, maer onbonden [226] Hevet soe saen den edelen man. Ende mijn her Walewein, die hem can Wel ghelaten, [seide] met desen: 7870 ԁy scone joncfrouwe, hoe saelt wesen: Weder salic sterven ofte leven? Salic sterven, ic sal u gheven Mine ziele, scone joncfrouwe. Neemdi mijn lijf, met soeten rouwe 7875 Willic sterven in uwen scoet.’; Die joncfrouwe sprac: ‘Ne ghene doot 7877 Ne suldi, here, van mi ontfaen. Maer mochtic, ic soude ju saen Telivereren van algader 7880 Ute den dangiere mijns vader. Na dien dat nu ghescepen staet Wetic oec wel sulken raet Dat ic wel cortelike sal Ju telivereren van al tal.’ 7885 Die joncfrouwe namene bi der hant Ende dedene up staen thant Ende ledene ten selven tiden In ene andere camere daer besiden. [227] Noit en was in aerderike 7890 Camere so scone, no hare ghelike Ghemaect bi meestrien groot: So blecte vanden goude root Ende scemerde harde menichfoude. Meneghe scone historie, oude 7895 Ende nieuwe, stonden daer gepingiert Daer die camere mede was verchiert Van cinopre ende van lasure Van selvre ende van goude pure. Die pingeringhe ende dat wonder 7900 Dat daer gewrocht was boven ende onder Die ystorie van Troyen ende oec mede Twonder dat Alexander dede In can ju ghemaken vroet Van al den wondere datter stoet Noit ne was in erdrike [228] 7905 Ende datmen daer al omtrent Mochte sien upt pavement. Oec stont daer ghemaect ene duwiere Subtijllijc in al sulker maniere Dat niemen ne ware so vroet van zinne 7910 [Dat hi soude worden mogen an inne] Welker neffens dat soe stoede. Te groten rampe ende sere te [on]goede Quaemt den meester diese maecte Want allene up hem becraecte 7915 Tongeval; hort in welker maniere: Also oude als hi die duwiere Hadde vulbrocht ende twerc volhent Stappans was hem sijn payment Ghegeven; ic mach ju segghen hoe: 7920 Die joncfrouwe dedene doe Ysabele, die goedertiere [229] Stappans werpen in die riviere Daer hi verdranc ende sijns daer nare Nemmermeer ne wart niemare. 7925 Dus ne wiste niemen vander dinc Dan die joncfrouwe. Ende die ghinc Bi den her Waleweine neder sitten Up ene lijs, die met witten Sidenen cledren was verdect. 7930 Daer hevet soe hem vertrect Al hare wesen, al haren raet Ende hoe dat daer binnen staet. Soe heeft hem die duwarie ghewijst Die mijn here Walewein sere prijst 7935 Want soe behagedem harde wale. Ysabele die scone smale Ende Walewein die riddre vri [230] Waren gherne elc andren bi. Dat grote solaes, die soete vie 7940 Dat grote amoers, die melodie Die si onderlinghe dreven Wert jou van mi niet bescreven Want ic en caent gheseggen niet. Ende [of] si ooc speelden iet 7945 Onder hem tween der minnen spel Dan canic ju gheseggen niet wel. Heimelike al sonder rouwe Es Walewein ende die joncfrouwe: Si hebben haren wille al gader. 7950 Ysabele hevet haren vader Vergheten ende sinen rouwe groot: So hadde liever, ware hi doot Dan soe den riddre stout, vermeten Waleweine, soude vergheten. [231] 7955 Hare vader, die coninc Assentijn Hi waent wel weten die waerheit fijn Dat Walewein hevet die pine groot Starcke vangnisse toter doot. Lettel achte hi dat hi so wale 7960 Met siere dochter, der scoenre smale Es te gemake met soeten spele. Hi ghelosede dicken ende vele Hoe dane doot hi dade bederven Ende met diversen tormenten dade sterven. 7965 Der Walewein, also ict eerst seide Ende Ysenbele hadden beide Amors, jolijt ende grote jonste. [Daer] ne was hare ghene [die] conste Van andren werden sat of moede. 7970 Thaer selfs behouf heeftsoe ene roede [232] Ysabele geploct ic wane Soe werter arde varinc ane Qualijc en doe geluc of geval Alsic u hier seggen sal 7975 Daer was een ridder int hof, die sere Pogede om der joncfrouwen onnere. Hi hadde bi nachte ende bi daghe Verradelike gheleit laghe Ende ghewacht bi suptilen treken 7980 Al hare segghen, al hare spreken Dat amors ende die feeste Die soe dreef met bliden gheeste Jegen den ridder goet van prise. Walewein die in alrewise 7985 Die joncfrouwe minde met herten groot Hem dinct, si sijn uut alre noot. Si hadden hare hemelijchede [233] Ende drevense dickent daer ter stede Haer spel ende haer grote iolijt 7990 Dies hadde de rudder groten nijt Hi was vroet ende stuer Subtil[ike] haddi in den muer Ghemaect een gat daer hi sach Die feeste die te drivene plach 7995 Mijn here Walewein ende die fiere Jeghen die maget goedertiere. Hi sach se te meneger stont Die joncfrouwe, cussen an haren mont Ende helsen na der minnen spele. 8000 Dit was so dicken ende so vele Dat, die felle riddre wreet Toten coninc liep hi ghereet Daer hi[ne] in ene camere vant [234] Allene. Hi knielde al te hant 8005 Ende seide: ‘Lieve coninc here Mijn herte weent van groten sere! Ghi sijt verraden jammerlike Ende ghi sult derven cortelike Juwer werelt ere ende juwer crone. 8010 Jouwe Ysabele, die scone Heeft ju bi [subtylen] engiene Verraden. Ju staet te ghesciene Groten ramp ende swaer verlies!’; Die coninc sprac: ‘Berecht mi dies; 8015 Daer of soudic weten gaerne. Bestaet mi mijn dochter tontaerne So waert jeghen nature sere Dade mi een ander goet ende ere. Maer hoe mochtic gheloven dat?’ 8020 Die ridder sprac: ‘Here, up een rat [235] Doet mi legghen, eest niet waer! Nu comt selve tote daer. Ic sal ju leden te sulker stede Daer ghi selve die waerhede 8025 Properlike sult bescouwen.’; Die coninc die antworde: ‘met trouwen Daer moeti mi leden saen.’; Dander sprac: ‘Here, weten gaen! Ic salre ju leden, wanic wale.ՠ 8030 Si ghingen te gader na der tale Die coninc ende die ruddere wreet. Sinen heere leedde hi ghereet Toter camere daer die ghelieve In waren, datten groten grieve 8035 Hem beden sal comen in corten ure Sine hebben meer dan aventure. [236] Die rudder leetde den coninc mettien Bet vort, daer hi mochte dorsien Die masiere ende hevet te hant 8040 Versien den rudder achemant Waleweine, sittende met rivele Bi siere dochter der damosele; Ende sachse sitten allene twee Tere scoenre tafle ende nemmee. 8045 In harde menegerande wise Hadsi plaintheit van goeder spise Ende van wine drierande ofte viere Elken oec na sine maniere. Vore die goedertiere so sneet 8050 Walewein die morssele ghereet. Eer die maeltijt was voldaen Ic segghe ju sonder minen waen Dat siere manlijc andren binnen [237] Bi den rade van der minnen 8055 Custen si ende helseden hondert waerf. Dat van rouwen doe niet en staerf Die coninc, hare vader, doe hi dit sach! Stillekine seit hi: ‘o wach! Wien salmen betrouwen oft gheloven 8060 Na dat mi nu wille roven Mijns selfs kint mine werelt ere! Soe salre omme sterven met groten sere!’; Als een die al es verwoet Ghinc hi danen met groter spoet. 8065 Die riddere volghede hem ter vaert. Die coninc ghinc ter zale waert. Ridders, serjante, al datter was Verstormdi, sijd seker das, Ende deetse doen int arnasch. [238] 8070 Menegen ridder stout ende rasch Was daer [saen] gewapent wel. Assentijn, die coninc fel Ledetse met hem alle gader Daer der aventuren vader 8075 In die camere was sonder rouwe Met Ysenbelen der joncvrouwen. Als alle sine liede waren daer Doe sprac die coninc overwaer Ende telde hem die baeldadichede 8080 Die Ysenbele sijn dochter dede Ende dat soene met valscer hone Ontherven wilde van siere crone Ende al gader sijn volc verderven Ende verradelike sijn volc doen sterven. 8085 Hi vertelde hem dat soe drouch Des ridders minne, die hem verslouch So menegen crachtegen baroen. Sine liede waren om dit doen Harde gram ter selver ure. 8090 Ende die coninc die hiet die mure Ontwee steken metter vaert. Doene was daer langere niet gespaert Ende sine daden gheen ander warc Met hantbomen, groot ende starc 8095 Begonsten si hurten ende steken. Wel dochte Ysabelen breken Hare herte ende scoren mids ontwe Van groten vare hadse so wee. [239] Doe sprac soe te haren lieve: |
7800 Die mijn vader heeft zo waard En daar die gouden bom in staat Daar zo ver bericht van gaat Door dat grote wonder dat men eraan ziet: Die vogeltjes houden niet op 7805 Altijd te zingen lief gezang; Daar is van belletjes geklank Daartegen de horen de harmonie van geluid; Dan staat de arend een eindje verderop Die met de vlerken bevangen heeft 7810 Die heldere bron die altijd geeft Lang leven en gezondheid. Ik durf nochtans dan wel met de mond Zeggen dat ik me van allemaal Eerder verloochenen zou en ook mijn vader 7815 En eeuwige vriendschap verliezen Eer ik de ridder in de steek liet Die hier voor me ligt gebonden.’ Toen sprak ze terzelfder tijd Tot de ridders deze taal 7820 Die Walewein hadden in de zaal Uit de kerker gebracht voorwaar; Ze zei: ԇij heren, God weet, ik was Van deze ridder graag gewroken Die mijn vader inspande te deren. 7825 Of het me te kwade is of te goede Ik moet altijd mijn gemoed Op hem koelen, maar het is me Leed, wist iemand duidelijk Dat ik, dat ik een jonkvrouw ben 7830 Een ridder zou doen zulke rouw. [225] Keert gij heren, want het is niet Goed betamelijk dat ge ziet; Want ik zal hem groot verdriet Doen; ik zeg het u wel tevoren.’ 7835 Aldus in dezelfde manier Keerden uit de gevangenis weer snel De ridders en toen zij waren buiten Liet de jonkvrouw Ysabele sluiten Die kamer snel dicht. 7840 Twee kameniersters getrouw en goed Had Ysabele toen met haar Die haar altijd en openbaar Vertrouwd waren tot alle zaken. Ze wilde niet treuren 7845 En toen de zaak, dat zij het weten Ze denkt, zo heeft ze alle leed vergeten Nadien dat ze haar lieve geliefde Met haar heeft bij zich in zijn vesting. Nog niet was jonkvrouw in aardrijk 7850 Die zo zeer van binnen haar hart Een ridder beminde en zo zeer Als ze Walewein deed, de heer. Weet wel dat die mooie maagd Anders geen ding bejaagt 7855 Dan te drijven haar vreugde Met de heer Walewein te deze tijd. Ze weet zichzelf zeker daar Dat ze mag wezen zonder gevaar. Daar Walewein lag op het plaveisel 7860 Liep ze tot hem met dat doel. Tenzij dat haar de schamelheden Een terugtrekken gaf op dat ogenblik Ze had gelijk de voortreffelijke ridder Omhelst, gekust in menige manieren. 7865 Die haar heeft terzelfder stonden Onthouden met pijnen, maar ontbonden [226] Heeft ze gelijk de edele man. En mijnheer Walewein, die hem kan Goed gedragen, zei onmiddellijk daarop: 7870 ‘Gij mooie jonkvrouw, hoe zal het wezen: Of ik zal sterven of leven? Zal ik sterven, ik zal u geven Mijn ziel, mooie jonkvrouw. Neem je mijn lijf, met lieve rouw 7875 Wil ik sterven in uw schoot.’ Die jonkvrouw sprak: ‘Nee geen dood 7877 Nee zal je heer, van mij ontvangen. Maar mocht ik, ik zou u gelijk Verlossen van alles 7880 Uit de macht van mijn vader. Nadien dat het nu geschapen staat Weet ik ook wel zulke raad Dat ik wel gauw zal U bevrijden van alles.’ 7885 De jonkvrouw nam hem bij de hand En liet hem gelijk opstaan En leidde hem terzelfder tijd In een andere kamer daarnaast. [227] Nooit was in aardrijk 7890 Kamer zo mooi, nog haar gelijke Gemaakt met grote kunstvaardigheid: Het schitterde van het gepolijste goud En glansde op vele plaatsen. Menige mooie historie, oude 7895 En nieuwe, stonden daar geschilderd Daar die kamer mee was versierd Van cinnaber en van lazuur Van zilver en van zuiver goud. Die schildering en dat wonder 7900 Dat daar gewrocht was boven en onder De historie van Troje en ook mede Het wonder dat Alexander deed Ik kan u volledig inlichten Van al het wonder dat er stond Nooit nee was in aardrijk [228] 7905 En dat men daar al omtrent Mocht zien op het plaveisel. Ook stond daar gemaakt een grot Subtiel op al zulke manieren Dat niemand nee was zo verstandig van gemoed 7910 Dat hij zou mogen bemerken vanbinnen Waarnaast dat ze stond. Tot grote rampen en zeer tot nadeel Kwam het de meester die ze maakte Want alleen op hem barstte los 7915 Het ongeluk; hoor op welke manier: Zodra hij die grot Had volbracht en het werk voltooid Gelijk was hem zijn beloning Gegeven; ik kan u zeggen hoe: 7920 Die jonkvrouw deed hem toen Ysabele, die zachtaardige [229] Gelijk werpen in de rivier Daar hij verdronk en zij daarna Nimmermeer nee werd het bekend. 7925 Dus nee wist niemand van de zaak Dan die jonkvrouw en die ging Bij de heer Walewein neer zitten Op een rustbed, die met witte Zijden klederen was bedekt. 7930 Daar heeft ze hem verteld Al haar doen en laten, al haar voorzorgen En hoe dat het daarbinnen staat. Ze heeft hem de ondergrondse gang gewezen Die mijnheer Walewein zeer prijst 7935 Want ze behaagde hem zeer goed. Ysabele die mooie vrouw En Walewein die edele ridder [230] Waren graag bij elkaar. Die grote troost, het aangename leven 7940 Dat grote min genot, die blijdschap Die ze onderling dreven Wordt u van mij niet beschreven Want ik kan het niet zeggen. En of ze speelden ook iets 7945 Onder hen twee het liefdes spel Dat kan ik u niet goed zeggen. Heimelijk al zonder rouw Is Walewein en de jonkvrouw: Ze hebben hun wil allemaal. 7950 Ysabele heeft haar vader Vergeten en zijn grote rouw: Ze had liever, was hij dood Dan ze de dappere ridder, vermeten Walewein, zou vergeten. [231] 7955 Haar vader, die koning Assentijn Hij waant wel te weten de waarheid fijn Dat Walewein heeft grote ellende Sterke gevangenis tot de dood. Weinig achtte hij dat hij zo goed 7960 Met zijn dochter, de mooie vrouw Is te gemak met liefdes spel. Hij overlegde vaak en veel Hoedanige dood hij liet bederven En met diverse kwellingen liet sterven. 7965 Daar Walewein, alzo ik eerst zei En Ysabele hadden beide Liefde, vreugde en grote genegenheid. Daar nee was hen geen die kon Van de andere zat worden of moede. 7970 Voor haar eigen behoefte heeft ze een roede [232] Ysabele geplukt denk ik Ze werd er zelf mee gestraft En slecht eraan toe en zonder geluk of geval Zoals ik u hier zeggen zal 7975 Daar was een ridder in de hof, die zeer Aanlegde om de jonkvrouw te onteren. Hij had bij nacht en bij dag Verraderlijk lagen gelegd En bewaakt met subtiele listen 7980 Al haar zeggen, al haar spreken De liefde en die feesten Die ze dreef met blijde geest Tegen de voortreffelijke ridder. Walewein die in alle wijze 7985 Die jonkvrouw zeer innig beminde Hij denkt, ze zijn uit alle nood. Ze hadden hun intimiteiten [233] En dreven het vaak daar ter plaatse Hun spel en hun grote vreugde 7990 Dus had de ridder grote nijd Hij was verstandig en nors Subtiel had hij in de muur Gemaakt een gat daar hij in zag Die plezier te drijven plag 7995 Mijnheer Walewein die fiere Tegen die maagd goedertieren. Hij zag ze ter menige tijd De jonkvrouw, kussen op haar mond En omhelzen na het minnen spel. 8000 Dit was zo vaak en zo veel Dat, die felle wrede ridder Tot de koning liep hij gereed Daar hij hem in een kamer vond [234] Alleen. Hij knielde gelijk 8005 en zei: ‘Lieve koning heer Mijn hart weent van grote pijn! Ge bent schandelijk verraden En ge zal gauw sterven Uw wereld eer en uw kroon. 8010 Uw Ysabele, die mooie Heeft u met sluwe list Verraden. U staat te geschieden Grote ramp en zwaar verlies!’ Die koning sprak: ‘Bericht me dus; 8015 Daarvan zou ik graag weten. Durft me mijn dochter me te onteren Dan was het zeer tegen de natuur Deed me een ander goed en eer. Maar hoe kan ik dat geloven?’ 8020 De ridder sprak: ‘Heer, op een rad [235] Laat me leggen, is het niet waar! Nu kom zelf tot daar. Ik zal u leiden naar zo’n plaats Daar ge zelf de waarheid 8025 In eigen persoon zal aanschouwen.’ De koning die antwoordde: ‘Waarachtig Daar moet me gelijk leiden.’ De ander sprak: ‘Heer, laten we gaan! Ik zal u er leiden, denk ik wel.ՠ 8030 Ze gingen tezamen na dat gesprek De koning en de wrede ridder. Zijn heer leidde hij gereed Tot de kamer daar de gelieven In waren, dat hen groot leed 8035 Hen beiden zal gauw komen Ze hebben meer dan avonturen. [236] De ridder leidde de koning meteen Beter voort, daar hij kon doorzien Het gat in de muur en heeft gelijk 8040 Gezien de beminnelijke ridder Walewein, zittend met vreugde Bij zijn dochter de jonkvrouw; En zag die twee alleen zitten Aan een mooie tafel en niemand anders. 8045 In zeer verschillende wijze Hadden ze overvloed van goede spijzen En van wijn drie soorten of vier Elk ook op zijn manier. Voor die goedertieren zo sneed 8050 Walewein die brokken gereed. Eer die maaltijd was geindigd Ik zeg u ongetwijfeld Dat ze er elk de andere binnen [237] Bij de raad van de liefde 8055 Kusten ze en omhelsden honderdmaal. Dat van rouw toen niet stierf De koning, haar vader, toen hij dit zag! Stilletjes zei hij: ‘o wee! Wie zal men vertrouwen of geloven 8060 Aangezien me nu wil beroven Mijn eigen kind mijn wereld eer! Ze zal er om sterven met grote ellende!’ Als een die geheel is verwoed Ging hij vandaan met grote spoed. 8065 Die ridder volgde hem haastig. De koning ging ter zaal waart. Ridders, bedienden, alles dat er was, In rep en roer, zij het zeker dat, En liet ze doen in het harnas. [238] 8070 Menige ridder dapper en snel Was daar gelijk goed gewapend. Assentijn, die felle koning Leidde ze met hem allemaal Daar de avonturen vader 8075 In die kamer was zonder rouw Met Ysabele de jonkvrouw. Toen al zijn lieden daar waren Toen sprak die koning voor waar En vertelde hun die baldadigheid 8080 Die Ysabele zijn dochter deed En dat ze hem met vals bedrog Onterven wilde van zijn kroon En al zijn volk doden En verraderlijk zijn volk laten sterven. 8085 Hij vertelde hun dat ze droeg De ridders liefde, die hem versloeg Zo menige krachtige baron. Zijn lieden waren om dit doen Zeer gram terzelfder uur. 8090 En de koning die zei de muur Stuk te steken met haast. Toen nee was daar niet langer gespaard En zij deden geen ander werk Met rampalen, groot en sterk 8095 Begonnen ze stoten en steken. Bijna dacht Ysabele te breken Haar hart en scheurde midden in twee Van groot gevaar had ze zo' n leed. [239] Toen sprak ze tot haar geliefde: |
|
8100 'Wel soete minne, te groten grieve Sal onser tweer minne enden: Mijn vader comt ende wille ons scenden! Wi sijn bespiet ende gewacht! Vullike toe metter jacht 8105 Vliet in die duwiere met haesten groot Of ghi sijt nu sekerlike doot! Ende ic sal hier buten bliven: Eer mi mijn vader sal ontliven Al waert dat ghi ju settet ter were 8110 En mochte ju helpen min no mere.’ ‘Lief’ sprac mijn her Walewein ‘So waric dan een groot vilein Soudic mi selven daer toe gheven Te vliene daer ghi verlort ju leven. 8115 Het ware mijn lachter al te groot. Eer salic bi ju bliven doot! Helpt mi wapenen, scone joncfrouwe God sal ons helpen uut desen rouwe Ende heden sijn onse toeverlaet. 8120 Ic h(ope) emmer, hoe soet gaet In sal niet sterven sonder were.’; Minen here Waleweine den here Halp die joncfrouwe dan Dapperlike so soe best can. 8125 Der Walewein vor alle dinghen Claechde sijn swert metten 2- ringen Dat hijt daer niet en hevet. Hi bidt der maget dat soe begevet Hare wenen ende hare carmen. 8130 Mettien bevinchise in sinen armen: Inhertelike - doe ic ju cont - Custehise an haren roden mont. Hi seide: ‘Lief, set juwen troest An onsen here ende gheloeft [240] 8135 Dat al ten besten comen sal.’; Mettien maecten so groot ghescal Des coninx liede jeghen die duere Dat sise met crachte in corter ure Daden spliten ende frotsieren. 8140 Si riepen inwart ende crayeren: ‘Waer sidi, ribaud, pautenier? Ghi hebt volgaen, ghi blives hier!’; Doe staecsi seere dan te voren. Walewein en liet hem niet verdoren: 8145 Vore die duere ghinc hi staen Metten bloten swerde ende sal ontfaen Die gaste diere willen liden. Daer hebben si ten selven tiden Die duere gesteken in clenen sticken. 8150 Walewein en can niet ghemicken Hoe hi sijn lijf sal ondraghen. Met harde vruchteliken slaghen Onthaelde hi die vorderste daer Die liden waenden sonder vaer. 8155 Drie ridders starc ende fier Heeft hi doot ghesleghen hier Elken met enen slaghe groot. Duere die bitterheit vander doot Crescen si daer si gaven den gheest. 8160 Al sulc ghescal, al sulc tempeest Als mijn her Walewein daer maecte Ne horde nie man: dien hi gheraecte Die moeste die bitter doot smaken. Men horder menich spere craken 8165 Up Waleweine, den rudder fijn. Die coninc selve, Assentijn Riep up sijn volc: ԗat doedi, dieve? Noit en dadi mi noch live! Laetti ju enen rudder verwinnen? 8170 Ghi moetes andersens beghinnen [241] Suldi vaen, versagede ketive! Jouwe blode herte, flau als wive Nu laet ju ghene prouaetse toghen: Ghine cont die slaghe niet ghedogen!’ 8175 Die coninc was fier ende sere fel Ghewapent utermaten wel. Ten here Waleweine waert Maecti hem ende hevet sijn swaert Ghetrect, dat scaerp was ende breet. 8180 Hi haeste hem ende slouch ghereet Up Waleweine met beden handen. Wel waendine al toten tanden Hebben ghesleghen; hi miste dies. Der Walewein die en gheen verlies 8185 Nontsach no ghene aventure Sloegen weder ter selver ure Up den coninc Assentine. Die diere stene, die fine Uten helme sprongen ghemene; 8190 Ende vander druust mochte up sine bene Die coninc langer niet ghestaen Dat hi viel ter aerde saen Verdovet van den slaghe so sere Dat hi was al uten kere. 8195 Hine horde no en sprac oec niet No en wiste wat hem was ghesciet. Als dit sine liede versagen Begonsten sine sere claghen; Si seiden: ‘Dits jammerlike dinc 8200 Es aldus doot die coninc!’; Daer scoter harde vele doe toe Die den coninc droeghen doe Uter porssen achterwaert. Si waren om sijn lijf vervaert. 8205 Si daden hem of den helm sniemen. Hen soude ju ghesegghen niemen [242] Hoe dat sine alle ende even gedichte Weenden; ende worpen hem int ansichte Water. Ende cort na dien 8210 Begonste die coninc up hem sien. Hi seide: ԇhi heren, sijt onvervaert: In hebbe gheen aerch. Haelt mijn swaert! Van nieuwes willic up hem striden. Gawi toe van allen siden! 8215 Hine sal niet langhe mogen geduren Ende hi sal in den sconfelturen Doot bliven ofte mat. Niemen wese traghe no lat!’; Met desen so es up gheheven 8220 Die coninc ende hem es ghegheven Sijn swaert, dat was van groter waerde. Wel grammelike hi ghebaerde Ende trac met ghewilleger hant Vor Waleweine den wigant 8225 Wel met ᩪᠨondert ridders van prise. Dese ghingen in alre wise Up den here Waleweine houwen. Dar mochtmen felle bataelge scouwen Ende Waleweine den deghen goet 8230 Onstaen menich starc ghemoet Meneghen slach, meneghen steke. Noit vacht man so deghenleke! Die vaste scilde, die helme starc Dede hi spersen in dat parc 8235 Ende dorslouchse in dien stonden. Tbloet liep uten verscen wonden Ende goyde recht als ene beke. Daer riep menich jammerleke: ‘Dese, die ons hier dus scent 8240 Es van den duvel hier ghesent; Anders so en ghedade hi niet Die grote mort die hier ghesciet! [243] Hets Besebucs cnape of sijn gheselle Ende hi es comen uter helle 8245 Om dat hi ons allen wille verderven! Haddi mogen versterven Hi ware overlanc versleghen.’; Die coninc Assentijn, die deghen Wart gram om dese tale sere 8250 Ende seide: ‘Ketive, grote onnere Moeti hebben! Ghi sijd versaget! Haddi ju stoutelike ghewaget Wi hadden den rudder over lanc Doot oft ghevaen an sinen danc. 8255 Hi es mensche alse wel als ghi. Ic mach wel tote jou segghen: spi! Dat ic ju goet ende heerscapie Gheve: ghi sijd so blode partie!’; Mettien worden die baroene 8260 Sere bescaemt van desen doene Ende al gader dat conroet Begonsten met bitterheden groot Alle up Waleweine den here Steken ende slaen al even sere; 8265 Ende harde dit so langen stont Dat si den ridder namecont Met crachte velleden ter erden Ende roefdene van sinen swerden Ende bondene ende mesvoersdene sere; 8270 Ende brochte[ne] uut haren here Diene wredelike ontfinc Ende die stappans siere dochter vinc. Hadsoe ghewilt, die goedertiere So ware wel ontvloen in die duwiere 8275 Maer sidemeer datsoe sach Den gonen daer hare troest an lach Onder sine vianden ghevaen Wilde soe die doot mede ontfaen [244] Ende niet langher leven meer. 8280 Al sulc jammer, al sulc seer Ne was noit ghehort in ghere stede! In den karker dat mense dede Die onreine was ende cout. Ende Waleweine den ridder stout 8285 Dedemen in enen andren besiden: Ic wane noit te ghenen tiden So felle vangenesse was ghevisiert. Onsochte was hi daer in ghepiert Ende in boyen so sere beslegen 8290 Het hadde een ors kume gedregen. Ontfarmelike, met groten rouwe Clagedi sijn lief, die joncfrouwe Ende seide: Ԍace, wel soete vriendinne Soete lief, en was noit minne 8295 In aerderike so sere verraden Alse die onse! Ay God, ghenaden! Dat men uwen sconen soeten lechame Die so scone es ende so bequame Sal jugieren ende verderven! 8300 Ic wilde dat ic moeste sterven Duer ju drie dode allene Ende men ju uten karkerstene Dade ende sculde u quite vort an! Wie was die dief, die valsce man 8305 Die ons versceden liggen dede? Waerdi met mi te deser stede Wi souden bede in dit mesval Te bet verdraghen onse ongeval!’ Al hadde der Walewein groten rouwe 8310 Vele meeren hadde die joncfrouwe: Soe wranc hare hande ende sleet haer haer; Menichfout beweende soe daer Den hovescen mijn her Waleweine. Het was daer vul ende sere onreine [245] 8315 Daer soe sat, dat edel wijf. Sere mesmaecte soe hare lijf. Assentijn, die felle coninc wrede Hadse ghedreecht dat hise bede Ontliven soude met groten tormente: 8320 Hine liet niet om al sine rente! Elc clagede sere van hem beden Dat si also waren versceden Ende dat si mallinc andren niet Vertroesten moeste in dat verdriet. 8325 Elc clagede andren meer dan hem selven: Dene mict dat mense sal delven Levende oft bernen in een vier; Dander mict: ‘Nu werdic hier Verhangen of up een rat gheleit.’ 8330 Met dusghedaenre sericheit Daden si claghe, eert hem ontfacht Al tote over die middernacht. Nu latic hier of die tale; Ic salre weder toe keren wale. 8335 Ghi hebt wel ghehort hier voren Hoe Walewein, die ridder uutvercoren Jeghen den roden ridder vacht Die der joncvrouwe dede cracht; Hoe hise slouch met hertenen riemen: 8340 No verre, no na was daer niemen Die hare mochte helpen uten rouwe Dan Walewein die oit ghetrouwe Troestre was in allen sere Allen joncfrouwen: met scilde ende met spere 8345 Volgede hi over ene riviere Den wreden roden ridder sciere; Hoe hine achterhaelde ende bat dies Dat hi niet en ware so ries Dat hise sloughe vor sine oeghen 8350 Want hine mochts niet ghedoghen. [246] Die rode was van groten dangiere Ende slouch die maget godertiere Vele te meer oec al in een. Doe worden si vechtende onder hen tween 8355 So dat mijn her Walewein Doot slouch den fellen vilein. Maer hi biechtene oec eer Ende muenechdene daer na - dats meer - Metter aerde; ende daer naer 8360 Nam hi den doden ende voer van daer Want hi belovet den doden man. Oec groefhine up een kerchof dan. Om dese doget die Walewein dede Quam hem grote vrome mede 8365 So ic ju sal maken vroet: Des doden gheest quam metter spoet Tote Waleweine in den karker onrene Daer hine vant in groten wene. Hi sprac tote hem: ‘Ridder, ne sijt 8370 Niet vervaert te deser tijt; Ic sal ju verlossen wel: Ic bem die rode ridder fel Die ghi verslouget om die ontrouwe Die ic dede der joncvrouwe; 8375 Omme dat ghi mi daedt ter aerde Ende mi moneget also ic begaerde So salic ic jou verlossen van hier.’; Waleweine, den ridder fier Wonderde sere van desen saken; 8380 Hi seide: ‘mijn God heeft wel gewaken! Ghi moet varen in Abrahams scoot Dat ghi mijns gh[e]docht tese[r] noot Ende in deser sware groter pine!’; Mettien braken sine vingerline: 8385 Der Walewein wart verloest thant. Die dode nam Waleweine bi der hant [247] Ende ledene uten karkerstene Tote Ysabelen der joncfrouwen rene Inden karker, daer sise vonden 8390 Clagende sere in dien stonden. Die dode verloste die godertiere: Hare vingherline braken sciere. Ende Walewein sprac jeghen hare: ԓcone lief, sijt niet in vare. 8395 Onse vernoy ende onse mesval Sal ten besten comen al. Wi sijn verloest, wi moghen gaen! Wine bliven hier nemmee ghevaen.’; Die dode leetde die joncvrouwe |
8100 'Wel lieve geliefde, te groot leed Zal van onze twee de liefde eindigen: Mijn vader komt en wil ons schenden! We zijn bespied en bewaakt! Maak voort met de jacht 8105 Vlucht in die grot met haast groot Of ge bent nu zeker dood! En ik zal hierbuiten blijven: Voordat me mijn vader zal doden Al was het dat ge u zette te verweer 8110 En mocht het u helpen min of meer.’ ‘Lief’, sprak mijnheer Walewein ‘Dan was ik dan een grote schurk Zou ik mezelf daartoe geven Te vlieden daar gij verloor het leven. 8115 Het was mijn schande al te groot. Eerder zal ik bij u dood blijven! Helpt me wapenen, mooie jonkvrouw God zal ons helpen uit deze ellende En heden onze toeverlaat zijn. 8120 Ik hoop altijd, hoe zo het gaat Ik zal niet sterven zonder verweer.’ Mijnheer Walewein de heer Hielp die jonkvrouw dan Snel zo ze het beste kon. 8125 Daar Walewein voor alle dingen Betreurde zijn zwaard met de 2 ringen Dat hij het daar niet heeft. Hij bidt de maagd dat ze ophoudt met Haar wenen en haar kermen. 8130 Meteen sloot hij haar in zijn armen: Zeer hartelijk – laat ik u bekennen - Kuste hij haar op haar rode mond. Hij zei: ”Lief, zet uw troost Aan onze heer en geloof [240] 8135 Dat alles ten beste zal komen.’ Meteen maakten zoՠn groot lawaai De koning lieden tegen die deur Dat ze die met kracht in korte tijd Lieten splijten en verbrijzelen. 8140 Ze riepen naar binnen en schreeuwden: ‘Waar ben je, schurk, landloper? Ge bent aan je eind, ge blijft hier!’ Toen staken ze heviger dan tevoren. Walewein en liet hem niet honen: 8145 Voor de deur ging hij staan Met het getrokken zwaard en zal ontvangen Die gasten die er willen gaan. Daar hebben ze terzelfder tijd De deur gestoken in kleine stukken. 8150 Walewein kan niet berekenen Hoe hij zijn lijf zal ontkomen. Met zeer ijselijke slagen Onthaalde hij de voorste daar Die waanden te gaan zonder gevaar. 8155 Drie ridders sterk en fier Heeft hij hier dood geslagen Elk met een slag groot. Vanwege de bitterheid van de dood Krijsten ze daar ze de geest gaven. 8160 Al zo’ n lawaai, al zoՠn rumoer Als mijnheer Walewein daar maakte Nee hoorde niemand: die hij raakte Die moest de bittere dood smaken. Men hoorde er menige speer kraken 8165 Op Walewein, de ridder fijn. Die koning zelf, Assentijn Riep op zijn volk: ԗat doe je dieven? Noot deed ge me nog genoegen! Laat u een ridder overwinnen? 8170 Ge moet het anderszins aanvangen [241] Zal ge aanvangen bange ellendige! Uw bange hart, laf als wijven Nu laat u geen dapperheid tonen: Ge kan die slagen niet gedogen!’ 8175 De koning was fier en zeer fel Gewapend uitermate goed. Tot heer Walewein waart Begaf hij zich en heeft zijn zwaard Getrokken, dat scherp was en breed. 8180 Hij haastte hem en sloeg vlot Op Walewein met beide handen. Wel waande hij hem al tot de tanden Hebben geslagen; hij miste dus. Daar Walewein die geen verlies 8185 Nog ontzag nog avontuur Sloeg weer terzelfder tijd Op de koning Assentijn. Die dure edelstenen, die fijne Uit de helm sprongen algemeen; 8190 En van het geweld mocht op zijn benen De koning niet langer staan Zodat hij gelijk viel ter aarde Verdoofd van de slag zo zeer Dat hij was geheel in zwijm. 8195 Hij hoorde nog sprak ook niet Nog wist wat hem gebeurd was. Toen dit zijn lieden zagen Begonnen ze hem zeer te beklagen; Ze zeiden: ‘Dit is jammerlijke zaak 8200 Is aldus dood de koning!’ Daar schoten er zeer veel toen toe Die de koning droegen toen Uit het strijdgewoel achteruit. Ze waren om zijn lijf bang. 8205 Ze lieten hem snel de helm afnemen. Er zou u niemand zeggen [242] Hoe dat ze allen en hevig Weenden; en wierpen hem in het aanzicht Water, en gauw na dat 8210 Begon de koning op hen te zien. Hij zei: ԇij heren, wees niet bevreesd: Ik heb geen ongemak. Haal mijn zwaard! Opnieuw wil ik op hem strijden. Laten we aanvallen van alle kanten! 8215 Hij zal niet lang mogen standhouden En hij zal in het verwoede gevecht Dood blijven of machteloos. Niemand is traag nog langzaam!’ Met dit zo is opgestaan 8220 De koning en hem is gegeven Zijn zwaard, dat was van grote waarde. Goed toornig ging hij te keer En liep strijdvaardig Voor Walewein de held 8225 Wel met 200 voortreffelijke ridders. Deze gingen op alle manieren Op de heer Walewein houwen. Daar mocht men felle strijd aanschouwen En Walewein de goede held 8230 Doorstaan menige sterke ontmoeting Menige slag menige steek Nooit vocht men zo heldhaftig! De vaste schilden, de sterke helmen Liet het uiteenspatten in dat strijdperk 8235 En doorsloeg ze in die stonden. Het bloed liep uit de verse wonden En vloeide recht als een beek. Daar riep menigeen jammerlijk: ‘Deze, die ons hier aldus schendt 8240 Is van de duivel hier gezonden; Anders zo deed hij niet Die grote moord die hier geschiedt! [243] Het is de knaap van de duivel of zijn gezel En hij is gekomen uit de hel 8245 Omdat hij ons allen wil doden! Had hij mogen dood gaan Hij was al lang verslagen.’ De koning Assentijn, de held Werd zeer woedend om deze taal 8250 En zei: ‘Ellendeling, grote oneer Moet ge hebben! Ge bent bang! Had je u dapper getoond We hadden den ridder al lang Dood of gevangen tegen zijn wil. 8255 Hij is mens alzo goed als wij. Ik mag wel tot zeggen: foei! Dat ik u goed en heerschappij Geef: ge bent zo’n bange partij!’ Meteen worden de baronnen 8260 Zeer beschaamd van dit doen En dat gehele konvooi Begon met bitterheid groot Allen op Walewein de heer Steken en slaan al even zeer; 8265 En hielden dit vol zoՠn lange tijd Dat ze de beroemde ridder namen waar Met kracht velden ter aarde En beroofden hem van zijn zwaard En bonden hem en mishandelde hem zeer; 8270 En brachten hem naar hun heer Die hem wreed ontving En die gelijk zijn dochter ving. Had ze gewild, die goedertieren Ze was wel ontkomen in die grot 8275 Maar omdat ze zag Diegene daar haar troost aan lag Onder zijn vijanden gevangen Wilde ze de dood mede ontvangen [244] En niet langer meer leven. 8280 Al zulk gejammer, al zulke pijn Nee was nooit gehoord in die plaats! In de gevangenis dat men ze deed Die onrein was en koud. En Walewein de dappere ridder 8285 Deed men in een andere afzonderlijk: Ik waan nooit in geen tijden Zo' n verschrikkelijke gevangenis werd bedacht. Hard was hij daarin vastgebonden En in boeien zo zeer geslagen 8290 Het kon een paard nauwelijks dragen. Ontfermend, met grote rouw Betreurde hij zijn lief, die jonkvrouw En zei: Ԉelaas, wel lieve vriendin Lieve lief, er was nooit liefde 8295 In aardrijk zo zeer verraden Als die van ons! Ay God, genade! Dat men uw mooie lieve lichaam Die zo mooi is en zo aangenaam Zal veroordelen en doden! 8300 Ik wilde dat ik mocht sterven Vanwege u drie doden alleen En men u uit de gevangenis Deed en schold u kwijt voortaan! Wie was die dief, die valse man 8305 Die ons gescheiden liggen deed? Was ge met mij te deze plaats We zouden beiden in dit ongeluk Te beter verdragen onze tegenslag!’ Al had daar Walewein grote rouw 8310 Veel meer had de jonkvrouw pijn: Ze wrong haar handen en trok haar haar; Menigvuldig beweende ze daar De hoffelijke mijnheer Walewein. Het was daar vuil en zeer onrein [245] 8315 Daar ze zat, dat edele wijf. Zeer mismaakte ze haar lijf. Assentijn, die felle wrede koning Had ze gedreigd dat hij ze beide Doden zou met groten kwellingen: 8320 Hij liet het niet om al zijn inkomsten! Elk klaagde zeer van hen beiden Dat ze alzo waren gescheiden En dat ze elkaar niet Vertroosten mochten in dat verdriet. 8325 Elk beklaagde de andere meer dan zichzelf: De ene denkt dat men ze zal begraven Levend of branden in een vuur; De ander denkt: ‘Nu word ik hier Gehangen of op een rad gelegd’ 8330 Met dusdanige verdriet Deden ze klagen, eer ze er genoeg van hadden Al tot over middernacht. Nu zwijg ik hier verder van; Ik zal er weer op terugkomen. 8335 Ge hebt hiervoor wel gehoord Hoe Walewein, die voortreffelijke ridder Tegen de rode ridder vocht Die de jonkvrouw deed geweld; Hoe hij haar sloeg met hertenleer riem: 8340 Nog ver, nog nabij was daar niemand Die haar mocht helpen uit de ellende Dan Walewein die altijd getrouwe Trooster was in alle leed Alle jonkvrouwen: met schild en met speer 8345 Volgde hij over een rivier De wrede rode ridder snel; Hoe hij hem inhaalde en bad aldus Dat hij niet was zo dwaas Dat hij haar sloeg voor zijn ogen 8350 Want hij kon het niet gedogen. [246] Die rode was van groot geweld En sloeg die maagd goedertieren Veel meer al gelijk. Toen worden ze vechtend onder hen twee 8355 Zodat mijnheer Walewein Dood sloeg de felle schurk. Maar hij biechtte ook eerder En na het sacrament der stervende daarna – dat is meer - Met de aarde; en daarna 8360 Nam hij de dode en voer vandaar Want hij beloofde het de dode man. Ook begroef hij hem dan op een kerkhof. Om deze deugd die Walewein deed Kwam hem te beurt helpen mede 8365 Zo zal ik u bekend maken: De dode zijn geest kwam met een spoed Tot Walewein in de onreine gevangenis Daar hij hem vond in groot verdriet. Hij sprak tot hem: ‘Ridder, nee wees 8370 Niet bang te deze tijd; Ik zal u wel verlossen: Ik ben die felle rode ridder Die ge versloeg om die gemeenheid Die ik deed de jonkvrouw; 8375 Omdat ge me ter aarde deed En met het sacrament der stervende deed alzo ik begeerde Zo zal ik u verlossen van hier.’ Walewein, de ridder fier Verwonderde zeer van deze zaken; 8380 Hij zei:’Mijn God heeft goed gewaakt! Ge moet gaan in Abraham’s schoot Dat ge me gedacht in deze nood En in deze zware grote pijn!’ Meteen brak zijn boei: 8385 Daar Walewein gelijk werd verlost. De dode nam Walewein bij de hand [247] En leidde hem uit de gevangenis Tot Ysabele de reine jonkvrouwen In de gevangenis, daar ze haar vonden 8390 Zeer klagend in die stonden. De dode verloste de goedertieren: Haar boeien braken snel. En Walewein sprak tegen haar: ԍooie lief, wees niet in gevaar. 8395 Ons verdriet en ons ongeluk Zal geheel ten beste komen. We zijn verlost, we mogen gaan! We blijven hier nimmer gevangen.’ De dode leidde de jonkvrouw |
|
8400 Ende Waleweine uut al sonder rouwe. Darne was in ghene stede Slot so vast, het en ondede So waer so die dode quam. Doe leide hi Waleweine daer hi nam 8405 Sine wapine, die hi daer brochte; Want hi els ne ghene ne rochte Sonder die sine: si waren so goet. Doe leetdi Waleweine metter spoet Int stal ende dede hem nemen thant 8410 Tbeste ors dat hi daer vant. Waleweine leide hi voren doe Tote [si] ter uterster porte toe Quamen; ende doe sise leden Hevet Walewein dat ors bescreden 8415 Ende sette vor hem int gherede Die joncfrouwe. Dus reden si bede: Si reden vaste ende sloegen met sporen; Die dode die was emmer voren. Ende alsi quamen ter duwiere 8420 Die ghinc onder die riviere Moesti sceden van den paerde Ende liet lopen siere vaerde [248] Want darne mochte gheen ors liden. Die dode ghinc ten selven tiden 8425 Voren in die haghedochte. Walewein volgede als hi eerst mochte Ende leetde vor hem bi der hant Sijn lief, die joncfrouwe achemant. Nu hort, ic hebbe vergheten hier: 8430 Walewein, die ridder fier Eer hi voer uut sconinx porprise Nam hi tgoede swaert van prise Dat men hiet metten ᩪᠲinghen Dat noit man ne conste bedwingen 8435 Sonder hi, die ridder waert. Als hijt hadde in sine vaert Doe quamen si ter haghedochten Metten doden ende besochten Den wech ende ghingen harre varde 8440 So langhen stont onder die aerde Dat si alle onder die riviere Bander side quamen sciere. Dies was blide die joncvrouwe: Hare dinct, si hevet allen rouwe 8445 Vergheten dat soe hare lief Bi hare weet al sonder grief. Die dode ridder leetde doe Waleweine emmer toe Al toter burch daer die vos 8450 In woende, die gaerne ware los Van dat hem versciep sijn stiefmoeder. Harde gherne ware hi vroeder Hoet metten here Waleweine ware vergaen. Hi saelt weten harde saen. 8455 Alse die dode ridder wijs Waleweine hevet brocht ints vos porprijs Sprac hi tote hem ende seide: Ԏu blijft in die Gods geleide! [249] In hebbe niet langere te deser tijt 8460 Bi ju te blivene hier respijt.’; Walewein dancte den doden sere Der doghet ende der groter ere Die hi jeghen hem hadde gedaen. Ende die dode sciet van hem saen; 8465 Ende Walewein es int vrijthoeft bleven. Die vos quam tote hem ghedreven Ende groetene met groten rivele: Dies wonderde sere Ysabele Ende hadde groot wonder ter stont 8470 Hoe spreken mochte sulc een hont! Doe vragede die vos den ridder wart Hoe hi hadde ghevaren an die vart. Walewein telde hem sine aventure Ende seide hem ter selver ure 8475 Dat dat des coninx Assentins kint Was, dat hi sere hadde ghemint. Dies was die vos in groter feeste Ende sprac: ‘bi den helegen gheeste Mi moet emmer werden condre 8480 Van den riken coninc Wondre Ende van Alydrizondre sinen sone! Mochtic noch ghesien die gone Bede te gadre ende ju tween So ne clagedic pine ne gheen: 8485 So wordic weder mensce sciere!’ Walewein sprac: in ghere maniere Ne willic ju begheven vor dien Dat ghi ons vieren hebt ghesien.’ Dies dancte hem die vos sere. 8490 Doe vragedem Walewein die here: ‘Hebdi wel geachtewaert Gringolette mijn goede paert Ende minen helm daer toe mede?’; Die vos antworde ende seide: [250] 8495 ‘Ia ic, here.’ Doe sprac die deghen: ‘Morghen moeten wi ridens plegen Ende varen den coninc Wonder souken. Ghi moget uwer stiemoeder vloeken Die ju hier toe hevet brocht; 8500 Nodan hevet soet wel becocht.’; Binden vrijthove - sijt seker das - So stont een harde scone palas; Ende die vos dede Waleweine Ende Ysabelen der joncfrouwe reine 8505 Daer boven te gadre tiden Ende deetse wesen metten bliden. Si hadden ghenouch des avonds daer. Doe ghincsi slapen daer naer. Tsmorgens porrede [si] van danen. 8510 Die vos begonste hem vermanen Waer up dat[tie] joncvrouwe soude Riden. Walewein antworde houde Ende seide: ‘Daer mede ne hebt gheen letten: Ic salse upt part wel vor mi setten!’ 8515 Die vos dedem hebben sijn paert Ende Walewein sat up ter vaert Ende sette vor hem met rivele Die scone joncfrouwe Ysabele. Si porreden van danen doe; 8520 Die vos liep voren emmer toe. Tweder was soete ende scone; Die zonne verbaerde anden trone Joliselike ane die margenstonde. Menich vogelijn dat begonde 8525 Daer singhen met wel soeten lude. Bedauwet waren bome ende crude To[t] dien dat die zonne up quam. So waer dat mijn her Walewein quam Hine ghemoete wijf no man 8530 No creature no ghene dinc. [251] Maer alst biden avonde ghinc - Dat seggic ju in waerre dinc - So quam een jonc ridder ghereden Up een ors van starken leden; 8535Wel ghewapent was hi daer toe. Den here Waleweine ghemoette hi doe: Ende alsene mijn her Walewein versach Hi ontboet hem goeden dach; Hi groettene vore hovescelike. 8540 Die ander sach onwaerdelike Up hem ende leet al sonder spreken: Van onwerden wildi hem niet gebreken Dat hi hadde gheantwort een wort. Walewein sweech ende reet vort: 8545 Hi was so hovesch, so goedertiere Dat hi ne wilde in ghere manire Dat handen als menich soude doen. Maer als leden was die felloen Diene te groetene dangierde niet 8550 Hi keerde sijn ors ende siet Na Waleweine, den ridder vri Ende hi sprac te hem selven: ԓpi! Dat ic desen cornuut liet liden Die met hem voere te desen tiden 8555 So scone een openbare wijf! Hi laetse hier of het cost mi tlijf!’; Doe riep hi achter Waleweine: Ԓidder, die daer up den pleine Rijdt metter joncfrouwen achemant 8560 Keert weder, laet hier enen pant: Dats die joncfrouwe ende el ne ghenen Pant ne willic!’wildi mi tenen Hier mede?’ sprac der Walewein ‘So waric dan een groot vilein 8565 Lietic mi die joncfrouwe nemen. Hoe soudict moghen ghetemen? [252] Ja en hebbic ju niet mesdaen! Eer soudic mi laten vlaen! Eer ict ghedogede, motict verweren!’ 8570 Die ander sprac: ‘Houdi ju sceren? Houdi met mi juwe ghile? Comets of ter quader wile Oft ju naket droufheit vele! ‘; ‘In weet of ghijt hout in speleռ’ 8575 Sprac Walewein, Ԩets nerenst met mie Els ghevalle datter of ghescie! Wildi emmer die joncfrouwe hebben Het sal yemene an sine rebben Van ons tween sekerlike gaen!’ 8580 Die ander sprac: ‘ic wilt bestaen! Die joncfrouwe hier up die weerde Willic winnen metten sweerde; Ic wilre ju hoeft te sticken om houwen!’; Walewein seide: ‘ic wille betrouwen 8585 Gode dat ghire qualic an lieget! En si dat mi mijn swaert bedrieget Ic sal ju leren up desen dach Hoe Ysemgrijm te speelne plach Jeghen tscaep.’Dander seide: 8590 ‘Is dit jouwe overmodichede Ende juwe ridderscap dat ghi toget? Keert ju omme ende poget Dat ghi metter daet volcomt Dese grote worde die ghi noemt!’ 8595 ‘Si segt wel,’ sprac der Walewein. Elc keerdem omme in dat plein Een verre stic metten orssen groot Om dat si te meeren stoet Metter joeste souden gheven. 8600 Elc speelde om anders leven. Elc hadde ene glavie na sijn ghevouch. Van bliscepen die ridder louch [253] Dat hi joste hebben soude. Metten sporen van roden goude 8605 Spoerslagedi tors daer hi up sat. Der Walewein en was oec niet lat: Sijn goede ors Gringelet Sporslagedi in lanc so bet. Enen scilt voerdi ridderlike 8610 Ende den scacht ghenendelike Tontfangene sinen wedersake. Elc quam up andren als een drake Ghereden met scilde ende met spere: Elc die stac up andren sere. 8615 Ende die vremde die gherochte Den stouten Waleweine so onsochte Jegen den helm dat sijn hovet Vander steke was al verdovet Ende dat van der groter dracht 8620 Al te sticken brac sijn scacht. Ende mijn her Walewein staken weder So sere dat ors ende man ter neder Metter druust vloech ter erde. Die riddre anders niet en berde 8625 Dan oft hi doot hadde gewesen Ende lach een lanc stic na desen Sonder spreken; maer doe hi bequam Ende hi Waleweine vernam Sittende up sijn ors van prise 8630 Ende hi daer lach in sulker wise Hi seide: ‘Ridder, wat soes ghesciet Ic ne lye verwonnen niet. Laet mi monteren, ic sal ju sciere Te weten doen mine maniere. 8635 So helpe mi God die mi gheboet Magic, ic sal u slaen te doot So ic den meneghen hebbe ghedaen!’; Walewein seide: ‘Dits sere mesdaen [254] Dat ghi mi dreecht. Ic mochte mi wel 8640 Wreken, waric tuwart fel: Ghi ligt hier noch vor mine voete. Maer staet up met goeder moete Ende sit up ju ors oec mede Ende danne vecht [in] juwe vermetelede! 8645 Dat es ju tbeste, wetic wale.’; Die ander sprac: ‘Hets hovesce tale Dat ghi segt; wa[er]t dat ghi wilt Mi up [gheven] swart ende scilt Ende vor mi cnielen ende bidden genade 8650 Ic soude mi daer up beraden Ende doen juwe ghenadichede.’ Der Walewein antworde ende seide: ’Ridder, hoe comt dat ghi dit segt? Wetti niet dat ghi hier legt 8655 Neder vor mine voete int sant? Wildic, ic sloughe ju doot thant. Recht ju up, sit up ju paert Ende dan doet dat ghi begheert!’; Die felle ridder wart up mettien 8660 Ende bescret sijn ors na dien; Sijn swaert trac hi sonder beden Dat goet ende tangher was van sneden. Hi begonste daer na saen Up den here Waleweine slaen 8665 In diere ghebare - weet vor waer - Oft hine te stucken soude houwen daer. Ende als mijn here Walewein siet Dat anders ne mach wesen niet Begonste hi up den ridder weder 8670 Slaen, ende haddene na ter neder Gheslegen metten eerste slaghe. Hi sprac: ‘Biden goeden daghe Ridder, ghi sijt te mi waert wreet! Maer ic doe ju enen heet: [255] 8675 Magic, ic sal ju thoeft af slaen. Ghi wet wel, in hebb[e] ju niet mesdaen Ende ghi versoect mi doot te slane.’; Doe ghinc hem mijn [her] Walewein ane Ende wondene al achter een 8680 Te 7 sᠳteden eer hi ghefeen. Ende die andre werde hem nochtan Weder jeghen den stouten man: Hi hadde een ors dapper ende goet Ende dede menich fel ghemoet 8685 Ende meneghen keer up Waleweine. Dat gras was oft met roden greine Besperst [was]; also waest ghedaen. So scone slaghe sach noit man slaen Alse dese twee nu hier daden. 8690 Doch was die vremde meest verladen Want hine conste met ghenen dingen Onstaen dat swart metten ringen. Der Walewein was hem so wreet Dat hi sijns ghenen raet en weet 8695 Ende nodan van groten dangiere Soen wildi in ghere maniere Ghenade bidden den rudder stout. Sine herte wart hem vlau ende cout Dort bloet dat hem uut sinen wonden |
8400 En Walewein weg al zonder rouw. Daar nee was in geen plaats Slot zo vast, het opende Zo waar zo die dode kwam. Toen leidde hij Walewein daar hij nam 8405 Zijn wapens, die hij daar bracht; Want hij om iets anders niet nee bekommerde Uitgezonderd de zijne; ze waren zo goed. Toen leidde hij Walewein met een spoed In de stal en liet hem nemen gelijk 8410 Het beste paard dat hij daar vond. Walewein leidde hij voort toen Tot ze de buitenste poort toe Kwamen; en toen er voorbij waren Is Walewein op dat paard gestegen 8415 En zette voor hem in het zadel De jonkvrouw. Dus reden ze beiden: Ze reden snel en sloegen met sporen; De dode die was altijd voor. En toen zij kwamen bij de grot 8420 Die ging onder die rivier Moest hij scheiden van het paard En liet het lopen zijn gang [248] Want daar nee mocht geen paard door. De dode ging terzelfder tijd 8425 Voor in de spelonk. Walewein volgde zo gauw hij kon En leidde voor hem bij de hand Zijn lief, de bevallige jonkvrouw. Nu hoor, ik heb vergeten hier: 8430 Walewein, die ridder fier Eer hij voer uit konings vesting Nam hij het goede voortreffelijke zwaard Dat men noemt met de twee ringen Dat nooit man nee kon bedwingen 8435 Uitgezonderd hij, die ridder waard. Als hij het had in zijn vaart Toen kwamen ze ter spelonk Met de doden en zochten De weg en gingen hun weg 8440 Zo lange tijd onder de aarde Dat ze allen onder die rivier Aan de andere kant snel kwamen. Dus was blijde de jonkvrouw: Ze denkt, ze heeft alle ellende 8445 Vergeten dat ze haar lief Bij haar weet al zonder leed. Die dode ridder leidde toen Walewein steeds toe Al tot de burcht daar de vos 8450 In woonde, die graag was los Van dat hem veranderde zijn stiefmoeder. Zeer graag was hij bekend Hoe het met de heer Walewein was vergaan. Hij zal het gauw genoeg weten. 8455 Toen de dode ridder wijs Walewein heeft gebracht in de vos omheinde ruimte Sprak hij tot hem en zei: Ԏu blijf onder Gods bescherming! [249] Ik kan niet langer te deze tijd 8460 Bij u te blijven hier zonder uitstel’ Walewein bedankte de dode zeer De deugd en de grote eer Die hij tegen hem had gedaan. En de dode scheidde van hem gelijk; 8465 En Walewein is in de vrijthof gebleven. Die vos kwam tot hen gegaan En begroette hen met grote vreugde: Dus verwonderde zeer Ysabele En had groot wonder terstond 8470 Hoe spreken kon zo’n hond! Toen vroeg hem de vos de edele ridder Hoe het met hem gegaan was. Walewein vertelde hem zijn avonturen En zei hem terzelfder tijd 8475 Dat dit konings Assentijn’s kind Was, dat hij zeer beminde. Dus was die vos in groot feest En sprak: ‘Bij de Heilige Geest Ik moet immer ingelicht worden 8480 Van de machtige koning Wonder En van Alidrizonder zijn zoon! Mocht ik nog zien diegene Beide tezamen en u twee Dan nee klaagde ik van pijn nee geen: 8485 Dan word ik weer snel mens!’ Walewein sprak: ‘op geen manier Nee wil ik afzien van u voordat Dat ge ons vieren hebt gezien.’ Dus bedankte hem de vos zeer. 8490 Toen vroeg hem Walewein de heer: ‘Heb je wel gezorgd voor Gringolet mijn goede paard En mijn helm daartoe mede?’ Die vos antwoordde en zei: [250] 8495 ‘Ja ik, heer.’ ’Toen sprak de held: ‘Morgen moeten we de tocht ondernemen En gaan de koning Wonder zoeken. Ge mag uw stiefmoeder vervloeken Die u hiertoe heeft gebracht; 8500 Nochtans heeft ze het goed ontgolden.’ Binnen de vrijthof – dat is zeker dat - Zo stond een zeer mooi paleis; En de vos deed Walewein En Ysabele de reine jonkvrouw 8505 Daarboven tezamen begeven En liet ze blij wezen. Ze hadden genoegՠs avonds daar. Toen gingen ze slapen daarna. ‘s Morgens gingen ze er vandaan. 8510 De vos begon hen te vermanen Waarop dat de jonkvrouw zou Rijden. Walewein antwoordde stop En zei: ’Laat u daardoor niet ophouden: Ik zal haar op het paard voor me zetten!’ 8515 De vos liet hem hebben zijn paard En Walewein zat haastig op En zette voor hem met genoegen Die mooie jonkvrouw Ysabele. Ze gingen er toen vandaan; 8520 De vos liep toen altijd voorop. Het weer was zacht en mooi; De zon kwam op aan de hemel Heerlijk in de morgenstond. Menig vogeltje dat begon 8525 Daar te zingen met wel lief geluid. Bedauwd waren bomen en kruiden Totdat de zon opkwam. Zo waar dat mijnheer Walewein kwam Hij ontmoette wijf nog man 8530 Nog creatuur nog geen ding [251] Maar toen het bij de avond ging - Dat zag ik u in ware zaken - Zo kwam er een jonge ridder gereden Op een paard van sterke leden; 8535 Goed gewapend was hij daartoe. De heer Walewein ontmoette hij toen: End toen mijnheer hem Walewein zag Hij wenste hem goede dag; Hij groette hem eerst hoffelijk. 8540 Die ander keek minachtend Op hem en ging voorbij al zonder spreken: Van onwaarde kon hij niet over zich krijgen Dat hij had gezegd een woord. Walewein zweeg en reed voort: 8545 Hij was zo hoffelijk, zo goedertieren Dat hij nee wilde op geen manier Zijn ergernis tonen zoals menigeen zou doen. Maar toen gepasseerd was die booswicht Die zich niet verwaardigde te groeten 8550 Hij keerde zijn paard en kijkt Naar Walewein, de edele ridder En hij sprak tot zichzelf: Ԇoei! Dat ik deze sukkel liet gaan Die met hem voer op deze tijd 8555 Zoծ mooi en knap wijf! Hij laat haar hier of het kost me het lijf!’ Toen riep hij naar Walewein: Ԓidder, die daarop de vlakte Rijdt met de beminnelijke jonkvrouwen 8560 Keer terug, laat hier een pand: Dat is die jonkvrouw en niemand anders Pand nee wil ik! ‘Wilde ge me tergen Hiermee?’ Sprak daar Walewein ‘Dan was ik dan een grote schurk 8565 Liet ik me de jonkvrouw nemen. Hoe zou ik me waardig mogen houden? [252] Ja en u heb ik niets misdaan! Eerder zou ik me laten mishandelen! Eer ik het gedoogde, als ik het kan verhinderen!’ 8570 De ander sprak: ‘Drijf je scherts? Houd u met mij uw spot? Hou er mee op het laatste ogenblik Of u naakt veel droefheid!’ ‘Ik weet niet of ge het doet in scherts 8575 Sprak Walewein, Ԩet is ernstig met mij Anders komt er van wat ervan komen moet! Wilde hij altijd die jonkvrouw hebben Het zal iemand aan zijn ribben Van ons tweeën zeker aangaan! 8580 De ander sprak: ‘Ik wil het aannemen! De jonkvrouw hier op de weide Wil ik winnen met het zwaard; Ik wil er uw hoofd in stukken om houwen!’ Walewein zei: ‘Ik wil vertrouwen 8585 God dat ge er niet om liegt! Tenzij dat me mijn zwaard bedriegt Ik zal u leren op deze dag Hoe Ysemgrim te spelen plag Tegen het schaap.’ De ander zei: 8590 ‘Is dit uw overmoed En uw ridderschap dat ge toont? Keer u om en probeer Dat ge met de daad volvoert Deze grote woorden die ge noemt!’ 8595 ‘Ze zegt goed, ‘sprak daar Walewein. Elk keerde zich om in die vlakte Een ver stuk met de grote paarden Omdat ze te verder stond Met het gevecht spel zouden geven. 8600 Elk speelde om anders leven. Elk had een speer zoals hij behoefde. Van blijdschap lachte de ridder [253] Dat hij steekspel hebben zou. Met de sporen van rood goud 8605 Gaf hij de sporen het paard daar hij op zat. Daar Walewein ook niet traag was: Zijn goede paard Gringolet Gaf hij de sporen hoe langer hoe meer. Een schild voerde de ridderlijke 8610 En de schacht onverschrokken Te ontvangen zijn tegenstander. Elk kwam op de andere als een draak Gereden met schild en speer: Elk stak zeer op de andere. 8615 En die vreemde raakte De dappere Walewein zo hard Tegen de helm dat zijn hoofd Van de steek geheel was verdoofd En dat van het grote geweld 8620 Geheel te stukken bracht zijn schacht. En mijnheer Walewein stak hem weer Zo zeer dat paard en man ter neer Met geweld vloog ter aarde. De ridder gedroeg zich niet anders 8625 Dan alsof hij dood had geweest En lag nog een lang poos na deze Zonder te spreken; maar toen hij bijkwam En hij Walewein vernam Zittende op zijn voortreffelijke paard 8630 En hij lag daar op zo’n manier Hij zei: ‘Ridder, wat er zo is gebeurd Ik nee, beken overwon niet. Laat me opstijgen, ik zal u snel Te weten doen mijn manieren. 8635 Zo helpt me God die me gebood Mag ik, ik zal u dood slaan Zo ik menigeen heb gedaan!’ Walewein zei: ‘Dit is zeer misdaan [254] Dat ge mij dreigt. Ik mocht me wel 8640 Wreken, was ik tot u fel: Gij ligt hier noch voor mijn voeten. Maar sta op uw gemak En zit op uw paard ook mede En dan te vechten in uw vermetelheid! 8645 Dat is voor u het beste, wet ik wel.’ De ander sprak: ‘Het is hoffelijke taal Dat ge zegt; was het dat ge wil Me opgeven zwaard en schild En voor me knielen en bidden genade 8650 Ik zou me daarop beraden En doe u genade.’ Daar Walewein antwoordde en zei: ‘Ridder, hoe komt het dat ge dit zegt? Weet ge niet dat ge hier ligt 8655 Neer voor mijn voeten in het zand? Wilde ik, ik sloeg u gelijk dood. Richt u op, zit op uw paard En doe dan wat gij begeert!’ De felle ridder stond meteen op 8660 En steeg op zijn paard na dat; Zijn zwaard trok hij zonder wachten Dat dun en scherp was van sneden. Hij begon daarna gelijk Op de heer Walewein te slaan 8665 In die manier, -weet voor waar- Of hij hem te stukken zou houwen daar. En toen mijn heer Walewein ziet Dat het anders nee niet mag wezen Begon hij op de ridder van zijn kant te 8670 Slaan, en had hem bijna neer Geslagen met de eerste slag. Hij sprak: ‘Met Gods gunst Ridder, ge bent tot mij toe wreed! Maar ik doe u een eed: [255] 8675 Mag ik, ik zal u het hoofd afslaan. Ge weet wel, ik heb u niets misdaan En ge probeert me dood te slaan.’ Toen viel hem mijnheer Walewein aan En verwondde hem achter elkaar 8680 Op 7 plaatsen eer hij stopte. En de andere verweerde hem nochtans Weer tegen de dappere man: Hij had een paard flink en goed En deed vele felle ontmoetingen 8685 En menige keer op Walewein. Zodat het gras vaak met rood scharlaken Besproeid was; alzo was het gedaan. Zo’n mooie slag zag men nooit slaan Als deze twee nu hier deden. 8690 Toch was die vreemde meest in het nauw gebracht Want hij kon met geen dingen Ontkomen aan dat zwaard met de ringen. Daar Walewein was hem zo wreed Dat hij zich geen raad weet 8695 En nochtans van groot geweld Zo wilde hij op geen manier Genade bidden de dappere ridder. Zijn hart werd hem zwak en koud Door het bloed dat hem uit zijn wonden |
|
8700 Gelopen was in dien stonden. Nu sijn sine anwissen swaer. Wech ende weder dreef hine daer Mijn her Walewein, in dat parc. Sine slaghe waren so starc 8705 Dat hi den ridder daer ter stede So sere mesvoerde, dat hi tgherede Altoes behouden mochte niet langher. Ende metten swerde goet ende tangher [Dedi] hem daer, sonder lieghen, 8710 Sijn hoeft ᩪᠳcreden verre of vliegen; [256] Die lichame viel ter aerde doot; Die ziele voer daer God gheboet. Alse Ysabele in den striden Den riddere doot sach, soe was blide: 8715 Ne clagedene die joncfrouwe niet oec. Mijn her Walewein liet den goec Liggen ende nam des ridders part Ende setter boven metter vaert Ysabelen sonder letten. 8720 Si ghingen hem ten weghe setten Ende reden haren vullen telt. Die vos liep voren up dat velt. Blide was hi dat der Walewein Verslegen hadde den vilein. 8725 Doe begonste die zonne gaen Te Gode vanden avonde saen. Maer dies waren si confuus: Sine saghen casteel no huus No nieuwer daer si mochten varen. 8730 Ende die nacht quam sonder sparen So dat si moesten bi donkere riden Bi node vorwart toten tiden Dat si die mane saghen risen Die hem lichte met jolisen. 8735 Oec so lichten hem die sterren. Daer vernamen si van verren Scemerende als ene tortijtse claer: Daerwart voren si vaste naer So langhe stont in dat groene 8740 Dat si van enen pauwelioene Geware worden. Ende alsi quamen Al daer voren ende alsi vernamen Al dure staende taflen gherecht: Daer was harde scone lecht 8745 Ende daer was een hertoghe gheseten Met vele ridders, doe ic ju weten. [257] Daer dienden cnapen hovescelike. Der Walewein die sprac haestelike: ԓcone lief, al sonder dangier 8750 Wi moeten tavont eten hier Eist haer wille die hier sijn nu.’; Die joncfrouwe seide: ‘Ic segghe ju Mine hongerde noit also sere.’; ‘Bi Gode,’ sprac Walewein, ‘grote onnere 8755 Dat wetic wel, so sal hier risen Waernen si ons van harre spisen.’; Doe beette Walewein vanden paerde Ende sette die joncfrouwe up die aerde Vanden orsse daer soe up sat 8760 Ende hi bant bede die parde na dat An enen boem die daer stoet Ende hi nam metter spoet Bi der hant die joncfrouwe daer Ende ghinc int pauwelioen daer naer 8765 Al ghewapent, maer hi dede Sinen helm of duer hovescede. Den hertoghe groette hi voren dan Om dat hi hem dochte een edel man Ende hi hoghest gheseten was. 8770 Daer na groette hi, alsict las Die andre heren al durenture. Die hertoghe sprac ter selver ure: ‘Wie sidi ende hoe sidi bedacht Dat ghi te deser tijt vander nacht 8775 Hier comt ghereden in dit woeste?’; Walewein antworde: ‘Here ic moeste Wesen aldus, het stont so nouwe.’; Die hertoghe sprac: ‘ende dese joncfrouwe Eest ju suster jof uwe amie?’ 8780 Walewein antworde: ‘Here, ic lie Dat soe mine amie si.’; Doe sprac die hertoghe: ‘Hier mogedi vri [258] Tameer wesen; ende sal ju doen Gheven them ende venisoen. 8785 Ic sal ju gherne doen tamere Festeren duer alre ridders ere Dor alre vrouwen ere mede.’; God lone ju, here, uwer hovescede; Sprac Walewein. Die hertoghe saen 8790 Seide tote hem: ‘Riddere, gaet dwaen Ghi ende uwe amie beide.ՠ Der Walewein deedt, dat hem te leide Comen sal in corter ure Hine hebbe meer dan aventure. 8795 Ysabele ende die ridder fier Hebben ghedweghen ende si gaen hier Int scoenste van der tafle toe. Hovescelike diende men hem doe: Bede van ate ende van dranke 8800 Waersi ghefesteert te dancke. Ende als si ten besten saten So verlangede utermaten Den hertoghe om sinen sone Ende seide: ‘Hi en es niet ghewone 8805 Aldus te merne: waer mach hi wesen?’ Als hi dit seide, recht met desen Horden si crijschen ende mesbaren Ende roupen: ‘Hoe hebbe wi ghevaren! Ketive, wat sulle wi doen nu mere 8810 Want doot es onse lieve jonchere!’; Dus quamen si ten pauwelgoene Ende brochten gheladen met venisoene Enen zomer. Si riepen: ‘owach!’ Want up enen andren zomere so lach 8815 Een doot lichame sonder hovet; Ende si brochten - dies ghelovet - Dat hoeft selve bi den hare Met wene ende met mesbare. [259] Si beetten vor dat pauwelioen 8820 Ende lieten staen dat venisoen: Si leetden inwart, also ic u segghen mach Den zomer daer die dode up lach Die dursteken was ende duerhouwen Daer men ane mochte scouwen 8825 Meneghe diepe, versche wonden. Die lichame die was in dien stonden Al vercout na mijn verstaen Ende hadden sijn bloeden laten staen; Ne ware also houde als hi doe 8830 Int pauwelioen quam, als ene coe Die men dodet ende ondoet Begonste hi bloeden metter spoet; Die wonden ondaden alle wide: Tbloet liep ute an elke side. 8835 Dit hevet der Walewein versien Ende hi bepeinsde hem met dien; Hi seide: ‘Helpt God van hemelrike! Dit es die ridder sekerlike Dien ic verslouch up dat woeste. 8840 Dits ene dinc die wesen moeste. Exemple magie hier wel sien: Want eer hi hier quam vordien Ne bloede hi niet, maer nu ten stonden So verstormen sine wonden 8845 Om dat ict bem diene verslouch. Ic duchts datter mi groot ongevouch Of comen sal, dat wetic wel Oft God en betre selve mijn spel.’; Also oude als die hertoghe ghesach 8850 Doot sinen sone, riep hi: ‘o wach!’; Ende ‘ach armen!ՠutermaten Ende begonste hem sere meslaten: Hi wranc sine hande, hi trac sijn haer Bi groten scerven uut al daer. [260] 8855 Hi riep: ‘wie heeft mi minen sone Gheroeft, die mi was ghewone Te vertroestene mi in allen sere? Ic bem verscroven vortwert mere; In mach niet meer blide wesen!’ 8860 Ende hi sach neder met desen Up den lichame van sinen kinde Met harder groter ellinde. Hi begreep thoeft ende dwanct an hem. Ic weet wel dat ende seker ben 8865 Dat noit man in al erderike So sere ende so hertelike Ne mesbaerde so hi dede diere stont. Hi custe die oeghen ende den mont Die valu waren ende ongedaen 8870 Also hem tbloet was ontgaen. Hi viel ᶩjᠷarf achter een In ommacht eer hi ghefeen; Ende en haddemenne niet daer of verdreven Bi crachte, hi warre doot up bleven. 8875 Ende om dat hi van eerst begonde bloeden Die dode lichame, ende hem verspoeden Ende hi te voren groot no clene Ne bloede, begonsten si al ghemene Dat te merkene harde sere 8880 Ende seiden alle tote haren here: ‘Here, sijts seker wel te voren: Die ju gedaen hevet desen toren Ende brocht heeft in parlemen[t]e Hi es binnen in deser tente; 8885 Ende wi wanens wel wesen vast Dat het heeft ghedaen ju gast. Wie mocht anders hebben ghedaen?’; Die hertoghe antworde saen: ԗistic die waerheit vander saken 8890 So soudic te bet te ghemake [261] Wesen; want ic soude mi wreken So wel, men souder af spreken Van nu tote ane den domesdach.’; Der Walewein die noit en plach 8895 Fayt te loechene dat hi dede Daer hi of wiste die waerhede Doe begonste die hertoghe tyen Waleweine dat feit, dies hi lyen Begonste, dat die meneghe node soude doen. 8900 Die hertoghe sprac toten baroen: ‘Ghi sijt een coene mordenare Da[t] ghi durt lyen openbare Vander mort van minen kinde Dat ic so sere met herten minde!’ 8905 Der Walewein ne sweech niet stille; Hi sprac: ‘Here, gi segt uwen wille. In was noit mordenare gheheten. Jou sone wilde mi emmer veeten Ende mijn lief ontcrachten oec. 8910 Hi hiet mi snodel ende goec Ende hi onthaelde sinen loep Ende seide ic soude hebben den coep: Van minen lieve, sonder andre vrie So wilde hi maken sine amie. 8915 Hi reet up mi met sinen spere. Here, doe settic mi ter were Ende veldene enewaerf ter neder. Ende als hi up gestaen was weder Dat bi minen ghedoghe was 8920 Ne wilde hi niet gemoeden das Maer hi begonste sweren saen Dat hi mi daer soude doet slaen; Ende hi vernieude die bataelge. Wel na haddic ghespeelt ter faelge 8925 Maer God gaf mi die aventure Dat ickene daer ter selver ure [262] Neder velde al verdovet: Ic beette ende slouch hem of thovet. Liever dedict hem dan hi mie! 8930 Ghescie daer of wats gheschie Bi minen rechten kerstinnede Ic hebbe ju hier die rechte waerhede Gheseit al bloet also soe was.’; Die hertoghe sprac - gheloeft mi das-: 8935 Ԍace, hadden een edel man doot So en haddic en ghene noot; Maer datten een dorper heeft verslegen Dat mach miere herte wel tregen! Dat salic mi wreken alst behoeft 8940 Van ju die mijn herte verdroevet Ende hebt brocht in swaren wene.’; Hi hiet den ridders al ghemene Dat si den ridder sullen vaen Ende sine amie also saen 8945 Die quade pute, die quade valande Ende si hare daden alle die scande Die noit hoeren was berad[en]. Des hertoghen volc el niet n[e] daden Dan si scoten alle ghemene 8950 Up den stouten Waleweine. Eer hi ghinc sitten, den ridder vri Dedi hi sine wapene uut, bedi Om dat ghene hovescede hadde gewesen Haddi gewapent geten met desen 8955 Heren, diene nu willen doen sterven Ende oec Ysabelen bederven. Nu ghinc claghen die ridder fier Dat hi niet en hadde al hier Tgoede swaert met ᩪᠲinghen. 8960 Al dat volc ghinc up hem dringen Ende dienden hem van groten slagen: Some wierpsi bancke ende scragen [263] Ende some vingen si ten swaerde. Daer was menich die begaerde 8965 Waleweins te sinen wacharmen: Si namen piken ende ghisarmen Ende glavien ende staven; Steken ende slaghen si hem gaven Waleweine, den ridder milde 8970 Die van enen vasten scilde Enen ridder heeft gherovet: Hi traken ter aerde al verdovet Ende ontwranc hem metter druust Ende met crachte uter vust. 8975 Dies verboude hem die wigant Ende ghinc hem weren al te hant Ende slouch vaste wech ende weder. God wat slouchiere al te neder! ቩijᠳlouch hi doot te 4- sᠳlaghen 8980 Ende strecter hem ende laghen Ende gaven stappans [haren] gheest. Die vos hi maecte groot horeest: Hi scuerde menegen te sinen scanden Bede met poten ende met tanden 8985 In die bene ende int ansichte; Vlesch ende vel haeldi bedichte Neder, daer dat rode bloet Dapperlike ute liep ende woet. Ene clene helpe es dicke goet! 8990 Hi dede daer menich ghemoet Up die Waleweine meest up laghen. Met groter smerte, met swaren slaghen Hevet daer ene partie ghevaen Ysabelen ende na mijn verstaen 8995 So wilden sise metter jacht Wech leden ende hebse vercracht; Maer dat daer was te diere noot Een edel man, die dat verboet. [264] Hi seide, hine soude in ghenen kere |
8700 Gelopen was in die stonden. Nu zijn zijn benauwdheden zwaar. Heen en weer ging hij daar Mijnheer Walewein, in dat perk. Zijn slagen waren zo sterk 8705 Dat hij de ridder daar ter plaatse Zo zeer toetakelde, dat hij het zadel Altijd niet langer houden mocht. En met het zwaard goed en scherp Deed hij hem daar, zonder liegen, 8710 Zijn hoofd 2 schreden ver afvliegen: [256] Dat lichaam viel dood ter aarde; De ziel voer daar God gebood. Toen Ysabele in het strijden De ridder dood zag, was ze blij: 8715 Nee klaagde de jonkvrouw ook niet. Mijnheer Walewein liet de gek Liggen en nam de ridders paard En zette erop met een vaart Ysabele zonder letten. 8720 Ze gingen zich op de weg zetten En reden kalm weg. De vos liep voor op dat veld. Blijde was dat daar Walewein Verslagen had de schurk. 8725 Toen begon de zon gaan Tot ondergaan van de avond gelijk. Maar dus waren ze in verwarring: Ze zagen kasteel nog huis Nog nergens daar ze mochten gaan. 8730 En de nacht kwam zonder sparen Zodat ze bij donker moesten rijden Uit noodzaak verder te rijden Totdat ze de maan zagen rijzen Die hen vrolijk verlichtte. 8735 Ook zo verlichten hen de sterren. Daar vernamen ze van verre Schemerend als een heldere toorts: Derwaarts reden ze vast naar Zo lang stond in dat groene 8740 Dat ze een paviljoen Gewaar worden en toen zij kwamen Al daar voren en toen zij vernamen Al doorstaan tafels opgericht: Daar was een zeer mooi licht 8745 En daar was een hertog gezeten Met vele ridders, laat ik u weten. [257] Daar bedienden knapen hoffelijk. Daar Walewein die haastig sprak: ԍooie lief, al zonder gevaar 8750 We moeten vanavond eten hier Is het hun wil die hier nu hier zijn.’ De jonkvrouw zei: ‘Ik zeg u Ik had nog nooit zo’n grote honger.’ ‘Bij God,’ sprak Walewein, ‘grote oneer 8755 Dat weet ik wel, zo zal hier ontstaan Houden ze ons af van hun spijzen.’ Toen steeg Walewein af van het paard En zette de jonkvrouw op de aarde Van het paard daar ze op zat 8760 En hij bond beide de paarden na dat Aan een boom die daar stond En hij nam met een spoed Bij de hand de jonkvrouw daar End ging in de tent daarna 8765 Geheel gewapend, maar hij deed Zijn helm af vanwege hoffelijkheid De hertog begroette hij het eerste dan Omdat hij hem leek een edelman En hij het hoogste gezeten was. 8770 Daarna begroette hij, zoals ik het las De andere heren allemaal. Die hertog sprak terzelfder tijd: ‘Wie ben je en wat bezielt je Dat ge te deze tijd van de nacht 8775 Hier komt gereden in deze wildernis?’ Walewein antwoordde:’Heer ik moest Wezen aldus, het was zo hachelijk.’ De hertog sprak: ‘En deze jonkvrouw Is het uw zuster of uw geliefde?’ 8780 Walewein antwoordde; ‘Heer, ik belijd Dat ze mijn geliefde is.’ Toen sprak de hertog: ‘Hier mag je vrij [258] Vandaag wezen; en zal u doen Geven gebraad van tamme dieren en wildbraad. 8785 Ik zal u graag doen vandaag Onthalen door alle ridders eer Door alle vrouwen er mede.’ ‘God beloont het u, heer, uw hoffelijkheid’ Sprak Walewein. De hertog gelijk 8790 Zei tot hem: ‘Ridder, ga wassen Gij en uw geliefde beide.ՠ Daar Walewein deed, dat hem te leed Komen zal weldra Hij heeft meer dan avonturen. 8795 Ysabele en die ridder fier Hebben gewassen en ze gaan hier In het mooiste van de tafel toe. Hoffelijk bediende men hen toen: Beide van eten en van drank 8800 Waar ze onthaald werden als dank. En toen ze ten beste zaten Zo verlangende uitermate De hertog om zijn zoon En zei: ‘Hij is niet gewoon 8805 Aldus te vertoeven: waar kan hij zijn?’ Toen hij dit zei, recht met deze Hoorden ze krijsen en misbaren En roepen: ‘Wat hebben we gedaan! Ongelukkige, wat zullen we nu verder doen 8810 Want dood is onze lieve jonkheer!’ Dus kwamen ze te paviljoen En brachten geladen met wildbraad Een pakpaard. Ze riepen: ‘o wee!’ Want op een ander pakpaard zo lag 8815 Een dood lichaam zonder hoofd; En ze brachten - dus geloof het- Dat hoofd zelf bij het haar Met wenen en met misbaar. [259] Ze stegen af voor de tent 8820 En lieten staan dat wildbraad: Ze brachten naar binnen, alzo ik u zeggen mag Dat pakpaard daar de dode lag Die doorstoken was en doorhouwen Daar men aan mocht aanschouwen 8825 Menige diepe, verse wonden. Dat lichaam dat was in die stonden Geheel verkoeld naar mijn verstaan En zijn bloeden was opgehouden; Nee maar even snel als hij toen 8830 In de tent kwam, als een koe Die men doodt en opensnijdt Begon hij te bloeden met een gang; De wonden openden allen wijd: Het bloed liep eruit aan elke kant. 8835 Dit heeft Walewein daar gezien En hij overlegde bij zichzelf met die; Hij zei: ‘Help God van hemelrijk! Dit is die ridder zeker Die ik versloeg in de wildernis. 8840 Dit is een zaak die wezen moest. Voorbeeld mag je hier wel zien: Want eer hij hier kwam voordien Nee bloedde hij niet, maar nu ten stonden Zo begonnen zijn wonden te bloeden 8845 Omdat ik het ben die hem versloeg. Ik vrees dat er me groot nadeel Van komen zal, dat weet ik wel Of God verbetert zelf mijn spel.’ Zodra de hertog zag 8850 Dood zijn zoon: ‘o wee!’ En ‘wee mij! Uitermate En begon hem zeer misbaar te maken: Hij wrong zijn handen, hij trok zijn haar Met grote stukken uit al daar. [260] 8855 Hij riep: ‘Wie heeft me mijn zoon Geroofd, die me was gewoon Te vertroosten mij in alle pijn? Ik ben rampzalig voortaan meer; In mag niet meer blijde wezen!’ 8860 En hij keek naar beneden met deze Op het lichaam van zijn kind Met zeer groot verdriet. Hij greep het hoofd vast en drukte het tegen zich aan. Ik weet wel dat en zeker ben 8865 Dat nooit man in al aardrijk Zo zeer en zo hartelijk Nee misbaarde zo diegene die er stond. Hij kuste de ogen en de mond Die vaal waren en misvormd 8870 Alzo hem het bloed was ontgaan. Hi viel zevenmaal achter een In onmacht eer hij stopte; En had men hem niet daarvan verdreven Met kracht, hij was er dood op gebleven. 8875 En omdat hij dadelijk begon te bloeden Dat dode lichaam, en hem sneller vloeide En tevoren helemaal niet Niet bloedde, begonnen ze algemeen Dat zeer goed te merken 8880 En zeiden allen tot hun heer: ‘Heer, het is zeker wel voor alles: Die u gedaan heeft dit verdriet En gebracht heeft in beroering Hij is binnen in deze tent; 8885 En we denken het wel wezen vast Dat het heeft gedaan uw gast. Wie kan het anders hebben gedaan?’ De hertog antwoordde gelijk: ԗist ik de waarheid van de zaak 8890 Zo zou ik beter op mijn gemak [261] Wezen; want ik zou me wreken Zo goed, men zou er van spreken Van nu tot aan de oordeelsdag.’ Daar Walewein die nooit plag 8895 Daad te loochenen dat hij deed Daar hij van wist de waarheid Toen begon de hertog aan te tijgen Walewein de daad, dus hij bekennen Begon, dat menigeen node zou doen. 8900 De hertog sprak tot de baron: ‘Ge bent een koene moordenaar Dat ge het durft te bekennen openbaar Van de moord van mijn kind Dat ik zo zeer van harte beminde!’ 8905 Daar Walewein nee zweeg niet stil; Hij sprak; ‘Heer, ge zegt wat u voor de mond komt. Ik ben nooit moordenaar genoemd. Uw zoon wilde altijd met me twisten En mijn lief ontroven ook. 8910 Hij noemde me dom en dwaas En hij nam een aanloop En zei ik zou de koop hebben: Van mijn lieve, zonder andere huwelijksaanzoek Zo wilde hij maken zijn geliefde. 8915 Hij reed op mij met zijn speer. Heer, toen zette ik me te verweer En velde hem eenmaal neer. En toen hij weer opgestaan was Dat bij mijn toestemming was 8920 Nee wilde hij niet dat bedenken Maar hij begon gelijk te zweren Dat hij me daar zou dood slaan; En hij vernieuwde de strijd. Bijna had ik verloren gespeeld 8925 Maar God gaf me het geluk Dat ik hem daar terzelfder uur [262] Neer velde geheel verdoofd: Ik steeg af en sloeg hem af het hoofd. Liever deed ik het hem dan hij mij! 8930 Laat ervan komen wat er wil Bij mijn echte christelijke geloof Ik heb u hier de echte waarheid Gezegd openlijk alzo het was.’ De hertog sprak – geloof me dat-: 8935 ‘Helaas, had hem een edelman gedood Dan had ik geen nood; Maar dat hem een lomperd heeft verslagen Dat mag mijn hart wel verdrieten! Dan zal ik me wreken als het nodig is 8940 Van u dat mijn hart bedroefd is En hebt gebracht in zwaar verdriet.’ Hij zei de ridders algemeen Dat ze de ridder zullen vangen En zijn geliefde alzo gelijk 8945 Die gemene lichtekooi, die kwade feeks En ze haar deden al die schande Die haar nooit was beraden. Het hertogen volk deed niets anders Dan ze schoten algemeen 8950 Op de dappere Walewein. Eer hij ging zitten, de edele ridder Deed hij zijn wapens af, daarom Omdat het geen hoffelijkheid had geweest Had hij gewapend gegeten met dezen 8955 Heren, die hem nu willen laten sterven En ook Ysabele bederven. Nu ging klagen die ridder fier Dat hij niet had al hier Het goede zwaard met de twee ringen. 8960 Al dat volk ging op hem dringen En bedienden hem van grote slagen: Soms wierpen ze banken en schragen [263] En sommigen grepen te zwaard. Daar was menigeen die begeerde 8965 Walewein tot zijn verdriet: Ze namen pieken en strijdbijlen En speren en staven; Steken en slagen ze hem gaven Walewein, de milde ridder 8970 Die van een vast schild Een ridder heeft geroofd: Hij trok hem ter aarde geheel verdoofd En ontwrong hem met geweld En met kracht uit de vuist. 8975 Dus verstoutte zich de held En ging hem verweren gelijk En sloeg sterk heen en weer. God wat sloeg hij er al neer! ‘Daar sloeg hij er dood in vier slagen’ 8980 En strekten zich en lagen En gaven gelijk hun geest. De vos hij maakte groot opschudding: Hij scheurde menigeen tot zijn schande Beide met poten en met tanden 8985 In de benen en in het aanzicht; Vlees en vel haalde hij onophoudelijk Neer, daar dat rode bloed Snel uit liep en stroomde. Een beetje hulp is vaak goed! 8990 Hij deed daar menige aanval Op die Walewein meest te lijf gaan. Met grote smart, met zware slagen Heeft daar een partij gevangen Ysabele en naar mijn verstaan 8995 Zo wilde ze haar op hetzelfde ogenblik Weg leiden en hebben haar verkracht; Maar dat daar was te die nood Een edelman, die dat verbood. [264] Hij zei, hij zou volstrekt niet |
|
9000 Ghedoghen duer alre vrouwen ere Dat men hare dade sulken scamp Al hadsoe els al sulken ramp. Nu staet met Waleweine wel nouwe Ende met Ysabelen der joncvrouwe. 9005 Her Walewein slaet, hi steect, hi kerft; Hi es die den meneghen ontherft Ende baraet toren ende scande. Hi dede of vliegen arme ende hande Ende maecte so grote mort 9010 So dat die dode weder ende vort Laghen so dicke, dat was wonder. Maer Walewein moeste bliven tonder Want des hertoghen cracht Wies altoes met groter macht 9015 Ende vele hadden hem bin dien Van wapenen wel vorsien Ende sloughen van bachten ende van voren Alle up den ridder uut vercoren Ende harderden dit also langhe 9020 Dat sine velden bi bedwanghe Ende bonden hem voete ende hande Ende daden hem wel grote scande. Alse aldus leden was dese vlaghe Die hertoghe seide: ‘Toten daghe 9025 Sal menne houden, dat ic sal varen In minen cas[tee]l sonder sparen: Daer sullen hem mine baroen Beraden, hoe sine best verdoen. Ende sine amie die quade scite 9030 Salic doen sterven, te verwite Hem, die mi dit hevet ghedaen.’; Ende men dede also saen Als die hertoghe dit gheboet. Men nam ware ende wachte groot [265] 9035 Te minen her Waleweine waert. Die hertoghe jammerlike ghebaert; Hine sliep binne al der nacht niet. Dat dede hem sijn grote verdriet Dat hi hadde ent droeve ghelaet. 9040 Smorgens in die dagheraet Porrede hi met siere meisniede. Daer waren vele droever liede Om die dode. Ende Ysabele Was ghevoert met fellen rivele. 9045 Ende die vos, als hi sach Dat hi sinen here niet helpen mach Liet hi hem vangen, seit men mi; Ende men vinckene oec bi di Om dat hi toe horde den ridder sne[l] 9050 Ende om dat hi hem halp so wel Want hi den menegen hadde ghebeten Dies hi qualike mochte vergheten Ende ghescuert vlesch ende vel. Hier bi vincmenne, dat weet wel. 9055 Nu vaert die hertoghe met siere proi[en] Te sinen castele met groten vernoien. Dat pauwelioen was gheturst. Ende Waleweins doot es ghevurst Tote dat die hertoghe weten mach 9060 Hoe hine lelichst, sonder verdrach Mach doen sterven cortelike. Nu comt die hertoghe serichlike Te sinen castele ende hi ontboet Vrient ende maghe te siere noot 9065 Ende dat si souden vor alle dinc Comen besien den jongelinc Den jonghen hertoghe, haren here. Daer quam menich met groten sere. Eerlijc, na lands heren doene 9070 Was des hertogen sone, die coene [266] Ghehuut ende ghedaen ter arde. Doe quam die hertoghe ende begarde Dat men stappans openbare Soude rechten over den mordenare 9075 Die hem dien rouwe hadde ghedaen. Doe antworde hem [een] ridder saen Hi seide: ‘Here, ghi waert onvroeder Dan een kint, lieti sinen broeder Niet comen ende hem sien die wrake: 9080 Hi souder omme sijn tonghemake Ende hi sal, mi en lieghe mijn waen, Van den tornoye sijn comen saen. Hi sal den ridder helpen trahinen Die ju heeft brocht in deser pinen. 9085 Hi sal driven den rouwe groot Om sijn liefs broeders doot. Maer latene in den karkere bliven Tes hi comt: men salne ontliven Vor hem ende vor ons allen dan.’ [267] 9090Dies volgede menich edel man So dat die hertoghe otrihierde. Al wildic selve, ic en visierde Niet hoe sware vangenisse si daer Hadden ende so groot mesbaer. 9095 Mijn here Walewein, die coene deghen Was met ysere so sere besleghen Ende Ysabele, die joncfrouwe fine Hadde omtrent hare bene vingerline; Ende die karker onghedouden 9100 Was so diep dat si van couden Bi na daer verdorven waren Want daer liepen die zee baren Al omtrent thare onbaten. Oec vloyder in te zomegen gate 9105 Vele waters oec tote dien [268] So dat si somwile toten knien Int water saten onder hem tween. Ic weet wel dat harre gheen Hadde eer ghelaten daer sijn leven 9110 Ne waer den troest die si gheven Mallic andren in dat meskief. Der Walewein seide: ‘wel soete lief Tonrechte hebdi dit mesval: Dur mi hebdi dit ongeval. 9115 Haddic ju ghelaten in uwe ere Ghine waert niet comen tesen sere. Ic bemre of ocsuun bedi.' Ysabele antworde: ԁy mi Dat ghi dit segt, soete amijs! 9120 In wilde niet sijn int paradijs Ende ic ju wiste in desen rouwe. Sal deen den andren sijn ghetrouwe [269] Wi moeten begheren eens te sine In weelden ende in alre pine.’ 9125 Walewein horde die vriendelichede Die Ysabele tote hem sede; Hi peinsde wel dat die joncvrouwe Hem met herten was getrouwe. Die ridder ende die goedertiere 9130 Sijn in den karker ongehiere Al den nacht up deser claghe. Men brochte hem ten andren daghe Broot ende water ende bore wat: Si hadden varinc gheten dat. 9135 Die karcwardre was harde fel: Hi horetse dicken clagen wel Van honghere ende van coude swaer; Hine achte niet up hare mesbaer [270] Maer menichwarven seidi dat 9140 Dat men Waleweine up een rat Vlechten soude; ende siere amie Gheven soude sonder andre vrie Stalknechten ende vulen garsoene Haren wille mede te doene. 9145 Dit seidi om hem te vererren. Oec nam hi enen stoc van verren Ende slouch Waleweine daer mede Diet qualike verdrouch ende sede: ‘Du best een fel pautenier 9150 Dattu dus enen prisonier Souds slaen in dusdaenre stede Die gheen ghebruuc heeft sire lede!’; Mettien scoet hi achter hem saen Maer hine mochte niet varre gaen 9155 Van den ysere dat den deghen [271] Omtrent die bene was gheslegen. Walewein was serich ende tongemake Dat hijs nemen mochte ghene wrake. Sere weende oec Ysabele 9160 Die goedertiere damosele Omme die grote pijnlichede Die men haren lieve dede. Dien dach dure ende den nacht lanc Bleven si daer: groot ende stranc 9165 Was hare clagen ende hare mesbaer! Ysabele - weet wel vorwaer - Omhelseden daer dusghedanen Waleweine ende maecte met haren tranen So nat sijn anscijn dat ter stede 9170 Men mocht gedwegen hebben daer [mede]. Walewein dede die selve maniere [272] Ende weende om die goedertiere Dat hise sach in al sulker noot. Soe sprac: ’Lief, laet ons die doot 9175 Aldus helsende ontfanghen Want hier en es gheen ontgangen.’; Die karcwardere, die ongetrouwe Quam sanders [daechs] toter joncfrouwe Ende tote Waleweine den here 9180 Ende brochte hare lijfnere: Dat was een brodekijn so clene Een man hadder 4 allene Wel gheten te sinen dele; Ende water te enen vierendele 9185 Was hem gegheven onder hem tween. Dies droegen si wel overeen Ende deelden mallic andren jeghen. Noch anderwerven hevet gheslegen [273] Die karcwaerdre den ridder stout. 9190 Hi seide: ‘Twi bestu mi dus onhout? Dune souds ghenen prisonier Dus antieren. Haddic di hier Ic soude di so berechten dan Dune daets nemmerme edelen man 9195 Scande no lachter in deser maniere!’; Die ander was fel ende putertiere Ende slouch metten stocke te meer Den here Waleweine, die sijn seer Vernieude ende begonde vererren. 9200 Hi sprac: ‘Twi slaestu mi van verren? Twine comstu mi bet nare?’; Dander sprac: ‘Her mordenare Ghi hadt mi vele lievere scande Dan ic quame onder uwe hande.’ [274] 9205 Doe slouch hine derdewerf echt Ende gherochte die joncfrouwe recht Up hare hant, datse bloede. Walewein saecht ende hi spoetde Hem selven ende warp hem uten kere 9210 Wel na verwoet ende uter were: ‘Ja rybaud, hevestu te blouwen Die joncfrouwe, het sal di rouwen.’; Ende hi ghelauwe metten handen Met al siere cracht die banden 9215 Ende tracse ontwe, die degen coene Dat onmogelijc es te doene: Ic waent die Gods cracht dede! Maer seker wetic die waerhede Dat hiere hem selven maecte quite. 9220 Vreselijc liep hi te verwite Na den quaden valscen dief [275] Den karkerwarder, die sijn lief Ende hem selven hadde te blouwen: Hi ghelouwen bi der mouwen 9225 Daer hi doe ter selver ure Den enen voet hadde buter dure. Daer trachine ten quaden spele In waert ende namene bider kele Ende warpene onder sine voete 9230 Ende stakene also onsoete Dat hi hem die herssenen sparsen dede; Ende hi gaf den gheest ter stede. Hi sprac: Ԍich daer! ic hebbe di wel Betaelt dattu te mi waers fel!’ 9235 Den staf daer hi mede was geslegen Nam mijn her Walewein, die deghen. Toter joncfrouwen ghinc hi sciere; [276] Hi seide: ‘Lief wel goedertiere, Ic hebbe ju ghewroken van dat ghi 9240 Te blouwen waert. Oec sulle wi Van hier ontgaen: ic hebbe verslegen Den karcwardere. Hi moeste plegen Die bitter doot daer ic toe sach. In weet watter of comen mach 9245 Anders dant tonser bate waert gaet. Ic wille ju segghen minen raet: Den staf daer hi ons mede slouch Die es wel mijn ghevouch. Miere vingherline benic oec los. 9250 Blide soude sijn, wist die vos Dat mi geluc dus es verbaert. Joncfrouwe, ne sijt niet vervaert: Ic ne laets om ghene pine In make ju quite der vingerline.’ [277] 9255 Der Walewein hi ghinc harentare Ende wart van enen stene geware: Dien so heeft [hi] up ghenomen Ende es toter joncfrouwen comen Ende slouch hare tyser of ter vaert. 9260 Hi seide: ԁy God, of mijn swaert Hier nu ware metten ‘ringhen Die hertoghe soude mi niet dwingen: In soudene slaen in sine zale Ende sine liede al te male! 9265 Doch salic nemen mine aventure.’ Ende hi ghinc ter selver ure Toten karcwardre daer hi lach; Een swert hi hem hebben sach Gegort: dat heeft hi hem ghenomen 9270 Ende sine slotele ende hi es comen [Ter] karker duere die hi sloet. [278] Hi lovede Gode dat hine ter noot Hadde verlost! Ende hine also Begonste succorssen! Blide ende vro 9275 Ghinc hi tote Ysabelen ende seide: ‘Goet lief, ic weet wel die waerheide Dat God ons met siere cracht Heeft versien. Wi sullen te nacht Van henen porren te goeder beede. 9280 Die ons sal letten, te groten leede Saelt hem comen, ter groter scande.’; Die joncfrouwe sprac: ԇhine moet ju hande An niemene doen, want ghi moget wale Alt volc verstormen in die sale 9285 Ende up ons maken groot gherochte. Waert dat also come[n] mochte Dat wi ontghingen metten live Soen gheviel noit man no wive So sonderlinghe aventure.’ 9290 Der Walewein sprac: ‘scone creature Dies en hebt en ghenen ducht; Ic hebs harde clenen vrucht Wine sullen hebben onsen wille al.’; Si bleven daer sonder ghescal 9295 Toten avonde, horic lesen, Ja langere, weet wel, mocht wesen Nalichts bi der middernachten. Der Walewein sprac: ԍen sal ons verwachten. Weten nu gaen al te hant!’ |
9000 Gedogen door alle vrouwen eer Dat men haar deed zulke schande Al had ze al zoՠn ramp. Nu staet het met Walewein wel hachelijk En met Ysabele de jonkvrouw. 9005 Heer Walewein slaat, hij steekt, hij kerft; Hij is die menigeen in het verderf stort En bezorgt toorn en schande. Hij liet afvliegen armen en handen En maakte zo’n grote slachting 9010 Zodat hij doodde heen en weer Lagen zo dik, dat het was wonder. Maar Walewein moest ten onder blijven Want de hertogen kracht Groeide altijd met grote macht 9015 En velen hadden zich binnen die Van wapens goed voorzien En sloegen van achteren en van voren Allen op de voortreffelijke ridder En hielden dit alzo lang vol 9020 Dat ze hem velden met macht En bonden hem voeten en handen En deden hem zeer grote schande. Toen aldus geleden was deze aanval De hertog zei: ‘Tot de dag 9025 Zal men hem houden, dat ik zal gaan In mijn kasteel zonder sparen: Daar zullen hem mijn baronnen Beraden, hoe ze hem het best verdoen. En zijn geliefde die kwade slet 9030 Zal ik laten sterven, om zich te wreken Hem, die mij dit heeft gedaan.’ En men deed alzo gelijk Toen de hertog dit gebood. Men nam waar en veiligheidsmaatregelen groot [265] 9035 Tot mijnheer Walewein waart. De hertog maakt hevig misbaar; Hij nee sliep die hele nacht niet. Dat deed hem zijn grote verdriet Zodat hij een droevig gelaat. 9040 Գ Morgens in de dageraad Ging hij met zijn manschappen. Daar waren vele droevige lieden Om de dode en Ysabele Was gevoerd met boosaardig genoegen. 9045 En de vos, toen hij zag Dat hij zijn heer niet helpen mag Liet hij hem vangen, zegt men mijռo:p> En men ving hem ook daarom Omdat hij toebehoorde de ridder snel 9050 En omdat hij hem hielp zo goed Want hij had velen gebeten Dat hij slecht kon vergeten En gescheurd vlees en vel. Hierbij ving men hem, dat weet wel. 9055 Nu gaat de hertog met zijn prooi Naar zijn kasteel met groot verdriet. De tent was opgeladen. En WaleweinՍ s dood is uitgesteld Totdat de hertog weten mag 9060 Hoe hij het ellendigste, zonder pardon Mag gauw laten sterven. Nu komt de hertog zeer bedroefd Tot zijn kasteel en hij ontbood Vrienden verwanten tot zijn nood 9065 En dat ze zouden voor alle zaken Komen bezien de jongeling De jonge hertog, hun heer. Daar kwam menigeen met grote droefheid. Eerlijk, naar landheren gewoonte 9070 Was de hertog zoon, die koene [266] Afgelegd en gedaan ter aarde. Toen kwam de hertog en begeerde Dat men direct openbaar Zou berechten over de moordenaar 9075 Die hem die rouw had gedaan. Toen antwoordde hem een ridder gelijk Hij zei: ‘Heer, ge bent onverstandiger Dan een kind, liet ge uw broeder Niet komen en hem zien de wraak: 9080 Hij zou er om me zijn ongemakkelijk En hij zal, me liegt mijn mening, Van het toernooi gelijk zijn gekomen. Hij zal de ridder helpen pijnigen Die u heeft gebracht in deze ellende. 9085 Hij zal drijven de rouw groot Om zijn lieve broeders dood. Maar laat hem in de gevangenis blijven Totdat hij komt: men zal hem doden Voor hem en voor ons allen dan.’ [267] 9090 Dat volgde menige edelman Zodat de hertog toestemming gaf. Al wilde ik zelf, ik versierde Niet hoe zware gevangenis ze daar Hadden en zo groot misbaar. 9095 Mijnheer Walewein, die koene held Was met ijzer zo zeer beslagen En Ysabele, die fijne jonkvrouw Had omtrent haar benen boeien,’ En die afschuwelijke gevangenis 9100 Was zo diep dat ze van koude Bijna daar omgekomen waren Want daar liepen die zee baren Al omtrent tot hun nadeel. Ook vloeide er in sommige gaten 9105 Veel water tot die [268] Zodat ze soms tot de knieën. In het water zaten onder hen twee Ik weet wel dat van hen geen Had eerder gelaten daar zijn leven 9110 Als er niet de troost was die ze gaven Elkaar in dat leed. Daar Walewein zei: ’Wel lieve lief Ten onrechte heb je dit misval: Door mij heb je dit ongeval. 9115 Had ik u gelaten in uw eer Ge was niet gekomen tot deze pijn Ik ben er de oorzaak van daarom Ysabele zei ay mij Dat ge dit zegt lieve geliefde 9120 Ik wilde niet zijn in het paradijs En ik u wist in deze rouw Zal de ene de ander trouw wezen [269] We moeten begeren eens te zijn In weelde en in alle pijn.’ 9125 Walewein hoorde die vriendelijkheid Die Ysabele tot hem zei; Hij peinsde wel dat de jonkvrouw Hem met hart was getrouw. De ridder en de goedertieren 9130 Zijn in de huiveringwekkende kerker Al de nacht op dit klagen. Men bracht hun de volgende dag Brood en water en niet erg goed: Ze hadden snel gegeten dat. 9135 De gevangenisbewaarder was zeer fel: Hij hoorde ze vaak klagen Van honger en van zware koude; Hij achtte niet op hun misbaar [270] Maar menigmaal zei hij dat 9140 Dat men Walewein op een rad Vlechten zou; en zijn geliefde Geven zonder verdere omslag Stalknechten en vuile schildknapen Hun wil mee te doen. 9145 Dit zei hij om hem te vertoornen. Ook nam hij een stok van verre En sloeg Walewein daarmee Die het slecht verdroeg en zei: ’U bent een felle landloper 9150 Dat u aldus een gevangene Zou slaan op dusdanige plaats Die geen gebruik heeft van zijn leden!’ Meteen schoot hij van achteren gelijk op hem toe Maar hij kon niet ver gaan 9155 Van het ijzer dat de held [271] Omtrent de benen was geslagen. Walewein was droevig en te ongemak Dat hij nemen mocht geen wraak. Zeer weende ook Ysabele 9160 De goedertieren jonkvrouw Om de grote pijnlijkheid Die men haar geliefde deed. Die dag door en de lange nacht Bleven ze daar: groot en geweldig 9165 Was hun klagen en hu misbaar! Ysabele - weet wel voor waar - Omhelsde de goed gevormde Walewein en maakte met haar tranen Zo nat zijn aanzicht dat daar ter plaatse 9170 Men mocht gewassen hebben daarmee. Walewein deed dezelfde manier [272] En weende om de goedertieren Dat hij haar zag in al zulke nood. Ze sprak: ‘Lief, laat ons de dood 9175 Aldus omhelzend ontvangen Want hier is geen ontkomen.’ De gevangenisbewaarder, die ontrouwe Kwam de volgende dag tot de jonkvrouw En tot Walewein de heer 9180 En bracht hun voedsel: Dat was een broodje zo klein Een man had er vier alleen Wel gegeten tot zijn deel; En water tot een vierendeel 9185 Was hen gegeven onder hen twee. Dus kwamen ze goed overeen En deelde met elkaar. Noch andermaal heeft hij geslagen [273] De gevangenisbewaarder de dappere ridder. 9190 Hij zei: ‘Waarom bent u me aldus vijandig? U zou geen gevangene Aldus behandelen. Had ik u hier Ik zou u zo berechten dan U deed het nimmer een edele man 9195 Schande nog schade op deze manier!’ Die ander was fel en kwaadaardig En sloeg te meer met de stok De heer Walewein, die zijn pijn Vernieuwde en begon te vertoornen. 9200 Hij sprak: ‘Waarom slaat u me van verre? Waarom komt u niet dichterbij?’ De ander sprak: ‘Heer moordenaar Ge had me veel liever te schande Dan ik kwam onder uw handen.’ [274] 9205 Toen sloeg hij hem de derde maal echt En rakte de jonkvrouw recht Op haar hand, dat ze bloedde. Walewein zag het en hij haastte zich En werd buiten zichzelf van woede 9210 Bijna waanzinnig en met onweerstaanbare kracht: ‘Ja schurk, heeft u afgeranseld De jonkvrouw, het zal u berouwen.’ En hij greep beet met de handen Met al zijn kracht de banden 9215 En trok ze stuk, die degen koen Dat onmogelijk is te doen: Ik waan Gods kracht deed het! Maar zeker weet ik de waarheid Dat hij er zichzelf vrij maakte. 9220 Vreselijk liep hij zich te wreken Naar de kwade valse dief [275] De gevangenisbewaarder, die zijn lief En zichzelf had te slaan: Hij greep hem bij de mouwen 9225 Daar hij toen terzelfder tijd Den ene voet had buiten de deur. Daar trok hij hem tot zijn nadeel Naar binnen en nam hem bij de keel En wierp hem onder zijn voeten 9230 En stak hem alzo hard Dat hij hem de hersens uitspatten deed; En hij gaf de geest ter plaatse. Hij sprak: Ԍig daar! Ik heb u goed Betaald dat u tot mij fel was!’ 9235 De staf daar hij mee was geslagen Nam mijnheer Walewein, die held. Tot de jonkvrouwen ging hij snel; [276] Hij zei: ‘Lief wel goedertieren, Ik heb u gewroken dat gij 9240 Geranseld werd. Ook zullen we Van hier ontkomen: ik heb verslagen De gevangenisbewaarder. Hij moet plegen De bittere dood daar ik toekeek. Ik weet niet wat ervan komen mag 9245 Anders dan het tot onze baat waart het gaat. Ik wil u mijn raad zeggen: Den staf daar hij ons mee sloeg Die heb ik wel nodig. Mijn boei ben ik kwijt. 9250 Blijde zou zijn, wist de vos Dat me geluk aldus is ten deel gevallen. Jonkvrouw, nee wees niet bang: Ik nee laat het om geen pijn Ik bevrijd u van de boeien.’ [277] 9255 Daar Walewein hij ging hier en daar En werd een steen gewaar: Die zo heeft [hij opgenomen En is tot de jonkvrouw gekomen En sloeg haar snel het ijzer af. 9260 Hij zei: ‘of God, of mijn zwaard Hier nu was met de twee ringen De hertog zou me niet dwingen: Ik zou hem slaan in zijn zaal En zijn lieden allemaal! 9265 Doch zal ik mijn geluk nemen.’ En hij ging terzelfder tijd Tot de gevangenisbewaarder daar hij lag; Een zwaard hij hem hebben zag Omgord: dat heeft hij hem genomen 9270 En zijn sleutels en hij is gekomen Ter kerkerdeur die hij sloot. [278] Hij loofde God dat hij hem in de nood Had verlost! En hij hem alzo Begon te helpen! Blijde en vrolijk 9275 Ging hij tot Ysabele en zei: ‘Goede lief, ik weet wel die waarheid Dat God ons met zijn kracht Heeft verzorgd. We zullen vannacht Heen gaan dat God ons verhoort. 9280 Die ons zal beletten, tot groot leed Zal het hem komen, tot grote schande.’ De jonkvrouw sprak: ԇe moet uw handen Aan niemand doen, want ge mag het wel Al het volk in de zaal in rep en roer brengen 9285 En op ons maken groot geweld. Was het dat het alzo komen mocht Dat we ontkwamen met het lijf Dat gebeurde nooit man nog wijf Zo’n bijzonder avontuur.’ 9290 Daar Walewein sprak: ‘Mooi schepsel Dus hebt geen vrees; Ik heb zeer weinig vrees We zullen onze wil geheel hebben.’ Ze bleven daar zonder lawaai 9295 Tot avond, hoor ik lezen, Ja langer, weet wel, mocht wezen Bijna ter middernacht. Daar Walewein sprak: ԍen zal ons verwachten. Laten we nu gaan al gelijk!’ |
|
9600 Thove voeren, hebbics gheval. Maer tgoede swaert metten ᩪᠲinghen Moetic daer laten: met ghenen dinghen Ne salict els ghecrigen moghen. Metten scaecspele salic verhogen 9605 Menegen man in sconincs hof. Ic deder of een starc ghelof Dat ict den coninc halen soude. Nu eist so comen, alst God woude Dat ic[t] wane ghecrigen wel. 9610 Ic en sorghe niewer omme el Dan hoe wi daer sullen gheraken.’; Dus reden si van desen saken Een verre stic, alsic versta. Die vos volghede emmer na. 9615 Die sonne sceen utermaten heete So datsi te moyert van swete Waren. Het waser woeste oec mede Dat si nieuwer te ghere stede Tenegen bomen mochten comen; 9620 Ende voeren, alsic hebbe vernomen Also vermoyt tote over noene. Daert sere scone was ende groene Quamen si tere joliser stede Daer ene fonteine spranc mede 9625 Versch ende claer, cout als een ys. Hem dochte si waren int paradijs Als si daer ghereden quamen: Boven der fonteine si vernamen [288] Enen olivier, jolijs ende groene 9630 Jueghedelijc na den saisoene. Daer beette in dat groene plein Die stoute her Walewein Ende halp die joncf[rouwe] van den paerde. Hi liet trosside up die waerde 9635 Gaen peinstren ende sijn Gringolet. Het waser so scone, hem waes te bet. Die vos ghinc ten selven tiden Int gras ligghen daer besiden. Nu es der Walewein die vrie 9640 Gheseten bi siere amie Up die fonteine bi lievereladen Die dolivier met sinen bladen Hadde bedect joliseleke. Si saten amorouseleke 9645 Bede te gader, doe ic ju verstaen. Den helm haddi of ghedaen Ende hi sciep, die ridder vaeliant Van der fonteine metter hant Ende drancker of, die scone was 9650 Soete ende coel, sijt seker das. Dat selve dede oec Ysabele. Dus saten si met groten spele Een lanc stic onder hem tween. Ic weet wel, darne was harre gheen 9655 Sine hadden elc andren dare Mer jonsten ghetoget hopenbare Dan si daden, maer si up hilden Hem, om datsi niet en wilden Dat die vos saghe hare jolijt. 9660 Ende alsi also enen langhen tijt Hadden gheseten up die fonteine Begonste mijn her Waleweine Vaken utermaten sere. Hi sprac: ‘Joncfrouwe, bi onsen here [289] 9665 In mach niet letten, ic en moet Slapen stappans metter spoet.’ Soe seide: Here, doet dat ghi wilt.’ Hi leide sijn hoeft up sinen scilt: Hine wilde niet slapen in haren scoet 9670 Om dat hem harre pine verdroot. Hem vakede so sere, dat hi thant Slapende wart, die stoute wigant Utermaten vaste. Ende die joncfrouwe Diene sere minde ende was ghetrouwe 9675 Ne conste hare onthouden niet Soene custe den ridder, nodan dat siet Die vos al toe ter selver wile. Men soude ene grote halve mile Hebben gegaen, dat wetic wel, 9680 Eer soe noit begaf hare spel Jegen den riddre te drivene daer: Die minne gaf hare ghenen vaer. An oeghen, an mont ende an kinne Custe soene: het riet hare die minne. 9685 Groot jolijt hadde soe in dien. Ende als soe up soude sien Hevet soe van verren vernomen Enen groten swarten ruddere comen Up een hoghe ors, swart als een raven. 9690 Niet ne dede hijt telden no draven Maer hi quam drivende als een tempeest Recht gelijc dien quade gheest Hadde ghejaget, ghereckets hals. Die riddre maecte vele ghescals 9695 Daer hi met sporen slaende quam. Teerst datten die joncfrouwe vernam Verloes soe nalics hare memorie: Soene hadde gene macht, seit dystorie Dat soe spreken mochte een wort: 9700 Soe sere was soe doe verdort [290] an groten vare ende verheent. Die swerte ridder el niet en meent Dan die joncfrouwe woch te voerne Die niet macht en heeft ‘let te roerne. 9705 Die swarte riddre spaert twint: Hi comt sporslagende als ‘wint. Slichts so rijthi ter joncfrouwen Die was bevaen in groten rouwen. Een lettel buckedi nederwaert 9710 Ende ghegreepse metter vaert Ende swancse up sijn pard voren Ende slouch weder wech metten sporen. Alse dit die vos hevet versien Hi jancte ende duulde sere mettien. 9715 Der Waleweins hoeft ghinc hi stoten Dapperlike met sinen poten So dat Walewein ontsciet te hant Ende seide: ‘Hevestu den viant In, dattu nu dus ghebaers? 9720 Twi drivestu dus vele mesbars? Bestu verwoet? ic wane jaestu.’; Die vos sprac: ic wane, ghi nu Selve eer verwoeden sult: Mijn joncfrouwe es bi uwer scult 9725 Verloren: het voerse met ghenent Een swart ridder als atrement Up een swart ors als een pec. Hi hevet in der hellen strec Langhe ghesijn, dat wetic wel: 9730 Het es die duvel ende niemen el! Ay lace, wat sal hier ghescien!’; Der Walewein, hi wert mettien Verwoet ende uten sinne wel naer. Vreselike spranc hi up al daer! 9735 Den helm sette hi up sijn hovet Ende nam die glavie, dies gelovet [291] Ende spranc up ors ghenendelike: Die vos liep voren dapperlike Gelijc enen hase die[men] jaget; 9740 Walewein volghede al onversaget. Al hadt ghewesen Barlabaen Hine hads achter niet ghegaen Hine hadde ghevolgt toter helle Haddi ghemogen, also ic telle. 9745 Emmer toe liep die vos voren Ende Walewein volghede metten sporen So langhe, dat si den ridder saghen Die hem lettel wilde wan haghen Om Waleweine dat hine comen hort. 9750 Ommer rijt hi sinen wech vort Te vaster no te sochter oec: Om Waleweine ghevet hi niet een loec. Oec en wildi hem niet dangieren Hem te keerne jegen den fieren. 9755 Der Walewein reet hem so naer Dat hine metter glavie daer Hadde ghesteken, haddi ghewilt; Maer om dat hi die joncfrouwe hilt - Der joncfrouwen duchte die here 9760 Dat hise quetsen mochte sere - Bedi vermeet hi siere steke Ende hi sprac ten ridder bitterleke: ‘Nu toe, nu toe, ghi hebt volgaen! Die joncfrouwe gheeft mi saen! 9765 Ghi hebse te langhe ghevoert. Mine herssenen sijn up jou verwoet. Bi ridderscape! hier sal die een Emmer sterven van ons tween!’; Die swerte sette neder haestelike 9770 Die joncvrouwe, sekerlike; Ende seide tote hare: ‘Wel scone joncfrouwe, ic beghare [292] Jou riddere te sine, scone joncfrouwe. Ende market in ghere ontrouwe 9775 Noch in ghere dorperheit; Want alsic ju onder den oliviere So scone sach sitten, goedertiere Doe wardic metten minnen viere Al stappans so sere onsteken 9780 Dat mi therte dochte breken Ende verbarnen. Doe voeric saen Om u tontscakene. Hebbic mesdaen An ju, selven willic betren al. Hebt mijns ghenaden, joncfrouwe, ic sal 9785 Hier josteren dur uwen wille.’; Der Walewein ne sweech niet stille; Hi seide: ‘Hets om niet, ju vrien! Ic sal ju noch heden pape wyen Ende sceren crune met minen swarde.’ 9790 Elc trac doe achterwaert up die warde Metten orsse starc ende groot. Elc hadden glavie daer ter noot Met scarpen, tangheren yseren voren. Elc keerde weder ende slouch met sporen 9795 Ten andren waert ghenendelike Voerende harde ridderlike Die grote glavien ende die felle. Recht voer die swerte of hi uter helle Hadde gecomen, dakerende daer: 9800 Goet riddre was hi, over waer! Ende Walewein reet hem in den scoet. Fel was die steke ende swaer die stoet. Si sockierden metten orssen So dat si met groter porssen 9805 Die starcke scilde frotsieren daden. Ten nese, ten monde, moeste waden Dat bloet ute al even sere. Si worden so sere uten kere [293] Alsi met groter dracht te samen 9810 Bede [met] scilden ende met lichamen Te gader [liepen] dat si onwaerde Beide vielen up die aerde. Sine mochten horen no spreken niet: Sine wisten wat hem was ghesciet. 9815 Si lagen een lanc stic sonder spreken. Maer die vos hi ghinc hem wreken Up den swarten ridder met sinen tanden. Onvriendelike begonstine vanden Ende scuerde hem meneghe maelie ter vaert. 9820 Doe quam des swarten ridders paert Ende slouch na den vos: haddine geraect Te pointe, hi haddene sere mesmaect; Doch deettene vlieghen in dat gras Drie scarden varre, so dat hi was 9825 Al in onmacht ende verdovet. Sere bloede hi omtrent hovet. Een let ne mochti niet verroeren. Nu willic ju segghen hoe dat voeren Die twe riddren van groter werden. 9830 Si laghen een lanc stic up der erden Dat si niene roerden een let. Ysabele soe waent vele bet Dat hi doot es dan hi levet Hare soete amijs, daer soe omme hevet 9835 Groten rouwe ende handgheslach. Soe liep tote hem daer hi lach Ende ontletste den helm saen Ende heeftene hem vanden hovede ghedaen Om dat soe hem den wint an wilde 9840 Wayen. Het sal den ridder milde Mee comen te quade dan te gode. Die swarte ridder, die felle, die vroede Van orloghen, seghet die hystorie Haddi ghesijn in sine memorie [294] 9845 Dat wetic wel, hine hadde den deghen Waleweine altoes niet ghesleghen; Maer vander steke die hem die here Walewein gaf, was hi so sere Verdoeft, dat hem zins ghebrac: 9850 Een word hi nochtoe niene sprac; Maer hi scoet up met stouten zinne Verwoet als ene liebaerdinne Daer men hare jonc wille roven. Tswaert trac hi: ghine sout gheloven 9855 Hoe scone het was ende hoe breet! Up Waleweine liep hi ghereet Dat hi ghedaen hadde om gheen ghelt Haddi ghehadt siere zinne ghewelt; No om pine, no om arbeit 9860 Ne haddi ghedaen die dorperheit. Tswert verdrouch die rudder hier Ende sal slaen den riddere fier Daer hi al bloets hovets lach In der joncfrouwen scoet. O wach 9865 Wat haddi bina daer ghedaen! God ne wils niet ghedogen! So saen Walewein quam them selven sciere Ende sach den ridder onghehiere Up hem comen lopende sere 9870 Hi warp den scilt der jeghen ter were Ende ontfinc den groten slach Up den scilt. Sijn domesdach Hadder emmer an ghegaen Ende haddi niet also ghedan! 9875 So goet was dat swaerd van stale Dat hi durslouch altemale Den vasten scilt, dies ghelovet Ende slouch Waleweine in sijn hovet Ene grote wonde ende oec diepe. 9880 ԅn ware niet goet dat ic sliepe [295] Met dusdanen slaghe ‘ՠsprac Walewein. ‘Ondadich man, vul quaet vilein Hebdi dese bastaerdie ghedaen Bi Gode, ghi sterfter omme saen! 9885 Dese scalcheide sal ju scinen!’; Den helm brochti met groter pinen Up sijn hoeft in dien onvrede Dat wonder was, hoe hijt ghedede. Nu hadde Walewein bi siere manwaerhede 9890 Ende bi ridderscape mede Ghesworen, dat hi bi ghenen dinghen Soude trecken tswaert met ᩪᠲinghen Up kerstinen man, dur ghene noot. Nu hevet hijs rouwe groot 9895 Want hi hads nu wel te doene. Een ander trac die here coene Dat hem te Ravenstene was Ghegheven te voren, alsic las: Men wiste nieuwer gheen so fel. |
9600 Te hof voeren, heb ik het geluk. Maar het goed zwaard met de twee ringen Moet ik daar laten: met geen dingen Nee zal ik het krijgen mogen. Met het schaakspel zal ik verheugen 9605 Menige man in koningshof. Ik deed er een sterke belofte Dat ik het voor de koning halen zou. Nu is het zo gekomen, zoals God het wilde Dat ik denk het wel te krijgen. 9610 Ik bezorg me nergens anders om Dan hoe we daar zullen komen.’ Dus reden ze na deze zaken Een ver stuk, zoals ik versta. De vos volgde altijd na. 9615 De zon scheen uitermate heet Zodat ze doorweekt van zweet Waren. Het was er woest ook mede Zodat ze nergens tot geen plaats Te enige bomen mochten komen; 9620 En gingen, zoals ik heb vernomen Alzo vermoeid tot over noen. Daar het zeer mooi was en groen Kwamen ze tot een liefelijke plaats Daar een bron ontsprong mede 9625 Fris en helder, koud als ijs. Hij dacht ze waren in het paradijs Toen ze daar gereden kwamen: Boven de bron ze vernamen [288] Een olijfboom, lieflijk en groen 9630 Jeugdig naar het seizoen. Daar steeg af in die groene vlakte Die dappere heer Walewein En hielp die jonkvrouw van het paard. Hij liet het ros op de weide 9635 Gaan grazen en zijn Gringolet. Het was er zo mooi, het was in zijn voordeel. Die vos ging terzelfder tijd In het gras liggen daarnaast. Nu is daar Walewein die edele 9640 Gezeten bij zijn geliefde Bij de bron voorzichtig Die de olijfboom met zijn bladen Had bedekt heerlijk. Ze zaten liefdevol 9645 Beide tezamen, doe ik u verstaan. De helm had hij afgedaan En hij schepte, die dappere ridder Van de bron met de hand En dronk er van, die mooi was 9650 Fris en koel, zij het zeker dat. Datzelfde deed ook Ysabele. Dus zaten ze met groot genoegen Een lang stuk onder hen twee. Ik weet wel, daar nee was van hen geen 9655 Ze hadden elkaar daar Meer genegenheid getoond openbaar Dan ze deden, maar ze hielden op Hen omdat ze niet wilden Dat de vos zag hun vreugde. 9660 En toen ze alzo een lange tijd Hadden gezeten bij die bron Begon mijnheer Walewein Uitermate zeer te slapen. Hij sprak: ‘Jonkvrouw, bij onze heer [289] 9665 Ik kan het niet beletten, ik moet Slapen gelijk met een spoed.’ Ze zei: ‘Heer, doe wat ge wil. Hij legde zijn hoofd op zijn schild: Hij wilde niet slapen in haar schoot 9670 Omdat hem haar pijn verdroot. Hij had zo’ n slaap, zodat hij gelijk Slapend werd, die dappere held Uitermate vaste en die jonkvrouw Die hem zeer beminde en was getrouw 9675 Nee ze kon het niet nalaten Ze kuste de ridder, hoewel dat ziet De vos al toe terzelfder tijd. Men zou een grote halve mijl Hebben gegaan, dat weet ik wel, 9680 Eer ze ooit ophield haar spel Tegen de ridder te drijven daar: De liefde maakte haar onbezorgd. Aan ogen, aan mond en aan kin Kuste ze hem: het raadde haar aan de liefde. 9685 Grote vreugde had ze in die. En toen ze op wilde kijken Heeft ze van verre vernomen Een grote zwarte ridder komen Op een hoog paard, zwart als een raaf. 9690 Niet nee deed hij het telganger nog draven Maar hij kwam aan als een storm Recht gelijk die kwade geest Had gejaagd, met gerekte hals. Die ridder maakte veel lawaai 9695 Daar hij met sporen slaande kwam. Ten eerste dat hem die jonkvrouw vernam Verloor ze bijna haar denkvermogen: Ze had geen macht, zegt de historie Dat ze spreken mocht een woord: 9700 Zo zeer was ze toen van de wijs gebracht [290] Van groot gevaar en door huivering bevangen. De zwarte ridder die anders niet denkt Dan die jonkvrouw weg te voeren Die niet de macht heeft een lid te roeren 9705 De zwarte ridder talmt niet: Hij komt spoorslags als een wind. Rechtstreeks zo gaat hij naar de jonkvrouw Die was bevangen in grote rouw. Een bukte wat naar beneden 9710 En greep haar met een vaart En slingerde op zijn paard voor En sloeg weer weg met de sporen. Toen dit die vos zag Hij jankte en huilde meteen zeer. 9715 Daar Walewein’s hoofd ging hij stoten Snel met zijn poten Zodat Walewein gelijk wakker werd En zei: ‘Heeft u de duivel In, dat u nu zo te keer gaat? 9720 Waarom gaat u zo hevig te keer? Bent u waanzinnig? Ik denk ja u bent.’ De vos sprak: ‘Ik denk, gij nu Zelf eerder waanzinnig worden zal Mijn jonkvrouw is door uw schuld 9725 Verloren: het ontvoer haar met geweld Een zwarte ridder als inkt Op een zwart paard als pek. Hij heeft in de hel strik Lang geweest, dat weet ik wel: 9730 Het is de duivel en niemand anders! Helaas, wat zal hier geschieden!’ Daar Walewein, hij werd meteen Waanzinnig en buiten zichzelf bijna. Om bang van te worden sprong hij op al daar! 9735 De helm zette hij op zijn hoofd En nam die speer, dus geloof het [291] En sprong op een paard onverschrokken: De vos liep snel naar voren Gelijk een haas die men jaagt; 9740 Achter Walewein volgde al onversaagd. Al had het geweest de duivel Hij had het achtervolgen niet opgegeven Hij had hem gevolgd tot de hel Had hij gemogen, alzo ik vertel. 9745 Altijd toen liep die vos voorop En Walewein volgde met de sporen Zo lang, dat ze de ridder zagen Die hem weinig wilde wanhopen Om Walewein dat hij hem niet komen hoort. 9750 Immer reed hij zijn weg voort Niet vlugger en niet langzamer ook: Om Walewein geeft hij geen zier. Ook wilde hij zich niet verwaardigen Zich te keren tegen de fiere. 9755 Daar Walewein reed hem zo dichtbij Dat hij hem met de speer daar Had gestoken, had hij gewild; Maar omdat hij de jonkvrouw hield - De jonkvrouw vreesde die heer 9760 Dat hij haar mocht zeer kwetsen- Daarom vermeed hij zijn steken En hij sprak bitter tegen de ridder: ‘Nu toe, nu toe, je bent aan het eind van je leven! Die jonkvrouw geef me gelijk! 9765 Ge hebt haar te lang gevoerd. Mijn hersens zijn op u razend. Bij ridderschap! hier zal die ene Altijd sterven van ons twee!’ De zwarte zette haastig neer 9770 De jonkvrouw, zeker; En zei tot haar: ‘Wel mooie jonkvrouw, ik begeer [292] Uw ridder te zijn, mooie jonkvrouw. En beschouw het niets als valsheid 9775 Nog in geen gemeenheid; Want zoals ik u onder de olijfboom Zo mooi zag zitten, goedertieren Toen werd ik met het liefdes vuur Al gelijk zo zeer ontstoken 9780 Dat me het hart dacht te breken En verbranden. Toen ging ik gelijk Om u te schaken. Heb ik misdaan Aan u, zelf wil ik alles verbeteren. Heb voor mij genade, jonkvrouw, ik zal 9785 Hier steekspel houden vanwege uw wil.’ Daar Walewein nee zweeg niet stil; Hij zei:’Het is om niet, uw liefde! Ik zal u nog heden tot priester wijden En scheer de kruin met mijn zwaard.’ 9790 Elk trok toen achteruit op de weide Met de paarden sterk en groot. Elk had een speer daar ter nood Met scherpe, dunne ijzers voor. Elk keerde weer en sloeg met sporen 9795 Ten andere waart onverschrokken Voerende zeer ridderlijk De grote speer en die felle. Recht voer die zwarte of hij uit de hel Was gekomen, doemde op daar: 9800 Goede ridder was hij, voor waar! En Walewein reed hem in de schoot. Fel was die steek en zwaar die stoot. Ze botsten op elkaar met de paarden Zodat ze met groot geweld 9805 De sterke schilden verbrijzelen deden. Ten neus, ten mond, moest vloeien Dat bloed er uit al even erg. Ze worden zo zeer dol [293] Toen zij met groot geweld tezamen 9810 Beide met schilden en met lichamen Tezamen liepen dat ze onwaardig Beide vielen op de aarde. Ze mochten horen nog spreken niet: Ze wisten niet wat hen was geschied. 9815 Ze lagen een lange tijd zonder spreken. Maar die vos hij ging hem wreken Op de zwarte ridder met zijn tanden. Onvriendelijk begon hij aan te vallen En scheurde hem menige maliën haastig. 9820 Toen kwam de zwarten ridders paard En sloeg naar de vos: had hij hem geraakt Op de juiste plaats, hij had hem zeer mismaakt; Toch liet hij hem vliegen in dat gras Drie schreden ver, zodat hij was 9825 Geheel in onmacht en verdoofd. Zeer bloedde hij omtrent het hoofd. Een lid nee kon hij niet verroeren. Nu wil ik u zeggen hoe dat het verging Die twee ridders van grote waarde. 9830 Ze lagen een lange tijd op de aarde Dat ze geen lid verroerden. Ysabele ze waant veel te beter Dat hij dood is dan dat hij leeft Haar lieve geliefde, daar ze om geeft 9835 Grote rouw en handgeklap. Ze liep naar hem daar hij lag En maakte gelijk de helm los En heeft hem van het hoofd gedaan Omdat ze hem de wind aan wilde 9840 Waaien. Het zal de milde ridder Meer komen te kwade dan te goede. De zwarte ridder, die felle, die verstand had Van oorlogen, zegt de historie Had hij bij zijn verstand geweest [294] 9845 Dat weet ik wel, hij had de held Walewein altijd niet geslagen; Maar van de steken die hem die heer Walewein gaf, was hij zo zeer Verdoofd, zodat hij buiten bewustzijn raakte: 9850 Een woord kon hij niet uit brengen; Maar hij stond op onverschrokken Verwoed als een leeuwin Daar men haar jong wil roven. Het zwaard trok hij: ge zou het niet geloven 9855 Hoe mooi het was en hoe breed! Op Walewein liep hij direct Dat hij gedaan had om geen geld Had hij gehad zijn bewustzijn; Nog om pijn, nog om arbeid 9860 Nee had hij gedaan die gemeenheid. Het zwaard tilde de ridder hier op En zal slaan de fiere ridder Daar hij geheel blootshoofds lag In de jonkvrouwen schoot. O wee 9865 Wat had hij bijna daar gedaan! God nee wil het niet gedogen ! Zo gelijk Walewein kwam snel tot zichzelf En zag de verschrikkelijke ridder Zeer op hem komen lopen 9870 Hij wierp het schild er tegen te verweer En ontving de grote slag Op het schild. Zijn oordeelsdag Was er immer aan gegaan Had hij niet alzo gedaan! 9875 Zo goed was dat zwaard van staal Dat het doorsloeg helemaal Het vaste schild, dus geloof het En sloeg Walewein in zijn hoofd Een grote wond en ook diep. 9880 Ԉet was niet goed dat ik sliep [295] Met dusdanige slagen’ sprak Walewein. Gewetenloze man, vuile kwade schurk Heb je deze schandelijke daad gedaan Bij God, ge sterft er om gelijk! 9885 Deze schalksheid zal u opbreken!’ De helm bracht hij met grote pijnen Op zijn hoofd bij die twist Dat wonder was, hoe hij het klaarspeelde. Nu had Walewein bij zijn mannelijkheid 9890 En bij ridderschap mede Gezworen, dat hij bij geen dingen Zou trekken het zwaard met de twee ringen Op een christelijke mens, door geen nood. Nu heeft hij de rouw groot 9895 Want hij had het nu wel nodig. Een ander trok die koene heer Dat hem te Ravenstene was Gegeven tevoren, zoals ik las: Men wist er nergens geen zo fel. |
|
9900 Dat trac hi uut, die ridder snel. Den swarten ghinchi asselgieren Bitterlike in sulker manieren Oft hine in die aerde soude maetsen. Die swarte achtets niet ᩪᠴaetsen: 9905 Hi galt hem weder sijn verheffen; Sine slaghe doet hi hem beseffen: Up den helm slouch hi Waleweine So dat die precieuse stene Neder moesten vallen in dat gras. 9910 Het ne twivele niemen das Dat Waleweine sine oeren songhen. Up den swarten es hi ghedronghen Ende liep up hem metten swarde Ende haddene na ghevelt ter aerde; 9915 Doch ne leet hijs niet so lichte Hine hadde ene wonde int ghevicht [296] Die sere bloede sonder miden; Ende dat gras in corten tiden Wart ghevaerwet na den greine. 9920 Doe liep up den here Waleweine Die swarte ende ghinckene vanden: Hi begreep tswaert met beden handen Ende warp den scilt achterw(aert). Waleweine hi lettel spaert 9925 Maer eenparlike sonder faelgen Slouch hi up Waleweine: ᶼsup>cᠭaelien Dede hi vlieghen in dat parc! Al was der Walewein vlugghe ende starc Hine conste te ghere were comen. 9930 Die swarte ghinc altoes up hem dromen Stekende ende slaende met ghenent Ghelijc den drake diet al verslent. Die vraye historie vertelt ons hier Dat hi den stouten rudder fier 9935 Waleweine, wonde te ᩩijᠳteden Dat hem t[bloet] liep uut ten leden So bedichte, dat hem die here Daer of vervaerde harde sere. Hi seide: ‘Maria, mijns vermaent! 9940 Want in hadde niet ghewaent Dat yemen in al erderike Ridder ne vonde des gelike. Noit en vandic man van sulker cracht. Hi sal mi cort slaen in onmacht 9945 Ghedueret langhe desen tempest.’ Sere verstormde hem die gheest! ԍi es te moede oft hi ware Uten zinne: sine ghebare Ghevet oec wel. Ic sie mi bloeden 9950 So sere nu, ic moet mi hoeden Ende ne ghene were bestaen Vorne die moetheit hevet bevaen [297] Dat hem adem ghebrect ende dan Maghic vellen desen stouten man.’ 9955 Dus peinsde Walewein alse die vroede. Ende die swaerte met tornen moede Die slouch emmer slach in slach Up Waleweine dien hi vor hem sach. Wonder waest dat die rudder goet 9960 Walewein, die coene, so ontstoet! Als hi den swarten in den stride Amachtich sach, was hi blide. Den scilt hilt hi bi den riemen Ende liep up den swarten sniemen 9965 Ende seide: ‘al was groot ju loep Nu moeti ontfangen den coep!’; Want Walewein gherochten so wel Dat hi eerst metten hovede vel So onsochte in den nijtspele 9970 Dat hem wel na die erssine inde kele Gevallen waren: hi lach langhe In onmacht, in swaren bedwanghe! Nu es van den riddere swert Walewein los, die hem so hert 9975 Ende so wreet was in die battaelge Ende hem so meneghe vaste maelge Hadde of ghesleghen metten swerde. Ysabele die gheberde Blidelike ende seide: ‘Here 9980 Ghine hebt wat letten mere: Trect of den helm den tyrant Slaet hem thoeft of tehant! En es ghene onnere, God weet. Oec so dadijs juwen heet 9985 Ende swoert dat ghine sout ontliven Mochtine verwinnen.’ dit sal bliven’; Sprac Walewein toter joncfrouwe ‘Het ware scade ende ontrouwe [298] Soudic dus stoute ridder doden 9990 Aldus. In laets mi niet verbloden Ic sal hem helpen dat hi becomt; Ende wien dat scaedt ofte vroemt Ic sal hem strijt leveren dan.’ Mettien scoet hi den riddere an 9995 Ende trac hem of, alsic lye Bede den helm ende die cufie Ende maecte hem dansichte bloet mettien. Ende als hine hevet besien In ansichte, harde groot mesbaer 10000 Begonste Walewein driven daer; Sijn swerd stac hi in den scoe: Den duvel selve bevalhijt doe! Hi waende sijns zins werden onvroeder: Hi sach dat was Lanceloets broeder 10005 Estor, diene hadde so waert. Menichwaerf vloucte hi sijn swert Daer hi mede wonde den ridder vri. Hi sprac: ԁy Lanceloet, nu suldi Evelmoet up mi draghen groot!’ 10010 Walewein hadde selve te sulker noot Werc ende salve; niemen tien stonden Ne verstont hem bet an wonden: Dicken haddijs selve te doene. Hi ontwapende den ridder coene 10015 Estore ende ghinc hem verbinden Die wonden, die hi conste vinden An hem, die fel waren ende onsiene: Van dien vant hiere viertiene. Hi bantse sochte ende wel. 10020 Niet verporde hem die ridder snel Estor, die over stoute, nochtoe. Walewein trac een vingerlin doe Ende seindene metten dieren stene Alle die wonden groot ende clene [299] 10025So dat die rudder begonde nopen. Ende Walewein wart sere in hopen Dat hi te live bliven soude. Als hine sach roeren also houde Sette hi sinen helm up sijn hovet: 10030 Hine wilde niet - dies ghelovet - Dusent marc hebben van goude Ende datten Estor bekennen soude; Bedi decte hi sijn ansichte. Ende die riddere, die niet lichte 10035 Sieker mochte wesen doe Sprac den her Waleweine aldus toe: ‘Sekerlike, ic marcke hier an Dat ic ane enen edelen man Ben gheraect: in gheen lant 10040 Vandic noit so hoveschen viant. Ghi hebt den gonen goet ghedaen Die ju met crachte wilde verslaen.’ Dit sprac Estor - sijt seker das - Als hi them selven comen was. 10045 Walewein, die riddere goet van prise Ne wilde daer in ghere wise Estore antworden, want hi niene woude Dat hine daer bi niet kennen soude. Der Walewein hi sach harentare 10050 Ende wart van enen riddre gheware Die up een tellende pard quam Onghewapent, alsict vernam. Hi hadde an enen scaerlaken roc Enen mantel daer boven, ende enen stoc 10055 Haddi in die hant dor hovaerde. Singende quam hi up die waerde. Twe scone knapen volgeden hem naer. Waleweine so versach hi daer Sittende biden ridder upt velt. 10060 Hi reet daerwart sinen telt [300] Alsdie wel vermoede die sake Dat Walewein was tonghemake. Dese was hovesch ende goedertiere: Tote Waleweine so quam hi sciere; 10065 Ende als hi quam in dat groene Daer Walewein sat die ridder coene Bi den ghewonden die dat gras Root hadde gemaect, hem wonderde das: Hi mochte an hen beden scouwen 10070 Die scilde dor steken ende dor houwen Die vaste halsberghe onmaelgiert Die helme ghecroect, gefaelgiert Cnielingen ende c(ousen al een)bloet. Ende Waleweine, den ridder (goet) 10075 Sach hi bedichte ten maelgen daer Tbloet ute dringhen root ende claer. Van den scoudren toter hant Was hi al bebloet, die wigant. Dies ontfarmede so den here 10080 Dat hi begonste wenen sere. Hi groetene ende seide: ԇod weet Mi es uter maten leet Jou vernoy, dat doe ic ju cont. Ghi hebt manlic andren gewont. 10085 Die riddere die daer leget vor ju Hine mach niet langere leven nu Also mi dinct, te deser uren; Bedi so meneghe diepe scuren Ende steken sie ic in sijn harnasch: 10090 Hi moet van herten wesen rasch Ende sonderlinghe goet, sal hi genesen’; Walewein antworde na desen No hine dede jeghen den goeden man Sinen helm niet of dan 10095 Om dat hi duchte, die ridder vri Datten Estor kennen mochte bi di; [301] Maer also ons dystorie telt Ghinc hi ten ridder al daer hi helt Ende ledene bet of ende seide: 10100 'Vor alre ridders edelheide Here, so soudic ju bidden gheerne Ene bede, stonts ju niet tonberne. Dese ridder, die hier leget ghewont Ende ic hebben langhen stont 10105 Alhier (menege) felle bataelge gedreven. Bi groten rampe es mi dit sneven Toe comen; hadde elc ander te voren Ghekent, wi hadden strijts onboren. .................... 10110 Staet desen ghewonden ridder in staden! Vander doot heeft [hi] aerch twint Heeft hi yemen die sijns onderwint; Ic hebben vermaect ende verbonden. Here, en belget niet te desen stonden 10115 Dat ic minen helm niet of en steke: In laet nieuwer omme, sekerleke Sonder om dat mi die ridder lichte Kennen mochte in mijn ansichte.’; Die ridder sprac, als hijt vernam: 10120 'Du es wel ghesciet, dat ic hier quam. Gonder neder in gone valeie Staet in ene soete contreie Een casteel, die te prisene es sere Ende daer of so benic here: 10125 Den ridder salic voeren daer. En hebt om hem ghenen vaer: Ic ne late hem niet ghebreken Al soudire bliven Ḹᠷeken. Ende dit willic,’ sprac die baroen 10130 ԏm alre ridders ere doen.’; Walewein dancte hem daer of sere Ende nam orlof an den here. [302] Hi bescreet sijn ors met groten rouwe Ende sette vor hem die joncfrouwe 10135 Ende reet sinen wech vorwaert Ten groenen oliviere waert Om te haelne der joncfrouwen rosside. De vos liep achter, serich ende blide: Blide om dat Walewein was van danen 10140 Ende banderside liepen hem die tranen Over die ghernen neder wart Om dat hi so sere was vervaert Dat Walewein niet en soude ghenesen; Niet droever sone mochti wesen. 10145 Ysabele die scone joncvrouwe Die dreef ongematen rouwe Om Waleweine ter selver stont Dat sone sach so sere ghewont: So mesbarde ende weende altenen. 10150 ‘Joncfrouwe, ghine moet ju niet verhenen,’ Sprac Walewein ԩc doe ju verstaen Dat ic mi sal ghenesen saen.’; Doe quamen si in corten stonden Onder den boem daer si vonden 10155 Staende der joncfrouwen paert. Soe beete neder metter vaert. Walewein ontwapende hem metter spoet Die van wonden was sere vroet. Der joncfrouwen dede die edel man 10160 Sine wonden verbinden dan Ende wijsde hare selve daer toe. Alse dit ghedaen was, wart hi daer doe Up, ende sat upt ors thant Ende halp der joncfrouwe achemant 10165 Up dat part dat sochte ghinc. Ende sine daden ander dinc Dan si weeder reden ghereet Want Waleweine ware harde leet [303] Dat men wiste wie hi ware. 10170 Die vos volgede emmer nare. Si reden toten avonde toe. Alst avont was, si quamen doe Tenen castel baghel ende groot. Walewein sprac: ‘wel ware ons noot 10175 Dat wi hier herbergen tamere.’; Die joncfrouwe seide: ‘Gare wi dan, here.’; Ende si hebben also ghedaen. Daer waren si harde wel ontfaen Als ghi wel sult horen cortelike. 10180 Maer ic moet ju eerst haestelike Van Estore een deel segghen. Die ridder dedene stappans leggen In ene litiere, als wijt horen Daer hi omme hadde ghesent voren. 10185 Goetlike voerde hi den ridder waert Te siere scoenre herberghe waert Daer hine wel dede achterwaren. Maer Estor die ghinc sere mesbaren Dat hi niet en kent den here 10190 Daer hi jeghen vacht so sere. Sere prijst hine ende seit al bloet Dat hi noit ne vant sijns ghenoet No man die sulke weere dede Ende die was van so hovescer sede 10195 Ende up sinen viant so goedertiere. Menichwarven swoer hi diere Up dat hijs wesen mochte vroet Wie dat ware die ridder goet Dat hijt hem liete costen een let. |
9900 Dat trok hij uit, die ridder snel. De zwarte ging hij aanvallen Bitter op zo’n manier Of hij hem in de aarde zou neerslaan. De zwarte achtte het niets: 9905 Hij vergold hem weer zijn verheffen; Zijn slagen laat hij hem voelen: Op de helm sloeg hij Walewein Zodat de kostbare stenen Neer moesten vallen in dat gras. 9910 Er nee twijfelde niemand dat Dat Walewein zijn oren zongen. Op de zwarte is hij gedrongen En liep op hem met het zwaard En had hem bijna geveld ter aarde; 9915 Toch nee doorstond hij het niet zo gemakkelijk Hij had een wonde in het gevecht [296] Die zeer bloedde zonder op te houden; En dat gras in korte tijden Werd geverfd naar scharlaken. 9920 Toen liep op de heer Walewein De zwarte ging hem aanvallen: Hij greep het zwaard met beide handen En wierp het schild achteruit. Walewein hij draalt weinig 9925 Maar eenparig zonder te falen Sloeg hij op Walewein: 500 maliën Liet hij vliegen in dat perk! Al was daar Walewein vlug en sterk Hij kon tot geen verweer komen. 9930 Die zwarte ging altijd op hem aandringen Stekende en slaande met geweld Gelijk de draak die alles verslindt. De ware historie vertelt ons hier Dat hij de dappere ridder fier 9935 Walewein, verwondde op vier plaatsen Dat hem het bloed liep uit de leden Zo onophoudelijk dat hem die heer Daarvan was hij zeer bang. Hij zei:’Maria, mij vermaan! 9940 Want ik had niet gedacht Dat iemand in geheel aardrijk Ridder nee vond dergelijke. Nooit vond ik een man van zulke kracht. Hij zal me binnenkort in onmacht slaan 9945 Duurt lang deze stormaanval.’ Zeer boos maakte hem de geest! ԍe is te moede of hij was Uitzinnig: zijn gedragingen Laten het ook zien. Ik zie me bloeden 9950 Zo zeer nu, ik moet me hoeden En nee geen verweer doen Voor hem de vermoeidheid heeft bevangen [297] Dat hem adem ontbreekt en dan Mag ik vellen deze dappere man.’ 9955 Dus peinsde Walewein als de verstandige. En het zwaard met vertoornd gemoed Die sloeg altijd slag op slag Op Walewein die hij voor hem zag. Wonder was het dat die goede ridder 9960 Walewein, die koene, hield stand! Toen hij de zwarte in de strijd Uitgeput zag was hij blijde. Het schild hield hij bij de riemen En liep ijlings op de zwarte 9965 En zei: ‘al was groot uw aanval Nu moet ge ontvangen de koop!’ Want Walewein raakte hem zo goed Zodat hij eerst met het hoofd viel Zo hard in het gevecht 9970 Dat hem bijna de hersens in de keel Gevallen waren: hij lag lang In onmacht, in zwaar bedwang! Nu is van de zwarte ridder Walewein verlost, die hem zo hard 9975 En zo wreed was in die strijd En hem zo menige vaste maliën Had afgeslagen met het zwaard. Ysabele die gebaarde Blijde en zei: ‘Heer 9980 Ge moet niet langer dralen: Trek hem de helm af de woesteling Sla hem het hoofd af gelijk! Het is geen schandelijke daad, God weet. Ook zo deed u een eed 9985 En zwoer dat ge hem zou doden Mocht ge hem overwinnen.’ dit zal achterwege blijven’ Sprak Walewein tot de jonkvrouw ‘Het was schade en ontrouw [298] Zou ik aldus dappere ridder doden 9990 Aldus. Ik laat me geen angst aanjagen Ik zal hem helpen dat hij bijkomt; En wie dat schaadt of tot voordeel brengt Ik zal hem strijd leveren dan.’ Meteen ging hij snel op de ridder af 9995 En trok hem af, zoals ik beken Beide de helm en het ijzeren kapje En maakten hem het aanzicht bloot meteen. En toen hij hem heeft gezien In aanzicht, zeer groot misbaar 10000 Begon Walewein te drijven daar; Zijn zwaard stak hij in de schede: De duivel zelf beval hij het toen! Hij waande dat zijn geest uitzinnig werd: Hij zag dat het was Lancelot’s broeder 10005 Estor, die had hij zo lief. Menigmaal vervloekte hij zijn zwaard Daar hij mede verwonde de edele ridder. Hij sprak: ԁy Lancelot, nu zal ge Zeer boos op mij zijn!’ 10010 Walewein had zelf tot die nood Doeken en zalf; niemand te die stonden Nee verstond hem beter van wonden: Vaak had hij het zelf nodig. Hij ontwapende de koene ridder 10015 Estor en ging hem verbinden De wonden, die hij kon vinden Aan hem, die fel waren en gevaarlijk: Van die vond hij er veertien. Hij bond het voorzichtig en goed. 10020 Niet bewoog zich die ridder snel Estor, die zeer dappere, nochtans. Walewein trok een ring toen En zegende het met de dure stenen Al die wonden groot en klein [299] 10025 Zodat de ridder begon te bewegen. En Walewein begon zeer te hopen Dat hij levend blijven zou. Toen hij hem zag bewegen even snel Zette hij zijn helm op zijn hoofd: 10030 Hij wilde niet - dus geloof het - Duizend mark hebben van goud Dat Estor hem herkennen zou; Daarom bedekte hij zijn aanzicht. En die ridder, die niet licht 10035 Zieker mocht wezen toen Sprak de heer Walewein aldus toe: ‘Zeker, ik merk hieraan Dat ik aan een edele man Ben geraakt: in geen land 10040 Vond ik nooit zoՠn hoffelijke vijand. Ge hebt diegene goed gedaan Die u met kracht wilde verslaan.’ Dit sprak Estor – dat is zeker dat - Toen hij tot zichzelf gekomen was. 10045 Walewein, die voortreffelijke ridder Nee wilde daar op geen manier Estor antwoorden, want hij wilde niet Dat hij hem daarbij niet herkennen zou. Daar Walewein hij keek hier en daar 10050 En werd van een ridder gewaar Die op een telgang paard kwam Ongewapend, zoals ik het vernam. Hij had aan een scharlaken onderrok Een mantel daarboven, en een stok 10055 Had hij in de hand door hovaardigheid. Zingend kwam hij op de weide. Twee mooie knapen volgden hem na. Walewein zo zag hij daar Zittend bij de ridder op het veld. 10060 Hij reed kalm zijn gang [300] Als die wel vermoeide die zaak Dat Walewein was te ongemak. Deze was hoffelijk en goedertieren: Tot Walewein zo kwam hij snel; 10065 En toen hij kwam in dat groene Daar Walewein zat die ridder koen Bij de gewonde die dat gras Rood had gemaakt, hem verwonderde dat: Hij mocht aan hen beiden aanschouwen 10070 De schilden doorstoken en doorhouwen Dat vaste pantserhemd beroofd van malin De helmen gekreukt, gebroken Kniestukken en kousen alles bebloed. En Walewein, de ridder goed 10075 Zag hij onophoudelijk te malin daar Het bloed uitdruppelen rood en helder. Van de schouder tot de hand Was hij geheel bebloed, die held. Dat ontfermde zo de heer 10080 Dat hij begon te wenen zeer. Hij groette hem en zei: ԇod weet Mij is uitermate leed Uw verdriet, dat maak ik u bekend. Ge hebt elkaar gewond. 10085 Die ridder die daar ligt voor u Hij kan niet langer leven nu Alzo me lijkt, te deze uren; Daarom zo menige diepe scheuren En steken zie ik in zijn harnas: 10090 Hij moet van hart wezen krachtig En bijzonder goed, zal hij genezen.’ Walewein antwoordde na deze Nog hij deed tegen de goede man Zijn helm niet af dan 10095 Omdat hij vreesde, die edele ridder Dat hem Estor herkennen mocht daardoor; [301] Maar zoals ons de historie vertelt Ging hij ten ridder al daar hij hield En voerde hem wat terzijde en zei: 10100 'Voor aller ridders edelheid Heer, zo zou ik u graag bidden Een verzoek, als u er zich niet aan wil onttrekken Deze ridder, die hier gewond ligt En ik heb met hem lange tijd 10105 Alhier menige felle strijd gevochten. Bij grote ramp is me dit sneven Toe gekomen; had elk de ander tevoren Herkend, we zouden niet gevochten hebben. .................... 10110 Sta deze gewonde ridder bij! Van het doodsgevaar heeft hij ongemak niets Heeft hij iemand die zijn lot aantrekt; Ik heb hem verzorgd en verbonden. Heer wordt niet boos te deze stonden 10115 Dat ik mijn helm niet afdoe: In laat het nergens anders om, zeker Uitgezonderd dat me de ridder gemakkelijk Herkennen mocht mijn aanzicht’ De ridder sprak, toen hij het vernam: 10120 'U is goeds geschiedt dat ik hier kwam. Ginder neder in die vallei Staat in een lieflijke streek Een kasteel, die te zeer is te prijzen En daarvan zo ben ik heer: 10125 De ridder zal ik voeren daar. En hebt om hem geen gevaar: Ik nee laat hem aan niets ontbreken Al zou hij er blijven 20 weken. En dit wil ik,’ sprak die baron 10130 ԏm aller ridders eer doen.’ Walewein bedankte hem daarvan zeer En nam verlof aan de heer. [302] Hij steeg op zijn paard met grote rouw En zette voor hem die jonkvrouw 10135 En reed zijn weg voorwaarts Te groene olijfboom waart Om te halen de jonkvrouwen ros. De vos liep achter, droevig en blijde: Blijde omdat Walewein was vandaan 10140 En aan de andere kant liepen hem de tranen Over de baardharen naar beneden Omdat hij zo zeer bang was Dat Walewein niet zou ontkomen; Niet droeviger zo mocht hij wezen. 10145 Ysabele die mooie jonkvrouw Die dreef onmatige rouw Om Walewein terzelfder tijd Dat ze hem zag zo zeer gewond: Ze misbaarde en weende gelijk. 10150 ‘Jonkvrouw, ge moet u niet bang maken Sprak Walewein ԩk laat u weten Dat ik ontkom gelijk.’ Toen kwamen ze al gauw Onder de boom daar ze vonden 10155 Staande het jonkvrouwen paard. Ze steef af met een vaart. Walewein ontwapende hem met een spoed Die van wonden zeer bekend was. De jonkvrouw deed die edele man 10160 Zijn wonden verbinden dan En wees haar zelf daartoe. Toen dit gedaan was, stond hij daar toen Op, en zat op het paard gelijk En hielp de beminnelijke jonkvrouw 10165 Op dat paard dat zacht ging. En ze deden geen ander ding Dan ze weer reden gereed Want Walewein was het zeer leed [303] Dat men wist wie hij was. 10170 Die vos volgde altijd na. Ze reden tot de avond toe. Toen het avond was, ze kwamen toen Tot een prachtig kasteel en groot. Walewein sprak: ‘wel was het ons nodig 10175 Dat we hier herbergen vandaag.’ De jonkvrouw zei: ‘Gaan we dan, heer.’ En ze hebben alzo gedaan. Daar waren ze erg goed ontvangen Zoals ge wel gauw zal horen. 10180 Maar ik moet u eerst haastig Van Estor een deel zeggen. Die ridder liet hem gelijkliggen In een draagbaar, zoals wij het horen Daar hij om had gezonden tevoren. 10185 Vriendelijk voerde hij de ridder Naar zijn mooie herberg waart Daar hij zich goed liet verzorgen. Maar Estor die ging zeer misbaren Dat hij niet kent de heer 10190 Daar hij tegen vocht zo zeer. Zeer prijst hij hem en zegt openlijk Dat hij nooit nee vond zijn gelijke Nog man die zulk verweer deed En dat was van zo’n hoffelijke zede 10195 En op zijn vijand zo goedertieren. Menigmaal zwoer hij duur Indien dat hij verstandig mocht wezen Wie dat was die goede ridder Dat het hem een lid waard was |
|
10200 Ic wille ju hier of spoeden bet Ende van Estore corten die tale. Die goede man dede harde wale Sinen wille ende hi plach Sijns so wel: daer men toe sach [304] 10205 Ghenas hi van daghe te daghe. Nu swigic hier of ende ghewaghe Van Waleweine, daer ic af las Die ten castele ghevaren was Daer hi ghefesteert was sere. 10210 Het was recht, want daer was here Die selve knape, die selve serjant Dien hi int wilde foreest vant Jegen hem comende te ghemoete Upt maghere rosside dat sine voete 10215 Cume mochte verroeren iet. Den knape sach hi groot verdriet Driven ende sine hande wringhen. Die troestre was van allen dinghen Dat was Walewein die daer quam: 10220 Als hi so tonghemake vernam Den knape ende hi hem ghinc segghen Sinen ramp ende te voren legghen Hoe dat hi camp hadde ghenomen Ende hi te spade soude comen 10225 Bi der faute van sinen rosside Dat hem ghenomen was met stride; Ende hi sine arvachtichede Soude verliesen ende sijn lijf mede Ende hoe hi ne sochte ander dinc 10230 Dan te vaerne toten coninc Arture, den edelen prinche waert Dat hi hem gorden soude sijn swert Ende ridder maken: hi hopede dan Dat hi jeghen den wreden man 10235 Daer hi jeghen vechten woude Te betere zeghe hebben soude Ende te beter gheluc in den camp; Ende clagede dat hi hadde den ramp Dat hi ten hove niene mochte gheraken - 10240 Doe wildene Walewein blide maken [305] Ende leende hem sijn ors van prise Daer hi mede in alre wise Sinen wille mede vorderde, clene ende groot. Nu heeft die knape sinen noet 10245 Al verwonnen ende sinen armoede Ende es weder te sinen goede Ende es een ridder van groten doene. Nu hevet hi den ridder coene Waleweine te siere herbergen binnen. 10250 Sniemen so doet hi hem bekinnen Wat hi hem jan hertelike: Hi knielde vor hem haestelike Ende seide: ‘Lieve here, sijt willecome Te minen castele te juwer vromen! 10255 Mijn lijf, mijn goet, here, bi Gode Dat [staet] al tuwen ghebode: Bi ju benic mijns goets here Dat mi ghesciet ware nemmere Ne haddi allene gedaen.’ 10260 Walewein dede sinen werd up staen Ende seide: ‘god weet, mi es lief Dat ghi verwonnen hebt ju grief.’ Si spraken harde meneghe tale Dies avonds te gadre in die zale 10265 Tote dien dat men eten ghinc. Si hadden ghenouch van alre dinc Van dat men vant binden castele. Bi hem sat joncfrouwe Ysabele Daer men hovescelike voren sneet 10270 Die morssele - hoe dat ict weet! - Walewein no die joncfrouwe mede Ne quamen noch te ghere stede Daer men hem dede so grote feeste Want bede, minste ende meeste 10275 Dreven hem groot jolijt Dur hars heren wille tier tijt. [306] In can ju al niet doen verstaen. Als die taflen up waren ghedaen Hebben si saen ghedwegen hier. 10280 Doe quam vort die bottelgier Ende brochte cruut menegertiere Daer up den wijn van vele maniere Wit ende root, rasch ende plasant Moraet, claerheit, al dat men vant: 10285 Daer of en hadsi en ghene berste! Daer na ghinghen si ter herste Slapen alle, groot ende clene. In ene camere van marberstene Waren ᩪᠲikelike bedden ghemaect 10290 Scone ende diere wel gheraect Met coeverturen bleckende claer. Mijn her Walewein ghinc al daer Ende die joncfrouwe slapen binnen. Of si des nachts oec met minnen 10295 Yet vergaderden, dats mi oncont. Si hadden te voren langhe stont Vermoyt gheweest van vele ridene Achter lande: hem staet te verblidene Van der ruste ende van den paise 10300 Die men dede in den pala[i]se; Si haddens langhe gheweest verspaent. Oft si wel sliepen, niemen en waent. Heren, vrouwen ende knapen Ende die maysniede sijn gaen slapen. 10305 Si hadden alle, minste ende meeste Navens wel ghedronken ter feeste Ende sliepen sochte in alre maniere Tote dat so lude in den vergiere Die nachtegale sanc ende die calandre 10310 Ende die voghelkine menicherande Dat siere bi onsprongen saen. Die daer teerst was up ghestaen [307] Alse ons die jeest hopenbaert Dat was die ridder Waleweins waert. 10315 Tere veinstre ghinc hi staen, die coene Ende sach uutwart in dat groene. In allen siden, an allen weghen Sach hi pauwelioene ghesleghen Groene, blau, ghelu ende root; 10320 Daer up menich aren groot Van finen goude bleckende claer. Den ridder wart sijn herte swaer Als hi sach dat heere so stranc So groot, so breet ende so lanc. 10325 Dicken riep hi: ‘God, here, ghenaden! Wie heeft ons dus sere verladen? Hoe es dat grote heere up mi comen Onversien? Nu wert ghenomen Mine helpe God, lijf ende goet’ 10330 Hi ghinc danen metter spoet Tote minen her Waleweine ghinc hi thant Daer hine in die camere vant. Hi stont up ende ghinc ter vaert Tere veinstre, daer hi sach uutwaert 10335 Menich pauwelioen ghestelt: Al waest bedect dat groene velt! Waleweine wonderets harde sere Ende hi sprac aldus toten here: “Snellic doet enen bode varen 10340 Tote daer buten sonder sparen Ende doet ghevereschen wat si menen.’; Stappans coes men daer enen Serjant, die de boetscap dede. Enen snellen corsier gaf men hem mede 10345 Die hi soude riden, die serjant. Hi ruumde den casteel thant Ende reet buten alse die coene. Als hi quam onder die pauwelioene [308] Sach hiere een van dieren prise 10350 Het was ghescaect in menegere wise Van sindale, van siglatoene. Menich ridder stout ende coene Begonsten troppen omtrent den bode. Dicken seiden si: bi Gode 10355 Ware hi gheen bode, si soudene vangen Ende dien van binnen te lachtre hangen! Ic segghe ju no dan in waren saken Wat siere toe seiden ofte spraken Si behoetdene ende leedene sciere 10360 Tenen pauwelioene wel diere Daer sine voren beten daden Ende ledene in bi liever laden. Daer vant hi tenen scacspele Den here sittende ende ridders vele 10365 Bi hem, die waren van groten doene. Als die bode quam binden pauwelioene Cnielde hi ende groette den here; Hi seide: ‘Here, ju groeten sere Die van den castele ende vragen u dies 10370 Weder dat ghi om hare verlies So omme hare ere hier comen sijt. Wisten si, dat ghi begheret strijt Ende hadden si ju iet mesdaen Si wildent ju gherne betren saen. 10375 Gherne soude mijn here weten Twi dat hi nu es beseten: Hine kent hem jegen niemen mesdadich.’; ԍen sal no dan wel onghenadich Sijns wesen,’ sprac die hertoghe sciere. 10380 ‘Segt juwen here: in ghere maniere Ne mach hi metten live ontgaen Hine sende mi den ridder saen Dien hi met wel dullen rade Herberchde ghisternavont spade [309] 10385 Ende ene joncfrouwe behaghel mede. Nemmerme ghecriget hi vrede In salne eer vor sine veste hangen Oft hine sentene mi ghevangen Den hopenbaren mordenare 10390 Dien hi met hem houdet dare In sine herberghe, in sijn porprijs.’ Teerst dat die bode was wijs Van der boetscap, heeft hi ghenomen Orlof ende es weder comen 10395 Ende deedt aldus sinen here ghewach Dat dae die hertoghe vore lach Die hadden ghesworen sine doot Hi[ne] soude hem met haesten groot Den riddre die hier ghistren quam 10400 Therberghen. ‘Hi sal sijn gram Segdire jeghen, want openbare Wilhine proeven mordare. B[e]siet wat ghire mede hebt te doene.’ Doe sprac der Walewein, die coene 10405 Ende seide: ԉc weet die waerheit des Wel, wie dese hertoghe es: Dicken heeft hi mi toren ghedaen.’; Ende Walewein vertelde hem saen Hi verslouch den jongelinc 10410 Tshertogen sone ende [hoene] vinc Die hertoghe metter joncfrouwe Ende hoe [hi] quam uut sinen rouwe. Al gader so dede hijt hem horen Alsoer gescreven staet hier voren. 10415 Alse dit horde die castelein Sprac hi te minen here Walewein: ‘Ne temayert ju in ghere manire! Ic sal boden ute senden sciere Bede om vriende ende om maghen: 10420 Si sullen hier comen ende waghen [310] Hare lijf alle dor minen wille.’; Men sat daer niet langere stille: Daer waren boden ute ghesent Die sere liepen al omtrent 10425 Om succoers ende om onset. Dar ne was niet langere mede gelet: Eer drie weken mochten liden Quam ten castele in corten tiden Zulc succors dat si een deel 10430 Hem te min duchten in den casteel Dan si daden; maer nochtan Waren si vermenicht van menege man Ende mochten lettel sijn gehacht Jegen des hertogen cracht: 10435 Want si bedecten alle die pleine. Maer bi den troeste van Walewein[e] Sendemen boden haestelike dan Toten hertoghe, den edelen man Dat hi besaghe wat hi hadde te doene: 10440 Wildi hebben den ridder coene Hi moet anders beghinnen Metten swerde moetine winnen. Vorwart so ontseiden si mede Van buten ende van binnen [vrede] 10445 Ende sijn worden dootslegen viande. Elc sal poghen om anders scande Waer so si moghen andren beriden. Die van binnen in corten tiden Coren minen here Waleweine 10450 Tenen bescuddere alle ghemeine Die ordineerde ende scaerde. God, wat waren daer goeder swaerde Helme, glavien ende ponioene Ghelu, graeu, root ende groene! 10455 Starcke orsse ende groot Warre ᶡ dusent in hare coenroet! [311] Eer hem dese laten ontherven Sullen si menegen man doen sterven. Gheordineert als ene bruut 10460 Trocken die van binnen uut Ende hebben tander heere versien Ghewapent ende ghescaert mettien Standaerde onwonden van singlatoene An die glavien die pongioene 10465 Vedren van pauwen up die helmen. So sal sulc liggen in die dwelmen [So] sere duchtich es te stride. Ghirich sijn si an elke side Elc andren tontlivene upt velt: 10470 Si vergaderden up met ghewelt; Mettien glavien, in waren saken, Vreselijc si hem onderstaken. Dat ghecrac was harde groot. Menich man viel daer doet. 10475 Die hertoghe hadde an sine side ‘m rudders goet ten stride. Daer stac der Walewein die coene Enen ruddere metten poinsoene Duer den lechame ende warpene uut 10480 Ten sadele: doe wart daer groot gheluut Van den hertoghe ende van den sinen! Alle gader wilden si hem pinen Te wrekene den ridder goet Want hi den hertoghe na bestoet. 10485 Men trac daer an beden siden Menich swaert dat conste striden. Men ghinc daer houwen ende kerven. Menich stout man moester sterven. Die hertoghe was tonsiene sere 10490 Ende een man van groter were: Hi togede daer ridderlike prouaetse Want hiere menegen in die plaetse [312] Vallen dede met groten scanden Thoeft durslegen toten tanden. 104954- vjᠶelde hiere vor Waleweins oeghen: Al waest hem leet, hi moest ghedogen Want ghenouch hadde te doene. Daerne was pays no soene. Die blode beveden daer van vare: |
10200 Ik wil u hiervan spoedig beter En van Estor verkorten het verhaal. Die goede man deed zeer goed Zijn wil en hij verzorgde Hem zo goed: daar men toe keek [304] 10205 Genas hij van dag tot dag. Nu zwijg ik hiervan en gewaag Van Walewein, daar ik van las Die te kasteel was gegaan Daar hij zeer goed onthaald was. 10210 Het was recht, want daar was heer Diezelfde knaap, diezelfde bediende Die hij in het wilde bos vond Tegen hem komen tegemoet Op het magere ros dat zijn hoeven 10215 Nauwelijks iets kon verroeren. Den knaap zag hij groot verdriet Drijven en zijn handen wringen. Die trooster was van alle dingen Dat was Walewein die daar kwam: 10220 Toen hij hem zo te ongemak vernam De knaap en hij hem ging zeggen Zijn ramp en tevoren leggen Hoe dat hij kamp had genomen En hij te laat zou komen 10225 Door het ontbreken van zijn ros Dat hem genomen was met strijd; En hij zijn erfelijke bezittingen Zou verliezen en zijn lijf mede En hoe hij geen andere zaken zocht 10230 Dan te gaan tot de koning Artur, de edelen prins waart Dat hij hem omgorden zou zijn zwaard En ridder maken: hij hoopte dan Dat hij tegen de wrede man 10235 Daar hij tegen vechten wou Te betere zege hebben zou En te beter geluk in het tweegevecht; En klaagde dat hij had de ramp Dat hij ten hove niet kon raken - 10240 Toen wilde hem Walewein blijde maken [305] En leende hem zijn voortreffelijke paard Daar hij mee op alle manieren Zijn wil mee ten uitvoer bracht, klein en groot. Nu heeft die knaap zijn nood 10245 Geheel overwonnen en zijn armoede En is weer bij zijn goed En is een ridder van grote aanzien. Nu heeft hij de koene ridder Walewein te zijn herberg binnen. 10250 IJlings zo laat hij hem bekennen Wat hij hem hartelijk gunde: Hij knielde voor hem haastig En zei: “Lieve heer, wees welkom Te mijn kasteel tot uw voordeel! 10255 Mijn lijf, mijn goed heer, bij God Dat staat al tot uw beschikking: Bij u ben ik mijn goed heer Dat me nimmer was geschied Nee had ge alleen gedaan.’ 10260 Walewein liet zijn waard opstaan En zei: ‘God weet, mij is lief Dat ge overwonnen hebt uw leed.’ Ze spraken zeer verschillende gesprekken Dus ‘s avonds tezamen in de zaal 10265 Tot die dat men eten ging. Ze hadden genoeg van alle zaken Van dat men vind binnen het kasteel. Bij hem zat jonkvrouw Ysabele Daar men hoffelijk voor sneed 10270 De brokken - hoe dat ik het weet! - Walewein nog die jonkvrouw mede Nee kwamen nooit tot een plaats Daar men hem deed zo’n groot feest Want beide, laag en hoog 10275 Dreven ze grote vrolijkheid Door hun heer wil te die tijd [306] Ik kan u niet alles laten verstaan. Toen de tafels weg waren gedaan Hebben ze gelijk gewassen hier. 10280 Toen kwam voort de opperschenker En bracht velerhande kruid Daarop de wijn van vele soorten Wit en rood, sterk en plezierig Moerbeiwijn, helderheid, alles dat men vond: 10285 Daarvan had ze geen gebrek! Daarna gingen te rusten Slapen allen, groot en klein. In een kamer van marmer stenen Waren 2 rijke bedden gemaakt 10290 Mooi en duur goed gevormd Met bedekking blinkend helder. Mijnheer Walewein ging al daar En de jonkvrouw slapen binnen. Of ze Գ nachts ook met minnen 10295 Iets verzamelden, dat is me onbekend. Ze hadden tevoren lange tijd Vermoeid geweest van veel rijden Land door land: hem staat te verblijden Van de rust en van de vrede 10300 Die men deed in het paleis; Ze waren er lang van verstoken geweest. Of ze goed sliepen, niemand weet het. Heren, vrouwen en knapen En de manschappen zijn gaan slapen. 10305 Ze hadden allen, laag en hoog ‘s Avonds goed gedronken ter feest En sliepen zacht in alle manieren Totdat zo luid in de lusthof De nachtegaal zong en de leeuwerik 10310 En de velerhande vogeltjes Dat ze er gelijk wakker van werden. Die daar ten eerste was opgestaan [307] Zoals ons het verhaal openbaart Dat was de ridder Waleweinՠs waard. 10315 Tot een venster ging hij staan, die koene En keek naar buiten in dat groene. Aan alle kanten, aan alle wegen Zag hij tenten geslagen Groene, blauw, geel en rood; 10320 Daarop menige arend groot Van fijn goud helder blinkend. De ridder werd zijn hart zwaar Toen hij zag die legermacht zo sterk Zo groot, zo breed en zo lang. 10325 Vaak riep hij: ‘God, heer, genade! Wie heeft ons aldus zo zeer overlast aangedaan? Hoe is dat grote leger op me gekomen Onvoorzien? Nu wordt genomen Me helpt me God, lijf en goed.’ 10330 Hij ging vandaan met een spoed Tot mijnheer Walewein ging hij gelijk Daar hij hem in een kamer vond. Hij stond op en ging haastig Tot een venster, waar hij naar buiten keek 10335 Menige tent gesteld: Geheel was het bedekt dat groene veld! Walewein verwonderde het zeer veel En hij sprak aldus tot de heer: ‘Laat snel een bode gaan 10340 Tot daarbuiten zonder te wachten En laat informeren wat ze bedoelen.’ Gelijk koos men daar een Bediende, die de boodschap deed. Een snel renpaard gaf men hem mee 10345 Die hij zou rijden, de bediende. Hij verliet het kasteel gelijk En reed naar buiten als de koene. Toen hij onder de tenten kwam [308] Zag hij er een zeer kostbaar 10350 Het was geruit in veelvormige wijze Van satijn, van zijden stof. Menige ridder dapper en koen Begon te hoop te lopen omtrent de bode. Vaak zeiden ze: bij God 10355 Was hij geen bode, ze zouden hem vangen Ene die van binnen tot schande hangen! Ik zeg u nog dan in ware zaken Wat ze ertoe zeiden of spraken Ze behoedden hem en leidden hem snel 10360 Naar een erg dure tent Daar ze hem voor afstijgen deden En gingen er in voorzichtig. Daar vond hij bij een schaakspel De heer zitten en vele ridders 10365 Bij hem die waren aanzienlijk. Toen de bode kwam in de tent Knielde hij en groette de heer; Hij zei: ‘Heer, u groet zeer Die van het kasteel en vraagt u dus 10370 Of dat ge om haar nadeel Zo om hun eer hier gekomen bent. Wisten ze, dat ge strijd begeert En hadden ze u iets misdaan Ze wilde het u graag goed maken gelijk. 10375 Graag zou mijn heer weten Waarom het nu is belegerd: Hik kent zich tegen niemand misdadig.’ ԍen zal nog dan wel ongenadig Hem wezen, ‘sprak de hertog snel. 10380 ‘Zeg uw heer: op geen manier Nee mag hij met het lijf ontkomen Hij stuurt me de ridder gelijk Die hij met wel dwaze overwegingen Herbergde gisteravond laat [309] 10385 En een mooie jonkvrouw mede. Nimmermeer krijgt hij vrede Ik zal hem eerder voor zijn vesting hangen Of hij zendt me gevangen De openbare moordenaar 10390 Die hij met hem houden durft In zijn herberg in zijn domein.’ Ten eerste dat de bode bekend was Van de boodschap, heeft hij genomen Verlof en is teruggekomen 10395 En deed aldus zijn de mededeling Dat daar de hertog voor lag Die had gezworen zijn dood Hij nee zou hem met grote haast De ridder die hier gisteren kwam 10400 Te herbergen. ‘Hij zal woedend zijn Zeg ge tegen hem, want openbaar Wil ge hem bekend maken als moordenaar. Bezie wat ge er mee te doen hebt.’ Toen sprak daar Walewein, die koene 10405 En zei: ԉk weet de waarheid dus Goed, wie deze hertog is: Vaak heeft hij me toorn gedaan’ En Walewein vertelde hem gelijk Hij versloeg de jongeling 10410 De hertogՠs zoon en hoe hij greep De hertog met de jonkvrouw En hoe hij kwam uit zijn ellende. Allemaal zo liet hij het hen horen Alzo er geschreven staat hiervoor. 10415 Toen dit hoorde die kasteelheer Sprak tot mijnheer Walewein: ‘Nee verontrust u niet! Ik zal snel boden uitzenden Beide om vrienden en om verwanten: 10420 Ze zullen hier komen en wagen [310] Hun lijf alle door mijn wil.’ Men zat daar niet langer stil: Daar waren boden uitgezonden Die zeer liepen al omtrent 10425 Om hulp en ontzet. Daar nee was niet langer mee gelet: Eer drie weken mochten verstrijken Kwam al gauw tot het kasteel Zulk hulp zodat ze een deel 10430 Zich minder vreesden in het kasteel Dan ze deden; maar nochtans Waren ze overweldigd van menige man En mocht gering zijn geacht Tegen de hertog ‘s kracht: 10435 Want ze bedekten al die vlaktes. Maar met de troost van Walewein Zond men haastig boden dan Tot de hertog, de edele man Dat hij besloot wat hij had te doen: 10440 Wil ge hebben de koene ridder Hij moet anders beginnen Met het zwaard moet hij winnen. Verder zo ontzeiden ze mede Van buiten en van binnen vrede 10445 En zijn geworden doodsvijanden. Elk zal het aanleggen om een andere zijn schande Waar ze een andere kunnen bereiden. Die van binnen al gauw Kozen mijnheer Walewein 10450 Tot een beschermer van allen algemeen Die ordende en schaarde. God, wat waren daar goede zwaarden Helmen, speren en vaandels Geel, grauw, rood en groen! 10455 Sterke paarden en groot Waren er 5000 in hun konvooi [311] Eer hem deze in het verderf laten storten Zullen ze er menige laten sterven. Getooid als een bruid 10460 Trokken die van binnenuit En hebben het andere leger gezien Gewapend en geschaard meteen Standaarden ontwonden van zijden stof Aan de speren de vaandels 10465 Veren van pauwen op de helmen. Zo zullen er sommige liggen in bedwelming Zo zeer te vrezen is te strijden. Begerig zijn ze aan elke kant Elk anderen te doden op het veld: 10470 Ze verzamelden met geweld; Met de speren, in ware zaken, Vreselijk ze zich ondersteken. Dat gekraak was zeer groot. Menige man viel daar dood. 10475 De hertog had aan zijn zijde ‘1000 ridders goed te strijd. Daar stak daar Walewein die koene Een ridder met de dolk Door het lichaam en wierp het uit 10480 Ten zadel: toen werd daar groot geluid Van den hertog en van de zijnen! Allemaal wilden ze zich inspannen Te wreken de goede ridder Want hij de hertog na bestond (familie). 10485 Men trok daar aan beide zijden Menig zwaard dat kon strijden. Men ging daar houwen en kerven. Menige dappere man moest er sterven. Die hertog was te ontzien zeer 10490 En een man van grote verweer: Hij toonde daar ridderlijke dapperheid Want hij er menigeen in die plaats [312] Vallen liet met grote schande Het hoofd doorgeslagen tot de tanden. 10495 4 velde hij er voor Walewein’s ogen: Al was het hem leed, hij moest het gedogen Want genoeg had hij te doen. Daar nee was vrede nog verzoening. Die bangen beefden daar van gevaar: |
|
10500 Die hertoghe hadde in sine scare Meneghen ruddere van groter macht; Ne hadde gedaen Waleweins cracht Die van binnen waren al verslegen; Si verloren menegen deghen: 10505 Hi sachse slaen ende vellen bi hopen; Die meneghe moest daer becopen Ende sturten sijn bloet ontfarmelike! Die hertoghe vacht ghenendelike; Hi troeste sine liede in den vare: 10510 Selve verboudi alle sijn scare; Menegen slouch hi metten swarde Ter middele ontwee; man ende paerde Stac hi ende vellede over hoop. Noit man sach al sulc gheloop 10515 Sulc gheclanc ende sulc ghescal! Sere wachtemen daer overal. Daer quam Walewein die here Dur (die) viande slaende sere: Die helme dur slaet hi ende dur hout; 10520 Hi maect dat groene ghers bedout Met roden bloede in den tornoy; Also die zeysene mayt dat hoy Velt hise ende werp onder voet; Hi baet sijn swaert in herssen bloet! 10525 So vreselijc waren sine slaghen Dat si sconfierden diese saghen. Niemene ne was daer so goet Die gherne quam in sijn ghemoet. [313] Daer was Walewein sere gheprijst 10530 Ende met vingeren up hem ghewijst. Die meneghe riep: ‘Nu sietene daer! Gheen stoutere nes hier verre no naer!’; Harde gram was, seit dystorie Die hertoge om die mortorie 10535 Die daer dede her Walewein. Hi reet up den castelein Met enen spere grof ende stide Ende sporslagede an elke side Metten sporen van finen goude 10540 Tors, dat liep als in den woude Een vogel vlieget die men jaget. Die ander en was oec niet versaget Hine reet jeghen wat hi conste. Daer daden si ene bittere joeste 10545 Daer si ridende quamen te hope. So groot was tshertogen ors van lope Dat hi den castelein daer ter stede Al metten orsse vallen dede. Der Walewein was sere vervaert 10550 Als hi sach vallen sinen waert: Sere so vruchte hi sijn sneven. Niet en gheeft hi om sijn leven Hine loestene uter noot. Een spere gegreep hi, starc ende groot 10555 Ende reet den stouten hertoghe an Ende hi weder jeghen hem dan. Sere si manlijc andren asselgieren. Die vaste scilde daden si frotsieren Metten glavien in die sconfelture. 10560 Die ponsoene voeren dure Die waren van samite [root]. Elc andren gaven si wonden groot. Die blode ne conden niet ghedogen Die joeste siene met haren oeghen. [314[ 10565 Die glavien braken mids ontwee. Doene vierden si nemmee: Die clare ghebruneerden swaerden Trocken si ende reden metten paerden Elc up andren ende begonsten 10570 Toghen wat si elc andren jonsten. Daer sloeghen si slaghe groot ende stranc So datter tclare vier ute spranc Ende dat die helme wederclonken. Van slagen maecte elc andren dronken. 10575 Gram was Walewein ende niet an hoghe Dattene so moyde die hertoghe: Vijf slaghe gaf hi hem dan Dat wonder was dat enech man Vander minster mochte onstaen! 10580 Haddemen hem oec niet wel saen Thulpen ghecomen - dies ghelovet - Te pande haddire ghelaten thovet. Sine lieden saghene verladen Ende quamen hem crachtelike te staden 10585 Maer die hertoghe moeste in den pleine Al dukende vlien vor Waleweine Ende hi riep tote hem hopenbare: ԁy quaet ondadich mordenare Al hebdi minen helm durbroken 10590 Mijn lieve kint sal sijn ghewroken Dat ghi morderet jammerlike!’; Doe bat die hertoghe vriendelike Sinen vrienden, sinen maghen Dat sijt also souden waghen 10595 Ende si hem bi stonden also Dat hijs bliven mochte vro. Vele sprekens was daer gheen tijt Maer vele bitter was die strijt. Van den goeden swerden van stale 10600 Weder luutden berghe ende dale. [315] Tghehuuc was groot ende die jacht. Men stakre menegen groten scacht Duer die lichamen al bloet Daert ghedaermte na woet; 10605 Ende die bitter doot verworven Si creischen sere eersi verstorven. Daer sach men halsberghe onmaelgieren Helme durhouwen, scilde quartieren. Die staline hoede, al waersi goet 10610 Durslouchmen, datter duere tbloet Ute goysde al even dichte. Die wapine claer van groten lichte Duer hieumen met swerden van stale. Die wapinrocke van sindale 10615 Scuerde men daer ende die britsieren. In soude u niet connen visieren Hoe men daer stac, hoemen daer slouch Hoe groot die jacht was ent gesouch Hoe die quarele ende die strale 10620 Daer vlogen. Pongoene van sindale Vaeruden daer int rode bloet. Der Walewein, die ridder goet Quam daer slaende dur hem allen: ጸᠨadire ghedaen vallen 10625 Die nemmermeer up ne resen. Tesen wighe maectemen wesen Ende meneghe [weedwe], wetic wale Dat velt lach bi na altemale Bedect met doden ende met parden 10630 Daer was geclanc groot van swarden Daer was tgheclanc ende tghuuc. Meneghen stac men dur den buuc Metten glavien dat die ponjoene Ute quamen ten achtersten artsoene. 10635 Die hertoghe hadde groot volc te voet Ende die ten stride waren goet [316] Alle met glavien ende met piken. Menegen daden si vor hem wiken Ende deysen achterwaert 10640 Maer enen harden groten scaert Heveter Walewein in ghehouwen. Daer mochtmen scone provaetse scouwen Die Walewein dede up dat velt: Hi doder wel hondert met gewelt 10645 Ende maecte so vluchtic dat heere Dat mense slouch al sonder were; Maer dedele volc dedem onset. Daer was ghenomen lijf ende let Sonder ghenaden. Groot was die porsse. 10650 Menich veldire van den orsse Dat hem die herssene in die kele Liepen. Die scone Ysabele Die goedertiere Waleweins vriendinne Lach boven hoghe ten tinne 10655 Ende sach Waleweine metten swerde Wonder maken ende vellen up de erde Menich man daer ende hier. Niemen waser so ongehier Alse der Walewein no so fel. 10660 Ne hadde hijt niet ghedaen so wel Nemmermeer hadden hem beromt Die van binnen dat si ghedomt Den hertoghe hadden in den strijt. Groet was die wijch te diere tijt. 10665 Men horde die scilde ende speren craken. Men ghinc daer blodege hovede maken. Elc pijnt hem te blivene in die ere. Daer so vacht die grote here Die hertoghe, met sinen swaerde 10670 Als een wulf die noit en spaerde Sine proy daer soe vor hem ghinc. Van stouten ridders menegen rinc [317] Dur brac hi met groten moede: Dat was al root vanden bloede 10675 Cnielinghen, cousen ende sporen! Menegen dede hi daer versmoren In sijn bloet, dien hi ter aerde Vallen dede onder die paerde. Sinen sone wrac hi diere: 10680 Het hebben hondert hersenniere Becocht al nu up dat plein! Ne hadde hem niet der Walewein Benomen, hi hadse alle doot Die van binnen, clene ende groot. 10685 Der Walewein sach die persse groot Ende die sine in groter noot. Hi sachse slaen ende steken. Ghenendelike voer hise wreken. Serjante waren hem altoes bi 10690 Die glavien gaven den ridder vri Daer hi mede wrac sine lieden. Ic waenet ridder noit ghesciede Die were hadde ende moghenthede Die cracht te doene die hi dede. 10695 Nodan was tshertogen macht so groot Dat die van binnen dor die noot Moesten rumen ende vlien; Want die hertoghe was so ontsien Met siere manliker daet 10700 Ende bi den slaghen die hi slaet Dat niemen sijns onbeiden der. Sijn ridderscap was hem ghewer Ende ghehulpich tallen pungise Ende waren lieden van groten prise 10705 Weerde ridders van groten daden: Si daden dicke harre swerde baden In bloede ende varuden tgars root Van den bloede dat uten wonden scoet [318] So dat si vluchtich maecten daer 10710 Die van binnen ende volgeden naer Slaende ende vellende al te harde. Daer was menich die mesbarde Duer die anwisse vander doot. Dit swaer tempeest ende dese noot 10715 Hevet der Walewein versien. Lude riep hi: ‘waer wildi vlien Edel heren? set ju ten kere! Men slaet ju doot al sonder were!’; So sere riep die edel man 10720 Dat si hem omme keerden dan Ende gaven enen groten huuc. Walewein reet enen in den buuc Met ere glavie stijt ende stranc: So quam al dure ere helne lanc. 10725 Doe warp hi den doden neder Ende reet up die andre weder. Vijf starcke rudders hi dur stac Eer dat noit die glavie brac. Doe vinc hi ant swaert ter vaert 10730 Daer hi mede man ende paert Asselgierde so onsochte Dat men sijns onbeiden mochte. Ic wane sijn swaert sat dranc van bloede. Den hertoghe quam sere tongoede 10735 Die vlucht van dien van binnen te voren. Nu gaet Waelewein vaste scoren Scilde, halsberghe; ende die sine Sijn becomen van der pine Die men hem te voren dede. 10740 God, wat lacher up die heide Ridders verslegen in allen siden! Walewein ne wilde niemen vermiden: Hi velletde al dat hem quam te voren. Hi spelet gewonnen of al verloren! [319] 10745 Sere ghewont ende sere mesvaert So was mijns tsher Waleweins waert: Te sinen ende was hi na comen; Doch was hi met pinen up genomen Ende vacht te voet metten swaerde. 10750 Lettel micte hi te comene te paerde. Nodan wan hire, seget die jeeste Meer dan vive in den tempeeste. Maer telken als hi ᩡ hadde gewonnen Ende hiere up soude sitten begonnen 10755 Quam emmer een ander daer toe Diene achterwaert of trac doe. Dies wart Walewein gheware Ende reet up enen vander scare Dat hine velde in den rinc. 10760 Tors nam hi, eert hem ontghinc Ende voeret thant sinen waert Ende seide: Ԏu sit up ter vaert! Hets ghelovich al dit heere: Sine sullen niet langere in de were 10765 Gheduren.’Ende mettien so sat Die castelein upt ors na dat. Si voeren te gadre int pongijs. Walewein gheeft hi groten prijs Ende dancte hem sere vander ghichte. 10770 Nu wart groot dat ghevichte. Der Walewein es sere gheducht: Grote mort ende grote vlucht Maecte hi onder des hertogen liede. Men las noit van ghenen diede 10775 Dat hem so sere weerde; nodan Men sach daer sterven menegen man Den enen jaghen, den andren steken Die harde helme van stale breken. Wat holpe, dat ict ju maecte lanc? 10780 Die van buten an haren danc [320] Werden ghehuust ende ghejaget Ghesconfiert ende versaget: Men velletse ende slouchse bi hopen. Cume mochtre enich ontlopen. 10785 Het ghinc daer te quaden spele. Walewein die sloegere harde vele; Menegen dedi sturten ter aerde. Den hertoghe slouch hi vanden paerde Dat hi vor sine voete vel: 10790 Hi vinckene daer, die ridder snel Ende dede voeren ten castele. Doe riepen daer met luder kele Tshertoghen lieden: ‘Hets al verloren! Die onse troestre was te voren 10795 Es ghevaen! Maegt ons gescien So en es ons niet so goet alst vlien!’; Doe vlo al datter was upt velt. Die liede waren al onghetelt Die men daer slouch in die jacht. |
10500 De hertog had in zijn schaar Menige ridder van grote macht; Had niet gedaan Walewein ‘s kracht Die van binnen waren geheel verslagen; Ze verloren menige held: 10505 Hij zag ze slaan en vallen met hopen; Dat menigeen daar moest bekopen En storten zijn bloed ontfermend! De hertog vocht onverschrokken; Hij troostte zijn lieden in het gevaar: 10510 Zelf gaf hij moed al zijn scharen; Menigeen sloeg hij met het zwaard Te midden stuk; man en paard Stak hij en velde over hoop. Nooit zag men al zulk geloop 10515 Zo’n geklank en zulk lawaai! Zeer wachtte men daar overal. Daar kwam Walewein die heer Door de vijand zeer slaande: De helmen door slaat hij en door hout; 10520 Hij maakte dat groene gras bedauwd Met rood bloed in het toernooi; Zoals de maaier maait het hooi Velt hij ze en werpt ze onder de voet; Hij baadt zijn zwaard in hersen bloed! 10525 Ze vreselijk waren zijn slagen Dat ze ontstelden die het zagen. Niemand nee was daar zo goed Die graag kwam tegen hem te vechten. [313] Daar was Walewein zeer geprezen 10530 En met vingers naar hem gewezen. Dat menigeen riep: ‘Nu zie hem daar! Geen dapperder nee is hier ver nog dichtbij!’ Zeer gram was, zegt de historie De hertog om die slachting 10535 Die daar deed heer Walewein. Hij reed op de kasteelheer Met een speer grof en stevig En sporen aan elke kant Met de sporen van fijn goud 10540 Het paard, dat liep als in het woud Een vogel vliegt die men jaagt. De ander was ook niet bang Hij reed tegen wat hij kon. Daar deden ze een bittere gevecht 10545 Daar ze rijdend kwamen tot een hoop. Zo groot was hertogՠs paard van lopen Dat hij de kasteelheer daar ter plaatse Al met het paard vallen deed. Daar Walewein was zeer bang 10550 Toen hij zag vallen zijn waard: Zeer zo vreesde hij zijn sneuvelen. Niets geeft hij om zijn leven Hij verloste hem uit de nood. Een speer greep hij, sterk en groot 10555 En reed op de dappere hertog aan En hij weer tegen hem dan. Zeer ze mannelijk de andere aanvallen. Die vaste schilden lieten ze verbrijzelen Met de speren in die slachting. 10560 Die vaandels voeren door Die waren van rood fluweel. Elk gaf de andere wonden groot. De bangen nee konden niet gedogen Dat gevecht zien met hun ogen. [314] 10565 De speren midden in stukken. Toen nee namen ze nimmer rust: Die heldere gepolijste zwaarden Trokken ze en reden met de paarden Elk op anderen en begonnen 10570 Te tonen wat ze elk de andere gunnen. Daar sloegen ze slagen groot en geweldig Zodat er het oplichtende vuur uitsprong En dat die helmen weerklonken. Van slagen maakte elk de andere dronken. 10575 Gram was Walewein en niet verheugd Dat hem zo vermoeide de hertog: Vijf slagen gaf hij hem dan Dat wonder was dat enige man Van de geringste heelhuids mocht ontkomen! 10580 Had men hem ook niet wel gelijk Te hulp gekomen - dus geloof het - Ter pand had hij er gelaten het hoofd. Zijn lieden zagen hem in nood En kwamen hem krachtig te hulp 10585 Maar de hertog moest in de vlakte Al bukkende vluchten voor Walewein En hij riep tot hem openbaar: ԁy kwade gewetenloze moordenaar Al heb je mijn helm doorbroken 10590 Mijn lieve kind zal zijn gewroken Die ge jammerlijk vermoordde’ Toen bad die hertog vriendelijk Zijn vrienden, zijn verwanten Dat zij het alzo zouden wagen 10595 En ze hem alzo bijstonden Dat hij er zich op verheugen mocht. Van veel spreken was daar geen tijd Maar zeer bitter was die strijd. Van de goede zwaarden van staal 10600 Weerklonken bergen en dalen. [315] Het geschreeuw was groot en die jacht. Men stak er menige grote schacht Door de lichamen openlijk Daar het gedarmte na woedt; 10605 En de bittere dood verworven Ze krijsen zeer eer ze stierven. Daar zag men pantserhemden stuk slaan Helmen doorhouwen, schilden vierendelen. De stalen hoeden, al waren ze goed 10610 Doorsloeg men, dat er het bloed Uit vloeide al even dicht. De wapens helder van groot licht Doorhouwen met zwaarden van staal. De wapenrok van satijn 10615 Scheurde men daar de kleding (1) Ik zou u niet in woorden kunnen uitdrukken Hoe men daar stak, hoe men daar sloeg Hoe groot die jacht was en het gehijg Hoe die vierkante pijlen en die pijlen 10620 Daar vlogen vaandels van satijn Verfden daar in het rode bloed. Daar Walewein, die ridder goed Kwam daar slaande door hen allen: 60 had hij er laten vallen 10625 Die nimmer meer op nee stonden. Tot deze strijd makte men wezen En menigeen, weet ik wel Dat veld lag bijna helemaal Bedekt met doden en met paarden 10630 Daar was geklank groot van zwaarden Daar was het lawaai en het geschreeuw. Menigeen stak men door de buik Met de speren zodat de vaandels Uit kwamen ten achterste zadelboog. 10635 De hertog had groot volk te voet Ene die te strijden waren goed [316] Allen met speren en met pieken. Menigeen lieten ze voor hen wijken En trokken achteruit 10640 Maar een zeer grote scheur Heeft er Walewein in gehouwen. Daar mocht men mooie dapperheid aanschouwen Die Walewein deed op dat veld: Hij doodde er wel honderd met geweld 10645 En joeg op de vlucht dat leger Dat men ze sloeg al zonder verweer; Maar het edele volk deed hem ontzet. Daar was genomen lijf en ledematen Zonder genade. Groot was dat strijdgewoel. 10650 Menige velde hij er van het paard Dat hem die hersens in de keel Liepen. De mooie Ysabele De goedertieren Waleweinՠs vriendin Lag boven hoog te tinnen 10655 En keek naar Walewein met het zwaard Wonder maken en vellen op de aarde Menig man daar en hier. Niemand was er zo onguur Als daar Walewein nog zo fel. 10660 Nee had hij het niet zo goed gedaan Nimmermeer had hij zich beroemd Die van binnen dat ze bedwongen De hertog hadden in de strijd. Groot was die strijd te die tijd. 10665 Men hoorde de schilden en speren kraken. Men ging daar bloedige hoofden maken. Elk pijnt hem te blijven in de eer. Daar zo vocht die grote heer De hertog, met zijn zwaard 10670 Als een wolf die nooit spaarde Zijn prooi daar die voor hem ging. Van dappere ridders menige ring [317] Doorbrak hij met grote moed: Dat was al rood van het bloed 10675 Kniestukken, kousen en sporen! Menige liet hij daar versmoren In zijn bloed, die hij ter aarde Vallen liet onder de paarden. Zijn zoon wraakte hij duur: 10680 daar hebben honderd helmkapjes Ontgolden al nu op dat vlakte! Nee had hem niet daar Walewein Belet, hij had ze allen gedood Die van binnen, klein en groot. 10685 Daar Walewein zag het strijdgewoel groot En de zijne in grote nood. Hij zag ze slaan en steken. Onverschrokken ging hij ze wreken. Bedienden waren hem altijd nabij 10690 Die speren gaven de edele ridder Daar hij mee wraakte zijn lieden. Ik waan het een ridder nooit gebeurde Die dapperheid had en mogendheid Die kracht te doen die hij deed. 10695 Nochtans was de hertog’ s macht zo groot Dat die van binnen door die nood Moesten ruimen en vluchten; Want de hertog was zo te ontzien Met zijn mannelijke daad 10700 En bij de slagen die hij slaat Dat niemand op hem durft te wachten. Zijn ridderschap was hem behulpzaam En behulpzaam tot alle aanvallen En waren lieden van groten prise 10705 Waardige ridders van groten daden: Ze lieten vaak hun zwaarden baden In bloed en verfde het gras rood Van het bloed dat uit de wonden schoot [318] Zodat ze op de vlucht gingen daar 10710 Die van binnen volgden na Slaande en vellende al te zeer. Daar was menigeen die misbaar Door de benauwdheid van de dood. Dit zwaard en deze nood 10715 Heeft daar Walewein gezien. Luid riep hij; ‘Waarheen wil je vlieden Edele heren? Draai u om! Men slaat u dood al zonder verweer!’ Zo zeer riep die edele man 10720 Dat ze zich omkeerden dan En gaf een grote schreeuw. Walewein snee er een in de buik Met een speer stevig en sterk: Het kwam geheel door een el lang. 10725 Toen wierp hij de dode neer En reed op de andere weer. Vijf sterke ridders stak hij door Eer dat ooit die speer brak. Toen greep hij het zwaard haastig 10730 Daar hij mee man en paard Aanviel zo hard Dat men hem opwachten mocht. Ik waan zijn zwaard verzadigde zich van bloed. Het had voor de hertog zeer nadelige gevolgen 10735 Die vlucht van die van binnen tevoren. Nu gaat Walewein voortdurend scheuren Schilden, pantserhemd; en de zijne Zijn bekomen van de pijn Die men hen tevoren deed. 10740 God, wat schande op de heide Ridders verslagen aan alle kanten! Walewein nee wilde niemand ontwijken: Hi velde alles dat hem tevoren kwam. Hij speelde gewonnen of alles verloren! [319] 10745 Zeer gewond en zeer slecht aan toe Zo was mijnheer Waleweinՠs waard: Te zijn en was hij na gekomen; Toch was hij met moeite opgenomen En vocht te voet met het zwaard. 10750 Weinig verwachtte hij weer te paard te komen. Nochtans won hij er, zegt het verhaal Meer dan vijf in de stormaanval. Maar telkens als hij er 1 had gewonnen En hij er op zitten zou gaan 10755 Kwam altijd een ander daartoe Die hem achteruit trok toen. Dus werd Walewein gewaar En reed op een van de schaar Die hij velde in de ring. 10760 Het paard nam hij, eer het hem ontkwam En voerde het gelijk naar zijn waard En zei: Ԏu zit er op ter vaart! Het is vermoeid dit hele leger: Ze zullen niet lang in het verweer 10765 Standhouden’ en meteen zo zat Die kasteelheer op het paard na dat. Ze voeren tezamen in het gevecht. Walewein geeft hij grote prijs En bedankte hem zeer van de gift. 10770 Nu werd groot dat gevecht. Daar Walewein is zeer geducht: Grote moord en grote vlucht Maakte hij onder de hertog lieden. Men las nooit van geen volk 10775 Dat zich zo verweerde; nochtans Men zag daar sterven menige man De ene jagen, de andere steken Die harde helmen van staal breken. Wat helpt het, dat ik het u lang maakte? 10780 Die van buiten tegen hun wil [320] Werden vervolgd en opgejaagd Geschoffeerd en bang gemaakt: Men velde en sloeg ze bij hopen. Nauwelijks mocht er enige ontlopen. 10785 Het liep daar slecht af. Walewein die sloeg er zeer veel; Menigeen liet hij storten ter aarde. De hertog sloeg hij van het paard Zodat hij voor zijn voeten viel: 10790 Hij greep hem daar, die ridder snel En liet hem voeren ten kasteel. Toen riepen daar met luide kelen De hertog zijn lieden: ‘Het is geheel verloren! Die onze trooster was te voren 10795 Is gevangen! Mag het ons geschieden Zo is ons niets zo goed als het vluchten!’ Toen vloog alles dat er was op het veld. De lieden waren ontelbaar Die men daar sloeg in die jacht |
(1) vest onder de wapenrok.
|
10800 En hadt niet benomen die nacht Een en waere niet ontgaen. Die van binnen trocken saen Tharen castele, als wijt horen. Drie hondert man hebsi verloren 10805 Onder tors ende te voet Werachtegere liede ende goet. Die scande hadden die van buten. Si moesten buten haren tenten sluten Meer dan ᶼsup>mᠶan haren ghesellen. 10810 Men mochte ju niet ghetellen Hoe groot jammer, hoe groot seer Si alle dreven in lanc so mer. Een deel sijn die van binnen verblijt Dat si seghe hadden in den strijt. 10815 Bander side hadsi rouwe groot Datter so menich man was doot. [321] Des avonts was in elke side Omt verlies vanden swaren stride Groten rouwe; maer alte voren 10820 Hadden die van buten den meesten toren. Des clageden si haren here Met hantgheslage, met groten sere. In ommacht vielre vele dicken. Nemmermee willen si micken 10825 No pinen te houden in genen zinnen Orloghe jeghen die van binnen. Des avonts dedemen te gemake Walewein met meneger sake. Maer hi was droeve, seget tgedichte 10830 Om dat sijn waert int gevichte Hadde ghelaten so menegen man Dur sinen wille. Nu vort an Willict u corten: het ghinc al slapen Bede rudders, heren ende knapen 10835 Tote tsmorgens datmen sach Die clare zonne ende den dach. Wel sliep Walewein die here Bedi hi was vermoit sere. Ysabele, sine lieve amie 10840 Die hadde harde grote melodie Dat hi den wijch hadde verwonnen. Tsmorghens tileke metter zonnen Es Walewein toten hertoghe comen In die ghevangenisse, hebbic vernomen. 10845 Daer bat hem van sinen mesdaden Die hertoghe sere ghenaden Ende seide, wildine laten leven Sijns sons doot wille hem vergeven. So vele bat hi ende carmede 10850 Dat Waleweine sijns ontfarmede Ende maecte pays jegen den here. Maer Walewein die swoer sere [322] Hi soude versetten sijns werds scade Die hi hadde bi sinen dade. 10855 Men te livereerdene daer Den hertoghe - wet vor waer - Ende lieten te sinen lieden varen Die siere comste blide waren. Ic wane, hi daer onlange daget: 10860 Lettel eren hevet hi bejaget Corteleke ruumdi den aert. Walewein quam tote sinen waert Ende wilde van dane te varne pogen Maer sijn waert wilds niet gedogen. 10865 ᘩiijᠮacht hilt hi daer den here Met hem ende fisteerdene sere. Doe reetde der Walewein sine vaert Up ᩡ dach ende dancte sinen waert Der groter ere die hem dede; 10870 Ende hi clagede oec sere mede Die scade die hi dur sinen wille Hadde ontfaen. Dies swigic stille Ende segghe ju vort dystorie dan: Sijn waerd geledene met menegen man. 10875 Int ende si scieden ende Walewein Reet sinen wech, busch ende plein Ende met hem sijn scone amye. Neven hem liep in die prayerie Die vos die sere was blide 10880 Dat mijn her Walewein uten stride Gesont es comen ende uten bedwange Vanden hertoghe diene langhe Hadde ghepijnt toter doot. Si reden dachvaerde groot 10885 So dat si quamen, seit die jeeste Binnen drien daghen, so ict verheeste Vor enen casteel, daer si vernamen Scone ridderscap te samen [323] Ende hadden ene quintaenge ghestelt 10890 Ende redere jeghen met ghewelt. Mijn her Walewein die quamer toe Ende vraghede enen ridder doe Wanen dat ridderscap ware. Die gone antworde al hopenbare 10895 Ende seide: Ԉere, het sijn liede Van des conincs Wonders maissniede. Selve sit hi onder ghonen boem Ende neemt te desen spele goem; Ende Alidrisonder sijn sone’ 10900 Alse der Walewein horde tgone Sprac hi stappans toten vos: Ԏu sijt blide, want ghi wert los Van juwer pine in corten tiden.’; Ende si begonden stappans riden 10905 Ten bome wart, alsic ju lere. Ende mijn her Walewein, die here Beette ende die joncfrouwe na dat: Daer so hoghe een coninc sat Ne wilde hi niet riden. Als hi quam 10910 Daer hi den riken coninc vernam Hi neech hem, groetene scone. En was wijf onder den trone Die hare oec bet gelaten conste Dan Ysabele: soe begonste 10915 Den coninc te groete al daer Ende sinen sone mede daer naer Die bede up sprongen in dat plein Ende namen minen her Walewein In haren arm doe te stride. 10920 Noit volc ne was so blide. Nu es die coninc ende sijn sone Walewein ende Ysabele, die scone Vergadert te hope alle viere: Ende die vos sach up hem sciere [324] 10925 Ende als hise in die oeghen sach Alle viere, daer men toe sach Sijn vel, dat root was ende claer Scudde hi van sinen halse daer Ende verkeerde van siere vorme. 10930 Diet sagen, hare herten stont te storme Van groten wondere! Ende na die dinc Wart hi die scoenste jongelinc Die si noit saghen ere. Walewein dancte onsen here. 10935 Ende hi vertelde ter selver ure Den coninc Wondre die aventure Ende Alidrisondre mede. Si haddens wonder ende vremthede Ende loveden Gode menichfout. 10940 Doe vrageden si den ridder stout Omt goede swaert metten ᩪᠲinghen. Maer ic late nu van desen dinghen Bliven hier ende make ju vroeder Een deel van des vos stiefmoeder 10945 Die also houde alse die vos Van hare pine wart oec los: Daer soe langhe hadde gheseten Onder die zille, doe ic ju weten Padden wijs, verkeerde sciere 10950 Hare ghedane ende hare maniere; Ende wart van hude ende van hare Een scone wijf ende hopenbare Ende es boven der zale ghegaen. Als mense sach, niemen hebbe waen 10955 Dat daer grote bliscap was: Want si waren seker das Dat die vos was worden man. Die coninc selve hine can Hem van bliscapen hoe ghelaten. 10960 Daer was bliscap boven maten. [325] Nu hort vanden coninc Wondre Ende van sinen sone Alidrisondre: Walewein gaf den coninc waert Metten ᩪᠲinghen tgoede swaert 10965 Dat hi blidelike ontfinc. Hi nam die gifte vor alle dinc. Tscaec bart ende dat diere spel Belovedi doe den ridder snel Teerst dat si quamen ten palaise. 10970 Nu es die coninc alre eerst te payse Na dien dat hi tswaert bi hem hevet Daer hi met yoyen omme levet. Dat jostement dat dedi sceden Ende dede Waleweine gheleden 10975 Met groter ere ende met rivele Met hem te sinen sconen castele. Daer so quam minste ende meeste Ende daden Waleweine grote feeste. Ende alsi ghekeert waren alle 10980 Men leetde die orsse in den stalle; Men dede hem wel hare bedurste. Daer was menich edel vorste Die algader daer ghemeine Eerden minen her Waleweine. 10985 Si brochten boven inde zale. Men ghinckene ontwapenen alte male Ende hals ende ansichte dwaen. Men brochte een paer cledre saen Dat uterlijc was ende diere 10990 Ende enen mantel van sulker maniere Dat hi was te prisene starcke: Hi was van sarasijnscen waerken Ende scemerde van claerheden groot. Doe brochtmen van samite root 10995 Ysabelen wel haestelike Diere cledre ende rike: [326] Roc, sorcoet ende mantel mede. Wat holpe dat icker vele toe seide? Men dede den jongelinc daer te voren |
10800 En had niet belet de nacht Een was er niet ontkomen. Die van binnen trokken gelijk Tot hun kasteel, zoals wijt he horen. Drie honderd man hebben ze verloren 10805 Onder het paard en te voet Weerbare lieden en goed. De schande hadden die van buiten. Ze moesten buiten hun tenten sluiten Meer dan 5000 van hun metgezellen. 10810 Men mocht u niet vertellen Hoe groot jammer, hoe grote pijn Ze allen dreven hoe langer hoe meer. Een deel zijn die van binnen verblijd Dat ze zege hadden in de strijd. 10815 Aan de andere kant hadden ze rouw groot Dat er zo menige was dood. [321] Des avond was in elke zijde Om het verlies van de zware strijd Groten rouw; maar geheel tevoren 10820 Hadden die van buiten het meeste verdriet. Dus beklaagden ze hun heer Met handgeklap, met grote pijn. In onmacht vielen velen vaak. Nimmermeer willen ze er naar uit zijn 10825 Nog denken te houden in geen zinnen Oorlog tegen die van binnen. ‘s Avonds maakte men het aangenaam Walewein met menige zaken. Maar hij was droevig, zegt het gedicht 10830 Omdat zijn waard in het gevecht Had achtergelaten ze menige man Door zijn wil. Nu voortaan Wil ik het u verkorten: het ging al slapen Beide ridders, heren en knapen 10835 Tot ‘s morgens dat men zag De heldere zon en de dag. Goed sliep Walewein die heer Daarom hij was zeer vermoeid. Ysabele, zijn lieve geliefde 10840 Die had zeer grote blijdschap Dat hij de strijd had overwonnen. Գ Morgens tijdig met de zon Is Walewein tot de hertog gekomen In de gevangenis, heb ik vernomen. 10845 Daar bad hem van zijn misdaden De hertog zeer genade En zei, wilde hij hem laten leven Zijn zoons dood wil hij hem vergeven. Zo veel bad hij en kermde 10850 Dat Walewein zich ontfermde En maakte vrede met de heer. Maar Walewein die zwoer zeer [322] Hij zou vergoeden zijn waard zijn schade Die hij had bij zijn daden. 10855 Men te bevrijden daar De hertog - weet voor waar - En liet hem tot zijn lieden gaan Die van zijn komst blijde waren. Ik denk, hij zal daar kort vertoeven: 10860 Weinig eer heeft hij bejaagt Gauw verliet hij de streek. Walewein kwam tot zijn waard En wilde proberen weg te gaan Maar zijn waard wilde het niet gedogen. 10865, 14 nachten hield hij daar de heer Met hem en bedankte hem hem zeer. Toen reed er Walewein zijn vaart Op een dag en bedankte zijn waard De grote eer die hij hem deed; 10870 En hij klaagde ook zeer mede De schade die hem door zijn wil Had ontvangen. Dus zwijg ik stil En zege u voort de historie dan: Zijn waard begeleidde hem met menige man. 10875 In einde ze scheiden en Walewein Reed zijn weg, bos en vlakte En met hem zijn mooie geliefde. Neven hem liep in de beemd Die vos die zeer blij was 10880 Dat mijnheer Walewein uit de strijd Gezond is gekomen en uit het bedwang Van de hertog die hem lang Had gepijnigd tot de dood. Ze reden dagreizen groot 10885 Zodat ze kwamen, zegt het verhaal Binnen drie dagen, zo ik het hoorde Voor een kasteel, daar ze vernamen Mooie ridderschap tezamen [323] En hadden een carrouselboom gesteld 10890 En reed er tegen met geweld. Mijnheer Walewein die kwam er bij En vroeg een ridder toen Waar vandaan dat ridderschap was. Diegene antwoordde al onomwonden 10895 En zei: Ԉeer, het zijn lieden Van konings Wonder’ s manschappen. Zelf zit hij onder die boom En neem dit spel waar; En Alidrisonder zijn zoon’ 10900 Toen daar Walewein hoorde datgene Sprak hij gelijk tot de vos: Ԏu wees blij, want ge wordt verlost Van uw pijn al gauw.’ En ze begonnen gelijk te rijden 10905 Te boom waart, zoals ik u leerde. En mijnheer Walewein, die heer, Steeg af en die jonkvrouw na dat: Daar zo'n hoge koning zat Nee wilde hij niet rijden. Toen hij kwam 10910 Daar hij de machtige koning vernam Hij neeg hem, begroette hem mooi. Er was wijf onder de hemel Die haar ook beter gelaten kon Dan Ysabele: ze begon 10915 De koning te groeten al daar En zijn zoon mede daar Die beide opsprongen in de vlakte En namen mijnheer Walewein In hun armen toen in wedijver. 10920 Nooit volk nee was zo blijde. Nu is die koning en zijn zoon Walewein en Ysabele, die mooie Verzameld in een hoop alle vier: En de vos keek snel naar hen [324] 10925 En toen hij ze in de ogen zag Alle vier, daar men toe zag Zijn vel, dat rood was en helder Schudde hij van zijn hals daar En veranderde van zijn vorm. 10930 Die het zagen, hun harten waren in heftige ontroering Van het grote wonder! En na die zaak Werd hij de mooiste jongeling Die ze nooit eerder zagen. Walewein bedankte onze heer. 10935 En hij vertelde terzelfder tijd De koning Wonder het avontuur En Alidrisonder mede. Ze verbaasden zich er zeer over En loofden God menigvuldig. 10940 Toen vroegen ze de ridder dapper Om het goede zwaard met de twee ringen. Maar ik laat het nu van deze dingen Blijven hier en breng u op de hoogte Een deel van de vos stiefmoeder 10945 Die even snel als de vos Van haar ellende ook werd verlost: Daar ze lang had gezeten Onder die drempel, laat ik u weten Als een pad, veranderde snel 10950 Haar gedaante en haar manieren; En werd van huid en van haar Een mooi wijf en knap En is boven de zaal gekomen. Toen men haar zag, niemand twijfelt 10955 Dat daar grote blijdschap was: Want ze waren zeker dat Dat di vos was geworden mens. De koning zelf kon niet Zich van blijdschap hoe te gedragen. 10960 Daar was blijdschap boven maten. [325] Nu hoort van dn koning Wonder En van zijn zoon Alidrisonder: Walewein gaf de koning waard Met de twee ringen het goede zwaard 10965 Dat hij blijde ontving. Hij nam die gift voor alle zaken. Het schaakspel bord en dat dure spel Beloofde hij toen de ridder snel Ten eerste dat ze kwamen te paleis. 10970 Nu is de koning allereerst tevreden Nadien dat hij het zwaard bij hem heeft Daar hij met vreugde om leeft. Dat steekspel dat liet hij scheiden En liet Walewein begeleiden 10975 Met grote eer en met feestvreugde Met hem tot zijn mooie kasteel. Daar zo kwamen lagen en hogen En deden Walewein groot feest. En toen zij gekeerd waren alle 10980 Men leidde de paarden in de stal; Men deed hen wel hun behoefde. Daar was menige edele vorst Die allemaal daar algemeen Eerden mijnheer Walewein. 10985 Ze brachten boven in de zaal. Men ging hem ontwapenen helemaal En hals en aanzicht wassen. Men bracht gelijk een paar kleren Dat prachtig was en duur 10990 En een mantel van zulke vorm Dat het was sterk te prijzen: Het was van heidense makelij En glansde van grote helderheid. Toen bracht men rood fluweel 10995 Ysabele wel gauw Dure kleren en rijk: [326] Onderrok, overhemd en mantel mede. Wat helpt het dat ik er veel toe zei? Men deed de jongeling daar tevoren |
|
11100 De een vos was, als wijt horen Wel cleden singureuscelike. Si waren des marghens eerlike Ghefisteert in alre wijs: Die edelste dranc, die beste spise 11005 Die men vant, hadsi plantheit; Na der maeltijt dat claerheit Die diere specie ende dat cruut Van al hadden si hare deduut. Daer na ghinc elc, als hi woude 11010 Slapen. In ᩡ camere die van goude Was verlicht, als ons segghen Die hystorien, dede men legghen Waleweine ende die joncvrouwe Ende den jonghelinc ghetrouwe 11015 Sconincs sone van Ysike Up drie bedden, eerlike Verdect met dieren couverturen. Si sliepen sochte tes si horen Die vogheline singhen clare. 11020 Als si des dages worden gheware Ende si ontwieken, na minen wane Si ghereden hem up te stane Ende quamen ter zale waert. Daer so vonden si haren waert 11025 Den coninc Wondre ende sinen sone Die harde gram waren omt gone Dat si so tilike up waren. Walewein seide: ‘Hier nes gheen sparen: Wi moeten henen sonder beide.’ 11030 Maer watter Walewein toe seide Hi moeste daer, seghet daventure Emmer bliven die weke dure. [327] Doch wildi emmer van danen sceden. Die coninc voerne gheleden 11035 Ende sijn sone ende waren gram Dat hi so varinc orlof nam. Doch en wilden si niet onbaren Sine daden met Waleweine varen Rudders ende serjante mede 11040 Ende zomers dur sine werdichede: Drie milen gheleden sine verre. Doe was mijn her Walewein erre Datten die coninc so verre ghebrochte. Orlof nam hi, so hi eerst mochte 11045 Ende dede den coninc weder keren. Nu vart sinen wech met eren Walewein ende sine scone amie Dur meneghe scone prayerie Ende Roges die jongelinc mede. 11050 Si leden meneghe scone stede Menich casteel, menich ghesate. Ene maent, so ict ghedicht late Reden si dachvart emmer vort Eer si in die grote port 11055 Te Cardoel mochten gheraken. Te palaise ghingen si hem maken. Ic wilt ju allen maken condre: Die rike coninc van den Wondre Eer dat Walewein sinen casteel 11060 Ruumde, haddi hem al geheel Tscaecspel ghegeven, dat was so diere Ende dat bert. Nu comt die fiere Walewein daer mede ende sine amie Met siere scoenre compagie. 11065 Vore tpalais beeten si al. Daer was tgh[e]luut groot ende tghescal: Die niemare liep harentare Dat der Walewein comen ware. [328] Die coninc Artur trac jegen hem dan 11070 Ter zalen uut met menegen man. Vrouwen, joncfrouwen an dander side Trocken hem uut te stride. Daer brochten minste [ende] meeste Ter zale boven met groter feeste 11075 Waleweine ende sine scone amie. Daer was grote melodie Ghedreven. So ict hebbe vernomen So was tes conincs hove comen Die rike coninc Assentijn 11080 Om te soukene sijn dochterkijn. Blide was hi, als hijt verstoet Dat Walewein, die ridder goet Siere dochter hadde ghewonnen. Hi seide, hi wilre hem wel jonnen. 11085 Oec seggic ju diere ghelike Dat die coninc van Hisike Roges, sinen zone quam scouwen. Hi lovede Gode ende onser Vrouwen Dat hine hadt brocht te dien. 11090 Daer mocht men grote feeste sien Den heren driven in allen siden. Die coninc hilt hof ten selven tiden Dur Waleweins wille, seget die jeeste. ;Daghe gheduerde die feeste. 11095 Daer vertelde Walewein al Den coninc, sinen oem, sijn gheval Ende sinen ramp of ander side Van meneghen fellen swaren stride. Oec verteldi hem al bloet 11100 Van den vos dat wonder groot Hoe dat hi mensce worden was. Groot wonder hadde die coninc das. Sulke willen segghen hier Dat Walewein, die ridder fier [329] 11105 Trouwede Ysabele die scone; Ende hi selve conincscrone Spien na des conincs Arturs doot. Maer in gheloefs clene no groot; In wilre nodan niet jegen lesen 11110 Want het mochte wel waer wesen. Roges, die coninc van Hisike Voer te lande blidelike Met sinen sone, horic ghewaghen Alsi niet langer wilden daghen 11115 Int hof metten coninc Arture. Meneghe stont, meneghe ure Leet, eer si te lande quamen. Grote bliscap al te samen Dreef dat volc harentare 11120 Vander comste, vander niemare. Roges stiefmoeder quam na tgone Stappans cnielende vor haren sone Ende bat ghenaden den jonchere Ende weende utermaten sere. 11125 Ende Roges, bi sijns vaders rade Vergaf hare doe haer mesdade. Die coninc hadde grote bliscap mede Want hi sinen sone dede Hebben tote ᬡ serjante 11130 Ende daer toe goudine bisante Parde ende wapene ende ander goet. Na tsvader doot, alsic ben vroet Verstaerf dat rike up sinen sone. Nu moetic keren up die gone 11135 Daer ic die tale of liet te voren: Walewein die edel ridder vercoren Prosenteerde, dat wetic wel Sinen oem dat scaecspel Bede vor heren ende vor vrouwen 11140 Dat sijt alle mochten scouwen. [330] Ons orcont die walsce tale Dat het verlichte alle die sale: So uterlijc waest ende so diere. Dar gaf men in alre maniere 11145 Waleweine prijs ende lof: Si seiden dat des conincs hof Verchiert meer was van hem allene Danne vanden besten ḡ gemene Die behorden ter tafelronden. 11150 Ic sal ju corten te desen stonden Dese ystorie, mar ic segge u hier Dat Estor die ridder fier Int hof was ter selver stonden Want behorde ter tafelronden; 11155 Ende Walewein die ridder goet Die hem storten dede sijn bloet Daer hi jeghen vacht so sere. Assentijn die grote here Voer te lande met siere dochter. 11160 Hem was te moede vele sochter Dan te voren eer hi wiste Wie Walewein was die bi liste Siere dochter vriede ende minde Ende soe weder hem versinde. 11165 Men vint oec ghescreven in brieve Dat Walewein voer met sinen lieve Te lande wart daer men hem dede Ere ende grote werdichede. Niet wel en wetic die waerhede hier 11170 Oft hise trouwede die ridder fier; Maer ic wille laten dese saken Liden ende een ende maken. Penninc, die dichte desen bouc - So wiet hort, mine rouc- 11175 Hine was niet wel bedocht Hine hadde [die] jeeste ten ende brocht. [331] Pieter Vostaert maketse vort So hi best mochte na die wort Die hi van Penninge vant bescreven: 11180 Het dochtem scade, waert achter bleven Die jeeste, maer daert ende brect Ic wane mens lettel eren sprect Den dichtre; oec verliest hi mede Bede pine ende arbeide 11185 Dat soe niet wert es ere keerse. Omtrent drie ende Ḹxᠨondert verse Heefter Pieter of ghedicht So hi vrayst mochte in rime slicht. Nu bidt hi ju allen sere 11190 Dat ghi wilt Gode onsen here Over hem bidden dat hi in laetse Moete hebben ghedaen sulke prouaetse Met penitentien ende met dogeden Dat hi tansicht vul van vreuden 11195 Bescouwen moete in hemelrike; Ende ghi alle gader dies ghelike. Die almachtiche God moet ons onnen! Amen’ segt alle die redene connen. ᠁men ‘>
Dese bouc was ghescreven int jaer 11200 - Dat seggic ju wel vorwaer - Als men screef M CCC ende L. mede. God gheve ons sinen euwegen vrede! Amen. |
11000 Die een vos was, zoals wij het horen Zeer vorstelijk kleden. Ze waren ‘s morgens op eervolle wijze Onthaald in alle wijzen: Die edelste drank, de beste spijzen 11005 Die men vond, hadden ze overvloed; Na de maaltijd de kruidenwijn De dure specerij en dat kruid Van alles hadden ze hun genot. Daarna ging elk, als hij wilde 11010 Slapen in een kamer die van goud Was verlicht, als ons zeggen De historiën, liet men liggen Walewein en die jonkvrouw En de trouwe jongeling 11015 Koningszoon van Ysike Op drie bedden, op eervolle wijze Bedekt met dure bedekking. Ze sliepen zacht totdat ze horen De vogeltjes helder zingen. 11020 Als ze de dag worden gewaar En ze ontwaakten, naar mijn mening Ze bereiden zich op te staan En kwamen ter zaal waart. Daar zo vonden ze hun waard 11025 De koning Wonder en zijn zoon Die zeer gram waren om datgene Dat ze zo tijdig op waren. Walewein zei: ‘Hier nee is geen talmen: Wij moeten onverwijld heen.’ 11030 Maar wat er Walewein toe zei Hij moest daar, zegt het avontuur Altijd blijven die hele week. [327] Toch wilde hij er immer vandaan scheiden. Die koning reed mee hen begeleiden 11035 En zijn zoon waren woedend Dat hij zo snel verlof nam. Toch wilden het ze niet nalaten Ze lieten met Walewein mee gaan Ridders en bedienden mede 11040 En pakpaard door zijn waardigheid: Drie mijlen begeleidde ze zijn vaart. Toen betreurde het mijnheer Walewein Dat hem de koning zo ver bracht. Verlof nam hij, zo gauw hij kon 11045 En liet de koning terug gaan Nu gaat zijn weg met eren Walewein en zijn mooie geliefde Door menige mooie beemd En Roges de jongeling mede. 11050 Ze trokken door menige mooie plaatsen Menig kasteel, menige sate. Een maand, zo ik het gedicht achterlaat Reden een dag lang immer voort Eer ze in die grote port 11055 Te Cardoel mochten komen. Te paleis gingen ze toe. Ik wil het u allen maken bekend: Die machtige koning van Wonder Eer dat Walewein zijn kasteel 11060 Ruimde, had hij hem al geheel Het schaakspel gegeven, dat was zo duur En dat bord. Nu komt die fiere Walewein daar mede en zijn geliefde Met zijn mooie gezelschap. 11065 Voor het paleis stegen ze allen af. Daar was het geluid groot en het geschal: Die nieuws liep hier en daar Dat daar Walewein gekomen was. [328] De koning Artur ging hem tegemoet dan 11070 Ter zaal uit met menige man. Vrouwen, jonkvrouwen aan de andere zijde Trokken hen uit te gaan. Daar brachten de lagen en hogen Ter zaal boven met groot feest 11075 Walewein en zijn mooie geliefde. Daar was grote blijdschap Gedreven. Zo heb ik het vernomen Zo was tot konings hof gekomen Die machtige Assentijn 11080 Om te zoeken zijn dochtertje. Blijde was hij, toen hij het verstond Dat Walewein, die ridder goed Zijn dochter had gewonnen. Hij zei, hij wilde het hem wel gunnen. 11085 Ook zeg ik u diergelijke Dat de koning van Ysike Roges, zijn zoon kwam aanschouwen. Hij loofde God en onze Vrouwe Dat hij hem had gebracht tot die. 11090 Daar mocht men grote feesten zien De heren drijven aan alle kanten. Die koning hield hof terzelfder tijden Door Walewein’s wil, zegt het verhaal. 30 dagen duurde dat feest. 11095 Daar vertelde Walewein al De koning, zijn oom, zijn geval En zijn ramp of andere kant Van menige felle zware strijd. Ook vertelde hij hen openlijk 11100 Van de vos dat wonder groot Hoe dat hij mens geworden was. Groot wonder had de koning dat. Sommige willen hier zeggen Dat Walewein, die fiere ridder [329] 11105 Trouwde met die mooie Ysabele; En hij zelf de koningskroon Spande na de koning Artur’s dood. Maar ik geloof het niet klein nog groot; Ik wil het nochtans niet tegenspreken 11110 Want het mocht wel waar wezen. R oges, de koning van Ysike Voer te lande blijde Met zijn zoon, hoor ik gewagen Toen zij niet langer wilden vertoeven 11115 In de hof met de koning Artur. Menigeen stond, menige uren Gingen voorbij, eer ze te land kwamen. Grote blijdschap alle tezamen Dreef dat volk hier en daar 11120 Van de komst van dat bericht. Roges stiefmoeder kwam na datgene Gelijk knielen voor haar zoon En bad genade de jonkheer En weende uitermate zeer. 11125 En Roges, bij zijn vaders raad Vergaf haar toen haar misdaden. De koning had grote blijdschap mede Want hij zijn zoon deed Hebben tot een bediende 11130 En daartoe gouden Byzantijnse munten Paarden en wapens en ander goed. Na zijn vader dood, zoals ik ben bekend Verstierf dat rijk op zijn zoon. Nu moet ik keren op diegene 11135 Daar ik het verhaal heb laten staan: Walewein die edel ridder uitverkoren Bood aan, dat weet ik wel Zijn oom dat schaakspel Beide voor heren en voor vrouwen 11140 Dat zij het allen mochten aanschouwen. [330] Ons verkondigt de Waalse taal Dat het verlichtte de hele zaal: Zo prachtig was het en zo duur. Daar gaf men in alle manieren 11145 Walewein prijs en lof: Ze zeiden dat de konings hof Versierd meer was van hem alleen Dan van de besten 10 algemeen Die behoorden ter tafelronden. 11150 Ik zal u verkorten te deze stonden Deze historie, maar ik zeg u hier Dat Estor die fiere ridder In de hof was terzelfder stonden Want behoorde ter tafelronden; 11155 En Walewein die ridder goed Die hem storten liet zijn bloed Daar hij tegen vocht zo zeer. Assentijn die grote heer Voer te lande met zijn dochter. 11160 Hem was te moede veel zachter Dan tevoren eer hij wist Wie Walewein was die met list Zijn dochter vrijde en beminde En ze hem weer lief kreeg. 11165 Men vind ook geschreven in brieven Dat Walewein voer met zijn lieve Te lande waart daar men hem deed Eer en grote waardigheid. Niet goed weet ik hier de waarheid 11170 Of hij haar trouwde die ridder fier; Maar ik wil laten deze zaken Gaan en een einde maken. Penninck, die dichte dit boek - Zo wie het hoort, mij een zorg- 11175 Hij was niet goed bedacht Hij had dat verhaal ten eind gebracht. [331] Pieter Vostaert maakte het voort Zo hij het best kon naar dat woord Die hij van Penninck vond beschreven : 11180 Het leek hem schade, was het weggebleven Dit verhaal, maar daar het ontbreekt Ik denk men er weinig eer van spreekt De dichter; ook heeft hij voor niets gedaan Beide pijn en inspanning 11185 Dat ze niets waard zijn. Omtrent drie en 300 honderd verzen Heeft er Pieter van gedicht Zo hij het beste kon in eenvoudige rijmen. Nu bid hij u allen zeer 11190 Dat ge wil dat God onze heer Voor hem bidden dat hij in het laatste Moet hebben gedaan zo’n dapperheid Met penitentie en met deugden Dat hij het aanzicht vol van vreugde 11195 Aanschouwen moet in hemelrijk; En gij allemaal diergelijk. De almachtige God moet ons gunnen ! ‘Amen, zeggen allen die verstand hebben. ᠁Amen ‘ Dit boek was geschreven in het jaar 11200 - Dat zeg ik u wel voor waar - Toen men schreef 1300 en 50 mede. God geeft ons zijn eeuwige vrede! Amen. |
Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl.
Roman van Walewein.
[7] ‘Van de koning Artur
Zijn nagebleven menige avonturen
Die nimmermeer nee worden beschreven.
Nu ben ik een mooie begonnen
5 Kon ik het wel in het Waals vinden
Ik zou het u in Dietse verhalen:
Het is zo uitermate mooi!
Alle engelen van de hemel
Moeten me geven gevoel en helderheid van geest
10 En zulke wijsheid daarin
En mijn geest alzo versterken
Dat zijn deugd men erin mag merken
Allen die het zullen horen.
God die door ons was geboren
15 En van de stenen maakte brood
Verleent me die wijsheid zo groot
In dit boek, ononderbroken
Van begin tot het einde!
Dus bid ik God door zijn genade
20 Dat hij me vergeeft die zonden
Die ik aan dit verhaal doe
Het hele verhaal door.’
Aldus bad Penninck die het maakte
En menige nacht daarom waakte
25 Eer hij het vormde in zijn gedachte
Dat hij het boek ten einde bracht
Daar hij het begin van heeft gezegd.
Nu bidt hij u op hoffelijkheid
[8] Dat ge zwijgt allemaal:
30 Hij zal u voort dat mooie verhaal
Zeggen, al wordt het hem te zuur
Van de koning Artur.
De koning Artur zat op een zekere keer
Te Carlioen in zijn zaal
35 En hield zitting naar konings zede
Alzo hij menigmaal deed
Met een deel van zijn leenmannen
Die ik niet goed noemen kan:
Ywein en Percheval
40 Lancelot en Duvengael
En die hoffelijke Walewein
- Zijn metgezel was daar nee geen -
Ook was daar Keye de drost.
Daar die heren aldus zaten
45 Na het eten hadden ze gewassen
Alzo hoge lieden plegen
Hebben ze wonder groot vernomen:
Een schaakspel ter venster in komen
En strekte zich uit op de aarde.
50 Hij mocht gaan spelen die het begeerde.
Dus lag het daar op dat ogenblik toen.
Daar nee verroerde niemand zich
Van al diegene hoge lieden.
Nu wil ik u het schaakspel aanduiden:
55 Die poten eronder waren van rood goud
En de opstaande randen van zilver.
Zelf was het van ivoor
Goed bezet met dure schaakstukken.
Men zegt het ons in korte woorden:
60 Die stenen die te schaakspel behoren
Waren wel waarlijk
Kostbaarder dan al Arthur’s rijk.
Dus zagen zij het allen die daar waren.
[9] Meteen hief het op en is gegaan
65 Weer terug het kwam tevoren.
Dus had die koning Artur toorn
En sprak: Ԃij mijn koningskroon
Dit schaakspel leek me zo mooi!
Merk op gij heren en ziet
70 Het nee kwam hier zonder redenen niet.
Die op wil staan onverwijld
Dit schaakspel halen en achternagaan
Ende leveren het me in mijn hand
Ik wil hem geven al mijn land
75 En mijn kroon na mijn leven
Wil ik dat het zijn eigendom blijft.’
Van alle heren die daar waren
Zo nee durfde er een niet te gaan.
Ze zaten allen en zwegen stil.
80 De koning zei: ‘Wie zo wil
Doorgaan voor een goede ridder in mijn hof
Hij zal me dat schaakspel halen
Of we krijgen het nimmermeer
Van deze dag af nu voortaan
85 Laten wij het ons aldus ontkomen.ՠ
Noch zwegen ze allen die daar waren.
Daar nee antwoordde nooit iemand een woord.
Toen de koning dit bemerkte
Sprak hij: ‘Gij mijn koningskroon
90 En bij de heer van de hemel
En bij al die macht
Die ik ooit van Gods wege uitoefende
Nee wil me niemand het schaakspel halen
Ik zeg het alles in korte bewoordingen
95 Ik zal er zelf achternagaan.
Ik wil niet langer afwachten
Eer het me al te ver ontkomt.
Ik ben diegene die het begeert
Dat ik het terug halen zal
100 [10] Me belet ramp en ongeval
Eer ik meer te Carlioen terugkeer
Of ik blijf dood in dat verlangen.
Ik zal er u eer mee doen:
Ik zou met recht zijn uw heer
105 Nu zal ik uw aller knecht zijn.’
Daar Walewein die nu steeds
In deugden is voorgetrokken
Hij schaamde zich toen hij dit hoorde
Dat er niemand was zodanig
110 Die de belofte durfde aan te gaan
Van zijn heer de koning
En hij ging naar voren met deze zaak
En zei: ‘Koning Artur heer
De woorden die ge heden eerder
115 Zei, dit heb ik wel begrepen:
Die uw belofte wil aangaan
Zal ge het houden zoals ge tevoren zei
Die eed die ge hebt gezworen?’
De koning antwoordde meteen:
120 Ԋa ik, zo mag me goed geschieden!
Was er enige ridder binnen mijn hof
Zo sterk of zo voortreffelijk
Die het me leverde in mijn hand
Ik wil hem geven al mijn land
125 En mijn kroon na mijn leven
Wil ik dat het zijn eigendom blijft.
Dus nee verander ik heden mijn woord.’
Toen de heer Walewein dit hoorde
Zo liet hij zijn wapens bereiden
130 En wapende hem al zonder te talmen
En zei: ‘Vind ik in enig land
Ik zal het u geven in uw hand
Zo helpt me God die u gebood
Of ik blijf ondertussen dood!
135 Dat is zeker en gewis.’
Toen Walewein gewapend was
[11] Bracht men hem Gringolet voor
Die hij lief had en uitgekozen
In zijn geest voor alle paarden
140 En hij sprong erop, die onvervaarde
En zegende zich met de rechterhand.
Toen nam verlof die held
Aan koning en aan koningin
En aan alle die er waren in
145 Met de koning in die zaal.
Ze antwoordden allemaal:
‘Ga! God onze aller heer
Houdt u ver van schande en van pijn
En laat uw zaak ten beste komen!’
150 Toen hij verlof had genomen
Reed hij weg na dat gesprek
En die daar bleven in de zaal
Waren in hevige opwinding
En zeiden: ’Verging het met hem slecht
155 Bij God en met goede dagen
Hij zou weinig reden hebben om te klagen
Omdat hij die zaak ding durft aan te vangen
Dat nee geen man durft te doen
Nog nooit een christen hoorde vertellen
160 Dat ze ergens ooit gebeuren.
Dus denkt hij wij zijn onverstandig.’
‘Heer Walewein, ziet wat ge doet’
Sprak die koning tot zijn neef
En hoor de raad die ik u geef
165 - Een zot mag een wijze wel aanraden
Van dat hem tot voordeel mag staan -
Let steeds met zorg op u en uw paard
Dat ge niet zo dichtbij gaat
Het schaakspel zodat ge hebt toorn.’
[12] 170 De heer Walewein hij sloeg met sporen
Gringolet zo spoedig mogelijk.
En toen dat daar Keye zag
- Nu mag ge horen Keye ’s taal -
Hij liep te venster van de zaal
175 En riep: ‘Heer Walewein, let op en versta:
Had ge genomen een draad
En had ge het aan het schaakspel gestrekt
Dan kon ge nu hebben getrokken
Dat het u niet nee was ontkomen.’
180 Daar Walewein zei: ‘Wil ge ontberen
Heer Keye, van uw slechte scherts
Ik bad het u uitermate graag
En laat me hebben mijn avontuur!
Is het zoet of is het zuur
185 Komt het me te goede of te kwade
Heer Keye, ik nee vraag u niet om raad.’
Dus reed hij met haast weg
Onbevreesd als een leeuw.
Daar Keye zei: ‘Sla met sporen
190 Heer Walewein, het bevindt zich daar voren
Het schaakspel; het kan u niet ontkomen.ՠ
De koning en die met hem waren
Ze zeiden: ‘Heer Keye, als u het belieft
Deze praatjes hebben we genoeg.
195 Waarom liet ge de ridder niet gaan
Daar hem God mag beschermen?
Ge was zelf niet van zo dapper
Dat gij de belofte durfde aan te gaan
Dat hij op zich heeft genomen.’
200 Walewein reed weg en zij zijn gebleven
Met zeer verschillende gesprekken
Om Walewein binnen de zaal.
De koning en de koningin
Gingen boven te hoge trans
205 En keken Walewein achterna.
[13] Daar was nog groot nog klein
Ze liepen ten venster hier en daar
En keken uit en namen waar
Waarheen Walewein heen zou.
210 Hij reed met kracht en met geweld
Als diegene die zuinig is op zijn krachten
Achter het schaakspel dat voor hem uit gaat
Soms hoog, soms laag
Soms voort, soms terug
215 Soms ver, soms dichtbij.
Voor waarheid zegt men mij.
Dus zag het daar Walewein voor hem gaan
En had het bijna met de hand gevangen
Maar hij liet het na door diegene zijn taal
220 Die boven lagen in de zaal:
Had hij gezien en daarna gevangen
En het hem dan was ontsnapt
Ze mochten ermee hun spot drijven.
Hij liet het om geen andere reden na.
225 Dus reed hij weg in draf
Daar Walewein, op een mooi veld.
Toen kwam hij in een vallei.
Toen stond de koning op en zei:
‘Heer Walewein, God moet u begeleiden!
230 Mijn ogen moeten hier van u scheiden
Ze kunnen u niet langer zien.’
Hij keerde zich om en ging meteen
En die heren allemaal
Van het venster in de zaal
En spraken allen algemeen:
235 ‘Heer Walewein, God van hemelrijk
Hoed u van schande en van schade
En van onbeschaafde daden
En laat u behouden weerkeren
240 Met het schaakspel tot uw eer.’
Toen begonnen ze een ander gesprek.
[14] En hij reed weg, die held
Naar het schaakspel daar hij om uit was gekomen.
Meteen heeft Walewein vernomen
245 Een berg voor hem staan:
Het leek hem tot de hemel te gaan!
Toen sprak hij daar hij het vindt:
‘Help God, Sint Maria ‘s kind
Werwaarts mag ik eromheen gaan?
250 Ik zie geen weg, geen rechte of kromme
Daar ik het schaakbord volgen kan.
Tot nu toe heb ik nog nooit zo’n droevige dag beleefd
Als dat me nu zal ontkomen.’
Meteen werd Walewein gewaar
255 Plotseling waar de berg zich opende
Daar het schaakspel in voer en hij mede.
Die berg die werd snel gewoon
Als Walewein daarbinnen is:
Dat gat dat tevoren was open
260 Werd nu snel dicht gesloten.
En Walewein moest daarbinnen blijven
Alleen zijn verdriet uiten
In een berg die donker is!
Dat is zeker en gewis.
265 Hij hoorde daar creaturen nee geen:
In de berg waren stenen
Daar hij tegen mocht spreken!
Bijna leek hem het hart te breken
Dat hij het schaakspel had verloren.
270 De smart overweldigde hem
Dat hij het zover heeft gezocht
En in zo’n zware ellende is gebracht.
Dus was hij zeer te ongemak
En peinsde menigerhande zaak.
275 Hij zei: ‘Al was die berg geopend
En ik hieruit kon gaan
Kwam ik zonder schaakspel te hof
[15] Ik verspeel alle eer of roem.
Ib ben bekend van zulke zaken.
280 Men zou scherts met me maken.
Zo goed ken ik de heer Keye.
Van hem zou me meest verdrieten.
Het is me liever dat ik zou sterven
En in deze berg dood gaan
285 Alzo ik vermoed dat ik zal
Als God me niet helpt en gunstig lot!’
Die nacht gedoogde hij groot verdriet
Van Գ avonds dat de zon liet
Haar schijnen tot ze weer opging.
290 Daar Walewein, de jongeling
Hij viel in kniegebed bij die gelegenheid
En zei: ‘God die door ons stierf
En om ons koos de bittere dood
Nu help me heer, uit deze nood!
295 Was ik ergens in een vlakte’.
Sprak die ridder Walewein
‘Al stonden er honderd om mij
En ze me allen wilden slaan
Ik zette me tegen hen te verweer
300 Met het schild en met de speer!
Hier moet ik sterven door die nood
Zonder slag of stoot!
Dus ben ik zeer te neer geslagen.’
Aldus klaagde Walewein, die heer.
305 Hij zegende zich en is opgestaan
En ging tot Gringolet gelijk
En stak de teugels aan zijn arm
En riep wel vaak ‘o wee, wee mij’
Omdat hij het schaakspel had verloren.
310 Die smart overweldigde hem geheel.
Dat was het ergste dat hem kwelt.
Toen nam hij zijn snel teugels
En doolde in die berg alleen
[16] Hij en Gringolet zijn paard
315 Zo lang dat hij zag van verre
De dag gelijk een ster.
En naar dat licht is hij gekomen
En heeft een serpenten nest vernomen
Daar 4 jongen in lagen en sliepen
320 Die zo groot waren dat ze liepen
Derwaarts waar dat ze wezen wilden.
Wat raad je aan Walewein, de edelmoedige
Te doen, na dat het is gekomen?
Toch nee heeft hij nergens vernomen
325 Het oude serpent: hij was gegaan
Buiten de berg om voedsel te zoeken
En halen daar ze van zouden leven
Zijn jongen die waren gebleven
Achter en toen dit Walewein zag
330 Niet weet hij wat hij het beste doen kan.
Maar hij haastte hem en trok zijn zwaard
En liep snel op hen toe ter vaart
En sloeg midden in de hoop.
De oudste was er het slechtste aan toe
335 Want hij kloofde het middendoor stuk.
De andere deed hij zo’n pijn
Dat het daarom sterven moet.
De derde sloeg hij af een voet.
Dat vierde zette zich te verweer
340 En had tot Walewein grote begeerte.
Het ontsprong uit een grote slaap
Het was gewekt op pijnlijke wijze.
Het was zeer woest, al was het klein
En schoot op de heer Walewein
345 Beide met klauwen en met tanden.
Daar Walewein hem verweerde met de handen
En met het zwaard en met het schild
Weerde hem Walewein, die edelmoedige
Snel met een vaart
350 Als diegene die begeert
Het serpent te doden maar hij het niet kan.
Het was gelegen in een kuil
Daar nooit wijf nog man was gekomen.
Het serpent heeft zijn staart genomen
355 En sloeg Walewein zo hard
Zodat hij neer viel op de aarde
Al was het hem te doen leed.
Toen schoot hij op en nam onverwijld
Het serpent vast met beide handen
360 Boven en beneden bij de tanden
En scheurde hem zijn bek zo wijd open
Dat hem hoofd hing aan twee kanten.
Toen haastte hij hem en greep het zwaard
Daar Walewein, die onvervaarde.
365 Maar het andere serpent, dat had verloren
Zijn voet: het heeft gekozen
Gringolet, heer Walewein’ s paard
En ging snel derwaarts.
Meteen heeft Gringolet vernomen
370 Waar het serpent tot hem is gekomen
En heeft zijn poot verheven
En het serpent er een gegeven
Juist raak tegen het beste been
Dat het vloog in gruizelementen stuk.
375 Toen moest het vallen op de aarde
En Walewein kwam met het zwaard
En nam hem snel het leven.
Toen bedankte hij het God van hemelrijk
Dat hij hen aldus is ontkomen.
380 Tot Gringolet kwam hij gelijk
En zette zich in zijn zadel
En reed weg al zonder te wachten
Derwaarts dat hij de dag zag oplichten.
Nu mag hem Onze Vrouwe bewaren!
385 Aldus reed hij de berg door
[18] Tot hij kwam voor een scheur
Daar die berg gescheurd is.
Het oude serpent was wel gewoon
Daar te gaan in en uit
390 Want het haalde er zijn buit
Daar het altijd van moest leven
En zijn jongen die waren gebleven
Achter hem toen het ze verliet.
En toen het Walewein komen ziet
395 Zo was het zeer vertoornd
En begaf zich naar een zijde
Dat het nee niet nee kon zien.
Hij bereidde hem en ving meteen
Beide te schild en te speer
400 En hij bereidde zich goed te verweer:
Hij greep de schacht met beide handen
En ging voor die spleet staan
En keerde de punt ter spleet waart.
En ginds serpent dat kwam met een gang
405 En waande erdoor te gaan zonder verweer,
En Walewein raakte het met een speer
Zo goed dat hij het geheel doorstak
Dat het viel neer in die scheur
Het serpent, en begon zich uit te strekken.
410 Walewein waande uit te trekken
De schacht maar hij was midden in twee!
Dat stuk van de speer deed het serpent pijn
Zodat hem het vuur uit de keel schoot:
Toen waande Walewein wel te wezen dood
415 Van de hitte van het vuur.
Hij ging snel naar een kant
En liet de grote vuurstraal gaan
Die daar vloog aan alle kanten
En het serpent uit de keel schoot
420 Om die benauwdheid van de dood.
Was hem zijn staart niet buiten gebleven
[19] Het had Walewein genomen het leven:
Hij heeft hem gebracht in zulke nood.
Ginds serpent sloeg grote slagen
425 Met de staart tegen de stenen
Dat ze vielen groot en klein
Aan beiden zijden van de scheur.
Daar mochten drie ridders door rijden
Door het gat dat het serpent had gemaakt.
430 Had het Walewein alzo geraakt
Ik denk hij was dood gebleven
Al had hij 10 mannenlevens.
Daar Walewein stond en lachte
En zei: ‘Dit is wel mijn wens
435 Het serpent heeft me de poort geopend!
Nu mag ik uit de berg gaan
En heen rijden daar ik wil.’
Het serpent nee lag niet lang stil:
Dat stuk van de speer deed hem pijn
440 Het stond op zo gauw mogelijk
En schoot op de heer Walewein.
Het serpent was groot en hij was klein!
Het kwam brandende als een vuur:
Er nee zag niemand zo’n lelijk dier!
445 Toen het Walewein zag, werd hij bang
En hij vergat zijn goede zwaard
Want het hem uit de hand gleed.
Dat was hem naderhand erg leed;
Hij wist nooit hoe hij het verloor.
450 Het serpent Walewein verkoos
Om te deren zo ze het beste kan:
Het gaf hem zeer menige slagen
Met de staart al maar door
Wel 20 maal eer het stopte:
455 Ze was zeer op hem verbolgen!
Meteen nam het Walewein, de heer
In zijn staart en zou hem dragen
[20] Zijn jongen en laten hen knagen:
Opdat zo liet hij het leven.
460 Maar God heeft hem het geluk gegeven
Dat hij ze tevoren alle dood sloeg.
Walewein was in grote nood:
Had hij voor het serpent gestaan
Alzo hij later heeft gedaan
465 Hij was helemaal verbrand
Zonder enige tegenspraak.
Gringolet kon dat niet verduren
Binnen de muur: het liep de schuur
Uit en liep aan een kant.
470 Dus was Walewein niet blij!
Hij bleef alleen en aan zichzelf overgelaten
Hem nee stond niemand bij;
Hij zei: ‘De duivel houdt me gevangen
Zo vast, ik kan het niet ontgaan;
475 En met de staart zo gebonden
Mocht ik belijden mijn zonden
Dan was ik blijde voor mijn dood.
Dezelfde God die me gebood
Hij moet me helpen en beraden
480 En mijn ziel bijstaan
Want mijn leven is gedaan.’
Het serpent nee belette zeker niet
En vloog vandaar met een vaart
En droeg Walewein in zijn staart
485 Voorwaarts in een nauw pad.
Walewein was van de pijn uitgeput
Die hem het serpent had gedaan.
Meteen zo bleef het gevangen
Bij een gat; het nee mocht er niet door:
490 Het was te nauw bij de muur
Nochtans was het er vaak door gekomen
Maar een stuk van de speer heeft hem belet
Dat het bleef steken in de zijde.
[21] Toen Walewein het zag, was hij blijde.
495 Hij zei: ‘God heer door uw genade
Alzo zeker als ge wel kan
Zo moet ge mij heer heden
Van dit felle serpent bevrijden
Dat me deze angst heeft gedaan.’
500 Dus moest Walewein ginder staan.
Ze waren gevangen onderling
Zo vast, ze mochten niet scheiden
Nog meer naar achter gaan nog voort.
Walewein mocht nauwelijks een woord
505 Spreken: hij was zo zeer gebonden
Met de serpenten staart op dat ogenblik.
Het heeft hem gebracht in grote nood
En gaf hem erg menige stoot
Met de staart tegen de stenen
510 Soms groot, soms klein
En heeft hem in een put gestoken
Zodat hij nauwelijks kon spreken
Nog geen lid verroeren.
Het serpent scheurde met de klauwen
515 Walewein’s wapens in die tijd.
Ook is hij in zijn staart gewonden
En zo vast daarin gevangen
Nauwelijks zal hij meer ontgaan
Van de pijn daar hij in is
520 Daar Walewein, wat zeker is.
Hij verloste zijn ene hand
Toen taste hij om zijn zwaard
Aan zijn zijde: het was verloren!
Nog weer naderhand nog daarvoor
525 Nee kwam Walewein in zulke nood.
Nu allereerst verwachtte hij dood te blijven.
Toen tastte hij voort aan zijn zijde
Een dolk: dus was hij blijde!
Hij bedankte God; hij had er reden voor.
[22] 530 Toen trok het uit Walewein, die koene
En stak naar het serpent hier en daar.
Het deed hem erg weinig daar
En het nee mocht hem niet baten.
Had hij zijn hoofd gehad buiten
535 Het was hem tot schande vergaan
Dat hij het zou steken of slaan.
Daarom had Walewein er nu van
Wel de hulp van een stuk van de speer
Dat het serpent aldus gevangen heeft.
540 Walewein, die in hachelijk levensgevaar is
- Hij nee mocht verweren met een hand -
De dolk nam die held
Daar hij het serpent mee stak
Zodat hem zijn hart brak
545 Ter navel min of meer.
Het serpent krijste luid: het was hem pijnlijk
Vanwege de benauwdheid van de dood.
Noch was Walewein’ s benauwdheid groot:
Hij lag onder de serpenten voet.
550 Uit de wond kwam gelopen het bloed
Op hem heter dan een vuur.
Walewein sprak: ‘Dit nee is geen dier;
Het is de duivel uit de hel
Die hier komt en wil me kwellen
555 En heeft me deze angst gedaan!
En noch nee kan ik niet ontkomen
Al is het beroofd van het lijf.
En al was ik sterker dan zij vijf
Zo kan ik me niet beraden
560 Ik nee moet koken en braden
- Die duivel heeft me zo gebonden -
Het bloed dat komt uit deze wonden.
Het lijkt me heter dan een vuur!’
Aldus lag Walewein onder dat dier
565 In de put, onder het serpenten bloed
[23] Dat hem te schouder over stroomde.
Dus deed hem het serpent grote narigheid.
Daar Walewein trok uit met de hand
De dolk met een gang
570 En hieuw op de staart van het serpent
Tot hij ze allemaal los knoopte
En zichzelf uit de ellende bracht
Die hem het serpent had gedaan.
Maar God dank hij is ontkomen!
575 En hij bedankte blijde
God van het hoge rijk.
Toen was hij blijde, toen hij dat zag
Dat het serpent alzo dood lag
Dat hem die kwelling had gedaan
580 En hij hem aldus is ontkomen.
Hij zei: ‘Ik nee wil niet bezorgd zijn
Dat u heden of morgen
Een andere zal doen verdriet.
Ik hoop, dat nee gebeurt u niet.
585 Ik zal u eerder de voeten afslaan.’
Hij haastte zich en toen hij het had gedaan
Sprak hij; ‘Ik hoop van onzer heer
U dwingt mensen nimmermeer
Zoals u hier vroeger hebt gedaan.
590 Het nee mocht niet tegen u uithouden
Mijn goede pantserhemd van de avonturen
Het mocht voor u niet standhouden:
U hebt het gescheurd en bloot gemaakt
Al mijn lijf en doorhouwen.
595 En door die scheur heb ik gevonden
In mijn lijf diepe wonden
Alom en in mijn zijde.
Walewein was droevig en blijde:
Dat hij het serpent had gedood
600 Dus zo had hij grote blijdschap;
Aan de andere kant zo had hij toorn
[24] Dat hij zijn zwaard had verloren.
Zijn schild moest hij ook missen
Al zou hij daarom sterven:
605 Hij lag onder het serpent gebroken.
Maar dus is hij goed gewroken.
Zijn schacht was ook middendoor stuk:
Die hem nimmermeer diende
Gringolet is hem ontgaan:
610 Dus moeste hij daar alleen staan
In gevaar van zijn leven.
Hij had wonden drie maal vijf
Die hem het serpent had gegeven.
Dus leidde hij een zwaar leven.
615 Nochtans nee bekommerde Walewein niet
Om de pijn en op het verdriet
Dat hem het serpent had gedaan
Had hij geweten waarheen te gaan
Dat hij nieuws had mogen horen
620 Van het schaakspel te eniger tijd.
Dus doolde hij door de berg geheel heen
Om te zoeken avonturen
Die hij er genoeg vinden zal.
Daar geschiedde hem dit geluk
625 Dat hij vond zijn goede zwaard
Dat hij lief had en waard.
Toen hief hij het op en was blijde
En stak het snel aan zijn zijde
In zijn schede die hij nog heeft.
630 Walewein zucht en beeft:
Zo zeer doen hem pijn die wonden.
En hij kwam dezelfde tijd terecht
Daar de berg was geopend.
Toen ging hij voor die scheur staan
635 En vernam daar een mooi land.
En Gringolet kwam gelijk
Naar zijn heer toen ze hem zag
[25] Gelopen al dat ze lopen mag
Die van de slagen was mismaakt
640 Toen hem het serpent had geraakt
Met de klauwen op menige plaats.
Nu hoort wat Walewein deed:
Hij zat en peilde zijn wonden
Die hij er menige heeft gevonden
645 Over zijn lijf, toen hij ze zocht.
Men zegt dat men niet nee mocht
Walewein van geen enkele kant hulp
Vinden, hij had doeken en zalf.
Nu is het gekomen dat hier iemand nodig is
650 Alzo zeer als iemand die leeft.
Maar water was hem daar wel duur:
Met het bloed moest hij snel
Zijn wonden bedoeken en binden
Allen die hij er kon vinden.
655 Toen hij het dus alle had gedaan
Zo is hij weer opgestaan
En kwam gegaan naar zijn paard
Toen keek hij naar beneden op de aarde:
Toen dacht hij dat hij zo hoog stond
660 Men had niet met een boog
Van de aarde kunnen schieten
Tot daar stond Walewein!
Hoe zal hij neer komen op de aarde
Met Gringolet zijn paard?
665 Want die berg is alzo gemaakt
Al was er een christen opgekomen
Hij mocht ernaar beneden vallen
Of hij viel in het water aan alle kanten:
Om die berg liep een rivier.
670 Het was groot en breed en liep snel.
Die berg was eruit gevormd
Uit de rivier - heeft hij gedacht -
Met grote stenen en met sterke
[26] Recht gelijk een kerk.
675 En in de berg ging een spleet
Daar het serpent vaak door ging
En had er zijn nest in gemaakt
En wilde niet dat men hem aanraakt:
Men mocht er moeilijk binnen komen.
680 Het verging Walewein tot zijn verdriet
Dat hij was gekomen in de berg.
Het is wonder hij had groot letsel
Ontvangen: het serpent was zo fel;
Maar zijn zaak verging hem goed.
685 Alzo lagen zijn avonturen.
Daarom kon hij het te beter doorstaan
Hij zei: ‘Ik ben het doodsgevaar ontgaan
Die me het serpent heeft gedaan.
Nochtans staat me hier te zijn
690 In vrees en in grote ellende
Van mijn lijf, ik spring snel
Van deze berg in de rivier.
Beter is een kamp dat de hals in twee!
Bleef ik hierbinnen immermeer
695 Ik wist niet wat te eten of te drinken.’
Aldus begon hij zich te bedenken.
Nu moet hij riskeren zijn leven
Hij zei: ‘Sterf ik, ik kom gedreven
Weer daar men mij zal kinnen.
700 Hier kan ik weinig eer behalen.
Stierf ik hier, sprak toen die heer
ԍen komt nimmermeer te weten
Waar dat ik beland was.’
Dus stond hij in grote vrees
705 Bij Gringolet zijn paard
En haalde hem aan en sprong daarop alleen.
Hij zegende hem achter en voren.
En Gringolet heeft gekozen
De rivier en sprong daar neer.
[27] 710 Boven nee keerden ze nimmer weer!
Dat is zeker en gewis.
Had hij geweest van Parijs
Heer, hij had wel graag gegeven
Dat hij te Carlioen was gebleven!
715 Hij hield hem vast op zijn paard
Dat menige mark was waard (1)
Zo overal waar hij hem nodig had.
Het was een deel na de noen
Toen hij dus in de rivier ging
720 En Gringolet ging snel zwemmen.
Nu is daar Walewein gekomen
Die van het bloed was mismaakt
Daar hij mag spoelen zijn leden
Die wel pijnlijk op menige plaats
725 Waren van wonden en van bloed.
En Gringolet die werd zo moe
Van zwemmen zodat het nimmer nee kon.
Toch zwom het totdat het land bereikte
Met de voeten en stond geheel stil
730 Omdat het rusten wil
In die rivier op een eiland.
Het bekwam hem goed dat hij het vond:
Het had niets ander dan het hoofd boven.
Walewein mocht zich wel gelukkig prijzen
735 Dat hij zijn goede paard had bestegen:
Ik hoop het zal hem wel bevrijden.
Het zwom voort naar het andere land.
Toen steeg Walewein gelijk af
In een weiland die mooi was
740 En ging zitten in het groene gras.
Die van het lijf was mismaakt
Hij was in uiterst gevaarlijke plaats geraakt
Waar hij het zwaar te verduren kreeg.
Dat scheen aan Gringolet wel
745 Die lag alsof het dood was.
[28] Dus was Walewein ’s rouw groot.
Hij trok dat gras uit de aarde
En ging naar zijn paard
Hij begin het te roskammen en te wrijven
750 Beproeven of het leven kon behouden.
Toen sprong het op: dus was hij blijde
Walewein, en stond bij zijn zijde.
Al had hem iemand willen deren
Hij had nergens iets om hem mee te verweren:
755 Hij heeft nog schild nog speer
Daar hij hem mee mocht tot verweer
Zetten als hij het nodig had.
Al was hij ongewapend, hij was koen.
Zijn pantserhemd had menige scheur:
760 Men zag er zijn mooie lijf geheel door
Dat hem het serpent heeft gedaan.
Nu moet hij dus alleen staan
Bij Gringolet zijn paard.
Vervolgens aanhaalde en sprong erop alleen.
765 Die zeer te ongemak was
Dat was Walewein, die heer.
Want hij zag geen weg
Daar hij het schaakbord volgen kan
Toen reed hij er al snel er over
770 Walewein, dat mooie weiland
Totdat hij vernam
Dat hij bij een weg kwam:
Die hield hij zo goed hij kon.
Toen zag hij alzo hem leek
775 Een burcht alsof het van goud was
Toen peinsde Walewein dat hij zou
Daarin herbergen als hij mocht.
Aldus zette hij zijn gedachte.
Toen reed hij derwaarts erg gauw.
780 Toen leek ze hem in een water staan
En op een standaard gemaakt van onderen
[29] Daar woonde de koning van Wonder.
Weet ge waarom hij Wonder heet?
Ik zal het u zeggen, ik nee laat het niet:
785 Hij veranderde hem tot alle dieren
Die op het land zijn of in rivieren.
Aan de andere kant veranderde hij hem weer
Tot alle vogels die met veren
Kunnen vliegen in enig land.
Ik denk wel dat men nooit nee vond
Mooiere burcht dan hij heeft er een:
Het was van kalk en van stenen
Nochtans mocht het niet mooier wezen.
Zo was geschreven, die het kon lezen
795 Met goud buiten en binnen:
Men mag die burcht niet winnen.
Het water dat erom gaat
Het is eerder een halve mijl breed:
Men mag die burcht niet genaken
800 Die de koning heeft laten maken
Tenzij uitsluitend van voren.
Die straat heeft Walewein gekozen
Die hem tot de poort bracht.
In alle richtingen gingen zijn gedachte.
805 Toen steeg hij snel af voor die burcht.
Daar zag hij menigvuldige wonderen
Alom van zeer menigvuldige zaken
Die de koning had laten maken.
Zijn paard liet hij beneden staan
810 En hij kwam in de burcht gegaan.
Daar vond hij de koning Wonder
En zijn zoon Alidrisonder
En het schaakspel tussen hen beiden staan
Dat hem die moeite geheel had bezorgd:
815 Daarop zo speelden ze schaak.
Toen was Walewein beter op zijn gemak
Dan hij was in lange tijd
[30] Omdat hij het schaakspel had gevonden
Dat hij lang had gezocht
820 En hem in menige ellende gebracht.
Toen neeg hij en groette de koning
En zijn zoon de jongeling.
Ze begroetten hem weer oprecht
En stonden op van het schaken
825 En onthaalde Walewein de heer
En leidde hem naar binnen met een gang
Die gemak wel nodig had:
Hij had van de vorige dag vanaf noen
Geweest in erg grote pijn;
830 Dat is aan zijn wapens goed te zien
Die zo gescheurd en gehavend zijn:
Hij schaamde zich dat men het zo open en bloot zag.
Zijn zoon leidde hem hier en daar.
Die koning Wonder werd het gewaar
835 En riep twee knapen dat ze kwamen
En de heer Walewein namen
En leidden hem in een kamer.
Een andere knaap was aldus beraden
En kwam naar Gringolet gaan
840 Daar nee liet Walewein het staan
Beneden de brug toen hij erop kwam.
Men zegt ons dat die knaap nam
Gringolet die wel snel
Was gekomen mismaakt uit de rivier
845 En leidde het op een schone stal.
Daar deden ze het te gemak alles
Dat men mocht doen een paard.
Ik waan dat Walewein het alzo begeerde.
Hij droogde hem goed en wreef
850 Dat hem een niets nee bleef
Over hem dat ontsierde.
Het had het nodig: het was zo uitgeput.
Toen deed hij het af zijn zadel
[31] En bedekte het weer zonder te wachten.
855 Toen liep die knaap en haalde koren
En stortte het hem genoeg tevoren.
Toen kwam hij weer opgegaan.
De andere twee knapen waren gaan staan
Bij Walewein in de kamer
860 En bedienden hem welwillend:
De ene haalde water zonder omwegen
Heel goed van temperatuur
En goot het gelijk in een kuip;
De andere knaap was gaan staan
865 Bij hem en ontwapende hem direct.
Toen wasten ze zijn mooie leden
Die waren mismaakt van diepen wonden
Die ze er menige over hem vonden.
Toen zij het aldus hadden gedaan
870 Toen legden ze hem op een bed gelijk
Dat rijk was en duur
En volmaakt op alle manieren:
Van fijn goud de pilaren
En de sponden van ivoor
875 Goed uitgesneden en uitgehouwen.
Men mocht er wonder groot in aanschouwen:
Die er genoeg verstand van had, hij kon erin zien
Het wonder dat in de wereld zou geschieden
Van het begin totdat het eindigen
880 Zal: daar kon hij het ontdekken.
Vier engelen stonden daar van goud
Die niet verbeterd nee mochten zijn
Die mooi en helder zongen.
De heer Walewein hij werd gewaar
885 Dat het gezang dat ze uitgaven
Was gemaakt met een buis
Dat de koning van Wonder
Liet maken in de burcht van onder.
En elk heeft in zijn hand
[32] 890 Een saffier en een robijn;
In de andere hand een karbonkel:
Die maakte het licht daar het donker was
Zodat het te middernacht was alzo helder
Alsof het midden op de dag was
895 Binnen de stenen burcht.
Daar waren er menige groot en klein
Omtrent dat bed daar men ze zag.
Nu hoort wat kracht aan het bed lag:
Was een man op het bed gelegen
900 Al was hij doorhouwen en doorslagen
Of had hij over hem enige wond
Mocht hij erop liggen een tijdje
Tot hij met slaap werd bevangen
Als hij weer wilde opstaan
905 Ze waren hersteld en gezond
Zoals hij ooit was in enige tijd.
Daarom deed hem de koning Wonder
Daarop leggen en bedekken onder
De dekens daar hij genezen
910 Van zijn wonden zou wezen.
Dus bleef hij met slaap bevangen.
Die engelen lieten hun zingen staan
Die tevoren helder zongen.
Toen werd de koning wel gewaar
915 Dat Walewein lag te slapen.
Een knaap (bediende) dat hij riep
En hij beval hem als hij kon
Dat hij Walewein ’s wapens bracht.
Men ging ze schuren en schoon maken.
920 Zo werd men gewaar
Dat er maliën ontbraken
Ik denk men er een nieuwe in stak.
Dus ging men schuren en bereiden
Zijn wapens zonder te talmen.
925 Hiervan nee wist Walewein niet
[33] Die lag op het bed daar men hem liet
Op slapen, dat duur was en goed:
Zo wel hem die er op slapen moet!
En toen zijn wapens gereed waren
930 Toen legde men erbij dat ertoe behoort:
Beide schild en daartoe speren
Daar hij hem mee te verweren zou
Zetten als hij het nodig had;
En een groene bedekking
935 Met zijde zeer goed gevormd.
Die koning Wonder was goed bedacht
Van vele menigerhande zaken
En sprak tot zijn knapen:
‘Zeg ons, is die spijs gereed?’
940 ‘Neen het, heer, God weet.’
‘Zo haast daarmee, het is goed gedaan
Het is tijd dat we eten gaan.
Hier zijn sommige die graag eten.
Dat nee vind ik geen overdaad
945 Al was het niemand dan mijn gast.
Ik denk wel dat hij noch vast
Alzo helpt me God, deze hele dag!’
Toen legde men tafels op de schragen.
Daarboven spreidde men de handdoek.
950 Walewein sprong op bij die woorden
Uit zijn slaap hersteld en gezond
Zoals hij ooit was te eniger tijd.
Daarom liet de koning hem slapen
Dat hij van alle ongemakken
955 Voor de avond zou zijn genezen.
‘Help God!’ sprak Walewein met deze
‘Waarheen ben ik nu terecht gekomen?
Lig ik hier al poedelnaakt?
Ik heb kousen nog schoenen
960 Nog kleren die ik aan kan doen!
Dus ben ik zeer te ongemak.’
[34] Sprak daar Walewein de heer.
Dus bemerkte de koning het klagen
Walewein en liet hem brengen
965 Een paar kleren van witte zijde.
Men bracht: dus was hij blijde
Toen hij ze had in zijn hand.
Ik geloof wel dat men nooit nee vond
Kleren die waren alzo duur.
970 Dat wonder was zo veelsoortig
Dat aan die kleren stond gemaakt
Men had het om 1000 pond niet gekocht.
Er is geen klerk in al Parijs
Zo goed geleerd nog zo wijs
975 Die het had gelezen of bekend
Dat aan die kleren was gemaakt.
Hij deed ze aan en was er blij mee.
De koning had terzelfder tijd
Laten maken een overhemd:
980 Het was scharlakenrood
Met hermelijn uitgevoerd.
Dit heeft men Walewein gebracht
En nieuwe kousen en nieuwe schoenen
Die de ridder aan zal doen.
985 Hij kleedde hem en is opgestaan.
Toen bracht men Walewein gelijk
Een beker van rood goud
Daar men hem mee bedienen zou;
En een lampetkan diergelijk:
990 Die het liet maken hij was rijk.
Men gaf hem water en hij ging wassen.
Toen bracht men hem gelijk een handdoek
Daar hij zijn handen mee afdrogen zou.
Hij had alles dat hij hebben wou.
995 Intussen kwam die koning Wonder
En zijn zoon Alidrisonder
Met zes voortreffelijke ridders
[35] Mooi, rijk en goed geboren
Tot de heer Walewein gegaan
1000 En zei: ‘Bent u opgestaan
Heer, en hoe gaat het met u?’
‘Me deert nee geen zaak.
Ik ben genezen in korte tijd.’
‘Dus is God geprezen
1005 Sprak de koning ‘en zijn kind!’
Toen namen ze de jongeling
Met grote vreugde met grote aardigheid
- Daar waren vele hoge lieden -
En kwamen er mee voort gegaan
1010 Daar alle de tafels staan
Sommige van ivoor en sommigen van edelstenen
En soms waren ze van ivoor.
De konings tafel was van goud
Daar Walewein op eten zou.
1015 In een zetel zette men hem alleen
Daar sieraden en dure edelstenen
Aan stonden, daar bijzondere kracht in lag:
Het mocht bliksem nog donderslag
Nog nee generlei zaken
1020 Nee mocht diegene naderen
Die in de zetel was gezeten.
Dus begon daar Walewein te eten
En die heren allemaal
Boven en beneden in die zaal.
1025 Te ivoor zaten die graven
En hertogen van groot goed
En te ivoor hoge lieden
Ridders, maar hun manschappen
Zaten beneden te marmeren tafels.
1030 Men schonk van de koele wijn
Ter tafel boven en beneden.
Al had daar Walewein gebeden
Om goede herberg een jaar
[36] Ik denk, hij heeft het gevonden daar.
1035 Hij zat nevens konings zijde
Die van zijn komst zeer blijde was.
Voor hem stonden de gouden kruiken
Daar men de wijn uit schenken zou
En schotels die waren van velerlei vorm
1040 Die gerechten waren duur
Daar men de heren mee bediende.
De koning was blijde en zei
Tot de heer Walewein: ‘Heer
Wees op uw gemak, ik bid het u zeer
1045 Met al zulk als hier is’
Daar Walewein, dat is zeker
Was goed beraden en hij lachte
En zei: ’Hier is, heer, genoeg.
Me ontbreekt geen zaak.
1050 Ik ben erg goed op mijn gemak.’
Dus zaten ze met dit gesprek.
Walewein zag binnen de zaal
Toortsen staan op kandelaars
Die helemaal van goud waren
1055 Die het maakten binnen de burcht schitterend
Alsof het midden op de dag was
Die wel groot was en zeer wijd.
Walewein zag aan elke kant:
Hij mocht daar menige ridder aanschouwen
1060 Maar hij zag er vrouwen nog jonkvrouwen.
Dat leek hem een vreemde zaak.
Dus zaten die heren met gemak
En aten en waren in een genoeglijke stemming.
De koning sprak terzelfder tijd:
1065 ‘Ridder, was het u wel aangenaam
Zo kende ik graag uw naam.’
Walewein antwoordde meteen:
‘Heer, alzo mag me goed geschieden
Ik zeg het u uitermate graag;
[37] 1070 Dus nee het past me niet dit na te laten:
Walewein is mijn naam.
Is het uw wil en welgevallig
- Ik ben uw gast en gij mijn waard -
Zo zeg me de uwe als gij het wil
1075 En waar dat ik terecht gekomen ben.’
De koning antwoordde hem:
‘Heer Walewein, ge bent gekomen in het wonder
Van alle kanten boven en onder.
Zelf is Wonder mijn naam.’
1080 Daar Walewein zei: ‘Zonder schande
Mag ge met recht heten Wonder:
Hier is overal boven en onder
En aan alle kanten gemaakt
Ik weet wel, ik ben nooit gekomen
1085 In plaatsen daar ik zoveel vond
- En ben geweest in menig land-
Zoals ik nu hier heb gezien.
Maar alzo mag het me goed gaan!
Dit wonder gaat alles te boven
1090 Koning rijk van hoge eer
Dat ik hier zo menige ridder aanschouw
En ik zie vrouw nog jonkvrouw.
Nee hoort hier geen koningin?’
‘Gaat het, Walewein, wel lieve vriend
1095 Die ge wel snel zal zien.’
Die koning hij opende meteen
Een venster daar Walewein door
Zag zitten aan de andere kant van de muur
In een zaal mooie jonkvrouwen
1100 Die hij er veel mocht aanschouwen.
Alleen zat de koningin
Met een goede waardige geest
En heeft gewassen en is gaan zitten
Bij een tafel en zou eten
1105 Die prachtig en kostbaar
[38] Met erg veel kamenieren
Die allen waren tot haar dienst.
Daar Walewein zei: ’In die hof
Nee kwam ik nooit in geen land
1110 Daar ik aldus groot wonder vond
Zoals ik nu hier heb gezien.
Maar alzo moet het me goed gaan!
Nochtans heeft me dit meer verwonderd’,
Sprak Walewein. ‘Heer koning heer
1115 Bij welke gewoontes en bij welke zaken
- Dus moet ge me bekend maken -
Het waarom ge woont aldus gescheiden.’
Dus spraken ze onder hen beiden.
De koning antwoordde meteen:
1120 ‘Heer Walewein, ge mag hier zien
Wonder van zeer menige zaken
Die ik hier heb laten maken.
De koningin was nooit in zodanige toestand
Dat ze het ooit wilde komen zien
1125 Hoe het gemaakt was en gewrocht;
Maar altijd is ze daartoe bedacht
Dat ze wil wonen in die zaal.ՠ
Met dit deed men op het tafelkleed.
Daar was gegeten zoveel als gewenst was.
1130 Men gaf water en men waste
De handen schoon van de spijzen.
Men bediende daar wel in alle wijzen.
Na het eten gaf men wijn
Zoals men doet daar hoge lieden zijn.
1135 Men schenkt en men liet omgaan.
Die heren dronken. Men liet staan
De kruiken en schotels aan een kant.
Ze waren allemaal blijde
Die daar waren binnen de zaal.
1140 Wat helpt het dat ik er langer gesprek van
Maakte? Toen sprak Alidrisonder:
[39] ‘Heer Walewein, me heeft verwonderd
Welke zaak dat ge hebt vernomen
Dat ge in het Wonder aldus bent komen.
1145 Kom je zo maar op reis of om steekspel
Of kom je zoeken avonturen
Of begeer je goed of kwaad?
Ge vindt wel die u weerstaat
Eer ge weg mag keren.
1150 Of wil ge blijven met deze heren?
Mijn heer is van u zeer blijde.
En zet u nevens zijn zijde
Al wilde ge er eeuwig blijven’
Walewein sprak: ’God die machtige
1155 Moet u belonen dit mooie voorstel!
Maar neen ik niet, alzo helpt me God!
Dat versta wel in uw geest
Dat ik in ben op reis gegaan
Dat heeft me het schaakspel geheel gedaan
1160 Dat ik heden zag voor u staan.
Daar we zaten te Artur’ s hof
Een koning van grote eer
Met grote vreugde en met grote genoegen
Zaten daar vele van zijn ridders
1165 Na dat eten en hadden zich gewassen
Alzo hoge lieden plegen.
Daar hebben ze groot wonder vernomen:
Het schaakspel ten venster in komen
En strekte zich uit op de aarde.
1170 Hij mocht spelen die het begeerde!
Dus lag het daarop dat tijdstip toen.
Daar nee verroerde niemand zich
Van al diegene hoge lieden.
Heer koning, ik wil het u aanduiden:
1175 We zagen het allen die daar waren
Meteen hief het op en is gegaan
Weer terug het kwam tevoren!
[40] Dus had die koning Artur toorn
En sprak: ‘Bij mijn koningskroon
1180 Dit schaakspel lijkt me zo mooi!
Merkt gij heren en ziet
Het kwam hier zonder bedoeling niet.
Die op wil staan onverwijld
Dit schaakspel halen en achternagaan
1185 En leveren het me in mijn hand
Ik zal hem geven al mijn land
En mijn kroon na mijn leven.
Dit wil ik dat het zijn eigendom blijft.’
Van alle heren die er waren
1190 Zo durfde er nooit een te gaan:
Ze zaten allen en zwegen stil.
De koning zei: ‘Zo wie zo wil
Doorgaan voor een goede ridder in mijn hof
Hij zal me dat schaakspel halen
1195 Of we krijgen het nimmermeer
Van deze dag voortaan
Laten wij het ons aldus ontkomen.’
Noch zwegen ze allen die er waren:
Daar nee antwoordde niemand een woord.
1200 Ik schaamde me toen ik dat hoorde
Dat daar niemand was zo dapper
Die de belofte durfde aan te gaan
Van mijn heer de koning;
En ik trad voort met deze zaak
1205 En zei: ‘Heer koning Artur heer
Dat verhaal dat ge heden eerder
Zie die heb ik goed verstaan:
Die uw belofte wilde aangaan
Zou ge hem houden zoals tevoren
1210 De eed die ge hebt gezworen?’
De koning antwoordde meteen:
‘Ja ik, zo moet het met me goed gaan!
Dus nee verdraai ik heden mijn woord.’
[41] Heer toen ik dat had gehoord
1215 Liet ik mijn wapens bereiden
En wapende me al onverwijld
En zei, vond ik het in enig land
Ik zou het hem in de hand leveren;
Alzo helpt me God die me gebood
1220 Of ik blijf daarom dood! -
Ziet heer aldus heb ik het vernomen
En ben na het schaakspel in het Wonder gekomen
En denk het hier te hebben gevangen
Was het niet dat ik denk dat het is me ontkomen
1225 En is me zoek geworden.’
Die koning hij zei: ’God weet
Heer Walewein, had ge het gevangen
Zo was u grote pijn ontkomen
Die u nu te gedogen staat.
1230 Maar mijn schaakspel is u onbereikbaar
Tenzij dat ge durft aan te vangen
De voorwaarde die ik je laat verstaan.
Ik zal delen en gij kiezen
Gij mag dat kiezen, ik zal het nemen zoals gij kiest:
1235 Heb je tot schaken grote lust
Zo heb je vrijheid het te winnen met de speer
Op mij en met uw schild.’
Toen sprak Walewein die zachtzinnige:
‘Dan was ik dwaas
1240 Zou ik u belonen goed met kwaad
En de eer die gij me hebt gedaan.
Neen ik heer, ongetwijfeld!
Stak ik u of raakte
Zoals het wel gebeuren kon
1245 En gij mij weer, koning heer
Dus nee krijg ik nimmer eer:
Ik verspeel alle roem of eer
Waar dat ik kwam in elke hof.
Van me zouden zeggen: ‘Zie waar gaat
[42] 1250 Die gemeen behandelde zijn waard
Toen hij hem goed had ontvangen!’
Me was liever was ik gevangen
In een kerker veertig dagen
Daar ik nog zon nog maan nee zag
1255 Dan me hier schande gebeurt.’
Toen zeiden al die hoge lieden:
‘Ge zegt wel als een deugdzame man.’
De koning zei: ‘Zal ge men dan
Heer Walewein, doe me een verzoek
1260 Door het schaakspel te winnen op hoffelijkheid?
Dan zal het staan tot uw beschikking.’
Heer Walewein zei: ‘Bij God!
Ik zal doen dat ge begeert.’
‘Heer Walewein, dan moet je het zwaard
1265 Gaan zoeken met de twee ringen.
Wilde ge dat halen en me brengen
Dan geef ik zeker het schaakspel.
Het heeft een koning, hij is machtig
En heet koning Amoraen.
1270 Zijn kasteel staat zo:
Men mag het nimmermeer winnen.
Dat goede zwaard dat is erbinnen.
Dat heeft hij in zijn hoede.
Heer Walewein, nu wil ik mededelen
1275 Welke krachten er aan dat zwaard liggen
Is het alzo zoals men ons zegt:
Het nee mag voor een man verschijnen
Is hij daartoe niet uitgekozen.
En trekt hij dat goede zwaard uit
1280 Het slaat hem stuk midden door.
Daar nee durft niemand om te vragen
Dat daar iemand zal dragen
Hij is van deugden uitverkoren
Van al diegene die zijn geboren
1285 En van ridderschap mede.
[43] Heer Walewein, mag ik dit verzoek
Doen en halen me het goede zwaard
Dan geef ik u snel mijn schaakspel
Uw wil mee te doen.’
1290 Walewein sprak, die koene ridder:
‘Heer, er ontbreekt me een zaak;
Dus ben ik zeer droef te moede.
Was het dat ik het krijgen kon
Zo leeft hij niet, die het me afkocht
1295 Nog om zilver nog om goud
In lever het u in uw macht
Mee te doen al wat u wil.’
De koning zei: ‘Alzo helpt me God!
Heer Walewein, zeg me wat dit is.
1300 Dat is zeker en gewis:
Ik zal u helpen naar mijn macht.’
Hij zei: ‘Ik nee heb schild nog schacht;
Mijn pantserhemd heeft menige scheur:
Die me raakte hij stak me door.
1305 Dus ben ik in grote zorgen.’.
De koning zei: ‘Wacht tot morgen.
Uw wapens die zijn allen gereed
Alzo het tot ridderschap behoort.’.
Hiermee staakten ze het gesprek.
1310 Toen ging men slapen in de zaal.
De bedden waren goed gemaakt.
Die heer Walewein hij is gekomen
Tot een bed goed en duur.
Daarop ging hij snel slapen
1315 Die nacht door totdat het daagde.
Toen kleedde hem Walewein en vroeg
Of iemand zijn wapens weet.
Twee knapen brachten het hem gereed
En wapenden hem goed in korte tijd.
1320 Walewein was vergenoegd
Toen hij zijn pantserhemd zag zo helder.
[44] Toen vroeg hij waar de koning was.
Intussen is die opgestaan
En kwam tot Walewein gegaan
1325 En begroette hem zeer hoffelijk.
Walewein zei: ‘God de machtige
Geeft u blijdschap en grote eer!
Blijf tot God tot ik keer!
Ik zal voor u halen het goede zwaard
1330 Is het dat God mijn leven spaart
Eer ik terug keer in het Wonder.’
Binnen deze kwam Alidrisonder.
Hij beval hem haastig God.
Walewein verliet die machtige burcht
1335 En kwam ter brug afgegaan.
Daar vond hij een knaap staan
Die hem Gringolet hield
En zijn schacht en zijn schild.
Dus sprong hij op zijn zadel
1340 En hij voer weg al zonder te wachten
Walewein, heen zijn weg
In onzekerheid van het zwaard
Ter poort uit zo snel hij kon
De straat die hij voor hem zag
1345 Totdat het ten einde is gekomen.
Meteen heeft Walewein vernomen
Een bos voor hem, een woud
Daar vogels in zingen menigvuldig.
Het was ‘s ochtend omtrent primen
1350 De zon kwam op en ging schijnen.
Toen hij in het woud is gekomen
Spoedig daarop heeft hij vernomen
Een creatuur zo zeer kermen
Dat het mocht onze heer ontfermen.
1355 Hij hoorde roepen: ‘o wee! o wee!
Nu nee weet ik niet wat ik doen mag!
Mij vernieuwt mijn oude droefheid
[45] Van nu af aan hoe langer hoe meer
Dat ik lang heb gedragen!’
1360 Dus hoorde Walewein dat klagen.
Hij sloeg met sporen en reed weg
Daar het schepsel weeklaagt
Te zien of hij helpen kan.
Toen leek hem dat hij komen zag
1365 Een knaap van mooie leden
Op een arm paard gereden:
Het was mager en mank;
Zijn haar los en lang;
Neder hingen hem de oren;
1370 Het hinkelde achteraan en voren;
Zijn ogen stonden buiten zijn hoofd.
Hij leeft niet die het gelooft
Hoedanig dat paard was.
Het stond bij een arme krib
1375 Daar hem koren vaak ontbrak.
Het had menig ongemak.
Men lette er weinig op:
Men liet lopen hier en daar
Nacht en dag, wast het heet of koud
1380 Winter en zomer in ginds woud.
En had gedaan wel menig jaar.
Dat mocht men merken aan zijn haar
Dat hem alzo verward lag:
Dus was voorbij gegaan wel menige dag
1385 Dat voer was afgewreven.
Het paard nee was niets gebleven
Dan de huid daar men doorheen keek
Want men zijn benen tellen mag
En zijn ribben aan elke zijde.
1390 Die er op zat hij was verdrietig;
Hij was in een verdrietige stemming
En sloeg steeds met een roede
Het paard, maar het hielp hem niet:
[46] Hoe meer hij slaat, hoe minder het dient.
1395 Het mocht niet een voetstap gaan;
Het moest zich rusten en stil staan
Of het was gevallen op de aarde.
Dit zag Walewein de onvervaarde
Bij wie dat medelijden opwekte
1400 Omdat hij dure zaken opmerkte
Dat hij was van zulke mooie leden
En op zo’n paard kwam gereden.
Over de schouders was hij breed
Want hem zijn leven goed verging:
1405 De neus had hij mooi en recht;
Zijn voorhoofd breed en recht;
De ogen had hij mooi en grijs;
Bruine en fijngetekende wenkbrauwen;
Zijn haar gekruld en blond;
1410 De hals sneeuwwit en rond;
Zijn wangen bloeiden als een roos;
Zijn adem nee rook niet slecht;
De tanden wit en klein:
Mooier schepsel zag niemand geen!
1415 Hij was omtrent het middel smal.
In zijn kin stond een kuiltje.
Hi was volmaakt van alle leden
En goed gemanierd van alle zeden.
Hij mocht met eer van dat land
1420 Graaf wezen. Maar hij wrong zijn handen
Zodat hem dat rode bloed
Voor uit zijn nagels stroomde.
Dit zag Walewein, die het heel onaangenaam vond.
Hij groette de knaap zo gauw hij kon
1425 En wenste hem goede dag
Met al dat God volbrengen mag.
De knaap zei:’God beloont het u heer!
Goede dag nee wordt het voor me nimmermeer:
Ik ben de goede dag ontgaan!’
[47] 1430 Walewein zei: ‘Laat het me verstaan
Uw rouw en uw verdriet.’
De knaap zei; ‘Het helpt u niet
Dat ge me belet, laat me gaan
Heer, dat God u moet beschermen!
1435 Al vertelde ik u al mijn rouw
Het nee hielp me zeker niet
Daarom is me mijn hart zwaar.
Dit is wel geleden 20 jaar
Dat ik verloor mijn ene broeder.
1440 Geen des te beter nog verstandiger
Zo nee is in het koninkrijk gebleven
Sindsdien dat hij verloor zijn leven
Nog van deugden voortreffelijker volkomen.
Diegene die hem me heeft genomen
1445 Hij gaat dagelijks voor mijn ogen.
Hoe mag mijn hart dat gedogen?
Hij bood me nooit geen voordeel
Heer, bij oprechte barmhartigheid!
Nochtans deert me veel meer
1450 Andere zaak, wel lieve heer:
Waar hij me ziet of kan naderen
Gaat hij zijn spot me mij maken
Is het in de kerk of daarbuiten!
Ik schuw hem, kan me niet afsluiten:
1455 Hij houdt altijd met me zijn spot
Gelijk of ik een zot was.
Want hem lijkt in zijn geest
Dat ik niet beters waard nee ben
Dan hij dus loert om mijn schande.
1460 Heer, nu heb ik een kamp
Tegen hem uitgedaagd voor de koning.
Ziet hier, heer, om deze zaak
Zo ben ik zeer in droevige omstandigheden.
Nochtans deert me veel meer:
1465 Het is ons gebruik in dit land
[48] Dat nee mag geen jonkman
Een ridder roepen te kamp
Daar men het trekken wil te schande
Hij moet ridder zijn geslagen.
1470 Heer, nu heb ik het nagelaten
En mijn goed en mijn land
Mijn heer de koning in zijn bescherming
En wil me God goede avonturen
Geven, ik zou tot koning Artur
1475 Gaan en bidden hem op genade
Wilde hij dat hij me tot ridder sloeg.
Dus is het zeker en gewis
Heer, men zegt ons dat hij is
Onoverwinnelijk die hij ridder maakt.
1480 Nu heb ik het u bekend gemaakt
Waarom dat ik uitgereden ben
Maar tegenspoed heeft me verijdeld:
Heden alzo het wezen zou
In het begin van dit woud
1485 Waande ik die doorgang te gaan:
In die onrechtmatige tol, in dat onrecht
Was me genomen mijn goede zwaard
Mijn pantserhemd en ook mijn paard.
Dit slechte paard was me gegeven.
1490 Dus leid ik een hard leven
En heb verlaten al mijn land
Mijn heer de koning in zijn hand
En ik zal keren op de aangenomen dag
Te kampen en mijn aanklacht nakomen.
1495 Nu zal men zonder twijfel zeggen
Het heeft mijn bangheid geheel gedaan
Dat ik ben gebleven buiten het land.
Hierom gedoog ik grote schande.
Nochtans deert me veel meer
1500 Andere zaken, wel lieve heer:
Men zal mijn mooie wijf onterven
[49] En mijn kinderen moeten missen
Mij, ik ga naar vreemde landen.’
Dus weende hij en wrong zijn handen
1505 En zei: ‘ik nee wet niet wat te doen
Walewein heeft dit goed verstaan
En zei: ‘Wie gaf u een ros
Zou ge mogen op de tijd die ge hebt aangenomen
Keren van konings Arturs hof
1510 Tot uw kamp, tot uw dienst?’
De knaap antwoordde: ‘God weet
Ja ik, maar het is niet tot mijn beschikking.’
Walewein zei: ‘Neem hier de mijne.
U kan nooit betere krijgen.
1515 Het zal u wel aangenaam dragen:
Het kan wel telganger en draven
En lopen een hoge galop.’
De knaap zei: ‘Ge steekt de draak
Met mij heer, dat is slecht gedaan.
1520 Ge zou niet graag heen gaan
Te voet en geven mij uw paard.’
Walewein die steeg af ter vaart
En zei: ‘Neem hier mijn ros.’
- Die knaap ontving het en was blij -
1525 ‘Maar ik geef het u indien
Dat ge zal haasten en bespieden
En van het keren van Arturs hof
Tot uw kamp, tot uw dienst
En behouden uw goed en uw land
1530 En streef ernaar om uw vijand te deren
En peinst immer om de eer
Van deze dag af voortaan.
Nu ga en keer zo gauw ge kunt
En peinst immer om de deugd.’
1535 Toen zat hij op heer Walewein’ s paard
Die knaap, en reed snel weg
En bedankte hem uitermate zeer
Van de goede daad en van de eer
[50] Die hem daar Walewein heeft gedaan
1540 Zodat hij wel heeft verstaan
Dat die knaap was zeer blijde.
Hij kwam gegaan terzelfder tijd
Te paard dat daar die knaap liet
En ging daarop zitten en ziet
1545 Of het hem zou kunnen dragen:
Het nee kon telgang nog draven.
Hij steeg af en liet het daar staan
En moest te voet heen gaan
Door gindse woud en door het dal.
1550 Daar men grote deugd aan
Mocht merken en grote eer
Dat was Walewein die heer!
Aldus kwam hij gegaan door het woud
Daar vogels zongen menigvuldig
1555 Te voet, wat hij niet vaak deed.
Toen leek hem dat hij voor hem zag
Een kasteel en een rivier.
Het was dat kasteel, die hij spoedig daarop zag
Die de tol en de kwade gewoontes
1560 Hield met overmoed
En had het gedaan wel menige dag.
Ten eerste dat hem de kasteelheer zag
Kwam hij naar Walewein met haast.
Hij had een trots paard:
1565 Het was dapper en snel
Dat bleek Walewein wel.
Dus kwam hij naar hem toe gelijk
En zei: ‘Ridder, ge bent gevangen!
Want de zeden in dit land
1570 Zijn u hier wel onbekend.
Betaal ons dat ge schuldig bent
En maak ons geen lange strijd!’
Walewein antwoordde hem gelijk
En zei: ‘Waarom ben ik gevangen?’
[51] 1575 ‘Omdat gij uw tol niet wil betalen.ՠ
Toen begon daar Walewein te vragen:
‘Welke tol ben ik schuldig dan?’
Ԉet pantserhemd die ge aan hebt
En uw schild en uw zwaard
1580 En was het dat ge hier bracht een paard
Dat moest je mede geven!’
Daar Walewein zei: ‘Het is nagebleven:
Ik gaf het de knaap die ge heden
Met uw tol en met uw gebruiken
1585 Nam het zijn pantserhemd en paard:
Hij gaat ermee te Cardoel waart.’
‘Immers niet deed ge goed, alzo helpt me God!
Of hij u een zot
Vond en daarvoor hield?
1590 Haast u en geef me uw schild
En uw pantserhemd en uw zwaard
Doe het af en geef het me snel!’
Daar Walewein antwoordde gelijk:
‘Wie zal hier de tol ontvangen?’
1595 Diegene zei: ‘Wat ben ik hier stellig.’
Daar Walewein antwoordde: ‘God weet
Zal je van mij die tol ontvangen
Ge moet eerst op de begane grond staan!
Eer ik ze geef op uw paard
1600 Ge gaat me liever achteruit:
Ge zal eerder staan aan mijn zijde!’
Diegene steeg snel af
En zei: ‘Gij maakt te groot geweld!
Ik denk de duivel bracht u hier!’
1605 Hij haastte hem en ging meteen
Ten zwaard en Walewein heeft het gezien:
Meteen trok hij gelijk de zijne.
Hij zei: ԇe zal nu ontvangen
Uw tol eer ge henen zal gaan!
1610 Dat zeg ik u al zonder twijfel
[52] Omdat gij het begeert!’
Aldus trokken ze hun zwaard.
Ieder van hen beide had grote strijdlust.
En Walewein zette zich te verweer
1615 Tegen diegene die hij daar zag
Om te proberen als hij kan
Vellen die tol en dat onbehoorlijke gedrag
Daar men menigeen pijn deed.
Maar diegene zijn trots was zo groot
1620 Hij dacht wel dat zijn gelijke
Niet leefde in geen land.
Toch tilde hij op met de hand
Het zwaard en sloeg met grote strijdlust
Op Walewein en hij was droevig
1625 Dat hij zo lang voor hem stond.
Walewein bedekte hem en was verstandig
Met het schild, zo goed hij kon.
Hij ontving van hem menige slag
Die niet onvergolden zijn gebleven.
1630 Meteen heeft hij het zwaard geheven
En raakte hem weer met de hand
En kloofde hem helm en neusband
En sloeg het hem in al tot de tanden.
Toen trok hij het uit met beide handen
1635 En hij zei: ‘Neem en ontvang uw geld!’
Diegene viel neer op ginds veld
Dood eer hij ter aarde kwam.
Hij liet hem gaan en hij nam
Dat goede paard, Walewein die koene
1640 Dat bij hem stond: hij had het nodig.
Hij zei: ‘Appelschimmel, ge mag wel staan’
Uw heer heeft zijn loon ontvangen;
Hij ligt hier en zwijgt geheel stil
En heeft dat hij hebben wil.
1645 Hij zei hij zal mijn pantserhemd redden
En mijn zwaard al tot morgen
[53] Of tot later als ik terugkom.’
Toen zat op Walewein die heer
En kwam voor het kasteel gereden
1650 Die met zeer felle gewoontes
Had gestaan menige dag.
En toen hem de portier zag
Toen begon hij de poort te sluiten
En zei: ’Waarlijk, gij blijft erbuiten
1655 Ik laat u niet binnenkomen!’
En toen Walewein dat zag
Noopte hij met sporen en het paard liep goed
Want het was dapper en snel
En kwam gelopen met grote lust
1660 Binnen de poort snel voorwaarts
Eer hij het goed kon sluiten.
Walewein zei: ‘Ik ben niet buiten
Gebleven; dat mag u leed wezen
Portier, dat zeg ik u, God weet!’
1665 Meteen steeg hij af van het paard
En haastte hem en ving te zwaard
En sloeg de portier het hoofd af.
Toen wierp hij het voor hem in de hof
En nam hem de sleutels gelijk.
1670 Ter poort zo is hij gegaan
En ging de deur vast sluiten
Omdat daar niemand van buiten
Binnen het kasteel komen zou
Voordat hij het zelf wilde;
1675 Nog van binnen ook er uit te gaan
Voordat hij alles had gedaan
Dat hij wilde en begeerde.
Toen ging hij verder en droeg zijn zwaard
Openlijk getrokken in de hand.
1680 Wat zo hij daar binnen vond
Binnen het kasteel en in de zaal
Dat moest sterven allemaal.
[54] Ze vlogen in kamers en daar buiten
Dat nee mocht hem niet verhinderen
1685 Hij haalde ze eruit en sloeg ze dood
Daar nee bleef nog klein nog groot
Hij beroofde ze allen van het leven.
Hij wilde niet dat die tol bleef
Staan nog die slechte gewoonte nog die kwade zede
1690 Daar men menigeen overlast deed.
Toen hij het aldus had gedaan
Kwam hij naar zijn paard gegaan
En opende de poort en leidde het buiten.
Toen ging hij weer vast sluiten
1695 Het kasteel zo hij het beste kon
Alle deuren die hij daar zag
Daar de sleutels toe behoren.
Walewein zat op met die woorden
En wierp de sleutels in de rivier.
1700 Met deze reed hij snel vandaan
En liet het kasteel gesloten staan.
Ik waan dat er niemand in zal gaan
Als hij niet de muur stuk breekt.
Dus voer hij zoeken avonturen
1705 Over berg en over dal
Die hij genoeg zal vinden.
Die knaap daar ik eerst van zei
Hij kwam gegaan onverwijld
Tot Cardoel onverwijld.
1710 De koning en die met hem waren
Stonden te venster en hebben vernomen
Enen knaap op Gringolet komen.
Dat had hen verwonderd toen zij het zagen.
De een begon de andere te vragen:
1715 ԗaar is mijnheer Walewein gebleven?
Deze heeft hem genomen het leven
Die hier komt, denken we best.ՠ
Daar was deer Keye, hij sprak het laatste
[55] Hij zie: ‘Wat ge zegt, dat is het niet.
1720 De knaap die gij hier komen ziet
Hij is bode van het schaakspel.
Daar Walewein hij is goed op zijn gemak
En hij heeft dat schaakspel gevangen.
Dat heb ik erg goed verstaan.
1725 En hij zijn knaap stuurt
Te hof. Met rechte heb ik toorn
Dat hij hem zulke zaak durfde te ondernemen.
Heer, voor waar zeg ik u dat:
Walewein heeft ondervonden
1730 Dat weet ik wel te deze tijd
Zijn drieste woorden.
En ik zei het hem tevoren wel
Het zou hem tot schande vergaan
Dat hij de belofte wil doen
1735 Dat hier niemand nemen durft.’
De koning zei: ’Wil ge ophouden
Heer Keye, met zo te spreken
Dan deed je uitermate goed:
Wij hebben er genoeg van gehoord.’
1740 Keye was blijde en hij lachte
En zei: ‘Bij God, heer koning heer
Van Walewein mag ge eer
Hebben! Bereid u, het is tijd
En onthaal hem zonder uitstel
1745 Met uw mannen, met uw verwanten!’
Noch sprak de koning en begon te vragen
Hij zei; ‘Heer Keye, als u het belieft
Van dit gesprek hebben we genoeg.
Bij God! van uw kwade spot
1750 Zou ons zeer aangenaam zijn.
Heb ik Walewein aldus verloren
Bij allen die ooit geboren werden
Gij mocht er nog wel spijt van krijgen!’
Die knaap kwam, hij was niet ver.
[56] 1755 De ridders zeiden: ‘Willen we hem vangen
En op staande voet zijn hoofd afslaan?
Heer, ge moet de dood bespreken
Hoe we Walewein het beste mogen wreken’.
Toen was daar mijn heer Lancelot
1760 - Daar nee was niemand zijn gelijke
Van deugden, dat weet ik wel
Van alle heren in de zaal-
Hij zei: ‘Heer Artur, koning heer
Door God en vanwege uw eigen eer
1765 Wacht totdat die knaap is gekomen
En ge de waarheid hebt vernomen
Wat hij wil en hij begeert
Eer dat ge hem onder ede dood zweert.
Men heeft menigmaal gezegd
1770 Van heer Waleweinՠs goedertierenheid:
Hij is beschaafd, mild en koen.
Welke man het zo nodig heeft
Beschermt hij, ziet hij dat hij het nodig
Heeft: zijn deugd is groot.
1775 Hi gaf hem het paard, dat denk ik het beste.’
Hij deed zo dat de koning ten slotte
Wachtte en allen die met hem waren.
Die knaap kwam in de hof gegaan
En steeg af op zijn voeten.
1780 De koning kwam hem tegemoet
En de knaap begroette haastig
Artur de machtige milde koning
En allen die met hem zijn hierbinnen.
Soms zeiden ze: ‘God moet u beminnen.’
1785 Hij was niet erg goed ontvangen.
De koning zei: ‘Laat me verstaan
Waar ge aan dit paard bent gekomen.’
Die knaap antwoordde haastig:
‘Heer, alzo ik u zeggen mag
1790 Dit is heden de derde dag
[57] Dat het me gaf een ridder snel.
Hij dacht, ik had het wel nodig
En deed aan mij zijn grote deugd.
Hij had zo’ n medelijden met mijn nood.
1795 In een bos een morgen vroeg
Kwam ik gereden, ik zeg u hoe:
Up een paard van zwakke leden.
Van een tol van felle gewoontes
Daar was me, heer, die van mij genomen.
1500 Andere zaken, wel lieve heer:
Men zal mijn mooie wijf onterven
[49] En mijn kinderen moeten missen
Mij, ik ga naar vreemde landen.’
Dus weende hij en wrong zijn handen
1505 En zei: ‘ik nee wet niet wat te doen
Walewein heeft dit goed verstaan
En zei: ‘Wie gaf u een ros
Zou ge mogen op de tijd die ge hebt aangenomen
Keren van konings Arturs hof
1510 Tot uw kamp, tot uw dienst?’
De knaap antwoordde: ‘God weet
Ja ik, maar het is niet tot mijn beschikking.’
Walewein zei: ‘Neem hier de mijne.
U kan nooit betere krijgen.
1515 Het zal u wel aangenaam dragen:
Het kan wel telganger en draven
En lopen een hoge galop.’
De knaap zei: ‘Ge steekt de draak
Met mij heer, dat is slecht gedaan.
1520 Ge zou niet graag heen gaan
Te voet en geven mij uw paard.’
Walewein die steeg af ter vaart
En zei: ‘Neem hier mijn ros.’
- Die knaap ontving het en was blij -
1525 ‘Maar ik geef het u indien
Dat ge zal haasten en bespieden
En van het keren van Arturs hof
Tot uw kamp, tot uw dienst
En behouden uw goed en uw land
1530 En streef ernaar om uw vijand te deren
En peinst immer om de eer
Van deze dag af voortaan.
Nu ga en keer zo gauw ge kunt
En peinst immer om de deugd.’
1535 Toen zat hij op heer Walewein’ s paard
Die knaap, en reed snel weg
En bedankte hem uitermate zeer
Van de goede daad en van de eer
[50] Die hem daar Walewein heeft gedaan
1540 Zodat hij wel heeft verstaan
Dat die knaap was zeer blijde.
Hij kwam gegaan terzelfder tijd
Te paard dat daar die knaap liet
En ging daarop zitten en ziet
1545 Of het hem zou kunnen dragen:
Het nee kon telgang nog draven.
Hij steeg af en liet het daar staan
En moest te voet heen gaan
Door gindse woud en door het dal.
1550 Daar men grote deugd aan
Mocht merken en grote eer
Dat was Walewein die heer!
Aldus kwam hij gegaan door het woud
Daar vogels zongen menigvuldig
1555 Te voet, wat hij niet vaak deed.
Toen leek hem dat hij voor hem zag
Een kasteel en een rivier.
Het was dat kasteel, die hij spoedig daarop zag
Die de tol en de kwade gewoontes
1560 Hield met overmoed
En had het gedaan wel menige dag.
Ten eerste dat hem de kasteelheer zag
Kwam hij naar Walewein met haast.
Hij had een trots paard:
1565 Het was dapper en snel
Dat bleek Walewein wel.
Dus kwam hij naar hem toe gelijk
En zei: ‘Ridder, ge bent gevangen!
Want de zeden in dit land
1570 Zijn u hier wel onbekend.
Betaal ons dat ge schuldig bent
En maak ons geen lange strijd!’
Walewein antwoordde hem gelijk
En zei: ‘Waarom ben ik gevangen?’
[51] 1575 ‘Omdat gij uw tol niet wil betalen.ՠ
Toen begon daar Walewein te vragen:
‘Welke tol ben ik schuldig dan?’
Ԉet pantserhemd die ge aan hebt
En uw schild en uw zwaard
1580 En was het dat ge hier bracht een paard
Dat moest je mede geven!’
Daar Walewein zei: ‘Het is nagebleven:
Ik gaf het de knaap die ge heden
Met uw tol en met uw gebruiken
1585 Nam het zijn pantserhemd en paard:
Hij gaat ermee te Cardoel waart.’
‘Immers niet deed ge goed, alzo helpt me God!
Of hij u een zot
Vond en daarvoor hield?
1590 Haast u en geef me uw schild
En uw pantserhemd en uw zwaard
Doe het af en geef het me snel!’
Daar Walewein antwoordde gelijk:
‘Wie zal hier de tol ontvangen?’
1595 Diegene zei: ‘Wat ben ik hier stellig.’
Daar Walewein antwoordde: ‘God weet
Zal je van mij die tol ontvangen
Ge moet eerst op de begane grond staan!
Eer ik ze geef op uw paard
1600 Ge gaat me liever achteruit:
Ge zal eerder staan aan mijn zijde!’
Diegene steeg snel af
En zei: ‘Gij maakt te groot geweld!
Ik denk de duivel bracht u hier!’
1605 Hij haastte hem en ging meteen
Ten zwaard en Walewein heeft het gezien:
Meteen trok hij gelijk de zijne.
Hij zei: ԇe zal nu ontvangen
Uw tol eer ge henen zal gaan!
1610 Dat zeg ik u al zonder twijfel
[52] Omdat gij het begeert!’
Aldus trokken ze hun zwaard.
Ieder van hen beide had grote strijdlust.
En Walewein zette zich te verweer
1615 Tegen diegene die hij daar zag
Om te proberen als hij kan
Vellen die tol en dat onbehoorlijke gedrag
Daar men menigeen pijn deed.
Maar diegene zijn trots was zo groot
1620 Hij dacht wel dat zijn gelijke
Niet leefde in geen land.
Toch tilde hij op met de hand
Het zwaard en sloeg met grote strijdlust
Op Walewein en hij was droevig
1625 Dat hij zo lang voor hem stond.
Walewein bedekte hem en was verstandig
Met het schild, zo goed hij kon.
Hij ontving van hem menige slag
Die niet onvergolden zijn gebleven.
1630 Meteen heeft hij het zwaard geheven
En raakte hem weer met de hand
En kloofde hem helm en neusband
En sloeg het hem in al tot de tanden.
Toen trok hij het uit met beide handen
1635 En hij zei: ‘Neem en ontvang uw geld!’
Diegene viel neer op ginds veld
Dood eer hij ter aarde kwam.
Hij liet hem gaan en hij nam
Dat goede paard, Walewein die koene
1640 Dat bij hem stond: hij had het nodig.
Hij zei: ‘Appelschimmel, ge mag wel staan’
Uw heer heeft zijn loon ontvangen;
Hij ligt hier en zwijgt geheel stil
En heeft dat hij hebben wil.
1645 Hij zei hij zal mijn pantserhemd redden
En mijn zwaard al tot morgen
[53] Of tot later als ik terugkom.’
Toen zat op Walewein die heer
En kwam voor het kasteel gereden
1650 Die met zeer felle gewoontes
Had gestaan menige dag.
En toen hem de portier zag
Toen begon hij de poort te sluiten
En zei: ’Waarlijk, gij blijft erbuiten
1655 Ik laat u niet binnenkomen!’
En toen Walewein dat zag
Noopte hij met sporen en het paard liep goed
Want het was dapper en snel
En kwam gelopen met grote lust
1660 Binnen de poort snel voorwaarts
Eer hij het goed kon sluiten.
Walewein zei: ‘Ik ben niet buiten
Gebleven; dat mag u leed wezen
Portier, dat zeg ik u, God weet!’
1665 Meteen steeg hij af van het paard
En haastte hem en ving te zwaard
En sloeg de portier het hoofd af.
Toen wierp hij het voor hem in de hof
En nam hem de sleutels gelijk.
1670 Ter poort zo is hij gegaan
En ging de deur vast sluiten
Omdat daar niemand van buiten
Binnen het kasteel komen zou
Voordat hij het zelf wilde;
1675 Nog van binnen ook er uit te gaan
Voordat hij alles had gedaan
Dat hij wilde en begeerde.
Toen ging hij verder en droeg zijn zwaard
Openlijk getrokken in de hand.
1680 Wat zo hij daar binnen vond
Binnen het kasteel en in de zaal
Dat moest sterven allemaal.
[54] Ze vlogen in kamers en daar buiten
Dat nee mocht hem niet verhinderen
1685 Hij haalde ze eruit en sloeg ze dood
Daar nee bleef nog klein nog groot
Hij beroofde ze allen van het leven.
Hij wilde niet dat die tol bleef
Staan nog die slechte gewoonte nog die kwade zede
1690 Daar men menigeen overlast deed.
Toen hij het aldus had gedaan
Kwam hij naar zijn paard gegaan
En opende de poort en leidde het buiten.
Toen ging hij weer vast sluiten
1695 Het kasteel zo hij het beste kon
Alle deuren die hij daar zag
Daar de sleutels toe behoren.
Walewein zat op met die woorden
En wierp de sleutels in de rivier.
1700 Met deze reed hij snel vandaan
En liet het kasteel gesloten staan.
Ik waan dat er niemand in zal gaan
Als hij niet de muur stuk breekt.
Dus voer hij zoeken avonturen
1705 Over berg en over dal
Die hij genoeg zal vinden.
Die knaap daar ik eerst van zei
Hij kwam gegaan onverwijld
Tot Cardoel onverwijld.
1710 De koning en die met hem waren
Stonden te venster en hebben vernomen
Enen knaap op Gringolet komen.
Dat had hen verwonderd toen zij het zagen.
De een begon de andere te vragen:
1715 ԗaar is mijnheer Walewein gebleven?
Deze heeft hem genomen het leven
Die hier komt, denken we best.ՠ
Daar was deer Keye, hij sprak het laatste
[55] Hij zie: ‘Wat ge zegt, dat is het niet.
1720 De knaap die gij hier komen ziet
Hij is bode van het schaakspel.
Daar Walewein hij is goed op zijn gemak
En hij heeft dat schaakspel gevangen.
Dat heb ik erg goed verstaan.
1725 En hij zijn knaap stuurt
Te hof. Met rechte heb ik toorn
Dat hij hem zulke zaak durfde te ondernemen.
Heer, voor waar zeg ik u dat:
Walewein heeft ondervonden
1730 Dat weet ik wel te deze tijd
Zijn drieste woorden.
En ik zei het hem tevoren wel
Het zou hem tot schande vergaan
Dat hij de belofte wil doen
1735 Dat hier niemand nemen durft.’
De koning zei: ’Wil ge ophouden
Heer Keye, met zo te spreken
Dan deed je uitermate goed:
Wij hebben er genoeg van gehoord.’
1740 Keye was blijde en hij lachte
En zei: ‘Bij God, heer koning heer
Van Walewein mag ge eer
Hebben! Bereid u, het is tijd
En onthaal hem zonder uitstel
1745 Met uw mannen, met uw verwanten!’
Noch sprak de koning en begon te vragen
Hij zei; ‘Heer Keye, als u het belieft
Van dit gesprek hebben we genoeg.
Bij God! van uw kwade spot
1750 Zou ons zeer aangenaam zijn.
Heb ik Walewein aldus verloren
Bij allen die ooit geboren werden
Gij mocht er nog wel spijt van krijgen!’
Die knaap kwam, hij was niet ver.
[56] 1755 De ridders zeiden: ‘Willen we hem vangen
En op staande voet zijn hoofd afslaan?
Heer, ge moet de dood bespreken
Hoe we Walewein het beste mogen wreken’.
Toen was daar mijn heer Lancelot
1760 - Daar nee was niemand zijn gelijke
Van deugden, dat weet ik wel
Van alle heren in de zaal-
Hij zei: ‘Heer Artur, koning heer
Door God en vanwege uw eigen eer
1765 Wacht totdat die knaap is gekomen
En ge de waarheid hebt vernomen
Wat hij wil en hij begeert
Eer dat ge hem onder ede dood zweert.
Men heeft menigmaal gezegd
1770 Van heer Waleweinՠs goedertierenheid:
Hij is beschaafd, mild en koen.
Welke man het zo nodig heeft
Beschermt hij, ziet hij dat hij het nodig
Heeft: zijn deugd is groot.
1775 Hi gaf hem het paard, dat denk ik het beste.’
Hij deed zo dat de koning ten slotte
Wachtte en allen die met hem waren.
Die knaap kwam in de hof gegaan
En steeg af op zijn voeten.
1780 De koning kwam hem tegemoet
En de knaap begroette haastig
Artur de machtige milde koning
En allen die met hem zijn hierbinnen.
Soms zeiden ze: ‘God moet u beminnen.’
1785 Hij was niet erg goed ontvangen.
De koning zei: ‘Laat me verstaan
Waar ge aan dit paard bent gekomen.’
Die knaap antwoordde haastig:
‘Heer, alzo ik u zeggen mag
1790 Dit is heden de derde dag
[57] Dat het me gaf een ridder snel.
Hij dacht, ik had het wel nodig
En deed aan mij zijn grote deugd.
Hij had zo’ n medelijden met mijn nood.
1795 In een bos een morgen vroeg
Kwam ik gereden, ik zeg u hoe:
Up een paard van zwakke leden.
Van een tol van felle gewoontes
Daar was me, heer, die van mij genomen
1800 En toen die ridder had vernomen
Dat ik was in zulke nood
Zo deed hij zijn grote deugd
Aan mij en steeg af met een vaart
En gaf me zijn goede paard
1805 Daarom was ik zeer in gevaar
Om te verliezen goed en eer
En mijn leven alzo het me stond.’
De koning sprak: ‘Nu ben ik op de hoogte:
Het was mijnheer Walewein!
1810 Waar is hij? ‘Heer, bij Sint Gravein
Alzo als ik u zeggen mag
Toen ik hem de laatste keer zag
Ging hij snel op zijn voeten
Door het woud ten kwade tol waart.
1815 Niet sindsdien wist ik waarheen hij ging.’
De koning zei en hij zwoer:
‘Weet God, nu weet ik wel tevoren
Dat Walewein heeft zijn lijf verloren
Daarom die tol is dusdanig
1820 Daar nee mag geen man ontkomen.
Nooit word ik blijde
Of ik had hem bij mijn zijde
Walewein mijn lieve neef!
Knaap, dat God u eer geeft!
1825 Nu zeg me wat ge begeert.’
Die knaap antwoordde met haast:
[58] ‘Heer, mijn rouwe die is groot:
Me was, heer, mijn broeder dood
Geslagen, dit is wel 20 jaar.
1830 Daarom is mijn hart zwaar.
Die het deed houdt met me zijn spot
Gelijk of ik was een zot
En die er altijd op uit is om me te beschimpen
Heer, nu heb ik een kamp
1835 Tegen hem uitgedaagd om dit ding.
Nu bid ik u, heer koning
Uw dienst bij uw genade
En maak me ridder als het van pas komt
En laat me keren uit uw hof
1840 Tot mijn kamp, tot mijn belofte.
Is het dat ik hier iets langer draal
Ik mag er wel gemakkelijk spijt van krijgen
En het zal ook aan mijn leven gaan.’
De koning maakte hem gelijk ridder
1845 En omgordde daar een goed zwaard
En hij zei tot de knaap: ‘Talm niet!
Ga heen en peinst om de eer
Van deze dag af voortaan meer
En u immer moeite doet om de deugd
1850 Zo waar ge komt en gij het doen kan
En begunstig weduwen en wezen
En allen die gij vindt in vrees
Bescherm ze en zet uw lijf daarvoor!’
Die knaap reed weg met sporen
1855 Ter poort uit zo snel hij kon
De straat die hij voor hem zag.
Hij mag niet dralen zal hij komen
Te kamp die hij heeft genomen
En dat hij er op tijd zal wezen
1860 Ter rechter uur in dat strijdperk.
Hij reed als een die niet nee spaart.
Hij mag wel onverschrokken wezen:
[59] Daar men hem eerder die pijn deed
Zo is te niet gedaan de kwade gewoonte;
1865 Walewein heeft daar alles vergolden
Wat zo men hem eisen zal.
Dus reed hij weg zo snel hij kon.
En Walewein kwam aldaar en hij zag
Een berg; daar is hij gekomen
1870 Boven; en heeft in het dal vernomen
Bij die berg en dat dal
Met vele ridders alles bedekt.
Hij zag daar menige ridder rijden
Op grote en rijk opgetuigde paarden.
1875 Hij zag ze komen met grote scharen
En tot een kasteel voor hem gaan.
Achteraan kwam een schildknaap gereden
Op een paard van mooie leden
Met een zwaard en met twee schilden.
1880 Toen begroete hem Walewein de edelmoedige.
Die schildknaap was goed beraden
Hij zei: ‘Van schande en van schade
Heer, zo beschermt u God onze heer
Van deze dag af aan voortaan meer!’
1885 Dus groette die schildknaap met de schilden
Mijnheer Walewein de edelmoedige
Die grote eer wel waard was.
Daar Walewein sprak met een vaart:
‘Knaap, dat God u moet eren!
1890 Waarheen gaan al deze grote heren?’
‘We gaan niet ver, maar hierbij:
Tot een koningshof, heet Amadi.’
‘Lieve vriend, wat doen ze daar?’
‘Ik zeg het u, heer, al voor waar;
1895 Die ridder die ginder voor gaat
En buiten heeft omgord zijn zwaard
Hij is aangeklaagd van doodsslag
Te kampen omdat hij met zijn voorbedachte raad
[60] Een knaap nam zijn leven.
1900 De aanklager is weg gebleven
Die de kamp tegen hem heeft genomen
En durfde niet in het strijdperk te komen.
Het is een knaap van grote eer
En zei, hij zou tot Artus hof
1905 Gaan en bidden hem om genade
Wilde hij dat hij met tot ridder sloeg.
Dit had hij tot eervolle verontschuldiging.
Nooit sindsdien durfde hij terug te keren.
Dus voer hij heen uit het land.
1910 Dus hebben zijn vrienden schande.’
Toen begon daar Walewein te vragen :
‘Is hier dan enige van zijn verwanten
Die hem in hulp mogen bijstaan?’
Die knaap die antwoordde gelijk:
1915 ‘Bij God, heer, neen het niet!
Van al diegene die ge hier ziet
Zo is aan hem verwant nee geen.
Nochtans is hier menigeen:
Die komen allen met mijn heer.
1920 En noch twintigmaal meer
Zou hebben gedaan op deze plaats
Hadden ze geweten dat hij heden
Zou hebben geweest in het strijdperk.
Dus wil ik dat gij zeker bent.
1925 Daarom durven zijn vrienden niet te komen
Daar ze mijn heer horen noemen
Met hun vriend in het strijdperk.
Uw verlof - het is tijd -
Mag ik hebben, ’sprak die knaap.
1930 Dus is Walewein van deze zaak
Ingelicht. ‘Nu ga! God geeft u eer!
Het is tijd en volg uw heer
Voordat hij u te ver ontkomt.’
Die knaap sloeg met sporen het paard
[61] 1935 En reed zo snel mogelijk weg.
Daar Walewein kwam daar hij zag
Een mooie linde staan op het veld
Daar voer hij onder en hield
Onder die groene linde geheel stil
1940 Omdat hij aanschouwen wil
Hoe het met het kamp zou vergaan.
Hij steeg af en liet staan
Zijn paard gebonden aan een paal
Omdat hij zien wilde ter enige tijd
1945 Hoe ze elkaar zouden ontmoeten
En hoe het kamp zou eindigen.
Hij zag daar menige ridder gaan
Die met diegene gekomen waren
Die de kamp had genomen.
1950 Toen ze er allen waren gekomen
En toen ze er alle verzameld waren
Toen waren er daar bij recht getal
Tweeduizend of meer
- Dus dacht Walewein de heer-
1955 Aan de andere kant helemaal niemand
Nog kampvechter nog iemand anders.
Nochtans ging men op die tijd
Buiten het kasteel bereiden een strijdperk
Daar de heren in vechten zouden
1960 Kwam die knaap en ze wilden
Zodat de vrouwen en de jonkvrouwen
Uit het kasteel mochten aanschouwen
Het kamp buiten op de heide.
Dus ging men snel bereiden
1965 En staken in de aarde slaan.
Men liet er koorden omgaan
Zodat er niemand in zou komen
Dan die het kamp hadden genomen.
Toen alles gereed was en gedaan
[62] 1970 Toen sprak hem aan de koning gelijk:
‘Heer ridder, als het u tijd lijkt
Zo ga en wacht op uw tegenstander in het strijdperk.
Ik waan wel dat hij snel zal komen.’
Meteen heeft hij zijn paard genomen
1975 En kwam met overmoed
Binnen in ginds strijdperk gereden
En wachtte omdat hem stond te doen
Tot een deel na de noen. (12 uur)
Nochtans nee kwam die knaap niet.
1980 Toen sprak die ridder: ‘Heer, ziet
Lijkt het u tijd, zo laat me gaan.’
Alle diegene die met hem waren
Ze zeiden: ‘Het is meer dan tijd.
Die knaap nee komt vandaag niet meer in het strijdperk;
1985 Het is over zijn tijd gegaan.’
Toen antwoordde de koning gelijk:
‘Van haast komt zelden iets goeds
Die wel wachten ze zijn verstandig.
Vriend, nu wacht dan met gemak:
1990 Hem mag wel deren zulke zaak
Daar hij bij opgehouden is;
Dit is zeker en gewis.
Nu geef hem noch een tijdje uitstel.’
Ze wachten tot de vespertijd.
1995 Nochtans nee kwam die knaap niet.
Toen sprak die ridder en zei: ‘Niet’.
Tot de koning zeer verbolgen
‘Bij de heer van hemelrijk!
Het is meer dan tijd, nu laat me gaan!’
2000 Alle diegene die met hem waren
Zeiden: ‘Hij heeft zijn belofte
Gedaan, heer koning, in uw hof:
Ge mag hem wel met grote eer
Uit het strijdperk nu laten keren.’
2005 De koning peinsde in zijn gemoed:
[63] ԇe denkt allemaal tevergeefs
Mag ik, het zal geheel anders wezen.’
‘Wacht een tijdje,’ sprak hij na deze
Al gauw hebben ze vernomen
2010 De knaap op Gringolet komen:
Snel met een vaart
Kwam hij gereden te strijdperk waart.
Zijn paard had onder hem die vloog
Als een pijl uit een boog.
2015 Dus kwam hij gereden in het strijdperk
Een deel na de vespertijd.
Zijn paard was van lopen moe:
Van het schuim en van het bloed
Had gemaakt de weg nat;
2020 Het was moe en het was uitgeput.
Toen steeg hij af en liet het staan
En kwam tot de koning gegaan;
Hij zei: ‘Heer koning Amadi
Ge bent wel op de hoogte en wijs
2025 Dat ik te strijdperk ben gekomen
En heb hier tegen mij vernomen
Menige ridder van goede naam
Elk gewapend op zijn manier
Die met diegene hier zijn gekomen
2030 Die het kamp heeft genomen
En die voor hem willen vechten
Tegen mij en tegen mijn rechten opkomen;
En ik nee heb hier niemand van mijn verwanten
Die me mochten helpen bijstaan
2035 Al was het dat ze me wilden houden
Daar met kracht en met geweld.’
De koning antwoordde hem gelijk:
‘Ik zal u veel beter helpen
Veel beter dan al uw verwanten
2040 Bij u stonden en ik het zag;
Dus wees zeker en zonder vrees.’
[64] Toen gingen ze zich bereiden daar
En wapenden hen aan beide zijden.
Ze waren al gauw gereed.
2045 Al diegene die met hem waren
Moesten voor de koning zweren
Die knaap vrede en duurzame vrijgeleide.
Dus kwamen ze te strijdperk beiden.
De koning ging ten venster staan
2050 Zien hoe het kamp zou verlopen.
En al diegene die met hem waren
Liepen ten venster hier en daar
Opletten of diegene hoge lieden
De knaap onrechtvaardig behandelen
2055 Die daar hielden aan de ene zijde.
Toen staken ze zich met nijd
Zodat de schachten beide braken.
Toen lieten ze die vallen en trokken
De zwaarden en sloegen met haat.
2060 Men weet noch niet wie daar zal winnen
Maar steeds sloegen ze met haat.
Die knaap nee was zeer vertoornd
Zoals het recht was, om zijn broeders dood:
Van rouw groeide hem het gemoed zo groot
2065 Dat hij niet weet wat hij het beste mag
Doen toen hij de andere zag
Die hem vals had genomen.
Aldus zijn ze tezamen gekomen
En waren beide van slagen mild.
2070 Die spanen vlogen van het schild
De ene na de andere zonder verweer.
Iedereen had op de andere lust.
Die felle ridder heeft geheven
Het zwaard en op de knaap geslagen
2075 Met trots en met verbittering
Dat hij hem beroofde van de zijde
Zijn schild in een keer;
[65] En zijn pantserhemd goed van staal
Kapot geslagen op menige plaats.
2080 Nu hoort wat die knaap deed
Hij zei: ԇaf hij veel van deze slagen
Zo liep het me slecht af
En ik nee mocht niet standhouden;
Mijn leven was snel voorbij.’
2085 Maar hij peinsde dat hij hem zou
Wreken onmiddellijk
En zwaaide het zwaard met de linkerhand
En kloofde hem helm en neusband.
Hij raakte hem zo zodat hij hem beroofde
2090 Boven de oren van het hoofd:
Beneden de oren bleef het op de buik.
Het zwaard schoot zijwaarts uit
En raakte hem weer in de juiste plaats
Van de schouder waaraan hij droeg
2095 Het schild en sloeg hem af de arm
Zodat hij viel in het dal al warm.
Toen moest hij ruimen op smadelijke wijze
Het zadel en vallen op de aarde
Dood eer hij ter aarde kwam
2100 Dus waren zijn vrienden woedend!
Even snel als ze hem zagen vallen
Daar nee was niemand van hen allen
Ze kwamen met grote snelheid
Naar de knaap in het strijdperk gereden.
2105 De een ging hem steken, de ander slaan
De derde zei: ‘Willen we hem vangen?’
Ze staken zodat hij viel ter aarde.
Toen reden ze met hun paarden
Heen en weer
2110 De ene stak hem en de andere aan alle kanten;
Ze gaven hem wel menige stoot
Soms klein soms groot
En deden hem zeer grote pijn.
[66] Dus moest hij gedogen zijn smart
2115 Alleen; dus was hij droevig en wanhopig:
De koning was hem daar te ver.
De knaap weet niet wat hij doen mag.
Dit is Walewein dat zag
En hij peinsde in zijn gemoed:
2120 ‘Lang wachten nee is hier niet goed.’
Hij maakte het los van de linde gelijk
Zijn paard en voer in hulp bij te staan
De knaap daar op de heide.
Zijn schild en speer beide
2125 Nam hij en kwam met een vaart
Binnen in ginds strijdperk gereden
Recht gelijk een wilde leeuw.
Ge zag het nooit stuiven zoals een zwerm spreeuwen
Zoals ze stoven die ginder waren
2130 Toen Walewein aldus kwam gegaan.
Hij hield te steken zo goed hij kon
Zijn speer; zo wat hij raakte
Daar nee was geen tegenspreken
Ze moesten daar de nederlaag hebben.
2135 Hij liet ze ruimen zonder hovaardigheid
Het zadel en vallen op de aarde.
Sommigen braken hun been en sommigen hun arm
En vielen in dat dal al warm
De een na de andere snel achter elkaar.
2140 En Walewein zei: ‘Het mocht licht
Zo komen, ge zou de knaap vrede
Geven al zonder konings verzoek
Hoe onaangenaam als het voor u te doen was.’
Meteen reed hij voor in het leger:
2145 Er durfde niemand op hem te wachten;
Ze maakten dat ze wegkwamen aan beide zijden.
Wie zo hem tegemoet kwam
Walewein kwetste hen zo hard
Met de speren al zonder vragen
[67] 2150 Hij genas niet in 40 dagen.
Hij liet er sommige hals over kop
Tuimelen die hem een hoge toon
Aansloegen eer dat Walewein kwam
Die woedend was van zijn komst.
2155 Dus reed hij door zo snel hij kon
Daar hij de kampvechters zag
Beide liggen op de heide
Stil, daar ze op hem wachten:
De een leeft, de ander is dood.
2160 Zijn smart was wel groot
Die daar leeft: hij moest verdragen
Dat men hem deed; hij wist niet bij wie te klagen.
Walewein koos terzelfder plaats
Die het meest op hem aandrong
2165 En riep: ‘Hoed u!’ Met dat woord
Zo raakte hij hem met de punt
Van de speer al door de buik
En wierp hem uit het zadel:
Toen moest hij vallen op de modder;
2170 De ziel voer daar waar God het wilde.
Walewein steeg af op de aarde
Neer van zijn eigen paard
En nam de knaap, zo snel hij kon
Die hij daar voor hem zag liggen
2175 En hij hielp hem op ter vaart
En zette hem op zijn paard Appelschimmel
Dat hij met de kwade tol won.
Hij heeft onrecht die het hem misgunde.
Dus bleef hij zelf te voet staan
2180 Daar Walewein die goede ridder.
Die knaap zat en zocht zijn zadel.
Diegene zijn schild en speer beide
Die daar dood lag, heeft hij genomen
En is tot de knaap gekomen
2185 En zei: Ԗriend, ga je verweren
[68] Tegen diegene die u deren
Willen. Meteen heeft hij vernomen.
Een op Gringolet komen
Nevens mijnheer Walewein’ s zijde
2190 En waande hem te doorsteken met nijd
Weldra; en meteen
Heeft dit die knaap gezien
Die hem beschermt met zijn kracht:
Te steken hield hij zijn schacht
2195 Daar hij diegene mee stak
Zodat hem zijn speer brak
In drie stukken voor de hand.
Diegene viel neer in het zand:
Hij duizelde zo, ik denk hij heeft pijn
2200 Na het voeren die hij ging
Zijn hoofd uitermate zeer.
En Gringolet kwam tot zijn heer
Gelopen zo gauw dat het hem zag.
Walewein spoedde hem zo snel hij kon
2205 En zat erop: hij had het nodig.
Nu zitten ze te paard, die koene ridders!
Elk moet anderen bevrijden !
Daar kwam menige man aangereden
Die hen twee graag zouden deren.
2210 Kan Walewein hij zal behouden
Het veld tegen hen allen met eren.
Toen gingen ze op elkaar in rijden
Onverschrokken elk met zijn paard
En onmiddellijk pakten ze hun zwaarden.
2215 Daar was alle vrede ontzegd:
Ze brachten zich in gereedheid
Met de zwaarden onverwijld.
Walewein nee schoot niet te kort
Diegene waar hij mee was:
2220 Ik denk men nooit in boeken nee las
Daar Walewein al zulk wonder wrocht.
[69] Dat scheen hen wel die het ontgold!
Hij spaarde paard nog man.
Wie dat hij raken kan
2225 Die laat hij ter aarde gaan.
Hij is niet van wijven geboren
Die de daden mochten vertellen
Die Walewein daar gebeuren
En die hij deed op die dag.
2230 Hij gaf zeer menige slag
Op de stalen bruine helmen.
De andere ridder deed het ook goed
Men mocht daar zien op de heide
Onder ridders en knapen beide
2235 Wel tweehonderd bij getal
Die Walewein alle had verslagen
Onder hem en zijn metgezel
Daar ik dit wonder al van vertel.
De koning ging meteen staan
2240 Te venster en heeft alles gezien
Die daad die Walewein heeft verricht.
Nu allereerst is hij bedacht
Om de knaap en om zijn veiligheid
En hoe dat hij hem op zijn bescherming
2245 Te kamp liet gaan in het krijt.
Hij zei: ‘Het is meer dan tijd
Dat ik de knaap ga helpen:
Ik zie daar zo vele scharen
Die op hem houwen en slaan
2250 Maar in de strijd zo is gekomen
Een ridder nevens zijn zijde.
Dus is nu mijn hart blijde
Want hij vocht zo heldhaftig:
Ik denk het is van hemelrijk
2255 Een engel en hem heeft gezonden
God om te helpen de jonge ridder:
Er deed nooit ridder zulke daad.’
[70] Dus besloten ze
Dat ze bereidden hun scharen
2260 En kwam uit de poort gegaan.
Die koning hij kwam zelf vooraan
Met 500 voortreffelijke ridders
Die beste die waren in zijn hof
Om te behouden zijn eed
2265 En allen goed gewapend
Beide met ijzer en met staal.
Dus kwamen ze met hun scharen.
En de koning voer onverwijld
Daar Walewein en de jonge ridder
2270 Beide vochten hand in hand
Die de vrede hadden nodig.
Ze hadden gewrocht wonder groot
Onder hen twee in zulk leger.
Daar Walewein hij werd gewaar
2275 Van de koning en zei: Ԉeer
Waarom haast ge u zo zeer?
Ge mocht wel keren: het is gedaan !
Ik hoop we zullen wel ontkomen
Tegen die hier zijn, hebben wij geluk.
2280 Mijn zorgen die zijn al
Dat ons die nacht alles zal benemen.’
De koning die antwoordde hem
En zei: ‘Heer ridder, God weet
Ik heb verkeerd gedaan, dat is me leed!
2285 Van al mijn misdaden
Zo wil ik staan tot uw genade.
Door u heb ik de knaap in het ongeluk gebracht:
Ik keek naar u en het kwam in mijn gedachte
Zodat ik vergat alle vrede
2290 Dit me de knaap had gebeden
Omdat ik u zag zulke wonderen werken.
Maar ridder, ge moet dit niet opvatten
Als in onbeschaafdheid
[71] Dat ik tot u heb gezegd:
2295 Het kwam nergens anders om
Dat ik ben zo te ongemak
Dat me deze schande is gebeurd’
Walewein zei: ‘Gij behoeft niet
Te ongemak zijn, koning heer!
2300 Ge zal uw eigen eer doen.
Die niets misdoet, hij behoeft niet te boeten.
Ge behoort de knaap goed te groeten
En behoort hem voortaan te helpen.’
Nu spreek ik er niet meer over
2305 Van dit en wil me een woord
Van diegenen zeggen voort
Die te ongemak waren zeer
Om hun vriend, om hun heer
Die ze op die dag verloren.
2310 Ze hielden daar stand en hadden gezworen
Dat zij gewroken zouden wezen.
Dus bereidden ze met deze
Onverschrokken hun scharen
En trokken voort al zonder te wachten
2315 Om te wreken hun schade
Daar de koning stond te overleggen
Tegenover Walewein van zijn onjuist gedrag
En zou graag, als hij wist hoe hij dat moest doen
Verbeteren omdat hij de knaap liet
2320 In zulke nood. Meteen ziet hij
Dat ze op hem afkomen met scharen.
Toen moesten ze het gesprek ontberen
En een andere zaak beginnen
Of hun leven was gedaan;
2325 En zetten zich dapper te verweer
Die op hen afkwamen met grote gang
Om te vernieuwen de strijd!
Die nacht kwam aan: het was tijd
Dat men de strijd had nagelaten
[72] 2330 Maar dat zij het allen hebben gezworen
Dat ze diegene zouden vangen
Die hen die schade heeft gedaan
En door hen gewroken worden.
Dus verzamelden ze met deze.
2335 Aan beide zijden met geweld
Zo vochten ze zeer op het veld.
De koning zelf was een goede ridder:
Hij wilde daar doen de eerste aanval
Alzo als ik u mag aanduiden
2340 Om zijn lieden moed te geven
Tegen een die hij heeft uitgekozen
En was gekomen uit het leger naar voren.
Hij heet mijnheer Alangremant
Die dapperste ridder die men vond
2345 Ergens te enige plaats.
En zijn broeder volgde mede:
Hij heet mijnheer Bancram die koene
En zou hem beschermen, had hij het nodig
Tegen de koning en de zijne
2350 Die de dag zonder last
Had gelegen in dat kasteel;
Maar ze zullen nog wel een portie krijgen
Genoeg hebben eer ze keren!
De koning die waard was vele eer
2355 Hij greep het schild en de speer
En zette hem tegen die te verweer
Die op hem onverschrokken afkwam:
Hij beval hem God aan van hemelrijk!
Die knaap voer nevens konings zijde
2360 Die van de hulp wel blijde was
Die hem de koning heeft gebracht.
Iedereen heeft anderen gezocht
Op het veld met haat.
Men weet noch niet wie daar zal winnen
2365 Voorts is het anders daarmee vergaan.
[73] Daar Walewein afsteeg en hij liet staan
Zijn paard verkoelen: het was moede.
Daarmee deed hij als de verstandige.
Hij stak de helm af met deze zaak
2370 En zag hoe daar die strijd verging
Tussen de koning en Alangremant:
Ze namen de schachten in hun handen
En de teugels bij de knopen;
De paarden zetten ze in beweging
2375 Die dapper waren en snel.
Alangremant raakte goed
De koning daarnaast dat hij wilde
Een deel naast zijn schild
En had hem bijna met grote druk
2380 Laten tuimelen van het paard
Maar dat hem zijn speer ontschoot
En sprong kapot boven de hand:
Dit veroorzaakte dat de koning ontkwam;
Voor waar zegt men ons dat.
2385 De koning hij miste niet
Is het zoals men geschreven ziet:
Hij raakte Alangremant op de goede plaats
Goed en stak hem het schild geheel door;
Zo deed hij pantserhemd en malienkolder
2390 – Zal ik u de waarheid bekennen -
Met de speer de hele huid
En stak hem dood van het zadel
Met de punt van zijn schacht
Met moed en met kracht
2395 Achterover uit het zadel
14 voeten ver op de heide
En liet hem vallen op de aarde
Dood; en het paard liep zijn gang
Weer terug het kwam tevoren
2400 Met leeg zadel: het heeft verloren
Zijn heer die ter plaatse dood bleef!
[74] Dat deed zijn overmoed
Waar nooit een christen voordeel van kreeg!
Dat zag mijn heer Bancramn
2405 Die droevig was om zijn broeder
Maar hij was een beetje verstandiger
Dan was mijnheer Alangremant;
Hij zei: ‘Raakte ik slaags met de koning
Het mocht met me evenzo vergaan
2410 Zoals het mijn broeder is gebeurd.
Ik denk beter is me te keren
De tijd dat ik mag met eren
Dan ik hier iets langer vertoef.’
Diegene waren droevig en verontwaardigd
2415 Die daar achter waren bleven
En worden bang om hun neven
Dat ze dood mochten wezen
En zeiden: ԗij deden zotheid groot
Dat we twee ridders lieten gaan
2420 De allerbeste van de scharen
En die men vindt in enig land
Alleen in konings hand;
Dat was domheid erg groot:
Ik zeg u dat ze dood bleven!’
2425 Toen bereidden hen die er waren
En gingen naar hen om te helpen
Wel achttienhonderd bij getal.
Deze goede ridders bereidden zich allen
En voeren te helpen hun neven
2430 En hun heer die was gebleven
Binnen dezelfde dag dood:
Toen kwam daar die grote aanval!
Op de koning kwam ginds leger
En hij bereidde zich te verweer
2435 En 500 ridders die met hem waren
Ze gingen vechten zonder gevaar
Tegen diegene die op hen kwamen.
[75] Die zich daar niet nee behoefde te schamen
Ik denk wel, dat was die jonge ridder:
2440 Hij vocht strijdvaardig
Naast de koning zijn heer.
Dus ging men daar vechten zeer
Onverschrokken met grote kracht.
Het was goed gedeelte in de nacht
2445 Dat die strijd duurde: Ik denk
Ze hadden het licht van de maan
Daar ze allen bij zagen.
Het konings volk begon bang te worden
Toen ze kwamen in zoծ aandringende groep:
2450 Ze trokken achteruit met de paarden
En lieten hun heer in grote nood.
Nu was de knaap zijn zorgen groot
Hoe hij de koning beschermen mag.
Hij gaf daar zeer vele slagen
2455 Op de helmen met het zwaard
En de koning die hem ook verweerde
En weet: blijft hij er, hij is dood;
En vlucht hij, dat is schande groot.
Dus waren ze beide in grote zorgen
2460 God wilde wie hen daar zal redden.
Van hen nee geen weet wat hij doen mag.
Dit is Walewein die ginds zag
En hij peinsde in zijn gemoed:
‘Lang talmen nee is niet goed!’
2465 Hij bond haastig de helm op het hoofd
En zat op Gringolet zijn paard
En kwam gereden in ginds leger
Gelijk alsof het een valk was
Die vloog onder wilde ganzen:
2470 Hij liet daar betalen de boete
Diegene die hij voor hem vond.
Dat zag toen die jonge ridder
En werd erg zeer verheugd
[76] En sprak tot de koning zijn heer:
2475 Ԍaten we vechten, het is wel tijd
Nu is me de strijd aangenaam:
Ik zie de bloem van alle heren!’
Toen gingen ze tezamen keren
En gingen houwen met de zwaarden
2480 Diegene die zich eerst bang maakten
Dapper; ze hadden met hem te doen:
Walewein maakte ze alle koen!
En de anderen droegen hun zwaarden weer
Gelijk dat vogels doen hun veren
2485 Onverschrokken met de armen.
En de pantserhemden begonnen te verwarmen
En die malin vlogen er af
Over het gevechtsterrein alsof het kaf was.
Ze maakten wonden in de huid:
2490 Dat bloed kwam er uitgerend.
Men mocht daar bij twee, bij drie
Die ridders tuimelen zien
En bij vieren en bij vijven:
Zo ging men ze daar doden!
2495 Zes tezamen en zeven
Roofde men ze daar van het leven!
Men ging daar houwen en slaan
De ene dood, de andere gevangen
Zodat van hen al gauw
2500 - Al werd het Walewein te zuur -
Daar nee is niet een ontgaan
Ze bleven dood of gevangen
Of mismaakt van diepe wonden !
Toen ruimden ze al gauw.
2505 De koning keerde met grote liefde
En voer het kasteel binnen
Walewein met grote vreugde:
Ze begonnen allen te verheugen
En worden blijde om konings gast.
[77] 2510 De gevangene legde men vast
Daar ze niet nee mochten ontgaan.
De knapen kwamen gelijk
En namen de paarden overal
En leidden ze op een stal
2515 Daar ze zich goed te gemak deden.
De schildknechten worden goed beraden
En kwamen onmiddellijk gelopen
Tot Walewein en de jonge ridder
En ontwapenden ze helemaal.
2520 De koningin die in de zaal
Was, ze liet snel bereiden
Twee mantels goed en duur
En liet ze de heren om hen slaan
Dat hen geen koude zou aankomen:
2525 Ze hadden het heet op de dag gehad.
Binnen deze was zelf gereed
De koning en alle
De kamenieren: ze gingen ter zaal
En heeft Walewein bij de hand genomen
2530 En zei: ‘Heer, wees welkom
Te zoՠn herberg als hier is!
Dit is zeker en gewis:
Al was ze honderdmaal beter
Ik wilde wel, heer, als het u wenst
2535 En het u ook aangenaam was, heer
Dat ge bij ons immermeer bleef:
Ge hebt ons zulke eer gedaan!’
Meteen zo kwam ze gegaan
Naar een bed achter de haard
2540 En ging erop zitten.
Toen kwam de waard
De koning, gegaan met deze
En zei welkom te wezen
Hij ging daar zitten bij zijn zijde.
Ze waren allemaal blijde
2545 Die daar waren binnen de zaal.
[78] Wat helpt als ik u lang verhaal
Maak? Hij was daar goed ontvangen;
Men gaf water en ging wassen
En wilden eten; het was tijd:
2550 Ze waren lang in de strijd geweest
Zo lang met grote kracht
Dat het was bij de middernacht
Eer ze ten eten mochten gaan.
De koning hij is opgestaan
2555 Hij deed Walewein grote eer
Hij zei: ‘Ridder, bij onze heer
Ge moet voorzeker gaan zitten
Eten met mijn vrouwe
Mijn wijf de koningin
2560 Die ik voor de hele wereld bemin
Daarom dat ze het wil en ik begeer.’
Daar Walewein zei: ‘Gij bent mijn waard:
Dat gij gebiedt, ik doe het gereed
Heer; nochtans zo is het me leed
2565 Dat ik zou eten met uw vrouwe:
Ik nee ben het voorzeker niet waard!
Maar uw voorstel wil ik niet laten.’
De koning zei: ’Bij barmhartigheid
Gij bent honderdmaal meer
2570 Eer waard, wel lieve heer
Dan ik het volbrengen mag:
Tot heden op deze dag
Nee was uw gelijke niet geboren !’
Daar Walewein moest gaan zitten vooraan
2575 En tegenover hem de koningin
Die beschaafd was in haar geest;
En aan zijn zijde de jonge ridder
En de koning aan de andere hand.
Ze gingen op hun gemak
2580 Vriendelijk met een mooi gesprek.
Ter tafel bedienden schildknechten
[79] Van erg veel verschillende gerechten.
Daar was aldus genoeg
Dat de aarde ooit voortbracht
2585 Wat zo ze wilden en begeerden
En dit men vond boven de aarde.
Toen de maaltijd was gedaan
Sprak men om een slapen gaan:
De ridders waren zo toegetakeld
2590 Van de wapens en ze hadden gewaakt
Langer dan ze plagen te doen.
Binnen deze kwamen de schildknapen
En gingen maken in de zaal
De bedden uitermate goed
2595 Daar de heren op slapen zouden.
Vier knapen kwamen en hielden
Elk een toorts mooi en groot
Alzo het hen de koning gebood.
Ze brachten ze uit een kamer;
2600 Ze hielden ze wel voorzichtig
Daar Walewijnՠs bed gemaakt was.
Die plaats was helderder dan een glas
En schitterde zo uiterst mooi!
De koning zei: ‘Dat u God beloont
2605 Heer Walewein, wil ge slapen gaan
En rust u, het lijkt me goed gedaan:
Gij hebt het zeer erg nodig.’
‘Graag, heer, ‘sprak Walewein die koene
‘Ge zegt goed, lieve heer waard.’
2610 Toen nam hij verlof met haast
Aan zijn vrouw de koningin.
Ze bevel hem met lieve zin
God en beval de schildknechten
Dat ze de ridder zouden inlichten
2615 En helpen dat hij kon gaan slapen.
Ze wisten nochtans niet zijn naam
Nog waar vandaan dat hij was geboren.
[80] Die met de toortsen voor ging
En leidde hem daar hij wezen zou
2620 In die kamer die met goud
Was beschilderd helemaal.
Op een kussen van satijn
En op een zetel van ivoor
Zetten ze de reine ridder
2625 En deden af toen het hem goed uitkwam
Zijn schoenen en wasten zijn voeten
Met warm bronwater, dat ik denk.
Een kleed lag daar gespreid aan
De vloer, dat hij niet vervuilen zou
2630 Zijn voeten. Toen ging hij direct slapen
Op het bed onder de deken
Die rijk was en bijzonder goed:
Het kon niet verbeterd zijn.
Toen bracht men hem een hoofdkussen
2635 En een hoofddoek mooi en zacht:
Ze bedienden hem zoals ze het beste mochten.
Hij zei: ԉk ben zeer tevreden!
Ik begeer geen andere zaak
Dat gij de ridder door uw deugd
2640 Op zijn gemak doet, zo je het beste kan
Die vanavond hier met me is gekomen.’
Meteen hebben ze verlof genomen
En zeiden dat zij het graag deden.
Dus gingen ze uit de kamer
2645 En bevalen hem onze Heer.
De ridder namen ze zijn slip
En gingen met hem, die vier knapen
Ter kamer daar hij zou slapen
En legden hem op een mooi bed.
2650 Hij was uit een slechte toestand
Die dag ontgaan door Walewein’ s gevecht.
Bedankte hij het hem niet, hij deed onrecht
Die de anderen hielp uit zijn nood
[81] En uit de benauwdheid van de dood
2655 Toen hij daarmee was bevangen
En nimmermeer nee was ontkomen
Nee tenzij er niet de hulp was van God en van Walewein:
Die hem behoedde en niemand anders
En die heeft hem behouden het leven.
2660 Meteen heeft hij verlof gegeven
De knapen die hem naar het bed brachten
En bedankte hem zeer alle welwillendheid
Die ze hem hebben gedaan.
Ze bevalen hem God aan en gaan
2665 Iedereen tot zijn heer.
Ze haastten zich uitermate zeer
Beide ridders en knapen
Elk ging op zijn bed slapen
En rusten zich: ze hadden het nodig.
2670 ‘s Ochtends ontwaakte Walewein de koene
Tijdig met het leeuweriken gezang
En hij zei: ‘Ik heb te lang
Geslapen; ik zou nu op dit tijdstip
Gereden hebben een mijl
2675 Had ik wijsheid gedaan.’
Hij kleedde hem en is opgestaan
En deed aan kousen en schoenen.
Er was ridder nog schildknaap
Nochtans ontsprong in de zaal.
2680 Een mooie bekken en een handdoek
Vond daar Walewein klaar staan.
Daar is hij gekomen en waste
Zijn ogen en zijn handen schoon.
Hij zei: ‘God, heer van de hemel
2685 Nu mag ge me heden snel
Brengen daar ik van het zwaard
Betrouwbaar teken moet ontdekken
Dat me deze narigheid heeft gedaan.’
Daar hij dus stond in deze taal
[82] 2690 Zo kwam de koning in de zaal
Vanuit de kamer daar hij lag.
Walewein wenste hem goede dag
Ten eerste dat hij hem zag.
De koning antwoordde hem meteen
2695 En zei: ‘’God, onze aller heer
Geeft u blijdschap en grote eer
En moet u groot geluk verlenen!
Wat mag je hiermee bedoelen
Dat gij aldus vroeg bent opgestaan?
2700 Het lijkt me erg zeer misdaan.
Hier nee is niemand in het hof
Op, nog graaf nog hertog
Nog ook ridders nog knapen.
Waarom had ge nog niet geslapen
2705 En had gerust een tijdje?’
Hij zei: ‘Ik heb menige mijl
Te gaan die ik rijden moet;
Dat is het zeker en bekend.
Ook ben ik opgehouden bij dit kamp
2710 Omdat ik zag dat ze met schande
Deze knaap allen wilden deren.
Ik peinsde dat ik het zou voorkomen
En behouden, kon ik, zijn leven.
Ziet heer, dus ben ik hier gebleven.
2715 Anders was ik vertrokken.’
Al diegene die daar waren
Binnen het hof zijn opgestaan
En de koningin kwam gegaan
Met haar kamenieren in de zaal.
2720 Walewein begroette ze allemaal
En als eerste de koningin.
Ze antwoordde met lieve geest:
‘Heer, ik heb wel vernomen
Dat het u niet aangenaam is
2725 Al zulke herberg als hier is.’
[83] Walewein antwoordde na dit:
‘Vrouwe, u doet het uitermate goed!
Wat helpt dat ik het iets verzwijg?
Ik heb elders nu te doen.’
2730 Intussen kwam die koene ridder
Die Walewein had behouden het leven
Een zei: ԏnze heer moet u geven
Beide blijdschap en grote eer!
Van deze dag af aan voor altijd
2735 Ben ik uw knecht en uw dienstknecht.’
Hij knielde en kuste zijn schoenen
En zei: ‘Het is recht, lieve heer
Van u heb ik lijf en eer
Behouden dat ik had verloren.
2740 Dat weet ik zeker tevoren :
Ze hadden me mijn lijf genomen.’
Die van deugden is volkomen
Hij nam de ridder meteen
Die daar lag op zijn knieen
2745 Bij de hand en liet hem opstaan.
Hij zei: Ԍaat uw droefheid gaan!
Door mij nee drijf geen rouw.’
‘Ik nee kan het niet laten voorzeker
Daarom weet ik goed dat: mijn leven
2750 Dat heb je me naast God gegeven ;
En nu moet ik van u scheiden!
De machtige God moet u beschermen
Als ge hier niet langer wil wezen!’
Walewein hij sprak met deze
2755 Tot de koning en tot de vrouwe:
‘Ik bid u op rechte trouw
Dat ge de ridder uit gunst
Gaat helpen en met hulp bijstaan.
Bescherm hem tegen zijn vijanden
2760 En help hem dat hij naar zijn land
Komt en in zijn eer blijft.’
[84] De koning zei: Ԃij onze heer
Ik zal doen dat gij begeert’
Toen riep Walewein om zijn paard.
2765 Toen antwoordde de koningin
‘Die hoffelijk was in alle opzichten:
‘Heer, laat nog staan uw paard.
Ik bid u dat het niet nee gaat
Uit dit hof meer.
2770 Rust u een dag of twee;
Dat nee, zo ga waar gij gebiedt.’
Walewein zei, dat nee, dat dient niet
Dat men hem bad: hij moet gaan!
Ze baden het hem alle die er waren.
2775 Hij wilde op geen wijs van die reis
Afzien. Toen bracht men hem zijn paard
En zijn harnas was al gereed.
De koning hij zei: ԇod weet
Was het uw wil en welgevallig
2780 Dan zou ik graag uw naam
Weten, eer ge vertrekt.ՠ
Daar Walewein zat op zijn paard;
Hij zei: ‘Dus nee dat kan ik niet nalaten
Want ik wil het u graag zeggen:
2785 Zowat me daarna gebeurt
Mijn naam nee loochen ik niet.
Nochtans nee was nooit een man geboren
Zou hij het weten, hij moest tevoren
Daarom vragen. Is het u welgevallig:
2790 Walewein is mijn naam.’
Toen de koning dat verstond
Toen werd vrolijk zijn gemoed
En zei: ‘Bent ge de zoon van Artur’s zuster
Die de eer gewoon is
2795 En waarvan met alle deugd van vertelt
En menige schanddaad heeft geveld?
Ik heb van u horen gewagen
[85] Maar ik zag u nooit in geen dag.
God die is geprezen
2800 Dat ik mocht leven de tijd
Dat ge bent gekomen binnen mijn hof:
Ge bent zo beroemd!
Nu stijg af en laat uw paard
Op de stal doen met haast
2805 En blijf hier, heer, bij mij
En sta me van harten bij!
Al mijn goed en al mijn land
Dat geef ik in uw hand
Mee te doen wat u wil
2810 En daar na, alzo helpt me God
Wil ik in uw dienst staan
Indien dat gij het wil ontvangen
En met me blijven al mijn leven!’
‘Wilde ge me de hele wereld geven’.
2815 Sprak Walewein, ‘Ik nee bleef er niet.
Maar zag ik u pijn en verdriet
Hebben, heer, het was me leed
En ik riskeerde onmiddellijk
Mijn lijf voor u bij mijn trouw.’
2820 Toen nam hij verlof aan die vrouwe
De konings wijf, de koningin
En aan allen die daarin
Met haar waren in de zaal.
Ze antwoordden allemaal:
2825 ‘Nu ga! God, onze aller heer
Vrijwaren van schande en pijn
En laat uw zaak ten beste komen!’
Dus heeft hij verlof genomen
En reed weg na dit gesprek.
2830 Al de manschappen van de zaal
En allen die binnen het hof waren
Nee weten van rouw niet te gedragen
Omdat hen daar Walewein ontgaat.
[86] En de nieuwe ridder, hij maakt misbaar
2835 Van uitermate rouw
Dat hem aldus ontkwam zijn heer
Die hem behouden heeft zijn leven.
Hij zei: ‘God die moet u geven
Grote blijdschap immermeer
2840 En u belonen het goede en de eer
Die ge tot mij waart hebt gedaan!’
Nu laat ik dat verhaal verder staan
Van de koning en van zijn lieden
En wil u van Walewein aanduiden
2845 Die snel reed en niet graag talmt
Als een die graag won het zwaard
Had hij de gelegenheid en de macht:
Over dag en over nacht
Reed Walewein die dappere ridder;
2850 Menig bos en menig woud
Reed hij door en menige heide;
Menige berg, menige vallei
Ging hij door in deze avonturen
Die hem vaak werden te zuur.
2855 Op een dag kwam hij gegaan
Nevens de wilde zee baren
En hij zag schepen op de zee
Soms minder, soms meer
Daar ze in voeren op en neer.
2860 Het was zeer mooi weer:
Die zon scheen aan de hemel
Over de hele wereld mooi.
Dus kwam hij in de zonneschijn
Gegaan nevens de zeekust
2865 Zich beklagen zijn ellende
Omdat hij niet nee kon vinden
Dat hij vaak had gezocht
En met menige pijn ontgolden.
Hij zei: ‘Wat helpt het me dat ik ga?
[87] 2870 Want ik nee kan geen nieuws
Te weten komen waar ik om ben gekomen.’
Meteen heeft hij van verre vernomen
Een steenrots hoog en laag
Die men heet Ravenstene.
2875 Al scheen het klein, het was stellig
Boven een halve mijl breed
En de golven van de zee liepen er onder.
Dit had Walewein verwonderd
Toen hij het zag en meteen
2880 Heeft hij een kasteel gezien
Daarboven staan: die had aan
Menige toren naar mijn mening
En geheel van zuivere marmerstenen
Sommige groot en sommige klein.
2885 Dit zag hij al op dat ogenblik.
Toen voer hij peinzend een mijl
Dat hij er graag binnen was
Om te horen bericht
Daar hij nog niets nee van weet.
2890 Maar het is hem niet gemakkelijk:
Het was alles water dat hij zag;
Nee geen weg die mens mag
Nog weer rijden nog gaan
Zo zag hij voor hem staan;
2895 Nee geen gat daar men binnen
Mocht komen al wilde hij winnen
Het kasteel dat voor hem stond.
Maar hij werd het gewaar aan zijn voet
In het zand van menige hoefslagen
2900 Die ten kasteel waart lagen:
Hij zag wel dat men er moest varen
Toen ze de wilde zee baren
Waren gegaan een tijdje:
Zo moest men rijden een mijl;
2905 Het water was breed als het vloed was.
[88] Toen peinsde hij in zijn gemoed:
‘Ik zie wel dat hier is gereden
Door de zee: ik nee ben ook heden
Zo bang, ik zal er heengaan.
2910 Onze heer God moet me bewaren !
Ik zal weten waar ze zijn gekomen
Daar ik hiervan heb vernomen
Die hoefslagen van hun paarden.’
Daar Walewein die onvervaarde
2915 Achtervolgde daar hij vond
De hoefslagen staan in het zand
Daar diegene hadden gereden.
Zijn paard was snel van alle leden :
Het droeg zijn heer naar dat eiland.
2920 De vloed ze kwam onmiddellijk
Toen Walewein over kwam gereden:
Omtrent hem liepen de zee golven.
Daar moest hij blijven al was het hem leed:
Te keren was hem niet gemakkelijk
2925 Want het water was achter hem te wijd;
Dus wil ik dat ge zeker bent.
Hij hield beneden stil op zijn paard
En zag omhoog naar de steenrots
Om het kasteel: toen nee zag hij het niet.
2930 Hij zei: ‘Heer God, wat is er gebeurd?
Waarin heb ik me zelf gebracht?
Nu heb ik het duur genoeg ontgolden
Het zwaard te zoeken met de ringen !
Het zal me grote moeite geven
2935 En heeft me gedaan nu al terstond
Daarom is het me zeer onbekend
Waarheen ik nu geraakt ben!’
Toen zag hij een weg voor hem:
Die reed hij voort. Meteen
2940 Heeft de heer Walewein gezien
Een poort wijd geopend
[89] En de weg daarbinnen gaan
Alzo recht als het doen kon.
Toen peinsde hij in zijn gedachte:
2945 Deze poort moet ik in
En zoeken daar mijn voordeel.
Ik denk dat dit de straat is
Van het kasteel - dus lijkt me -
Die ik heden eerder zag.
2950 Nu wijst de straat als het kan:
Ik zal er beslist doorgaan.
God zelf moet me beschermen!’
Toen zegende hij hem en zijn paard.
Ter poort reed hij met een vaart
2955 Opwaarts door een spelonk
Die weg die een einde bracht
Op de berg en meteen
Heeft daar Walewein gezien
Het kasteel die mooi stond.
2960 Toen peinsde hij in zijn gemoed:
‘Ik ben hier wel gekomen met eren:
God laat me wel terug keren
Zonder schande en toorn!’
Menige ridder zag hij daar voren
2965 Die allen speelden - weet dat wel -
Schaakspel of werp tafel spel
En velen sloegen daar de bal;
De steen wierp men er overal
Voor het kasteel op de vlakte.
2970 Toen dat daar zag Walewein
Die hoffelijk was en onverschrokken
Steeg af en liet zijn paard
Staan. Dat nee, deed hij niet van gevaar:
Hij informeerde naar dat bericht
2975 Welk kasteel dat het is
Daar Walewein die edele ridder.
Meteen heeft hij vernomen
[90] Twee schildknapen tot hem komen:
Die groetten hem zeer beleefd;
2980 Ze zeiden: ԇod van hemelrijk
Die geeft u alles dat ge begeert!
Als gij het gebiedt, geef ons uw paard
En laat het ons doen op stal.
Dat God u geeft goed geluk!
2985 We bidden u door uw eigen eer:
Dan kan je gaan naar onze heer
Lijkt het u goed en gij het begeert.’
Toen gaf hij de schildknaap zijn paard
En de ene knielde hem voren
2990 En deed hem af zijn sporen
En maakte hem los zijn zwaard
En ontwapende hem met een vaart
Walewein, helemaal.
Een paar kleren van satijn
2995 Had hij aan dat hem goed stond;
En een mooi schoeisel aan zijn voeten
Had hem gegeven, dus wees bekend
Die machtige koning Amadi
Geheel bespikkeld met gepolijst goud
3000 Opdat hij om hem peinzen zou
In vreemde landen, als hij ze aan had.
De ene schildknaap naar mijn mening
Nam Walewein’s wapen en zijn paard
En leidde het ter vaart:
3005 Hij borg op de wapens en heeft gelijk
Het paard op de stal gedaan
En liet er zijn metgezel bij.
Walewein die edele ridder
Die de beste was boven alle heren
3010 Hij zei: \Dat God u moet eren
Lieve knaap! Nu zeg me
Hoe dat van het kasteel is
De naam daar ik hier alleen
[90] Ben gekomen. ‘Heer, Ravenstene’.
3015 Sprak de knaap en was wijs.
Daar Walewein was goed gemoed
En beschaafd van zijn geest;
Hij zei: Ԗriend, dat God u bemint!
Wees zo vriendelijk mij dat te zeggen:
3020 Wie van dit kasteel is
Heer, die ik hier zie staan.’
‘De machtige koning Amoraen:
Hij liet het maken, dus wees bekend.’
Toen Walewein dat verstond
3025 Was hij zeer veel verblijd;
Hij zei: ‘Dat God u eer geeft
Lieve knaap! Zeg me
Door uw goedgunstigheid, welke dat is
Uw heer, de koning Amoraen.’
3030 Die knaap hij antwoordde gelijk;
‘Ziet waar hij zit zeker
Onder de linde tussen 2 jonkvrouwen
En met hem vele jonge ridders
Die spelen velerhande spelen.’
3035 Die knaap sprak al naar waarheid:
Gezegende heer, ik breng u daar.’
‘Ga ik, dat u God eer geeft’
Aldus ging Walewein die heer
Te koning waart: en meteen
3040 Heeft hem de koning gezien
En hij stond op van zijn plaats
En al zijn ridders mede
Lieten hun spel en ze onthaalden
Walewein met aangenaam gesprek
3045 En zeiden: Heer, wees welkom!
Een roos nee bloeit niet op een boom
Alzo mooi als Walewein boven hen allen!’
De koning zei: ‘Mij is gebeurd
Grote eer- God is geprezen! –
[91] 3050 Heer Walewein, dat ge gekomen bent
Tot mijn hof; dus heeft God dank!
Dat ik u zoeken zou zonder mankeren
Heb ik gedacht even snel:
Nu nee wil ik om 1000 goud marken
3055 Ge bent hier gekomen en om meer!’
Walewein zei: ‘God beloont het u, heer!’
En antwoordde op een verstandige wijze:
‘Of ge tot mij was met zo’n goede bedoeling.’
‘Ja ik heer, waarlijk
3060 Dat zal ge noch heden beter
Weten dan ge hebt gedaan’
Ze wilden daar niet langer staan:
Iedereen nam de andere bij de hand
En de baronnen van het land
3065 Gingen allen met de twee heren
En troonden Walewein met eren
Tot het kasteel in die zaal.
Gindse jonkvrouwen allemaal
Bezagen mijnheer Walewein;
3070 Daar nee was nog zo’n hoge nog zo’n kleine
Ze bezagen hem algemeen:
Daar was niemand zijn gelijke
Van schoonheid, weet ik wel.
Dus zijn ze gekomen in de zaal
3075 Die mooi was zoals een paradijs:
Die lezen kan
Hij kon daar wonder hebben gelezen.
‘Hier moet ge welkom wezen’.
Sprak de koning ‘Heer Walewein!
3080 Uw gelijk nee is er geen
Van deugden onder de hemelse troon.’
Die vloer, hij was helemaal schoon
Met mooie tapijten over gespreid
Daar hem de koning brengt geleid.
3085 Daar Walewein en de waard
[93] Gingen tezamen achter de haard:
Op een bed daar gingen ze beide
Zitten, dat met een kleed
Was gespreid: die het prijzen wilde
3090 Ik denk, hij er om waken zou
Menige nacht: het was zo goed!
Een kleed lag onder haar voeten.
Die heren allemaal
Gingen zitten in de zaal.
3095 Beide ridders en jonkvrouwen
Die mijnheer Walewein aanschouwen
Ze konden hem niet genoeg bezien.
Daar Walewein sprak meteen
Tot de koning en zei: ‘Heer
3100 Me verwondert uitermate zeer
Waarvan ge me kent: waarlijk!
Ik heb u nergens gezien in een plaats
Waar ik een beter inzicht van u kon krijgen,
Nog geen van uw ridders mede!’
3105 De koning zei: ‘Ge zal het weten
Alzo gelijk als we hebben gegeten;
Dat nee, zal ik het u laten verstaan.’
Men gaf water en ging wassen
En zouden gaan eten in de zaal.
3110 Gindse heren allemaal
Waren van Waleweinՠs komst vrolijk
En de koning zelf alzo.
Ze wasten zich allen en zijn gaan zitten.
Gerechten kwamen, men ging eten
3115 Ter tafel boven en beneden.
Er kwam nooit een man in een plaats
Daar hij zo met eren zag bedienen
Zoals men daar bediende voor die heren:
De gerechten kwamen snel opeen
3120 Het mocht geen mens makkelijk
Opnoemen zo veel kwamen er daar;
[94] Goede wijn vers en helder
Dronken ze allen die het begeren
En die binnen koningshof waren.
3125 Toen ze van de spijzen genoeg hadden
Iedereen zoveel hij wenste
Zo bediende men van kruidenwijn daarna.
En toen men gegeten had daarna
Zo heeft men tafellakens weg genomen
3130 Voor de heren en men liet staan
De tafels; het water was gereed
Heel goed van temperatuur en men waste
De handen schoon van de spijzen.
Men bediende daar in elke wijze.
3135 Na het water gaf men wijn
Zoals het regel is daar hoge lieden zijn;
Men schenkt er en laat omgaan.
Toen sprak de koning Amoraen:
‘Heer Walewein, nu is het tijd
3140 Allereerst dat ge ingelicht bent
Dat ge me vroeg heden eerder.
Versta het, ik zal u meer zeggen
De waarheid zeker:
Ik huwde en nam een jonkvrouw;
3145 Dit was zeer lang geleden
Tien jaar: ik wist God dank
Veel langer had ze geleefd
Dan hij haar nog gehaald heeft.
Ze was koningsdochter van Ierland
3150 En de mooiste die men vond;
Van gelaat en van manieren
Zo vindt men zo mooi geen vier
In de wereld zoals ze een was!
Dure burchten en hoge kastelen
3155 Verwierf ik door mijn huwelijk in menige plaats
En ze deed me menig bewijs van vererende liefde
Meer dan ik zeggen kan
[95] Al dat ik haar ziel gun
Dat moet haar heden komen tot voordeel!
3160 Ik hoop ze is in Gods genade.
Toen ik haar haalde - dat was waar -
Voer ik naar Arturՠs hof, naar
Uw ooms die me grote eer deden.
Ik nee kwam nooit in een plaats
3165 Daar ik een ridder hoorde prijzen
Op zulke verschillende wijzen
Als gij daar was van grote eer.
Alle diegene die van het hof
Waren, ze zeiden allemaal
3170 Dat gij de avonturen vader
Was; dus nee vergat ik niet.
Toen ik uit de poort scheidde
En we uit de poort waren
Kwam ge tegen ons gegaan
3175 En met u vier andere ridders.
Toen ge ons zag hield ge snel
Geheel stil en begroette ons hoffelijk.
Bij onze heer van hemelrijk!
Ik merkte dat ge van de plaats
3180 Niet nee kwam voor we er voorbijgingen;
En al diegene die met ons waren
Ge liet er geen ontkomen
Gij groette een voor een
Zodat er u ontkwam nee geen
3185 Hij moest van u gegroet wezen.
Toen ik dat in de gaten kreeg
Toen betreurde ik het zeer, bij mijn geloof!
Dat ge me leidt, ik nee had beter
Geweten, heer, wie gij was.
3190 Een schildknaap die op een paard
Toen ge was vertrokken, kwam gaan
Hij zei: ‘God moet me beschermen
De koning en alle de andere heren!’
[96] Ik zei: ‘Dat God u moet eren
3195 Lieve knaap! Zeg me
Wie ginder mooie ridder is
Die ginder gaat en die vier.'
Hij zei van mijnheer Ydiere
Dat hij was de ene, en Lancelot
3200 Wiens deugden die zo groot zijn
Dat men er van spreken mag
Lange tijd hierna
Is de volgende en mijnheer Ywein;
De vierde is mijnheer Walewein
3205 Die u groette, koning heer.
Zijn deugd en zijn eer
Is groter en van betere roem
Dan iemand binnen koningshof
Van al zijn lieden.
3210 Wat mocht ik u van hem zeggen ?
Hij is de avonturen vader!
Hij beschermt ze allemaal
Die hulp hebben nodig;
Zijn deugd is zo groot:
3215 Hij helpt weduwen en wezen
En allen die hij vindt in vrees
Beschermt hij en hij zet daarvoor
Zijn lijf.’ De knaap sloeg met sporen
Toen hij me ingelicht had, heer.
3220 Daarna nee zag ik u nimmermeer
Tot heden op deze dag.
En ten allereerste dat ik u zag
Zo herkende ik u bij uw gedaante.
God zelf naar mijn mening
3225 Zond ge hier naar mij:
Mij mag niemand dan gij
Helpen van dat me kwelt!’
Walewein sprak: ‘Lieve waard
Ze zeg me dan in Gods naam
[97] 3230 Als gij het gebiedt, uw verdriet.
Zijn het zaken die ik kan doen.’
- Sprak daar Walewein die koene-
‘En ik het kan doen met mijn eer
Ik help u graag, koning heer.’
3235 De koning zei: ‘Volgens mijn geloof
Heer Walewein, ja gij veel beter
Dan enig mens die nu leeft.
Is het dat u God genade geeft
Dat gij deze tocht mag volbrengen
3240 Dan geef ik u mijn goede zwaard
Dat niet verbeterd kan zijn:
Het gaf me een van mijn doopvaders
En heet het zwaard met de twee ringen.
Durfde ik het u te voorschijn te halen
3245 Ik zou het u tonen, maar neen ik niet:
Want welke man het met de ogen ziet
- Zijn natuur is uiterst fel -
Het neemt hem het lijf, weet ik wel!
Daar nee durft niemand om te vragen
3250 Dat het iemand zal opheffen
Als hij niet voortreffelijk is van deugden
Voor al diegene die zijn geboren
En van ridderschap mede.
Mij heeft er om menig verzoek
3255 Gedaan de machtige koning Wonder;
En zijn zoon Alidrisonder
Heeft zich ingespannen met list
Om dat hij het mij hebben wist
Te winnen al zijn leven.
3260 Heer, nochtans is het me gebleven.
Maar het staat nu tot uw beschikking
Op een voorwaarde, op een belofte:
Dat ge me met uw genade
Een verzoek wil inwilligen
3265 En hou het zwaard met de twee ringen.’
[98] Walewein was vergenoegd van die dingen
Dat hij de koning hoorde noemen
Het zwaard waarom hij uit was gekomen;
Maar hij wil het hem niet zeggen.
3270 ‘Heer, zou ik het durven dragen
Het zwaard, als gij het mij had gegeven?’
‘Heer Walewein, ja gij, al uw leven
Kon ge het goede zwaard wel dragen
En zeker zijn en onverschrokken
3275 Indien dat ik het u bedekt gaf:
Op wat man daar gij het op trekt
Die mogen voor u niet standhouden.
Al wilde ge mij zelf slaan
En van mijn lijf deren
3280 Wil, ik mocht me niet verweren
Trok je het zwaard, dat weet ik wel
- Zijn zede die is zo fel -
Indien dat ik het u had gegeven
Nochtans dat ik het mijn hele leven
3285 Heb gehad in mijn macht.
Met recht weet men diegene dank
Die het maakte: hij was goed bedacht.
Hij schreef eraan, toen hij het gemaakt
Had: ‘Zo wat man die leeft
3290 Die dit zwaard krijgt of heeft
Ik raad hem aan dat hij het goed houdt:
Zijn zeden zijn zo fel.
Als hij het aan iemand wil weggeven
Voort, en behouden zijn leven
3295 Zo geef het in de schede bedekt
En toon het hem niet openbaar getrokken;
Zo kan hij zijn vriend behouden
En diegene mag macht hebben over het zwaard
Die hij het gunde en die hij het geeft.
3300 Er is geen man die nu leeft
Die mag kennen zijn eigenschappen.
[99] Het is fel en goedertieren:
Die het draagt die is het zachtaardig.’
Dit mag men er van lezen snel
3305 Want het staat eraan geschreven.
Heer, dit zwaard wil ik u geven
Mag ge mijn bede inwilligen.’
Daar Walewein zei: Ԃij uw genade
Koning, toon me dat zwaard!
3310 Ik wil alles doen dat ge begeert
Indien dat ik het volbrengen mag.’
Toen ging de koning daar het lag
Met een kleed omwonden
En haalde voor de dag terzelfder stonden.
3315 Hij toonde het Walewein die begeerde
Het schaakspel te winnen met het zwaard
Het mooiste dat men ooit vond.
Daar hij het uit het kleed wikkelde
En het Walewein met de ogen zag
3320 Zijn hart opende als de dag!
Hij dacht wel in zijn gemoed
Hij zag nooit geen zo goed:
De appel (knop van zwaard) en het handvat beide
Waren rood goud en de schede;
3325 De riemen die tot het zwaard behoren
Waren van een blinkend goudgalon;
De gesp die daaraan stond
Het had menige pond gekost;
Het metalen beslag van de riemen en de schakels
3330 Waren allen van goud mede.
Men zag nooit een mooiere!
Daar Walewein zei: ‘Dat God u het beloont
Heer koning, trek het uit de schede.’
‘Dat zou u duur te staan komen
3335 Heer Walewein, versta dit goed!
Trek je het zwaard, het is zo fel:
Al had je alle wapens aan
[100] Die ge ooit droeg naar mijn gedachte
Zo mocht ge niet daarvoor standhouden
3340 Het nee zou ze allen doorslaan;
Ge kan het altijd niet ontkomen.’
Walewein antwoordde meteen
‘De appel en het handvat beide
Zo toon het me, en de schede:
3345 Laat me toch de scherpe kant zien!’
De koning trok het uit meteen
En eer hij het half bracht uit de schede
Over appel en over handvat beide
Sprong het voor Walewein op de aarde
3350 Alsof het een mens was die begeerde
Ootmoed te zoeken en hij misdaan
Had en wil ervoor boeten.
Aldus zo gebaarde dat zwaard.
De koning trad daarna haastig:
3355 Tussen appel en handvat beide
Nam hij het en stak het in de schede
En hij zei: Ԃij onze heer!
U is grote eer geschied
Heden voor dit goede zwaard!
3360 God zelf heeft u gespaard:
Nooit mocht een man ervoor standhouden.’
Walewein antwoordde gelijk
En zei: ‘Dus dank ik vriendelijk
God, onze heer van hemelrijk
3365 Die boven ons allen gezag heeft!
Heer koning, alzo helpt me God!
Nu zeg wat ge van mij begeert:
Ik wil niet dat ge me spaart.
Ben je in pijnen of in zorgen
3370 Daarvoor zo wil ik voor u borg staan
Graag en bijstaan
En ge zal me door uw welwillendheid
Geven het zwaard: het is wat ik nodig heb.’
[101] De koning was blijde en lachte
3375 Toen hij dat hoorde en zeer vergenoegd
En hij zei: ‘Wil ge alzo
Beloof me dan bij uw trouw
Bij ridderschap, bij onze vrouwe
Dat gij het niet zal nalaten
3380 Daar ik u zend, ge zal er gaan
Door nood en door geen dingen:
Dan geef ik u het zwaard met de twee ringen;
Het was recht door een zaak
Dat uw nood zin ontbrak:
3385 Nood zin breekt alle belofte. (1)
‘Ik u hier zekerheid van geven,’
- Sprak Walewein – ‘Bij mijn trouw
Bij ridderschap, bij onze vrouwe
Heer koning, van deze dingen:
3390 Geef me het zwaard met de twee ringen.
Nochtans nee weet ik niet wat ge begeert.’
Toen gaf hem de koning het zwaard
Dat niet verbetert mocht wezen;
Hij zei: Heer Walewein, met deze
3395 Moet ge een goed geluk ontvangen
En al diegene weerstaan
Die onrecht willen bejagen.
Het mocht geen betere ridder dragen
En die ik het meer gunde min of meer:
3400 Het zwaard is gekomen bij zijn rechte heer!
Daarom maak ik er u voogd van.
En hou me voort mijn belofte
En hiervan nee moet ge niet afwijken.’
Dus heeft Walewein het zwaard ontvangen
3405 Die niet blijder mocht wezen.
Hij sprak tot de koning met deze:
‘Zeg me, heer, waarheen zal ik gaan:
Ik wil het niet langer ontberen
Ik nee wil mijn belofte nakomen!’
[102] 3410 ‘Dan moet ge halen een jonkvrouw
Heer Walewein, die gij niet kent.
Ik heb haar menige dag bemind.
Dat zeggen diegene die haar kennen:
Er is in de wereld binnen
3415 Nee geen zo mooie nog zoՠn goede.
Daarom doet het me verdriet
Dat ik haar zo lang moet missen:
Ik vrees ik zal er om sterven
Dat ik haar niet kan krijgen.
3420 Nu wil ik laten bekennen
Haar schoonheid geheel en al:
Wit zoals de sneeuw heeft ze de huid
En heet jonkvrouw Ysabele;
Ze heeft meer schoonheid tot haar deel
3425 Dan Venus doet, die godin
Die macht heeft over de liefde;
Ze is mooier dan Olympias
Die keizerin te Rome was;
Ze is veel mooier ongetwijfeld
3430 Dan die twaalf vrouwen waren
Die geschreven zijn te Rome binnen:
Dit waren de 12 godinnen
Daar men van vertelt en zegt
En hun schoonheid het land door gaat
3435 Om lof en om prijs te ontvangen.
Ze is veel mooier naar mijn mening
Dan Ysaude nog Helena
Nog die mooie Torabene;
Ze is veel mooier dan Verghine
3440 Of de jonkvrouw Barbeline;
Nog Ysaude van Ierland
Nog Ysaude met de witte hand
Nee zijn niet zo mooi als Ysabele.
Ze heeft veel tot haar deel
3445 Die schone jonkvrouw, die ik min:
[103] Want Venus die godin
Gaf haar dat mooie gouden haar
- Dat zeg ik u al voor waarheid -
Dat op haar hoofd staat
3450 Daar haar schoonheid bij is volmaakt.
Dit is de jonkvrouw die ik bemin!
Ik word waanzinnig van mijn geest
Heer Walewein, als ge haar niet voor me haalt!
Nu hoort, wie haar vader is:
3455 Die machtige koning Assentijn;
En heeft gedaan mijn geliefde
In bewaring gesteld ginds in Indië
In een kasteel, zegt men mij
Die hem winnen zou, het zou hem te zuur
3460 Worden: daar gaan 12 muren
Om; elk heeft tot zijn deel
Vier maal twintig torentjes
Op gemaakt sterk en duur.
Tussen elke twee muren loopt een rivier
3465 Zodat men het kasteel niet mag winnen.
De poorten, daar men binnen gaat
Ze zijn van koper en van metaal
Gebonden met ijzer en met staal.
Te elke poort staan
3470 Vier maal twintig man zeker
Goed gewapend, op die manier
Alsof ze allen zouden gaan
Tot de strijd onverwijld.
Dit is om te behoeden het mooie wijf
3475 Dat geen man haar zou kunnen krijgen
Nog komen in het kasteel binnen
Men moet eerst weten wat hij begeert.
Ik zou niet weten wat haar ontbreekt:
Ze heeft daar binnen groot plezier
3480 Want ze komt er altijd niet uit
Te die tijden binnen het jaar.
[104] Ze gaat zich verlustigen hier en daar
In die boomgaard, in de lusthof
Die daar zijn goed en duur:
3485 Daar is zoՠn lusthof goed gereed
Een grote halve mijl breed;
Daarin staat velerhande waar:
Peper, anijs en gember
Vijgen en notenmuskaat
3490 Staan daar en granaatappels
Amandelen en kastanjes
En daaronder velerhande goed
Dat ik al moeilijk kan noemen:
Lelies, rozen en bloemen
3495 Staan daar en menig aardig kruid.
Daar is van vogels zoet geluid.
Daar gaat ze verlustigen in de rozen:
Wat mag de mooie jonkvrouw deren?
Ik kan niet weten wat haar ontbreekt;
(1) zaak die buiten de beschikking van de mens valt; vandaar wettige verontschuldiging.
3500 Er is niets dat haar hart begeert
Of nee daar is binnen een groot deel.
Nog is daar een ander lusthof:
Daar staat een boom, die is dusdanig
Zoals ik u mag laten verstaan:
3505 Het is beneden erg groot
En geheel van fijn rood goud.
Me verwondert, hoe het ooit een man bedacht
Dat hij de rijke boom maakte:
Het heeft alzo menige twijg van goud
3510 Als enige man zeggen zou.
Elke twijg is hol vanbinnen.
Nu hoort, ik zal u laten weten
Waarom het is en laat verstaan:
Op elke twijg, al zonder twijfel
3515 Zo staat een gouden vogeltje
Dat zeer keurig is en schoon.
Die boom is rijk en duur
[105] En goed gevormd in alle manieren
En van schoonheid goed volmaakt.
3520 Nog moet ik meer laten verstaan:
Want aan elk mooi blaadje
Hangt een gouden belletje
Dat mooi klinkt en helder.
Ook is eraan gemaakt daar
3525 - Dat zei diegene die het goed wist -
Handig en met kunstvaardigheid
Een grot en daarin staan
16 mannen en hebben bevangen
8 blaasbalgen die ze op en neer bewegen
3530 En de bomen wind toe jagen
Van beneden in de wortel op
Tot boven in de top
Met grote kracht, met grote pijn;
En daar het waait naar de vogeltjes
3535 Daar staan ze recht en beven
In de gelijkenis of ze leven:
Daar zingt elk vogeltje zijn wijsje
Zes tezamen en zeven;
En zo kinken die belletjes weer
3540 Sommige hoog en sommige laag.
Dus geeft elk vogeltje zijn zang
En elk belletje zijn klank.
Als ze het gezang dan uitwerpen
Die moest horen dat lieve geluid
3545 Al was er een tot de dood gewond
Was hij daar een tijdje
En mocht horen de vogeltjes
Hij wordt bevrijd van alle pijn:
Zo lief hoort men ze zingen daar !
3550 Een bron staat daar helder
Mooi onder een olijfboom
Die zeer prachtig is en kostbaar.
[106] Het is recht dat ik de bron prijs
Want uit het aardse paradijs
3555 Komt gesprongen een adertje
En springt in de fijne bron
Die mooi is en erg helder.
Dat zeg ik u al voor waarheid:
Die het maakte was goed bedacht!
3560 Een gouden arend staat er gemaakt
Die de bron heeft bedekt
En met zijn vlerken zo bedekt
Dat nee generlei kwade zaken
De rijke bron mag naderen
3565 Die zo mooi is en zo helder.
Ook mag men boven de bron daar
Aanschouwen bomen die mooi bloeien:
Laurierbomen en rozen
Staan er en menig aardig kruid.
3570 Daar zingt elk vogeltjes zijn geluid
Mooi en op de olijfboom
Boven de bron die alzo duur
Was zoals ik u heb gezegd
Daar wandelt op betamelijke wijze
3575 Die jonkvrouw die ik bemin
En die me waanzinnig van mijn geest
Zal maken – ik wil het u niet verzwijgen -
Met haar kamenieren spelen
In die lelies en in de rozen.
3580 Wat mag de mooie jonkvrouw deren?
Wil ze ten bron haar handen wassen
Of nuttigen van de bron een druppel
Zo keert ze om en terstond
Van de arend de mond:
3585 Zo ontspringt die bron voor haar helder!
Al was een man 90 jaar oud
En nuttigde hij van de bron een traan
Zonder twijfel en zeker
[107] Hij wordt alzo sterk en alzo jong
3590 Toen hij van dezelfde leeftijd was
Als hij was toen naar waarheid
Toen hij oud was 30 jaren!
Aldus bracht ze daar haar leven door.
Wil God u de genade geven
3595 Dat ge me haalt die jonkvrouw
Zo zou ge uw belofte kwijten;
Want met anders geen dingen
Dan kan u uw belofte uitvoeren
En vrij van schuld tegen mij.’
3600 Walewein die edele ridder
Antwoordde de koning hoffelijk;
Hij zei: ‘Nu gunt me God de machtige
Dat ik haar voor u hier moet halen
En dat zwaard daarmee betalen
3605 Dat ge me gaf op mijn trouw!’
Dus zal Walewein die jonkvrouw
Halen, God geeft hem die macht.
Het was een goed deel in de nacht
Eer ze het gesprek mochten beindigen.
3610 Men ging slapen in de zaal
En men legde Walewein met eren te bed.
De koning en alle de andere heren
Elk ging op zijn bed slapen
Schildknechten, jonkvrouwen en knapen.
3615 Daar Walewein die hem niet nee bang liet maken
Ruste zich totdat het daagde.
Ten eerste dat hij de dag zag
Stond hij op, zo snel hij kon
Om zijn verplichting te voldoen
3620 En zou de koning die jonkvrouw
Halen, kon ik haar wel winnen.
Allen die te kasteel binnen
Behoren die zijn opgestaan
En kwamen tot Walewein gegaan
[108] 3625 En begroette hem zeer hoffelijk.
Walewein sprak: ԇod de machtige
Die geeft u blijdschap en eer!
Nu blijf bij God, koning heer!
Ik zal u halen die jonkvrouw
3630 En inlossen het zwaard en mijn trouw
Bij Jezus Christus van Nazareth
Eer ik terugkeer te Ravenstene
Is het dat me God mijn leven spaart!’
Toen ging men wapenen haastig
3635 Walewein op goede wijze.
Men bracht hem Gringolet voor
Dat hij beminde voor alle paarden.
Hij zat erop, toen onverschrokken
En zegende hem met de rechterhand.
3640 Dus nam hij verlof, die held
Aan alle heren in de zaal.
Ze antwoordden allemaal
De heer Walewein hoffelijk
En zeiden: ‘Nu ga! God die machtige
3645 Moet u van tegenspoed beschermen!’
Hij reed op Gringolet
Die hem vaak had gedragen.
Toen wilde hij daar niet langer vertoeven.
Toen beval hij zich aan in zijn bescherming
3650 God en zijn moeder beide
En hij reed weg met dat gesprek
Uit het kasteel en uit de zaal
En voerde het zwaard met de twee ringen.
God laat hem zijn belofte uitvoeren!
3655 Terzelfder straat reed hij terug
Daar hij op kwam en keerde weer
Ter passage daar hij was gekomen.
Meteen heeft Walewein vernomen
Het water voor was goed eb:
3660 Zijn paard was fors en snel
[109] En vloog gelijk een vogel;
Daar Walewein het hield bij de teugel
Dus hij kwam op de zeekust.
Zijn hart was in grote zorg
3665 Waarheen hij zich mag wenden
Dat hij die jonkvrouw mocht vinden:
Dat was het meeste dat hem zwaar viel.
Toen leek hem dat hij voor hem zag
Een weg ter rechterhand:
3670 Die zal hij gaan en laten het zand
Achter hem blijven en de zee.
Twaalf mijlen of meer
Reed hij de weg in die dag.
Menige bos en menige haag
3675 Reed hij daar het was onherbergzaam.
Meteen kwam hij bij een rivier
Die zeer diep was en wijd
En hij zag aan de overkant
Een ridder komen gereden
3680 Die scheen van zeer felle zeden
Op een paard, was zeer groot;
En zijn wapens waren rood:
Rood was zijn schild en zijn vaan
En rode wapens had hij aan.
3685 Aan zijn gelaat, aan zijn manieren
Zo scheen hij woest en kwaadaardig!
Toen zag hij komen op een ros
Gaan nevens ridders zijde
Een jonkvrouw, goed gekleed
3690 Met groene kleren van satijn.
En op haar hoofd werd gewaar
Twee vlechtjes van blond haar
Die over haar schouders hingen beide
Tot op de zadelboog van het zadel
3695 Geheel uitgetrokken en zeer verward:
Die rode ridder die zeer vertoornd
[110] Was op haar, had ze uitgetrokken
Haar kleren gescheurd en bloot
Haar mooie lichaam en haar leden!
3700 Een gesel waar hij mee
De jonkvrouw deed menig leed
Bracht hij meegevoerd in zijn hand
Gemaakt van 8 sterke riemen
Daarmee hij grote striemen
3705 De jonkvrouw sloeg in haar aanzicht:
Grote slagen en snel op elkaar
Gaf hij haar en zeer veel
Dat haar hals en haar keel
Met het bloed geheel was overstroomd.
3710 Ze zei: ‘Heer, ge moet me gunnen
Door uw ootmoed, door uw genade:
Maak me kwijt van die wandaden
Die me deze doet onverdiend!
Kwam er toch enige Gods vriend
3715 Die me hiervan bevrijdde
Ik zou zijn dienstmaagd wezen:
Hij doet me leven in grote ellende!’
Toen sprak Walewein die heer:
ԍocht ik u te spraken komen
3720 Felle ridder, het zou u weinig baten
Dat ge doet de mooie jonkvrouw
Leven met dusdanige rouw!
Maar me lijkt wel, neen ik niet.’
Waarheen dat daar Walewein ziet
3725 Omhoog of omlaag keek
Hij zag nog voor nog terug
Bruggen ook generlei
Doorgang over de rivier
Daar enig mens mocht gaan.
3730 Maar de jonkvrouw misbaren
Deed de heer Walewein zo’n pijn
Dat hij het nee nimmer mocht
[111] Gedogen dat hij dat zag
Dat men haar gaf zo menige slag.
3735 Meteen draaide hij het paard om
En keerde ter rivier waart
Al dat het lopen mag.
En Gringolet die onderzocht
De oever en sprong erin met een vaart
3740 Tot over het midden
Van de rivier en hij zwom voort
Over tot aan de andere oever.
Toen steeg af Walewein die heer
En droogde zijn paard af met zijn slip
3745 En verbeterde hem al dat hem deert.
Toen hij zijn paard de toom in orde had gemaakt
Zo werd daar Walewein gewaar- - -:
Tegen de zon die zo helder
Scheen zag hij blikkeren van verre
3750 3 schilden alsof het 3 sterren waren
Helder van zilver en van goud
En hij zag stuiven de modder.
Toen peinsde hij dat het die ridders waren
Die naar de ridder kwamen gegaan
3755 En de jonkvrouw wilde bevrijden
En naar de rode ridder reden.
Dit peinsde hij in zijn gemoed
Walewein die ridder goed.
Maar niet weet hij wat ze begeren
3760 Of ze hem helpen of deren
Willen. Ze waren op dat ogenblik
Noch van hem een ruime mijl;
Maar zeker heeft hij wel vernomen
Dat ze naar diegene komen.
3765 Meteen begon hij zich te bereiden
- Hij wilde niet langer te wachten -
Op avontuur wat ze begeren.
Toen sprong hij al zonder sparen
[112] Op Gringolet zijn goede paard
3770 En achtervolgde met een vaart
Om te bevrijden de jonkvrouw
Die was bevangen met grote rouw.
Hij reed zo dichtbij zodat hij zag
De ridder en toen hij hem spreken kon
3775 Daar Walewein die edele ridder
Riep hij: ‘Wacht, spreek tegen mij
Iets eerder voor ge verder gaat!’
De andere sloeg met sporen het paard
En gebaarde alsof hij het niet hoorde
3780 Nog niet antwoordde een woord
Nog hij sprak nog hij lachte
Maar hij hief de gesel en sloeg
De jonkvrouw in haar aanzicht
Grote slagen en snel op elkaar;
3785 Soms stak hij haar met het schild.
Toen dit zag Walewein de milde
Verbolgen was hij meer dan tevoren.
Toen sloeg hij zijn paard met sporen
En peinsde hij zou het hem laten ontgelden.
3790 Noch sprak Walewein: ‘Ik wil niet schelden:
Spreek tegen mij, dan doe je goed!’
Toen keerde hem om me die felle ridder
En zei: ‘Ge doet niet goed ondertussen
Dat ge dezelfde straat begeert
3795 Die ge mij voor u zag rijden.
Vermoedde ge dat ik ter wille van u zou nalaten
Van u, dat ik de jonkvrouw zou slaan?
Neen ik! Ik laat u zelf gelijk
Leven met zeer grote schande
3800 Spreekt ge enig woord meer
Tot mij waart dan lijkt het me goed!’
Daar Walewein was goed gemoed
En beschaafd van zijn geest:
Grote deugd had hij binnen;
[113] 3805 Hij antwoordde: ‘Vriend, naar waarheid
Ik geef om uw dreigen niets
Nog dat ge me mocht kwetsen.
Lijkt het u goed, ge zal het nalaten
Alzo te slaan die maagd
3810 Die ge mishandeld hebt en gejaagd.
Wat heeft ze tegen u misdaan?
Men zou geen vrouw slaan:
Van vrouwen komt ons allen eer.
Laat het na het en nee doe het nimmermeer!
3815 Nee laat ge het, ge zal er spijt van
Hebben, ik zeg het u wel tevoren.
Het doet goed op je gemak te leven.ՠ
Die felle heeft antwoord gegeven
En zei: ‘Toch spreek je als een domme!
3820 Was ge verstandig, ge zou u omdraaien
Van mij dat zeg ik u voor waar
Door u nee liet ik niets
Ik zou hem blouwen en slaan.
En wilde ge het ook weerstaan
3825 Ik zou u zoՠn spel ook leren
Ge zou met schande wederkeren
En het zou u kosten het leven!’
Meteen zo heeft hij verheven
De gesel en sloeg de jonkvrouw
3830 Dus was bevangen met grote rouw
In haar aanzicht zodat het mocht ontfermen
Een steen! Ze riep: ‘Wee mij!
Edele ridder, door uw deugd’.
Sprak de jonkvrouw ‘Als ge kan
3835 Zo bevrijdt me hiervan!
Mag ik goed van de grote slagen ontkomen
Die ik van hem heb ontvangen
Ik wil in uw dienst staan.
Doe dit om de eer van alle vrouwen!’
3840 Daar Walewein zei: Ԃij onze heer
[114] Ik zal het doen mooie jonkvrouw!
Bij ridderschap bij mijn trouw
Geeft hij u nog een slag
Daaraan ligt zijn doemsdag!
3845 Dat zeg ik hem tevoren wel.’
Toen keerde hem om die felle ridder
En zei Walewein, als hij wilde
Dat hij zich bedekt met het schild.
Toen bedekten ze zich in die tijd.
3850 Er vlogen nooit twee pijlen
Daar men mee schiet in bogen
Zo snel zoals ze tezamen vlogen:
Ze speelden niet voor de grap!
Van het pantserhemd alle malin
3855 Faalden toen ze elkaar staken
En hun beide schachten braken.
De ene was de andere zeer fel.
De paarden waren beide snel:
Ze wankelden en vellen.
3860 Van zulk steekspel mocht men vertellen
Hierna menige dagen.
En toen de rode ridder zag
Walewein staan te voet
Verheugde hij zich in zijn gemoed
3865 En waande wel tevoren al
Zijn leed en zijn tegenspoed
Hebben overwonnen; hij draalde niet:
Hij trok zijn zwaard. Walewein ziet het
En hij was zeer verheugd
3870 En zei: ‘Vriend, bij onze heer
Ik waan, we zullen kort pleiten.’
Toen trok hij het zwaard met de twee ringen
Dat ge wel hebt horen nomen;
En die twee ridders zijn gekomen
3875 Tezamen. Nu laat het over aan Gods wil:
Die ten dode is opgeschreven, hij moet onder de modder
[115] Als hem God niet langer nee spaart.
Daar Walewein had zijn zwaard
Getrokken: het moest zijn natuur volgen
3880 En heeft de rode geslagen
Zodat hij de helm helemaal
Kloofde en de hoed van staal
Neder tot de tanden door.
Toen kwam gestroomd door de scheur
3885 De hersens en dat rode bloed
Dat op de aarde weerstond.
Toen moest hij tenslotte tuimelen.
Daar Walewein zei ’God heb dank!
Mijn zwaard heeft zich goed bewezen
3890 Aan deze felle rode ridder:
Ik mag er me wel toe verlaten.
Waarom zou ik diegene haten
Die het me gaf? Hij is getrouw.’
‘Dank heb je, ridder, ‘sprak de jonkvrouw
3895’Met deze slag ben ik gered.
Ik wil uw dienstmaagd graag wezen:
Ge hebt me goed gewroken
Tegen de felle rode ridder
Die me met zorgen liet leven;
3900 En een broeder van mij, die is gebleven
Voor hem dood, een koene ridder.
Ik kreeg nooit een andere verzoening
Dan ge zag op deze dag:
Zwaar verdriet en menige slag
3905 Dat was de verzoening die hij me deed.’
Toen ging Walewein terzelfder plaats
Daar die ridder lag gewond
En zeer ziek en ongezond
En deed hem de helm af en keek
3910 Of hij iets tegen hem spreken mag:
Hij lag in onmacht van die slag.
Walewein deed erg zijn best
[116] Of hij iets mocht ontkomen:
Zijn eigen helm nam hij daartoe
3915 En liep er mee ter rivier
En haalde water en laafde snel
De ridder en toen hij bijkwam
Van de onmacht, Walewein nam
De wond en drukte het dicht met de handen.
3920 Diegene sprak binnensmonds:
‘Edele ridder, ik bid genade
Ik heb ontvangen van mijn misdaden
Penitentie die me te zwaar is.
Ik heb de dood over menige jaren
3925 Verdiend en nu is ze gekomen.
Ge hebt me mijn lijf genomen:
Dat is wel door mijn schuld,’
- Sprak de rode ridder fel -
‘Mijn misdaden nee zijn niet klein:
3930 Al was het alleen aan deze jonkvrouw
Ik heb het verdiend en veel meer.’
Toen sprak daar Walewein de heer:
‘Vriend, zo laat je berouw hebben
En roep genade op onze vrouwe.
3935 Zo kan er voor uw ziel nog redding
Komen, nadien dat het met u staat:
Ge hebt in ieder geval uw lijf verloren.
En laat u berouw hebben zoals tevoren
Dat ge de jonkvrouw hebt gedaan.’
3940 De rode ridder antwoordde gelijk:
‘Gaande ik ermee tot genade te
Komen, ik zou van mijn misdaden
Graag bij u te biecht gaan.
Maar ik heb zoveel misdaan:
3945 Nauwelijks kan er voor mij ziel redding komen.’
‘Neen, de hele wereld misdaad’
Sprak Walewein, ‘Het is erg weinig
Tegen Gods genade alleen.
[117] Dus bedenk je wel tevoren:
3950 God die werd voor ons geboren
Hij ontving door ons bittere wonden;
Hij mag u wel van uw zonden
Kwijtschelden: zeg ze geheel
Uw biecht, nu al over luid.
3955 Vriend, nee laat u niet misleiden
De grote duivel uit de hel.
Toon je dat, dan ben je verstandig.’
‘Die raad lijkt me te wezen goed.’
Sprak de ridder die daar gewond
3960 Lag’ ik wil het u bekend maken
Mijn zonden groot en klein!
Die berouwt me, maar alleen
Heb ik nog veel groter berouw:
Daar heden deze mooie jonkvrouw
3965 Kwam spelend uit haar hof
En een van haar voortreffelijke broeders
Een jonge ridder en een koene
En een sterke in zijn optreden- - - -
Deze reed bij haar zijde:
3970 Ze zongen en waren blijde
En reden voor hun plezier hier en daar
Al spelende en ik werd ze gewaar
Toen ze in een woud kwamen
Daar menigvuldige vogeltjes
3975 Zongen en dreven spel’
- Sprak de rode ridder fel -
‘Heer, dit berouwt me!
Met mij kwamen drie ridders:
Iedereen had een jonkvrouw
3980 Die zijn bevangen met grote rouw:
Ze zijn te ongemak zeer.
Ik zeg u waarom, heer
Indien dat gij het gelooft:
Ze werden alle drie geroofd
[118] 3985 Hun mannen en hun verwanten!
Daar ze ook allen toe zagen
Namen we ze; dus nee lieten we niet.
En deze jonkvrouw die ge hier ziet
Haar deed ik grote pijn daar.
3990 We zijn geweest 20 jaar
Rovers (1) en moordenaars.
We lieten ons nooit een ontkomen
Daar we hem vonden, we deden hem leed.
Nu is me die kwaadheid zichtbaar
3995 Heer, en nu heb ik berouw.
En toen ik deze mooie jonkvrouw
Zag, toen voer ik naar haar dichterbij
En doodde haar broeder daar:
Ik wist nooit wat ik hem verweet!
4000 Haar zelf deed ik menig leed
En gaf haar menige zware slag.
Ik bid u, heer, als het kan
Vraag haar of ze het me wil vergeven.
Mijn drie metgezellen die zijn gebleven
4005 Achter en zouden me bevrijden
Zagen ze iemand komen aanrijden
Om te halen de jonkvrouw.
Komen ze, heer, bij mijn trouw
Ze nemen u het leven, dat weet ik goed:
4010 Zo kwaad zijn ze en zo fel;
Ze letten erop dat ze u toorn
Doen: nu behoedt u tevoren.
Ge moet hier niet langer vertoeven!
Sinds dat u bij mij aankwam
4015 Gij moet beslist uw leven laten.
Mij is het leed, met barmhartigheid
Zou u van mij iets kwaads overkomen.’
Daar Walewein antwoordde meteen
En zei: ԇe zegt geheel goed.
4020 De machtige God door zijn ootmoed
[119] Moet u vergeven alle zonden.
Edele jonkvrouw, nu heb raad
- Sprak Walewein – ‘Door uw goedheid
En vond mijn verzoek ingewilligd
4025 Door uw broeder ziel wille!’
Die jonkvrouw nee zweeg niet stil
Toen ze dat hoorde, en zei: ‘Heer
Ge doet u zelf grote schande
Dat ge me bidt, ge beval me:
4030 Zo welke zaak het is
Ik zal het doen, zeker!’
‘Dan bid ik u, wel mooie jonkvrouw
Dat ge vergeeft alle misdaden
Deze ridder door uw genade
4035 Die hij tegen u heeft misdaan.
Daarom is het zo gelopen:
U nee kan geen andere wraak krijgen
Tenzij dat hem de duivel trok
In de pijn van de hel
4040 Daar de arme zielen kwellen.
Dus nee zal je er niet te beter afkomen.
Nu beraad u van deze
En vindt er mee te verlossen snel
Uit de pijn van het helse vuur
4045 Uw broeders ziel en de ridder mede.
Door God geef me dit verzoek;
Dus bid ik u op rechte trouw.’
Toen antwoordde de jonkvrouw:
‘Hij heeft me gebracht in grote nood
4050 En mijn zeer lieve broeder gedood
Die ik minde voor allen die leven;
Maar dat verzoek wil ik u geven
En vergeven de misdaden
Dat mijn broeders ziel tot genade
4055 Met onze heer moet komen.’
Die ridder heeft een stro genomen (2)
[120] Alzo zwak zoals hij daar lag
En zei: ‘Jonkvrouw, op deze dag
Bid ik u vriendelijk om genade
4060 En vergeef me mijn misdaden.’
En de jonkvrouw heeft hem in genade ontvangen
Van dat hij tegen haar had misdaan
En antwoordde hem te die tijd :
ԇod vergeeft u alle zonden
4065 Die door ons koos de bittere dood.
Ge hebt me gebracht in zulke nood
Heer ridder, en in zulke pijn
Daar ik in sta
Hierna over menige dag.’
4070 Walewein was blijde toen hij het zag
Dat alzo die mooie jonkvrouw
Had vergeven met goede trouw
De ridder al zijn misdaden
Naar zijn bedoeling, naar zijn raad.
4075 Daarna begon hij zeer af te nemen in kracht
Want hij nauwelijks kon spreken.
Dus lag hij en zweeg geheel stil.
Echt vroeg hem Walewein wat hij wil
En of hij iets anders begeert
4080 Nochtans antwoordde met een vaart
De ridder die daar lag zo zwak:
Ԋa ikլ zei hij ԭis gezang (bij een lijkdienst)
Mocht me helpen daaraf;
En doe me op een kerkhof
4085 Begraven, heer, door uw deugd.’
Daar Walewein zei: ‘Als gij het doen mag
Beloof mij dat ge tot mij
In zo welke plaatsen dat het is
Zal komen als ik u ontbied.’
4090 Die ridder sprak, naar mijn gedachte:
‘Ik kom er graag, heb ik de macht;
En ja gunt het me de Gods kracht
[121] Dan zal ik het doen bij mijn trouw’
Daar Walewein zei: ‘Bij onze vrouwe
4095 Ik zal ook doen wat gij begeert
Is het dat God mijn leven spaart.’
Hij nam aarde, daar hij stond
Onder zijn rechtervoet
En zei: ‘Nu doe de mond open, in Gods naam
(1) schaker is de oude naam voor rover, immers hij rooft de pion, toren etc.
(2) stro, het overhandigen van een strootje is een rechtskundige rituele handeling, als bewijs dat degene die het strootje aanneemt en wegwerpt (of teruggeeft), afziet van het recht een misdaad te wreken.
4100 Ik dien u het sacrament der stervende toe,
Dat moet aangenaam
God zijn en zijn moeder mede.’
Dus stierf hij terzelfder plaats
En heeft zijn einde genomen.
Nu zijn die andere drie daar gekomen
4105 Alzo in de buurt en zo nabij
Dat Walewein, die edele ridder
Op geen manier kon ontkomen.
Hij bereidde hem metten
En zat op Gringolet zijn paard.
4110 Openlijk had hij getrokken het zwaard
Daar hij zich mee tot verweer zou
Zetten; hij was zonder speer
Want hij had alle daar gebroken
Daar hij de jonkvrouw had gewroken
4115 Over de felle rode ridder:
Ik zei het u tevoren; nu weet gij het wel
Hoe die zaken toe zijn gekomen.
De ene van de drie heeft vernomen
Die daarop Walewein wilde
4120 Dat hij hem bedekte met het schild;
En hij zag zijn metgezel dood:
Dus had hij de rouw groot
En hij peinsde, hij zal hem wreken.
Dus kwam hij al zonder spreken
4125 Snel toe, slaat met de sporen
Om te wreken zijn onrecht
Op Walewein met grote kracht.
Te steken hield hij zijn schacht
[122] Daar hij hem mee doorsteken wilde.
4130 Walewein bedekte hem met het schild
En hield getrokken zijn goede zwaard
En sloeg de schacht snel stuk.
Intussen is de andere gekomen
En had hem graag het leven genomen:
4135 Al dergelijke zo deed die.
Toen kwam de laatste van de drie:
Hij dacht dat hij te laat kwam.
Deze heeft Walewein zo gekwetst
Met de steek die hij hem gaf
4140 Dat die maliën vlogen af
Van het pantserhemd te menige plaats
En had bijna zichzelf mede
Uit het zadel gestoten.
De andere twee ook niet nee talmen
4145 Ze trokken het zwaard zonder te schelden
En reden dichterbij en wilden vergelden
Walewein hem betaald zetten
Om te wreken hun metgezel.
Dus was droevig die jonkvrouw
4150 En bad God met goede trouw
Voor Walewein de heer
Dat hij moest blijven in zijn eer
Tegen die drie op deze dag.
En toen de jonkvrouw zag
4155 Walewein in zulke nood
Toen dreef ze de rouw groot
En wrong haar handen en trok haar haar
En dreef wel veel weeklagen;
Ze zei: ‘Ik ben in grotere nood
4160 Dan toen ik mijn broeder dood
Heden zag slaan voor mijn ogen!
Hoe zal mijn hart dat gedogen
Dat ik deze ridder zie sterven?
Ik zal door hem het leven verliezen
[123] 4165 En van mijn geest waanzinnig worden!
‘Edele jonkvrouw, zie wat ge doet’.
- Sprak Walewein – ‘Drijf geen rouw
Door mij, bij oprechte trouw
Ik heb geen ding die me deert.’
4170 Meteen zo verhief hij het zwaard
En raakte er een met de slag
Dat hem daar geen leenman nog verwant
Nimmermeer helpen mocht:
Hij ruimde het zadel en zocht
4175 Onverwijld snel de aarde.
Nu hoort wat daar Walewein zei:
‘Van deze heb ik duurzame vrede.
Ik denk al zonder iemands verzoek
11 jaar en 11 dagen
4180 Gaf hij me vrede met deze slagen!
Ik mag er me wel toe verlaten’
En diegene die hem haten
Gingen hem aan met haat.
Ik denk, ze zullen weinig winnen
4185 Komt Walewein tot zijn oogmerk.
Die ene haalde terug en hij gaf
Weer de vrije teugel zijn paard
Tot mijnheer Walewein waart
Daar ik heden eerder van sprak.
4190 Want hij de heer Walewein stak
En raakte hem in de goede plaats
En stak hem het schild al door
Dat weerstond op de malinkolder.
Walewein sprak: ԓint Maria
4195 Help me, vrouwe: ik heb het nodig
Tegen deze koene ridder!
Waren mijn wapens niet zo sterk
Ik had er aan een kwade gast;
Dat kan ik gerust van hem zeggen.
4200 Maar ik hoop het zal hem berouwen!’
[124] Meteen zo zwaaide hij het zwaard
En sloeg de schacht haastig stuk
Voor zijn hand op drie plaatsen.
En de ridder van felle zeden
4205 Raakte hij met een slag
Dat hij binnen de derde dag
Er hoofdpijn van zal krijgen:
Hij viel ter aarde zonder te spreken
In onmacht van de grote slag.
4210 Diegene zei: Ԃij Gods gunst!’
Die zich daar op de achtergrond hield geheel gezond
‘Nu heb je tot de dood gewond
Mijn metgezellen, die zijn dood.
Dus heb ik grote rouw
4215 En ik moet beslist gewroken worden.’
Dus kwamen ze samen met deze
Onder hen twee, die niet nee talmen.
Walewein was van grote slagen
Vaak ontkomen op die dag.
4220 En toen diegene die ginder lag
Van de onmacht bijkwam
En hij Waleweinՠs zwaard vernam
Zo herkende hij het aan de ringen.
En hij sprak met deze dingen:
4225 Ԍieve gezel, ziet wat ge doet
Ge denkt allemaal tevergeefs.
Ik zie het zwaard, ik ken het goed:
Het is uitermate fel;
Gij kan van hem niet afkomen!’
4230 Diegene antwoordde met deze:
Ԛal ge met dusdanige streken
Onze gezellen helpen wreken
Die hier liggen dood geslagen?
Had ge geweest in zulke nood
4235 Ze hadden niet alzo gesproken
Gij was eerlijk gewroken;
[125] Dat kan je wel van hen verwachten.
En zo kon het ons beiden berouwen
Zouden ze ongewroken blijven;
4240 Men zou zeggen: ‘Die ellendelingen
Lieten hen een ridder dwingen.’
Laten we ons wachten van zulke dingen.
Nu sta op en ga je verdragen
Uw pijn, en laat u niet bang maken:
4245 Al heb je een slag ontvangen
Zo vindt een andere weer te slaan
En laat ons onze metgezellen wreken!’
Diegene stond op al zonder spreken
Om te wreken zijn onrechte toorn.
4250 De ene van achter en de ander van voren
Gingen ze mijnheer Walewein aan.
Met grote steken met grote slagen
Zo deden ze hem grote pijn.
Daar Walewein peinsde al stilletjes:
4255 Mocht hij, hij zou zijn gewroken
Over hem die het driest sprak
Eerst sprak, kon hij het volbrengen.
Hij zwaaide het zwaard met de ringen
En zei: ‘Behoed u van deze slag!
4260 Mag ik, met Gods gunst
Gij zal gauw voor me staan.’
En diegene antwoordde gelijk:
‘Om uw dreigen nee geef ik niet.
Met mijn zwaard dat ge hier ziet
4265 Zal ik u beslist nemen het leven!’
Walewein heeft het zwaard verheven:
Hij sloeg hem het hoofd af zodat het vloog!
Hij zei: ‘Maria, die nooit nee loog
Nu moet ge hebben lof en dank!
4270 Deze ridder, al maakte hij het lang
Heeft zijn metgezel goed gewroken
Eervol met hoogmoedige taal
[126] Zodat men er van spreken mag:
Hierna over menige dagen
4275 Zal men hem zeggen prijs en eer.’
‘Het is recht, bij onze heer!’
- Sprak diegene die de slag
Eerst had, toen hij zag
Dat zijn metgezel was dood gebleven -
4280 ‘Ge had de hoogmoed zo groot!
Ge was wel voor het zwaard ontkomen
Had ge mijn raad gedaan:
Ge had uw leven wel behouden.
Het is niet door mijn schuld
4285 Dat ge dus dood bent gebleven.
Door u heb ik grote rouw
En om mijn andere twee metgezellen
Die dood zijn. Wie kan ik vertellen
Mijn rouw, of die me raad
4290 Geeft nadien dat het met me staat?
Ik had wel goede raad nodig:
Deze ridder lijkt me zo koen:
Weer ik me, ik ben verloren
Tegen hem, dat weet ik tevoren;
4295 En om te vlieden heb ik geen macht.
Was deze ridder alzo verstandig
Als ik genade aan hem vroeg
Dat hij dan medelijden met me kreeg
Men zou hem prijzen immermeer.
4300 Ik zal het ook proberen bij onze heer.’
Meteen steeg hij af van het paard.
Voor Walewein op de aarde
Viel hij neer in kniegebed
En zei: ‘Door uw edelheid
4305 Heer ridder, heb mij genade!
Ik wil werken volgens uw advies
En de kwaadheid afstaan
Die ik hier vroeger heb gedaan;
[127] En beloof je bij mijn trouw
4310 Dat nimmermeer vrouw nog jonkvrouw
Door mij nee komt in ellende meer.
Laat me leven, lieve heer
Door God en door uw genade!’
Daar Walewein zei: ‘uw misdaden
4315 Zijn groot die ge hebt misdaan;
Maar wilde ge er nog voor boeten
Zo mag u geholpen worden.
Nadien dat geschapen staat
Ik had u beslist het lijf genomen.’
4320 ‘Ik wil me aan u onderwerpen’.
Sprak diegene die de vrede
Wel graag nam op die plaats.
‘Maak dat ik er zeker van ben.’
Sprak Walewein, die edele ridder.
4325 Toen haastte hij zich en greep het zwaard
En legde het voor Walewein daar
En hij zei: ‘Heer, ik ben gereed
Te doen zekerheid en eed
Van alles dat ge begeert.’
4330 ‘Zo hef uw hand en zwaard
Op dit handvat goed gereed;
Dan zal ik u staven de eed
Dat ge zal eren de heilige kerk
En versterken Gods werken
4335 En helpen weduwen en wezen;
En allen die ge in vrees vindt
Die bescherm en zet u daarvoor
Om te wreken hun toorn;
En beloof me bij uw trouw
4340 Dat ge deze drie jonkvrouwen
Zal helpen dat ze terug komen
Daar ze ten eerste waren genomen;
En al de kwaadheid af staan
Die ge hier vroeger hebt gedaan.
[128] 4345 Dat beloof me voor alles.’
Die ander heeft hem gezworen
Goed te houden bij zijn trouw.
ԇod geeft u kracht en onze vrouwe!
Op dat zo zal ik u laten gaan
4350 En vergeven dat ge hebt misdaan
Indien ge deze zaak doet.
God geeft u kracht en voorspoed!ՠ
Aldus eindigde daar de strijd.
Nu werd het wel herbergen tijd
4355 Want de zon die ging onder.
De twee ridders – het is geen wonder -
Ze hadden wel de rust nodig.
De anderen die daar dood liggen
Ze moeten blijven boven de aarde.
4360 En de levenden, ze begeerden
Herberg te zoeken, wisten ze waar.
Ze wilden niet langer vertoeven daar:
Zullen ze bij dag komen
Ter herberg die hen tot nut mocht zijn
4365 Of ze daar genade hebben mochten
Dan was het tijd dat ze die zochten;
Want daar nee was geen nabij
Op een mijl. ‘Haasten we’
- Sprak Walewein – ‘En laat ons gaan
4370 Snel al zonder sparen
Daar we herbergen mogen.’
De jonkvrouw begon zich te verheugen
Die deze dag was afgeranseld;
Ze zei: ‘Her, zeker
4375 Hier woont althans, ik weet waar
Op een mijl of ongeveer zo dichtbij
Mijn vaders broeder, een oom van mij.
Nu merk wel en neem waar
Of ge ons aanraadt daar te gaan:
4380 Hij zag me uitermate graag.
[129] Ik bid u dat ge daar met mij
Gaat met God, jonkvrouw, dat staat’.
- Sprak Walewein – ‘Ik doe het graag.’
Toen nodigde hij mee te gaan
4385 De ridder en de drie jonkvrouwen.
‘God beloont het u, heer, zeker!’
- Sprak die ridder – ‘Ik nee doe het niet:
Over de rivier die gei hier ziet
Zo zal ik vannacht herbergen
4390 Is het dat me de Gods kracht het toestaat.
Ik zal ook deze 3 jonkvrouwen
Met me leiden, zeker.’
Hij beval hem aan God en zijn gezellin.
Wat helpt dat ik van het gesprek veel
4395 Maak? Ze moeten beslist scheiden.
‘De machtige God moet u geleiden!’
- Sprak Walewein - ԥn wees steeds verstandig
En denk erom dat ge goed doet
Dat ge beloofd hebt en gezworen.
4400 Hij zei, hij zou. Toen reed hij voorop
De ridder en de jonkvrouwen daarna.
Walewein bleef bij de doden daar
Die hij graag ter aarde bracht.
Het is zo gekomen, hij mocht niet
4405 Van de jonkvrouwen zo niet scheiden
Hij moest ergens anders heen gaan
Daar ze te wezen begeerde.
Daar Walewein nam het paard
Die daar stond zonder heer
4410 En zei: ‘Jonkvrouw,’ in geen geval
‘Deze paarden die ge hier ziet
Nee wil ik achterlaten niet:
Ik zal ze koppelen en bereiden;
Naar uw ooms zullen we ze leiden.
4415 Het is beter dan ze waren verloren.’
Toen zette hij die jonkvrouw voren
[130] Op het mooiste paard dat hij er zag
En hij zat op, zo snel hij kon
En voer weg sneller dan de telgang.
4420 Bij nacht over dat woeste veld
Voer Walewein met die paarden
En met de jonkvrouw gingen ze
En beval de dode aan wie ze toebehoorden (God).
Dus kwam daar Walewein gegaan
4425 Wel een mijl in de nacht.
Toen hoorde hij grote legerkracht
In een burcht en groot geluid
En hij zag ter poort uit
Een knaap van mooie leden
4430 Op een paard komen gereden:
Het was fors en snel;
En zelf was hij goed gewapend
Van het hoofd tot de voeten.
Eer ze elkaar naderden
4435 Groette hem Walewein erg mooi
En zei: ԁlle engelen van de hemel
Die moeten u geven goede nacht! (zegenen)
Die knaap had goed overdacht
Al was hij te ongemak zeer
4440 En zei: ‘God moet u belonen, heer!
Goede nacht had ik nodig.’
Toen vroeg hem Walewein die koene:
‘Heeft iemand u iets misdaan
Knaap? Dat laat me verstaan;
4445 Dus bid ik u op hoffelijkheid.
Of is deze burcht belegerd
Daar ik dit geluid binnen horen ?
....................
....................
4450....................
M............gh....
[131] Daar is binnen menige droevige man.’
Daar Walewein zei:’Zo zeg het me dan
4455 Lieve knaap, door uw deugd
- Dus bid ik als ge het doen kan -
Waarom dat ze zo zeer zijn
Te ongemak.’Ik zeg het u heer;
Dat nee wil ik laten niet:
4460 In deze burcht die ge hier ziet
Is veel grotere droefheid
Dan ik zeggen kan, lieve heer!
Ik zeg u waarom, het waarom:
Die van de burcht heer is
4465 Heeft een ridder tot broeder
Geen voortreffelijker nog verstandiger
Nee woont hier nergens in de buurt
Die is heden gekomen in ellendige toestand
Heer, en in grote nood:
4470 Hem is een van zijn zoons dood
Geslagen, hij weet niet wie het deed.
En een jonkvrouw en zijn dochter mede
Is hem ontkomen, ze weten niet waar.
Dus drijft hij rouw en misbaar
4475 En heeft gezonden boden hierheen
Om te horen bericht
Of men er ergens iets van weet.
Heer, nu ben ik gereed
En sta nu op het punt deze hele nacht te rijden
4480 En verzamelen grote legermacht
Mijn heren mannen en zijn verwanten
En we zouden morgen met de dag
Gaan zoeken die jonkvrouw
Daar ze om hebben grote rouw.
4485 Hierom hebben ze grote droefheid
Omdat ze niet weten waar
De mooie jonkvrouw gekomen is.’
Daar Walewein zei: ‘Nu gaan we
[132] Vriend, en laat ons terug keren
4490 Verheugen al die hoge heren:
Ik heb de mooie jonkvrouw gebracht
Die ge morgenvroeg gezocht
Zou hebben; knaap, zie haar hier
...................
4495....................
....................
....................
.................qua(me)...
................... heren
4500............. knaap zien keren
............ (n) si wel zijn beleid
....... dat hij heeft gezegd
.......... vernomen heeft daar buiten.
De heer sprak: ‘Durft men soms sluiten
4505 De poort? ‘Bij God, neen het niet’
- Sprak de knaap – ‘Heer, ik liet
Uw broeder dochter al hierbij.’
‘Lieve knaap,’ zei hij ‘zeg me
Waar ze is.’’Heer, binnen de hof.’
4510 Toen stonden op die machtige ridders;
Met toortsen en met stallichten
Schoten op knapen en knechten
En vergaten alle rouw:
Ze gingen bezien die jonkvrouw.
4515 Nu zijn ze uit de zaal gekomen
Die heren allen hebben vernomen
Walewein en de jonkvrouw mede:
Dus waren ze alle blijde ter plaatse
En bedankten vriendelijk onze heer.
4520 De jonkvrouwen oom weende zeer
Toen hij zijn nicht zag toegetakeld;
Hij zei: Ԏicht ge bent gekomen
Daar men u grote pijn deed;
Dat mag men merken aan uw leden.
[133] 4525 Ik hoop, ge zal gewroken wezen.
De jonkvrouw antwoordde met deze:
‘Kom, ik ben goed gewroken
Over de felle rode ridder
En over zijn metgezellen mede
4530 Die me die grote pijn deden:
Dus nee bedank niemand anders
Dan nee bepaaldelijk deze heer
Dat ik mijn leven heb ontkomen.
Hij is van vele zware slagen
4535 Van hen vieren heden ontkomen;
Maar God dank, het is zo vergaan:
De drie heeft hij het leven genomen
En de vierde is tot genade gekomen;
Die heeft hij het leven gelaten
4540 En zijn kwade gemoed vergeven
Omdat hij hem genade bad;
Anders had hij hem op die plaats
Met zijn metgezellen het lijf genomen.
Ziet heer, de paarden waar ze komen;
4545 Noch zijn ze alle geverfd rood
Met het bloed, die daar dood
Liggen geslagen door onze heer!’
Toen worden ze allen zeer verheugd.
Zei waren blijde om de jonkvrouw
4550 Dat ze aldus van haar ellende
Was ontgaan en teruggekomen.
De jonkvrouw oom heeft genomen
De heer Walewein en zei: ‘Heer
God moet u belonen alle eer
4555 Dat ge mijn nicht hebt behouden
Haar leven: het wordt u nog vergolden
Als ge hier wilde blijven.’
Toen sprak Walewein die koene
En zei: ‘Heer, God weet
4560 Haar verdriet dat is me leed.
[134] Ik wilde dat ik het niet had moeten gedogen
En dat ze voor mijn ogen
Die slagen niet had ontvangen.
Maar, God dank, het is zo vergaan:
4565 Die het haar deed, het berouwt hem
En hij bad genade de jonkvrouw
Vriendelijk van zijn misdaden.
Ik hoop, hij heeft van God genade:
Want toen hij voelde zijn wonden
4570 Toen berouwden hem zijn zonden
Allen die hij ooit deed.
Zijn paard en zijn metgezellen mede
Nee wil ik achterlaten niet:
Ik heb ze meegebracht. Nu beziet:
4575 Ik geef ze graag de jonkvrouw
Voor haar pijn en voor haar ellende
Indien dat ze het wil ontvangen.
Had ik betere winst gehad
Ik gaf het haar graag, in Gods naam.’
4580 De jonkvrouw zei: ‘Het is me aangenaam
Van u, ridder God onze heer
Beloont u alle goed en alle eer
Die ge me heden hebt gedaan.’
Drie knapen hebben die paarden ontvangen
4585 En gingen ze leidden op de stal.
De blijdschap die was niet klein
Die ze hadden om die jonkvrouw.
Ze vergaten alle rouw
En zijn gekomen met dezer taal
4590 En brachten Walewein in de zaal
En de jonkvrouw nevens zijn zijde.
Door haar komst waren ze blijde.
Men deed Walewein dat hij begeerde.
Twee knapen knielden op de aarde
4595 De heer Walewein van voren
En deden hem af kousen en sporen
[135] En namen hem af zijn zwaard
En ontwapende ter vaart
De heer Walewein, dat is zeker.
4600 En toen hij geheel ontwapend was
De jonkvrouw oom was goed beraden:
Een paar kleren met nieuwe naden
Bracht men gelijk van de kleermaker;
Daar kleedde Walewein mede:
4605 Onderrok en overhemd zo deed hij aan
Dat rijk was, naar mijn gedachte.
Aldus heeft hij hem eerst ontvangen.
Men gaf water en ging wassen
Met blijde geest in de zaal.
4610 Men bedekte die tafels goed
Met schotels en met dure spijzen.
Walewein, de voortreffelijke ridder
Liet men zitten en de jonkvrouw
Die hij verloste uit alle ellende
4615 In het allermooiste: hij was het wel waard.
En de jonkvrouw oom kwam haastig
En ging zitten nevens zijn zijde.
De heren waren alle blijde
Alzo ze met recht wezen mochten.
4620 De knapen kwamen en brachten
De spijs en bedienden wel met eren
Voor Walewein en voor de andere heren.
Diegene die de schotels zetten
Ik denk, ze draalden niet lang met
4625 Het vernieuwen van de spijzen.
Men bediende daar wel op elke manier.
Overvloed van wijn zo was daar
Rood en wit, fris en helder;
Dus dronken ze allen die het begeren
4630 En die daar te hof waren.
Toen ze van de spijs hadden genoeg
Hadden gegeten en genoeg
[136] Heeft men het tafellaken weggenomen.
Men haastte ermee, naar mijn verstaan
4635 Om Waleweinՠs wil dat hij zou
Zich uitrusten gaan en gaan slapen
Die hem die dag zeer uitputte.
Maar ik denk dat hij weinig sliep:
Hij had veel meer verlangen
4640 Elders te zijn daar hem leed
Wel mocht geschieden, zonder twijfel.
En toen men af had gedaan
Toen ging men de bedden bereiden.
‘Mooie jonkvrouw we moeten scheiden ‘
4645 Sprak Walewein ‘Ik en gij.’
Die jonkvrouw antwoordde: ‘Waarom
Heer ridder, wil ge van ons scheiden?
Het was grote schande voor ons beiden
En mij helemaal meer.
4650 Ge gaat helemaal nergens, bij onze heer
Van deze nacht, het zal eerst dagen.
En rust u van de grote slagen
Die ge heden hebt ontvangen.’
Daar Walewein antwoordde gelijk:
4655 ‘Ik bleef hier niet om geen groot goed
Die me de hele wereld gaf.
Ik vertoef deze dag niet:
Ter dode ridder, die ik verliet
Daar moet ik steeds terug keren.
4660 Ik zeg het al deze heren:
Ik moest beloven op mijn trouw
- Het hoorde uw nicht, de jonkvrouw -
Dat ik hem helpen zou ter aarde.
Ik zal ook doen dat hij begeerde
4665 Of ik loochen hem mijn trouw.
Ik was gebleven met de jonkvrouw
En met u, als er niet was deze zaak.’
Toen waren ze allen ongemakkelijk
[137] Om Walewein dat hij zo gauw
4670 Van hen lieden scheiden zou:
Dat was de rouw die hem deert.
De jonkvrouw oom zei zijn paard
Bereiden: hij wilde met hem gaan
En allen die binnen het hof waren
4675 Mijnheer Walewein begeleiden.
Die heer zei: ‘We zullen niet scheiden
Alzo helpt me God, ik en gij!
Ge zal morgen met mij
Terug keren ter jonkvrouw:
4680 Dus bid ik u met goede trouw.
En dan eer we zullen scheiden
Zullen wij de jonkvrouw begeleiden
Naar haar vader die met grote rouw
Is bevangen, zeker:
4685 Hij wordt dan zeer verheugd.’
Daar Walewein zei volstrekt niet:
‘Met u zo ga ik niet!
Naar de dode ridder die ik verliet
Zal ik alleen weerkeren.
4690 Wees vergenoegd met deze heer
En van het verheugen de jonkvrouw
Die bevangen is met grote rouw:
Dat is het beste dat ge doen kan.
Ik bid u heer, door uw deugd
4695 Laat mijn wapens bereiden!
Het is tijd dat ik heen ga:
Ik mag hier niet langer wachten.’
Twee knapen gingen hem bereiden
Zijn wapens en deden ze hem aan.
4700 Een andere knaap naar mijn gedachte
Haalde hem Gringolet voort.
En toen die heer dat hoort
Dat hij beslist gaan wilde
Liet hij van zilver en van goud
[138] 4705 Een pakpaard snel bereiden
En zei: ‘Deze moet ge met u leiden;
En 2 knapen op 2 paarden
Die zullen nevens uw zijde
Gaan, en die geef ik u, heer
4710 Omdat ge mijn nicht deze eer
Op deze dag hebt gedaan.’
Daar Walewein zei: ‘Nu laat wezen:
Uw goed nee begeer ik niet.
Maar de jonkvrouw die ge hier ziet
4715 Geef het haar, ik weet u dank.
Mijn talmen is hier al te lang.
Al dit goed moet ik weigeren.
Maar weet ge wat ik graag nam?
Een schild: die mijne was doorstoken.
4720 Daar ik de jonkvrouw zou wreken
Stak hem me door een felle ridder;
Nee maar ik wraakte mezelf goed
Op hem en brak mijn schacht in stukken.
Geef me dit: ik wil niets meer
4725 Van u en dus weet ik u dank.’
Een schacht sterk en lang
En een schild gaf men hem toen
Geverfd met goud en met azuur:
Die heeft daar Walewein ontvangen.
4730 De jonkvrouw is opgestaan
En kwam naar Walewein terstond
En kuste hem op zijn mond
Voor haar oom en voor haar verwanten
Daar ze allen toe zagen;
4735 Daarom zo liet ze het niet;
En zei: ‘Heer, zwaar verdriet
Zo moet ik lijden om dit scheiden.
Die machtige God moet u begeleiden
Als ge niet langer hier wil wezen!’
4740 Daar Walewein antwoordde met deze
[139] En zei:’Nee drijf geen rouw!
Al ga ik weg, mooie jonkvrouw
Ik hoop, ik zal nog terugkeren.
Wees in uw schik met de heren.
4745 Uw ridder wil ik altijd wezen.’
Daar Walewein hij zat met deze
Op Gringolet, zijn goede paard
En nam verlof aan zijn waard
En aan alle heren in de zaal.
4750 Ze antwoordden allemaal
Die droevig waren om dat scheiden;
Ze zeiden: ԇod moet u begeleiden
Waarheen zo ge henen gaat!’
Daar Walewein sloeg met sporen het paard
4755 En reed sneller weg dan de telgang.
Ter poort uit en over het veld
Reed hij weg zo snel hij kon
Twee mijlen: voor middernacht
Kwam hij de dode alzo dichtbij
4760 Dat hij helder bij hem zag branden
Toortsen en veel stallichten
En hij hoorde zingen met luide keel
Kyrie eleyson menigvuldig.
Daar Walewein, die ridder bout
4765 Toen hij dat hoorde reed hij daar
Dapper, zonder gevaar
Omdat hij het beter wilde bezien.
En dat nee kon hem niet geschieden:
Dat mooie licht, dat hij veel zag
4770 En die daar zongen met de keel
Verloor hij, hij wist niet waar:
Er mag geen mens komen daar
Die lijf heeft, weet dat wel
Daar God zelf wonderen doet
4775 Te aanschouwen zijn verholenheid.
Dus kwam Walewein ter plaatse
[140] Daar hij de dode ridder vond
Voor hem liggen in dat zand.
Hij hoorde daar nog klein nog groot
4780 Nog schepsels die God gebood
Uitgezonderd de doden die hij liet
Liggen toen hij daar vandaan scheidde:
Alzo heeft hij hem gevonden daar.
Toen steeg hij af en ging dichterbij
4785 De dode en bond zijn paard
Aan zijn schacht en nam zijn zwaard
En met krijt maakte om hem een cirkel in het zand
Dat hem nee geen Gods vijand
Niet mocht naderen om te deren
4790 Nog voor de aardigheid nog voor scherts:
Daarom deed hij naar zijn inzicht.
En toen hij het aldus had gedaan
Zat hij neer met haast.
Op zijn schoot legde hij zijn zwaard
4795 Openlijk getrokken uit de schede.
Pater noster en zijn geloofsbelijdenis
Zei hij vaak over de ziel
En beval het Sint Michael
Omdat hij hem moest beschermen.
4800 Dus zat Walewein ter plaatse
Bij de doden die hij bewaakt
Tot bij middernacht.
Kort daarvoor of daarna
Toen zo hoorde hij groot misbaar
4805 Erg vaak en erg veel:
Hij hoorde krijsen met de keel
Soms en met de tanden
En daartoe groot geklap van handen.
Diegene riep: ‘Ik ben verloren!
4810 Dat uur dat ik was geboren
Zo moet zijn vervloekt!
Moeder, waarheen dat ge bent
[141] Dat ge me droeg, vervloekt mag je zijn!
En ge me had in uw macht
4815 Dat ge me opvoedde, ik betreur het zeer
Ge hebt me geleerd alzo
Dat ik deugd had verstaan:
Dan was ik van de pijn ontkomen
Die ik moet gedogen immermeer.
4820 En gij mede, vader, heer
Uw gebeente moet kwellen
In de pijn van de hel!
Door u kwam ik in deze nood:
Ge achtte het nooit klein nog groot.
4825 Wat kwaadheden dat ik deed.
Ge versterkte me daarmee
En lachte daarom en werd blijde.
Had ge mijn leden en mijn zijde
Zo te slaan en af te ranselen.
4830 Dat ik stil had gelegen
Ik had de kwaadheid nagelaten
Die ik sindsdien en tevoren
Tegen God heb gemaakt.
Hierin heb je mij, vader, gebracht
4835 In deze nood, in deze ellende
Daar me lang in staat te zijn
Eeuwig zonder keren!’
- Laat uw kinderen goed leren
Gij machtige lieden en gij wijze!.
4840 Het zal u niemand misprijzen;
Dus wees zeker en bekend:
Sinds dat uw kind bij u misdoet
Het boek wijst ons en zegt:
Die misdaad wordt op u gelegd.
4845 Behoed u, dan doe je goed! -
Toen hoorde Walewein deze taal
Van diegene die hem misdroeg
Zo zeer en meteen ziet hij
[142] Waar hem het vuur uit de keel schoot.
4850 Toen zag hij vele duivels komen
Beide met vleeshaken en met haken
En hevig aan diegene trokken
En aan zijn metgezel die daar lag
Die Walewein op die dag
4855 Hun beider lijf had genomen.
Nu zijn ze tot hen hen beiden gekomen
Die ginds dreven groot misbaar
En zeiden: ‘Ge hebt ons menig jaar
Gediend: ge zal het loon ontvangen!’
4860 Ze gingen hem steken en slaan
En deden hen zeer veel pijn.
Elk toonde daar van zijn spel
En gingen er mee heen en weer gooien alle
Alzo men doet met een bal
4865 En deden hem wel groot verdriet.
Walewein werd bang, als hij het ziet
Dat ze dichterbij mochten komen.
Meteen heeft hij het zwaard genomen
Tussen appel en handvat goed
4870 En zei: ‘Gij bent u twee zo fel:
Was ge alzo tot mij waart gekomen
Ging het me te schaden of tot voordeel
Ik zou weten wat ge begeert!
Of ik zou hem met mijn zwaard kennis laten maken:
4875 Hij zou het voelen dit volgende jaar!
Nochtans bleef ik liever daar
Dan dat ge me dichter nadert, waarlijk!’
Hij beval hem God en onze vrouwe
En hij zegende hem met het zwaard:
4880 Die duivels vlogen hun weg
Noordoost en dreven groot lawaai; (plaats van de hel)
Die twee heen en weer als een bal
Daar ze om waren komen.
En daar Walewein heeft vernomen
[143] 4885 De dag die uit de hemel ontsprong;
Hij zei: ԏnze heer heeft dank
Dat ik het er goed heb afgebracht!’
Hij nee wilde daar niet langer talmen.
De dode legde hij op zijn paard
4890 En hij reed weg met een vaart
Al daar hij een kapel zag op het zand:
Daar steeg hij af onmiddellijk
En droeg er binnen zijn gezel.
Toen luidde daar Walewein een bel
4895 Daar het hing: een paap is gekomen
En heeft Walewein vernomen
En vroeg hem wat hij begeerde.
Ԍaat ons helpen ter aarde
Deze dode: het is goed gedaan.
4900 En laat ons missen zingen gelijk.’
‘Wie zal me bedienen?’ ‘Dat zal ik wezen.’
Sprak Walewein ‘Ik kan goed lezen;
Dus nee ben ik niet in onzekerheid:
Ik ging zeven jaar ter school
4905 In mijn jeugd. Dat was waar.
Die paap kleedde zich daar
En zong missen over de ziel
En beval ze Sint Michael.
Toen ging Walewein met het zwaard
4910 En maakte een put in daar
En deed zijn hoffelijkheid
Daar hij de dode ridder in legt
En zei: Ԉiermee kom ik mijn belofte na.
Ik bid God en onze vrouwe
4915 Dat ze uw ziel moet bewaren!’
Toen zat hij op al zonder sparen
En voer zoeken de jonkvrouw
Die hij beloofde op zijn trouw
De koning te brengen die hem het zwaard
4920 Gaf, dat menige mark was waard:
[144] ‘Want hij het me hoffelijk dragen liet
Toen ik van zijn hof scheidde.
Hij deed me grote hoffelijkheid.
Ja, nee deed ik dan grote gemeenheid
4925 Zou ik het hem onvergolden laten?
Neen ik niet met ware Christelijke liefde!
Al zou ik er om dolen 7 jaar
Ik zal nog raken daar
Die koning zei dat ze is
4930 In het kasteel van Indië
Die hij bemint alzo zeer.’
Dus voer Walewein die heer
De weg voor hem onverschrokken:
Menig bos en menige ellende
4935 Reed hij door en menige woestijn
Daar hij gedoogde grote pijn
Meer dan ik zeggen mag.
Daarna kwam hij op een dag
Daar hij een rivier vond
4940 En keek er over naar het andere land
Een kasteel die mooi stond.
Toen peinsde hij in zijn gemoed:
‘Tot daar zal ik nevens deze rivier
Gaan.’ Maar had hij hun gewoontes
4945 Gekend, hij was beter daar vandaan gegaan:
Het was van zeer felle gewoontes!
Al was het water boven helder
- Dat zeg ik u al voor waar-
Het was onder zeer fel.
4950 Dat zal ge ook noch heden wel
Horen een deel van haar zeden.
Toen hij aldus had gereden
Walewein enige tijd
Ongeveer zolang men een mijl rijdt
4955 Zo is die edele ridder gekomen
Daar hij voor hem heeft vernomen
[145] Een brug liggen dwars door
De rivier. Het was ooit scherp
Gesmeed van ijzer nog van staal
4960 Alzo scherp - dat weet ik wel-
Als de brug was op de kant
Die daar Walewein voor hem vond:
Dus had hij in het hart rouw.
Hij sprak: ‘Maria, mooie vrouwe
4965 Is dit de brug daar men gaat
Over ? Ik denk wel, mijn paard
Gaat liever te zwemmen naar mijn mening
Dan het deze brug zou over gaan:
Het mocht niemand daar over brengen.’
4970 Toen steeg hij af met deze dingen
En omgordde stevig zijn paard
En bereidde hem haastig
Over de rivier te gaan.
Ik raad hem aan beter te ontberen:
4975 Dat zou hij ook, was hij verstandig!
Walewein bepeinsde hem daar hij stond:
‘Deze rivier is me onbekend:
Ik wil ook peilen naar de grond
Of men er over mocht komen.’
4980 Toen wilde hij zich niet vermijden:
Hij heeft in zijn hand genomen
Zijn schacht en is gekomen
Tot op de rivierkant.
Daar peilde hij onmiddellijk.
4985 Met de schacht om de grond
Die hem ten eerste was onbekend.
Hij kon nauwelijks een woord spreken
Zo zag hij zijn schacht ontsteken:
Waar ze het water iets aanraakte.
4990 Dan verbrandt het en verzengt
Allemaal tot koude kolen.
Toen was daar Walewein in onzekerheid
[146] En zei: ‘Heer, hoe mag dit wezen?
Ik hoorde nooit zingen nog lezen
4995 Van zulk wonder zoals ik zie
Hier voor me; dat lijkt me!
Ik zal van de rivier het paard
Leiden: al ging ik achteruit
Ik waan, ik zou mijn schenen steken;
5000 En viel ik vooruit, ik zou breken
Mijn neus, dat lijkt me hier.
Dit water brandt als een vuur
En de brug die er ligt dwars
Lijkt me scherper dan een schaar.
5005 Dus ben ik droevig in mijn gemoed:
Ik waan het mijn ongeluk al doet.
Mag God het weten, ik moet terug keren
Onverrichterzake met oneer
En hiervan nee mag ik niet genezen.
5010 Heer God, wat zal van mij worden?’
- Sprak Walewein- ‘Ave Maria!
Is het elf gedrocht of toverij
Dat ik zie en dat me verwart?’
En toen die vuurvlam was gedoofd
5015 Voor hem in die rivier, daar
Op een andere plaats, daar het water helder
Was, is daar Walewein gekomen
En heeft zijn schacht genomen;
Hij zei: ԉk zal al overal
5020 Beproeven gaan mijn geluk:
Al is het water ginds fel
Dit is de doorwaadbare plaats, denk ik wel.
Ik zal het weten, als ik mag blijven leven.’
Hij heeft zijn schacht verheven:
5025 Daar hij het water zag zo helder
Daar stak hij met de schacht naar.
Eer hij het water kon naderen
Zag hij de schacht gloeiend worden
[147] En verbrandde met een vaart
5030 Tot over het midden.
Dus hij bedroefde zeer
En zei:’God, wel lieve heer
Bij welke zaak mag dit wezen?
Ik nee had hiervan niet geloofd
5035 Tevoren; nu moet ik het voor waar
Houden: dus is me het hart zwaar.
Ik bid de machtige God genade
Ik zie wel dat mijn misdaden
Zijn groot; dat mag ik merken wel.
5040 Dit water lijkt me te zijn zo fel
Ik kan het nergens aanraken
Het wil me branden en verzengen!
En de brug die er ligt dwars
Het is scherper dan een schaar
5045 Daar ik over gaan zou.
Die me gaf honderd gouden marken
Dat zou ik niet durven te doen
Dat ik daar over zoude gaan
Te deze brug: ik was verloren;
5050 Dat weet ik zeker tevoren.
Nochtans was ik liever dood:
Mijn schande zou zijn te groot
En ik nee durfde nimmermeer
Komen voor Artur mijn heer
5055 Is het dat hij van mijn onheil
Weet; en kan het ook mijnheer Keye
Te weten komen dan was mijn schande groter!
Genade, God, wel lieve heer
Waarom heb je me in het ongeluk gestort?’
5060 Meteen zag hij voor hem staan
Een linde, dichtbij.
Walewein die droevig en wanhopig
Was, sprong op zijn paard
En hij reed ter linde waart
[148] 5065 Al drijvende wel veel weeklagen.
Binnen deze werd ginds water helder
In de rivier, alsof het was goud.
Walewein die menigvuldig
Weeklaagde nam het water waar
5070 En zei: ‘Bij God, het was een droom
Dat me kwam in mijn gemoed!
Het water is rein en goed:
Het loopt hier voor mij zo helder.
Daarom werd ik wel gewaar
5075 Het was een droom, weet ik wel.’
Daar Walewein, die ridder snel
Die reed op de rivier kant
Die met zijn voeten vond
Het water en behoedde hem zeer:
5080 Die vuurvlam schoot alzo zo eerder
Had gedaan nevens de schacht!
En Gringolet lette beter op:
Was ze alzo staan gebleven
Ze hadden beide het leven verloren
5085 En waren helemaal verbrand
Zonder twijfel.
Dat is zeker en bekend!
Walewein was droevig in zijn gemoed
Zoals hij met recht wel wezen mocht.
5090 Hij was in velerlei gedachten;
Hij zei: ԁl maak ik veel weeklachten
Ik nee heb het veel beter niet 1 haar:
Ik zal de rouw laten varen.
Toen reed hij direct weg
5095 Tot hij nabij de linde kwam
Daar Walewein, die edele ridder:
Die bezag hij wel aan elke kant.
De twijgen die waren breed
Vertakt en goed uitgespreid.
5100 Ze hadden een mooi vlakte omvangen.
[149] Men mocht er veel van zeggen!
De linde stond in een vrijthof (omheinde tuin)
Met een muur alom belopen.
Toen begon Walewein te hopen
5105 Dat hij zou snel te weten komen
Door welke zaken die rivier
Alzo brandde en te keer ging.
Dus reed hij voort en ziet
Een poortje aan de hof geopend
5110 En binnen de muur zag hij staan
Mooie kruiden menigerhande
Die roken van de egelantier:
Daar geurde ze niet onaangenaam!
Ook stond daar menige mooie roos
5115 Akeleien en violen
Lelies die gemakkelijk smetten
Van die stond daar een groot deel.
Dus kwam Walewein in dat lusthof
Dat niet mooier mocht wezen
5120 Daar steeg hij af met deze
En moest herbergen daar:
Er was op 7 mijlen daarna
Geen herberg die hem tot nut mocht zijn
Of te pas mocht komen
5125 Had hij geweest over de rivier
Die brandt altijd gelijk het vuur:
Daar kon hij moeilijk over komen.
Meteen heeft hij een stuk van de speer genomen
Dat hem het ijzer bleef in de hand
5130 Daar hij Gringolet aan bond:
Hij wrong het voor hem in de aarde.
Walewein sprak tot zijn paard:
‘Gringolet, ge moet hier staan
Een tijdje, dan zal je weer gaan
5135 In dit lusthof, in dit vrijthof.
Ik zal u de teugels afdoen
[150] Ge bent hier goed terecht gekomen.’
Nochtans nee weet hij, wat hij maakt:
Hij had zo’ n slaap zodat hij op de aarde
5140 Bijna viel, die onvervaarde.
De rouw vervulde hem het gemoed:
‘Is het me kwaad of is het me goed
Ik kan niet nalaten te gaan slapen!
Droevig hart die slaapt gemakkelijk.
5145 Ik waan het mijn ongeluk al doet.’
Hij zou het nalaten was hij verstandig
En wist hij wat er hem van komen zou.
Zijn schild die met goud
Was geverfd heeft hij genomen:
5150 Onder de linde is hij gekomen
En wierp hem in het groene gras
Daar menige mooie bloem was;
Hij legde er het hoofd op en werd gelijk
Met een zachte slaap bevangen.
5155 Daar sliep hij een korte tijd:
Men mocht niet een halve mijl
Gaan; binnen die is gekomen
De vos Roges en heeft vernomen
Walewein in zijn vrijthof
5160 Daar hij heer en voogd van
Was geweest menige dag.
En toen hij Walewein zag
- Nu kan ge horen wat hij deed;
Al zachtjes zo kwam hij ter plaatse
5165 Daar Walewein lag met deze zaken
En stal hem het zwaard met de twee ringen
Dat hij droeg aan zijn zijde.
Wist Walewein, hij was droevig
En hij had zich goed gewaakt tevoren
5170 Dat hij zijn zwaard niet had verloren;
Maar nu is het alzo vergaan:
Het is verloren, het is gedaan.
[151] Die vos doet het en is gekomen
En heeft Walewein’ s paard genomen
5175 En leidde het snel buiten de poort
Naast de muur in een grot.
Daar liet hij het alleen staan
En kwam tot Walewein gegaan
Die van slapen droevig werd.
5180 De vos ging nevens zijn zijde
Zijn pantserhemd trekken en scheuren
En maakte gaten en erdoor
En ging maliën verzamelen
Zodat men de huid aan de zijden
5185 Mocht aanschouwen door de malin
Meer dan 20 zonder twijfel.
Nochtans ontwaakte Walewein niet.
Dit is dat de vos goed ziet
Onder Waleweinՠs hoofd het gouden schild
5190 Daarna ving hij aan als de dappere
En ging het houwen naar mijn mening
In erg veel kleine spanen.
Nu heeft hij Walewein met een vaart
Beroofd van beide schild en zwaard;
5195 En zijn wapens zijn ongeschikt
Daar hij vaak goed gekleed
Mee was, in menige plaats
En gehavend alom mede;
Ook heeft hij hem weggeleid zijn paard.
5200 Daar Walewein snel opsprong:
Hij zag bij hem zitten ginds dier
En zei: ‘Bracht u de duivel hier?’
Toen hij het zag, begon hij te beven
Met alle leden en heeft verheven
5205 De vuist, daar hij hem mee sloeg
En raakte hem naar mijn zin
Boven de schouder in de nek
Zodat hij zijn leden begon te strekken:
[152] Zo goed raakte hij hem met de vuist!
5210 De vos viel onmiddellijk neer.
En toen daar Walewein kijkt
Naar zichzelf - want hij twijfelde
Van zijn wapen - en werd bang
En pakte daarna zijn zwaard
5215 En waande het te hebben aan zijn zijde
Toen nee hij het vond werd hij droevig
Zoals hij terecht wel wezen mag.
De vos die daar voor hem lag
Greep hij en hield hem vast
5220 En zei: ‘Ik denk, over deze gast
Zal de grote duivel heersen:
Ik heb niets niet behouden!
Met recht mag ik boos zijn:
Mijn wapens zijn gehavend
5225 Mijn maliënkolder en mijn schild
Dat ik nooit iets behield;
Ik heb verloren mijn goede zwaard;
Daartoe Gringolet, mijn paard
Is me ontkomen, ik weet niet waar.’
5230 Nochtans had Walewein vrees
Dat ginds de duivel kon wezen.
En de vos die sprak met deze:
‘Edele ridder, laat me leven!
Uw goede zwaard wil ik u heven
5235 En uw paard is geheel gezond.’
Daar Walewein sprak: ‘Zo maak me bekend
Of ge kan spreken., ja ik, heer.
Genade door uw eigen eer!
Ik was zeer dom
5240 Dat ik beoog om uw schade.
Ik zag het wel aan het zwaard tevoren
Dat ik de schande en toorn
Zou hebben, zoals ik weet.
En toen vermoedde ik, nu weet ik het beter.
[153] 5245 Aan het handvat zag ik geschreven
Dat een koning het u had gegeven
Die geheten is Amoraen;
En aan de appel zag ik staan
Welke ridder die het zou dragen
5250 Hij moest zijn binnen zijn dagen
De beste die er is onder de zon.
Ondank hebben het die het u misgunnen!
Al heb ik ellende en toorn
Waarom heb ik niet gewacht tevoren?
5255 Maar omdat ik u vond in mijn vrijthof
Vermoed ik wel te komen af
Zonder schande en zonder schade.
Edele ridder, geef me genade’
- Sprak de vos – ‘Nee dood me niet.’
5260 En toen daar Walewein ziet
Dat hij genade hebben wilde
Toen sprak Walewein, de milde:
Ԛal ge me dan, dus ik u vraag
Berichten binnen deze dag
5265 Of ik u het leven hebben laat?’
De vos antwoordde: ‘Bij barmhartigheid
Ja ik; dus wees zonder vrees.’
Toen liet hij hem leven daar
Daar Walewein die nooit zijn gelijke
5270 Nee vond: al had een man gedood
Zijn vader, bad hij genade
Hij vergaf hem die misdaden.
Alzo heeft hij de vos gedaan.
Dus is hij de dood ontgaan.
5275 Nu is de vos zeer verheugd.
Toen vroeg hem Walewein, die heer:
“Bij welke zaken kan je spreken
En weet dus vele kwade streken?
Woonde ge hier onder deze linde?
Ge hebt me gebracht in ongeluk
[154] En ge bent in een vossenhuid
Gekleed en hebt menselijk geluid!
Of was het een man, alzo spreek je!
Dit komt me vreemd voor
5285 Toen ik het hoorde: hoe mag het wezen?’
En die vos antwoordde met deze
En hij zei: ‘wel lieve heer
11 jaar of meer
Ben ik geweest onder deze linde
5290 En menigeen gebracht in ongeluk
Die zich waande rusten hier
In mijn lusthof, in mijn boomgaard
Dat ik zelf liet maken.
En ik zeg u door welke zaken:
5295 Mijn vader is een edelman
Daar grote deugd aan ligt
En zelf ben ik een banneling
En moet blijven al mijn leven
In vreemde landen en in ongeluk:
5300 Dus woon ik onder deze linde
Alleen in deze wilde woestijn.
Menigeen doe ik grote pijn;
Want ik heb hier een warande:
Al diegene van het land
5305 Ze mochten me niet overwinnen
Indien dat ik erbinnen was;
Dus mocht ik zonder gevaar wezen.’
Daar Walewein zei:’is dit waar
Zo hoor ik dan wel dat ge zijt
5310 Mens. Zo zeg me - het is tijd:
Ben je nooit christen geworden
Of ben je noch een heiden?
En in wat land ben je geboren?
Uw naam zeg me als eerste
5315 En wie dat uw vader is.’
Die vos zei: ‘Roges
[155] Heer, zo is mijn naam
Indien het uw wil is en aangenaam.
Mijn vader heet diergelijke
5320 De koning Roges: van Ysike
Zo is hij koning en heer.
Menige edelman doet hem eer:
Hij is van erg hoge lieden.’
Ԗriend, dan moet je me aanduiden:
5325 Hebt u zichzelf in het ongeluk gestort
En uit uw land gezonden;
Of was ge aldus geboren?’
Die vos antwoordde: ‘Hier tevoren
Heer, zo was ik een mooi kind
5330 En bij mijn vader zeer bemind
Eer mijn vrouwe, mijn moeder stierf
Daar mijn blijdschap om bedierf.
Ze leerde me rijden op een paard;
Ze had me lief en waard
5335 En ze leerde me de slagen ontvangen
Op mijn schild en terugslaan;
Ze leerde me steekspel te houden
En daartoe volgen en vluchten
En hoe ik speren zou breken
5340 En ridders uit het zadel steken;
Ze leerde me dienen voor jonkvrouwen
En mooi met een zwaard te houwen;
Ook leerde ze me goed spelen
Schaak en werptafel spel
5345 En hoe ik een bal zou slaan
En werpen een steen in het dal;
Ze leerde me vliegen hier en daar
Gelijk een valk of een sperwer
Met zijn vlerken plag te doen:
5350 Dit kan ik goed, heer koene ridder!
Ze leerde me in het water zwemmen
Als een vis met zijn vinnen.
[156] Dit kan ik allemaal wel
En spreken zes verschillende talen.
5355 Dus vrees ik niet klein nog groot
Geen man. Toen kwam de dood
Zoals God het wilde en liet haar sterven:
Dus moest ik mijn moeder verliezen
En blijven in dit ongeluk
5360 Eeuwig zonder einde
Van die dag voortaan meer
Of me helpt God onze heer.’
Ԛ nee is het dan niet door uw schuld?’
‘Neen het heer; mijn vader liet me opvoeden
5365 In vreemde landen, dat is zeker
Die aardse heer en koning is.
Intussen kwamen de baronnen
En raden hem aan huwelijk te doen:
Hij deed het bij hun advies.
5370 Daar kwam ik eerst aan deze schade:
Ze lieten hem nemen een jonkvrouw
Die me heeft gebracht in deze rouw;
En zelf heeft ze het alzo zwaar.
Toen was ik langer dan een jaar
5375 Dat me mijn vader niet zag.
Toen hield hij hof op een dag
Met een deel van zijn lieden.
Toen liet hij mij te hof ontbieden.
Ik kwam daar met grote eren:
5380 Mijn vader en alle de andere heren
Waren van mijn komst vergenoegd
En mijn stiefmoeder onthaalde me zo
Met grote eren op die dag
Dat ik er om peinzen mag
5385 Hierna over menige tijd
- Dus wil ik dat ge zeker bent -
En zette me naast haar zijde:
Dus was mijn vader zeer blijde.
[157] Dus zaten we met veel genoegen:
5390 Daar waren zeer veel lieden.
Toen de maaltijd was gedaan
Toen zouden die heren spelen gaan
Zulk spel als ze worden te rade.
Toen ging in haar kamer
5395 Mijn vrouwe en mijn vader daarna.
Toen ze verzameld waren daar
Sprak mijn vrouwe tot mijn heer:
Ԏu nee geloof ik nimmermeer
Op geen manier dat ge me mint:
5400 En ge hebt dus een mooi kind
Gehad alzo menige dag
En ik het nooit met ogen zag
En nu allereerst is hij tot mij gekomen!
Gaat het tot schade of voordeel
5405 Van mij nee scheidt hij nimmermeer;
Ik wil hem houden en hem doen eer
En geven hem ridders en dienstknechten
En schildknechten en alles wat hij nodig heeft
Wil ik hem geven tot zijn beschikking
5410 Indien dat hij blijft te hof
En laat hem voor mij dienen, heer.
Men zal van u zeggen prijs en eer.
Dus bid ik u, dat God u beloont!
Hij is hoffelijk en mooi:
5415 Het was schade en schande
Zond ge hem meer in vreemde landen
Op te voeden en gij zijn vader bent.
Hij mocht wrok tegen mij hebben
En menen dat het bij mijn raad
5420 Kwam. Doe het door uw genade
En geef me dit verzoek, heer.
Ik zal hem houden zodat gij eer
Van hem zal hebben al gauw.’
Mijn vader zei: ‘Ik dank u zeer
[158] 5425 Vrouwe, van dit mooie gesprek!
Voedt hem op en ik gun het u wel
Dat elk andere doet eer.’
Mijn vrouwe zei; ‘Gd beloont het u, heer!’
Hiermee lieten ze het gesprek
5430 En kwamen weer in de zaal.
Daar die ridders gingen en keerden
En die me allemaal eerden
Sprak die vrouw tot mij:
‘Zoon Roges, waar ben je?
5435 Ga hierheen naar mij, ik wil u spreken.’
Ik peinsde om geen valse streken
En ik zei: ‘Vrouwe, dat doe ik graag!
Dus nee dat kan ik niet nalaten nee:
Tot u wil ik altijd komen
5440 In plaatsen daar ik u tot nut mocht zijn;
Dan deed ik het niet, was het uw schade.’
We gingen in een kamer.
Mijn vrouwe nam me bij de hand:
Op een bed dat ze daar vond
5445 Liet ze me zitten neven haar zijde.
Ze zei: ‘Zoon, ik ben erg blijde
Dat ge bent gekomen: bij onze heer!
Ik verlangde uitermate zeer
Om u. Ik kon u nooit zien
5450 Maar nu hoop ik het zal geschieden
Dat ik met u mijn wil
Zal hebben altijd.
Uw vader heeft me u gegeven
Alle dagen die ge zal leven
5455 Me te dienen voortaan meer.
Wil he me dienen, ik doe u eer;
Ik geef u een paard en smeedwerk
Te gaan bij uw vaderszijde
Indien dat ge bij me blijft
5460 En sta me van dienst bij.’
[159] Ik antwoordde met haast
En zei:’Goddank dat gij het begeert!
Ge doet met een prachtig voorstel.’
Ze zei: ‘Zoon, alzo helpt me God!
5465 Begrijp ook wel dat ik u gun
Beter dan ik u zeggen kan:
Dat wil ik u nu bekend maken.
Nu kus me op mijn mond
Eer we van dit bed gaan.’
5470 Ik zei: ‘Vrouwe, dat was verkeerd gedaan!
Die zonde overwinnen we nimmermeer
Tegenover God onze heer!
En kwam het mijn vader ook te weten
Zeker, ik was verloren.
5475 God verbiedt me het door zijn genade.’
Ze zei: Ԛoon, het zal u beschadigen
Is het dat ge het laat, zoals ik weet!
Ik raad u aan te doen beter:
Ik weet wel gij liet u tegenhouden
5480 Wist ge wat er u van komen zou.
Grote deugd en grote eer
Zal ik u geven bij onze heer.
En al wilde ge ook, ge mag er niet aan ontkomen
Voordat ge het hebt gedaan
5485 Zoon, dus ik het van u begeer.
Nee doe je het niet, u zal er leed
Van komen, ik zegt het u tevoren.’
‘Te kwade tijd ben ik geboren
Vrouwe, zou ik mijn vader schenden:
5490 Al was het dat het durfde wagen
Dat verbiedt me onze heer!’
Ԛoon, het zal uw lijf en eer
Kosten, ge doet het haastig.
Ge mag me niet in de steek laten:
5495 Ik heb u zo in mijn macht
Ge moet het doen tegen uw wil
[160] Hoe leed zo het u te doen is.’
Ik zei: ‘Heer God, gun me
Dat ik met eer moet ontkomen!’
5500 Hiermee waande ik op te staan
Van het bed waar ik op zat:
Mijn vrouwe, die nee was niet traag
Ze greep me en trok me terug
En zei: “Ge moet neerzitten
5505 Kwade ellendige, ge hebt gedaan
Het zal u aan uw leven gaan
Of aan het mijne, bij onze heer!’
Mijn vrouwe die misdroeg haar zeer:
Met haar handen trok ze haar vlechten
5510 En ze sloeg in haar aanzicht;
Met haar nagels trok ze de huid:
Uit de wonden kwam gelopen
Het rode bloed te menige plaatsen
En liep over haar handen mede;
5515 En sloeg zichzelf op de tanden;
Ontfermend wrong ze haar handen
En dreef zeer groot misbaar.
Toen ik dit zag, had ik gevaar
Dat het van de duivel was.
5520 Ze trok zichzelf bij het haar
En scheurde haar kleren helemaal
Van het hoofd naar beneden
En bleef daar staan in bloot lijf.
Ze riep: ‘Aai mij rampzalige!
5525 Zal me niemand te hulp komen
Voordat me heeft genomen
Mijn lijf de duivel die hier staat?
Ge doet me schande en schanddaad!
Ik vertrouwde u alle eer!
5530 Waarom pijnig je me aldus zeer
Alsof ik was van lichte zede?’
Al ginds hof werd in rep en roer
[161] Toen ze mijn vrouwe hoorden misbaren:
Ter kamer liepen ze zonder sparen.
5535 Mijnheer die kwam er het eerste binnen
En zei: ‘Vrouwe, lieve geliefde
Wie heeft u gebracht in dit verdriet?’
‘Deze duivel, heer, die ge hier ziet
Die ge waant dat het uw zoon is!
5540 Tot mijn ongeluk kwam hij naar mij:
Ik was zeer om hem verheugd
En heeft me gebracht in deze pijn
Ene in deze grote nood.
Zo lang ik leef
5545 Nee kwam ik nooit in zoՠn vrees
Als toen hij me wilde aanvallen
Op dat bed tegen mijn wil.
Bijna was ik voor hem te zwak
Maar Goddank, ik ben ontkomen!
5550 Hij ging me steken en slaan:
Ik kon niet spreken met de tong
Zo zeer had hij me bedwongen!
Aldus legden hij het aan om u te onteren
Heer, en ik ging zeker achteruit:
5555 Ik vermoedde hem te zijn ontkomen met eren.
Toen begon hij zich toe te leggen op het ergste
En hij zei, hij zou zijn wil
Met me hebben onder alle omstandigheden.
Dus drong hij tegen mij aan tegen mijn wil.
5560 Dat ik riep deed mijn macht
Want hij kwetste me wel zeer!’
Mijn vader antwoordde: Ԃij onze heer
Vrouwe, mag je hiervan herstellen
Ge zal goed gewroken wezen.
5565 Een mooi rad zal ik laten maken:
Daarop zal men hem radbraken.
Als hij de dood heeft ontvangen
Zal ik zijn lichaam gelijk
[162] Laten verbranden in een vuur
5570 Buiten mijn poorten hier
En de as werpt men weg in de wind.
Dit nee deed nooit een man zijn kind
Aldus zal ik u wreken, vrouwe.
Van het verdragen van deze rouw!’
5575 Dus waren mijn vrienden zeer
Te ongemak. Ik zei: ‘Heer
Heb genade voor uw kind!
In zulke nood, in zulk ongeluk
Zo breng me niet, ge weet niet waardoor.
5580 En of het door mijn schuld is
Dan doe met mij al uw gebod.
In peinsde nooit -alzo helpt me God! -
Dat me mijn vrouwe iets beschuldigt.’
‘Dat mag men zien aan haar gedaante.’
5585 - Sprak mijn vader - ԥn aan haar leden!
U nee mag helpen geen verzoek
Zeker, ge moet sterven
Voor de avond en uw leven missen.
Dus nee zal je niet ontgaan!’
5590 Hij zei me zijn ridders te vangen
En doen vast in zijn macht!
Daar nee was geen zo dapper
Die een hand aan mij durfde te doen:
Daar was menige koene ridder;
5595 Mijn moeder twee broeders waren er:
Honderd ridders en meer
Brachten ze te hof met hen daar.
Dat zeg ik geheel voor waar:
Had er iemand zijn hand durven
5600 Te doen aan mij om me te vangen
Het nee was alzo niet gebleven:
Hij had er om verloren het leven.
Daarom trokken ze zich terug.
Mijn vader zei: Ԅit is grote schande
[163] 5605 Dat ik niemand kan gebieden
Van al mijn lieden
Te vangen deze moordenaar!’
Mijn vader hij keek hier en daar:
Wederom nee trad daar niemand naar voren.
5610 ‘Ik denk ik ben zeer slecht geacht’
- Sprak mijn vader - ԩn mijn hof!
Is hier iemand die om lof
Wil dienen, hij mag erop los gaan
En deze moordenaar vangen
5615 – Ik geef hem mijn halve koninkrijk
Bij onze heer van hemelrijk -
En van mijn smaad te wreken!
Ik kan me niet daartoe zetten
Dat ik hem doodde of liet smarten.
5620 Helaas, aldus is mijn hart
Aan beide zijden zeer gepijnigd:
Het is een wonder dat ze niet verkwijnt
Om dit verdriet dat ze moet gedogen.
En ik zie voor mijn ogen
5625 Mijn wijf mishandeld aldus zeer!
Door de liefde van onze heer
Wie zal mijn schande wreken?
Mijn oom stond op al zonder spreken
En kwam gegaan tot zijn broeder
5630 Die veel ouder en vele verstandiger
Was dan hij, en vroeg hem raad
Van zo’n schandelijke daad
En hoe hij hem aanraadde hoe te handelen.
Hij zei: ԍijn neef nam ik graag
5635 Uit het hof, kon ik het met eren.
Zijn broeder zei: ‘Laat ons keren
Voor de koning het aanbod ontvangen
Wil ge en lijkt het je goed gedaan
En zeggen dat we hem zullen ontlijven.
5640 Aldus mag hij beste in zijn eer blijven;
[164] Zo komen wij ervan af al zonder schade.’
Dus vonden zij het beide in hun raad
En het leek hem goed gedaan te zijn.
Voor mijn vader kwamen ze gegaan:
5645 Mijn oom die begroette hem hoffelijk
En zei: ԇod van hemelrijk
Geeft u al uw harten wil
Beide luid en stil!
Zie heer, zoals het nu staat
5650 Van deze gemene daad
Die uw zoon heeft gedaan
Dan u zou graag wraak ontvangen.
Heer, dit mag u wel geschieden:
Ik en mijn broeder zijn in die
5655 Tot u gekomen en zullen u graag
Wreken, als hij het niet weigert;
Want hij heeft ons grote schande
Gedaan.’Ik trek me nu terug
- Sprak mijn vader – ‘Bij onze heer!
5660 Haast er mee, ik bid het u zeer.
Dat ik beloofde, zal ik houden:
Uw verdriet wordt u wel vergolden.
En doe hem uit mijn ogen:
Ik kan het niet langer gedogen
5665 Dat ik hem hier voor me zie staan:
Zo’ n leed heeft hij mij gedaan.
Branden daarbuiten in een vuur;
En de as breng me weer hier:
Daarmee zal ik u ontslaan van de verplichting.
5670 Met recht mag ik diegene haten
Die me dit verdriet bezorgde.’
Mijn oom zei:’ We laten het niet!
Uw voorstel dat doen we graag:
Het past ons niet dit na te laten.’
5675 Dus beindigden ze het gesprek
En kwamen tot mij gegaan
[165] Mijn ooms, en hebben me genomen.
En allen die met hen waren gekomen
Gingen neven hun zijde.
5680 Mijn stiefmoeder werd wel blijde
Dat ze van mij bevrijd zou wezen;
En ze vroeg met deze
Wie die 2 hoge heren waren’
Wie met uw zoon gaan?
5685 Me lijkt, ze doen hem zoՠn grote eer
Ik kan nimmermeer geloven
Heer, dat ze hem zouden doden.
Ik denk, ze zullen het zeker niet goedschiks doen.
Ze gaan onverschrokken weg;
5690 Gij kan tegenover mij niet in gebreke blijven:
Het geslacht volgt hen allemaal.
Wie zijn ze heer?’ Toen sprak mijn vader :
‘Het zijn moeder twee broeders.’
‘Weet God het, nu nee word ik nimmermeer
5695 Over hem gewroken !’sprak mijn vrouwe
‘Ik zal zelf, zeker
Over hem me zelf wreken!
Tot een vos moet hij zich veranderen
Daar beide zijn ooms toe zien
5700 En alzo blijven tot hem mag geschieden
Een zaak die ik hem zetten zal:
Of hem God geeft zulk geluk
Dat hem nauwelijks zal geschieden
Dat hij tezamen mocht zien
5705 De machtige koning van Wonder
En zijn zoon Alidrisonder
Bij zijn hof te menige plaats
En de heer Walewein mede
En een koningsdochter, die Assentijn
5710 Heet, dan zal hij kwijt zijn
Van dit stuk en niet eerder.
En dit nee gebeurt hem nimmermeer:
[166] Ik denk, hij zal eerder dood wezen!’
Toen dreven ze de rouw groot
5715 Mijn verwanten en mijn vrienden:
Ze wisten wel dat ik onverdiend
Was gekomen in al zulk verdriet.
Toen was in het hof, toen dat geschiedde
Mijn moeder zuster ene
5720 En heet de hertogin Alene.
Ze antwoordde haastig
Der koningin van Ysike:
Ze zei: Ԃij rechte trouw!
Ge hebt ons gebracht in grote rouw
5725 Om onze neef en in zwaar verdriet:
God die zich kruisigen liet
En die heer is van de hemel
Die moet u zo’n loon geven
Vrouwe, zoals ge hebt verdiend!
5730 Ge hebt menige droevige vriend
Gemaakt int hof om onze neef:
Ik zal het u vergelden, is het dat ik leef
Of ge zal voor me in de aarde zinken!
Kon ik het alzo kwaad bedenken
5735 Daarvan zou je niets ontbreken:
Onze neef die u hier ziet
Tot hij bevrijd wordt van deze
Tot die tijd moet gij wezen
Een pad en geheel stil zitten
5740 Binnen uw poort onder de drempel
En allen die bij u zullen gaan
Die moeten u steken en slaan
En spuwen op uw vel!
Dit is alzo kwaad, dat waan ik wel
5745 Als dat ge Roges hebt gegeven.’
Dus liep ik weg en zij is gebleven
Door mij in de hof in zwaar verdriet.
Ik denk dat ik mijn vader liet
[167] Bevangen met erg grote rouw
5750 Door mij en door zijn wijf, die vrouwe
En zal zijn totdat ik keer.
Mijn vrouwe ging met grote ellende
Zitten op haar drempel
En ik liep weg tegen mijn zin.
5755 Daar nee keerde ik sinds nimmermeer.
Ik was zeer besluiteloos
Waarheen ik me mag richten
Dat ik de heer Walewein zou vinden
Die van deugden is volkomen:
5760 Want wie ik zo hoor noemen
Ik hoor dat ze hem allen prijzen
In deugden en in alle wijze
En die hem zien en die hem kennen.
Heer, dat God u moet minnen !
5765 Zeg me of ge hem enigszins kent.
Ik ben diegene die hem mint
Hoewel ik hem nooit kon zien.
Ik ben wel zeker van die:
Vond ik hem, hij liet het om geen zaak
5770 Hij zou me helpen kwijt maken
En verkorten mijn zware verdriet
Dat me mijn stiefmoeder oplegde.
Om hem te zien verlangt me zeer.
Dus ben ik hier gebleven, heer
5775 En maakte mijn woning hier:
Dit lusthof en deze tuin met bomen
Liet ik ter wille van hem maken.
Ik peinsde, hij zou er in geraken
Om te zoeken die jonkvrouw
5780 - Dat zeg ik u in goed vertrouwen-
Die haar vader heeft gedaan
In het kasteel, die ge hier ziet staan
Over deze rivier, in zijn hoede.
Es was niemand alzo dapper
[168] 5785 Die haar halen durfde - dat weet ik wel-
Tenzij Walewein, die ridder snel:
Hij is de avonturen vader.
Het was mijn geluk allemaal
Hoorde hij van haar ooit gewagen:
5790 Hij liet het hem niet bang maken
Zeker, hij zou komen
Ging het tot zijn nadeel of voordeel
En beproeven ook zijn geluk.
Nu heb ik het u geheel bericht.
5795 Bericht me – dan doe je goed-
Van Walewein, de ridder snel
Dan zal ik u verder inlichten.’
‘Ik heb vaak gehoord
Van Walewein spreken: bedoel je die
5800 Vriend, dan moet me goed geschieden!
Die hem prezen, nee deden niet goed:
Walewein is lomp en fel!
Dat heb ik vaak wel vernomen
In plaatsen daar ik op hem ben gekomen.
5805 Waarom prijs je hem aldus zeer?’
De vos zei: ‘Bij onze heer!
Had ik het u niet beloofd tevoren
En ook niet zo sterk gezworen
Ge ontging het nimmermeer
5810 Ik zou Walewein de heer
Zoeken, en vond ik hem in enig land
Ik zou het hem snel op de hoogte brengen
De laster die gij hem aanwrijft!
Hij is onschuldig naar mijn gedachte
5815 Want hij is niet lomp nog fel.’
‘Ik zal u goed inlichten
In welke plaatsen dat hij is.
Bij God, Roges, nu zeg me
Waarom dit water aldus ontstoken.’
5820 ԉk ben diegene die niet graag spreekt
[169] Tegen u ridder steeds meer:
Ge beledigt Walewein de heer
Die van deugden is volkomen.
Hoorde ge ooit dit water noemen?
5825 Het is het echte vagevuur:
Alle zielen moeten hier
Als ze verscheiden, komen baden
Zullen ze ter Gods genade
Komen en blijven immermeer.
5830 Nu heb ik u ingelicht, heer:
Hierom is het water aldus heet.’
ԗie is diegene die dit weet
Dat dit waarheid mocht wezen?
Ik geloof niets van deze.’
5835 - Sprak Walewein – ‘Had ik het niet gezien.’
En de vos antwoordde meteen
En zei: ‘Heer, ik zal het u tonen:
Ge zal het zien met uw ogen
Dat ge me geen leugenaar zal noemen.
5840 Zie je die zwarte vogels vliegen
Die in het water vallen tot over het hoofd?
Bezie het dan alzo zodat gij het gelooft:
Hoedanig komen ze er weer uit?’
Daar Walewein sprak over luid:
5845 ‘Veel witter dan de sneeuw.’
‘Bezie het goed min of meer
Heer; dat zijn zielen allemaal:
Sommige is het kind, sommige is de vader.
Die zwarte vogels zijn gebonden
5850 En besmet met vuile zonden
Totdat ze over mogen gaan
De brug, die ge hier ziet staan.
Dan baden ze zich en worden schoon
En varen te hoge hemel
5855 In die blijdschap steeds meer.
Nu heb ik u ingelicht, heer.
[170] Bericht me – dan doe je goed -
Van Walewein, de ridder snel
In welke plaatsten dat hij is,’
5860 Ԅaar Walewein hij is hierbij:
Mocht het u iets veel helpen
Ge zou met hem wel tot een gesprek komen.’
Ԛo is het dan, wel lieve heer!
Van u nee scheid ik nimmermeer
5865 Ge zal me uit de nood helpen:
Op u heb ik zoՠn groot vertrouwen;
En verkort mijn zware verdriet!’
‘Dus nee wil ik niet laten:
Heb ik de macht, ik help u graag.
5870 Dus nee kan ik me niet aan onttrekken
Nadien dat ge er uit wil zijn.’
‘Zo zit hier neer in dit kruid
Sprak de vos en liep haastig
En haalde Walewein zijn zwaard
5875 En gaf het hem in zijn hand;
Hij zei: Ԉou hier dit pand
Dat ik u zal dienen, heer.
Me berouwt uitermate zeer
Dat ik tegen u heb misdaan;
5880 Maar ik wil geheel helpen
Tegen u, bij onze heer!
Zeg me door uw eigen eer
Of ge mijnheer Walewein bent.’
‘Ik had u na enige tijd
5885 Ingelicht, Roges, had je het gevraagd.
Maar ge mocht denken dat ik bang
Was, zei ik het u tevoren.
In Artur’ s land ben ik geboren
Ik ben Walewein, konings Artur’ s neef.
5890 Me mag berouwen dat ik leef
Dat ge me aldus hebt gescheurd
Mijn wapens: heb het leven verbeurd
[171] Tegen mij, wilde ik u slaan!’
De vos zei: ‘Ik heb misdaan
5895 Maar ik wil het goed maken; dus wees bekend.’
‘Het is ook zo een die misdoet’
- Sprak Walewein – ‘Die het daarna berouwt;
Maar hij is een zot die de vos vertrouwt:
Dat ze beloven, ze komen het niet na.’
5900 ‘Grote schade en grote schande
Geeft hem God, die dat geschiedt!
Heer, dus nee ontzie u niet
Van mij: wees dus geheel niet bang.
Wacht even: ik zal u halen uw paard;
5905 En goede wapens zijn u gereed:
Ik zal ze halen daar ik ze weet.
Ze zijn sterk naar mijn gedachte;
Ze kwamen in 9 jaren aan;
Mijn grootvader droeg ze op trouw;
5910 Daarna gaf ze me mijn vrouwe
Dat ik het zou doen volgens ridderplicht.
Doe uit de uwe als ge kan:
Ik haal u de andere onverwijld.’
‘Ja en was hij dwaas, die dit weigerde?’
5915 - Sprak Walewein –‘Ik heb het nodig.’
Toen ging hij, die koene ridder
En ontwapende hem zo goed mogelijk.
Toen kwam de vos, die de andere bracht
Mijnheer Walewein hij deed ze aan
5920 Die er blijde mee was naar mijn gedachte:
Ze pasten hem precies
Nog te dun nog te dik;
Hij was er goed gekleed mee.
Toen bracht hij hem zijn paard geleid
5925 En liet het voor hem in het vrijthof staan.
Toen liep de vos en haalde gelijk
Zijn schild daar hij het hing en vond.
Een schacht bracht hij gelijk
[172] En gaf het haastig Walewein
5930 En zei: ‘Heer, spaar niet
Deze wapens daar ge ze nodig hebt.
Altijd bent ge dapper en koen:
Ge mag u er wel op vertrouwen.
Ik zal, al zou het me berouwen
5935 In deze volgende derde dagen
Heer, uw pantserhemd dragen
Over honderd mijlen henen:
Daar weet ik een wilde wonen;
Die zal zetten deze malin
5940 Zodat ze nimmermeer bezwijken.
Nu zeg wat begeer je meer?’
Toen sprak Walewein die heer:
‘Dat ik begeer, dat is me dierbaar:
Te wezen over de rivier;
5945 Maar het is me ongeschikt.’
De vos hij zei: ‘God weet
Waarheen zo ge u wil begeven
Ge mag niet komen ten einde
Al voer je vijfhonderd mijlen of meer.
5950 En al was je ten einde, heer
Nog dan nee passeert ge het water niet.
Dat versta goed en bezie:
De ene spruit uit de hel
Daar de arme zielen kwellen
5955 En valt in de lever zee.’ (1)
‘Dan komen we er nooit overheen,’
- Sprak Walewein - Ԣij mijn trouw!
Wij moeten blijven in de rouw
Ik denk, Roges, ik en u!
5960 Ik waande u helpen en gij bij mij
Zou blijven, dus ge noch van deze
Bevrijd zou zijn en herstellen;
Maar ik kan nu niet helpen.
Dus gedoogt mijn hart zwaar verdriet:
[173] 5965 Want ik ben woedend bij mijn trouw!
Hadden we mogen die jonkvrouw
Halen daar mijn geest toe staat!
Uw hulp en uw toeverlaat
Staat aan haar, zal je genezen;
5970 Of ge moet eeuwig wezen
In deze toestaand voortaan meer.’
De vos hij zei: ԗel lieve heer
Hoe zou ge mogen steeds meer
Al was het water gepasseerd, heer
5975 Het sterke kasteel winnen
Daar nooit een man mocht komen binnen
Of men wilde u daarin ontvangen?
Al wilden ze u helpen
Allen die in die wereld zijn
5980 - Zodanig is dat geloof van mij-
Zo kon je niet winnen
Die ene poort, nog daar binnen
Komen, heer, dat is zeker:
Zodanig als er daar 12 zijn!
5985 Ze zijn van koper en van metaal
Gebonden met ijzer en met staal;
Onder elke poort loopt een rivier;
En alzo menige muur sterk en duur
59995 Gewrocht van grauwe marmerstenen.
Hierbij is het, heer, dat ik bedoel:
Wie zou het kasteel overwinnen?
Te elke poort daar men binnen
Gaat, staan vier maal 20 man
Gewapend. Heer, hoe denk je dan
5995 Morgen het kasteel winnen?’
‘Zwijgt, dat u God moet minnen!’
- Sprak Walewein – ‘Zeker
Wil me God en onze Vrouwe
Helpen en bijstaan:
(1) leversee, een mythische zee bestaande uit een dikke, kleverige vloeistof waarin de schepen bleven steken; aan de grenzen van de wereld.
6000 Vind ik de eerste poort geopend
[174] En ik erbinnen mocht komen
Ik denk, de andere wel winnen;
Dus ben ik zeker en zonder gevaar!’
De vos sprak: ‘Heer, is dat waar?
6005 Doe dan dat ik u zal aanraden.
Ik zal u helpen en bijstaan
Dat ge deze rivier oversteekt.’
Walewein antwoordde snel
En zei: ‘’Roges, lieve metgezel
6010 Al was het te gaan door de hel
Ik reed erdoor, mocht ik het lijden.’
Ԏeen niet, heer; wees goedsmoeds:
Ge zal vanavond nog daar wezen.
Dat zeg ik u al voor waar.
6015 Uw paard dat moet hier achter blijven:
Bracht ge het daar, men zou het doden;
Dat is zeker en wees verstandig.
U is beter dat ge ook doet
De zaak die ik u laat verstaan:
6020 Laat hier in het vrijthof gaan
Gringolet, uw goede paard.
Wees zeker en niet bang
Ik zal het u wel behouden, heer.’
Daar Walewein zei: ‘God geeft u eer
6025 Roges, metgezel; dat weet ik wel:
Nu wordt mijn droefheid veranderd in blijdschap
Is het waar dat ge me laat weten.’
De vos zei: ‘Kom en laat ons gaan:
Durft ge me volgen, ik zal u leiden
6030 Voor het kasteel, eer we scheiden
En ge zal zien die mooie vesting.
Als ge daar bent, zo doe uw best.
Had ik de macht, ik hielp u meer.’
Toen ging Walewein die heer
6035 Uit de lusthof de vos na.
Gringolet lieten ze daar.
[175] Die vos sloot dat vrijthof goed
En zei: ’Nu volg me, ridder snel
Daar ik zal gaan. Wees zeker dus:
6040 U nee zal ervan komen geen verlies;
Heb ik de macht, het zal u helpen.’
Dus gingen ze beiden totdat ze komen
Tot bij de rivier bij een plaats:
Daar ging de vos en hij opende
6045 Een deur, stond in de aarde;
En zei Walewein, indien hij begeerde
De jonkvrouw te hebben: ‘Treed binnen!’
‘Ik denk dat ik verraden ben.’
- Sprak Walewein ‘Van u, gezel!’
6050 ‘Zo moet ik varen in de hel
Heer, indien ik u verraad!
Het was me schande en schade:
Aan u staat al mijn toeverlaat!
En merk dit wel en versta:
6055 We moeten gaan door deze grot
Zullen we deze rivier passeren
Die ge heden zo zag verzengen.
Hier nee mag geen man komen
Nog doorgaan, heer, tenzij met list.
6060 Ik waan dat een man nooit wist
De weg die ik u zal leiden
Wil ge me volgen, eer we scheiden.
Maar we moeten gaan onder de aarde.’
Walewein die zeer begeerde
6065 De jonkvrouw te zien hij trad dichterbij
En zegende hem, want hij had vrees
Dat hem de vos verraden wilde.
Toen trad in die ridder milde.
Die vos nam hem bij de slip (van zijn kleed)
6070 En zei: Ԍaat ons gaan, heer
Onbevreesd; ik zal voor gaan.’
Gelijk zo sloot de deur
[176] Toen ze erbinnen waren gesloten.
Al had een man op die deur gestaan
6075 En zocht ze met alle listen
Die hij kon en die hij wist
Dan vond hij niet die plaats
Derwaarts dat de deur opende:
Zo handig was het gemaakt
6080 Die het maakte had er goed over nagedacht
Hoe dat hij het hebben wilde.
Dus ging der Walewein die milde
Onder de aarde en zijn metgezel
Daar het donker was als in die hel.
6085 De spelonk was wel met schranderheid
Gemaakt. Die de weg goed wist
Dat was de vos: hij ging op de goede wijze
Tot hij ten einde kwam geheel door
Daar ze buiten zouden gaan.
6090 Walewein zag de deur geopend:
Ze traden uit, de deur sloot weer.
Walewein sloeg zijn ogen neer
Te zien waar hij uit was komen:
Al had het hem veel mogen helpen
6095 Zo vond hij die plaats niet.
Maar toen hij het kasteel zag
Verheugde hem het hart van binnen:
Al had hij er mee mogen winnen
Een koninkrijk naar mijn verstaan
6100 Zo liet hij het niet, hij zou gaan
Voorwaarts te kasteel snel.
Buiten de muur aan de oever van een rivier
Kwamen ze dichtbij de vesting:
Toen dacht Walewein dat beste
6105 Dat hij ooit had gezien.
Ter poort waart gingen ze meteen
Al langzaam aan onder hen beiden.
De vos wil hem alom leiden
[177] Te bezien ginds grote wonder.
6110 Die zon zonk, ze ging onder
Alzo ze vaak heeft gedaan.
Voor de poort kwamen ze gegaan:
Toen dachten ze dat het vast gesloten was
‘Men begeert hier geen bezoekers.’
6115 -Sprak Walewein- ‘Waarlijk!’
De vos zei: ԍen heeft gezet
Tafels, heer, men gaat eten.’
Daar Walewein zei: ‘Hoe kan je dat weten?’
‘Heer, ik zie daarbinnen knechten
6120 Dragen tafellakens en gerechten
En dit deurluik staat geheel open.’
‘Ik ben helemaal niet bang voor hen,’
- Sprak Walewein- ‘En hen allen
Mocht mijn zaak op de beste wijze gebeuren!
6125 Ik hoop dat ik ze wel zal bedwingen.’
Toen trok hij het zwaard met de twee ringen
En veegde het schoon aan zijn slip.
De vos zei: ‘Wel lieve heer
Blijf tot God! Ik moet gaan.
6130 Dat weet God. Ik heb gedaan
Al dat ik kon tot uw voordeel.
Durfde ik binnen de vesting komen
Ik ging met u, heer, ziet;
Voor mij is het niet geschikt daar te gaan
6135 Ik heb het al te vaak geprobeerd.’
Daar Walewein zei: ‘Ge hebt me gebracht
Op de beste wijze, vriend, zeker.
Dat beloont u God en onze Vrouwe!
Als ge wilt, dan mag je keren.
6140 Ik zal de weg hier binnen leren
Die tijd dat ik gelegenheid heb.’
‘Ik bid God door zijn genade
Heer Walewein, dat hij u beschermt!
Mij bezwijken al mijn leden
[178] 6145 Ja, omdat ik van u scheiden moet.
Ik ben dus zeker en bekend:
U staat te naken zwaar verdriet.
Ik bad u graag, hielp het iets
Dat ge ons liet terug keren.’
6150 ԇod moet u belonen alle eren
Roges, die ge mij hebt gedaan!’
- Sprak Walewein – ‘ge mag wel gaan:
Ik beveel u onze heer!
Ik denk, ge bent niet goed wijs
6155 Dat ge me gewaagt aldus:
Deed ik dat, dan was ik dwaas
Terwijl ik dus in een gunstige gelegenheid ben.’
Hij deed het deurluik open en ging erin:
Openlijk hield hij het zwaard getrokken.
6160 Diegene schoten op haastig
Die ten tafel waren gezeten
En lieten allen staan dat eten
En zeiden met grote haast:
‘De koorts kwelt nu ter plaatse
6165 Die de deurluik open liet!
Zeg ons, ridder, wie u aanraadde
In te komen! Ge was dwaas
Dat ge hier kwam, dat is zeker dus!
Keert weer uit, het is voor u het beste.
6170 Ge keert niet, wat zoek je in de vesting?
Of men zal u eruit gooien!
En Walewein antwoordde gelijk:
ԉk denk, ge bent geheel gedachteloos:
Ja en zie je wel, het is nacht;
6175 Waar zou ik herberg zoeken?’
ԗij zijn diegene die het niets kan schelen
Spraken ze allen uit een mond.
Daar Walewein zei: ‘Dan doe je verkeerd.
En keer ik, het is uw nadeel.
6180 Ik heb het liever dat ik sterf
[179] Hier binnen dan ik zou gaan
Daaruit.’ En ze antwoordden gelijk:
‘Zo zal ge er immer dood in blijven!’
Ze vingen ten zwaarden en te dolken
6185 En grepen hem aan met haast.
En Walewein, hij nam zijn zwaard
En sloeg stevig aan elke kant
Daar nee was niemand, hij was blij
Dat hij de slagen ontspringen mocht:
6190 Zowat daar Walewein raakte
Dat moest geheel doordringen
Het goede zwaard met de twee ringen;
Dat het raakte, dat vloog er af.
Die malin vlogen, alsof het kaf was
6195 Van de pantserhemden met geweld.
Dus ging het met kracht en met moed.
Mijnheer Walewein ging hevig houwen.
Diegene begonnen zich bang te maken
Die de eerste poort verdedigden
6200 En lieten Walewein de milde
Alleen staan en vlogen haastig
Snel ter andere poort waart.
Ze riepen: Ԅoe open, laat ons binnen!
We verliezen het lijf met vijandschap
6205 Laat ge ons langer hierbuiten staan!’
Toen deden ze de poort gelijk open
Die erbinnen waren; en die het verdedigde
Die vroegen hen, wat ze wilden.
ԗat we begeren, vraag je dus?
6210 Wacht je langer, dan ben je dwaas:
Hier is gekomen binnen de vesting
De sterkste ridder en de beste
Ter wapen die ooit behoefde te leven!
Deze heeft ons allen verdreven.
6215 Zie waar hij komt, hij is dicht bij ons!’
De anderen ze riepen allemaal: ‘Foei!
[180] Laat u een ridder in het nauw brengen?
Gij moet voor mijn heer pleiten
En ander loon ontvangen
6220 Die u vaak heeft gedaan
Meer eer dan ge waard bent:
Al uw leven en al uw tijd
Heb je geprofiteerd van zijn goed.
Hij zou het niet prettig vinden.
6225 Had ge toch gehouden uw vesting!’
Ԉij is de sterkste en de beste
Die enig is onder zon:
Ze hebben onrecht dus ons verwijten!’
Riepen ze allen. ‘Hoed u dus!
6230 Dat is zeker en gewis:
Hij zal snel de uwe winnen.’
Meteen trad de heer Walewein binnen
Dapper als die niet spaart.
Toen spraken ze allen met een haast
6235 Die de andere poort bewaakten
Tot de heer Walewein, de milde:
‘Hoor gij het, lompe lomperd
Sta stil, ge bent gevangen!
Treed je verder een voet
6240 – Dat is zeker en bekend-
Wij nemen u het leven met een haast!
Werp neer uit uw hand uw zwaard
En geef je over, het is voor u het beste:
Ge hebt niets te doen binnen de vesting.’
6245 Daar Walewein antwoordde rustig
En zei: ԇij heren, God toonde genade:
Me lijkt, dat gij het weinig acht!
Nee zie je niet, het is al nacht?
Want ik peinsde in mijn gemoed
6250 Daar ik buiten het kasteel stond:
Al had ik verder willen gaan
Ik wist niet waarheen te gaan
[181] Daar ik beter herbergen kon.
Dat peinsde ik in mijn gedachte
6255 Dat ik ze hier binnen door genade
Bidden zou: ik vond juist van pas
De deurluik open; ik ging binnen.
Ze onthaalden me onvriendelijk:
Diegene die ik erbinnen vond
6260 Ze vielen onmiddellijk op me aan
En wilden me toen naar buiten drijven.
Ik zei, het kon hen niet baten
Dat ze gemeen deden.
Ik bad hen allen met genaden
6265 Dat ze me binnen zouden laten.
Toen zwoeren hevig bij liefdadigheid
Die heren dat zij het niet deden.
Daar nee had niemand genaden.
Ze zeiden, ze zouden me doden;
6270 En trokken zwaarden en messen
En vielen op me aan met vijandschap.
Ik zei, ze mochten weinig winnen;
Ik bad dat ze het nalieten.
En toen ze me altijd begeren
6275 Liet ik het gesprek en greep het zwaard.
Die het allereerst me aanviel
Onthaalde ik zo goed mogelijk
Zodat er niemand meer zich bekommerde
Af te wachten; en ze vlogen!
6280 Ze bevelen u de poort te openen:
Ze kwamen binnen en ik kwam mee.
Nu bid ik u op hoffelijkheid
Dat gij mij laat hierbinnen blijven.’
Wederom riepen ze: ‘Foei ellendelingen
6285 Dat gij u een man liet dwingen!
Ridder, u helpt geen pleiten:
Geef je over, je bent gevangen!
Zeker, het is gedaan.
[182] Gij bent een gevaarlijk spel begonnen
6290 Ge werd slechter behandeld
Dan men in 7 jaren deed.
Ten onrechte beroem je je erop dat
Toen ge de poort binnen kwam
Dat ge de anderen zal winnen
6295 Nog door vriendschap nog door geschenk.’
Daar Walewein zei: ‘Goede lieden
Wat helpt dit? Ik wil niet schelden.
Ben ik u iets schuldig, ik zal het u vergelden
Mag ik het daarmee kwijt wezen.’
6300 Toen verbolgen ze met deze
En vielen Walewein des te feller aan.
Daar waren wel vier maal 20 man
Die hem weinig goeds gunden.
Walewein toonde hen zijn kunsten
6305 Die hem zijn moeder heeft geleerd.
Ik waan er nimmer een keert
Die hij met het zwaard raakt
Als hij goed raak slaat
Hij moest de aarde zoeken.
6310 Ik denk dat de anderen er weinig om bekommeren
Die tevoren waren berispt:
Ze zeiden: ‘God dank, we zijn gewroken
Gij heren, op uw drieste woorden.’
Dit bekwam Walewein goed
6315 En vocht harder dan tevoren.
Toen zeiden ze: ‘In deze ellende
Heb je ons gebracht: waarom liet je hem binnengaan
Het deurluik open en geopend?
Had ge het gesloten, dan was hiervan niets gebeurd.
6320 Ge hebt ons gebracht in dit verdriet
Waarin we moeten ten ondergaan.
We vluchten best, eer we alle sterven
Mochten we met het lijf ontgaan!’
Toen lieten ze Walewein staan
[183] 6325 En trokken achteruit met een vaart.
Daar Walewein, die had zijn zwaard
Liever dan hij ooit eerder deed.
Hij rustte even uit en volgde mede
Geheel kalm en voorzichtig.
6330 De anderen riepen: ‘Voor genade
Doe open en laat ons binnen komen!
Al had men ons het lijf genomen
Ik denk, ge acht het niets.’
Ze antwoordden:’Wat is daar?’
6335 Die binnen waren, en openden.
Ze zeiden: ‘We zijn alle verraden!’
Diegene die van buiten kwamen.
‘Dus mag je u zeer schamen.’
Spraken ze die erbinnen waren.
6340 ԗaarom liet ge uw poort winnen?
Waarom zette u zich niet te verweer?
Volgt u een krachtig leger?’
‘Neen het’, waarom wil je dan
Ons allen doen jagen een man?’
6345 Ԍaat ons in, sluit de vesting,
En hem daar buiten, dat is ons het beste.
Komt hij daarin, we zijn verloren.
Snel blazen ze de horen
Om meer hulp van daar binnen.
6350 Hij zal het kasteel op ons winnen
Als we ons niet wachten heden dus.’
‘Ben je zot of ben je dwaas
Dat gij dus deze zaak waagt?
Of onderzoek je dat we bang zijn?
6355 Indienhet zo kwam het dat het te doen was
Al kwamen er honderd alzo koen
Als er een alleen is
We vluchten niet, dat is zeker!
We weten van ons zelf dat we zo sterk zijn dat
6360 Elk zou er wel vijf weerstaan.
[184] Waarvan zouden we ons ontzien?
Ge mag zeker zijn van die:
U zal genaken zware toorn
Als het de koning zal tevoren
6365 Komen dat u heeft bang gemaakt
Een man alleen en verjaagt
Van uw poort en liet ze staan.’
En de anderen antwoordden gelijk:
‘Hoed u ertegen, als ge wil:
6370 Hij komt gedekt onder zijn schild
Ondanks u allen. We zullen zien
Al gauw dat ge zal vlieden
En bidden genade, mocht hij het winnen.’
Meteen kwam daar Walewein binnen
6375 Dapper als een leeuw.
Die van binnen trokken het zwaard
En onthaalden Walewein de heer.
Ze zeiden zeer verontwaardigd:
‘Ridder, hier moet ge laten het leven!
6380 Was ge bij de eerste poort gebleven
Was het u beter, had ge het gewild.
Doe af uw helm en uw schild!
Uw schild moet ge ons geven
Dan zal je deze dag leven:
6385 Morgen vroeg zal u onze heer
Laten sterven met wel grote pijn
En we u dan laten nemen het leven.’
‘Dan was ik dwaas, zou ik u geven
Mijn wapens; maar neen ik niet.
6390 Hij is zot die te zeer ontziet
Een tegenspoed en om een winst
Te blijde wordt in zijn geest;
Dat heb ik wel vaak beproefd.
Ge mag doen alles dat u behaagt.
6395 Al dreigt ge me, ik moet eraan geloven:
Ik ben er dus wel goed van afgekomen
[185] En van dit gevaar geheel ontkomen;
Ik hoop, ik zal dit ook ontkomen.
Dat wil ik God wel vertrouwen.’
6400 Toen gingen ze met de zwaarden houwen
Op WaleweinՍ s helm van staal:
De edelstenen vielen neer
Die rijk waren en duur.
Walewein sloeg zo dat met het vuur
6405 Alles verlichte dat daar was.
ԗe mogen zeer schamen datՠ
- Zeiden ze allen – ‘Dat ons zal
Een man geheel alleen overwinnen.
Laten we peinzen om de eer!’
6410 De anderen zwoeren bij onze heer
Die tevoren waren verdreven
Ter andere poort: ‘Dat ge uw leven
Verliest, dat lijkt ons weinig schade:
Ge handelt niet bij onze raad
6415 Maar ge berispte ons zeer veel.
Nu peinst om de wereld eer
En verweer u als ge kan!’
Walewein die vol grote deugd
Was, hij was niet bang
6420 Van alles dat hij daar ziet:
Zo goed vertrouwde hij op zijn zwaard.
Die daar hem het meest op hem aandrong
Behandelde hij zo, dat hij hem raakte
Zodat hij het litteken tonen mocht!
6425 En sommigen moest het kosten het leven.
Door de nood moesten ze opgeven
Meer te vechten en vlieden.
Dat was hem een blijde opzien
Walewein, toen hij dat zag.
6430 Hij volgde hen na, zo snel hij kon
Onverschrokken met een vaart.
Openlijk hield hij het zwaard getrokken
[186] Als die graag zou winnen
Het kasteel en komen binnen
6435 Ter vierde poort, mocht het hem lukken.
Die daar vlogen riepen meteen:
ԏpen, open! En spaar je niet!’
Die van binnen waren bang
Toen ze hoorden al dat geluid;
6440 Ze openden de poort en keken naar buiten
Om te weten wat daar was:
Walewein, hij bracht die schaar
Voor hem gedreven met het zwaard;
Als een kudde schapen voor een herder
6445 Alzo liepen ze voor Walewein.
Dit is geen leugen.
Ik weet wel, dat ze alle zochten
Wie de poort eerste hebben mocht.
Ze liepen erin al zonder wachten.
6450 Ze zeiden de anderen bereiden
Hun wapens, die ze binnen vonden.
En toen zij zagen die grote wonden
En het bloed dat eruit renden
Schoten ze allen hun wapens aan;
6455 Ze zeiden: ԗie heeft u dit gedaan?’
Diegene gaven gelijk antwoord:
‘Een ridder is hierbinnen gekomen!
Hij zal het kasteel op ons winnen!
Hij heeft allen verdreven!
6460 Door de nood moesten we opgeven
Onze poort en hierin komen
Of hij had ons het lijf genomen
Zo hij velen heeft gedaan.
Ik denk, hij zal gelijk wel komen!
6465 Sluit de poort; dat is ons het beste’
Meteen trad hij binnen de vesting
Walewein, die ze alle verjaagt.
Daar werd toen menigeen bang
[187] Toen ze Walewein zagen komen.
6470 En werd ook niet tot hun voordeel
Vergaat hem zijn spel ten beste.
Nu is hij binnen de vierde vesting.
God wilde het, hoe het hem zal vergaan!
Die van binnen gingen slaan
6475 Op Walewein zonder sparen.
Driehonderd kwamen er in een schaar.
De best uitgeruste kwamen voren
Die anderen zouden hun toorn
Graag wreken, hadden ze macht;
6480 Maar ze mochten niet die kracht
Volbrengen, dat was hen te zwaar.
Want in de loop van het gevecht
Waren er wel 20 dood gebleven
Die Walewein had genomen het leven;
6485 En sommigen zo gewond
Dat ze niet gezond worden;
En menige littekens gegeven
Ze mochten het laten zien al hun leven
Weer, dat hij ze goed raakte.
6490 Ook stond Walewein en dacht
Hoe hij de slagen mocht ontvangen.
Die ene poort liet hij gelijk
En ging met de rug tegen een muur staan
Dat men hem op geen manier
6495 Mocht winnen dan van voren.
Hem stond te naken groot verdriet
Die hem ten eerste aanvallen zal.
Toen riepen ze al overal:
ԇa toe en neem hem gelijk!
6500 Zonder moeite kan je hem vangen
Want hij is van vechten moede;
Ge mag hem nemen zonder op uw hoede te zijn
Is het dat ge hem hebben wilt.’
Met het zwaard Walewein hield
[188] 6505 Daarom, zo wat dat hij raakte.
Diegene die het eerste probeerde
Hij korte hem de benen beneden de knien.
Toen de anderen dat zien
Riepen ze herhaaldelijk: ‘Talm niet!’
6510 Daar werd menig zwaard getrokken.
Daar Walewein was sterk en snel
En daartoe goed gewapend.
Hij vocht gelijk een leeuw!
Daar nee was niemand zo koen
6515 Die hem te zoeken begeerde
Hij gaf hem met het zwaard
Litteken daar hij hem raakte
Dat hij het goed mocht laten zien.
Ook moesten ze er laten duren pand:
6520 Sommigen een voet, sommigen een hand
Sommigen hun arm, sommigen hun dij
Sommigen hun been beneden de knie
En sommigen dat hoofd van zijn buik.
Voor Walewein lagen stukken
6525 Handen en voeten en andere leden
Dat hij bijna ook daarmee
Was bedekt al daar hij stond;
En hij stond tot aan zijn enkel in het bloed.
Toen riepen ze allen: ‘Nu bezie:
6530 Dat we ons inspannen, dat is om niet!
We mogen ons niet verweren:
Het is tegen de duivel dat we vechten.
Weet ge allen het plan en uitvoeren
En zorgen dat we ontkomen
6535 Tot de andere poort binnen!
We kunnen van hem niet winnen :
Het is de duivel die ons jaagt!’
Aldus hebben ze bang gemaakt
Ieder andere en vluchten allen.
6540 Dat was van Walewein’ s geluk:
[189] Hij was zo moede dat hij dacht
Dat hij nimmer vechten mocht.
Waren ze toen staan gebleven
Ze hadden hem licht genomen het leven.
6545 Dus vlogen ze met droevig gemoed.
Toen Walewein in veiligheid was
Trok hij zijn helm af ter plaatse
En ruste hem en droogde mede
Al kalm bij liever leden.
6550 Ze riepen alle: ‘We zijn verraden!’
Toen ze hem zagen. ‘Hj is hierbij!
Wat zullen we doen? O wee!’
Ieder liep de andere ter neer.
Toen het Walewein zag, zette hij weer
6555 De helm op het hoofd en kwam naderbij.
Toen hadden ze allen een groot gevaar
En waande het leven te laten gelijk
Tot hun geluk vonden ze geopend
De poort en liepen er allen binnen.
6560 Walewein die graag zou winnen
Het kasteel, hij trad in mede
Terwijl hij gelegenheid heeft.
Daar deed hij grote zotheid mee:
Een leger mag wel een man
6565 Overwinnen, al heeft hij het bang gemaakt!
Met zijn zwaard dat hij draagt
Dreef hij dapperheid zo groot
Dat hij gemakkelijk mag blijven dood
Daarom en sterven weerloos:
6570 Hij was van vechten zo moe.
Waarom had hij zich uitgerust dan?
Hij had alleen driehonderd man
Overwonnen en van hem verdreven
Onder doden en overlevenden
6575 Dat er nimmer een durfde
Op hem te wachten: zonder uitstel
[190] Gingen ze voor Walewein vlieden.
Daar nee was geen van die
Die zo lang durfde te talmen
6580 Ter poort dat hij mocht klagen
Die ze daar vonden, van hun pijn.
Daar waren er honderd of meer
Die littekens mochten tonen:
Menigeen had verloren neus en ogen
6585 Sommigen voeten, sommigen handen
Sommigen zijn kinnebak tot de tanden
Sommigen de armen tot de romp
Sommigen de benen tot op de romp:
Moesten kruipen en navolgen.
6590 Aldus was er menigeen daar.
Sommigen de ene zijde van het hoofd.
Hij leeft niet die het gelooft
Hoe dat ze mijnheer Walewein maakte.
....................
6595 Zo verdoolt was hij van slagen.
Nochtans nee behoefden ze niet te klagen
Ter poort van hun grote ellende
Omdat ze Walewein de heer
Hem alzo nabij zagen komen.
6600 Ze riepen luid: aai mij, aai mij!
Weet God, nu moeten we hier sterven
En aldus ons lijf missen;
Dus nee staat ons niet te ontgaan!’
Nochtans zo scheen de maan:
6605 Alzo lang mochten ze vechten.
Toen wilden diegenen het wreken
Die de vijfde poort bewaakten
En sloegen op Walewein de milde
Met de zwaarden zodat het klonk.
6610 Het was laat en toen zonk
De maan en ging onder:
Het werd zo donker als een wonder.
[191] Dat bekwam Walewein goed.
Hij was ten wapen zo snel
6615 En sloeg al maar door met nijd
Wat hem raakte aan elke kant
Met het zwaard dat hij droeg.
Het was niet erg in hun voordeel
Die van binnen, dat hij dacht
6620 Dat van hen nee geen zien kon
Bij het licht van de maan
Mijnheer Walewein te slaan.
Die een sloeg voor, de ander achter.
Ze riepen allen: ԗaar is hij, waar?
6625 Gaf hij zich over, dan was hij verstandig!
Het is zo gekomen dat hij moet
Sterven; is het ervoor, is het erna!’
Dit was Walewein wel zwaar
Te horen want hij zelf dacht
6630 Dat hij nimmer vechten mocht:
Zo moede waren hem die leden.
Hij haastte zich zodat hij deed
Dat hij uit het strijdgewoel kwam.
De anderen waren zo woedend
6635 Als het recht was, om hun schade
....................
Ze wilden hem doden of vangen
Die hen die schade had gedaan.
Dus was daar het gezelschap zo groot.
6640 Die ene sloeg de andere dood.
Zo zeer waren ze door het dolle heen
Dat ze niet wisten wat ze deden.
Nauwelijks wist elk wat hij zocht.
Als de ene de andere raakte
6645 Zo sloeg hij hem weer met het zwaard
Zodat hij tuimelde op de aarde
En waanden Walewein te slaan.
Al vechtende kwamen ze gegaan
[192] Tot de zesde poort waart
6650 Daar Walewein hield zijn zwaard
Openlijk getrokken en volgde.
Daar had menigeen groot gevaar.
Ze riepen: ’open!’ met grote ellende
‘Om de liefde van onze heer
6655 Of we blijven alle verloren!
Ze antwoordden: ‘Blijf er voren’
Diegene die er waren binnen
‘Waarom liet ge uw poort winnen?
We zijn te bed, het is nacht.
6660 Openden we het voor u en hun kracht
Op ons kwam, we waren verloren.
We hebben liever dat gij daar voren
Sterft dan we allen zouden
Sterven. We zullen ons wel verdedigen
6665 Onze poort tot de dag.’
Toen was daar menige klagen.
En mijnheer Walewein die stond
Beneden aan de voet van de brug:
Daar was hem het terugkeren duur!
6670 Van de brug in de rivier
Moesten ze vlieden door de nood
En door de vrees van de dood:
Zo zeer ontzagen ze Walewein’s zwaard.
Nog heeft hij niet wat hij begeert
6675 Nog werd het hem niet zo gemakkelijk:
Hem staat te lijden groot verdriet
Eer hij het krijgt naar mijn gedachte.
Nu zijn ze allen hun leven kwijt
Die hij ter vijfde poort vond
6680 Dat er knaap nog bediende
Ooit nee bleef daar hij ze wist
Als hij niet met list was ontkomen.
Dus was hij zeer te ongemak
En bad God onze Heer
[193] 6685 En de goede Sint Michael
Over de zielen van al diegene
Die daar dood zijn gebleven
En die van hem verloren het leven.
Toen bad hij God met zijn mond
6690 Dat hij hem vergaf de zonde
Die hij eraan heeft gedaan.
Daarna bedankte hij zeer gelijk
Vriendelijk onze heer
Van die bijzondere eer
6695 Die hij hem die dag deed.
Vanwege de grote hovaardigheid
Die hij aan hen zo groot vond
Zo zijn ze allen dood gebleven
En bij de overmoed
6700 Dat ze hem de poort ontzeiden.
Dat deed hen het meeste, dat weet ik wel.
Nu wil ik van hem het verhaal
Laten blijven tot het daagt
En zal u ongevraagd zeggen
6705 Van Walewein die haastig
Keerde ter vijfde poort waart.
Daar zag hij in een zaal
Een mooi licht - dat weet ik wel-
En tafels staan bij het vuur.
6710 Menig gerecht goed en duur
Hadden ze gereed die het waanden eten
En aan tafel zijn gezeten
Toen Walewein ter poort kwam
Dus ze worden allen woedend.
6715 Hij nam hen het lijf, weet ik wel.
Toen trad Walewein in die zaal
Dapper, als een die niet wacht.
De deur sloeg hij snel dicht
En sloot ze vast van binnen
6720 Als men het op hem wilde winnen
[194] Dat hij op zijn hoede was.
Daar deed hij verstandig aan.
Toen ontwapende hij hem gelijk.
Dat leek me zotheid gedaan
6725 Maar hij was zo moede dat hij dacht
Dat hij niet langer leven mocht
Hield hij zijn wapens aan.
Hierdoor kwam het naar mijn gedachte
En dit was het dat hij dacht.
6730 Toen deed hij uit zo gauw hij kon
Zijn pantserhemd, bezag de maliën
Of er hem iets veel ontbrak.
Hij vond ze allen goed en vast.
Toen wenste hij om zijn gastheer
6735 Die hem het pantserhemd had gegeven
En hij zei: moest hij leven
Het wordt hem noch vergolden wel.
Mooie schalen en wit laken
Vond daar heer Walewein gereed.
6740 Daar is hij gekomen en waste
Zijn handen en zijn ogen gelijk.
De wapens die hij had gedaan
Uit, legde hij bij zijn zijde.
Hij ging zitten en maakte hem blijde
6745 Met alles wat hij daar vond.
Zijn zwaard legde hij ter rechterhand
- Daar hij hem zeer toe verliet -
Openlijk getrokken en hij ziet
Op de kling van staal:
6750 Het bekwam hem uitermate goed;
Hij zou er moeilijk van kunnen scheiden.
De koning die het hem gaf
Wenste hij met zijn mond
Wel vaak een goede avond
6755 En al diegene die met hem waren.
Hij zei, hij wilde niet missen
[195] Dat zwaard om al dat land
Omdat hij het zo trouw vond.
Als hij het in zijn hand had
6760 Was hij blijde van het zwaard.
Hij beminde het duidelijk
Want het verloste hem uit de ellende.
Een nap met goede wijn
Nam hij en dronk een teug.
6765 Toen werd Walewein meer verheugd
Dan hij ten eerste was: hij had het nodig!
Aan een poot van een hoen
Probeerde hij of hij iets kon eten.
De vermoeidheid daar hij zat
6770 Die liet hem gelijk zeer slapen.
Wat helpt het u lang te verhalen?
Ik wil verkorten mijn verhaal.
Aldus zat hij in die zaal
Slapende tot de mooie dag
6775 En vergat al zijn verwanten
Tot de leeuwerik mooi zong
En de dag uit de hemel ontsprong
En de zon aan de hemel
Scheen zo uitermate mooi.
6780 Toen riepen ze met groot gevaar
Van binnen, als ze worden gewaar
De dag: ԇij heren, het is tijd
Dat we ons bereiden: ons naakt strijd!’
Toen wapenden ze zich zeer goed.
6785 Eer ze vensters of deuren
Openden, gingen ze overleggen
Hoe ze mochten zonder schade
Beste gaan en blijven beschermd.
Toen zonden ze ter andere poorten waart
6790 Ter derde en te vierder mede
Dat men hen bad op hoffelijkheid
Dat zij het verder lieten weten
[196] Dat het kasteel was belegerd
En van elke poort snel
6795 Kwamen drie man of vier
En dat ze zich zeer spoeden:
Het gaat aan hun wereld eer
En om te behouden de machtige koning;
En hij hen zeker zegt
6800 ‘Dat we niet nee zullen openen
Onze poort tegen die van buiten
We hebben behoed van binnen;
Ze mochten de poort op ons winnen.
Dit laat hen allen verstaan’
6805 Dus zal die bode vandaan gaan
Zonder enige langer uitstel.
Het was na de priemtijd (6 uur ‘s morgens)
Eer hij de boodschap deed.
Van elke poort bracht hij mee
6810, 4 man zoals men hem zei.
Toen ze kwamen, zeiden ze: Ԛiet
We zijn hier nu. Zeg met een spoed
Wat ge wil en begeert.’
‘Wat we begeren, mag ge weten:
6815 Dat kasteel het is belegerd
Met wel grote legermacht.
Die ons van binnen waren vannacht
Hier uit de poort in zware omstandigheden.
Ze riepen op ons door genaden
6820 Dat wij ze beschermen zouden buiten;
En we durfden niet te openen
Die poort: we ontzagen het leger.
Aldus verloren ze zonder verweer
Hun leven en sprongen snel
6825 Van de brug in de rivier.
Dat deed hen de grote nood
En de vrees van de dood
Dat ze zichzelf het leven namen.
[197] Ziet welke raad zal je ons geven?’
6830 ԗil men het de koning laten weten
Dat zijn kasteel is belegerd?’
‘Neen wij, het was grote schande!
Willen we bejagen prijs en eer
Zo laat ons doen met verstandige raad.
6835 De koning, hij heeft grote schade
Genomen, al weet hij het niet.
Ik denk, ons naakt groot verdriet:
Kwam het hem tevoren, hij zou weten
Willen, wie het had belegerd;
6840 En we konden het hem niet aanduiden
Wie hem beroofde zijn lieden
En deze schade heeft gedaan.
Maar laat ons bereiden gelijk
Driehonderd man en gaan we naar buiten;
6845 En weten de poorten te openen:
Hebben wij het nodig dat we trekken
Weer in; dan laat ons zien
Wie ons kasteel heeft belegerd
En ondervinden de waarheid
6850 Wie ze zijn, waar ze vandaan komen.
Als we de waarheid hebben vernomen
Zullen we het de koning laten verstaan
Lijkt het u allen goed gedaan.’
Toen zeiden ze allen: ‘Je zegt goed’
6855 Die te wapenen waren snel
Ze bereidden hen ter vaart
En zaten op al onverwijld
En keerden weer zonder te wachten.
Aldus gingen ze zich bereiden
6860 Die van binnen, zonder sparen.
Driehonderd kwamen er in een schaar
En zijn ter poort uitgetrokken
Paard en man geheel bedekt.
Ze waren sterk en koen.
[198] 6865 Het was voor hen gemakkelijk te doen.
Al gauw dus zijn ze gekomen
Buiten de poort en hebben vernomen
Er velen verslagen dood
En met het bloedrood geverfd
6870 De straten; anders nee zagen ze niet
Schepsels die God ooit leven liet.
Toen zeiden ze alzo ze dachten:
Ԛe zijn in hun beveiliging getrokken
Die hier vannacht aan het werk waren.
6875 Gaan hen volgen zonder sparen!
Gemeenschappelijk we ons dus ondernemen:
Gaan tot we ze vinden
Aldus reden ze de poorten uit:
Het grote geschal en grote geluid
6880 Maakten ze en groot geluid
Zodat daar Walewein opsprong
Uit zijn slap bij dat rumoer.
Lang was het eer hij zich bedacht
Op welke manier hij daar was gekomen.
6885 Toen hij de tafel heeft vernomen
Voor hem geladen met de spijs
Peinsde die voortreffelijke ridder:
ԉk ben hier zo goed gezeten
Ik zal van deze spijs eten
6890 Eer ik heden op sta, God weet.
Me is onbekend, waar ik dus gereed
Zal vinden, als ik henen ga
Eten en drinken beide.’
Want hij daar wel zijn behoefte
6895 Vond. Hij dronk wijn genoeg
Omdat hij te blijder wilde wezen.
Toen Walewein van al deze
Had gegeten genoeg
En al zijn behoefte
6900 Toen deed hij zijn wapens aan
[199] En bereidde hem te gaan
Was hij gereed, buiten de zaal.
Nu wil ik u van hem verkorten het verhaal
En laten blijven en zeggen voort
6905 Een deel van diegenen -nu hoort!-
Die haastig heen varen
Ter poort uit zonder sparen
Om te zoeken hun vijand
En te wreken hun schande.
6910 Maar ze hebben er niemand vernomen.
Toen zij buiten de poort zijn gekomen
Daar nee vonden ze geheel niets
Nog schepsels die God heeft geschapen.
Dat kwam daarom: daar nee was hij niet.
6915 Ze riepen: aai mij! Wat is ons gebeurd?
Nee zullen we nu de koning
Berichten mogen van dit ding
Wie heeft dit gedaan
En de waarheid laten verstaan?
6920 Die het deden, zijn ons ontkomen!
Wat zouden we er meer toe doen?
Dit zullen we hem zeggen, dit is waar.’
Toen nee talmden ze niet langer daar
En keerden met droevig gemoed.
6925 Nu is Walewein op zijn hoede
En heeft de deur geopend.
Hij gaf er niets om
Al waren ze nu op hem gekomen.
Meteen heeft hij het zwaard genomen
6930 Dat hij goed en gedurig vond
Openlijk getrokken in zijn hand;
En zegende zich en stapte uit de deur.
God geeft dat zijn avonturen
Heden ten beste moeten vergaan!
6935 Hij zag de poort open staan.
Daar ging hij in met een vaart
[200] En hield openlijk getrokken zijn zwaard.
Toen hij binnen de poort kwam
Zo heeft hij niemand vernomen
6940 Die hem in dat gaan wil afweren.
En die buiten waren gegaan
Ze zijn weer binnen gekomen
En hebben Walewein vernomen
Voor hen lieden gaan alleen
6945 Vlug op zijn benen.
Toen zeiden ze allemaal gelijk:
Nu ziet ginder een gaan
Die hem snel naar binnen maakt
En draagt openlijk getrokken zijn zwaard.
6950 Hij waant het kasteel wel winnen.
Ook zal het hem tot haat komen!
Hij heeft domheid groot gedaan!
Wat raad ge aan: willen we hem vangen?’
‘Neen wij, maar willen we in rust en vrede
6955 Ondervinden al die zaken
Waar diegene zijn gegaan
Die hier vannacht aan het werk waren
En deze boze daad hebben gewrocht?
Als wij het hebben onderzocht
6960 Dan allereerst zullen we hem vangen.
Niemand laat hem ontkomen.
We zullen hem leveren de koning.’
Walewein verstond al deze zaken
En peinsde in zijn gemoed:
6965 ‘Een verstandige man zijn raad is vaak goed.
Ik hoorde eens zeggen een paap:
‘Als de wolf is onder de schapen
Dan is het te laat te weren.’
Dezen hebben me willen deren.
6970 Ook hoorde ik hem zeggen:
‘Maar goede hoede is daar is goede vrede.’
Ik zou erom peinzen, was ik verstandig;
[201] Het is me tijd. God geeft me voorspoed
En genade goed te doen!
6975 Het werd snel bij de noen
En ik ben ter zesde poort binnen:
Ze zullen het me niet zo licht winnen
Vergaat het me naar mijn gedachte.’
Toen sloot hij het zo gauw hij kon
6980 De poort en ging het vast sluiten:
En die driehonderd bleven erbuiten
Die de drieste woorden zeiden.
Ze moeten daar een tijdje wachten
Zullen ze Walewein vangen.
6985 Met zijn schranderheid heeft hij gedaan
Dat hij ze allen buiten sloot.
Toen dreven ze de rouw groot
Diegene die erbuiten hielden.
Ze zullen Walewein de milde
6990 Te deze poort geven vrede
Te andere en ten derde mede
En te vierde. Dus heeft hier
....................
....................
6995 Daar werd hem dat spel hachelijk.
Nochtans zal hij het alle durven
God wilde het, hoe het hem zal vergaan.
Het avontuur moet het willen!
Diegene die daar binnen houden
7000 Waren bevangen met droevig gemoed
Dat ze aldus met slechte hoede
Buiten de poort gesloten waren.
Ze weten niet van rouw hoe zich te gedragen.
En het helpt hen niet: het blijft gedaan!
--------------------
--------------------
--------------------
7005 Tot de tiende poort binnen
[202] Daar men hem onthaalde met vijandschap
Ten eerste dat hij daar binnen kwam:
Hij vond er menigeen die woedend was
Op hem. Te waren, toen ze hem zagen
7010 Schoten ze op hem al zonder te praten.
Ze riepen: ԁy, wat is er ons gebeurd!
In zwaar verdriet, in zwaar verdriet
Zijn we gekomen, in grote toorn!
We hadden genoeg tevoren
7015 Genomen, al waren ze binnengebleven
Die daar buiten nu hun leven
Hebben verloren; dat versta goed.
Hen is een lelijke poets gebakken
Allemaal, niet sommige.
7020 Die het deden, ze beginnen komen!
O wi, owi, wat is u gebeurd!
Het is een van diegene, zie
Die de wandaad heeft gedaan!
Wat raad ge aan of we hem vangen
7025 Dat we hem het leven hebben genomen
Eer zijn metgezellen op ons komen?
Dan zullen we allen met gemak
Goed volbrengen onze zaak:
Wij zullen ze een voor een onthalen
7030 En zullen hen zeer goed betalen
Hun tol voordat ze door die poort gaan.’
Walewein trad aan een kant
En wierp de rug aan een muur
Tussen twee zuilen en zette hem snel
7035 Te verweer tegen die van binnen.
Hij zei: ԋom nabij, die wil winnen:
Ik zal hier op u wachten!’
Toen stonden de anderen en zeiden:
‘Uw verweer mag u niet afsluiten:
7040 Al waren ze er binnen die zijn buiten
Van diegene die er buiten zijn gebleven
[203] We zouden hen allen nemen het leven!
Van die zou er nimmer een ontgaan’
Walewein antwoordde gelijk
7045 En zei: ‘Dus ga gerust uw gang!
Ik nee weet niet wat ik buiten verliet
Iemand die me wil helpen
Die binnen de vesting wil komen
Tenzij God in eigen persoon
7050 Die macht heeft en gebod
Over ons allen tezamen.
Ik had liever hem alleen
Te helpen dan u allemaal.
Dat is daarom hij is mijn vader:
7055 Hij zal zijn kind wel beschermen!’
Ze trokken de zwaarden met de armen
Op Walewein aan alle kanten
En begonnen op hem te strijden.
Aldus onthaalden ze hun gast.
7060 Maar Walewein’s wapens waren zo vast
Dat diegene van binnen
Op hem niet mochten gewinnen.
Dat kwam hen slecht van pas!
Met het zwaard dat Walewein droeg
7065 Maakte hij plaats zo goed hij kon:
Wie zo hij hiermee raakte
Die liet hij tuimelen zonder hovaardigheid
Met het zwaard op de aarde
Zodat hij de voeten omhoog keerde.
7070 Toen prees Walewein zijn zwaard
En prees het zeer, die het hem gaf.
Dat hij raakte, dat vloog er af
Met het zwaard dat hij draagt.
Toen zeiden ze: ԗorden we bang
7075 Van deze die hier binnen is gekomen?
En zullen we hem laten winnen
Het kasteel op ons met kracht?’
[204] Ze namen speren en schachten
En liepen op hem daar hij stond.
7080 Walewein was van geest verstandig
En bedekte hem onder zijn schild.
Met het zwaard dat hij hield hield
In zijn hand openlijk getrokken
Sloeg hij weer grote slagen
7085 En de schacht middendoor stuk
Alsof het een riet was min of meer
Ter menige plaatsen voor de hand.
Toen zeiden ze: ‘Het is een duivel!
We kunnen van hem niet winnen!
7090 We zenden een bode naar binnen
Tot onze heer de koning
Dat hij ons tot deze zaak
Beschermt, of we zijn verloren.
Hier is de duivel gekomen voren
7095 Die ons zal doden allemaal!’
Walewein de avonturen vader
Hij peinsde toen hij dit verstond:
ԇod geeft me kracht en daartoe spoed
Dat ge me niet moet ontgaan!’
7100 Met dit zo stond
Die jonkvrouw voor haar vader
En voor de baronnen allemaal
En begroette hem zeer hoffelijk
En zei: ԇod van hemelrijk
7105 Hij geeft u blijdschap immermeer
Van deze dag af voortaan, heer!
Vannacht zo verscheen me
In droom dat u grote toorn
Staat te naken en zwaar verdriet.
7110 Maar ik durf er niet over te spreken
Tenzij het bij uw wil is.’
De koning zei: ‘Dochter mijn
Is het een zaak die gezegd mag worden
[205] Dan bid ik u, God weet
7115 Dat gij het me zegt. Dat God u beloont!
Bij mijn rechte koningskroon
Een verzoek wordt u gegeven
Ten eerste dat ik de waarheid weet.’
Toen ze dit hoorde de jonkvrouw
7120 Zei ze: ‘Heer, bij uw trouw
Zal ge het dan gewillig geven?’
‘Alzo moet ik met eren leven!
Ja ik, als ik de waarheid weet.’
‘Lieve vader, zo versta
7125 Wat deze zaak betekenen mag.
Me verscheen daar ik lag
Vannacht en zeer vreemd ding:
Ik dacht dat een ridder, een jongeling
Voortreffelijk in alle zeden
7130 Uit verre landen kwam gereden;
Zo ver: er is niemand die het gelooft!
Op zijn schouders stond een hoofd
Alsof het van een jonkvrouw was.
Dit leek me zeker.
7135 Bij welke zaken mag dat wezen?’
‘Jonkvrouw wilde ge op de hoogte van deze
Wezen, ik zal het u graag zeggen.
Diezelfde pleegt te gaan
Het land door om avonturen
7140 Menige koninkrijk door
Zo wie hij in enige nood vindt
Al zou hij er om dood blijven
Hij zal goed maken zijn rouw:
Dat betekent het hoofd van de jonkvrouw
7145 Dat ge aan de ridder zag.
Nu heb ik wat u me vroeg
Bericht: wat wil je nog meer weten?’
‘Ik zal het u zeggen, lieve heer.
Nog zag ik een ander ding daaraan:
[206] 7150 Zijn wapenrok, naar mijn gedachte
Die was van een luipaarden (leeuw) huid.’
De koning sprak al over luid:
‘De leeuwenhuid die ge zag
Dat is de koenheid die hij draagt
7155 Die ridder, in zijn hart vanbinnen.
Hij nee laat niemand bekennen
Onbeschaafdheid, in geen keer
Maar altijd is hij van mooie taal.
Onrecht en kwade zaken
7160 Die wil hij te niet doen.
Toont men hem ook de verkeerde daden
Hij is diegene die ze weerstaat
Met het zwaard zeer dapper.
En hij nee liet de mannen in de steek
7165 Die zijn hulp iets begeerde.
Dit is dat teken van de leeuw
Dat hij draagt juist zoals ik het zeg.’
‘Vader, nu weet ik die twee.
Dat derde moet ge me aanduiden.
7170 Voor allemaal uw lieden
Wil ik u vragen of ge kent:
Een dier dat men serpent noemt
Bracht hij gevoerd sterk en groot.
Ik zag dat het hem ter keel uitschoot
7175 Het vuur: dat deed u grote schade;
En had altijd geen genade
Van u nog van uw lieden:
Ze waren te onder; eer ze scheiden
Had hij wel het twee derde deel gedood
7180 Alzo helpt me God die het me gebood!’
Ԉet vuur dat hij bracht in zijn hand
Dochter mijn, dat was een zwaard
Die me noch in grote schaden
Zal brengen en in ongenade
7185 Mag hij komen binnen mijn vesting;
[207] Maar vergaat het me ten beste
Hij zal het niet zo gemakkelijk winnen.’
Toen nam ze verlof daar binnen
De jonkvrouw, aan haar vader
7190 En aan de baronnen allemaal:
Ԛo zeg ik u, heer, wacht u dus;
Een man komt vaak in verlies
Als hij waant te wezen goed in vrede.
Ge bent me schuldig een verzoek
7195 Wanneer zo ik het u vermaan.’
De koning zei: ԇoed gedaan
Jonkvrouw, het is u gereed.’
‘Zo wil ik bidden, naar dat het staat
God door zijn genade
7200 Dat hij me haar bidden laat op het geschikte moment!’
Toen ging ze weg na dit gesprek.
Toen bracht men tafels in de zaal.
De koning en zijn baronnen
Gingen eten na dit doen.
7205 En eer ze allen klaar zijn met wassen
Zo kwam een bode in gegaan
Voor de koning daar hij zat
Aan de tafel en at;
En hij sprak met grote pijn:
7210 ‘Sta op. ‘Zei hij, ‘Koning heer
Van uw tafel! Laat uw eten!
Uw sterke vesting is belegerd:
Daar is een ridder binnen gekomen.
Hij zal het kasteel op ons winnen.
7215 Hij heeft gemaakt een mooie winst:
Hij is de eerste poort in
Hij mag er gemakkelijk nog twee winnen.
En ook het twee derde deel of meer
Van uw volk heeft hij gedood!’
7220 De koning was sterk en groot
En had in zijn macht
Wel tien krachtige mannen
Ruimschoots ook vaak meer.
Hij zei: ԁl doet mijn hart pijn
7225 Het is nuttig dat zoՠn ridder leeft!
Ellendige hou je.............
Het kwam mijn dochter wel tevoren
Dat verdriet en deze toorn
Dat me nu te gedogen staat.
7230 Mijn ridders zijn gereed.
Sta op allen en haast u zeer!
Die mijn vriendschap en mijn eer
Minnen, sta me heden bij
Waar zijn mijn wapens? Haal ze me!
7235 Gevaar! Haast iedereen en zoekt
Zijn wapens!’ De eerste die zorg draagt
Te rijden, maakt hem derwaarts.
De koning deed men aan ter vaart
Zijn wapens en bracht hem tevoren
7240 Een sterk paard en dat was uitverkoren
Daar hij op zat met grote kracht.
Hij nam het schild en de schacht
Die men hem bracht, sterk en groot
Met cinnaber rood geverfd:
7245 Daarom ging een stalen band
Van de punt tot de hand.
Die nam hij al zonder sparen
En reed weg naar waarheid
Tot daar hij Walewein zag staan
7250 Die de zijnen had gedaan
Die dag overlast en zwaar verdriet.
Al nog stond hij niet stil:
Hij vocht gelijk een leeuw!
Die koning was sterk en koen
7255 En reed dichterbij met grote kracht.
Te schieten hield hij zijn schacht
En waande hem door te steken in de eerste steek.
[209] Tegen den rechter ellenboog
Gaf hij hem die steek groot
7260 Dat hem uit de hand ontschoot
Zijn zwaard 14 voeten ver.
Toen was mijnheer Walewein toornig
En droevig in zijn gemoed:
Van het volk dat voor hem stond
7265 En kon hij het niet weer winnen!
Toen verblijdde het hart van binnen
De koning en die met hem waren;
Ze zeiden: ‘Je zal niet ontkomen!
We zullen u met wel grote pijn
7270 Nemen het lijf!’ ‘Nee sla nimmermeerՠ
- Sprak de koning- ԩk wil hem vangen.’
Meteen zag Walewein voor hem staan
Een met een getrokken zwaard:
Toen de koning hem begeerde
7275 Trad hij dichterbij en nam
Diegene het zwaard uit de hand
En tilde het op met beide armen
En zei: Ԉet wordt tot uw verdriet
Dat ik beslist sterven moet!ռo:p>
7280 Boven op de stalen hoed
Raakte het alzo de koning
Dat die slag daardoor ging;
Maar hij heeft hem niet gewond:
Van deze slag bleef hij ongekwetst!
7285 De koning draaide om zijn paard
Tot mijnheer Walewein waart
Onverschrokken zonder sparen.
....................
....................
Walewein hoedde hem voor die steken
En trad aan een kant
7290 En tilde dat zwaard op met felheid
En gaf de koning een slag
[210] Dat horen en zien hem verging:
Van de slag werd hem zo pijnlijk!
En Walewein’ s zwaard sprong stuk
7295 Bij het handvat voor de hand.
De koning, hij viel op het zand
In onmacht van die slag.
Toen dreven zijn lieden grote klagen
Om de koning hun heer.
7300 Daar Walewein was zeer bang:
Hij wist niet zich waarmee te verweren.
En de anderen die het op hem gemunt hebben
Ze liepen snel op hem af.
De koning zat weer op zijn paard
7305 Toen hij van de onmacht bijkwam.
Verbolgen en zeer woedend
Zat hij op met grote kracht.
En Walewein greep de schacht
En wrong het de koning uit de hand.
7310 Hij zei: ‘Al heb ik geen zwaard
Ik zal me hiermee verweren.
Tegen die me willen deren
Zal ik verkoelen mijn gemoed!’
Zoals een maaier het koren doet
7315 Alzo velde ze Walewein met de schacht
Dapper en met kracht.
Hij deed menigeen grote overlast.
Die koning troostte de zijne:
Hij beval ze te peinzen om de eer.
7320 Met droevig gemoed, met grote pijn
Zo trok de koning zijn zwaard.
Toen liepen ze aan met haast
Op Walewein met grote kracht.
De sterke banden van de schacht
7325 Hieuwen ze met de zwaarden stuk
In zeven plaatsen en ook meer
En velden Walewein de heer.
[211] Toen worden ze wederom zeer verheugd
De koning en die met hem waren.
7330 En mijnheer Waleweinՠs misbaren
En zijn rouw die was groot:
Hij waande gelijk te blijven dood!
En hij bad God met vertrouwen
En Maria onze Vrouwe
7335 Als hij daar verloor zijn leven
Dat ze voor zijn ziel moesten zorgen
Geleden daar ze zelf waren.
“Hier denk ik niet te ontkomen:
Het is met me alzo gekomen
7340 Ik geef me over, ik blijf gevangen.
In kan me nergens mee verweren.’
En die het op hem gemunt hadden
Ze voerden hem te kasteel waart.
Toen zag daar een heer Walewein ‘s zwaard:
7345 Hij denkt het te nemen daar het lag.
Het zwaard gaf hem zo’n slag
Dat hij droevig vandaan scheidde
En het goede zwaard daar liggen liet:
Hij was niet zodanig dat hiertoe deugde
7350 Dat hij het zwaard opheffen mocht
Om als geschenk te brengen zijn lijf.
Meer dan honderd env ijf van
Hen allen doen het diergelijke;
Dat zeg ik u zeker.
7355 Ze lieten het daar tegen hun wil.
Wat helpt het dat ik het lang maak?
Het kwam hem niet rechtmatig ten deel.
Toen kwamen ze binnen het kasteel.
Noch toen nee wist de jonkvrouw niet
7360 Haar vaders toorn en zijn verdriet
Voordat ze hem komen zag
Te venster daar ze lag
Met kamenieren en keek naar buiten.
[212] Toen haastte ze zich en kwam ter vaart
7365 Tot haar vader, zo gauw ze kon.
En Walewein, die hij bracht
Gevangen, stond bij zijn zijde.
De koning zei: Ԏu wees blijde
Dochter! Ziet of ge iets kent
7370 Deze: hij is die dat serpent
Gevoerd bracht in zijn hand!
Ik denk dat ik ondervond
Uw droom tot mijn ellende’
De jonkvrouw zei: ‘Vader heer
7375 Me is leed van uw schade;
Maar ik bad u op genade
Dat ge me geeft mijn verzoek
Door God en door uw edelheid
Die ge me beloofde heden.’
7380 De koning zei: ‘Uw verzoek
Dochter, nee wil ik niet weigeren.
Maar dat mag niemand maken
Al bad me mij om het leven van de man
Dat ik hem u zou geven.
7385 Anders bidt me dat ge wil.’
Daar men Walewein voor haar hield
Werd de jonkvrouw van binnen
Zo ontstoken van zijn liefde
Ze nee wist niet wat ze doen kon.
7390 Velerlei is de vrouwen gedachte
Daar ze toe keren hun geest.
Ze is bevangen met de ridders minne
Nochtans had ze hem niet gezien.
Ze antwoordde de koning meteen:
7395 ‘Heer, om zijn lijf bid ik niet.
Hij heeft me gebracht in zwaar verdriet
En u, heer, in grote schade.
Nu bid ik u, vader, door genade
Dat ge me hem geeft tot morgen:
[213] 7400 Ge behoeft er niet om me bezorgen
Ik geef hem u terug alzo goed.
En laat me verkoelen mijn gemoed
Over hem vannacht, en morgen gij.’
De koning zei:’Dochter, dat staat.
7405 Wil ge hem me morgen weer geven?’
‘Ja ik, mag hij zo lang leven.
En is hij dood, zijn lichaam
Zal ik u geven in Gods naam.’
‘Jonkvrouw, is dit uw verzoek?
7410 Vrouwen hebben een zede:
Ze moeten hebben hun begeren;
Het mag hen niemand weren
Al zou het een man zijn eer
Kosten. Nu bid ik u zeer
7415 Dat ge hem vast doet in uw hoede.’
Vier ridders sterk en dapper
Namen Walewein met haast:
Al daar die jonkvrouw begeert
Brachten zij hem nevens haar zijde.
7420 Die kamenieren zagen te strijden
Op Walewein daar men hem bracht.
Omdat hij hen zo mooi leek
Baden ze alle in goede trouw
God en onze lieve Vrouwe
7425 Dat hij met eren moest ontgaan!
Dus bracht men Walewein gevangen
Daar hem die jonkvrouw in hebben wilde.
Men deed in de gevangenis de milde ridder
En ging het weer goed sluiten.
7430’Nu denk om uw gast,’
Spraken de ridders ter jonkvrouw.
‘Ik zal, zeker
Tot hem nemen zulke waar
Dat zeg ik u al openbaar
7435 Hem was beter, was hij dood:
[214] Zijn kwelling wordt zo groot’
- Sprak de jonkvrouw – ‘en zijn pijn!
Dit zeg ik ook geheel stilletjes
Mijn vader, niet openbaar.
7440 Me is leed kwam dat bericht
Bij de hoven – ik ben een wijf-
Dat ik een man zijn lijf
Nam. Ik wil hem ook niet doden
Maar zijn smart en zijn verdriet
7445 Dat wordt groot, zeker.’
Toen namen ze aan de jonkvrouw
Verlof, die ridders alle vier.
De jonkvrouw zei: ‘Groet van me snel
Mijn heer de koning mijn vader
7450 En zijn baronnen allemaal
En bedank hem uitermate zeer
Het grote goed, de grote eer
Die hij mij heeft gedaan.
De ridder die hier is gevangen
7455 Zal ik hem morgen weer geven
Ja, mag hij alzo lang leven:
Hij zal het zwaar te verduren hebben.
Ik weet mijn vader dank
Dat hij me deze eer deed
7460 En hij me gaf mijn eerste verzoek
Die ik hem nooit eerder bidden durfde.’
Toen ging ze al zonder uitstel
En gaf hen verlof, de jonkvrouw.
Te koning die met grote rouw
7465 Was bevangen, ze kwamen snel
Die ridders alle vier
En spraken met gestadige geest:
‘Heer, die jonge koningin
Mijn jonkvrouw, groet u zeer
7470 En bedankt u van de grote eer
Die gij haar heden hebt gedaan.
[215] De ridder die ze heeft gevangen
Zal ze heden morgen geven
Mag hij alzo lang leven;
7475 Maar hij zal eerder dood wezen:
Zijn kwelling is zo groot
Er is niemand die het vertellen mocht.’
Toen zei hij dat het hem niets kon schelen;
Maar mocht hij de dag beleven
7480 Hij zou hem wel gauw
Laten sterven met zeer grote pijn.
Ԏu gewaag me nimmermeer.
Zwijg allen stil, laat hem daar:
Me is anders mijn hart zwaar,’
7485 - Sprak de koning – ‘Dat is zeker dus:
Om mijn schade, om mijn verlies
Dat ik heden heb ontvangen!
Nu laat ons gelijk bereiden
Met diegenen die er leven
7490 En halen die daar dood zijn gebleven.
Diegene die daar zijn gewond
Help hen, dat ze gezond worden.
Dus bid ik u door genade.
Ik moet aanschouwen mijn schade
7495 Die me heden is geschied’
Toen nee wilden ze niet langere letten.
De koning reed; hem volgde na
Menige ridder, menige man
Die deze dag gezond bleven
7500 En diegene die er zijn gewond
Die ging men zacht behandelen.
Dokters kwamen zo gauw ze konden
Die ze zouden verzorgen.
De koning zei hen voor te gaan
7505 Zijn knapen en openen
Alle poorten en buiten
Gaan aanschouwen zijn vesting.
[216] Toen deden ze het op hun best.
De koning hij reed er zelf ook naar
7510 Totdat hij kwam al daar
Hij Walewein’ s zwaard liggen zag
Daar menigeen in die dag
Mee had het lijf verloren.
Toen hij het zag, toen reed hij ervoor,
7515 En zei dat men het hem zou geven.
Ԉeer, het zou ons nemen het leven.’
Spraken al zijn mannen,
‘We hebben het geprobeerd: hier nee kan
Niemand opnemen het zwaard!’
7520 De koning steeg zelf snel af
Van het paard neer op de grond
En zei: ‘Dat doet uw bangheid geheel
Of dat ge het niet doen wil,’
Hij bedekte hem onder zijn schild
7525 En waande het te nemen daar het lag.
Het zwaard gaf hem zo’n slag
Dat het hem kloofde zeer goed
Schild en helm geheel door
En die slag weerstond
7530 Onder op de stalen hoed.
Toen trok hij af met haast.
‘Het is de duivel, het is geen zwaard!’
- Sprak de koning – ‘Dat lijkt me.
Er mag niemand bij komen.
7535 Had diegenen in bezit mogen blijven
Die het bracht, hij had meer ellende
Gemaakt dan hij heeft gedaan!
Maar God dank, hij is gevangen.
Ik denk, hij het nimmer meer ziet.’
7540 Toen nee wilde hij niet langer letten:
De koning en die met hem waren
Reden verder al zonder sparen.
Meteen hebben ze vernomen
[217] Waar diegene terugkomen
7545 Die de poorten zouden openen.
Ze zeiden: ‘Heer koning, waar ga je naar buiten?
Ter zesde poort? Ge bent verloren!
Daar ligt een krachtig leger voor.
Dat hebben we zeer goed vernomen.
7550 Die zijn om diegene gekomen
Die hier binnen is gevangen.’
‘Nu laten we ons gelijk bereiden
Al mijn ridders, het is tijd!
Ons zal naken nieuwe strijd,’
7555 - Sprak de koning – ‘Tegen de nacht.
Mag ik beproeven zijn kracht!
Ons allen is het goed te doen!’
Die ten wapenen waren koen
Haastten zich en trokken hun zwaard.
7560 Toen openden men haastig
De poorten tegen die van buiten.
Ene toen zij de poorten zouden openen
Diegene die daar buiten stonden
Zo haastten ze zich en wilden
7565 Binnen komen eer ze was geopend.
En die van binnen gingen slaan
Op de andere eer ze hen goed zagen
En begonnen ze weer te najagen.
Toen riepen ze met grote aandrang:
7570 Ԉou op, hou op, koning heer!
Dood je ons, het is uw verlies:
We zijn uw lieden! Wacht u dus!’
Toen de koning dit verstond
Verblijdde hem zijn gemoed
7575 En beval de anderen haastig
Dat elk zijn zwaard opbergt.
Toen reed hij naar buiten zonder te talmen
En begon zich zeer af te vragen
Hoe die strijd eerst begon,
[218] 7580 Daar nee was niemand die hem kon
Inlichten: ze wisten het niet.
Maar ze zeiden: ‘Heer, nu ziet
We mogen u zeggen dat wij weten.
Uw sterke vesting is belegerd
7585 Een deel voor de middernacht
Met zeer grote legermacht:
Maar ze zijn allen gebleven dood
Beide klein en groot
Die de vijfde poort hielden!
7590 Ze riepen op ons en wilden
Dat we de poort hadden geopend.
We durfden het niet aan te nemen:
We ontzagen het grote leger.’
ԍaar ze verloren zonder verweer
7595 Allemaal hun leven
Zodat er nimmer een is gebleven?’
‘Heer, dit is voor ons een zware slag!
En even snel toen we de dag
Zagen, lieten we openen
7600 De poort en we voeren buiten
Ondervinden de waarheid
Wie het kasteel had belegerd.
Maar toen we buiten zijn gekomen
Zo hebben we niemand vernomen.
7605 En toen we er niemand zagen
Nee wilden we daar niet langere vertoeven.
Meteen hebben we vernomen
Toen we waanden er weer in te komen
Een ridder gaande alleen
7610 Goed van postuur:
Die kwam hierin met haast
En droeg openlijk getrokken zijn zwaard.
En toen we hem voor ons zagen gaan
Peinsden we, we zouden hem vangen.
7615 Meteen heeft hij ons vernomen.
[219] Toen we op hem zouden komen
Zo ging hij de poort sluiten.
Heer, aldus bleven we erbuiten
En hij is daarbinnen gebleven.
7620 Ik weet niet of hij nog mag leven.
Dit was alles dat we ervan zagen.’
‘Denk ik, zo mag ik zeer klagen,’
- Sprak de koning – ‘Mijn verlies.
Hij is gevangen, wees zeker dus
7625 Die je in deze schade heeft gebracht.
Mijn lieden waren van domme raad
Dat ze hem lieten komen.
De schade die ik heb vernomen
Zal ik ontkomen zo ik het beste kan.
7630 Ik had wel 1000 man
Die hielden mijn sterke vesting
Zoals ik ten beste merken kan.
Daar nee waren er maar 11 minder.
Nu lijkt me in mijn geest:
7635 Dat er nee niet 400 bleven
Ze hebben allen verloren het leven.
Nu wil ik onverwijld gaan
En weer laten bezetten
Mijn poorten zo ik het beste kan.
7640 Daar ten eerste waren vier maal 20 man
Zullen we nu 40 houden.’
De doden die lagen op de aarde
Overal, op dat zand
Ging men zoeken totdat men ze vond.
7645 Deze liet de koning dragen
Beide op paarden en op wagens
Daar men ze mee zou haastig
Voeren ten kasteel waart.
Wat helpt het dat ik u lang ophoud?
7650 Men begroef de doden en zette
De levende daar ze ontbraken.
[220] De koning mocht het niet volvoeren:
Daar Walewein heeft zo alzo geveld
Dat ze nimmer nee worden geteld
7655 Alzo goed zoals ze tevoren waren.
Dus kwam de koning al zonder sparen
En heeft het gedaan zo hij het beste kon:
Van het volk dat hij bracht
Zette hij ten twee poorten aan
7660 Te elke poort 40 man
Of ze waren zonder hoede gebleven.
De koning was het zwaar te moede
Zoals het recht was, van zijn schade:
20 wagens geheel vol geladen
7665 Bracht men gevoerd zonder te spreken
Met doden en legden ze allemaal
Op een kerkhof, dat men ze zou
Գ Morgens leggen onder de aarde.
Daar moesten ze liggen tot de dag.
7670 De koning ging met groot klagen
Hem ontwapenen in de zaal
En de andere heren allemaal:
Ze moeten vergeten hun rouw.
Nu hoort verder van de jonkvrouw
7675 En van Walewein die ginder lag
Daar hij zon nog maan zag:
Dus was hij droevig in zijn geest.
En de jonge koningin
Die al de sluitingen wist
7680 Van de kerker, ze deed met kennis van zaken
En wilde daarop gaan
Omdat ze horen wilde en verstaan
Walewein’ s klagen, die daarin lag
Daar hij zon nog maan zag
7685 Nog niemand die hij beklagen mocht
Nog ook vertellen zijn gedachte
[221] Tenzij God en onze Vrouwe:
Die zal hij beklagen zijn rouw.
Hij zei:’wel lieve heer
7690 Nu nee acht ik min of meer
Op deze dood, zeker,
Mocht ik noch zien die mooie jonkvrouw
Een beetje naar mijn verlangen
Dan had ik blijdschap genoeg;
7695 Dan nee wil ik wel dood blijven.
Haar fierheid is zo groot:
Daar volgt altijd deugd na.
Mij hindert het niets
Deze smart en deze pijn
7700 Die ik hier gedoog en deze pijn
Wilde ze me zelf nemen het leven:
Ik zou haar mijn ziel geven
Gevangen, alzo ze me nu zelf doet.
Maar verkoelt haar vader zijn gemoed
7705 Over mij, dat zal me berouwen.
Gepeins van de mooie jonkvrouw
Dat nee laat me niet bedroeven
Mijn hart denkt dat ze haar ziet
En beide haar armen geopend:
7710 Haar liefde heeft me daarin gevangen
Die ik lang heb gedragen.
Waarom zou ik die pijn beklagen
Die ik vanwege haar heb gedaan
Door alles dat ik hier ben gevangen?
7715 Was ik daaruit, zeker
Voor het kasteel en die jonkvrouw
Hier binnen was, ik zou er in komen
Ging het me tot schade of tot voordeel:
Haar liefde heeft me zo gevangen!
7720 Als ze het gebiedt, mag ze me slaan:
Nochtans zal ik haar liefde
Vast dragen in mijn geest
[222] -Alzo helpt me God die mij gebood! -
Beide leven en dood
7725 Al zal ze het niet weten.
In deze nood, in dit verdriet
Ben ik door haar liefde gekomen.
Ze is de roos boven alle bloemen!
Had ik haar alzo goed gekend
7730 Van de tijd dat ik haar heb bemint
Ik was door haar dood gebleven!
Haar deugd die is zo groot:
Het is me aangenaam wat ze me doet.’
Dit hoorde ze al daar ze stond
7735 Die weer alzo zeer klaagt
Zijn liefde, die ze draagt.
Al zweeg ze stil met de mond
Ze peinsde: Ԉet was grote zonde
Liet ik de ridder het leven nemen:
7740 Hoe zou het mijn hart het mogen betamen!
Hij bemint me heviger dan ik hem doe.’
....................
Bevangen in een gepeins van minnen.
De koning en allen die daar binnen
7745 Met hem waren, zijn gezeten
Aan tafel en gingen eten;
Maar ze aten weinig goed:
De rouw vulde hen het gemoed.
Toen de maaltijd was gedaan
7750 Wilde die koning slapen gaan
Die hem de dag zeer uitputte.
Daar was menige die zeer sliep.
Elk bereidde hem te bed waart.
Toen deed de jonkvrouw haastig
7755 Bereiden kuipen en vaten. (1)
Haar boden waren niet traag:
Dat ze gebood was gedaan.
Toen ging die jonkvrouw gelijk
[223] En deed de kerkerdeur openen.
7760 Toen bracht men Walewein buiten.
Toen hij die mooie jonkvrouw zag
Zijn hart opende hem als de dag:
Haar liefde heeft hem zo gevangen!
Hij was bijna tot haar gegaan
7765 Daar ze bij haar lieden stond
Om te kussen op haar mond;
Nee maar dat hij zich bedachte
En peinsde dat haar toch mocht
Ter avonturen hem ontfermen.
7770 Twee ridders namen hem bij de armen
En brachten hem ter jonkvrouwen geleid.
Hij was al lang niet ontkleed.
Toen beval die jonkvrouw dapper
Dat men hem snel ontwapenen zou
7775 En men hem dan hard bond
Tezamen handen en voeten
En men hem voor haar neerlegde.
Ԏu genaakt mijn arbeid’
- Sprak Walewein- ԥn mijn rouw.
7780 Al uw gebod, mooie jonkvrouw
Zo doe met me, in Gods naam.
Dood ge me, het is me welgevallig
Zo welke pijnen ge me doet.’
De jonkvrouw peinsde in haar gemoed:
7785 ‘Nu nee was ridder nooit geveld
-Mijn vader heeft me mijn droom voorspeld-
Dat lijkt me wel, tot mijn beste.
Ik wilde met hem buiten vesting
Stond en het zijn wil was;
7790 En ik nee binnen een jaar
Hier binnen weer tot mijn vader;
En we moesten blijven tezamen;
Met hem in zijn gezelschap dan
Eeuwig blijven zouden voortaan.
[224] 7795 Me was het veel beter dan aangenaam
Zijn lieve gelaat, zijn lieve lichaam
Het genoegen dat hij zou
Smaken met mij, als hij wil
Dan me verlustigen in de boomgaard
(1) dienden als straf of martelwerktuig)
7800 Die mijn vader heeft zo waard
En daar die gouden bom in staat
Daar zo ver bericht van gaat
Door dat grote wonder dat men eraan ziet:
Die vogeltjes houden niet op
7805 Altijd te zingen lief gezang;
Daar is van belletjes geklank
Daartegen de horen de harmonie van geluid;
Dan staat de arend een eindje verderop
Die met de vlerken bevangen heeft
7810 Die heldere bron die altijd geeft
Lang leven en gezondheid.
Ik durf nochtans dan wel met de mond
Zeggen dat ik me van allemaal
Eerder verloochenen zou en ook mijn vader
7815 En eeuwige vriendschap verliezen
Eer ik de ridder in de steek liet
Die hier voor me light gebonden.’
Toen sprak ze terzelfder tijd
Tot de ridders deze taal
7820 Die Walewein hadden in de zaal
Uit de kerker gebracht voorwaar;
Ze zei: ԇij heren, God weet, ik was
Van deze ridder graag gewroken
Die mijn vader inspande te deren.
7825 Of het me te kwade is of te goede
Ik moet altijd mijn gemoed
Op hem koelen, maar het is me
Leed, wist iemand duidelijk
Dat ik, dat ik een jonkvrouw ben
7830 Een ridder zou doen zulke rouw.
[225] Keert gij heren, want het is niet
Goed betamelijk dat ge ziet;
Want ik zal hem groot verdriet
Doen; ik zeg het u wel tevoren.’
7835 Aldus in dezelfde manier
Keerden uit de gevangenis weer snel
De ridders en toen zij waren buiten
Liet de jonkvrouw Ysabele sluiten
Die kamer snel dicht.
7840 Twee kameniersters getrouw en goed
Had Ysabele toen met haar
Die haar altijd en openbaar
Vertrouwd waren tot alle zaken.
Ze wilde niet treuren
7845 En toen de zaak, dat zij het weten
Ze denkt, zo heeft ze alle leed vergeten
Nadien dat ze haar lieve geliefde
Met haar heeft bij zich in zijn vesting.
Nog niet was jonkvrouw in aardrijk
7850 Die zo zeer van binnen haar hart
Een ridder beminde en zo zeer
Als ze Walewein deed, de heer.
Weet wel dat die mooie maagd
Anders geen ding bejaagt
7855 Dan te drijven haar vreugde
Met de heer Walewein te deze tijd.
Ze weet zichzelf zeker daar
Dat ze mag wezen zonder gevaar.
Daar Walewein lag op het plaveisel
7860 Liep ze tot hem met dat doel.
Tenzij dat haar de schamelheden
Een terugtrekken gaf op dat ogenblik
Ze had gelijk de voortreffelijke ridder
Omhelst, gekust in menige manieren.
7865 Die haar heeft terzelfder stonden
Onthouden met pijnen, maar ontbonden
[226] Heeft ze gelijk de edele man.
En mijnheer Walewein, die hem kan
Goed gedragen, zei onmiddellijk daarop:
7870 ‘Gij mooie jonkvrouw, hoe zal het wezen:
Of ik zal sterven of leven?
Zal ik sterven, ik zal u geven
Mijn ziel, mooie jonkvrouw.
Neem je mijn lijf, met lieve rouw
7875 Wil ik sterven in uw schoot.’
Die jonkvrouw sprak: ‘Nee geen dood
7877 Nee zal je heer, van mij ontvangen.
Maar mocht ik, ik zou u gelijk
Verlossen van alles
7880 Uit de macht van mijn vader.
Nadien dat het nu geschapen staat
Weet ik ook wel zulke raad
Dat ik wel gauw zal
U bevrijden van alles.’
7885 De jonkvrouw nam hem bij de hand
En liet hem gelijk opstaan
En leidde hem terzelfder tijd
In een andere kamer daarnaast.
[227] Nooit was in aardrijk
7890 Kamer zo mooi, nog haar gelijke
Gemaakt met grote kunstvaardigheid:
Het schitterde van het gepolijste goud
En glansde op vele plaatsen.
Menige mooie historie, oude
7895 En nieuwe, stonden daar geschilderd
Daar die kamer mee was versierd
Van cinnaber en van lazuur
Van zilver en van zuiver goud.
Die schildering en dat wonder
7900 Dat daar gewrocht was boven en onder
De historie van Troje en ook mede
Het wonder dat Alexander deed
Ik kan u volledig inlichten
Van al het wonder dat er stond
Nooit nee was in aardrijk
[228] 7905 En dat men daar al omtrent
Mocht zien op het plaveisel.
Ook stond daar gemaakt een grot
Subtiel op al zulke manieren
Dat niemand nee was zo verstandig van gemoed
7910 Dat hij zou mogen bemerken vanbinnen
Waarnaast dat ze stond.
Tot grote rampen en zeer tot nadeel
Kwam het de meester die ze maakte
Want alleen op hem barstte los
7915 Het ongeluk; hoor op welke manier:
Zodra hij die grot
Had volbracht en het werk voltooid
Gelijk was hem zijn beloning
Gegeven; ik kan u zeggen hoe:
7920 Die jonkvrouw deed hem toen
Ysabele, die zachtaardige
[229] Gelijk werpen in de rivier
Daar hij verdronk en zij daarna
Nimmermeer nee werd het bekend.
7925 Dus nee wist niemand van de zaak
Dan die jonkvrouw en die ging
Bij de heer Walewein neer zitten
Op een rustbed, die met witte
Zijden klederen was bedekt.
7930 Daar heeft ze hem verteld
Al haar doen en laten, al haar voorzorgen
En hoe dat het daar binnen staat.
Ze heeft hem de ondergrondse gang gewezen
Die mijnheer Walewein zeer prijst
7935 Want ze behaagde hem zeer goed.
Ysabele die mooie vrouw
En Walewein die edele ridder
[230] Waren graag bij elkaar.
Die grote troost, het aangename leven
7940 Dat grote min genot, die blijdschap
Die ze onderling dreven
Wordt u van mij niet beschreven
Want ik kan het niet zeggen.
En of ze speelden ook iets
7945 Onder hen twee het liefdes spel
Dat kan ik u niet goed zeggen.
Heimelijk al zonder rouw
Is Walewein en de jonkvrouw:
Ze hebben hun wil allemaal.
7950 Ysabele heeft haar vader
Vergeten en zijn grote rouw:
Ze had liever, was hij dood
Dan ze de dappere ridder, vermeten
Walewein, zou vergeten.
[231] 7955 Haar vader, die koning Assentijn
Hij waant wel te weten de waarheid fijn
Dat Walewein heeft grote ellende
Sterke gevangenis tot de dood.
Weinig achtte hij dat hij zo goed
7960 Met zijn dochter, de mooie vrouw
Is te gemak met liefdes spel.
Hij overlegde vaak en veel
Hoedanige dood hij liet bederven
En met diverse kwellingen liet sterven.
7965 Daar Walewein, alzo ik eerst zei
En Ysabele hadden beide
Liefde, vreugde en grote genegenheid.
Daar nee was hen geen die kon
Van de andere zat worden of moede.
7970 Voor haar eigen behoefte heeft ze een roede
[232] Ysabele geplukt denk ik
Ze werd er zelf mee gestraft
En slecht eraan toe en zonder geluk of geval
Zoals ik u hier zeggen zal
7975 Daar was een ridder in de hof, die zeer
Aanlegde om de jonkvrouw te onteren.
Hij had bij nacht en bij dag
Verraderlijk lagen gelegd
En bewaakt met subtiele listen
7980 Al haar zeggen, al haar spreken
De liefde en die feesten
Die ze dreef met blijde geest
Tegen de voortreffelijke ridder.
Walewein die in alle wijze
7985 Die jonkvrouw zeer innig beminde
Hij denkt, ze zijn uit alle nood.
Ze hadden hun intimiteiten
[233] En dreven het vaak daar ter plaatse
Hun spel en hun grote vreugde
7990 Dus had de ridder grote nijd
Hij was verstandig en nors
Subtiel had hij in de muur
Gemaakt een gat daar hij in zag
Die plezier te drijven plag
7995 Mijnheer Walewein die fiere
Tegen die maagd goedertieren.
Hij zag ze ter menige tijd
De jonkvrouw, kussen op haar mond
En omhelzen na het minnen spel.
8000 Dit was zo vaak en zo veel
Dat, die felle wrede ridder
Tot de koning liep hij gereed
Daar hij hem in een kamer vond
[234] Alleen. Hij knielde gelijk
8005 en zei: ‘Lieve koning heer
Mijn hart weent van grote pijn!
Ge bent schandelijk verraden
En ge zal gauw sterven
Uw wereld eer en uw kroon.
8010 Uw Ysabele, die mooie
Heeft u met sluwe list
Verraden. U staat te geschieden
Grote ramp en zwaar verlies!’
Die koning sprak: ‘Bericht me dus;
8015 Daarvan zou ik graag weten.
Durft me mijn dochter me te onteren
Dan was het zeer tegen de natuur
Deed me een ander goed en eer.
Maar hoe kan ik dat geloven?’
8020 De ridder sprak: ‘Heer, op een rad
[235] Laat me leggen, is het niet waar!
Nu kom zelf tot daar.
Ik zal u leiden naar zo’n plaats
Daar ge zelf de waarheid
8025 In eigen persoon zal aanschouwen.’
De koning die antwoordde: ‘Waarachtig
Daar moet me gelijk leiden.’
De ander sprak: ‘Heer, laten we gaan!
Ik zal u er leiden, denk ik wel.ՠ
8030 Ze gingen tezamen na dat gesprek
De koning en de wrede ridder.
Zijn heer leidde hij gereed
Tot de kamer daar de gelieven
In waren, dat hen groot leed
8035 Hen beiden zal gauw komen
Ze hebben meer dan avonturen.
[236] De ridder leidde de koning meteen
Beter voort, daar hij kon doorzien
Het gat in de muur en heeft gelijk
8040 Gezien de beminnelijke ridder
Walewein, zittend met vreugde
Bij zijn dochter de jonkvrouw;
En zag die twee alleen zitten
Aan een mooie tafel en niemand anders.
8045 In zeer verschillende wijze
Hadden ze overvloed van goede spijzen
En van wijn drie soorten of vier
Elk ook op zijn manier.
Voor die goedertieren zo sneed
8050 Walewein die brokken gereed.
Eer die maaltijd was geindigd
Ik zeg u ongetwijfeld
Dat ze er elk de andere binnen
[237] Bij de raad van de liefde
8055 Kusten ze en omhelsden honderdmaal.
Dat van rouw toen niet stierf
De koning, haar vader, toen hij dit zag!
Stilletjes zei hij: ‘o wee!
Wie zal men vertrouwen of geloven
8060 Aangezien me nu wil beroven
Mijn eigen kind mijn wereld eer!
Ze zal er om sterven met grote ellende!’
Als een die geheel is verwoed
Ging hij vandaan met grote spoed.
8065 Die ridder volgde hem haastig.
De koning ging ter zaal waart.
Ridders, bedienden, alles dat er was,
In rep en roer, zij het zeker dat,
En liet ze doen in het harnas.
[238] 8070 Menige ridder dapper en snel
Was daar gelijk goed gewapend.
Assentijn, die felle koning
Leidde ze met hem allemaal
Daar de avonturen vader
8075 In die kamer was zonder rouw
Met Ysabele de jonkvrouw.
Toen al zijn lieden daar waren
Toen sprak die koning voor waar
En vertelde hen die baldadigheid
8080 Die Ysabele zijn dochter deed
En dat ze hem met vals bedrog
Onterven wilde van zijn kroon
En al zijn volk doden
En verraderlijk zijn volk laten sterven.
8085 Hij vertelde hen dat ze droeg
De ridders liefde, die hem versloeg
Zo menige krachtige baron.
Zijn lieden waren om dit doen
Zeer gram terzelfder uur.
8090 En de koning die zei de muur
Stuk te steken met haast.
Toen nee was daar niet langer gespaard
En zij deden geen ander werk
Met rampalen, groot en sterk
8095 Begonnen ze stoten en steken.
Bijna dacht Ysabele te breken
Haar hart en scheurde midden in twee
Van groot gevaar had ze zoՠn leed.
[239] Toen sprak ze tot haar geliefde:
8100 ‘Wel lieve geliefde, te groot leed
Zal van onze twee de liefde eindigen:
Mijn vader komt en wil ons schenden!
We zijn bespied en bewaakt!
Maak voort met de jacht
8105 Vlucht in die grot met haast groot
Of ge bent nu zeker dood!
En ik zal hier buiten blijven:
Voordat me mijn vader zal doden
Al was het dat ge u zette te verweer
8110 En mocht het u helpen min of meer.’
‘Lief’, sprak mijnheer Walewein
‘Dan was ik dan een grote schurk
Zou ik mezelf daartoe geven
Te vlieden daar gij verloor het leven.
8115 Het was mijn schande al te groot.
Eerder zal ik bij u dood blijven!
Helpt me wapenen, mooie jonkvrouw
God zal ons helpen uit deze ellende
En heden onze toeverlaat zijn.
8120 Ik hoop altijd, hoe zo het gaat
Ik zal niet sterven zonder verweer.’
Mijnheer Walewein de heer
Hielp die jonkvrouw dan
Snel zo ze het beste kon.
8125 Daar Walewein voor alle dingen
Betreurde zijn zwaard met de 2 ringen
Dat hij het daar niet heeft.
Hij bidt de maagd dat ze ophoudt met
Haar wenen en haar kermen.
8130 Meteen sloot hij haar in zijn armen:
Zeer hartelijk – laat ik u bekennen -
Kuste hij haar op haar rode mond.
Hij zei: ”Lief, zet uw troost
Aan onze heer en geloof
[240] 8135 Dat alles ten beste zal komen.’
Meteen maakten zoՠn groot lawaai
De koning lieden tegen die deur
Dat ze die met kracht in korte tijd
Lieten splijten en verbrijzelen.
8140 Ze riepen naar binnen en schreeuwden:
‘Waar ben je, schurk, landloper?
Ge bent aan je eind, ge blijft hier!’
Toen staken ze heviger dan tevoren.
Walewein en liet hem niet honen:
8145 Voor de deur ging hij staan
Met het getrokken zwaard en zal ontvangen
Die gasten die er willen gaan.
Daar hebben ze terzelfder tijd
De deur gestoken in kleine stukken.
8150 Walewein kan niet berekenen
Hoe hij zijn lijf zal ontkomen.
Met zeer ijselijke slagen
Onthaalde hij de voorste daar
Die waanden te gaan zonder gevaar.
8155 Drie ridders sterk en fier
Heeft hij hier dood geslagen
Elk met een slag groot.
Vanwege de bitterheid van de dood
Krijsten ze daar ze de geest gaven.
8160 Al zoՍ n lawaai, al zoՠn rumoer
Als mijnheer Walewein daar maakte
Nee hoorde niemand: die hij raakte
Die moest de bittere dood smaken.
Men hoorde er menige speer kraken
8165 Op Walewein, de ridder fijn.
Die koning zelf, Assentijn
Riep op zijn volk: ԗat doe je dieven?
Noot deed ge me nog genoegen!
Laat u een ridder overwinnen?
8170 Ge moet het anderszins aanvangen
[241] Zal ge aanvangen bange ellendige!
Uw bange hart, laf als wijven
Nu laat u geen dapperheid tonen:
Ge kan die slagen niet gedogen!’
8175 De koning was fier en zeer fel
Gewapend uitermate goed.
Tot heer Walewein waart
Begaf hij zich en heeft zijn zwaard
Getrokken, dat scherp was en breed.
8180 Hij haastte hem en sloeg vlot
Op Walewein met beide handen.
Wel waande hij hem al tot de tanden
Hebben geslagen; hij miste dus.
Daar Walewein die geen verlies
8185 Nog ontzag nog avontuur
Sloeg weer terzelfder tijd
Op de koning Assentijn.
Die dure edelstenen, die fijne
Uit de helm sprongen algemeen;
8190 En van het geweld mocht op zijn benen
De koning niet langer staan
Zodat hij gelijk viel ter aarde
Verdoofd van de slag zo zeer
Dat hij was geheel in zwijm.
8195 Hij hoorde nog sprak ook niet
Nog wist wat hem gebeurd was.
Toen dit zijn lieden zagen
Begonnen ze hem zeer te beklagen;
Ze zeiden: ‘Dit is jammerlijke zaak
8200 Is aldus dood de koning!’
Daar schoten er zeer veel toen toe
Die de koning droegen toen
Uit het strijdgewoel achteruit.
Ze waren om zijn lijf bang.
8205 Ze lieten hem snel de helm afnemen.
Er zou u niemand zeggen
[242] Hoe dat ze allen en hevig
Weenden; en wierpen hem in het aanzicht
Water, en gauw na dat
8210 Begon de koning op hen te zien.
Hij zei: ԇij heren, wees niet bevreesd:
Ik heb geen ongemak. Haal mijn zwaard!
Opnieuw wil ik op hem strijden.
Laten we aanvallen van alle kanten!
8215 Hij zal niet lang mogen standhouden
En hij zal in het verwoede gevecht
Dood blijven of machteloos.
Niemand is traag nog langzaam!’
Met dit zo is opgestaan
8220 De koning en hem is gegeven
Zijn zwaard, dat was van grote waarde.
Goed toornig ging hij te keer
En liep strijdvaardig
Voor Walewein de held
8225 Wel met 200 voortreffelijke ridders.
Deze gingen op alle manieren
Op de heer Walewein houwen.
Daar mocht men felle strijd aanschouwen
En Walewein de goede held
8230 Doorstaan menige sterke ontmoeting
Menige slag menige steek
Nooit vocht men zo heldhaftig!
De vaste schilden, de sterke helmen
Liet het uiteenspatten in dat strijdperk
8235 En doorsloeg ze in die stonden.
Het bloed liep uit de verse wonden
En vloeide recht als een beek.
Daar riep menigeen jammerlijk:
Ԅeze, die ons hier aldus schend
8240 Is van de duivel hier gezonden;
Anders zo deed hij niet
Die grote moord die hier geschiedt!
[243] Het is de knaap van de duivel of zijn gezel
En hij is gekomen uit de hel
8245 Omdat hij ons allen wil doden!
Had hij mogen dood gaan
Hij was al lang verslagen.’
De koning Assentijn, de held
Werd zeer woedend om deze taal
8250 En zei: ‘Ellendeling, grote oneer
Moet ge hebben! Ge bent bang!
Had je u dapper getoond
We hadden den ridder al lang
Dood of gevangen tegen zijn wil.
8255 Hij is mens alzo goed als wij.
Ik mag wel tot zeggen: foei!
Dat ik u goed en heerschappij
Geef: ge bent zo’n bange partij!’
Meteen worden de baronnen
8260 Zeer beschaamd van dit doen
En dat gehele konvooi
Begon met bitterheid groot
Allen op Walewein de heer
Steken en slaan al even zeer;
8265 En hielden dit vol zoՠn lange tijd
Dat ze de beroemde ridder namen waar
Met kracht velden ter aarde
En beroofden hem van zijn zwaard
En bonden hem en mishandelde hem zeer;
8270 En brachten hem naar hun heer
Die hem wreed ontving
En die gelijk zijn dochter ving.
Had ze gewild, die goedertieren
Ze was wel ontkomen in die grot
8275 Maar omdat ze zag
Diegene daar haar troost aan lag
Onder zijn vijanden gevangen
Wilde ze de dood mede ontvangen
[244] En niet langer meer leven.
8280 Al zulk gejammer, al zulke pijn
Nee was nooit gehoord in die plaats!
In de gevangenis dat men ze deed
Die onrein was en koud.
En Walewein de dappere ridder
8285 Deed men in een andere afzonderlijk:
Ik waan nooit in geen tijden
Zoՠn verschrikkelijke gevangenis werd bedacht.
Hard was hij daarin vast gebonden
En in boeien zo zeer geslagen
8290 Het kon een paard nauwelijks dragen.
Ontfermend, met grote rouw
Betreurde hij zijn lief, die jonkvrouw
En zei: ‘Helaas, wel lieve vriendin
Lieve lief, er was nooit liefde
8295 In aardrijk zo zeer verraden
Als die van ons! Aai God, genade!
Dat men uw mooie lieve lichaam
Die zo mooi is en zo aangenaam
Zal veroordelen en doden!
8300 Ik wilde dat ik mocht sterven
Vanwege u drie doden alleen
En men u uit de gevangenis
Deed en schold u kwijt voortaan!
Wie was die dief, die valse man
8305 Die ons gescheiden liggen deed?
Was ge met mij te deze plaats
We zouden beiden in dit ongeluk
Te beter verdragen onze tegenslag!
Al had daar Walewein grote rouw
8310 Veel meer had de jonkvrouw pijn:
Ze wrong haar handen en trok haar haar;
Menigvuldig beweende ze daar
De hoffelijke mijnheer Walewein.
Het was daar vuil en zeer onrein
[245] 8315 Daar ze zat, dat edele wijf.
Zeer mismaakte ze haar lijf.
Assentijn, die felle wrede koning
Had ze gedreigd dat hij ze beide
Doden zou met groten kwellingen:
8320 Hij liet het niet om al zijn inkomsten!
Elk klaagde zeer van hen beiden
Dat ze alzo waren gescheiden
En dat ze elkaar niet
Vertroosten mochten in dat verdriet.
8325 Elk beklaagde de andere meer dan zichzelf:
De ene denkt dat men ze zal begraven
Levend of branden in een vuur;
De ander denkt: ‘Nu word ik hier
Gehangen of op een rad gelegd’
8330 Met dusdanige verdriet
Deden ze klagen, eer ze er genoeg van hadden
Al tot over middernacht.
Nu zwijg ik hier verder van;
Ik zal er weer op terugkomen.
8335 Ge hebt hiervoor wel gehoord
Hoe Walewein, die voortreffelijke ridder
Tegen de rode ridder vocht
Die de jonkvrouw deed geweld;
Hoe hij haar sloeg met hertenleer riem:
8340 Nog ver, nog nabij was daar niemand
Die haar mocht helpen uit de ellende
Dan Walewein die altijd getrouwe
Trooster was in alle leed
Alle jonkvrouwen: met schild en met speer
8345 Volgde hij over een rivier
De wrede rode ridder snel;
Hoe hij hem inhaalde en bad aldus
Dat hij niet was zo dwaas
Dat hij haar sloeg voor zijn ogen
8350 Want hij kon het niet gedogen.
[246] Die rode was van groot geweld
En sloeg die maagd goedertieren
Veel meer al gelijk.
Toen worden ze vechtend onder hen twee
8355 Zodat mijnheer Walewein
Dood sloeg de felle schurk.
Maar hij biechtte ook eerder
En na het sacrament der stervende daarna – dat is meer -
Met de aarde; en daarna
8360 Nam hij de dode en voer vandaar
Want hij beloofde het de dode man.
Ook begroef hij hem dan op een kerkhof.
Om deze deugd die Walewein deed
Kwam hem te beurt helpen mede
8365 Zo zal ik u bekend maken:
De dode zijn geest kwam met een spoed
Tot Walewein in de onreine gevangenis
Daar hij hem vond in groot verdriet.
Hij sprak tot hem : ‘Ridder, nee wees
8370 Niet bang te deze tijd;
Ik zal u wel verlossen:
Ik ben die felle rode ridder
Die ge versloeg om die gemeenheid
Die ik deed de jonkvrouw;
8375 Omdat ge me ter aarde deed
En met het sacrament der stervende deed alzo ik begeerde
Zo zal ik u verlossen van hier.’
Walewein, de ridder fier
Verwonderde zeer van deze zaken;
8380 Hij zei:’Mijn God heeft goed gewaakt!
Ge moet gaan in Abraham’s schoot
Dat ge me gedacht in deze nood
En in deze zware grote pijn!’
Meteen brak zijn boei:
8385 Daar Walewein gelijk werd verlost.
De dode nam Walewein bij de hand
[247] En leidde hem uit de gevangenis
Tot Ysabele de reine jonkvrouwen
In de gevangenis, daar ze haar vonden
8390 Zeer klagend in die stonden.
De dode verloste de goedertieren:
Haar boeien braken snel.
En Walewein sprak tegen haar:
ԍooie lief, wees niet in gevaar.
8395 Ons verdriet en ons ongeluk
Zal geheel ten beste komen.
We zijn verlost, we mogen gaan!
We blijven hier nimmer gevangen.’
De dode leidde de jonkvrouw
8400 En Walewein weg al zonder rouw.
Daar nee was in geen plaats
Slot zo vast, het opende
Zo waar zo die dode kwam.
Toen leidde hij Walewein daar hij nam
8405 Zijn wapens, die hij daar bracht;
Want hij om iets anders niet nee bekommerde
Uitgezonderd de zijne; ze waren zo goed.
Toen leidde hij Walewein met een spoed
In de stal en liet hem nemen gelijk
8410 Het beste paard dat hij daar vond.
Walewein leidde hij voort toen
Tot ze de buitenste poort toe
Kwamen; en toen er voorbij waren
Is Walewein op dat paard gestegen
8415 En zette voor hem in het zadel
De jonkvrouw. Dus reden ze beiden:
Ze reden snel en sloegen met sporen;
De dode die was altijd voor.
En toen zij kwamen bij de grot
8420 Die ging onder die rivier
Moest hij scheiden van het paard
En liet het lopen zijn gang
[248] Want daar nee mocht geen paard door.
De dode ging terzelfder tijd
8425 Voor in de spelonk.
Walewein volgde zo gauw hij kon
En leidde voor hem bij de hand
Zijn lief, de bevallige jonkvrouw.
Nu hoor, ik heb vergeten hier:
8430 Walewein, die ridder fier
Eer hij voer uit konings vesting
Nam hij het goede voortreffelijke zwaard
Dat men noemt met de twee ringen
Dat nooit man nee kon bedwingen
8435 Uitgezonderd hij, die ridder waard.
Als hij het had in zijn vaart
Toen kwamen ze ter spelonk
Met de doden en zochten
De weg en gingen hun weg
8440 Zo lange tijd onder de aarde
Dat ze allen onder die rivier
Aan de andere kant snel kwamen.
Dus was blijde de jonkvrouw:
Ze denkt, ze heeft alle ellende
8445 Vergeten dat ze haar lief
Bij haar weet al zonder leed.
Die dode ridder leidde toen
Walewein steeds toe
Al tot de burcht daar de vos
8450 In woonde, die graag was los
Van dat hem veranderde zijn stiefmoeder.
Zeer graag was hij bekend
Hoe het met de heer Walewein was vergaan.
Hij zal het gauw genoeg weten.
8455 Toen de dode ridder wijs
Walewein heeft gebracht in de vos omheinde ruimte
Sprak hij tot hem en zei:
Ԏu blijf onder Gods bescherming!
[249] Ik kan niet langer te deze tijd
8460 Bij u te blijven hier zonder uitstel’
Walewein bedankte de dode zeer
De deugd en de grote eer
Die hij tegen hem had gedaan.
En de dode scheidde van hem gelijk;
8465 En Walewein is in de vrijthof gebleven.
Die vos kwam tot hen gegaan
En begroette hen met grote vreugde:
Dus verwonderde zeer Ysabele
En had groot wonder terstond
8470 Hoe spreken kon zo’n hond!
Toen vroeg hem de vos de edele ridder
Hoe het met hem gegaan was.
Walewein vertelde hem zijn avonturen
En zei hem terzelfder tijd
8475 Dat dit konings Assentijn’s kind
Was, dat hij zeer beminde.
Dus was die vos in groot feest
En sprak: ‘Bij de Heilige Geest
Ik moet immer ingelicht worden
8480 Van de machtige koning Wonder
En van Alidrizonder zijn zoon!
Mocht ik nog zien diegene
Beide tezamen en u twee
Dan nee klaagde ik van pijn nee geen:
8485 Dan word ik weer snel mens!
Walewein sprak: ԏ’op geen manier
Nee wil ik afzien van u voordat
Dat ge ons vieren hebt gezien.’
Dus bedankte hem de vos zeer.
8490 Toen vroeg hem Walewein de heer:
Ԉeb je wel gezorgd voor
Gringolet mijn goede paard
En mijn helm daartoe mede?’
Die vos antwoordde en zei:
[250] 8495 ‘Ja ik, heer.’ Toen sprak de held:
‘Morgen moeten we de tocht ondernemen
En gaan de koning Wonder zoeken.
Ge mag uw stiefmoeder vervloeken
Die u hiertoe heeft gebracht;
8500 Nochtans heeft ze het goed ontgolden.’
Binnen de vrijthof – dat is zeker dat -
Zo stond een zeer mooie paleis;
En de vos deed Walewein
En Ysabele de reine jonkvrouw
8505 Daar boven tezamen begeven
En liet ze blij wezen.
Ze hadden genoegՠs avonds daar.
Toen gingen ze slapen daarna.
‘s Morgens gingen ze er vandaan.
8510 De vos begon hen te vermanen
Waarop dat de jonkvrouw zou
Rijden. Walewein antwoordde stop
En zei: Ԍaat u daardoor niet ophouden:
Ik zal haar op het paard voor me zetten!’
8515 De vos liet hem hebben zijn paard
En Walewein zat haastig op
En zette voor hem met genoegen
Die mooie jonkvrouw Ysabele.
Ze gingen er toen vandaan;
8520 De vos liep toen altijd voorop.
Het weer was zacht en mooi;
De zon kwam op aan de hemel
Heerlijk in de morgenstond.
Menig vogeltje dat begon
8525 Daar te zingen met wel lief geluid.
Bedauwd waren bomen en kruiden
Totdat de zon opkwam.
Zo waar dat mijnheer Walewein kwam
Hij ontmoette wijf nog man
8530 Nog creatuur nog geen ding
[251] Maar toen het bij de avond ging
- Dat zag ik u in ware zaken -
Zo kwam er een jonge ridder gereden
Op een paard van sterke leden;
8535 Goed gewapend was hij daartoe.
De heer Walewein ontmoette hij toen:
End toen mijnheer hem Walewein zag
Hij wenste hem goede dag;
Hij groette hem eerst hoffelijk.
8540 Die ander keek minachtend
Op hem en ging voorbij al zonder spreken:
Van onwaarde kon hij niet over zich krijgen
Dat hij had gezegd een woord.
Walewein zweeg en reed voort:
8545 Hij was zo hoffelijk, zo goedertieren
Dat hij nee wilde op geen manier
Zijn ergernis tonen zoals menigeen zou doen.
Maar toen gepasseerd was die booswicht
Die zich niet verwaardigde te groeten
8550 Hij keerde zijn paard en kijkt
Naar Walewein, de edele ridder
En hij sprak tot zichzelf: ‘Foei!
Dat ik deze sukkel liet gaan
Die met hem voer op deze tijd
8555 Zo’n mooi en knap wijf!
Hij laat h’nar hier of het kost me het lijf!’
Toen riep hij naar Walewein:
‘Ridder, die daarop de vlakte
Rijdt met de beminnelijke jonkvrouwen
8560 Keer terug, laat hier een pand:
Dat is die jonkvrouw en niemand anders
Pand nee wil ik! ‘Wilde ge me tergen
Hiermee?’ Sprak daar Walewein
‘Dan was ik dan een grote schurk
8565 Liet ik me de jonkvrouw nemen.
Hoe zou ik me waardig mogen houden?
[252] Ja en u heb ik niets misdaan!
Eerder zou ik me laten mishandelen!
Eer ik het gedoogde, als ik het kan verhinderen!’
8570 De ander sprak: ‘Drijf je scherts?
Houd u met mij uw spot?
Hou er mee op het laatste ogenblik
Of u naakt veel droefheid!’
‘Ik weet niet of ge het doet in scherts
8575 Sprak Walewein, Ԩet is ernstig met mij
Anders komt er van wat ervan komen moet!
Wilde hij altijd die jonkvrouw hebben
Het zal iemand aan zijn ribben
Van ons tweeën zeker aangaan!
8580 De ander sprak: ‘Ik wil het aannemen!
De jonkvrouw hier op de weide
Wil ik winnen met het zwaard;
Ik wil er uw hoofd in stukken om houwen!’
Walewein zei: ԉk wil vertrouwen
8585 God dat ge er niet om liegt!
Tenzij dat me mijn zwaard bedriegt
Ik zal u leren op deze dag
Hoe Ysemgrim te spelen plag
Tegen het schaap.’ De ander zei:
8590 ‘Is dit uw overmoed
En uw ridderschap dat ge toont?
Keer u om en probeer
Dat ge met de daad volvoert
Deze grote woorden die ge noemt!’
8595 ‘Ze zegt goed, ‘sprak daar Walewein.
Elk keerde zich om in die vlakte
Een ver stuk met de grote paarden
Omdat ze te verder stond
Met het gevecht spel zouden geven.
8600 Elk speelde om anders leven.
Elk had een speer zoals hij behoefde.
Van blijdschap lachte de ridder
[253] Dat hij steekspel hebben zou.
Met de sporen van rood goud
8605 Gaf hij de sporen het paard daar hij op zat.
Daar Walewein ook niet traag was:
Zijn goede paard Gringolet
Gaf hij de sporen hoe langer hoe meer.
Een schild voerde de ridderlijke
8610 En de schacht onverschrokken
Te ontvangen zijn tegenstander.
Elk kwam op de andere als een draak
Gereden met schild en speer:
Elk stak zeer op de andere.
8615 En die vreemde raakte
De dappere Walewein zo hard
Tegen de helm dat zijn hoofd
Van de steek geheel was verdoofd
En dat van het grote geweld
8620 Geheel te stukken bracht zijn schacht.
En mijnheer Walewein stak hem weer
Zo zeer dat paard en man ter neer
Met geweld vloog ter aarde.
De ridder gedroeg zich niet anders
8625 Dan alsof hij dood had geweest
En lag nog een lang poos na deze
Zonder te spreken; maar toen hij bijkwam
En hij Walewein vernam
Zittende op zijn voortreffelijke paard
8630 En hij lag daar op zo’n manier
Hij zei: ‘Ridder, wat er zo is gebeurd
Ik nee, beken overwon niet.
Laat me opstijgen, ik zal u snel
Te weten doen mijn manieren.
8635 Zo helpt me God die me gebood
Mag ik, ik zal u dood slaan
Zo ik menigeen heb gedaan!’
Walewein zei: ‘Dit is zeer misdaan
[254] Dat ge mij dreigt. Ik mocht me wel
8640 Wreken, was ik tot u fel:
Gij ligt hier noch voor mijn voeten.
Maar sta op uw gemak
En zit op uw paard ook mede
En dan te vechten in uw vermetelheid!
8645 Dat is voor u het beste, wet ik wel.’
De ander sprak: ‘Het is hoffelijke taal
Dat ge zegt; was het dat ge wil
Me opgeven zwaard en schild
En voor me knielen en bidden genade
8650 Ik zou me daarop beraden
En doe u genade.’
Daar Walewein antwoordde en zei:
‘Ridder, hoe komt het dat ge dit zegt?
Weet ge niet dat ge hier ligt
8655 Neer voor mijn voeten in het zand?
Wilde ik, ik sloeg u gelijk dood.
Richt u op, zit op uw paard
En doe dan wat gij begeert!’
De felle ridder stond meteen op
8660 En steeg op zijn paard na dat;
Zijn zwaard trok hij zonder wachten
Dat dun en scherp was van sneden.
Hij begon daarna gelijk
Op de heer Walewein te slaan
8665 In die manier, -weet voor waar-
Of hij hem te stukken zou houwen daar.
En toen mijn heer Walewein ziet
Dat het anders nee niet mag wezen
Begon hij op de ridder van zijn kant te
8670 Slaan, en had hem bijna neer
Geslagen met de eerste slag.
Hij sprak: ‘Met Gods gunst
Ridder, ge bent tot mij toe wreed!
Maar ik doe u een eed:
[255] 8675 Mag ik, ik zal u het hoofd afslaan.
Ge weet wel, ik heb u niets misdaan
En ge probeert me dood te slaan.’
Toen viel hem mijnheer Walewein aan
En verwondde hem achter elkaar
8680 Op 7 plaatsen eer hij stopte.
En de andere verweerde hem nochtans
Weer tegen de dappere man:
Hij had een paard flink en goed
En deed vele felle ontmoeting
8685 En menige keer op Walewein.
Zodat het gras vaak met rood scharlaken
Besproeid was; alzo was het gedaan.
Zo’n mooie slag zag men nooit slaan
Als deze twee nu hier deden.
8690 Toch was die vreemde meest in het nauw gebracht
Want hij kon met geen dingen
Ontkomen aan dat zwaard met de ringen.
Daar Walewein was hem zo wreed
Dat hij zich geen raad weet
8695 En nochtans van groot geweld
Zo wilde hij op geen manier
Genade bidden de dappere ridder.
Zijn hart werd hem zwak en koud
Door het bloed dat hem uit zijn wonden
8700 Gelopen was in die stonden.
Nu zijn zijn benauwdheden zwaar.
Heen en weer ging hij daar
Mijnheer Walewein, in dat perk.
Zijn slagen waren zo sterk
8705 Dat hij de ridder daar ter plaatse
Zo zeer toetakelde, dat hij het zadel
Altijd niet langer houden mocht.
En met het zwaard goed en scherp
Deed hij hem daar, zonder liegen,
8710 Zijn hoofd 2 schreden ver afvliegen:
[256] Dat lichaam viel dood ter aarde;
De ziel voer daar God gebood.
Toen Ysabele in het strijden
De ridder dood zag, was ze blij:
8715 Nee klaagde de jonkvrouw ook niet.
Mijnheer Walewein liet de gek
Liggen en nam de ridders paard
En zette erop met een vaart
Ysabele zonder letten.
8720 Ze gingen zich op de weg zetten
En reden kalm weg.
De vos liep voor op dat veld.
Blijde was dat daar Walewein
Verslagen had de schurk.
8725 Toen begon de zon gaan
Tot ondergaan van de avond gelijk.
Maar dus waren ze in verwarring:
Ze zagen kasteel nog huis
Nog nergens daar ze mochten gaan.
8730 En de nacht kwam zonder sparen
Zodat ze bij donker moesten rijden
Uit noodzaak verder te rijden
Totdat ze de maan zagen rijzen
Die hen vrolijk verlichtte.
8735 Ook zo verlichten hen de sterren.
Daar vernamen ze van verre
Schemerend als een heldere toorts:
Derwaarts reden ze vast naar
Zo lang stond in dat groene
8740 Dat ze een paviljoen
Gewaar worden en toen zij kwamen
Al daar voren en toen zij vernamen
Al door staan tafels opgericht:
Daar was een zeer mooi licht
8745 En daar was een hertog gezeten
Met vele ridders, laat ik u weten.
[257] Daar bedienden knapen hoffelijk.
Daar Walewein die haastig sprak:
ԍooie lief, al zonder gevaar
8750 We moeten vanavond eten hier
Is het hun wil die hier nu hier zijn.’
De jonkvrouw zei: ‘Ik zeg u
Ik had nog nooit zo’n grote honger.’
‘Bij God,,’ sprak Walewein, ‘grote oneer
8755 Dat weet ik wel, zo zal hier ontstaan
Houden ze ons af van hun spijzen.’
Toen steeg Walewein af van het paard
En zette de jonkvrouw op de aarde
Van het paard daar ze op zat
8760 En hij bond beide de paarden na dat
Aan een boom die daar stond
En hij nam met een spoed
Bij de hand de jonkvrouw daar
End ging in de tent daarna
8765 Geheel gewapend, maar hij deed
Zijn helm af vanwege hoffelijkheid
De hertog begroette hij het eerste dan
Omdat hij hem leek een edelman
En hij het hoogste gezeten was.
8770 Daarna begroette hij, zoals ik het las
De andere heren allemaal.
Die hertog sprak terzelfder tijd:
‘Wie ben je en wat bezielt je
Dat ge te deze tijd van de nacht
8775 Hier komt gereden in deze wildernis?’
Walewein antwoordde:’Heer ik moest
Wezen aldus, het was zo hachelijk.’
De hertog sprak: ‘en deze jonkvrouw
Is het uw zuster of uw geliefde?’
8780 Walewein antwoordde; ‘Heer, ik belijd
Dat ze mijn geliefde is.’
Toen sprak de hertog: ‘Hier mag je vrij
[258] Vandaag wezen; en zal u doen
Geven gebraad van tamme dieren en wildbraad.
8785 Ik zal u graag doen vandaag
Onthalen door alle ridders eer
Door alle vrouwen er mede.’
‘God beloont het u, heer, uw hoffelijkheid’
Sprak Walewein. De hertog gelijk
8790 Zei tot hem: ‘Ridder, ga wassen
Gij en uw geliefde beide.ՠ
Daar Walewein deed, dat hem te leed
Komen zal weldra
Hij heeft meer dan avonturen.
8795 Ysabele en die ridder fier
Hebben gewassen en ze gaan hier
In het mooiste van de tafel toe.
Hoffelijk bediende men hen toen:
Beide van eten en van drank
8800 Waar ze onthaald werden als dank.
En toen ze ten beste zaten
Zo verlangende uitermate
De hertog om zijn zoon
En zei: Ԉij is niet gewoon
8805 Aldus te vertoeven: waar kan hij zijn?’
Toen hij dit zei, recht met deze
Hoorden ze krijsen en misbaren
En roepen: ԗat hebben we gedaan!
Ongelukkige, wat zullen we nu verder doen
8810 Want dood is onze lieve jonkheer!’
Dus kwamen ze te paviljoen
En brachten geladen met wildbraad
Een pakpaard. Ze riepen: ‘o wee!’
Want op een andere pakpaard zo lag
8815 Een dood lichaam zonder hoofd;
En ze brachten - dus geloof het-
Dat hoofd zelf bij het haar
Met wenen en met misbaar.
[259] Ze stegen af voor de tent
8820 En lieten staan dat wildbraad:
Ze brachten naar binnen, alzo ik u zeggen mag
Dat pakpaard daar de dode lag
Die doorstoken was en doorhouwen
Daar men aan mocht aanschouwen
8825 Menige diepe, verse wonden.
Dat lichaam die was in die stonden
Geheel verkoeld naar mijn verstaan
En zijn bloeden was opgehouden;
Nee maar even snel als hij toen
8830 In de tent kwam, als een koe
Die men doodt en open snijdt
Begon hij te bloeden met een gang;
De wonden openden allen wijd:
Het bloed liep eruit aan elke kant.
8835 Dit heeft Walewein daar gezien
En hij overlegde bij zichzelf met die;
Hij zei: ‘Help God van hemelrijk!
Dit is die ridder zeker
Die ik versloeg in de wildernis.
8840 Dit is een zaak die wezen moest.
Voorbeeld mag je hier wel zien:
Want eer hij hier kwam voordien
Nee bloedde hij niet, maar nu ten stonden
Zo begonnen zijn wonden te bloeden
8845 Omdat ik het ben die hem versloeg.
Ik vrees dat er me groot nadeel
Van komen zal, dat weet ik wel
Of God verbetert zelf mijn spel.’
Zodra de hertog zag
8850 Dood zijn zoon: ‘o wee!’
En ‘wee mij! Uitermate
En begon hem zeer misbaar te maken:
Hij wrong zijn handen, hij trok zijn haar
Met grote stukken uit al daar.
[260] 8855 Hij riep: ‘Wie heeft me mijn zoon
Geroofd, die me was gewoon
Te vertroosten mij in alle pijn?
Ik ben rampzalig voortaan meer;
In mag niet meer blijde wezen!’
8860 En hij keek naar beneden met deze
Op het lichaam van zijn kind
Met zeer groot verdriet.
Hij greep het hoofd vast en drukte het tegen zich aan.
Ik weet wel dat en zeker ben
8865 Dat nooit man in al aardrijk
Zo zeer en zo hartelijk
Nee misbaarde zo diegene die er stond.
Hij kuste de ogen en de mond
Die vaal waren en misvormd
8870 Alzo hem het bloed was ontgaan.
Hi viel zevenmaal achter een
In onmacht eer hij stopte;
En had men hem niet daarvan verdreven
Met kracht, hij was er dood op gebleven.
8875 En omdat hij dadelijk begon te bloeden
Dat dode lichaam, en hem sneller vloeide
En tevoren helemaal niet
Niet bloedde, begonnen ze algemeen
Dat zeer goed te merken
8880 En zeiden allen tot hun heer:
‘Heer, het is zeker wel voor alles:
Die u gedaan heeft dit verdriet
En gebracht heeft in beroering
Hij is binnen in deze tent;
8885 En we denken het wel wezen vast
Dat het heeft gedaan uw gast.
Wie kan het anders hebben gedaan?’
De hertog antwoordde gelijk:
‘Wist ik de waarheid van de zaak
8890 Zo zou ik beter op mijn gemak
[261] Wezen; want ik zou me wreken
Zo goed, men zou er van spreken
Van nu tot aan de oordeelsdag.’
Daar Walewein die nooit plag
8895 Daad te loochenen dat hij deed
Daar hij van wist de waarheid
Toen begon de hertog aan te tijgen
Walewein de daad, dus hij bekennen
Begon, dat menigeen node zou doen.
8900 De hertog sprak tot de baron:
ԇe bent een koene moordenaar
Dat ge het durft te bekennen openbaar
Van de moord van mijn kind
Dat ik zo zeer van harte beminde!’
8905 Daar Walewein nee zweeg niet stil;
Hij sprak; ‘Heer, ge zegt wat u voor de mond komt.
Ik ben nooit moordenaar genoemd.
Uw zoon wilde altijd met me twisten
En mijn lief ontroven ook.
8910 Hij noemde me dom en dwaas
En hij nam een aanloop
En zei ik zou de koop hebben:
Van mijn lieve, zonder andere huwelijksaanzoek
Zo wilde hij maken zijn geliefde.
8915 Hij reed op mij met zijn speer.
Heer, toen zette ik me te verweer
En velde hem eenmaal neer.
En toen hij weer opgestaan was
Dat bij mijn toestemming was
8920 Nee wilde hij niet dat bedenken
Mar hij begon gelijk te zweren
Dat hij me daar zou dood slaan;
En hij vernieuwde de strijd.
Bijna had ik verloren gespeeld
8925 Maar God gaf me het geluk
Dat ik hem daar terzelfder uur
[262] Neervelde geheel verdoofd:
Ik steeg af en sloeg hem af het hoofd.
Liever deed ik het hem dan hij mij!
8930 Laat ervan komen wat er wil
Bij mijn echte christelijke geloof
Ik heb u hier de echte waarheid
Gezegd openlijk alzo het was.’
De hertog sprak – geloof me dat-:
8935 ‘Helaas, had hem een edelman gedood
Dan had ik geen nood;
Maar dat hem een lomperd heeft verslagen
Dat mag mijn hart wel verdrieten!
Dan zal ik me wreken als het nodig is
8940 Van u dat mijn hart bedroefd is
En hebt gebracht in zwaar verdriet.’
Hij zei de ridders algemeen
Dat ze de ridder zullen vangen
En zijn geliefde alzo gelijk
8945 Die gemene lichtekooi, die kwade feeks
En ze haar deden al die schande
Die haar nooit was beraden.
Het hertogen volk deed niets anders
Dan ze schoten algemeen
8950 Op de dappere Walewein.
Eer hij ging zitten, de edele ridder
Deed hij zijn wapens af, daarom
Omdat het geen hoffelijkheid had geweest
Had hij gewapend gegeten met dezen
8955 Heren, die hem nu willen laten sterven
En ook Ysabele bederven.
Nu ging klagen die ridder fier
Dat hij niet had al hier
Het goede zwaard met de twee ringen.
8960 Al dat volk ging op hem dringen
En bedienden hem van grote slagen:
Soms wierpen ze banken en schragen
[263] En sommigen grepen te zwaard.
Daar was menigeen die begeerde
8965 Walewein tot zijn verdriet:
Ze namen pieken en strijdbijlen
En speren en staven;
Steken en slagen ze hem gaven
Walewein, de milde ridder
8970 Die van een vast schild
Een ridder heeft geroofd:
Hij trok hem ter aarde geheel verdoofd
En ontwrong hem met geweld
En met kracht uit de vuist.
8975 Dus verstoutte zich de held
En ging hem verweren gelijk
En sloeg sterk heen en weer.
God wat sloeg hij er al neer!
‘Daar sloeg hij er dood in vier slagen’
8980 En strekten zich en lagen
En gaven gelijk hun geest.
De vos hij maakte groot opschudding:
Hij scheurde menigeen tot zijn schande
Beide met poten en met tanden
8985 In de benen en in het aanzicht;
Vlees en vel haalde hij onophoudelijk
Neer, daar dat rode bloed
Snel uit liep en stroomde.
Een beetje hulp is vaak goed!
8990 Hij deed daar menige aanval
Op die Walewein meest te lijf gaan.
Met grote smart, met zware slagen
Heeft daar een partij gevangen
Ysabele en naar mijn verstaan
8995 Zo wilde ze haar op hetzelfde ogenblik
Weg leiden en hebben haar verkracht;
Maar dat daar was te die nood
Een edelman, die dat verbood.
[264] Hij zei, hij zou volstrekt niet
9000 Gedogen door alle vrouwen eer
Dat men haar deed zulke schande
Al had ze al zoՠn ramp.
Nu staet het met Walewein wel hachelijk
En met Ysabele de jonkvrouw.
9005 Heer Walewein slaat, hij steekt, hij kerft;
Hij is die menigeen in het verderf stort
En bezorgt toorn en schande.
Hij liet afvliegen armen en handen
En maakte zo’n grote slachting
9010 Zodat hij doodde heen en weer
Lagen zo dik, dat het was wonder.
Maar Walewein moest ten onder blijven
Want de hertogen kracht
Groeide altijd met grote macht
9015 En velen hadden zich binnen die
Van wapens goed voorzien
En sloegen van achteren en van voren
Allen op de voortreffelijke ridder
En hielden dit alzo lang vol
9020 Dat ze hem velden met macht
En bonden hem voeten en handen
En deden hem zeer grote schande.
Toen aldus geleden was deze aanval
De hertog zei: ‘Tot de dag
9025 Zal men hem houden, dat ik zal gaan
In mijn kasteel zonder sparen:
Daar zullen hem mijn baronnen
Beraden, hoe ze hem het best verdoen.
En zijn geliefde die kwade slet
9030 Zal ik laten sterven, om zich te wreken
Hem, die mij dit heeft gedaan.’
En men deed alzo gelijk
Toen de hertog dit gebood.
Men nam waar en veiligheidsmaatregelen groot
[265] 9035 Tot mijnheer Walewein waart.
De hertog maakt hevig misbaar;
Hij nee sliep die hele nacht niet.
Dat deed hem zijn grote verdriet
Zodat hij een droevig gelaat.
9040 Գ Morgens in de dageraad
Ging hij met zijn manschappen.
Daar waren vele droevige lieden
Om de dode en Ysabele
Was gevoerd met boosaardig genoegen.
9045 En de vos, toen hij zag
Dat hij zijn heer niet helpen mag
Liet hij hem vangen, zegt men mijռo:p>
En men ving hem ook daarom
Omdat hij toebehoorde de ridder snel
9050 En omdat hij hem hielp zo goed
Want hij had velen gebeten
Dat hij slecht kon vergeten
En gescheurd vlees en vel.
Hierbij ving men hem, dat weet wel.
9055 Nu gaat de hertog met zijn prooi
Naar zijn kasteel met groot verdriet.
De tent was opgeladen.
En WaleweinՍ s dood is uitgesteld
Totdat de hertog weten mag
9060 Hoe hij het ellendigste, zonder pardon
Mag gauw laten sterven.
Nu komt de hertog zeer bedroefd
Tot zijn kasteel en hij ontbood
Vrienden verwanten tot zijn nood
9065 En dat ze zouden voor alle zaken
Komen bezien de jongeling
De jonge hertog, hun heer.
Daar kwam menigeen met grote droefheid.
Eerlijk, naar land heren gewoonte
9070 Was de hertog zoon, die koene
[266] Afgelegd en gedaan ter aarde.
Toen kwam de hertog en begeerde
Dat men direct openbaar
Zou berechten over de moordenaar
9075 Die hem die rouw had gedaan.
Toen antwoordde hem een ridder gelijk
Hij zei: ‘Heer, ge bent onverstandiger
Dan een kind, liet ge uw broeder
Niet komen en hem zien de wraak:
9080 Hij zou er om me zijn ongemakkelijk
En hij zal, me liegt mijn mening,
Van het toernooi gelijk zijn gekomen.
Hij zal de ridder helpen pijnigen
Die u heeft gebracht in deze ellende.
9085 Hij zal drijven de rouw groot
Om zijn lieve broeders dood.
Maar laat hem in de gevangenis blijven
Totdat hij komt: men zal hem doden
Voor hem en voor ons allen dan.’
[267] 9090 Dat volgde menige edelman
Zodat de hertog toestemming gaf.
Al wilde ik zelf, ik versierde
Niet hoe zware gevangenis ze daar
Hadden en zo groot misbaar.
9095 Mijnheer Walewein, die koene held
Was met ijzer zo zeer beslagen
En Ysabele, die fijne jonkvrouw
Had omtrent haar benen boeien,’
En die afschuwelijke gevangenis
9100 Was zo diep dat ze van koude
Bijna daar omgekomen waren
Want daar liepen die zee baren
Al omtrent tot hun nadeel.
Ook vloeide er in sommige gaten
9105 Veel water tot die
[268] Zodat ze soms tot de knieën.
In het water zaten onder hen twee
Ik weet wel dat van hen geen
Had eerder gelaten daar zijn leven
9110 Als er niet de troost was die ze gaven
Elkaar in dat leed.
Daar Walewein zei:’Wel lieve lief
Te onrechte heb je dit misval:
Door mij heb je dit ongeval.
9115 Had ik u gelaten in uw eer
Ge was niet gekomen tot deze pijn
Ik ben er de oorzaak van daarom
Ysabele zei aai mij
Dat ge dit zegt lieve geliefde
9120 Ik wilde niet zijn in het paradijs
En ik u wist in deze rouw
Zal de ene de ander trouw wezen
[269] We moeten begeren eens te zijn
In weelde en in alle pijn.’
9125 Walewein hoorde die vriendelijkheid
Die Ysabele tot hem zei;
Hij peinsde wel dat de jonkvrouw
Hem met hart was getrouw.
De ridder en de goedertieren
9130 Zijn in de huiveringwekkende kerker
Al de nacht op dit klagen.
Men bracht hen de volgende dag
Brood en water en niet erg goed:
Ze hadden snel gegeten dat.
9135 De gevangenisbewaarder was zeer fel:
Hij hoorde ze vaak klagen
Van honger en van zware koude;
Hij achtte niet op hun misbaar
[270] Maar menigmaal zei hij dat
9140 Dat men Walewein op een rad
Vlechten zou; en zijn geliefde
Geven zonder verdere omslag
Stalknechten en vuile schildknapen
Hun wil mee te doen.
9145 Dit zei hij om hem te vertoornen.
Ook nam hij een stok van verre
En sloeg Walewein daarmee
Die het slecht verdroeg en zei:
ԕ bent een felle landloper
9150 Dat u aldus een gevangene
Zou slaan op dusdanige plaats
Die geen gebruik heeft van zijn leden!’
Meteen schoot hij van achteren gelijk op hem toe
Maar hij kon niet ver gaan
9155 Van het ijzer dat de held
[271] Omtrent de benen was geslagen.
Walewein was droevig en te ongemak
Dat hij nemen mocht geen wraak.
Zeer weende ook Ysabele
9160 De goedertieren jonkvrouw
Om de grote pijnlijkheid
Die men haar geliefde deed.
Die dag door en de lange nacht
Bleven ze daar: groot en geweldig
9165 Was hun klagen en hu misbaar!
Ysabele - weet wel voor waar -
Omhelsde de goed gevormde
Walewein en maakte met haar tranen
Zo nat zijn aanzicht dat daar ter plaatse
9170 Men mocht gewassen hebben daarmee.
Walewein deed dezelfde manier
[272] En weende om de goedertieren
Dat hij haar zag in al zulke nood.
Ze sprak: Ԍief, laat ons de dood
9175 Aldus omhelzend ontvangen
Want hier is geen ontkomen.’
De gevangenisbewaarder, die ontrouwe
Kwam de volgende dag tot de jonkvrouw
En tot Walewein de heer
9180 En bracht hen voedsel:
Dat was een broodje zo klein
Een man had er vier alleen
Wel gegeten tot zijn deel;
En water tot een vierendeel
9185 Was hen gegeven onder hen twee.
Dus kwamen ze goed overeen
En deelde met elkaar.
Noch andermaal heeft hij geslagen
[273] De gevangenisbewaarder de dappere ridder.
9190 Hij zei: ‘Waarom bent u me aldus vijandig?
U zou geen gevangene
Aldus behandelen. Had ik u hier
Ik zou u zo berechten dan
U deed het nimmer een edele man
9195 Schande nog schade op deze manier!’
Die ander was fel en kwaadaardig
En sloeg te meer met de stok
De heer Walewein, die zijn pijn
Vernieuwde en begon te vertoornen.
9200 Hij sprak: ‘Waarom slaat u me van verre?
Waarom komt u niet dichterbij?’
De ander sprak: ‘Heer moordenaar
Ge had me veel liever te schande
Dan ik kwam onder uw handen.’
[274] 9205 Toen sloeg hij hem de derde maal echt
En rakte de jonkvrouw recht
Op haar hand, dat ze bloedde.
Walewein zag het en hij haastte zich
En werd buiten zichzelf van woede
9210 Bijna waanzinnig en met onweerstaanbare kracht:
Ԋa schurk, heeft u afgeranseld
De jonkvrouw, het zal u berouwen.’
En hij greep beet met de handen
Met al zijn kracht de banden
9215 En trok ze stuk, die degen koen
Dat onmogelijk is te doen:
Ik waan Gods kracht deed het!
Maar zeker weet ik de waarheid
Dat hij er zichzelf vrij maakte.
9220 Vreselijk liep hij zich te wreken
Naar de kwade valse dief
[275] De gevangenisbewaarder, die zijn lief
En zichzelf had te slaan:
Hij greep hem bij de mouwen
9225 Daar hij toen terzelfder tijd
Den ene voet had buiten de deur.
Daar trok hij hem tot zijn nadeel
Naar binnen en nam hem bij de keel
En wierp hem onder zijn voeten
9230 En stak hem alzo hard
Dat hij hem de hersens uitspatten deed;
En hij gaf de geest ter plaatse.
Hij sprak: ‘Lig daar! Ik heb u goed
Betaald dat u tot mij fel was!’
9235 De staf daar hij mee was geslagen
Nam mijnheer Walewein, die held.
Tot de jonkvrouwen ging hij snel;
[276] Hij zei: ‘Lief wel goedertieren,
Ik heb u gewroken dat gij
9240 Geranseld werd. Ook zullen we
Van hier ontkomen: ik heb verslagen
De gevangenisbewaarder. Hij moet plegen
De bittere dood daar ik toekeek.
Ik weet niet wat er van komen mag
9245 Anders dan het tot onze baat waart het gaat.
Ik wil u mijn raad zeggen:
Den staf daar hij ons mee sloeg
Die heb ik wel nodig.
Mijn boei ben ik kwijt.
9250 Blijde zou zijn, wist de vos
Dat me geluk aldus is ten deel gevallen.
Jonkvrouw, nee wees niet bang:
Ik nee laat het om geen pijn
Ik bevrijd u van de boeien.’
[277] 9255 Daar Walewein hij ging hier en daar
En werd een steen gewaar:
Die zo heeft [hij opgenomen
En is tot de jonkvrouw gekomen
En sloeg haar snel het ijzer af.
9260 Hij zei: ‘of God, of mijn zwaard
Hier nu was met de twee ringen
De hertog zou me niet dwingen:
Ik zou hem slaan in zijn zaal
En zijn lieden allemaal!
9265 Doch zal ik mijn geluk nemen.’
En hij ging terzelfder tijd
Tot de gevangenisbewaarder daar hij lag;
Een zwaard hij hem hebben zag
Omgord: dat heeft hij hem genomen
9270 En zijn sleutels en hij is gekomen
Ter kerker deur die hij sloot.
[278] Hij loofde God dat hij hem in de nood
Had verlost! en hij hem alzo
Begon te helpen! Blijde en vrolijk
9275 Ging hij tot Ysabele en zei:
‘Goede lief, ik weet wel die waarheid
Dat God ons met zijn kracht
Heeft verzorgd. We zullen vannacht
Heen gaan dat God ons verhoort.
9280 Die ons zal beletten, tot groot leed
Zal het hem komen, tot grote schande.’
De jonkvrouw sprak: ‘ge moet uw handen
Aan niemand doen, want ge mag het wel
Al het volk in de zaal in rep en roer brengen
9285 En op ons maken groot geweld.
Was het dat het alzo komen mocht
Dat we ontkwamen met het lijf
Dat gebeurde nooit man nog wijf
Zoՠn bijzonder avontuur.’
9290 Daar Walewein sprak: ‘Mooi schepsel
Dus hebt geen vrees;
Ik heb zeer weinig vrees
We zullen onze wil geheel hebben.’
Ze bleven daar zonder lawaai
9295 Tot avond, hoor ik lezen,
Ja langer, weet wel, mocht wezen
Bijna ter middernacht.
Daar Walewein sprak: ԍen zal ons verwachten.
Laten we nu gaan al gelijk!’
9300 Hij nam die beminnelijke jonkvrouw
En leidde haar met hem zonder geluid
Al zachtjes de gevangenis uit.
Het zwaard droeg hij openlijk, die edele ridder.
Dus gingen ze weg hij en zij.
[279] 9305 Toen zij die gevangenis passeerden
Wisten ze niet op welke plaats
Dat ze kwamen, nog herkenden.
Ter deur komen ze en vinden
Dat het gesloten was; nee maar
9310 Ze zagen licht in de kamer daar.
De sleutels die te dragen plag
De gevangenisbewaarder nam Walewein en keek
Of er enige daarvan paste:
Inderdaad heeft hij er een gevonden toen
9315 En opende de kamer snel.
Hij ging; op geen manier
Nee wilde hij achter laten zijn lief
Door nood, door vrees, nog door leed.
Daar hebben ze terzelfder tijd
9320 Vier ridders slapende gevonden
Op vier bedden van grote waarde
Bij hen hingen daar goede zwaarden
En hun wapens aan de muur.
Daar zag Walewein, die fiere held
9325 De ridders slapen: om geen goed
Nee deed hij hen anders dan geheel goed:
Hij peinsde, het was gemeenheid.
Daar vond hij terzelfder plaats
Zijn goede vaste wapens allen.
9330 Hij was blijde om dat geluk
En hij deed ze gelijk aan.
De jonkvrouw hielp hem al dat ze kan
Niemand nee werd daar wakker.
Uit de kamer gingen ze daarna.
9335 Het zwaard droeg immer die held.
God wilde hem helpen.
Hij had in die kamer tevoren
Eer hij er uit ging, die voortreffelijke held
Een mooie kaars met twee pitten ontstoken:
9340 Daarmee is hij uitgekomen
[280] Met de jonkvrouw, dat weet ik wel.
Bij een trap kwam hij, die bij de zaal
Naar boven ging; nee maar de deur
Vonden ze gesloten terzelfder uur.
9345 Daar Walewein hij opende het snel:
Hij ging in die goedertieren;
Al door gingen ze die zaal
En gingen nederwaarts naar het dal
De andere trap, daar Walewein echt
9350 Opende de deur. Heer en knecht
Nee zeiden ertegen nog deden:
Ze gingen; en geen verzoek
Maakten ze, wat dus zeker is
Walewein had het om geen verlies
9355 Nagelaten, hij had schade en schande
Gedaan de heer van het land;
Behalve dat hij het liet omdat
Dat het hem de jonkvrouw bad
En omdat hij haar wilde behouden
9360 En niet verliezen door zijn schuld.
Toen zij wat verder waren gegaan
Kwamen ze gelijk bij een stal
En vonden de deur op een kier staan.
Beide zijn ze daar binnen gegaan.
9365 Daar hoorden ze de stalknechten ronken
Die ճ avonds zo veel had gedronken
Dat ze allen waren dronken
En hebben niet gehoord
De heer Walewein, die zijn geluk
9370 Wel prijzen mag. Daar hij was in de stal
De vos die kwam voort geschoten
Op de heer Walewein met de poten.
Hij zei: ‘Lieve heer, bent u dat?
Ik heb grote rouw gehad
9375 Om u geweest in zorgen.
Ik zie wel, God wil uw borg zijn.
[281] Gezegend is God van het paradijs!
Gringolet, uw voortreffelijke paard
Staat hier in de stal,ՠen meteen
9380 Heeft het paard zijn heer gezien
En trok stuk zijn band
En liep tot hem gelijk
En hinnikte en dreef grote feest.
Walewein sprak: Ԏu zie dit beest
9385 Jonkvrouw, hoe vriendelijk het zich gedraagt!
Het is dat aller beste paard
Dat men kan vinden in aardrijk!’
De jonkvrouw sprak: ‘Snel
Laten we gaan, ik bid het u zeer!’
9390 ‘Lief’ zei Walewein die heer
‘Wat ge wil, dat zal wezen.’
Een telganger paard nam hij na dit
Dat hij zadelde en snel teugels gaf.
De zijne deed hij op dezelfde manier.
9395 Hij leidde ze snel naar buiten
En leidde ze ter eerst poort waart
Die hij opende daar ter plaatse
Want hij had de sleutel mede.
De poort openden ze goed wijd
9400 En reden uit, vrolijk en blijde.
Daar zette op die telganger
Walewein die jonkvrouw lieflijk
En gaf haar het paard bij de teugel.
Op Gringolet gelijk een vogel
9405 Sprong daar Walewein na dat
En voeren lieflijk hun pad.
Die vos liep neven hen gereed.
Daar Walewein sprak: ԉ’I weet niet
Waarheen ik het beste neem mijn vaart
9410 Tot koning Amorijs hof waart.
Daar zo moet ik altijd gaan.
Jonkvrouw, ik zeg het u wel naar waarheid
[282] Ik beloofde hem voor waar
Dat ik u zou brengen daar;
9415 Ik zweerde het bij ridderschap mede
En bij mijn waarheid.
En om te voldoen deze dingen
Gaf hij me het zwaard met de twee ringen
Dat ik jammerlijk heb verloren.’
9420 De jonkvrouw had grote toorn;
Ze zei: ‘Helaas, wat zeg je?
Zal een vreemde koning mij
Voeren en presenteren op minne
Dan ben ik zeer ongelukkig!
9425 Eerder zal ik mijn leven nemen.
Owi! en hoe zou u het gepast achten
Wel lieve geliefde? Want ik niet deed
Nooit tegen u bedrieglijkheid!
Grote weelde heb ik nagelaten
9430 En heerschappij uitermate!’
Walewein sprak: ‘Lieve jonkvrouw
Ik ken dit goed dit wel. Laat uw rouw!
Ik beloof u goedertieren
....................
9435 Ik laat u niet in de steek! Troost u in dezen.
Alzo ge wil, alzo zal het wezen.’
Ze zei: ’Heer, ik weet u dank.’
Ze reden voort en al gauw
Kwamen ze gereden in dat gras
9440 Daar de hertog tevoren was
Gelogeerd, in dezelfde vlakte
En al daar Walewein
Gevangen was met grote smadelijkheid.
Daar zo vond hij op de aarde
9445 Liggen het zwaard met de 2 ringen
Dat niemand daar vandaan mocht brengen
En toen mijnheer Walewein het zag
Zijn hart lichtte op als de dag!
[283] Hij steeg af en nam het in het gras:
9450 Hij omgordt het. Hoe blijde hij was
Dat hij het alzo had gevonden!
En hij sprak terzelfder stonden:
Ԛiet, jonkvrouw, met dit pand
Mag ik u verlossen zonder schande
9455 Tegen de koning Amorijs.
Dit zwaard is van zoՠn grote prijs
Dat de koning niet geven zou
Alleen om duizend marken van goud
Uitgezonderd alleen om uw persoon.
9460 Hij hoorde zeggen, ge was zo mooi
En zo lieflijk en vol vurigheid;
En had tot u toe zo’n groot min genot;
En gaf mij het zwaard met de twee ringen
Opdat ik u hem mocht brengen.
9465 Nu heb ik de macht; tenzij
Zo wat zo ge hebt onaangenaam
Dat nee doe ik nimmermeer.’
Ze antwoordde: ‘God beloont het u, heer!’
Na dit gesprek zo zei Walewein:
9470 ‘Nu toe vlug, berg en vlakte!
We moeten niet talmen in deze tijden:
Men zal ons volgen van alle zijden
Dat weet ik wel, als men ons doen
Te weten komen zal.ՠEen schildknaap
9475 Ontmoeten ze met de dageraad.
Walewein riep hem en vroeg hem raad
Hoe hij het snelste voer naar Ravenstene.
De schildknaap zei: ‘Heer, nee geen
20 mijlen is het niet bij zee te varen;
9480 Als ge geen bezwaar hebt te water te gaan
Ge zou ter scheep gaan gelijk.
Ook wil ik u wel laten verstaan:
Ga over land, dan heb je mijlen
60 te gaan te deze tijd.
[284] 9485 Deel en kiest wat ge wil doen.’
Daar Walewein sprak tot de schildknaap:
ԇod aanbevolen, vriend, zo ga!
U heeft me wel bericht dat ware.’
Liep die schildknaap weg gelijk.
9490 Toen vroeg hem die beminnelijke ridder
De jonkvrouw, wat haar raad was.
Ze sprak: ‘Het talmen is slecht voor ons:
Dat we te scheep gaan, was het uw wil!’
Ze hielden toen niet langer stil
9495 En reden derwaarts erg snel.
Spoedig zagen ze de masten
Van de schepen in de zee:
Wel 20 schepen of meer
Vonden ze er gereed. Ze huurden er een
9500 En voeren over onder hen twee
Met de vos terzelfder uur.
Ze hadden de wind bijzonder goed:
Het zeil trokken ze in de top al hoog;
Hun schip was zeer goed ter vlucht;
9505 En voeren weg zonder uitstel
Zodat ze voor de vespertijd (6 uur ‘s avonds)
Arriveerden voor Ravenstene.
Dat veergeld nee was niet weinig
Die ze de stuurman gaven toen.
9510 Op dit verhaal kom ik terug
Zo snel ik kan; wees niet ongeduldig.
Maar hoor een weinig eerst de verklaring:
Dat nieuws liep gereed
....................
9515 Toen men de gevangenisbewaarder miste
En men van Walewein niets wist
En van Ysabele de jonkvrouw.
De hertog had grotere rouw
Dan alsof men hem stak met een mes.
9520 Walewein liet hij snel zoeken
[285] En die beminnelijke jonkvrouw.
En toen men ze niet vond
Liet de hertog hen volgen haastig.
30 voeren ter zee waart
9525 En 40 gingen hen zoeken te land.
Maar Walewein is uit hun handen
En de jonkvrouw. Toen de anderen kwamen
Ter aanlegplaats van schepen, ze vernamen
Dat hen de wind tegen was.
9530 Droevig en woedend waren ze dus.
Ik waan het, God deed het door Walewein’s eer.
Ook nee mochten ze min of meer
Succes hebben, die volgden te land
Om Walewein te doen schande.
9535 Ze keerden weer vandaan ze kwamen.
Ze hadden behaald weinig voordeel:
Ze waren woedend en verbitterd.
Hierna zal ge nog meer horen
Van de hertog en maak melding;
9540 Maar nu ga ik weer terug naar mijn historie
En zal u van de edele ridder
Walewein vertellen. Ten eerste zodat h j
Te Ravenstene was, grote vreugde
Had hij: hij zag het kasteel
9545 Voor hem staan gelijk.
Een zeer mooie bediende
Ontmoette hij, die hij op deze manier
Vroeg om de koning Amorijs:
ԋnaap, dat God je behoed van leed!
9550 Bericht me, wat mijn heer doet
Amorijs, die milde koning?’
Die knaap antwoordde: ‘Heer, ik wilde
Dat gij hem niet hoorde vermanen.’
Meteen liepen hem de tranen
9555 Uit de ogen: hij jammerde zeer.
Hij sprak tot Walewein, de heer:
[286] Ԉeer, de koning Amorijs
Dat hoop ik, is in het paradijs:
Van der wereld is hij heen gegaan.’
9560 ԇod moet zijn ziel begeleiden!’
Sprak toen Walewein. Gelijk
Scheidde hij toen van de bediende.
Toen zei hij het de jonkvrouw openlijk:
Ԛiet, lieve lief, nu is hij dood
9565 Die machtige koning Amorijs.
Hij zou uw geliefde geweest zijn
Had het gegaan naar mijn wil.’
De jonkvrouw nee zweeg niet stil:
ԇ’Gd heeft me goed voorzien; daarom
9570 Ik zeg je wel: al had hij mij
Gehad, het zou zover niet gekomen zijn!’
Walewein sprak: ‘Het zal ons helpen
Gaan we herbergen in het kasteel:
Men zal ons spel doen en vreugde.’
9575 Ze deden het en men ontving ze daar
Met grote eren, weet voor waar.
Walewein toonde de heren daar gelijk
Dat zijn boodschap goed was gedaan.
Ze waren tevreden gesteld wel allen:
9580 Daar was de avonturen vader
Eer en grote feesten gedaan!
Drie dagen was hij daar, ongetwijfeld.
Te vierde dag verliet hij het kasteel.
Die ridders begeleiden hem het grootste deel
9585 Een halve mijl van Ravenstene.
Walewein liet ze algemeen
Keren weer tot hun kasteel
En voer weg met de jonkvrouw
En met de vos, die graag zou
9590 Mens werden, als God het wilde.
Ook beloofde hem Walewein
Te gaan berg en vlakte
[287] En niet te rusten voor die stonde
Dat hij de koning Wonder vond
9595 En zijn zoon Alidrisonder.
‘Ik was van geen ding liever ingelicht
Dan van hen twee, weet ik wel.
Daar es noch een schaakspel
Dat ik moet hebben, die ik zal
9600 Te hof voeren, heb ik het geluk.
Maar het goed zwaard met de twee ringen
Moet ik daar laten: met geen dingen
Nee zal ik het krijgen mogen.
Met het schaakspel zal ik verheugen
9605 Menige man in konings hof.
Ik deed er een sterke belofte
Dat ik het voor de koning halen zou.
Nu is het zo gekomen, zoals God het wilde
Dat ik denk het wel te krijgen.
9610 Ik bezorg me nergens anders om
Dan hoe we daar zullen komen.’
Dus reden ze na deze zaken
Een ver stuk, zoals ik versta.
De vos volgde altijd na.
9615 De zon scheen uitermate heet
Zodat ze doorweekt van zweet
Waren. Het was er woest ook mede
Zodat ze nergens tot geen plaats
Te enige bomen mochten komen;
9620 En gingen, zoals ik heb vernomen
Alzo vermoeid tot over noen.
Daar het zeer mooi was en groen
Kwamen ze tot een liefelijke plaats
Daar een bron ontsprong mede
9625 Fris en helder, koud als ijs.
Hij dacht ze waren in het paradijs
Toen ze daar gereden kwamen:
Boven de bron ze vernamen
[288] Een olijfboom, lieflijk en groen
9630 Jeugdig naar het seizoen.
Daar steeg af in die groene vlakte
Die dappere heer Walewein
En hielp die jonkvrouw van het paard.
Hij liet het ros op de weide
9635 Gaan grazen en zijn Gringolet.
Het was er zo mooi, het was in zijn voordeel.
Die vos ging terzelfder tijd
In het gras liggen daarnaast.
Nu is daar Walewein die edele
9640 Gezeten bij zijn geliefde
Bij de bron voorzichtig
Die de olijfboom met zijn bladen
Had bedekt heerlijk.
Ze zaten liefdevol
9645 Beide tezamen, doe ik u verstaan.
De helm had hij afgedaan
En hij schepte, die dappere ridder
Van de bron met de hand
En dronk ervan, die mooi was
9650 Fris en koel, zij het zeker dat.
Datzelfde deed ook Ysabele.
Dus zaten ze met groot genoegen
Een lang stuk onder hen twee.
Ik weet wel, daar nee was van hen geen
9655 Ze hadden elkaar daar
Meer genegenheid getoond openbaar
Dan ze deden, maar ze hielden op
Hen omdat ze niet wilden
Dat de vos zag hun vreugde.
9660 En toen ze alzo een lange tijd
Hadden gezeten bij die bron
Begon mijnheer Walewein
Uitermate zeer te slapen.
Hij sprak: ‘Jonkvrouw, bij onze heer
[289] 9665 Ik kan het niet beletten, ik moet
Slapen gelijk met een spoed.
Ze zei: Ԉeer, doe wat ge wil.
Hij legde zijn hoofd op zijn schild:
Hij wilde niet slapen in haar schoot
9670 Omdat hem haar pijn verdroot.
Hij had zo’ n slaap, zodat hij gelijk
Slapend werd, die dappere held
Uitermate vaste en die jonkvrouw
Die hem zeer beminde en was getrouw
9675 Nee ze kon het niet nalaten
Ze kuste de ridder, hoewel dat ziet
De vos al toe terzelfder tijd.
Men zou een grote halve mijl
Hebben gegaan, dat weet ik wel,
9680 Eer ze ooit ophield haar spel
Tegen de ridder te drijven daar:
De liefde maakte haar onbezorgd.
Aan ogen, aan mond en aan kin
Kuste ze hem: het raadde haar aan de liefde.
9685 Grote vreugde had ze in die.
En toen ze op wilde kijken
Heeft ze van verre vernomen
Een grote zwarte ridder komen
Op een hoog paard, zwart als een raaf.
9690 Niet nee deed hij de telganger nog draven
Maar hij kwam aan als een storm
Recht gelijk die kwade geest
Had gejaagd, met gerekte hals.
Die ridder maakte veel lawaai
9695 Daar hij met sporen slaande kwam.
Ten eerste dat hem die jonkvrouw vernam
Verloor ze bijna haar denkvermogen:
Ze had geen macht, zegt de historie
Dat ze spreken mocht een woord:
9700 Zo zeer was ze toen van de wijs gebracht
[290] Van groot gevaar en door huivering bevangen.
De zwarte ridder die anders niet denkt
Dan die jonkvrouw weg te voeren
Die niet de macht heeft een lid te roeren
9705 De zwarte ridder talmt niet:
Hij komt spoorslags als een wind.
Rechtstreeks zo gaat hij naar de jonkvrouw
Die was bevangen in grote rouw.
Een bukte wat naar beneden
9710 En greep haar met een vaart
En slingerde op zijn paard voor
En sloeg weer weg met de sporen.
Toen dit die vos zag
Hij jankte en huilde meteen zeer.
9715 Daar Walewein’s hoofd ging hij stoten
Snel met zijn poten
Zodat Walewein gelijk wakker werd
En zei: ‘Heeft u de duivel
In, dat u nu zo te keer gaat?
9720 Waarom gaat u zo hevig te keer?
Bent u waanzinnig? Ik denk ja u bent.’
De vos sprak: ‘Ik denk, gij nu
Zelf eerder waanzinnig worden zal
Mijn jonkvrouw is door uw schuld
9725 Verloren: het ontvoer haar met geweld
Een zwarte ridder als inkt
Op een zwart paard als pek.
Hij heeft in de hel strik
Lang geweest, dat weet ik wel:
9730 Het is de duivel en niemand anders!
Helaas, wat zal hier geschieden!’
Daar Walewein, hij werd meteen
Waanzinnig en buiten zichzelf bijna.
Om bang van te worden sprong hij op al daar!
9735 De helm zette hij op zijn hoofd
En nam die speer, dus geloof het
[291] En sprong op een paard onverschrokken:
De vos liep snel naar voren
Gelijk een haas die men jaagt;
9740 Achter Walewein volgde al onversaagd.
Al had het geweest de duivel
Hij had het achtervolgen niet opgegeven
Hij had hem gevolgd tot de hel
Had hij gemogen, alzo ik vertel.
9745 Altijd toen liep die vos voorop
En Walewein volgde met de sporen
Zo lang, dat ze de ridder zagen
Die hem weinig wilde wanhopen
Om Walewein dat hij hem niet komen hoort.
9750 Immer reed hij zijn weg voort
Niet vlugger en niet langzamer ook:
Om Walewein geeft hij geen zier.
Ook wilde hij zich niet verwaardigen
Zich te keren tegen de fiere.
9755 Daar Walewein reed hem zo dichtbij
Dat hij hem met de speer daar
Had gestoken, had hij gewild;
Maar omdat hij de jonkvrouw hield
- De jonkvrouw vreesde die heer
9760 Dat hij haar mocht zeer kwetsen-
Daarom vermeed hij zijn steken
En hij sprak bitter tegen de ridder:
‘Nu toe, nu toe, je bent aan het eind van je leven!
Die jonkvrouw geef me gelijk!
9765 Ge hebt haar te lang gevoerd.
Mijn hersens zijn op u razend.
Bij ridderschap! Hier zal die ene
Altijd sterven van ons twee!’
De zwarte zette haastig neer
9770 De jonkvrouw, zeker;
En zei tot haar:
‘Wel mooie jonkvrouw, ik begeer
[292] Uw ridder te zijn, mooie jonkvrouw.
En beschouw het niets als valsheid
9775 Nog in geen gemeenheid;
Want zoals ik u onder de olijfboom
Zo mooi zag zitten, goedertieren
Toen werd ik met het liefdes vuur
Al gelijk zo zeer ontstoken
9780 Dat me het hart dacht te breken
En verbranden. Toen ging ik gelijk
Om u te schaken. Heb ik misdaan
Aan u, zelf wil ik alles verbeteren.
Heb voor mij genade, jonkvrouw, ik zal
9785 Hier steekspel houden vanwege uw wil.’
Daar Walewein nee zweeg niet stil;
Hij zei:’Het is om niet, uw liefde!
Ik zal u nog heden tot priester wijden
En scheer de kruin met mijn zwaard.’
9790 Elk trok toen achteruit op de weide
Met de paarden sterk en groot.
Elk had een speer daar ter nood
Met scherpe, dunne ijzers voor.
Elk keerde weer en sloeg met sporen
9795 Ten andere waart onverschrokken
Voerende zeer ridderlijk
De grote speer en die felle.
Recht voer die zwarte of hij uit de hel
Was gekomen, doemde op daar:
9800 Goede ridder was hij, voor waar!
En Walewein reed hem in de schoot.
Fel was die steek en zwaar die stoot.
Ze botsten op elkaar met de paarden
Zodat ze met groot geweld
9805 De sterke schilden verbrijzelen deden.
Ten neus, ten mond, moest vloeien
Dat bloed eruit al even erg.
Ze worden zo zeer dol
[293] Toen zij met groot geweld tezamen
9810 Beide met schilden en met lichamen
Tezamen liepen dat ze onwaardig
Beide vielen op de aarde.
Ze mochten horen nog spreken niet:
Ze wisten niet wat hen was geschied.
9815 Ze lagen een lange tijd zonder spreken.
Maar die vos hij ging hem wreken
Op de zwarte ridder met zijn tanden.
Onvriendelijk begon hij aan te vallen
En scheurde hem menige maliën haastig.
9820 Toen kwam de zwarten ridders paard
En sloeg naar de vos: had hij hem geraakt
Op de juiste plaats, hij had hem zeer mismaakt;
Toch liet hij hem vliegen in dat gras
Drie schreden ver, zodat hij was
9825 Geheel in onmacht en verdoofd.
Zeer bloedde hij omtrent het hoofd.
Een lid nee kon hij niet verroeren.
Nu wil ik u zeggen hoe dat het verging
Die twee ridders van grote waarde.
9830 Ze lagen een lange tijd op de aarde
Dat ze geen lid verroerden.
Ysabele ze waant veel te beter
Dat hij dood is dan dat hij leeft
Haar lieve geliefde, daar ze om geeft
9835 Grote rouw en handgeklap.
Ze liep naar hem daar hij lag
En maakte gelijk de helm los
En heeft hem van het hoofd gedaan
Omdat ze hem de wind aan wilde
9840 Waaien. Het zal de milde ridder
Meer komen te kwade dan te goede.
De zwarte ridder, die felle, die verstand had
Van oorlogen, zegt de historie
Had hij bij zijn verstand geweest
[294] 9845 Dat weet ik wel, hij had de held
Walewein altijd niet geslagen;
Maar van de steken die hem die heer
Walewein gaf, was hij zo zeer
Verdoofd, zodat hij buiten bewustzijn raakte:
9850 Een woord kon hij niet uitbrengen;
Maar hij stond op onverschrokken
Verwoed als een leeuwin
Daar men haar jong wil roven.
Het zwaard trok hij: ge zou het niet geloven
9855 Hoe mooi het was en hoe breed!
Op Walewein liep hij direct
Dat hij gedaan had om geen geld
Had hij gehad zijn bewustzijn;
Nog om pijn, nog om arbeid
9860 Nee had hij gedaan die gemeenheid.
Het zwaard tilde de ridder hier op
En zal slaan de fiere ridder
Daar hij geheel blootshoofds lag
In de jonkvrouwen schoot. O wee
9865 Wat had hij bijna daar gedaan!
God nee wil het niet gedogen ! Zo gelijk
Walewein kwam snel tot zichzelf
En zag de verschrikkelijke ridder
Zeer op hem komen lopen
9870 Hij wierp het schild ertegen te verweer
En ontving de grote slag
Op het schild. Zijn oordeelsdag
Was er immer aan gegaan
Had hij niet alzo gedaan!
9875 Zo goed was dat zwaard van staal
Dat het doorsloeg helemaal
Het vaste schild, dus geloof het
En sloeg Walewein in zijn hoofd
Een grote wond en ook diep.
9880 Ԉet was niet goed dat ik sliep
[295] Met dusdanige slagen’ sprak Walewein.
Gewetenloze man, vuile kwade schurk
Heb je deze schandelijke daad gedaan
Bij God, ge sterft er om gelijk!
9885 Deze schalksheid zal u opbreken!’
De helm bracht hij met grote pijnen
Op zijn hoofd bij die twist
Dat wonder was, hoe hij het klaarspeelde.
Nu had Walewein bij zijn mannelijkheid
9890 En bij ridderschap mede
Gezworen, dat hij bij geen dingen
Zou trekken het zwaard met de twee ringen
Op een christelijke mens, door geen nood.
Nu heeft hij de rouw groot
9895 Want hij had het nu wel nodig.
Een ander trok die koene heer
Dat hem te Ravenstene was
Gegeven tevoren, zoals ik las:
Men wist er nergens geen zo fel.
9900 Dat trok hij uit, die ridder snel.
De zwarte ging hij aanvallen
Bitter op zo’n manier
Of hij hem in de aarde zou neerslaan.
De zwarte achtte het niets:
9905 Hij vergold hem weer zijn verheffen;
Zijn slagen laat hij hem voelen:
Op de helm sloeg hij Walewein
Zodat de kostbare stenen
Neer moesten vallen in dat gras.
9910 Er nee twijfelde niemand dat
Dat Walewein zijn oren zongen.
Op de zwarte is hij gedrongen
En liep op hem met het zwaard
En had hem bijna geveld ter aarde;
9915 Toch nee doorstond hij het niet zo gemakkelijk
Hij had een wonde in het gevecht
[296] Die zeer bloedde zonder op te houden;
En dat gras in korte tijden
Werd geverfd naar scharlaken.
9920 Toen liep op de heer Walewein
De zwarte ging hem aanvallen:
Hij greep het zwaard met beide handen
En wierp het schild achteruit.
Walewein hij draalt weinig
9925 Maar eenparig zonder te falen
Sloeg hij op Walewein: 500 maliën
Liet hij vliegen in dat perk!
Al was daar Walewein vlug en sterk
Hij kon tot geen verweer komen.
9930 Die zwarte ging altijd op hem aandringen
Stekende en slaande met geweld
Gelijk de draak die alles verslindt.
De ware historie vertelt ons hier
Dat hij de dappere ridder fier
9935 Walewein, verwondde op vier plaatsen
Dat hem het bloed liep uit de leden
Zo onophoudelijk dat hem die heer
Daarvan was hij zeer bang.
Hij zei:’Maria, mij vermaan!
9940 Want ik had niet gedacht
Dat iemand in geheel aardrijk
Ridder nee vond dergelijke.
Nooit vond ik een man van zulke kracht.
Hij zal me binnenkort in onmacht slaan
9945 Duurt lang deze stormaanval.’
Zeer boos maakte hem de geest!
ԍe is te moede of hij was
Uitzinnig: zijn gedragingen
Laten het ook zien. Ik zie me bloeden
9950 Zo zeer nu, ik moet me hoeden
En nee geen verweer doen
Voor hem de vermoeidheid heeft bevangen
[297] Dat hem adem ontbreekt en dan
Mag ik vellen deze dappere man.’
9955 Dus peinsde Walewein als de verstandige.
En het zwaard met vertoornd gemoed
Die sloeg altijd slag op slag
Op Walewein die hij voor hem zag.
Wonder was het dat die goede ridder
9960 Walewein, die koene, hield stand!
Toen hij de zwarte in de strijd
Uitgeput zag was hij blijde.
Het schild hield hij bij de riemen
En liep ijlings op de zwarte
9965 En zei: ‘al was groot uw aanval
Nu moet ge ontvangen de koop!’
Want Walewein raakte hem zo goed
Zodat hij eerst met het hoofd viel
Zo hard in het gevecht
9970 Dat hem bijna de hersens in de keel
Gevallen waren: hij lag lang
In onmacht, in zwaar bedwang!
Nu is van de zwarte ridder
Walewein verlost, die hem zo hard
9975 En zo wreed was in die strijd
En hem zo menige vaste maliën
Had afgeslagen met het zwaard.
Ysabele die gebaarde
Blijde en zei: ‘Heer
9980 Ge moet niet langer dralen:
Trek hem de helm af de woesteling
Sla hem het hoofd af gelijk!
Het is geen schandelijke daad, God weet.
Ook zo deed u een eed
9985 En zwoer dat ge hem zou doden
Mocht ge hem overwinnen.’ dit zal achterwege blijven’
Sprak Walewein tot de jonkvrouw
Ԉet was schade en ontrouw
[298] Zou ik aldus dappere ridder doden
9990 Aldus. Ik laat me geen angst aanjagen
Ik zal hem helpen dat hij bijkomt;
En wie dat schaadt of tot voordeel brengt
Ik zal hem strijd leveren dan.
Meteen ging hij snel op de ridder af
9995 En trok hem af, zoals ik beken
Beide de helm en het ijzeren kapje
En maakten hem het aanzicht bloot meteen.
En toen hij hem heeft gezien
In aanzicht, zeer groot misbaar
10000 Begon Walewein te drijven daar;
Zijn zwaard stak hij in de schede:
De duivel zelf beval hij het toen!
Hij waande dat zijn geest uitzinnig werd:
Hij zag dat het was Lancelot’s broeder
10005 Estor, die had hij zo lief.
Menigmaal vervloekte hij zijn zwaard
Daar hij mede verwonde de edele ridder.
Hij sprak: ‘Gij Lancelot, nu zal ge
Zeer boos op mij zijn!’
10010 Walewein had zelf tot die nood
Doeken en zalf; niemand te die stonden
Nee verstond hem beter van wonden:
Vaak had hij het zelf nodig.
Hij ontwapende de koene ridder
10015 Estor en ging hem verbinden
De wonden, die hij kon vinden
Aan hem, die fel waren en gevaarlijk:
Van die vond hij er veertien.
Hij bond het voorzichtig en goed.
10020 Niet bewoog zich die ridder snel
Estor, die zeer dappere, nochtans.
Walewein trok een ring toen
En zegende het met de dure stenen
Al die wonden groot en klein
[299] 10025 Zodat de ridder begon te bewegen.
En Walewein begon zeer te hopen
Dat hij levend blijven zou.
Toen hij hem zag bewegen even snel
Zette hij zijn helm op zijn hoofd:
10030 Hij wilde niet - dus geloof het -
Duizend mark hebben van goud
Dat Estor hem herkennen zou;
Daarom bedekte hij zijn aanzicht.
En die ridder, die niet licht
10035 Zieker mocht wezen toen
Sprak de heer Walewein aldus toe:
Ԛeker, ik merk hieraan
Dat ik aan een edele man
Ben geraakt: in geen land
10040 Vond ik nooit zoՠn hoffelijke vijand.
Ge hebt diegene goed gedaan
Die u met kracht wilde verslaan.
Dit sprak Estor – dat is zeker dat -
Toen hij tot zichzelf gekomen was.
10045 Walewein, die voortreffelijke ridder
Nee wilde daar op geen manier
Estor antwoorden, want hij wilde niet
Dat hij hem daarbij niet herkennen zou.
Daar Walewein hij keek hier en daar
10050 En werd van een ridder gewaar
Die op een telgang paard kwam
Ongewapend, zoals ik het vernam.
Hij had aan een scharlaken onderrok
Een mantel daar boven, en een stok
10055 Had hij in de hand door hovaardigheid.
Zingend kwam hij op de weide.
Twee mooie knapen volgden hem na.
Walewein zo zag hij daar
Zittend bij de ridder op het veld.
10060 Hij reed kalm zijn gang
[300] Als die wel vermoeide die zaak
Dat Walewein was te ongemak.
Deze was hoffelijk en goedertieren:
Tot Walewein zo kwam hij snel;
10065 En toen hij kwam in dat groene
Daar Walewein zat die ridder koen
Bij de gewonde die dat gras
Rood had gemaakt, hem verwonderde dat:
Hij mocht aan hen beiden aanschouwen
10070 De schilden doorstoken en doorhouwen
Dat vaste pantserhemd beroofd van maliën
De helmen gekreukt, gebroken
Kniestukken en kousen alles bebloed.
En Walewein, de ridder goed
10075 Zag hij onophoudelijk te malin daar
Het bloed uitdruppelen rood en helder.
Van de schouder tot de hand
Was hij geheel bebloed, die held.
Dat ontfermde zo de heer
10080 Dat hij begon te wenen zeer.
Hij groette hem en zei: ‘God weet
Mij is uitermate leed
Uw verdriet, dat maak ik u bekend.
Ge hebt elkaar gewond.
10085 Die ridder die daar ligt voor u
Hij kan niet langer leven nu
Alzo me lijkt, te deze uren;
Daarom zo menige diepe scheuren
En steken zie ik in zijn harnas:
10090 Hij moet van hart wezen krachtig
En bijzonder goed, zal hij genezen.’
Walewein antwoordde na deze
Nog hij deed tegen de goede man
Zijn helm niet af dan
10095 Omdat hij vreesde, die edele ridder
Dat hem Estor herkennen mocht daardoor;
[301] Maar zoals ons de historie vertelt
Ging hij ten ridder al daar hij hield
En voerde hem wat terzijde en zei:
10100 Ԅoor aller ridders edelheid
Heer, zo zou ik u graag bidden
Een verzoek, als u er zich niet aan wil onttrekken
Deze ridder, die hier gewond ligt
En ik heb met hem lange tijd
10105 Alhier menige felle strijd gevochten.
Bij grote ramp is me dit sneven
Toe gekomen; had elk de ander tevoren
Herkend, we zouden niet gevochten hebben.
....................
10110 Sta deze gewonde ridder bij !
Van het doodsgevaar heeft hij ongemak niets
Heeft hij iemand die zijn lot aantrekt;
Ik heb hem verzorgd en verbonden.
Heer wordt niet boos te deze stonden
10115 Dat ik mijn helm niet af doe:
In laat het nergens anders om, zeker
Uitgezonderd dat me de ridder gemakkelijk
Herkennen mocht mijn aanzicht’
De ridder sprak, toen hij het vernam:
10120 ԕ is goeds geschiedt dat ik hier kwam.
Ginder neder in die vallei
Staat in een lieflijke streek
Een kasteel, die te zeer is te prijzen
En daar van zo ben ik heer:
10125 De ridder zal ik voeren daar.
En hebt om hem geen gevaar:
Ik nee laat hem aan niets ontbreken
Al zou hij er blijven 20 weken.
En dit wil ik,ՠsprak die baron
10130 ԏm aller ridders eer doen.’
Walewein bedankte hem daarvan zeer
En nam verlof aan de heer.
[302] Hij steeg op zijn paard met grote rouw
En zette voor hem die jonkvrouw
10135 En reed zijn weg voorwaarts
Te groene olijfboom waart
Om te halen de jonkvrouwen ros.
De vos liep achter, droevig en blijde:
Blijde omdat Walewein was vandaan
10140 En aan de andere kant liepen hem de tranen
Over de baardharen naar beneden
Omdat hij zo zeer bang was
Dat Walewein niet zou ontkomen;
Niet droeviger zo mocht hij wezen.
10145 Ysabele die mooie jonkvrouw
Die dreef onmatige rouw
Om Walewein terzelfder tijd
Dat ze hem zag zo zeer gewond:
Ze misbaarde en weende gelijk.
10150 Ԋonkvrouw, ge moet u niet bang maken
Sprak Walewein ԩk laat u weten
Dat ik ontkom gelijk.’
Toen kwamen ze al gauw
Onder de boom daar ze vonden
10155 Staande het jonkvrouwen paard.
Ze steef af met een vaart.
Walewein ontwapende hem met een spoed
Die van wonden zeer bekend was.
De jonkvrouw deed die edele man
10160 Zijn wonden verbinden dan
En wees haar zelf daartoe.
Toen dit gedaan was, stond hij daar toen
Op, en zat op het paard gelijk
En hielp de beminnelijke jonkvrouw
10165 Op dat paard dat zacht ging.
En ze deden geen ander ding
Dan ze weer reden gereed
Want Walewein was het zeer leed
[303] Dat men wist wie hij was.
10170 Die vos volgde altijd na.
Ze reden tot de avond toe.
Toen het avond was, ze kwamen toen
Tot een prachtig kasteel en groot.
Walewein sprak: ‘wel was het ons nodig
10175 Dat we hier herbergen vandaag.’
De jonkvrouw zei: ‘Gaan we dan, heer.’
En ze hebben alzo gedaan.
Daar waren ze erg goed ontvangen
Zoals ge wel gauw zal horen.
10180 Maar ik moet u eerst haastig
Van Estor een deel zeggen.
Die ridder liet hem gelijk liggen
In een draagbaar, zoals wij het horen
Daar hij om had gezonden tevoren.
10185 Vriendelijk voerde hij de ridder
Naar zijn mooie herberg waart
Daar hij zich goed liet verzorgen.
Maar Estor die ging zeer misbaren
Dat hij niet kent de heer
10190 Daar hij tegen vocht zo zeer.
Zeer prijst hij hem en zegt openlijk
Dat hij nooit nee vond zijn gelijke
Nog man die zulk verweer deed
En dat was van zo’n hoffelijke zede
10195 En op zijn vijand zo goedertieren.
Menigmaal zwoer hij duur
Indien dat hij verstandig mocht wezen
Wie dat was die goede ridder
Dat het hem een lid waard was
10200 Ik wil u hiervan spoedig beter
En van Estor verkorten het verhaal.
Die goede man deed zeer goed
Zijn wil en hij verzorgde
Hem zo goed: daar men toe keek
[304] 10205 Genas hij van dag tot dag.
Nu zwijg ik hier van en gewaag
Van Walewein, daar ik van las
Die te kasteel was gegaan
Daar hij zeer goed onthaald was.
10210 Het was recht, want daar was heer
Diezelfde knaap, diezelfde bediende
Die hij in het wilde bos vond
Tegen hem komen tegemoet
Op het magere ros dat zijn hoeven
10215 Nauwelijks iets kon verroeren.
Den knaap zag hij groot verdriet
Drijven en zijn handen wringen.
Die trooster was van alle dingen
Dat was Walewein die daar kwam:
10220 Toen hij hem zo te ongemak vernam
De knaap en hij hem ging zeggen
Zijn ramp en tevoren leggen
Hoe dat hij kamp had genomen
En hij te laat zou komen
10225 Door het ontbreken van zijn ros
Dat hem genomen was met strijd;
En hij zijn erfelijke bezittingen
Zou verliezen en zijn lijf mede
En hoe hij geen andere zaken zocht
10230 Dan te gaan tot de koning
Artur, de edelen prins waart
Dat hij hem omgorden zou zijn zwaard
En ridder maken: hij hoopte dan
Dat hij tegen de wrede man
10235 Daar hij tegen vechten wou
Te betere zege hebben zou
En te beter geluk in het tweegevecht;
En klaagde dat hij had de ramp
Dat hij ten hof niet kon raken -
10240 Toen wilde hem Walewein blijde maken
[305] En leende hem zijn voortreffelijke paard
Daar hij mee op alle manieren
Zijn wil mee ten uitvoer bracht, klein en groot.
Nu heeft die knaap zijn nood
10245 Geheel overwonnen en zijn armoede
En is weer bij zijn goed
En is een ridder van grote aanzien.
Nu heeft hij de koene ridder
Walewein te zijn herberg binnen.
10250 IJlings zo laat hij hem bekennen
Wat hij hem hartelijk gunde:
Hij knielde voor hem haastig
En zei: Ԍieve heer, wees welkom
Te mijn kasteel tot uw voordeel!
10255 Mijn lijf, mijn goed heer, bij God
Dat staat al tot uw beschikking:
Bij u ben ik mijn goed heer
Dat me nimmer was geschied
Nee had ge alleen gedaan.ռo:p>
10260 Walewein liet zijn waard opstaan
En zei: ԇod weet, mij is lief
Dat ge overwonnen hebt uw leed.’
Ze spraken zeer verschillende gesprekken
Dus Գ avonds tezamen in de zaal
10265 Tot die dat men eten ging.
Ze hadden genoeg van alle zaken
Van dat men vind binnen het kasteel.
Bij hem zat jonkvrouw Ysabele
Daar men hoffelijk voor sneed
10270 De brokken - hoe dat ik het weet! -
Walewein nog die jonkvrouw mede
Nee kwamen nooit tot een plaats
Daar men hem deed zo’n groot feest
Want beide, laag en hoog
10275 Dreven ze grote vrolijkheid
Door hun heer wil te die tijd
[306] Ik kan u niet alles laten verstaan.
Toen de tafels weg waren gedaan
Hebben ze gelijk gewassen hier.
10280 Toen kwam voort de opperschenker
En bracht velerhande kruid
Daarop de wijn van vele soorten
Wit en rood, sterk en plezierig
Moerbeiwijn, helderheid, alles dat men vond:
10285 Daarvan had ze geen gebrek!
Daarna gingen te rusten
Slapen allen, groot en klein.
In een kamer van marmer stenen
Waren 2 rijke bedden gemaakt
10290 Mooi en duur goed gevormd
Met bedekking blinkend helder.
Mijnheer Walewein ging al daar
En de jonkvrouw slapen binnen.
Of ze Գ nachts ook met minnen
10295 Iets verzamelden, dat is me onbekend.
Ze hadden tevoren lange tijd
Vermoeid geweest van veel rijden
Land door land: hem staat te verblijden
Van de rust en van de vrede
10300 Die men deed in het paleis;
Ze waren er lang van verstoken geweest.
Of ze goed sliepen, niemand weet het.
Heren, vrouwen en knapen
En de manschappen zijn gaan slapen.
10305 Ze hadden allen, laag en hoog
‘s Avonds goed gedronken ter feest
En sliepen zacht in alle manieren
Totdat zo luid in de lusthof
De nachtegaal zong en de leeuwerik
10310 En de velerhande vogeltjes
Dat ze er gelijk wakker van werden.
Die daar ten eerste was opgestaan
[307] Zoals ons het verhaal openbaart
Dat was de ridder Waleweinՠs waard.
10315 Tot een venster ging hij staan, die koene
En keek naar buiten in dat groene.
Aan alle kanten, aan alle wegen
Zag hij tenten geslagen
Groene, blauw, geel en rood;
10320 Daarop menige arend groot
Van fijn goud helder blinkend.
De ridder werd zijn hart zwaar
Toen hij zag die legermacht zo sterk
Zo groot, zo breed en zo lang.
10325 Vaak riep hij: ‘God, heer, genade!
Wie heeft ons aldus zo zeer overlast aangedaan?
Hoe is dat grote leger op me gekomen
Onvoorzien? Nu wordt genomen
Me helpt me God, lijf en goed.’
10330 Hij ging vandaan met een spoed
Tot mijnheer Walewein ging hij gelijk
Daar hij hem in een kamer vond.
Hij stond op en ging haastig
Tot een venster, waar hij naar buiten keek
10335 Menige tent gesteld:
Geheel was het bedekt dat groene veld!
Walewein verwonderde het zeer veel
En hij sprak aldus tot de heer:
Ԍaat snel een bode gaan
10340 Tot daar buiten zonder te wachten
En laat informeren wat ze bedoelen.’
Gelijk koos men daar een
Bediende, die de boodschap deed.
Een snel renpaard gaf men hem mee
10345 Die hij zou rijden, de bediende.
Hij verliet het kasteel gelijk
En reed naar buiten als de koene.
Toen hij onder de tenten kwam
[308] Zag hij er een zeer kostbaar
10350 Het was geruit in veelvormige wijze
Van satijn, van zijden stof.
Menige ridder dapper en koen
Begon te hoop te lopen omtrent de bode.
Vaak zeiden ze: bij God
10355 Was hij geen bode, ze zouden hem vangen
Ene die van binnen tot schande hangen!
Ik zeg u nog dan in ware zaken
Wat ze er toe zeiden of spraken
Ze behoedden hem en leidden hem snel
10360 Naar een erg dure tent
Daar ze hem voor afstijgen deden
En gingen er in voorzichtig.
Daar vond hij bij een schaakspel
De heer zitten en vele ridders
10365 Bij hem die waren aanzienlijk.
Toen de bode kwam in de tent
Knielde hij en groette de heer;
Hij zei: ‘Heer, u groet zeer
Die van het kasteel en vraagt u dus
10370 Of dat ge om haar nadeel
Zo om hun eer hier gekomen bent.
Wisten ze, dat ge strijd begeert
En hadden ze u iets misdaan
Ze wilde het u graag goed maken gelijk.
10375 Graag zou mijn heer weten
Waarom het nu is belegerd:
Hik kent zich tegen niemand misdadig.’
ԍen zal nog dan wel ongenadig
Hem wezen, ‘sprak de hertog snel.
10380 ‘Zeg uw heer: op geen manier
Nee mag hij met het lijf ontkomen
Hij stuurt me de ridder gelijk
Die hij met wel dwaze overwegingen
Herbergde gister avond laat
[309] 10385 En een mooie jonkvrouw mede.
Nimmermeer krijgt hij vrede
Ik zal hem eerder voor zijn vesting hangen
Of hij zend me gevangen
De openbare moordenaar
10390 Die hij met hem houden durft
In zijn herberg in zijn domein.ռo:p>
Ten eerste dat de bode bekend was
Van de boodschap, heeft hij genomen
Verlof en is terug gekomen
10395 En deed aldus zijn de mededeling
Dat daar de hertog voor lag
Die had gezworen zijn dood
Hij nee zou hem met grote haast
De ridder die hier gisteren kwam
10400 Te herbergen. Ԉij zal woedend zijn
Zeg ge tegen hem, want openbaar
Wil ge hem bekend maken als moordenaar.
Bezie wat ge er mee te doen hebt.’
Toen sprak daar Walewein, die koene
10405 En zei: ԉk weet de waarheid dus
Goed, wie deze hertog is:
Vaak heeft hij me toorn gedaan’
En Walewein vertelde hem gelijk
Hij versloeg de jongeling
10410 De hertogՠs zoon en hoe hij greep
De hertog met de jonkvrouw
En hoe hij kwam uit zijn ellende.
Allemaal zo liet hij het hen horen
Alzo er geschreven staat hiervoor.
10415 Toen dit hoorde die kasteelheer
Sprak tot mijnheer Walewein:
‘Nee verontrust u niet!
Ik zal snel boden uitzenden
Beide om vrienden en om verwanten:
10420 Ze zullen hier komen en wagen
[310] Hun lijf alle door mijn wil.’
Men zat daar niet langer stil:
Daar waren boden uitgezonden
Die zeer liepen al omtrent
10425 Om hulp en ontzet.
Daar nee was niet langer mee gelet:
Eer drie weken mochten verstrijken
Kwam al gauw tot het kasteel
Zulk hulp zodat ze een deel
10430 Zich minder vreesden in het kasteel
Dan ze deden; maar nochtans
Waren ze overweldigd van menige man
En mocht gering zijn geacht
Tegen de hertog ‘s kracht:
10435 Want ze bedekten al die vlaktes.
Maar met de troost van Walewein
Zond men haastig boden dan
Tot de hertog, de edele man
Dat hij besloot wat hij had te doen:
10440 Wil ge hebben de koene ridder
Hij moet anders beginnen
Met het zwaard moet hij winnen.
Verder zo ontzeiden ze mede
Van buiten en van binnen vrede
10445 En zijn geworden doodsvijanden.
Elk zal het aanleggen om een andere zijn schande
Waar ze een andere kunnen bereiden.
Die van binnen al gauw
Kozen mijnheer Walewein
10450 Tot een beschermer van allen algemeen
Die ordende en schaarde.
God, wat waren daar goede zwaarden
Helmen, speren en vaandels
Geel, grauw, rood en groen!
10455 Sterke paarden en groot
Waren er 5000 in hun konvooi
[311] Eer hem deze in het verderf laten storten
Zullen ze er menige laten sterven.
Getooid als een bruid
10460 Trokken die van binnen uit
En hebben het andere leger gezien
Gewapend en geschaard meteen
Standaarden ontwonden van zijden stof
Aan de speren de vaandels
10465 Veren van pauwen op de helmen.
Zo zullen er sommige liggen in bedwelming
Zo zeer te vrezen is te strijden.
Begerig zijn ze aan elke kant
Elk anderen te doden op het veld:
10470 Ze verzamelden met geweld;
Met de speren, in ware zaken,
Vreselijk ze zich ondersteken.
Dat gekraak was zeer groot.
Menige man viel daar dood.
10475 De hertog had aan zijn zijde
ᱰ 000 ridders goed te strijd.
Daar stak daar Walewein die koene
Een ridder met de dolk
Door het lichaam en wierp het uit
10480 Ten zadel: toen werd daar groot geluid
Van den hertog en van de zijnen!
Allemaal wilden ze zich inspannen
Te wreken de goede ridder
Want hij de hertog na bestond (familie).
10485 Men trok daar aan beide zijden
Menig zwaard dat kon strijden.
Men ging daar houwen en kerven.
Menige dappere man moest er sterven.
Die hertog was te ontzien zeer
10490 En een man van grote verweer:
Hij toonde daar ridderlijke dapperheid
Want hij er menigeen in die plaats
[312] Vallen liet met grote schande
Het hoofd doorgeslagen tot de tanden.
10495 4 velde hij er voor Walewein’s ogen:
Al was het hem leed, hij moest het gedogen
Want genoeg had hij te doen.
Daar nee was vrede nog verzoening.
Die bange beefden daar van gevaar:
10500 De hertog had in zijn schaar
Menige ridder van grote macht;
Had niet gedaan Walewein ‘s kracht
Die van binnen waren geheel verslagen;
Ze verloren menige held:
10505 Hij zag ze slaan en vallen met hopen;
Dat menigeen daar moest bekopen
En storten zijn bloed ontfermend!
De hertog vocht onverschrokken;
Hij troostte zijn lieden in het gevaar:
10510 Zelf gaf hij moed al zijn scharen;
Menigeen sloeg hij met het zwaard
Te midden stuk; man en paard
Stak hij en velde over hoop.
Nooit zag men al zulk geloop
10515 Zo’n geklank en zulk lawaai!
Zeer wachtte men daar overal.
Daar kwam Walewein die heer
Door de vijand zeer slaande:
De helmen door slaat hij en door hout;
10520 Hij maakte dat groene gras bedauwd
Met rood bloed in het toernooi;
Zoals de maaier maait het hooi
Velt hij ze en werpt ze onder de voet;
Hij baadt zijn zwaard in hersen bloed!
10525 Ze vreselijk waren zijn slagen
Dat ze ontstelden die het zagen.
Niemand nee was daar zo goed
Die graag kwam tegen hem te vechten.
[313] Daar was Walewein zeer geprezen
10530 En met vingers naar hem gewezen.
Dat menigeen riep: ‘Nu zie hem daar!
Geen dapperder nee is hier ver nog dichtbij!’
Zeer gram was, zegt de historie
De hertog om die slachting
10535 Die daar deed heer Walewein.
Hij reed op de kasteelheer
Met een speer grof en stevig
En sporen aan elke kant
Met de sporen van fijn goud
10540 Het paard, dat liep als in het woud
Een vogel vliegt die men jaagt.
De ander was ook niet bang
Hij reed tegen wat hij kon.
Daar deden ze een bittere gevecht
10545 Daar ze rijdend kwamen tot een hoop.
Zo groot was hertogՠs paard van lopen
Dat hij de kasteelheer daar ter plaatse
Al met het paard vallen deed.
Daar Walewein was zeer bang
10550 Toen hij zag vallen zijn waard:
Zeer zo vreesde hij zijn sneuvelen.
Niets geeft hij om zijn leven
Hij verloste hem uit de nood.
Een speer greep hij, sterk en groot
10555 En reed op de dappere hertog aan
En hij weer tegen hem dan.
Zeer ze mannelijk de andere aanvallen.
Die vaste schilden lieten ze verbrijzelen
Met de speren in die slachting.
10560 Die vaandels voeren door
Die waren van rood fluweel.
Elk gaf de andere wonden groot.
De bangen nee konden niet gedogen
Dat gevecht zien met hun ogen.
[314] 10565 De speren midden in stukken.
Toen nee namen ze nimmer rust:
Die heldere gepolijste zwaarden
Trokken ze en reden met de paarden
Elk op anderen en begonnen
10570 Te tonen wat ze elk de andere gunnen.
Daar sloegen ze slagen groot en geweldig
Zodat er het oplichtende vuur uitsprong
En dat die helmen weerklonken.
Van slagen maakte elk de andere dronken.
10575 Gram was Walewein en niet verheugd
Dat hem zo vermoeide de hertog:
Vijf slagen gaf hij hem dan
Dat wonder was dat enige man
Van de geringste heelhuids mocht ontkomen!
10580 Had men hem ook niet wel gelijk
Te hulp gekomen - dus geloof het -
Ter pand had hij er gelaten het hoofd.
Zijn lieden zagen hem in nood
En kwamen hem krachtig te hulp
10585 Maar de hertog moest in de vlakte
Al bukkende vluchten voor Walewein
En hij riep tot hem openbaar:
ԁy kwade gewetenloze moordenaar
Al heb je mijn helm doorbroken
10590 Mijn lieve kind zal zijn gewroken
Die ge jammerlijk vermoordde’
Toen bad die hertog vriendelijk
Zijn vrienden, zijn verwanten
Dat zij het alzo zouden wagen
10595 En ze hem alzo bijstonden
Dat hij er zich op verheugen mocht.
Van veel spreken was daar geen tijd
Maar zeer bitter was die strijd.
Van de goede zwaarden van staal
10600 Weerklonken bergen en dalen.
[315] Het geschreeuw was groot en die jacht.
Men stak er menige grote schacht
Door de lichamen openlijk
Daar het gedarmte na woedt;
10605 En de bittere dood verworven
Ze krijsen zeer eer ze stierven.
Daar zag men pantserhemden stuk slaan
Helmen doorhouwen, schilden vierendelen.
De stalen hoeden, al waren ze goed
10610 Doorsloeg men, dat er het bloed
Uit vloeide al even dicht.
De wapens helder van groot licht
Doorhouwen met zwaarden van staal.
De wapenrok van satijn
10615 Scheurde men daar de kleding (1)
Ik zou u niet in woorden kunnen uitdrukken
Hoe men daar stak, hoe men daar sloeg
Hoe groot die jacht was en het gehijg
Hoe die vierkante pijlen en die pijlen
10620 Daar vlogen vaandels van satijn
Verfden daar in het rode bloed.
Daar Walewein, die ridder goed
Kwam daar slaande door hen allen:
60 had hij er laten vallen
10625 Die nimmer meer op nee stonden.
Tot deze strijd makte men wezen
En menigeen, weet ik wel
Dat veld lag bijna helemaal
Bedekt met doden en met paarden
10630 Daar was geklank groot van zwaarden
Daar was het lawaai en het geschreeuw.
Menigeen stak men door de buik
Met de speren zodat de vaandels
Uit kwamen ten achterste zadelboog.
10635 De hertog had groot volk te voet
Ene die te strijden waren goed
[316] Allen met speren en met pieken.
Menigeen lieten ze voor hen wijken
En trokken achteruit
10640 Maar een zeer grote scheur
Heeft er Walewein in gehouwen.
Daar mocht men mooie dapperheid aanschouwen
Die Walewein deed op dat veld:
Hij doodde er wel honderd met geweld
10645 En joeg op de vlucht dat leger
Dat men ze sloeg al zonder verweer;
Maar het edele volk deed hem ontzet.
Daar was genomen lijf en ledematen
Zonder genade. Groot was dat strijdgewoel.
10650 Menige velde hij er van het paard
Dat hem die hersens in de keel
Liepen. De mooie Ysabele
De goedertieren Waleweinՠs vriendin
Lag boven hoog te tinnen
10655 En keek naar Walewein met het zwaard
Wonder maken en vellen op de aarde
Menig man daar en hier.
Niemand was er zo onguur
Als daar Walewein nog zo fel.
10660 Nee had hij het niet zo goed gedaan
Nimmermeer had hij zich beroemd
Die van binnen dat ze bedwongen
De hertog hadden in de strijd.
Groot was die strijd te die tijd.
10665 Men hoorde de schilden en speren kraken.
Men ging daar bloedige hoofden maken.
Elk pijnt hem te blijven in de eer.
Daar zo vocht die grote heer
De hertog, met zijn zwaard
10670 Als een wolf die nooit spaarde
Zijn prooi daar die voor hem ging.
Van dappere ridders menige ring
[317] Doorbrak hij met grote moed:
Dat was al rood van het bloed
10675 Kniestukken, kousen en sporen!
Menige liet hij daar versmoren
In zijn bloed, die hij ter aarde
Vallen liet onder de paarden.
Zijn zoon wraakte hij duur:
10680 daar hebben honderd helmkapjes
Ontgolden al nu op dat vlakte!
Nee had hem niet daar Walewein
Belet, hij had ze allen gedood
Die van binnen, klein en groot.
10685 Daar Walewein zag het strijdgewoel groot
En de zijne in grote nood.
Hij zag ze slaan en steken.
Onverschrokken ging hij ze wreken.
Bedienden waren hem altijd nabij
10690 Die speren gaven de edele ridder
Daar hij mee wraakte zijn lieden.
Ik waan het een ridder nooit gebeurde
Die dapperheid had en mogendheid
Die kracht te doen die hij deed.
10695 Nochtans was de hertogՠs macht zo groot
Dat die van binnen door die nood
Moesten ruimen en vluchten;
Want de hertog was zo te ontzien
Met zijn mannelijke daad
10700 En bij de slagen die hij slaat
Dat niemand op hem durft te wachten.
Zijn ridderschap was hem behulpzaam
En behulpzaam tot alle aanvallen
En waren lieden van groten prise
10705 Waardige ridders van groten daden:
Ze lieten vaak hun zwaarden baden
In bloed en verfde het gras rood
Van het bloed dat uit de wonden schoot
[318] Zodat ze op de vlucht gingen daar
10710 Die van binnen volgden na
Slaande en vellende al te zeer.
Daar was menigeen die misbaar
Door de benauwdheid van de dood.
Dit zwaard en deze nood
10715 Heeft daar Walewein gezien.
Luid riep hij; ‘Waarheen wil je vlieden
Edele heren? Draai u om!
Men slaat u dood al zonder verweer!’
Zo zeer riep die edele man
10720 Dat ze zich omkeerden dan
En gaf een grote schreeuw.
Walewein snee er een in de buik
Met een speer stevig en sterk:
Het kwam geheel door een el lang.
10725 Toen wierp hij de dode neer
En reed op de andere weer.
Vijf sterke ridders stak hij door
Eer dat ooit die speer brak.
Toen greep hij het zwaard haastig
10730 Daar hij mee man en paard
Aanviel zo hard
Dat men hem opwachten mocht.
Ik waan zijn zwaard verzadigde zich van bloed.
Het had voor de hertog zeer nadelige gevolgen
10735 Die vlucht van die van binnen tevoren.
Nu gaat Walewein voortdurend scheuren
Schilden, pantserhemd; en de zijne
Zijn bekomen van de pijn
Die men hen tevoren deed.
10740 God, wat schande op de heide
Ridders verslagen aan alle kanten!
Walewein nee wilde niemand ontwijken:
Hi velde alles dat hem tevoren kwam.
Hij speelde gewonnen of alles verloren!
[319] 10745 Zeer gewond en zeer slecht aan toe
Zo was mijnheer Waleweinՠs waard:
Te zijn en was hij na gekomen;
Toch was hij met moeite opgenomen
En vocht te voet met het zwaard.
10750 Weinig verwachtte hij weer te paard te komen.
Nochtans won hij er, zegt het verhaal
Meer dan vijf in de stormaanval.
Maar telkens als hij er 1 had gewonnen
En hij er op zitten zou gaan
10755 Kwam altijd een ander daartoe
Die hem achteruit trok toen.
Dus werd Walewein gewaar
En reed op een van de schaar
Die hij velde in de ring.
10760 Het paard nam hij, eer het hem ontkwam
En voerde het gelijk naar zijn waard
En zei: Ԏu zit er op ter vaart!
Het is vermoeid dit hele leger:
Ze zullen niet lang in het verweer
10765 Standhouden’ en meteen zo zat
Die kasteelheer op het paard na dat.
Ze voeren tezamen in het gevecht.
Walewein geeft hij grote prijs
En bedankte hem zeer van de gift.
10770 Nu werd groot dat gevecht.
Daar Walewein is zeer geducht:
Grote moord en grote vlucht
Maakte hij onder de hertog lieden.
Men las nooit van geen volk
10775 Dat zich zo verweerde; nochtans
Men zag daar sterven menige man
De ene jagen, de andere steken
Die harde helmen van staal breken.
Wat helpt het, dat ik het u lang maakte?
10780 Die van buiten tegen hun wil
[320] Werden vervolgd en opgejaagd
Geschoffeerd en bang gemaakt:
Men velde en sloeg ze bij hopen.
Nauwelijks mocht er enige ontlopen.
10785 Het liep daar slecht af.
Walewein die sloeg er zeer veel;
Menigeen liet hij storten ter aarde.
De hertog sloeg hij van het paard
Zodat hij voor zijn voeten viel:
10790 Hij greep hem daar, die ridder snel
En liet hem voeren ten kasteel.
Toen riepen daar met luide kelen
De hertog zijn lieden: ‘Het is geheel verloren!
Die onze trooster was tevoren
10795 Is gevangen! Mag het ons geschieden
Zo is ons niets zo goed als het vluchten!’
Toen vloog alles dat er was op het veld.
De lieden waren ontelbaar
Die men daar sloeg in die jacht
(1) vest onder de wapenrok.
10800 En had niet belet de nacht
Een was er niet ontkomen.
Die van binnen trokken gelijk
Tot hun kasteel, zoals wijt he horen.
Driehonderd man hebben ze verloren
10805 Onder het paard en te voet
Weerbare lieden en goed.
De schande hadden die van buiten.
Ze moesten buiten hun tenten sluiten
Meer dan 5000 van hun metgezellen.
10810 Men mocht u niet vertellen
Hoe groot jammer, hoe grote pijn
Ze allen dreven hoe langer hoe meer.
Een deel zijn die van binnen verblijd
Dat ze zege hadden in de strijd.
10815 Aan de andere kant hadden ze rouw groot
Dat er zo menige was dood.
[321] Des avond was in elke zijde
Om het verlies van de zware strijd
Groten rouw; maar geheel tevoren
10820 Hadden die van buiten het meeste verdriet.
Dus beklaagden ze hun heer
Met handgeklap, met grote pijn.
In onmacht vielen velen vaak.
Nimmermeer willen ze er naar uit zijn
10825 Nog denken te houden in geen zinnen
Oorlog tegen die van binnen.
‘s Avonds maakte men het aangenaam
Walewein met menige zaken.
Maar hij was droevig, zegt het gedicht
10830 Omdat zijn waard in het gevecht
Had achtergelaten ze menige man
Door zijn wil. Nu voortaan
Wil ik het u verkorten: het ging al slapen
Beide ridders, heren en knapen
10835 Tot ‘s morgens dat men zag
De heldere zon en de dag.
Goed sliep Walewein die heer
Daarom hij was zeer vermoeid.
Ysabele, zijn lieve geliefde
10840 Die had zeer grote blijdschap
Dat hij de strijd had overwonnen.
Գ Morgens tijdig met de zon
Is Walewein tot de hertog gekomen
In de gevangenis, heb ik vernomen.
10845 Daar bad hem van zijn misdaden
De hertog zeer genade
En zei, wilde hij hem laten leven
Zijn zoons dood wil hij hem vergeven.
Zo veel bad hij en kermde
10850 Dat Walewein zich ontfermde
En maakte vrede met de heer.
Maar Walewein die zwoer zeer
[322] Hij zou vergoeden zijn waard zijn schade
Die hij had bij zijn daden.
10855 Men te bevrijden daar
De hertog - weet voor waar -
En liet hem tot zijn lieden gaan
Die van zijn komst blijde waren.
Ik denk, hij zal daar kort vertoeven:
10860 Weinig eer heeft hij bejaagt
Gauw verliet hij de streek.
Walewein kwam tot zijn waard
En wilde proberen weg te gaan
Maar zijn waard wilde het niet gedogen.
10865, 14 nachten hield hij daar de heer
Met hem en bedankte hem hem zeer.
Toen reed er Walewein zijn vaart
Op een dag en bedankte zijn waard
De grote eer die hij hem deed;
10870 En hij klaagde ook zeer mede
De schade die hem door zijn wil
Had ontvangen. Dus zwijg ik stil
En zege u voort de historie dan:
Zijn waard begeleidde hem met menige man.
10875 In einde ze scheiden en Walewein
Reed zijn weg, bos en vlakte
En met hem zijn mooie geliefde.
Neven hem liep in de beemd
Die vos die zeer blij was
10880 Dat mijnheer Walewein uit de strijd
Gezond is gekomen en uit het bedwang
Van de hertog die hem lang
Had gepijnigd tot de dood.
Ze reden dagreizen groot
10885 Zodat ze kwamen, zegt het verhaal
Binnen drie dagen, zo ik het hoorde
Voor een kasteel, daar ze vernamen
Mooie ridderschap tezamen
[323] En hadden een carrouselboom gesteld
10890 En reed er tegen met geweld.
Mijnheer Walewein die kwam er bij
En vroeg een ridder toen
Waar vandaan dat ridderschap was.
Diegene antwoordde al onomwonden
10895 En zei: ‘Heer, het zijn lieden
Van konings Wonder’ s manschappen.
Zelf zit hij onder die boom
En neem dit spel waar;
En Alidrisonder zijn zoon’
10900 Toen daar Walewein hoorde datgene
Sprak hij gelijk tot de vos:
Ԏu wees blij, want ge wordt verlost
Van uw pijn al gauw.’
En ze begonnen gelijk te rijden
10905 Te boom waart, zoals ik u leerde.
En mijnheer Walewein, die heer,
Steeg af en die jonkvrouw na dat:
Daar zoՠn hoge koning zat
Nee wilde hij niet rijden. Toen hij kwam
10910 Daar hij de machtige koning vernam
Hij neeg hem, begroette hem mooi.
Er was wijf onder de hemel
Die haar ook beter gelaten kon
Dan Ysabele: ze begon
10915 De koning te groeten al daar
En zijn zoon mede daar
Die beide opsprongen in de vlakte
En namen mijnheer Walewein
In hun armen toen in wedijver.
10920 Nooit volk nee was zo blijde.
Nu is die koning en zijn zoon
Walewein en Ysabele, die mooie
Verzameld in een hoop alle vier:
En de vos keek snel naar hen
[324] 10925 En toen hij ze in de ogen zag
Alle vier, daar men toe zag
Zijn vel, dat rood was en helder
Schudde hij van zijn hals daar
En veranderde van zijn vorm.
10930 Die het zagen, hun harten waren in heftige ontroering
Van het grote wonder! En na die zaak
Werd hij de mooiste jongeling
Die ze nooit eerder zagen.
Walewein bedankte onze heer.
10935 En hij vertelde terzelfder tijd
De koning Wonder het avontuur
En Alidrisonder mede.
Ze verbaasden zich er zeer over
En loofden God menigvuldig.
10940 Toen vroegen ze de ridder dapper
Om het goede zwaard met de twee ringen.
Maar ik laat het nu van deze dingen
Blijven hier en breng u op de hoogte
Een deel van de vos stiefmoeder
10945 Die even snel als de vos
Van haar ellende ook werd verlost:
Daar ze lang had gezeten
Onder die drempel, laat ik u weten
Als een pad, veranderde snel
10950 Haar gedaante en haar manieren;
En werd van huid en van haar
Een mooi wijf en knap
En is boven de zaal gekomen.
Toen men haar zag, niemand twijfelt
10955 Dat daar grote blijdschap was:
Want ze waren zeker dat
Dat di vos was geworden mens.
De koning zelf kon niet
Zich van blijdschap hoe te gedragen.
10960 Daar was blijdschap boven maten.
[325] Nu hoort van dn koning Wonder
En van zijn zoon Alidrisonder:
Walewein gaf de koning waard
Met de twee ringen het goede zwaard
10965 Dat hij blijde ontving.
Hij nam die gift voor alle zaken.
Het schaakspel bord en dat dure spel
Beloofde hij toen de ridder snel
Ten eerste dat ze kwamen te paleis.
10970 Nu is de koning allereerst tevreden
Nadien dat hij het zwaard bij hem heeft
Daar hij met vreugde om leeft.
Dat steekspel dat liet hij scheiden
En liet Walewein begeleiden
10975 Met grote eer en met feestvreugde
Met hem tot zijn mooie kasteel.
Daar zo kwamen lagen en hogen
En deden Walewein groot feest.
En toen zij gekeerd waren alle
10980 Men leidde de paarden in de stal;
Men deed hen wel hun behoefde.
Daar was menige edele vorst
Die allemaal daar algemeen
Eerden mijnheer Walewein.
10985 Ze brachten boven in de zaal.
Men ging hem ontwapenen helemaal
En hals en aanzicht wassen.
Men bracht gelijk een paar kleren
Dat prachtig was en duur
10990 En een mantel van zulke vorm
Dat het was sterk te prijzen:
Het was van heidense makelij
En glansde van grote helderheid.
Toen bracht men rood fluweel
10995 Ysabele wel gauw
Dure kleren en rijk:
[326] Onderrok, overhemd en mantel mede.
Wat helpt het dat ik er veel toe zei?
Men deed de jongeling daar tevoren
11000 Die een vos was, zoals wij het horen
Zeer vorstelijk kleden.
Ze waren ‘s morgens op eervolle wijze
Onthaald in alle wijzen:
Die edelste drank, de beste spijzen
11005 Die men vond, hadden ze overvloed;
Na de maaltijd de kruidenwijn
De dure specerij en dat kruid
Van alles hadden ze hun genot.
Daarna ging elk, als hij wilde
11010 Slapen in een kamer die van goud
Was verlicht, als ons zeggen
De historiën, liet men liggen
Walewein en die jonkvrouw
En de trouwe jongeling
11015 Koningszoon van Ysike
Op drie bedden, op eervolle wijze
Bedekt met dure bedekking.
Ze sliepen zacht totdat ze horen
De vogeltjes helder zingen.
11020 Als ze de dag worden gewaar
En ze ontwaakten, naar mijn mening
Ze bereiden zich op te staan
En kwamen ter zaal waart.
Daar zo vonden ze hun waard
11025 De koning Wonder en zijn zoon
Die zeer gram waren om datgene
Dat ze zo tijdig op waren.
Walewein zei: ‘Hier nee is geen talmen:
Wij moeten onverwijld heen.’
11030 Maar wat er Walewein toe zei
Hij moest daar, zegt het avontuur
Altijd blijven die hele week.
[327] Toch wilde hij er immer vandaan scheiden.
Die koning reed mee hen begeleiden
11035 En zijn zoon waren woedend
Dat hij zo snel verlof nam.
Toch wilden het ze niet nalaten
Ze lieten met Walewein mee gaan
Ridders en bedienden mede
11040 En pakpaard door zijn waardigheid:
Drie mijlen begeleidde ze zijn vaart.
Toen betreurde het mijnheer Walewein
Dat hem de koning zo ver bracht.
Verlof nam hij, zo gauw hij kon
11045 En liet de koning terug gaan
Nu gaat zijn weg met eren
Walewein en zijn mooie geliefde
Door menige mooie beemd
En Roges de jongeling mede.
11050 Ze trokken door menige mooie plaatsen
Menig kasteel, menige state.
Een maand, zo ik het gedicht achterlaat
Reden een dag lang immer voort
Eer ze in die grote port
11055 Te Cardoel mochten komen.
Te paleis gingen ze toe.
Ik wil het u allen maken bekend:
Die machtige koning van Wonder
Eer dat Walewein zijn kasteel
11060 Ruimde, had hij hem al geheel
Het schaakspel gegeven, dat was zo duur
En dat bord. Nu komt die fiere
Walewein daar mede en zijn geliefde
Met zijn mooie gezelschap.
11065 Voor het paleis stegen ze allen af.
Daar was het geluid groot en het geschal:
Die nieuws liep hier en daar
Dat daar Walewein gekomen was.
[328] De koning Artur ging hem tegemoet dan
11070 Ter zaal uit met menige man.
Vrouwen, jonkvrouwen aan de andere zijde
Trokken hen uit te gaan.
Daar brachten de lagen en hogen
Ter zaal boven met groot feest
11075 Walewein en zijn mooie geliefde.
Daar was grote blijdschap
Gedreven. Zo heb ik het vernomen
Zo was tot konings hof gekomen
Die machtige Assentijn
11080 Om te zoeken zijn dochtertje.
Blijde was hij, toen hij het verstond
Dat Walewein, die ridder goed
Zijn dochter had gewonnen.
Hij zei, hij wilde het hem wel gunnen.
11085 Ook zeg ik u diergelijke
Dat de koning van Ysike
Roges, zijn zoon kwam aanschouwen.
Hij loofde God en onze Vrouwe
Dat hij hem had gebracht tot die.
11090 Daar mocht men grote feesten zien
De heren drijven aan alle kanten.
Die koning hield hof terzelfder tijden
Door Walewein’s wil, zegt het verhaal.
30 dagen duurde dat feest.
11095 Daar vertelde Walewein al
De koning, zijn oom, zijn geval
En zijn ramp of andere kant
Van menige felle zware strijd.
Ook vertelde hij hen openlijk
11100 Van de vos dat wonder groot
Hoe dat hij mens geworden was.
Groot wonder had de koning dat.
Sommige willen hier zeggen
Dat Walewein, die fiere ridder
[329] 11105 Trouwde met die mooie Ysabele;
En hij zelf de koningskroon
Spande na de koning Artur’s dood.
Maar ik geloof het niet klein nog groot;
Ik wil het nochtans niet tegenspreken
11110 Want het mocht wel waar wezen.
Roges, de koning van Ysike
Voer te lande blijde
Met zijn zoon, hoor ik gewagen
Toen zij niet langer wilden vertoeven
11115 In de hof met de koning Artur.
Menigeen stond, menige uren
Gingen voorbij, eer ze te land kwamen.
Grote blijdschap alle tezamen
Dreef dat volk hier en daar
11120 Van de komst van dat bericht.
Roges stiefmoeder kwam na datgene
Gelijk knielen voor haar zoon
En bad genade de jonkheer
En weende uitermate zeer.
11125 En Roges, bij zijn vaders raad
Vergaf haar toen haar misdaden.
De koning had grote blijdschap mede
Want hij zijn zoon deed
Hebben tot een bediende
11130 En daartoe gouden Byzantijnse munten
Paarden en wapens en ander goed.
Na zijn vader dood, zoals ik ben bekend
Verstierf dat rijk op zijn zoon.
Nu moet ik keren op diegene
11135 Daar ik het verhaal heb laten staan:
Walewein die edel ridder uitverkoren
Bood aan, dat weet ik wel
Zijn oom dat schaakspel
Beide voor heren en voor vrouwen
11140 Dat zij het allen mochten aanschouwen.
[330] Ons verkondigt de Waalse taal
Dat het verlichtte de hele zaal:
Zo prachtig was het en zo duur.
Daar gaf men in alle manieren
11145 Walewein prijs en lof:
Ze zeiden dat de konings hof
Versierd meer was van hem alleen
Dan van de besten 10 algemeen
Die behoorden ter tafelronden.
11150 Ik zal u verkorten te deze stonden
Deze historie, maar ik zeg u hier
Dat Estor die fiere ridder
In de hof was terzelfder stonden
Want behoorde ter tafelronden;
11155 En Walewein die ridder goed
Die hem storten liet zijn bloed
Daar hij tegen vocht zo zeer.
Assentijn die grote heer
Voer te lande met zijn dochter.
11160 Hem was te moede veel zachter
Dan tevoren eer hij wist
Wie Walewein was die met list
Zijn dochter vrijde en beminde
En ze hem weer lief kreeg.
11165 Men vind ook geschreven in brieven
Dat Walewein voer met zijn lieve
Te lande waart daar men hem deed
Eer en grote waardigheid.
Niet goed weet ik hier de waarheid
11170 Of hij haar trouwde die ridder fier;
Maar ik wil laten deze zaken
Gaan en een einde maken.
Penninck, die dichte dit boek
- Zo wie het hoort, mij een zorg-
11175 Hij was niet goed bedacht
Hij had dat verhaal ten eind gebracht.
[331] Pieter Vostaert maakte het voort
Zo hij het best kon naar dat woord
Die hij van Penninck vond beschreven :
11180 Het leek hem schade, was het weggebleven
Dit verhaal, maar daar het ontbreekt
Ik denk men er weinig eer van spreekt
De dichter; ook heeft hij voor niets gedaan
Beide pijn en inspanning
11185 Dat ze niets waard zijn.
Omtrent drie en 300 honderd verzen
Heeft er Pieter van gedicht
Zo hij het beste kon in eenvoudige rijmen.
Nu bid hij u allen zeer
11190 Dat ge wil dat God onze heer
Voor hem bidden dat hij in het laatste
Moet hebben gedaan zo’n dapperheid
Met penitentie en met deugden
Dat hij het aanzicht vol van vreugde
11195 Aanschouwen moet in hemelrijk;
En gij allemaal diergelijk.
De almachtige God moet ons gunnen !
‘Amen, zeggen allen die verstand hebben.
᠁Amen ‘
Dit boek was geschreven in het jaar
11200 - Dat zeg ik u wel voor waar -
Toen men schreef 1300 en 50 mede.
God geeft ons zijn eeuwige vrede!
Amen.