Roman van Lancelot

God, die makerc es alre dinc,

Dat nie was of lijf ontfinc,

Die moet mi helpen in derre noet!

Maria, moedermaget goet,

5 Staet mi bi in allen dingen

So dat ic te poente volbringen

Moete dit boec na sijn recht!

Hier voren hebbic u verplecht

Van vele scoenre avonturen;

10 Mar wildi vort mit lesen duren

Ghi sult hier horen scone die ieesten

Bede van rouwen ende van feesten,

Van ridderscape groete daet,

Van selsieneheden menich baraet,

15 Die dese partie hevet in:

Nu hort hier int begin.

Niet lange nadat doet was

Meliagant, als ic voren las,

Des conincs Bandemagus sone,

20 Daer groet seer was om, na tgone

Voer Artur met geselscapen groet

Jaegen in een foreest van Kameloet,

.Viij. dage na Sinxenen. Daer oec waren

.Xij. gecroende coninge tuwaren,

25 Die algader uptie ure

Lant hilden vanden coninc Arture.

Hen quamen vele dingen toe,

Dat niet te wonderne en was doe

Bider redenen dat noch doe niet

30 Des conincs Arturs hof ne sciet,

Dat hi helt in Cornuwaelgen;

Geen edel man sonder faelgen

Ne was noch doe vandaer gesceden.

Die coninginne quam na gereden

35 Met vrouwen ende met ioncfrouwen,

Diermen daer vele mochte scouwen;

Maer sine hadden doe al dare

Maer .iiij. ridders met hare.

Keye ende Sagramor dese twee

40 Waeren met hare, ende noch mee

Dodineel die welde, dats drie:

Die vierde, alsict gescreven sie,

Was Lancelot van Lac, die gone

Was conincs Bans van Benewijc sone,

45 Die vrome ridder was ende waert.

Daer was die sciltknecht in die vaert,

Die ene bracke vorde daer bi,

Ende was der coninginne, die si

Altoes met hare voren dede

50 Waer si voer, telker stede,

Dore der vrouwen van Lac minne,

Diese gaf der coninginne.

Die coninginne entie vrouwen

Voren na die iachte scouwen,

55 So dat si omtrent primetijt quamen

Gereden, dat si vernamen

Enen ridder comen te hen wart

Wel gewapent op een part,

Scilt om hals, spere in die hant,

60 Helm op thoeft. Ende als hi vant

Die coninginne weendi sere.

Die coninginne groette den here,

Ende hi hare dat was clene,

Want hi niet ne mochte van wene

65 Hare antworden openbaerlike;

Nochtan groette hise hovesscelike.

Ende die coninginne reet vort

Sonder meer te sprekene wort:

Ende doe si dus was verre voren

70 Sloech hi na vaste met sporen,

Ende reet der coninginne bet nare

Ende sprac al wenende te hare:

‘Vrouwe, neemt hier minen pant van al

Dat ic hebbe mesdaen of mesdoen sal

75 Mijns ondanx.’ Ende sonder beide

Nam hise biden breidel ende seide:

‘Vrouwe, ic va u, ende sonder waen

Ne mogedi mi niet lichte ontgaen.’

Ende hi weende emmer toe.

80 ‘Ridder, laet staen,’ seidsi doe.

- ‘Ine[mach], vrouwe,’ antworde hi.

Doe seide Keye die daer was bi:

‘Laet mire vrouwe varen, here,

Of gi sult ontgelden sere.’

85 Hi sprac:’Here Keye, ine laets niet,

En si datmi el iemen verbiet.’

Keye trac tswert ende sprac daer nare:

‘Ridder, doet uwe hant van hare

Ocht neen ic salse u af slaen.’

90 Die ridder sprac tote Keyen saen:

ԗine sullen onder ons beiden,

Here Keye, niet moegen sceiden

Gine moet ioesteren hier iegen mi!’

- ‘Daer mickic clene op,’ seide hi,

95 Gine sult die irste niet wesen,

Ic hebbe geioesteert vor desen.’

Si begonsten doe met sporen nopen

Die orse, ende onderlinge loepen

Met groter vart, ende onderstaken

100 Hem so, dattie scilde braken.

Keye brac sijn spere doe,

Maer die ridder staken soe,

Dat hine droech ter erde

Achterwart van sinen parde.

105 Alse Sagrimor dat hadde versien

[p. 2] Hi reet opten riddre mettien,

Ende die ridder weder te hem wert;

Ende quamen met so [groter] vart,

Dat si hem so onderstaken

110 Dattie vaste scilde braken,

So dat des ridders scilt spleet

Ende die halsberch scoerde gereet;

Maer hine wart niet gewont,

Ende Sagrimor was tier stont

115 Gesteken so dat hi ter erde

Vallen moeste vanden perde,

Ende die ridder over hem reet

Metten perde. Also als hi leet

Hets wonder dat hem niet ne brac

120 Therte dat in sinen buec stac.

Des was die coninginne gram

Als si hare ridders dus vernam,

Datse bi sire manlijchede

Een ridder allene onder dede.

125 Doe wert erre Dodineel

Om sire gesellen achterdeel.

H[i se]ide:’Dese ridder, sonder waen,

Hevet sine ioeste wel gedaen,

Ic moet oec emmer iegen dien

130 Joesteren, watter af mach geschien.’

Hi hadde liever datmen af stake

Dan hi liete te doene wrake

Van sinen gesellen na sine macht.

Si porreden beide met groter cracht,

135 Ende onderreden hen tien tide,

Ende onderstaken hen met nide

So dat hare scilde braken

Vanden steken, die si staken,

Ende haer halsberge niet geduren

140 Ne mochten sine moesten scuren.

Die ridder bleef in sijn gereide

Maer Doedineel viel upter heide

Vanden perde biden gemoete,

Daerne die ridder stac onsoete.

145 Om dit was die coninginne

Harde drove in haeren sinne.

Vrouwen ende ioncfrouwen dreven mesbaer.

Si hadden doe om Lanc’I’Ic bidde u,

150 Here riddre, dat gi wech vaert nu,

Steecti den vierden af ic sal

Daer af droeven mijn leven al.’

Hi seide: ‘Vrouwe, wats gesciet,

Ine mach henen keren niet

155 Vore dat ic afgesteken si,

Of ic moet u leiden met mi.’

Si sprac: ‘ontfoerdi mi, sonder waen,

Ic sal mi van rouwen verslaen;

Ine begere te levene niet

160 Dan voert meer, wats gesciet,

Langer in en gere maniere,

Werden si afgesteken alle viere.’

Die ridder haelde ute metter vart

Om te comene te Lanceloete wart:

165 Lancelot dede oec des gelike.

Doe quam daer gereden verdelike

Ene quene, die Lanceloete nam

Bi den breidele daer hi quam.

‘Hout al stille,’ prac die vrouwe,

170 ‘Ende quyt u van ure trouwe.’;

- ‘Wat trouwen?’ antworde hi,

‘Hebbedi mine trouwe?’- Jayic,’ sprac si,

‘Gi sekert mi, sijt wel bedocht,

Daer gi den roeden ridder socht,

175 Waer dat icken u wijsde dat gi,

Ende ics u vermaende, soud gaen met mi.

Ic vermane u daer af nu:

Coemt met mi ende quitet u.’;

Lancelot antworde dus der quenen:

180 ‘Vrouwe, vordi mi dus henen

Ic ware onteert ende keytive

Tallen dage van minen live,

Na dattie riddre ontbeit na mi.’;

- ‘Ja,’ sprac die quene,’ende ochte hi

185 U verwint ende vaet ic ne sal dan

Gene macht op u hebben vort an.’

Lancelot sprac: ‘Ic ne sal hier van desen,

Des hoepic, niet verwonnen wesen.

Nu biddic u om Gode, vrouwe,

190 Ende omme mi van desen rouwe,

Ende mi van scanden te levreerne,

Ghevet mi nv orlof te ioesterne

Jegen den riddre ende respijt,

Ende gi so lange ontbijt.’

195 Si sprac dat daer geen verst en ware,

Maer dat [hi] te hans volgede hare.

Sone daede el niet dore mi?

Sprac hi. Si seide: neensi.

Doe seide hi: ‘Vaert voren dan,

200 Ende ic sal u volgen an;

Maer sijt alle seker van desen,

Eer gi sult gereden wesen

Ene bogescote gi sult mi

Doet vinden.’ Doe sprac si: ‘wi?’

205 Bi sin selven sprac Lansloet:

‘Ic hadde liever te sine doet

Dan ic sulke scande soude ontfaen

Alse gi mi wilt doen verstaen.’

- ‘Ic sal u laeten,’ sprac si, ‘joesteren

210 Jegen den ridder, wildi mi sweren

Dat gi mi sult volgen also saen

Alse die ioeste sal sijn gedaen.’

- ‘Jayic, vrouwe,’ antworde hi,

‘Op dat ic met mi selven si.’

215 – ‘Ic ne wils anders niet,’ sprac si doe.

Si was soe out wel daer toe

Van .LXX. iaeren, des geloeft,

Nochtan droech si enen cierkel op thoeft.

Dus begonsten si hen gereiden

220 Om ioesteren onder hen beiden.

Si staeken onderlinge sulke steken

Dattie scilde moesten breken,

Ende die halsberge scuerden doe:

Die glavyen gingen int vleesch toe.

225 Die ridder stac Lanceloete tien tiden

Metter glavie doer die siden,

Maer die glavie also liep,

Dattie wonde niet ne was diep;

Ende die glavie brac also

230 Datter een stuc in die zide bleef doe,

So datter lettel af gebrac

Dat hine ter erden niet ne stac.

Lanceloet die hem gevoelde gewont

Stac den ridder soe tier stont,

235 Dat hine doerstac tien tiden

Dat tyser bleec ter ander siden,

Ende hi viel ter erden doe.

Die quene quam thant daer toe

Ende sprac te Lanceloete ter stede:

240 ‘Nu quijt uwe sekerhede.’

Ende eer hi omme mochte gesien

Was si verre gereden in dien,

Ende hi volgede hare tien stonde

Sonder te besiene sine wonde,

245 Ende sonder orlof te nemen an iemen.

Hi volgede, ende daer na sniemen

Sprac die coninginne Keyen toe:

‘Vare nu Lanceloet verre alsoe

Metten trinsone inden lichame

250 Hi saels hebben sulke mesquame,

Dat hire om sal sterven tuwaren.’

Keye sprac: ‘Ic sal na hem varen,

Nochtan weet ic wel dat hi

Niet weder en sal willen keren dor mi.’

255 Die coninginne sprac: ‘Volgt hem an,

[p. 3] Ende of hijs noet hevet helpt hem dan.

Keye volgede Lanceloete saen.

Als hi ene half mile hadde gegaen

Sach hi dat Lanceloet met groter cracht

260 In een dal iegen .ij. ridders vacht.

Daer waser .iij. maer Lansloet

Hadde den enen geslegen doet,

Ende die andere .ij. bracht hi soe,

Dat si te voet waeren doe;

265 Ende Lanceloet was oec te voet,

Si hadden sijn pert geslegen doet.

Doe Keye dit hadde gesien

Doe wonderde hem sere van dien,

Ende seide dat al wel quam

270 Wat dat Lanceloet ane nam

Te doene, dat hi sekerlike

Geluckich was in dit erderike.

Keye quam tote Lanceloete daer nare

Ende seide: ‘Mi heeft gesint hare

275 Mijn vrouwe die coninginne nu,

Om te wetene hoet es met u.

Si waent dat gi nu sijt doet.’

- Segt mire vrouwen,’ sprac Lanceloet,

‘Dat ik en hebbe en gene dere,

280 Ende ic metter ioncfrouwe vere;

Maer doet ten ridder sien, des biddic u,

Daer ic iegen ioesteerde nu,

Die gewont es, ocht genesen mach,

Want hi dinct mi heden dien dach

285 Een der bester ridder wesen,

Daer ic noit eer iosterde vor desen.’

- ‘Wie waren die ridders,’ sprac Keye thant,

‘Daer ic u iegen vechtende vant?’

- ‘Ic ne weet,’ sprac Lanceloet, maer si

290 Bestonden in genen bossche mi.

Ic sl[oech] den irsten doet ter vart,

Dandre twee doden mijn part,

Ende Goddanc ic bens ontgaen,

Sine hebben mi geen arch gedaen.’

295 Keye beette ende woude doen

Ute Lanceloets side trensoen.

‘Here ridder, laet gaen,’ sprac die quene,

‘Daer sal noch tavont toe sien, ic wene,

Diere mee af weet dan gi doet.

300 Keert weder, gine sijt daer toe niet vroet.’

Lanceloet wildem setten ter vart:

Keye seide: ‘Here, neemt mijn part,

Gine zult niet gaen te voet van mi.’-

‘Ic neemt gerne,’ antworde hi,

305 ‘Ende gi sult danne te voet wesen.’

Hi antword’; swiget van desen,

Ic sal wel gedoen’ ‘ Lancelot sat

Op Keyes part ende doe bat

Heren Keyen te groetene sine vrouwen,

310 Ende dat si dede met goeder trouwen

Te dien riddre nemen ware,

Dien hi gewont hadde sware.

Lanceloet volgede der quenen ter vart,

Ende Keye gine ter coninginne wart,

315 Ende alsi ende die waren met hare

Van haer comenne worden geware,

Ende saegen dat hi te voet was

Hem allen wonderde sere das.

Sagrimor vor iegen hem ter vart,

320 Ende vragede hem om sijn part.

Hi seide: ‘Lanceloet voret en wech daer.’

Ende hi seide der coninginne daer naer:

‘Vrouwe, Lanceloet groet u bi mi,

Ende bidt u sere dat gi

325 Ten gewonden riddre neemt ware.’

- ’Hets wel gedaen,’ sprac si daer nare

Ende Keye wart geware doe

Dat hi ontwapent was; daer toe

Waren hem sine wonden gebonden

330 Ende bereet, ende lach tien stonden

In ene wel bereide orsbare.

Ende die vrouwe ontboet daer nare

Datmen niemen gewage das,

Wie die gewonde riddre was,

335 Noch wane hi quam: sine woude niet

Dat daer af niemen wiste iet.

Die coninginne voer na die dinc

Metter baren na den coninc,

Ende die orsbare was bedect

340 Met dieren samite ende berect,

Ende daer boven geleit cruedt ende gras,

Dattoe versch ende groene was.

Si voeren so verre dat si quamen

Tere fonteinen, die hiet bi namen

345 Der elfvinnen fonteinen; dat was bidien,

Datmense daer dickent hadde gesien,

Ende oec scone vrouwen; mare

Men mochte niet geweten tware

Daer af dat si hieten elfvinnen:

350 Die lieden woenden inden bosch binnen.

Doe beetten si ter fonteinen daer.

Die coninginne sprac te Sagrimore daer naer:

‘Het daede goet eten nu ter tijt.’

- ‘Hets waer, vrouwe,’ seidi, ‘hadden wijt.’

355 –‘Ghi moets ons beiagen,’ sprac si.

- ‘Ine weet waer soeken,’ seide hi,

‘Sonder te Mathamas hoven:

Hi woent anden bosch hier boven.’

- ‘Daer suldi beiaegen,’ sprac si, ‘kleine,

360 Ic wane hi in al die werelt gemeine

En genen man en haet mere

Dan den coninc minen here.’

Dodineel spraker toe doe saen:

‘Introuwen,, te beter doet daer gaen,

365 Ende wille daer Sagrimor varen

Ic vare met hem tuwaren;

Mijn vrouwe sal hier na ons biden.’

-‘I’Ic wilt wel,’ sprac Sagrimor tien tiden.

Si porreden ende maecten hare vart

370 Te Mathamas hove wart;

Maer si onthopeden beide doe

Omdat hen mesfiel also

Jegen den riddere onder hen beiden,

Die de coninginne woude wech leiden.

375 Si quamen in een cleine padekin:

Doe si gereden hadden .i. lettelkin

Worden si geware das,

Dat een ridder, die wel gewapent was,

Vorden inganc van enen pawelgioene

380 Up een part sat, ende die gone

Leende up sine glavye ende sanc

So clare dat al die bosch clanc.

Sagrimor seide: ‘mi dunct des,

Dat dese wel te gemake es.’

385 –‘Dies wel welt,’ sprac Dodineel,

’Ende hi gelijcter na een deel.’

Doe die riddre geware wart

Gereidde hi hem te ioesteerne ter vart.

‘Geselle,’ sprac Sagrimor, ‘mi

390 Moeten ioesteren dunket mi.’

Dodineel seide: ‘Dat si met eeren,

Ic sal vor iegen hem ioesteren.’

Sagrimor antworde also houde

Dat hi vore ioesteren woude.

395 Sagrimor trac ten riddre wart.

Elc trac op andren met groter vart,

So dat si hen so onderstaken

Dat haerre beider glavyen braken.

Mettien quam daer ter steden

400 Ene ioncfrouw up enen muel gereden.

Alsi den strijt hadde gesien

Quam si te Dodinele na dien.

Diese hovescelike groete daer:

‘Moet moet u gescien’ sprac si daer naer,

405 ԏcht gi vanden bloeden ridders niet ne sijt,

[p. 4] Die niet ne dorren teneger tijt

Ene ioncfrouwe met hen geleiden.’

Hi antworde sonder beiden:

‘Ic en ben van dien niet, want hen es

410 Negene ioncfrouwe, des sijt gewes,

In erderike ine soude hare

Dorren geleiden wart ware.’

- ‘Gine sout,’ antworde si, bedi

Gine sult niet durren volgen mi

415 Daer ic u leiden sal. ‘si sprac doe:

‘Ic sal, al wart ter hellen toe.’

Doe voer si dapperlike van daer,

Ende Dodineel volgede haer naer,

Also dat si onder hem beden

420 Sonder spraken te gader reden.

God, die maker is van alle dingen,

Dat er niet was of lijf ontving,

Die moet me helpen in deze nood!

Maria, goede moeder maagd,

5 Sta me bij in alle dingen

Zodat ik te punt volbrengen

Moet dit boek naar zijn recht!

Hiervoor heb ik u verplicht

Van vele mooie avonturen;

10 Maar wil je voort meer door lezen

Ge zal hier horen mooie verhalen

Beide van rouw en van feesten,

Van ridderschap grote daad,

Van zeldzaamheden menig beraad,

15 Die deze partij bevat:

Nu hoort hier het begin.

Niet lang nadat dood was

Meliagant, zoals ik tevoren las,

De zoon van koning Bandemagus,

20 Daar groot verdriet om was om, na datgene

Voer Arthur met groot gezelschap

Jagen in een bos van Carmeloet,

8 dagen na Pinkster. Daar waren ook

12 gekroonde koningen inderdaad,

25 Die allemaal op dat uur

Land hielden van de koning Arthur.

Hen kwamen vele dingen toe,

Dat niet te verwonderen was toen

Vanwege de reden dat toen noch niet

30 Van koning Arthurs hof nee scheidde,

Dat hij hield in Cornwall;

Geen edele man zonder falen

Nee, was noch toen vandaar gescheiden.

De koningin kwam nagereden

35 Met vrouwen en met jonkvrouwen,

Die men daar veel mocht aanschouwen;

Maar ze had toen aldaar

Maar 4 ridders met haar.

Keye en Sagramor deze twee

40 Waren met hen, en noch meer

Dodineel die wilde, dat is drie:

De vierde, zoals ik het geschreven zie,

Was Lancelot van Lac, diegene

Was de zoon van koning Ban van Benewijc,

45 Die dappere ridder was en waard.

Daar was de schildknecht in de vaart,

Die een speurhond voerde daarbij,

En was van koningin die ze

Altijd met haar voeren liet

50 Waar ze voer, te elke plaats,

Door de minne van de vrouwe van Lac,

Die het de koningin gaf.

De koningin en de vrouwen

Voeren naar de jacht aanschouwen,

55 Zodat ze omtrent priem tijd kwamen

Gereden, dat ze vernamen

Een ridder komen tot hen waart

Goed gewapend op een paard,

Schild om hals, speer in de hand,

60 Helm op het hoofd. En toen hij vond

De koningin weende hij zeer.

De koningin groette de heer,

En hij haar dat was weinig,

Want hij niet nee mocht van wenen

65 Haar antwoorden openbaar;

Nochtans groette hij haar hoffelijk.

En de koningin reed voort

Zonder meer een woord te spreken:

En toen ze dus was ver voren

70 Sloeg hij sterk na met sporen,

En reed dichter naar de koningin toe

En sprak al wenend tot haar:

‘Vrouwe, neem hier mijn pand van alles

Dat ik heb misdaan of misdoen zal

75 Tegen mijn wil.’ En zonder wachten

Nam hij haar bij de breidel en zei:

‘Vrouwe, ik vat u en zonder twijfel

Nee mag u me niet gemakkelijk ontgaan.’

En hij weende immer toe.

80 ‘Ridder, laat staan,’ zei ze toen.

- ‘Ik mag niet, vrouwe, antwoordde hij.

Toen zei Keye die daarbij was:

‘Laat mijn vrouwe gaan, heer,

Of ge zal het zeer ontgelden.’

85 Hij sprak: ‘Heer Keye, ik laat het niet,

Tenzij dat me iemand anders verbiedt.’;

Keye trok het zwaard en sprak daarna:

‘Ridder, doe uw hand van haar

Of neen, ik zal ze u afslaan.’

90 De ridder sprak tot Keye gelijk:

‘We zullen onder ons beiden,

Heer Keye, niet mogen scheiden

Ge moet kampen hier tegen mij!’

- ‘Daar geef ik weinig om,’ zei hij’

95 ‘Ze zal de eerste niet wezen,

Ik heb gekampt voor deze.’;

Ze begonnen toen met sporen nopen

De paarden, en liepen onderling

Met grote vaart, en onderstaken

100 Hen zo, dat de schilden braken.

Keye brak zijn speer toen,

Maar die ridder stak hem zo,

Dat hij hem droeg ter aarde

Achteruit van zijn paard.

105 Toen Sagramor dat had gezien

Hij reed op de ridder meteen,

En die ridder weer tot hem waart;

En kwamen met zo’ n grote vaart,

Dat zei zich zo staken

110 Dat de vaste schilden braken,

Zodat de schild van de ridder spleet

En het harnas scheurde gereed;

Maar hij werd niet gewond,

En Sagramor was te die stonde

115 Gestoken zodat hij ter aarde

Vallen moest van het paard,

En die ridder over hem reed

Met het paard. Alzo als hij ging

Het is een wonder dat hem niet nee brak

120 Het hart dat in zijn buik stak.

Dus was de koningin gram

Toen ze haar ridders aldus vernam,

Dat hij bij zijn mannelijkheid

Een ridder alleen onder deed.

125 Toen werd Dodineel gergerd

Om zijn gezellen nadeel.

Hij zei:’Deze ridder, zonder twijfel,

Heeft zijn kampen goed gedaan,

Ik moet ook immer tegen die

130 Kampen, wat ervan mag gebeuren.’

Hij had liever dat men afstak

Dan hij wraak liet doen

Van zijn gezellen naar zijn macht.

Ze ingen beide met grote kracht,

135 En onderreden hen te die tijd,

En staken hen met nijd

Zodat hun schilden braken

Van de steken die ze staken,

En hun harnassen niet verduren

140 Nee mochten, ze moesten scheuren.

Die ridder bleef in zijn zadel

Maar Dodineel viel op de heide

Van het paard bij de ontmoeting,

Daar hem de ridder hard stak.

145 Om dit was de koningin

Erg droevig in haar zin.

Vrouwen en jonkvrouwen dreven misbaar.

Ze hadden toen om Lancelot gevaar;

De koningin sprak: ‘Ik bid u,

150 Heer ridder, dat ge weggaat nu,

Steek je de vierde af zal ik

Daarvan mijn hele leven droevig zijn.’

Hij zei: ‘Vrouwe, wat er geschiedt,

Ik mag terug keren niet

155 Voordat ik afgestoken ben,

Of ik moet u met mij leiden.’;

Ze sprak: ‘Ontvoer je me, zonder twijfel,

Ik zal me van rouw verslaan;

Ik begeer niet te leven

160 Dan voort meer, wat er gebeurt,

Langer op geen manier,

Worden ze alle vier afgestoken.’

Die ridder haalde uit met een vaart

Om te komen tot Lancelot waart:

165 Lancelot deed ook dergelijke.

Toen kwam daar vaardig gereden

Een oude vrouw, die Lancelot nam

Bij de breidel daar hij kwam.

‘Hou geheel stil,’ sprak die vrouwe,

170 ‘En kwijt u van uw trouw.;

- ‘Wat trouw’ Antwoorde hij,

‘Heb je mijn trouw?’– Ja ik,’ sprak ze,

‘Ge verzekerde me, wees goed bedacht,

Daar ge de rode ridder zocht,

175 Waar dat ik hem u wees dat gij,

En ik het u vermaande, zou gaan met mij.

Ik vermaan u nu daarvan:

Kom met mij en kwijt het u.’

Lancelot antwoordde aldus de oude vrouw:

180 ‘Vrouwe, voer je me dus heen

Ik was onteerd en ellendig

Te alle dagen van mijn lieven

Na dat die ridder op me wacht.’

- ‘Ja,’ sprak die oude vrouw, ‘en als hij

185 U overwint en vangt zal ik dan

Geen macht op u hebben voortaan.’

Lancelot sprak: ‘Ik nee zal hier van deze,

Dat hoop ik, niet overwonnen wezen.

Nu bid ik u om God, vrouwe,

190 En om me van deze rouw,

En me van schande te bevrijden,

Geef me nu verlof te kampen

Tegen de ridder en respijt,

En ge zo lang wach’

195 Ze sprak dat daar geen uitstel was,

Maar dat hij thans haar volgde.

Zo deed ge niet anders door mij?

Sprak hij. Ze zei: neen zij.

Toen zei hij: ‘Ga voor dan,

200 En ik zal u navolgen;

Maar wees allen zeker van deze,

Eer ge zal gereden wezen

Een boogschot ge zal mij

Dood vinden.’ Toen sprak ze: ‘Waarom?’

205 In zichzelf sprak Lancelot:

‘Ik was liever dood geweest

Dan ik zo’ n schande zou ontvangen

Zoals ge me wil laten verstaan.’

- ‘Ik zal u laten,’ sprak ze, ‘kampen

210 Tegen de ridder, wil je me zweren

Dat gij me zal volgen alzo gelijk

Als dat kamp gedaan zal zijn.’

- ‘Ja ik, vrouwe,’ antwoordde hij,

‘Opdat ik op mezelf ga.’

215 – ‘Ik nee wil het niet anders,’ sprak ze toen.

Ze was zo oud wel daartoe

Van 80 jaren, dus geloof het,

Nochtans droeg ze een wrong op het hoofd.

Dus begonnen ze zich te bereiden

220 Om te kampen onder hen beiden.

Ze staken onderling zulke steken

Dat de schilden moesten breken,

En de harnassen scheurden toen:

De speerpunten gingen in het vlees toe.

225 Die ridder stak Lancelot te die tijden

Met de speerpunt door de zijde,

Maar die speerpunt alzo liep,

Dat de wond niet nee was diep;

En die speerpunt brak alzo

230 Dat er een stuk van in de zijde bleef toen,

Zodat er weinig van ontbrak

Dat hij hem ter aarden niet nee stak.

Lancelot die zich gewond voelde

Stak de ridder zo te die stonde,

235 Dat hij hem doorstak te die tijd

Dat het ijzer bleek aan de andere kant,

En hij viel ter aarde toen.

Die oude vrouw kwam gelijk daartoe

En sprak tot Lancelot ter plaatse:

240 ‘Nu kwijt uw zekerheid.’

En eer hij om mocht kijken

Was ze ver gereden in die,

En hij volgde haar te die tijd

Zonder te bezien zijn wond,

245 En zonder verlof te nemen aan iemand.

Hij volgde en daarna spoedig

Sprak de koningin Keye toe:

‘Gaat nu Lancelot alzo ver

Met de speerpunt in het lichaam

250 Hij zal hebben zulk ongeval,

Dat hij er om zal sterven inderdaad.’

Keye sprak: ‘Ik zal naar hem gaan,

Nochtans weet ik wel dat hij

Niet terug zal willen keren door mij.’

255 De koningin sprak: ‘Volg hem na,

En als hij nood heeft help hem dan.’

Keye volgde Lancelot gelijk.

Toen hij een halve mijl was gegaan

Zag hij dat Lancelot met grote kracht

260 In een dal tegen 2 ridders vocht.

Daar waren er 3, maar Lancelot

Had de ene dood geslagen,

En de andere 2 bracht hij zo,

Dat ze te voet waren toen;

265 En Lancelot was ook te voet,

Ze hadden zijn paard dood geslagen.

Toen Keye dit had gezien

Toen verwonderde het hem zeer van die,

En zei dat alles goed kwam

270 Wat dat Lancelot aannam

Te doen, dat hij zeker

Gelukkig was in dit aardrijk.

Keye kwam tot Lancelot daarna

En zei: ‘Mij heeft hier gezonden

275 Mijn vrouwe de koningin nu,

Om te weten hoe het is met u.

Ze waant dat ge nu dood bent.’

- ‘Zeg mijn vrouwe’ sprak Lancelot,

‘Dat ik heb geen leed,

280 En ik me de jonkvrouw ga;

Maar laat de ridder bezien, dat bid ik u,

Daar ik tegen kampte nu,

Die gewond is, of hij genezen mag,

Want hij lijkt me heden de dag

285 Een der beste ridders te wezen,

Daar ik ooit tegen kampte voor deze.’

- ‘Wie waren die ridders,’ sprak Keye gelijk,

‘Daar ik u tegen vechtende vond?’

- ‘Ik weet het niet,’ sprak Lancelot, ‘maar zij

290 Bestonden mij in dat bos.

Ik sloeg de eerste dood ter vaart,

De andere twee doden mijn paard,

En God dank ik ben het ontgaan,

Ze hebben me geen erg gedaan.’

295 Keye steeg af en wilde toen

Uit Lancelot’ zijde de speerpunt.

‘Heer ridder, laat gaan,’ sprak die oude vrouw,

‘Daar zal noch vanavond naar kijken, weet ik,

Die er meer van weet dan gij doet.

300 Keer terug, gij bent daartoe niet verstandig.’

Lancelot wilde hem zetten ter vaart:

Keye zei: ‘Heer, neem mijn paard,

Gij zal niet van mij te voet gaan.’

- ‘Ik neem het graag,’ antwoordde hij,

305 ‘En gij zal dan te voet wezen.’

Hij antwoordde: Ԛwijg van deze,

Ik zal het wel doen.’ Lancelot zat

Op Keye’ s paard en bad toen

Heer Keye te groeten zijn vrouwe,

310 En dat ze deed met goede trouw

Tot die ridder waarnemen,

Die hij zwaar gewond had.

Lancelot volgde de oude vrouw ter vaart,

En Keye ging ter koningin waart,

315 En toen ze en die met haar waren

Van zijn komst gewaar werden,

En zagen dat hij te voet was

Hen allen verwonderde zeer dat.

Sagramor voer tegen hem ter vaart,

320 En vroeg hem om zijn paard.

Hij zei: ‘Lancelot voerde het weg daar.’

En hij zei de koningin daarna:

‘Vrouwe, Lancelot groet u bij mij,

En bid u zeer dat gij

325 De gewonde ridder waar neemt.’

- ‘Het is goed gedaan,’ sprak ze daarna

En Keye werd toen gewaar

Dat hij ontwapend was; daartoe

Waren hem zijn wonden gebonden

330 En bereid en lag te die stonden

In een goed bereide draagstoel.

En die vrouwe ontbood daarna

Dat men niemand gewaagt dat,

Wie die gewonde ridder was,

335 Noch waarvan hij kwam: ze wilde niet

Dat daarvan iemand iets wist.

Die koningin voer na dat ding

Met de draagstoel naar de koning,

En die draagstoel was bedekt

340 Met duur fluweel en uitgerust,

En daar boven kruid en gras gelegd,

Dat toen vers en groen was.

Ze voeren zo ver zodat ze kwamen

Bij een fontein, die heet van naam

345 De elven fontein; dat was daarom,

Dat men ze daar vaak hadden gezien,

En ook mooie vrouwen; maar

Men mocht het niet weten in waarheid

Daarvan dat ze elven heten:

350 Die lieden woonden binnen het bos.

Toen stegen ze af ter fontein daar.

De koningin sprak tot Sagramor daarna:

‘Het was goed te eten nu ter tijd.’

- ‘Het is waar, vrouwe,’zei hij, ‘hadden wij het.’

355 –‘Ge moet het ons bejagen,’ sprak ze.

- ‘Ik weet niet waar te zoeken,’ zei hij,

‘Uitgezonderd te Mathamas hof:

Hij woont aan het bos hierboven.’

- ‘Daar zal je bejagen,’ sprak ze,’weinig,

360 Ik waan dat hij in de wereld algemeen

Geen man haat meer

Dan de koning mijn heer.’

Dodineel sprak ertoe toen gelijk:

‘Inderdaad, te beter laat daar gaan,

365 En wil daar Sagrimor gaan

Ik ga met hem inderdaad;

Mijn vrouwe zal hier op ons wachten.’

- ‘Ik wil het wel,’ sprak Sagramor te die tijd.

Ze gingen en maakten hun vaart

370 Te Mathamas hof waart;

Maar ze wanhoopten beide toen

Omdat hen miskwam alzo

Tegen de ridder onder hen beiden,

Die de koningin wilde wegleiden.

375 Ze kwamen in een klein padje:

Toen ze wat gereden hadden

Worden ze gewaar dat,

Dat een ridder, die goed gewapend was,

Voor de ingang van een paviljoen

380 Op een paard zat, en diegene

Leunde op zijn speerpunt en zong

Zo helder dat het door het hele bos klonk.

Sagramor zei:’Ge lijkt dus,

Dat deze goed te gemak is.’

385 –‘Hij is wel wild,’ sprak Dodineel,

‘En hij lijkt er een deel op.’

Toen die ridder gewaar werd

Bereidde hij hem te kampen ter vaart.

‘Gezel,’ sprak Sagramor; wij

390 Moeten kampen lijkt me.’

Dodineel zei: ‘Dat is met eren,

Ik zal eerst tegen hem kampen.’

Sagramor antwoordde alzo te houden

Dat hij eerst kampen wilde.

395 Sagramor trok ter ridder waart.

Elk trok op de andere met grote vaart,

Zodat ze hen zo onderstaken

Dat hun beider speerpunten braken.

Meteen kwam daar ter plaatse

400 Een jonkvrouw op een muilezel gereden.

Toen ze de strijd had gezien

Kwam ze naar Dodineel na die.

Die haar hoffelijk groette daar:

‘Goed moet u geschieden,’ sprak ze daarna,

405 ‘Als ge van de bange ridders niet nee bent,

Die niet nee durven te eniger tijd

Een jonkvrouw met hen geleiden.’

Hij antwoordde zonder te wachten:

‘Ik ben niet van die, want er is

410 Nee geen jonkvrouw, dus wees zeker,

In aardrijk, ik zou haar

Durven begeleiden waar het was.’

- ‘Ge zal niet,’ antwoordde ze, 'omdat

Ge mij niet zal durven volgen

415 Daar ik u leiden zal. ‘Hij sprak toen:

‘Ik zal, al was het tot de hel toe.’

Toen voer ze dapper van daar,

En Dodineel volgde haar na,

Alzo dat ze onder hen beiden

420 Zonder te spreken tezamen reden.

Nu laten wi dese tale staen,

Ende sullen spreken, sonder waen,

Van Sagrimorre daer wijt lieten ere

Ende vanden riddre, die vochten sere.

425 Nu maect davonture cont

Dat Sagrimor vacht so lange stont

Jegen den ridder vanden pawelgioene

Dattie riddre bi dien doene

Soe moede was, dat hi niet mere

430 Jegen Sagrimorre mochte doen were,

So dat hi inden bosch ontfloe,

Alse die anders en wiste waer toe.

Ende alse Sagrimor dochte

Dat hine herhalen niet ne mochte

435 Doe liet hi dat volgen staen,

Ende sach om Dodinele saen.

Doe Doedineel daer niet ne was

Wonderde hem sere na das

Waer Dodineel wesen mochte,

440 So dat hine al omme sochte.

Ende al ne vant hine niet nochtan

Pensedi dat hi soude varen dan

Te Mathamas hove wart.

Ende als hi was in die vart

445 Quam gereden met groter spoet

Een van Arturs iageren in sijn gemoet,

Die was in sine scoudere tier stont

Ende in sijn hoeft sere gewont.

Als hi Sagrimors wert geware

450 Hi kindene de hant daer nare

Biden wapenen die hi droech,

Ende hi riep op hem genoech

Van also verren als hine sach sere:

Ԉebt mijns genaden, lieve here!’

455 Sagrimor sprac te hem:’waer bi

Vliestu so sere, sech mi?’;

- ‘Ic vlie, here, nu ter stont

Dore .ij. ridders, die mi hebben gewont,

Ende mi doeden willen daer toe.’

460 - ‘Waer omme es dat?’sprac Sagrimor doe.

- ‘Om enen brec, here, seiden si,

Die si vonden neven mi.

Om dat ic daer iegen sprac entrouwen

Hebben si mi gewont ende te blouwen.’

465 Sagrimor sprac: ‘Hebt genen vaer,

Mar leidt mi te hant daer.’

Die iagere antworde te desen:

‘Here, si sullen hier saen wesen.’

Mettien sagen si ende vernamen

470 Dat gene .ij. ridders op hen quamen.

Sagrimor riep op hen saen:

‘Gi heren, laet dien brec staen

Gine voertene niewere hene alsoe,’

Si leverden enen sciltknecht doe

475 Ende hetenen wech varen [son]der vresen,

Hi soude wel bescudt wesen

Vanden riddere die quam te hen wart;

Ende hi vordene wech ter vart.

Mettien ginc Sagrimor nopen

480 Sijn ors met sporen ende quam gelopen

Op enen riddre, dien hi gaf

Enen slach dat hem thoeft viel af.

Alse die ander ridder dat sach

Sloech hi op Sagrimore enen slach

485 Dat hi hem sloech een virendeel

Van sinen scilde, die was geheel.

Doe sloegen Sagrimor so weder,

Dat hi moeste ter erde neder.

Die derde quamer toe daer nare

490 Ende sloech Sagrimorre so sware,

Dat hi nicken moeste wel herde

Opten hals van sinen perde.

Oec trac hine biden helme soe,

Dat hi[ne] bina ter erden warp doe.

495 Maer Sagrimor hadde groete cracht,

Hi was vrome ende van groter macht,

Ende gaf hem sulken slach te handen,

Dat hine cloefde toten tanden,

Ende viel saen ter erden doet.

500 Sagrimor liep met haesten groet

Toten andren ende seide

Hi soudene doet slaen sonder beide

Hine gave hem op ter vart.

Dander gaf hem op sijn zwart.

505 Ende bat hem genaden mede.

Doe nam hine op daer ter stede

Ende seide tote hem: ‘gi moet mi

Te hant sekeren dat gi

Den brec weder gevet sonder letten,

510 Ende dat gi u oec sult setten

Indes iagers genaden altoe.’

Hi seide hi wilde doen alsoe:

Hi sach en mochte niet anders wesen.

Ende Sagrimor nam van desen

515 Des ridders sekerhede, dat hi al

Dat hi hem visiert doen sal.

Daer na stac weder in sijn zwert

Sagrimor ende sat up sijn pert,

Ende quam in enen pat tien stonden,

520 Daer so vele dorne stonden

Daer hi dore moeste riden al in een,

Dat bloedich worden sijns perts been.

Ende doe hi onder die dorne quam

Wart hi tornich ende gram

525 Ende vloecte doe alle bede

Die dorne entie bramen mede.

Hi reet vort onlange tiden:

Daer sijn wech begonste widen

Daer sach hi een paeuwelgioen saen

530 Onder ene eyke gericht staen,

Ende ten ingange van dien

Hevet hi enen leliken aen versien,

Die hem die lelijcste dochte wesen

Dien hi noit sach vor desen.

535 Die aen hadde in die hant daer

Enen groeten stoc ende swaer.

Die naen bleef daer houdende doe.

Die naen quam daer thant toe

Ende sloech Sagrimors pert thant

540 Metten stocke, dien hi hadde in die hant,

Vor thoeft. Sagrimor om dat

Was erre, want hi hadde gehat

Quaeden wech, ende seide:’Vlie, lelic quaet!’

Ende die naen verhief ende slaet

545 Metten stocke Sagrimors pert mettien

Vor thoeft dat viel duer sine knien.

Doe was Sagrimor so gram,

Dat hine met beide handen nam,

Dat hine soe ter erden stac,

550 Dat hi wel na die herte brac.

Hi warpene also ter erde

Ende reet over hem metten perde.

Die naen riep lude hulpe doe.

Doe quamer ene ioncvrouwe toe,

555 Die scoenste die Sagrimor voren dien

[p. 5] Noit met oegen hadde gesien,

Ende sprac tote Sagrimorre tier stede:

ԁy riddre, gine doet gene hoveschede

Dat gi hebt geproeft u cracht

560 An enen minsche van so cleinre macht;

Ende weet dat wel, dat u van dien

Noch mochte herde wel messcien.

Hadt sijn here gesien, sonder waen,

Gine hadter niet hant an gedaen.

565 Qualijc moet quaet ridder varen

Waer hi es, sonder sparen.’

- ‘Dat moete waer sijn,’seide hi,

‘Waer bi seggedi dat?’ Doe seide si:

‘Ic segt bi u; noit en dede, sonder waen,

570 Vaeliant riddre dat gi hebt gedaen.

Ine sach noit so groete dorperhede

Alse gi hebt gedaen daer mede,

Dat gine dus hebt meshandelt nu.

Hadde hi also grote macht boven u

575 Alse gi boven hem hebt, sijt seker van desen,

Gine hadt niet so coene gewesen

Dat gijs hadt genomen wrake.’

- ‘Segt uwen wille van deser sake,’

Sprac Sagrimor tote der ioncvrouwen,

580 ‘Also moete mi God helpen, in goeder trouwen,

Ic hads wrake genomen hadt Lanceloet,

Hadt Walewein geweest, ocht hare genoet.

En belget u niet, des biddic u,

Ic bem gereet te beterne nu.’

585 –‘De bate ontseggic niet,’ sprac si.

Sagrimor begonste merken daer bi,

Ende wart geware ende sach na das

Dat si scone ende edel was,

Ende om die scoenheit van hare

590 Seidi dat hi wel quaet ware

Sciede hi van hare sonder meer,

Hine versochtse van minnen eer.

Die ioncvrouwe ginc ten pawelgioene toe,

Ende hi ginc met hare alsoe.

595 Doe hi ten pawelgioen quam

Wert hi geware ende vernam

Calogremante gevaen tien stonden,

Die geselle was vander tafelronden,

Ende lach in boyen gespannen daer.

600 Sagrimor vragede hem daer naer

Wine gevaen hadde ende twi?

- ‘Ic segt u, here,’ antworde hi,

‘Heden vroech maecte sine vart

Mijn here die coninc te bossche wart

605 Om dat hire in iaegen soude,

Ende ic ne porrede niet also houde

Alse mijn here die coninc dede,

Ende ic quam allene hier ter stede,

Daer ic dese ioncvrouwe doe vant,

610 Ende soe hadde in hare hant

Enen yvoren horen ende dare

Vragede si och ic so coene ware

Dat ic den horen blasen dorste.

Ic seide: iay ic, ende sonder vorste

615 Gaf so mi den horen in die hant,

Ende ic bliesene sere thant.

.IJ. gewapende ridders quamen

Cortelike ende namen

Mi, die wel macht hadelen das,

620 Want ic ongewapent was,

Ende leiden mi, alse gi siet, ter stede.’

Sagrimor seide dat was dorperhede,

‘Ende waendic dat iemen comen soude,

Ic soude den horen blasen houde.’

625 Dander sprac: ‘si comen cortelike

Blasedi den horen, sekerlike.’

Hi seide: ‘Dat sal ic sciere sien.’

Ende hi nam den horen mettien

Ende deden luden also sere

630 Alse hi mochte nembermere.

Ende binnen dien quam daer ter steden

650 Een gewapent riddre gereden,

Die nam die ioncvrouwe metter vart

Ende settese vor hem op sijn part.

Hi voretse met hem wech also,

Daer gene riddre sach altoe,

655 Die iegen Sagrimorre street.

Doe die ioncvrouwe dus wech reet

Wart hi bevaen met droefheden

Ende spr[ac te] Sagrimorre tier steden:

‘Ay, edel riddre, ic werpe mi nu

660 In u genaden ende bidde u

Dat gi wilt laeten desen strijt,

Dat ic moege varen nu ter tijt

Naden ridder, die mine amie

Wech vort, daer hi an doet dorpernie.’

665 Sagrimor antworde doe:

‘Ridder, ic wilt wel alsoe,

Ende wildi ic vare mede nu,

Ocht ic volge hem sonder u,

Ende prove wat ic mach doen.

670 Ende blijft gi int pawelgioen

Ende neemt ten riddre ware

Die leget gevangen dare.’

Hi seide: ‘Here, ic loeft wel.’

Sagrimor sat up sijn part snel

675 Ende reet den riddre vaste naer,

Ende vragede lieden die hi daer

Ontmoette ocht si hadden van dien

Riddre metter ioncfrouwen gesien?

Die lieden antworden: ‘Ja wi, here,

680 Maer si reden harde sere,

Gine sultse in corten tiden

Niet wel moegen achter riden.’

Dus reet Sagrimor metter vart

Dat hi des ridders geware wart

685 Metter ioncfrouwe, als hem dochte.

Doe reet hi hem na wat hi mochte.

Op enen berch daer na hi quam,

Ende sach neder ende vernam

In enen sconen beemt ende groene

690 Geslaegen staen .x. pawelgioene,

Daer ene scone fonteine bi stont.

An elc pawelgioen, doe ic u cont,

Hingen .iiij. scilde al recht,

Ende an elc stont .x. glavyen gerecht.

695 Doe quam .i. ridder vort thant,

Scilt om hals ende spere in die hant,

Ende sprac tot hem: ‘Her ridder vri,

Gi moet ioesteren iegen mi.’;

Sagrimor en hadde glavye en gene,

700 Maer die riddre gaf hem ene:

Ende uten pawelgioene qua[men] mettien

Wel .xxx. ridders om dit besien.

Sagrimor was drove als hijt sach,

Want hi hadde up dien dach

705 Vele gevochten, sonder waen.

[p. 6] Doe reet die ridder op hem saen,

So dat hi sine glavie brac

Op Sagrimorre, diene weder stac

Dat hi viel ter erden neder.

710 Sagrimor seide: ‘Sit op weder.’

Doe vragede die ridder hem daer nare

Wat hi sochte ende wie hi ware.

Hi seide: ‘Ic ben van desen lande

Ende vare soeken nu te hande

715 Enen riddre die vort ene ioncfrouwe.’

Dander seide: ‘bi mire trouwe,

Woudic ic berechte u nu.’

Sagrimor seide: ‘Ic bids u.’

- ‘Ic saelt doen, wildi geven mi

720 Dirste bede die ic sal bidden di.’

Sagrimor sprac: ‘I wilt alsoe,’

Ende die riddre wisdem doe

Een pawelgioen, daer hi vinden mochte

Die ioncfrouwe die hi sochte;

725 Ende [hi] voer ten pawelgioene thant,

Daer hi die ioncfrouwe etende vant

Met .iiij. ridders daer si bi sat.

Sagrimor sprac te hant na dat:

ԉoncfrouwe, wildi keren met mi?’

730 –‘Jay ic, here,’ seit si, ‘bedi

Ic was hier bracht met onrechte nu.’

Hi sprac: ‘ic sal te rechte houden u.’

Een ridder nam .i. mes in die hant,

Ende wouden daer met werpen thant.

735 Doe sprac Sagrimor ter vart:

‘Porredi u meer te mi wart

Ic sal u dat hoeft af slaen.’

Hine liet daer bi niet, sonder waen,

Hine werpene metten messe soe,

740 Dat hine daer mede wonde doe.

Doe Sagrimor gevoelde die wonde

Trac hi sijn swart uut tier stonde

Ende cloefde den genen thoeft daer mede.

Die gene viel doet daer ter stede.

745 Die andre sprongen op mettien

Ende wouden om hare wapenen sien,

Maer Sagrimor liep iegen [hen] doe

Ende sloech den irsten riddre soe,

Die daer quam in sijn gemoet

750 Dat hem tswert in die herssene woet,

Ende hi viel neder doet ter erde.

Die andre vlouwen haerre verde.

Doe die gene gevlouwen waren

Nam hi die ioncfrouwe sonder sparen

755 Ende deetse sitten op een part.

Doe vragede si hem ware wart

Hise geleiden soude toe?

Te haeren lieve, seid hi doe.

‘Dat lovic wel,’ antworde si.

760 Dus voren si wech si ende hi.

Hi besachtse wel na dien.

Si bequam hem wel int sien,

Ende haddene niet gesint op trouwe

Sijn geselle om die ioncfrouwe

765 Hi hadse van minnen besocht saen;

Maer hi liet daer omme staen.

Dus quamen si gereden daer

Den .x. pawelgioene naer,

Daer Sagrimor doe hi daer leet

770 Joesteerde iegen den riddre gereet,

Ende alsi dus daer waenden liden

Quamen .x. ridders daer tien tiden,

Die alle seiden sine lieten niet

Die ioncfrouwe voren. Als hi dit siet

775 Vragede hi: ‘waer omme?’

Doe seiden si: ‘Des

Onse here wilt weten wie si es.’

Sagrimor hevet hem vermeten

Dats hare here niet en sal weten.

Si seiden: ‘Wie sullent weten saen:

780 Of gi sult selve te hem gaen,

Ocht wie sultentse met crachte ter steden

U nemen ende vor hem leden.’

Hi seide: ‘wi mochtse nemen nu

Ne consticse niet bescermen iegen u,

785 Maer gine sultse wech leden niet

Also lange alse ic leve, wats gesciet,

Nadien dat gijt met crachten vact an.’

Si seiden:’wacht u iegen ons dan,

Gi moet vechten.’ Doe seide hi:

790 ‘Ic sal daer iegen hoeden mi-

Hi sette die ioncfrouwe neder doe-

Sidi soe coene so coemt mi toe;

Al haddi noch .xv. man

Gine leedetse niewerine nochtan

795 Also lange als ic leve, en ware

Dat ic in vangnessen ware.’

Een ridder quam tot hem daer nare

Ende vragede hem wie hi ware.

Hi seide dat hi van Arture quame.

800 Doe vragede die gene om sine name:

Sagrimor antworde haestelike:

‘Ic hete Sagrimor die wonderlike.’

- ‘Ik es gesciet al recht daer af,

Datmen u sulken toename gaf.

Gi sijt wel wonderlijc, bi mire trouwe.

Dat gi wilt om dese ioncfrouwe

Jegen ons allen vechten nu.’

Hi seide: ‘Ic sal vechten iegen u

Eer icse u ieweren late leden;

810 Want een riddre hevet mi gebeden

Dat ic hem halen soude die ioncfrouwe

Ende icse hem bringen soude op trouwe,

So dat ic gereet te stervene bem

Ocht die ioncfrouwe te leverne hem.,’

815 Sagrimor heeft comende versien

Enen gewapenden ridder mettien,

Met wapenen die gescakiert waren.

Die riddre pensede wel tuwaren

Na Sagrimors tale ende sinen doene

820 Dat hi vrome riddre es ende coene,

Ende hi begonste oec sere na dien

Sagrimors scilt besien,

Dien hi te broken vant wel sere

Met swerden, met glavien in allen kere,

825 Beide boven ende beneden;

Den halsberch gescoert te vele steden.

Hi sach dat hi bloedde oec sere:

Omdat prisede hine te mere.

Doe seidi: ‘Riddre, wildi

830 Ocht ne wilt, nochtan suldi mi

Moeten laeten dese ioncfrouwe.’

Hi antwordde: Ԃi mire trouwe,

Dan sal bi minen wille niet sijn,

Ende ware die sake uwe ende mijn

835 Ic ne liets hier heden mere.’

- ‘Dat suldi cortelike weten, here,’

Antworde di riddre, ‘ende oec suldi

Hier corteiike ioesteren iegen mi.’

Sagrimor antworde: ‘Tegen u?

840 Dit en es niet irstwaerf [nu]

Dat ic gejoesteert hebbe heden.’

Doe dit die ridder sach ter steden,

Dat hi hem setten soude ter were

Sprac hi doe: ‘Nu willic, here,

845 Eer wi vergaderen ic ende ghi

Weten hoe uwe name si.,’

- Sagrimor es die name mijn.’

Dander sprac: ‘wellecome moestu sijn!

Ic hebbe u te siene begert sere

850 Boven allen mannen, here.’

- ‘Hoe es uwe name? dat segt mi!’

-Brandalis’ antworde hi.

ԁy here, hens man die levet

Die mi meer eeren gedaen hevet.

855 Segt mi hoet met u es nu.,’

[p. 7] - ‘Van minen doene en mochtic u

Niet dan wel seggen ten stonden.’

- ‘Ic bem blide dat ic u hebbe vonden.

Gi moet beeten ende gaen met mi

860 In mijn pawelgioen.’ Doe seide hi:

ԉn mach, here, dat seggic u,

Ic moet dese vrouwe leden nu

Al tote haeren lieve, tuwaren,

Daer na tere ander stat varen.,’

865 Dander seide: ‘Wats gesciet,

Dat ontseggen en help u niet.

Gi moet met mi bliven, sonder waen.’

- ‘Inemach, al soude men mi sere slaen,

Want di coninginne na mi ontbijt

870 Ter elvinnen borne nu ter tijt,

Ende ic micke tote hare te vaerne.

Ic daede anders dat gi wout gaerne.

En belget u niet, des biddic u,

Dat ic hier niet en blive nu.,’

875 Brandalis gaf der ioncfrouwe een part

Ende sprac dus te Sagrimorre wart:

‘Here, nu vart dan te Goede,

Ic ben altoes tuwen gebode.’

Sagrimor dancte hem sere

880 Ende sciet aldus vanden here.

Nu laten we deze woorden staan,

En zullen spreken, zonder twijfel,

Van Sagramor daar wij het eerder lieten

En van de ridder, die zeer vocht.

425 Nu maakt het verhaal bekend

Dat Sagramor vocht zo’ n lange tijd

Tegen de ridder van het paviljoen

Dat de ridder bij dat doen

Zo moe was, dat hij niet meer

430 Tegen Sagramor mocht doen verweer,

Zodat hij in het bos ontkwam,

Als die anders niet wist waartoe.

En toen Sagramor dacht

Dat hij hem inhalen niet nee mocht

435 Toen liet hij dat achtervolgen staan,

En zag gelijk om Dodineel.

Toen Dodineel daar niet nee was

Verwonderde hem zeer na dat

Waar Dodineel wezen mocht,

440 Zodat hij hem alom zocht.

En al nee vond hij hem niet nochtans

Peinsde dat hij zou dan gaan

Te Mathamas hof waart.

En toen hij in die vaart was

445 Kwam gereden met grote spoed

Een van Arthurs jagers in zijn ontmoeting,

Die was in zijn schouder te die tijd

En in zijn hoofd zeer gewond.

Toen hij Sagramor werd gewaar

450 Hij herkende hem gelijk daarna

Bij de wapens die hij droeg,

En hij riep op hem genoeg

Van alzo ver toen hij hem zag zeer:

‘Heb mij genade, lieve heer!’

455 Sagramor sprak tot hem: ‘Waarom

Vliedt u zo zeer, zeg mij?’

- ‘Ik vlied, heer, nu terstond

Door 2 ridders, die me hebben gewond,

En me doden willen daartoe’

460 –‘Waarom is dat?’ Sprak Sagramor toen.

- ‘Om een speurhond, heer, zeiden ze,

Die ze vonden nevens mij.

Omdat ik daartegen sprak inderdaad

Hebben ze me gewond en geslagen.’

465 Sagramor sprak: ‘Hebt geen gevaar,

Maar leidt me gelijk daar.’

De jager antwoordde tot deze:

‘Heer, ze zullen hier gelijk wezen.’

Meteen zagen ze en vernamen

470 Dat die 2 ridders op hen kwamen.

Sagramor riep op hen gelijk:

‘Gij heren, laat dien speurhond staan

Ge voert het nergens heen alzo,’

Ze leverden een schildknecht toen

475 En zeiden hem zonder vrees weg te gaan,

Hij zou goed beschut wezen

Van de ridder die kwam tot hen waart;

En hij voer weg ter vaart.

Meteen ging Sagramor nopen

480 Zijn paard met sporen en kwam gelopen

Op een ridder, die hij gaf

Een slag zodat hem het hoofd afviel.

Toen die ander ridder dat zag

Sloeg hij op Sagramor een slag

485 Dat hij hem sloeg een vierendeel

Van zijn schild, die was heel.

Toen sloeg hem Sagramor zo weer,

Dat hij moest ter aarde neer.

De derde kwam er toe daarna

490 En sloeg Sagramor zo zwaar,

Zodat hij wel hard bukken moest

Op de hals van zijn paard.

Ook trok hij hem zo bij de helm,

Dat hij hem toen bijna ter aarde wierp.

495 Maar Sagramor had grote kracht,

Hij was dapper en van grote macht,

En gaf hem gelijk zulke slag,

Zodat hij hem kloofde tot de tanden,

En viel gelijk ter aarde dood.

500 Sagramor liep met grote haast

Tot de andere en zei

Hij zou hem dood slaan zonder te wachten

Hij gaf hem over ter vaart.

De ander gaf hem op zijn zwaard.

505 En bad hem genade mede.

Toen nam hij hem op daar ter plaatse

En zei tot hem: ‘Gij moet mij

Gelijk verzekeren dat gij

De speurhond teruggeeft zonder letten,

510 En dat ge u ook zal zetten

In de jagers genade al toe.’

Hij zei hij wilde doen alzo:

Hij zag dat het niet anders wezen mocht.

En Sagramor nam van deze

515 De ridder zekerheid dat hij al

Dat hij hem versierde doen zal.

Daarna stak weer zijn zwaard in

Sagramor en zat op zijn paard,

En kwam in een pad te die stonden,

520 Daar zoveel dorens stonden

Daar hij voortdurend door moest rijden,

Zodat bloederig worden de benen van zijn paard.

En toen hij onder de dorens kwam

Werd hij vertoornd en gram

525 En vervloekten toen alle beide

De dorens en de bramen mede.

Hij reed voort korte tijd;

Daar zijn weg breder begon te worden

Daar zag hij een paviljoen gelijk

530 Onder een eik opgericht staan,

En ten ingang van die

Heeft hij een lelijke aangezien,

Die hem de lelijkste dacht te wezen

Die hij nooit zag voor deze.

535 Die in de hand aan had daar

Een grote en zware stok.

De kleine bleef daar toen houden.

Die kleine kwam daar gelijk toe

En sloeg het paard van Sagramor gelijk

540 Met de stok die hij in de hand had,

Op het hoofd. Sagramor om dat

Was boos, want hij had gehad

Slechte weg en zei: ‘Vliedt, lelijk kwaad!’

En die kleine verhief en sloeg

545 Met de stok Sagramor’ s paard meteen

Op het hoofd zodat het viel door zijn knien.

Toen was Sagramor zo gram,

Dat hij hem met beide handen nam,

Dat hij hem zo ter aarde stak,

550 Zodat hij bijna het hart brak.

Hij wierp hem alzo ter aarde

En reed over hem met het paard.

Die kleine riep luid, help doe.

Toen kwam er een jonkvrouw toe,

555 De mooiste die Sagramor voor die

Nooit met ogen had gezien,

En sprak tot Sagramor te die plaats:

‘Aai ridder, ge doet geen hoffelijkheid

Dat ge hebt beproefd uw kracht

560 Aan een mens van zo’n kleine macht;

En weet dat wel, dat u van die

Noch erg goed mocht misgaan.

Had het zijn heer gezien, zonder twijfel,

Ge had er niet de hand aan gedaan.

565 Kwalijk moet het een slechte ridder vergaan

Waar hij is, onder ophouden.’

- ‘Dat moet waar zijn,’ zei hij,

‘Waarom zeg je dat?’ Toen zei ze:

‘Ik zeg het u daarom; nooit deed, zonder twijfel,

570 Dappere ridder dat ge hebt gedaan.

Ik zag nooit zo’n grote schande

Zoals gij hebt gedaan daarmee,

Dat ge hem aldus hebt mishandeld nu.

Had hij alzo grote macht boven u

575 Zoals gij boven hem hebt, wees zeker van dit,

Ge was niet zo koen geweest

Dat gij wraak had genomen.’

- ‘Zeg uw wil van deze zaak,’

Sprak Sagramor tot de jonkvrouw,

580 ‘Alzo moet me God helpen, in goede trouw,

Ik had wraak genomen had het Lancelot,

Had het Walewein geweest, of hun gelijke.

En verbolg u niet, dat bid ik u,

Ik ben gereed te verbeteren nu.’

585 –‘De baat ontzeg ik,’ sprak zij.

Sagramor begon te merken daarbij,

En werd gewaar en zag naar dat

Dat ze mooi en edel was,

En om de schoonheid van haar

590 Zei hij dat hij goed kwaad was

Scheidde hij van haar zonder meer,

Hij verzocht haar eerder van minnen.

De jonkvrouw ging te paviljoen toe,

En hij ging met haar alzo.

595 Toen hij te paviljoen kwam

Werd hij gewaar en vernam

Calogremant gevangen te die stonden,

Die gezel was van de tafelronden,

En lag in boeien gespannen daar.

600 Sagramor vroeg hem daarna

Wie hem gevangen had en waarom?

- ‘Ik zeg het u, heer,’ antwoordde hij,

‘Heden vroeg maakte zijn vaart

Mijn heer de koning te bos waart

605 Omdat hij er in jagen zou,

En ik nee ging niet alzo trouw

Als mijn heer de koning deed,

En ik kwam alleen hier ter plaatse,

Daar ik deze jonkvrouw toen vond,

610 En ze had in haar hand

Een ivoren horen en daar

Vroeg ze of ik zo koen was

Dat ik de horen blazen durfde.

Ik zei: ja ik, en zonder uitstel

615 Gaf ze me de horen in de hand,

En ik blies er op vrijwel gelijk.

2 gewapende ridders kwamen

Gauw en namen

Mij, die wel macht hadden dus,

620 Want ik was ongewapend,

En leiden mij, zoals ge ziet, ter plaatse.’

Sagramor zei dat was schande,

‘En waande ik dat iemand komen zou,

Ik zou gelijk de horen blazen.’

625 De ander sprak: ‘Ze komen gauw

Blaas je de horen, zeker.’

Hij zei: ‘Dat zal ik snel zien.’

En hij nam de horen meteen

En liet het klinken alzo zeer

630 Als hij mocht nimmermeer.

En binnen die kwam daar ter plaatse

650 Een gewapende ridder gereden,

Die nam de jonkvrouw met een vaart

En zette haar voor hem op zijn paard.

Hij voerde haar met hem weg alzo,

Daar die ridder al toe zag,

655 Die tegen Sagramor streed.

Toen de jonkvrouw dus weg reed

Werd hij met droefheid bevangen

En sprak tot Sagramor te die plaats:

‘Aai, edele ridder, ik werp me nu

660 In uw genade en bid u

Dat gij wilt laten deze strijd,

Dat ik mag gaan nu ter tijd

Naar de ridder, die mijn geliefde

Weg voort, daar hij schande aan doet.’

665 Sagramor antwoordde toen:

‘Ridder, ik wil het wel alzo,

En wilde ge ik ga mede nu,

Of ik volg hem zonder u,

En beproef wat ik mag doen.

670 En blijft gij in het paviljoen

En neem de ridder waar

Die ligt gevangen daar.’

Hij zei: ‘Heer, ik beloof het wel.’

Sagramor zat snel op zijn paard

675 En reed de ridder hard na,

En vroeg de lieden die hij daar

Ontmoette of ze hadden van die

Ridder met de jonkvrouw gezien?

Die lieden antwoordden: ‘Ja wij, heer,

680 Maar ze reden erg hard,

Ge zal ze in korte tijden

Niet goed mogen inhalen.’

Dus reed Sagramor met een vaart

Dat hij de ridder gewaar werd

685 Met de jonkvrouw, zoals hij dacht

Toen reed hij hem na wat hij kon.

Op een berg kwam hij daarna

En zag neder en vernam

In een mooie beemd en groen

690 Geslagen staan 10 paviljoenen,

Daar een mooie fontein bij stond.

Aan elke paviljoen, maak ik u bekend,

Hingen 4 schilden al recht,

En aan elk stonden 10 speerpunten gericht.

695 Toen kwam gelijk een ridder voort,

Schild om hals en speer in de hand,

En sprak tot hem: ‘Heer edele ridder,

Gij moet kampen tegen mij.’

Sagramor had geen speerpunt,

700 Maar die ridder gaf hem een:

En uit het paviljoen kwamen meteen

Wel 30 ridders om dit te bezien.

Sagramor was droevig toen hij het zag,

Want hij had op die dag

705 Veel gevochten, zonder twijfel.

Toen reed die ridder op hem gelijk,

Zodat hij zijn speerpunt brak

Op Sagramor, die hem weer stak

Zodat hij neer ter aarde viel.

710 Sagramor zei: ‘Dit op weer.;

Toen vroeg die ridder hem daarna

Wat hij zocht en wie hij was.

Hij zei: ‘Ik ben van dit land

En ga zoeken nu gelijk

715 Een ridder die voert een jonkvrouw.’

De ander zei: ‘Bij mijn trouw

Wilde ik het u berichten nu.’

Sagramor zei: ‘Ik bid het u.’

- ‘Ik zal het doen, wil ge me geven

720 De eerste bede die ik u zal bidden.’

Sagramor sprak: ‘Ik wil het alzo,’

En die ridder wees hem toen

Een paviljoen, daar hij vinden mocht

Die jonkvrouw die hij zocht;

725 En hij gin gelijk naar de paviljoen,

Daar hij die jonkvrouw etende vond

Met 4 ridders daar ze bij zat.

Sagramor sprak gelijk na dat:

‘Jonkvrouw, wil ge keren met mij?’

730 –‘Ja ik, heer,’ zei ze, ‘omdat

Ik ben hier nu met onrecht gebracht.’

Hij sprak: ‘Ik zal terecht u houden.’

Een ridder nam een mes in de hand,

En wilde daarmee gelijk werpen.

735 Toen sprak Sagramor ter vaart:

‘Doet u meer tot mij waart

Ik zal u dat hoofd afslaan.’

Hij liet het niet daarbij, zonder twijfel,

Hi wierp hem zo met het mes,

740 Dat hij hem daarmee verwondde toen.

Toen Sagramor voelde die wonde

Trok hij zijn zwaard uit te die tijd

En kloofde diegene het hoofd daarmee.

Diegene viel dood daar ter plaatse.

745 De anderen sprongen op meteen

En wilden om hun wapens zien,

Maar Sagramor liep tegen hen toen

En sloeg de eerste ridder zo,

Die daar kwam in zijn ontmoeting

750 Dat hem het zwaard in de hersens woedde

En hij viel door neer ter aarde.

De anderen vlogen hun vaart.

Toen diegene gevlogen waren

Nam hij de jonkvrouw zonder sparen

755 En liet haar zitten op een paard.

Toen vroeg ze hem waarheen

Hij haar naar toe geleiden zou?

Tot haar geliefde, zei hij toen.

‘Dat geloof ik wel,’ antwoordde ze.

760 Dus voeren ze weg zij en hij.

Hij bezag haar goed na dien.

Ze bekwam hem goed in het zien,

En hadden ze hem niet gezonden op trouw

Zijn gezel om die jonkvrouw

765 Hij had haar van minnen gelijk verzocht;

Maar hij liet het daarom staan.

Dus kwamen ze gereden daar

De 10 paviljoenen naar,

Daar Sagramor toen hij daar ging

770 Kampte tegen de ridder gereed,

En toen ze aldus daar waanden te gaan

Kwamen 10 ridders daar te die tijd,

Die allen zeiden, ze lieten het niet

De jonkvrouw voeren. Toen hij dit zag

775 Vroeg hij: ‘Waarom?’

Toen zeiden ze: ‘Dus

Onze heer wil weten wie ze is.’

Sagramor heeft zich verstout

Dat het haar heer niet zal weten.

Ze zeiden: ‘we zullen het gelijk weten:

780 Of ze zal zelf tot hem gaan,

Of we zullen haar met kracht ter plaatse

U nemen en voor hem leiden.’

Hij zei:’gij mag haar nu nemen

Nee, kan ik haar niet beschermen tegen u,

785 Maar ge zal haar niet weg leiden

Alzo lang als ik leef, wat er gebeurd,

Nadien dat gij het met kracht aanvangt.’

Ze zeiden: ‘wacht u tegen ons dan,

Gij moet vechten.’ Toen zei hij:

790 ‘Ik zal me daartegen hoeden -

Hij zette de jonkvrouw neer toen-

Ben je zo koen zo kom naar mij toe;

Al had je noch15 man

Ge leidt haar nergens nochtans

795 Alzo lang als ik leef , tenzij

Dat ik in gevangenis was.’

Een ridder kwam tot hem daarna

En vroeg hem wie hij was.

Hij zei dat hij van Arthur kwam.

800 Toen vroeg diegene om zijn naam:

Sagramor antwoordde haastig:

‘Ik heet Sagramor de wonderlijke.’

- ‘Ik is geschied geheel recht daarvan,

Dat men u zulke bijnaam gaf.

Ge bent wel wonderlijk, bij mijn trouw.

Dat ge wilt om deze jonkvrouw

Tegen ons allen vechten nu.’

Hij zei: ‘Ik zal vechten tegen u

Eer ik u haar ergens laat leiden;

810 Want een ridder heeft me gebeden

Dat ik hem halen zou die jonkvrouw

En ik haar hem zou brengen op trouw,

Zodat ik gereed te sterven ben

Of hem die jonkvrouw te leveren ,’

815 Sagramor heeft zien komen

Een gewapende ridder meteen,

Met wapens die geschakeerd waren.

Die ridder peinsde wel inderdaad

Naar Sagramor’ s woorden en zijn doen

820 Dat hij een dappere ridder is en koen,

En hij begon ook zeer na dien

Sagramor’ s schild bezien,

Die hij wel zeer gebroken vond

Met zwaarden, met speerpunten in alle manieren,

825 Beide boven en beneden;

Het harnas gescheurd op vele plaatsen.

Hij zag dat hij ook zeer bloedde:

Omdat prees hij hem te meer.

Toen zei hij zei hij: ‘Ridder, wil je

830 Of niet wil, nochtans zal je mij

Moeten laten deze jonkvrouw.’

Hij antwoordde: ‘Bij mijn trouw,

Dat zal bij mijn wil niet zijn,

En was die zaak de uwe en mijne

835 Ik nee verliet haar heden niet meer.’

- ‘Dat zal je gauw weten, heer,’

Antwoordde de ridder, ‘en ook zal je

Hier gauw kampen tegen mij.’

Sagramor antwoordde: ‘Tegen u?

840 Dit is niet de eerste keer nu

Dat ik gekampt heb heden.’

Toen dit de ridder zag ter plaatse,

Dat hij hem te verweer zou zetten

Sprak hij toen: ‘Nu wil ik, heer,

845 Eer we samen komen ik en gij

Weten hoe uw naam is.,’

- Sagramor is mijn naam.’

De ander sprak: ‘welkom moet u zijn!

Ik heb u te zien zeer begeert

850 Boven allen mannen, heer.’

- ‘Hoe is uw naam? dat zeg me!’

- ‘Brandalis’ antwoordde hij.

‘Aai heer, er is geen man die leeft

Die me meer eer gedaan heeft.

855 Zeg me hoe het met u is nu.,’

- ‘Van mijn doen mocht ik u

Niet dan goeds zeggen ten stonden.’

- ‘Ik ben blijde dat ik u heb gevonden.

Gij moet afstijgen en gaan met mij

860 In mijn paviljoen.’ Toen zei hij:

‘Ik mag niet, heer, dat zeg ik u,

Ik moet deze vrouw leiden nu

Al tot haar lieve, inderdaad,

Daarna ter andere plaats gaan.,’

865 De ander zei: ‘Wat er geschiedt,

Dat ontzeggen helpt u niet.

Gij moet met mij blijven, zonder twijfel.’

- ‘Ik kan niet, al zou men mij zeer slaan,

Want de koningin wacht op mij

870 Ter elven bron nu ter tijd,

En ik mik tot haar te gaan.

Ik deed anders dat gij het graag wilde.

En verbolg u niet, dat bid ik u,

Dat ik hier niet blijf nu.,’

875 Brandalis gaf de jonkvrouw een paard

En sprak aldus tot Sagramor waart:

‘Heer, nu ga dan te goede,

Ik ben altijd tot uw gebod.’

Sagramor bedankte hem zeer

880 En scheidde aldus van de heer.

Het was omtrent middach doe:

Te Mathamas huse reet hi toe.

Dat huus was starc ende hoge gestaen,

Ende wel besloeten, sonder waen,

885 Met diepen grachten ende met muren:

Daer en was maer een inganc tier uren.

Sagrimor vor in na dien

Ende hevet die porte wel besien,

Ende reet in die zale thant,

890 Daer hi Mathamase vant.

Ende sine ridders souden gaen

Sitten ten etene, sonder waen,

Maer si ontbeidden ende wouden weten

Wat hi meinde, eer si gingen eten.

895 Hi quam te Mathamase doe

Ende sprac hem sonder groeten toe:

ԍijn vrouwe die coninginne ontbiet di

Dattu hare tetene sents, bi mi,

Ter elvinnen fonteinen: al dare

900 Es si ende hare ioncfrouwen met hare’

Doe Mathamas dit hadde verstaen

Sprac hi tote Sagrimorre saen:

Ԃi wies orlove quaemstu hier binnen

Nadattu best metter coninginnen?,’

905 -’Bider coninginnen orlove,’ sprac hi,

ԑuamic hier, want so bevaelt mi.,’

- ‘Nu saltu cortelike wel sien

Hoe [si] di sal bescermen van dien.’

Mathamas hiet sinen ridders saen

910 Dat si ten wapenen souden vaen.

Si deden dat hare here hict:

Ende alse Sagrimor dat siet

Reet hi te Mathamas[e] daer bi

Ende seide: ‘wacht u iegen mi.,’

915 Daerna trac hi sijn swert

Ende liep Mathamas[e] op ter vart,

Die thant ter cameren wert vloe

Ende sloeter hem binnen doe.

Mettien heeft Sagrimor vernomen

920 .X. ridders gewapent comen;

Ende sloeten die dore vander zalen [toe]

Datter niemen uut ne mochte doe.

Doe sach wel Sagrimor, vor waer,

Dat hi dullike was comen daer,

925 Ende hem beraus, sonder waen,

Dat hi die sotheit hadde gedaen;

Want hi mochte wel ontgaen wesen

Niet; bedi al was hi in vresen

Hine was niet versaget so sere

930 Hine gereidde hem ter were.

Ende si liepen hem op ter stede

Met aexen ende met zwerden mede.

Si sloegen sijn pert doet dat hi

Te voet moeste staen daer bi.

935 Doe ginc hi lenen an enen pilaer

Ende weerde hem stoutelike daer.

Hi sloech hen af aldaer ter stede

Beide scilt ende helme mede.

Hi sloech so vele ende stac

940 Dat sijn swert ontwee brac.

Bedi ne wisti wat doen vort mere,

Bedi si lagen hem op so sere

Dat hi daer ware doet bleven

En haddi den pilaer niet beneven.

945 Mathamas quam in die zale doe

Ende sprac Sagrimorre dus toe,

Dat hi hem op geven soude,

Dat hi noch niet doen ne woude.

‘Si sullen di doeden,’ sprac Mathamas.

950 Hi seide: ‘Ic gelove wel das

Dat sijt suleln doen, moegen si.’

- Ԅoestu minen ract,’ seide hi,

‘wisult u op geven nu.’

Hi antworde: ‘Ten minsten u

955 Sone gevic mi niet op ter tijt,

Die mijns heren viant sijt.’

Mathamas wart erre dan

Ende hiet vaste hem gaen an.

Doe Sagrimor dat hadde verstaen

960 Liep hi tere cameredore saen,

Daer een scilt hinc, ende namen daer;

Ende ene aex nam hi daer naer,

Die hi in die camere vant.

Hi nam die aex in die hant,

965 Ende sloeger enen daer soe wel,

Dat hi ter erden neder vel.

Een riddre vergaderde an hem doe,

Ende si ondertrocken hen soe,

Dat si beide met allen

970 Ter erden moesten nedervallen.

Dander ridders liepen derwart.

Ende wouden doeden metter vart

Eer hi vandaer hi lach up quam:

Maer dat hen Mathamas benam,

975 Dine dede nemen gevaen

Ende daerna leggen, sonder waen,

In eene gayole anden boengart,

Die scone was ende wel bewart

Met vasten yserinen traelgen

980 Dat si niet en mochten faelgen.

Die gayole was gemaect soe,

Diere in was mochte sien altoe

Vandaer vort altemale

Die lieden die waren in dien zale.

985 Ende so wie in die gayole lach

En at maer enewaerf op den dach

Borne ende broet dat men hem gaf.

Sagrimor hadde altoes daer af

Enen sede wiltijt dat hi

990 In stride hadde geweest daer bi

Ende vercoelt daer af wart dan,

So quam hem groet honger an,

Dat hi met pinen behelt sine cracht:

Ende somtijt viel hi in onmacht.

995 Dus lach hi daer in desen doene.

Hi hadde gevast toter none,

Ende lach van hongere drove ende gram,

So dat op die wile daer quam

Ene ioncfrouwe in dien boengart,

1000 Die Sagrimors geware wart-

Mathamas dochter; - doe si sach

Dat hi in vangnessen lach

Vragede si hem wie hi ware.

Sagrimor antworde hare

1005 Dat hi van Arturs hove was.

[p. 8] ‘Hoe es u name?’ seide si na das.

‘Ic bem Sagrimor genant.’

Die ioncfrouwe seide thant:

‘Ic hebbe horen spreken van u;

1010 Mi es leet dat gi hier sit nu

Gevaen, bi mire trouwe.’

Hi seide: ‘Waer bi es dat, ioncfrouwe?’

Si seide: ‘Ic segt u, wildijt weten:

Gine sult maer enewerf sdages eten,

1015 Ende dat sal born ende broet wesen.’

Si clagedene sere na desen,

Ende si wart doe geware das,

Dat hi een scone ridder was,

Want hi was van al erderike

1020 Die scoenste een sekerlike,

Doe si een stuc hadde gestaen dare

Seide Sagrimor tote hare:

‘Ic sterve van hongere, ioncfrouwe, nu.’

- Ԉebbedi so groeten honger nu?,’

1025 - ‘Jay ic, ic sterve sekerlike

En hebbic niet [te]tene haestelike.,’

- ‘Here, beit daer een lettel mede.’

Die ioncfrouwe gine en wech gerede:

Si quam weder saen ende seide:

1030 ‘Here, gi sult hier sonder beide....’

Hi vraegde: ‘Watsaelt wesen?’

Ende si brachtem binnen desen

Tetene ende te drinkene een deel,

Broet ende enen capoen geheel

1035 Ende enen pot met wine mede,

Doe at hi ernstelike ter stede.

Dus bleef hi liggende gevaen.

Alse die ioncfrouwe dat hevet verstaen,

Die hi met hem brachte dare,

1040 Dat Sagrimor gevaen ware,

Dire ic hier te voren dede gewes,

Si was sere tongemake des,

Ende si voer van daer thant

Ter stat daer si hare lief vant.

1045 Als haer lief geware wert das,

Dat si weder quam, hi was

Tirst dat hise hadde versien

Utermaten blide van dien,

Ende ontfinese herde wale.

1050 Nu sal ic van hare die tale

Ende van Sagrimorre leggen neder,

Ende sal van Dodinele spreken weder,

Het was omtrent middag toen:

Te Mathamas huis reed hij toen.

Dat huis was sterk en stond hoog,

En goed omsloten, zonder twijfel,

885 Met diepe grachten en met muren:

Daar was maar een ingang te die tijd.

Sagramor voer in na dien

En heeft de poort goed bezien,

En reed gelijk in de zaal,

890 Daar hij Mathamas vond.

En zijn ridders zouden gaan

Zitten te eten, zonder twijfel,

Maar ze wachtten en wilden weten

Wat hij wilde, eer ze gingen eten.

895 Hij kwam tot Mathamas toen

En sprak hem zonder te groeten toe:

ԍijn vrouwe de koningin ontbiedt u

Dat u haar te eten zend, door mij,

Ter elven fontein: al daar

900 Is ze en haar jonkvrouwen met haar’

Toen Mathamas dit had verstaan

Sprak hij tot Sagramor gelijk:

‘Bij wiens verlof kwam u hier binnen

Nadat u bent met de koningin?,’

905 -’Bij het verlof van de koningin,’ sprak hij,

ԋwam ik hier, want ze beval het mij.,’

- ‘Nu zal u gauw wel zien

Hoe ze u zal beschermen van die.’

Mathamas zei zijn ridders gelijk

910 Dat ze ten wapen zouden vangen.

Ze deden dat hun heer zei:

En toen Sagramor dat zag

Reed hij tot Mathamas daarbij

En zei: ‘Behoed u tegen mij.,’

915 Daarna trok hij zijn zwaard

En liep op Mathamas ter vaart,

Die gelijk ter kamer waart vloog

En sloot er hem binnen toen.

Meteen heeft Sagramor vernomen

920 10 ridders gewapend komen;

En sloten de deur van de zaal toe

Zodat er niemand uit nee mocht toen.

Toen zag Sagramor wel, voor waar,

Dat hij dol daar was gekomen,

925 En hem berouwde, zonder twijfel,

Dat hij die zotheid had gedaan;

Want hij mocht wel ontgaan wezen

Niet; omdat al was hij in vrees

Hij was niet zo zeer bang

930 Hij bereidde hem te verweer.

En ze liepen op hem ter plaatse

Met bijlen en met zwaarden mede.

Ze sloegen zijn paard dood zodat hij

Te voet moest staan daarbij.

935 Toen ging hij leunen aan een pilaar

En verweerde hem dapper daar.

Hij sloeg hen af aldaar ter plaatse

Beide schilden en helmen mede.

Hij sloeg zoveel en stak

940 Zodat zijn zwaard stuk brak.

Daarom wist hij niet wat voort meer te doen,

Omdat ze zo zeer op hem lagen

Dat hij daar dood was gebleven

Had hij de pilaar niet benevens.

945 Mathamas kwam in die zaal toen

En sprak Sagramor aldus toe,

Dat hij hem opgeven zou,

Dat hij noch niet doen nee wou.

‘Ze zullen u doden,’ sprak Mathamas.

950 Hij zei: ‘Ik geloof wel dat

Dat zij het zullen doen, mogen ze.’

- Ԅoet u mijn raad,’ zei hij,

‘Ge zal u overgeven nu.’

Hij antwoordde: ‘Ten minsten u

955 Zo geef ik me niet over ter tijd,

Die mijn heer vijand bent.’

Mathamas werd gergerd dan

En zei hem sterk aan te gaan.

Toen Sagramor dat had verstaan

960 Liep hij ter kamerdeur gelijk,

Daar een schild hing, en nam het daar;

En een bijl nam hij daarna,

Die hij in de kamer vond.

Hij nam die bijl in de hand,

965 En sloeg er een daar zo goed,

Dat hij ter aarde neder viel.

Een ridder kwam aan hem toen,

En ze trokken zich zo,

Dat ze beide geheel

970 Ter aarde moesten neervallen.

De andere ridders liepen derwaarts.

En wilden hem doden met een vaart

Eer hij vandaar hij lag opkwam:

Maar dat hen Mathamas benam,

975 Die liet hem gevangen nemen

En daarna leggen, zonder twijfel,

In een kooi aan de boomgaard,

Die mooi was en goed bewaard

Met vaste ijzeren tralies

980 Zodat het niet mocht falen.

Die kooi was zo gemaakt,

Die er in was mocht altijd zien

Vandaar voort allemaal

De lieden die waren in die zaal.

985 En zo wie in die kooi lag

At maar een maal op de dag

Water en brood dat men hem gaf.

Sagramor had altijd daarvan

Een zede welke tijd dat hij

990 In strijd was geweest daarbij

En verkoelt daarvan werd dan,

Zo kwam hem grote honger aan,

Zodat hij met moeite behield zijn kracht:

En soms viel hij in onmacht.

995 Dus lag hij daar in dit doen.

Hij had gevast tot de noen,

En lag van honger droevig en gram,

Zodat op die tijd daar kwam

Een jonkvrouw in die boomgaard,

1000 Die Sagramor gewaar werd-

Mathamas dochter; - toen ze zag

Dat hij in gevangenis lag

Vroeg ze hem wie hij was.

Sagramor antwoordde haar

1005 Dat hij van Arthur’ s hof was.

‘Hoe is uw naam?’ zei ze na dat.

‘Ik ben Sagramor genoemd.’

Die jonkvrouw zei gelijk:

‘Ik heb horen spreken van u;

1010 Mij is leed dat ge hier nu zit

Gevangen, bij mijn trouw.’

Hij zei: ‘Waarom is dat, jonkvrouw?’

Ze zei: ‘Ik zeg het u, wilde gij het weten:

Ge zal maar een maal per dag eten,

1015 En dat zal water en brood wezen.’

Ze beklaagde hem zeer na deze,

En ze werd toen gewaar dat,

Dat hij een mooie ridder was,

Want hij was van heel aardrijk

1020 Een van de mooiste zeker,

Toen ze een stuk gestaan had daar

Zei Sagramor tot haar:

‘Ik sterf van honger, jonkvrouw, nu.’

- Ԉeb je zo Ԡn grote honger nu?,’

1025 - ‘Ja ik, ik sterf zeker

Heb ik niet gauw te eten.,’

- ‘Heer, wacht daar wat mee.’

De jonkvrouw ging weg gereed:

Ze kwam gelijk weer en zei:

1030 ‘Heer, ge zal hier zonder wachten....’

Hij vroeg: ‘Watzal het wezen?’

En ze bracht hem binnen deze

Te eten en te drinken een deel,

Brood en een kapoen geheel

1035 En een pot met wijn mede,

Toen at hij ernstig ter plaatse.

Dus bleef hij liggen gevangen.

Toen de jonkvrouw dat had verstaan,

Die hij met hem bracht daar,

1040 Dat Sagramor gevangen was,

Van die ik hiervoor deed gewis,

Ze was zeer te ongemak dus,

En ze voer van daar gelijk

Ter plaatse daar ze haar lief vond.

1045 Toen haar lief daar gewaar werd,

Dat ze terug kwam, hij was

Ten eerste dat hij haar had gezien

Uitermate blijde van dien,

En ontving haar erg goed.

1050 Nu zal ik van haar de woorden

En van Sagramor neerleggen,

En zal van Dodineel weer spreken,

Dien welden, die metter ioncfrouwe vart

Ende hine weet warewart.

1055 Nu doet davonture verstaen

Dattie ioncfrouwe reet, sonder waen,

Ende Dodineel vaste met hare

So verre, dat si worden geware

Van enen riddre die quam daer

1060 Wel gewapent, ende daer naer

Ene ioncfrouwe met hem eerlike

Met dieren gesmide ende rike.

Ende voer hen reet een naen

Cleine ende boccheus, sonder waen,

1065 Ende so eyselijc int op sien,

Dat Dodinele wonderde van dien,

Dodineel groetene maer die naen

Ne antworde niet. Daerna saen

Troc die naen ter ioncfrouwen wart,

1070 Ende namse biden scouderen ter vart

Ende woudse met crachte cussen mere.

So wert erre ende scaemde hare sere,

Ende si sloegen metter hant

Dat hi vanden perde int sant

1075 Viel; ende seide: ‘wech, vlie van mi,

Onnere moet hi hebben, die di

An enege ioncfrouwe die hant siet slaen.’

Doe vragede die ridder saen

Wat si meinde die ioncfrouwe,

1080 Dat si sinen naen hadde te blouwen,

Si antworde: ‘Ic deedt bedi

Dat te doene vogede mi;

Ic en achts niet al eist u leet.’

Doe seide die ridder gereet:

1085 ԓoe wee u, dat gi spraect dit wort.’

Hi was erre ende trac bet vort,

Ende stac metter glavye na hare.

Doe si des wart geware

So wincte so si best mochte,

1090 So dat hise niet en gerochte.

Does Dodineel geware wart

Hi keerde die glavie te hem wart,

Ende seide te hem openbare

Dat hi een quaet ridder ware,

1095 Een die quaetste dien hi vor dien

Noit niewerincs hadde gesien,

Ende datmen hem, sonder waen,

Met rechte soude sine hant afslaen,

Daer hi die ioncfrouwe mede

1100 Woude steken daer ter stede.

Alse die riddre die wort vernam,

Die Dodineel sprac, wart hi gram

Ende seide: ‘Ic ne vant, noit man

Die mi dus dorperlike sprac an:

1105 Gi mocht mi over quaet houden daer bi

Liet ic u keren dus van mi,

Gine kinnet mi anders eer wi

Scieden ic ende gi.

Ic ne segger niet meer toe nu

1110 Anders dan ic ontsegge u.

Hoedt u, gi moet iegen mi striden.’

Ende Dodineel seide tselves tien tiden.

Si gereidden metter vart

Elc te comene tandren wart,

1115 Ende sloegen sere met sporen doe,

Ende quamen elc op andren soe

Dat si hen so onderstaken

Dat haerre beider scilde braken.

Dodineel bleef in tgereide wel,

1120 Maer die ander riddre vel

Ute sinen gereide doe met allen

Dat hem sijn hals craecte int vallen.

Dodineel beette ter erden saen,

Want hine tors niet woude bestaen.

1125 Hi beval der ioncfrouwen sijn pert

Ende trac daer na uut sijn zwert

Ende ginc ten riddre, die op was,

Die hem sette ter were na das.

Hi decte hem metten scilde daer:

1130 Dodineel gaf hem enen slach so zwaer,

Dattie scilt toten bocle spleet,

Ende hine mochte niet hebben gereet

Sijn zwert, dat inden scilde claf,

Dat hijt conde getrecken af.

1135 Doe die riddre dit hadde versien

Warp hi den scilt wech mettien

Ende sloech op Dodinele daer nare

Groete slage ende zware,

Ende hi pensede wel dat hi

1140 Hem niet en soude verweren daer bi

Dat hi verloren hadde sijn zwart;

Ende liep hem sere op ter vart,

Ende sloech op hem sere ende onsochte,

Waer dat hine geraken mochte.

1145 Alse die ioncfrouwe dit wart geware,

Die Dodinele brochte met hare,

Hare ontfarmts ende si

Begonste te weennen sere der bi.

Maer Dodineel, die vroet was

1150 Van dien stucken, nam ware das:

Hi decte hem metten scilde saen

Ende liet den riddre op hem slaen

Tot dat hi was worden moede

Van slaegen ende verwermt van moede,

1155 Ende daerna stac hine metten scilde

[p. 9] Dat hi, wilde ocht ne wilde,

Moeste ter erden vallen thanden,

Ende tswert vloech hem uten handen.

Ende Dodineel nam ter vart,

1160 Dies te doene hadde, dat zwart.

Doe die riddre wert geware das,

Dat hi so onbewaret was

Liep hi te sinen scilde wert sere,

Dien hi wech geworpen hadde eere.

1165 Ende doe hine soude heffen vander erde

Sloegen Dodineel so herde

Dat hi ter erden viel met allen.

Ende alsen Dodineel sach vallen

Spranc hi op hem te hant

1170 Ende trac den helm af metter hant,

Ende warpen also verre daer

Alse hi mochte, wet vorwaer.

Die die gene geware wert das,

Dathi vanden helme verlost was

1175 Spranc hi up ende nam ter vart

Den scilt, daer in stac Dodineels zwart.

Hi seide: ԍi es bat dant was eer,

Want mijn helm deerde mi meer

Dan hi mi halp.Մoe ginc, sonder waen,

1180 Dodineel vaste op hem slaen.

Hi decte hem so hi best mochte;

Maer Dodineel, diene versochte,

Hi sloech op hem menegen slach.

Aldus hi hem sere an lach

1185 So dat hi hem lettel ocht niet

Van sinen scilde geheel liet.

Hi wincte dicke van vresen groet

Omdat sijn hoeft was bloet.

Dodineel brachte doe enen slach,

1190 Ende alsen die ridder comen sach

Hine dorste ontbeiden ende trac weder,

Ende hi viel ter erden neder.

Dodineel spranc sonder beide

Op sinen lichame ende seide,

1195 Hine gave hem op wel saen,

Dat hine thant soude doet slaen.

Die gene was sere vervart,

Ende gaf hem op sijn zwart,

Ende seide dat hi al doen soude

1200 Dat hi hem bevelen woude.

Hi sekerde hem alsoe,

Ende Dodineel lietene doe,

Ende beval hem also houde

Dat hi te hant varen soude

1205 Tot sire vrouwen der coninginnen

Ter fonteine van elvinnen,

‘Ende geeft u hare daer gevaen

Van Dodineels halven, ende doet verstaen

Dat ic bi ere ioncfrouwe belet was

1210 Dat ic niet voer te Mathamas.

Groetse mi, ende segt totien

Dat icse so ic irst mach sal sien.’

Hi seide: ‘Ic salt doen, Godweet.’

Ende Dodineel vragede hem gereet

1215 Om sinen name eer hi sciet.

Hi seide dat hi Maroc hiet

Vander Ynsen roken, diemen seget

Dat tusschen Irlant ende Scollant leget.

Die riddre voer wech ende die ioncfrouwe

1220 Met hem, die dreef groten rouwe.

Ende Dodineel obander side

Voer oec wech ten selven tide.

Ende die naen, dat suldi weten,

Was weder op sijn pert geseten,

1225 Daerne die ioncfrouwe sloech af

Met enen slage, die si hem gaf.

Doe seide Dodineel ten naen:

‘Hoe waerstu so coene, dattu doerste bestaen

Met crachte cussen hier vor mi

1230 Dese ioncfrouwe?Մoe seide hi:

ԏmdat mi mijn here hiet

Bi minen oegen dat ict en liete niet,

Ic ne custe vort alle dage

Al die ioncfrouwe die ic sage

1235 In enichs ridders geleide wesen.

Ende ine dorst niet laeten bi desen;

Ne haddict oec niet gedaen

Mine oegen haddi uutgesteken saen.

Alst mi een ridder weder seide

1240 Mijn here vachter iegen sonder beide

Tot dat hine onder dede;

Ende mijn here heeft oec mede

Binnen den iare, sonder waen,

Wel .xl. ridders onder gedaen,

1245 Ende hine waende nembermere

Man hebben vonden, here,

Die iegen hem hadde moegen duren.

Ic hebbe u geseit nu ter uren

Dat ics weet: ic bidde u, here,

1250 Dat nu u wille si dat ic kere.’

Dodineel seide: Ԗaer dire vaerde,

Ende groet mi die coninginne herde.’

Maroc reet so dat hi vernam

Dat hi ter elvinnen borne quam,

1255 Daer hi die coninginne vant

Hi beette van sinen perde thant

Ende knielde daer na vor hare

Ende seide vor hare openbare:

‘Vrouwe, ic ben hier comen nu

1260 Van Dodineels halven tote u,

Die mi nu hier heeft gesent

In vangnessen op sulc covent,

Vrouwe, dat hi mi oec beval

Te doene u gebod van al.,’

1265 Die coninginne ontfinc also

Dien riddre alse gevangen doe.

Die wilde, die met de jonkvrouw gaat

En hij weet niet waarheen.

1055 Nu laat het avontuur verstaan

Dat die jonkvrouw reed, zonder twijfel,

En Dodineel vast met haar

Zo ver, zodat ze worden gewaar

Van een ridder die kwam daar

1060 Goed gewapend, en daarna

Een jonkvrouw met hem schitterend

Met duur smeedwerk en rijk.

En voor hen reed een kleine

Klein en bochelig, zonder twijfel,

1065 En zo ijselijk in het opzien,

Zodat Dodineel verwonderde van die,

Dodineel groette hem maar die kleine

Nee antwoordde niet. Daarna gelijk

Trok die kleine ter jonkvrouw waart,

1070 En nam ze bij de schouder ter vaart

En wilde haar met kracht meer kussen.

Ze werd gergerd en schaamde zich zeer,

En ze sloeg hem met de hand

Zodat hij van het paard in het zand

1075 Viel; en zei: ‘weg, vliedt van mij,

Oneer moet hij hebben, die je

Aan enige jonkvrouw de hand ziet slaan.’

Toen vroeg de ridder gelijk

Wat ze bedoelde die jonkvrouw,

1080 Dat ze zijn kleine had te slaan,

Ze antwoordde: ‘Ik deed het omdat

Dat te doen mij voegde;

Ik acht het niet al is het u leed.’

Toen zei die ridder gereed:

1085 Ԛo wee u, dat ge sprak dat woord.’

Hij was gergerd en trok meer naar voren,

En stak met de speerpunt naar haar.

Toen ze dat gewaar werd

Zo wenkte zo goed ze kon,

1090 Zodat hij haar niet raakte.

Toen het Dodineel gewaar werd

Hij keerde de speerpunt tot hem waart,

En zei tot hem openbaar

Dat hij een kwade ridder was,

1095 Een van de kwaadste die hij voor die

Nooit ergens had gezien,

En dat men hem, zonder twijfel,

Met recht zijn hand zou afslaan,

Daar hij die jonkvrouw mede

1100 Wilde steken daar ter plaatse.

Toen de ridder die woorden vernam,

Die Dodineel sprak, werd hij gram

En zei: ‘Ik nee vond, nooit een man

Die me aldus schandelijk aansprak;

1105 Ge mag me voor kwaad houden daarbij

Liet ik u keren dus van mij,

Ge kent men anders eer wij

Scheiden ik en gij.

Ik nee zeg er niets meer toe nu

1110 Anders dan ik ontzeg u.

Hoed u, ge moet tegen mij strijden.’

En Dodineel zei hetzelfde te die tijd.

Ze bereidden met een vaart

Elk te komen tot de andere waart,

1115 En sloegen zeer met sporen toen,

En kwamen elk op de andere zo

Dat ze zich zo onderstaken

Dat hun beider schilden braken.

Dodineel bleef wel in het zadel,

1120 Maar die andere ridder viel

Uit zijn zadel toen geheel

Zodat hem zijn hals kraakte in het vallen.

Dodineel steeg gelijk af ter aarde,

Want hij wilde hem te paard niet bestaan.

1125 Hij beval de jonkvrouw zijn paard

En trok daarna uit zijn zwaard

En ging ten ridder, die op was,

Die hem zette te verweer na dat.

Hij bedekte hem met het schild daar:

1130 Dodineel gaf hem een slag zo zwaar,

Dat het schild tot de bokel spleet,

En hij mocht niet gereed hebben

Zijn zwaard, dat in het schild kleefde,

Dat hij het er uit kon trekken.

1135 Toen de ridder dit had gezien

Wierp hij het schild meteen weg

En sloeg op Dodineel daarna

Grote slagen en zware,

En hij peinsde wel dat hij

1140 Hem niet zou verweren daarom

Omdat hij zijn zwaard verloren had;

En liep zeer op hem ter vaart,

En sloeg op hem zeer en hard,

Waar dat hij hem raken mocht.

1145 Toen de jonkvrouw dit gewaar werd,

Die Dodineel bracht met haar,

Het ontfermde haar en ze

Begon zeer daarbij te wenen.

Maar Dodineel, die verstandig was

1150 Van die stukken, nam dat waar:

Hij bedekte hem gelijk met het schild

En liet de ridder op hem slaan

Totdat hij moe geworden was

Van slagen en verwarmt van gemoed,

1155 En daarna stak hij hem met het schild

Zodat hij, wilde hij of niet wilde,

Moest gelijk ter aarde vallen,

En het zwaard vloog hem uit de handen.

En Dodineel nam ter vaart,

1160 Die het te doen had, dat zwaard.

Toen de ridder dat gewaar werd,

Dat hij zo onbeschermd was

Liep hij zeer tot zijn schild waart,

Die hij weg geworpen had eerder.

1165 En toen hij zich zou opheffen van de aarde

Sloeg hem Dodineel zo hard

Zodat hij geheel ter aarde viel.

En toen Dodineel hem zag vallen

Spoang hij op hem gelijk

1170 En trok de helm af met de hand,

En wierp het alzo ver daar

Als hij kon, weet voor waar.

Die diegene dat gewaar werd,

Dat hij van de helm verlost was

1175 Sprong hij op en nam ter vaart

Het schild, waarin het zwaard van Dodineel stak.

Hij zei: ԍij is het beter dan het eerder was,

Want mijn helm deerde mij meer

Dan het me hielp. Toen ging, zonder twijfel,

1180 Dodineel sterk op hem slaan.

Hij bedekte hem zo goed hij kon;

Maar Dodineel, die hem verzocht,

Hij sloeg op hem menige slag.

Aldus hij hem zeer aanlag

1185 Zodat hij hem weinig of niets

Van zijn schild heel liet.

Hij draaide vaak van grote vrees

Omdat zijn hoofd bloot was.

Dodineel bracht toen een slag,

1190 En toen het die ridder komen zag

Hij durfde het niet af te wachten en trok weer,

En hij viel ter aarde neer.

Dodineel sprong zonder te wachten

Op zijn lichaam en zei,

1195 Hij gaf zich over wel gelijk,

Dat hij hem gelijk zou dood slaan.

Diegene was zeer bang,

En gaf hem op zijn zwaard,

En zei dat hij alles zou doen

1200 Dat hij hem bevelen wou.

Hij verzekerde hem alzo,

En Dodineel liet hem toen,

En beval hem alzo te doen

Dat hij gelijk gaan zou

1205 Tot zijn vrouwe de koningin

Ter fontein van elven,

‘Engeef u haar daar gevangen

Vanwege Dodineel, en laat verstaan

Dat ik door een jonkvrouw belet was

1210 Dat ik niet voer tot Mathamas.

Groet haar van mij, en zeg tot die

Dat ik haar zo gauw ik kan zal zien.’

Hij zei: ‘Ik zal het doen, God weet.’

En Dodineel vroeg hem gereed

1215 Om zijn naam eer hij scheidde.

Hij zei dat hij Maroc heette

Van de Ynsen roken, die men zegt

Dat tussen Ierland en Schotland ligt.

Die ridder voer weg en de jonkvrouw

1220 Met hem, die grote rouw dreef.

En Dodineel aan de andere kant

Voer ook weg terzelfder tijd.

En die kleine, dat zal je weten,

Was weer op zijn paard gezeten,

1225 Daar hem de jonkvrouw afsloeg

Met een slag, die ze hem gaf.

Toen zei Dodineel tot de kleine:

‘Hoe was u zo koen, dat u het durfde te bestaan

Met kracht te kussen hier voor mij

1230 Deze jonkvrouw? Toen zei hij:

ԏmdat me mijn heer zei

Bij mijn ogen dat ik het niet liet,

Ik nee kuste voort alle dagen

Al die jonkvrouwen die ik zag

1235 In enige ridders geleide te wezen.

En ik durfde het niet te laten hierdoor;

Nee, had ik het ook niet gedaan

Mijn ogen had hij gelijk uitgestoken.

Als het me een ridder weersprak

1240 Mijn heer vocht er tegen zonder te wachten

Totdat hij hem onder deed;

En mijn heer heeft ook mede

Binnen een jaar, zonder twijfel,

Wel 40 ridders onder gedaan,

1245 En hij waande nimmermeer

Man hebben gevonden, heer,

Die tegen hem had mogen verduren.

Ik heb u nu gezegd ter uren

Dat ik weet: ik bid u, heer,

1250 Dat nu uw wil is dat ik keer.’

Dodineel zei: ‘Ga je gang,

En groet mij de koningin erg.’

Maroc reed zodat hij vernam

Dat hij ter elven bron kwam,

1255 Daar hij de koningin vond

Hij steeg gelijk af van zijn paard

En knielde daarna voor haar

En zei voor haar openbaar:

‘Vrouwe, ik ben hier nu gekomen

1260 Vanwege Dodineel tot u,

Die mij nu hier heeft gezonden

In gevangenis op zulk overeenkomst,

Vrouwe, dat hij mij ook beval

Te doen al uw gebod.,’

1265 De koningin ontving alzo

Die ridder als gevangene toen.

Nu swiget davonture van desen,

Ende vort sullen wi lesen

Hoe Lancelot noch voer henen

1270 Volgende der ouder quenen.

Nu gewaget davonture das,

Dat Lancelot gesceden was

Van Keyen den drossate, die hem gaf

Sijn pert. Als hire sciet af

1275 Hi volgede der quenen emmertoe,

Ende hi was tongemake doe

Vanden trinsone dat hem stac

Inden lichame; om dit ongemac

Sone liet hi niet sijn riden.

1280 So ontmoet hi tien tiden

Enen riddre, die zwart was; maer hi

Was ongewapent daerbi,

Ende hi voerde, des geloeft,

An sijn gereide eens ridders hoeft,

1285 Die niewinge was geslegen doet.

Hi groettene ende Lanceloet

Groettene weder, den goeden man;

Ende diegene sprac Lancelote an:

‘Ic bidde u doer dies wille,

1290 Die ghi meest mint lude of stille,

Hoe u name es seget mi.’

- Ԍanceloet,աntworde hi.

Hi seide: ‘Ic soeke u ter stonden.’

Lanceloet seide: ‘wihebt mi vonden:

1295 Wats u lief?Մander antworde gaf:

‘Ic wille dat gi u wapene doet af

Ende ghise mi geeft.Ռanceloet sprac doe:

‘Gine hebter mi niet bedreven toe,

Ende het ware grote scande

1300 Voer ic ontwapent achter lande.’

Dander seide: ‘wimoet doen daer bi

Gi hebt also geloeft mi.’

Lanceloet sprac: Ԉebbict geloeft also?’

- ‘Ja gi,’sprac dander doe;

1305 ‘Nu kindi mi niet.’ ‘Wie siedi dan?,’

[p. 10] Sprac Lanceloet. Doe seide die man:

‘Ic bem die gene die u tiaren

Die wapine gaf sonder sparen,

Doe gi ontwapent ende onbewart

1310 Ten ingange van enen bossche wart,

Dienmen heet den bosch van .iiij. vresen,

Ende gi seit u hadden gewesen

U wapene gestolen; ende altoe

Sochti den roden riddre doe,

1315 Die enen sciltknecht hadde gevaen

Int pawelgioen daer gi aet, sonder waen.

Ende gi geloeft daer bi

U wapene te gevene mi

Ter irster stat daer ic u vonde,

1320 Op dat gi niet en vocht tier stonde.

Bi deser redene eysch ic u

Dat gi u wapene mi gevet nu.’

Lanceloet dede met pinen af

Sine wapene, die hi hem gaf.

1325 Ende doe Lanceloet ontwapent was

Wart die riddre geware das,

Dat Lanceloet sere bloedde doe

Beide voren ende achter toe.

Die riddre ginc hem wapenen daer

1330 Ende vragede Lanceloete daer naer

Te wat steden hi varen soude.

Hi seide darne geleiden woude

Die ioncfrouwe. Doe seidi tot desen:

‘widinct mi tongemake wesen,

1335 Wildi ic vare over u,

Ende gi sult weder keren nu?,’

Die ioncfrouwe antworde hem dan:

‘Inewille niet sulken leitsman.’

Mettien die riddre henen sciet,

1340 Die Griffoen vanden quaden passe hiet.

Ende Lanceloet is wech gevaren

Metter quenen, hine wiste waren;

Maer si salne voren na desen

Daermenne sal der wonde genesen.

1345 Ende Griffoen reet oec toten pleine

Daer in stont der elvinnen fonteyne,

Daer die coninginne entie hare laegen.

Ende als si den ridder comen saegen

Van vers waenden si van desen

1350 Dat Lanceloet selve hadde gewesen,

Dies si waeren blide; mare

Als hi hen quam gereden bet nare

Worden si geware wel das,

Biden perde, dat Lanceloet niet en was.

1355 Alse die coninginne thoeft heeft versien

An thersoen hangen si waende van dien

Dat Lanceloets hoeft hadde gewesen,

Ende si viel in onmacht van desen.

Tirst dat si beqnam riep si

1360 Lude: ԁch arme!եnde seide: ԁy mi,

Nu es doet di blome sekerlike

Vanden ridderscepe van erderike.’

Si seide: ԋeye, volget hem na,

Ende wacht dat hi u niet ontga:

1365 Dese gevaen riddre sal met gaen.’

Dus volgeden si hem beden saen,

Ende doe die riddre wert geware

Dat si hem beden volgeden nare

Begonste hi hem thant te keerne

1370 Ende setten iegen hen te weerne.

Hi stac int vergaderen ter erde

Den drossate met sinen perde,

Ende sloech den andren riddre soe,

Dat hem niet conste gehelpen doe

1375 Scilt no halsberch, tswert ne woet

In sine herssene dat hi bleef doet.

Keye stont op na dit doen,

Ende doe hordene Griffoen

Metten voeten van sinen perde

1380 Dat hi neder viel ter erde.

Doe hine dus ter erden sach

Hi namene daer hi lach

Ende warpene op sijn part,

Ende vordene te bosschewart.

1385 In ene scone stat die hi daer

Staende hadde al openbaer

Daer leide hi Keyen in gevaen.

Nu zwijgt het avontuur van deze,

En voort zullen we lezen

Hoe Lancelot noch voer heen

1270 Volgde de oude vrouw.

Nu gewaagt het avontuur dat,

Dat Lancelot gescheiden was

Van Keye de drost, die hem gaf

Zijn paard. Toen hij er vanaf scheidde

1275 Hij volgde de oude vrouw immer toe,

En hij was te ongemak toen

Van de speerpunt dat hem stak

In het lichaam; om dit ongemak

Zo liet hij niet zijn rijden.

1280 Zo ontmoette hij te die tijd

Een ridder die zwart was; maar hij

Was ongewapend daarbij,

En hij voerde, dus geloof het,

Aan zijn zadel een ridders hoofd,

1285 Die net was dood geslagen.

Hij groette hem en Lancelot

Groette hem weer, de goede man;

En diegene sprak Lancelot aan:

‘Ik bid u door diens wil,

1290 Die ge meest bemint geheel,

Hoe uw naam is, zeg het mij.’

- Ԍancelot,’ antwoordde hij.

Hij zei: ‘Ik zoek u ter stonden.’

Lancelot zei: ‘Ge hebt me gevonden:

1295 Wat is u lief?’ De ander antwoord gaf:

‘Ik wil dat ge uw wapens afdoet

En gij ze mij geeft.’ Lancelot sprak toen:

‘Ge hebt er mij niet toe bedreven,

En het was grote schande

1300 Voer ik ongewapend achter landen.’

De ander zei: ‘Ge moet het doen daarom

Ge hebt het alzo mij beloofd.’

Lancelot sprak: Ԉeb ik het alzo beloofd?’

- ‘Ja gij,’ sprak de ander toen;

1305 ‘Nu herken je me niet.’ ‘Wie ben je dan?,’

Sprak Lancelot. Toen zei die man:

‘Ik ben diegene die u te jaren

De wapens gaf zonder sparen,

Toen ge ontwapend en onbeschermd

1310 Te ingang van een bos was,

Die men noemt het bos van 4 vrezen,

En ge zei u was geweest

Uw wapens gestolen; en altijd

Zocht ge de rode ridder toen,

1315 Die een schildknecht had gevangen

In het paviljoen daar ge at, zonder twijfel.

En ge beloofde daarbij

Uw wapens mij te geven

Ter eerste plaats daar ik u vond,

1320 Opdat ge niet vocht te die tijd.

Bij deze reden eis ik van u

Dat ge uw wapens mij nu geeft.’

Lancelot deed met pijn af

Zijn wapens, die hij hem gaf.

1325 En toen Lancelot ontwapend was

Werd die ridder gewaar dat,

Dat Lancelot zeer bloedde toen

Beide voor en achter toe.

De ridder ging hem wapenen daar

1330 En vroeg Lancelot daarna

Tot welke plaats hij gaan zou.

Hij zei daar men hem geleiden wou

Die jonkvrouw. Toen zei hij tot deze:

‘Ge lijkt me te ongemak wezen,

1335 Wil ik gaan voor u,

En gij zal terug keren nu?,’

De jonkvrouw antwoordde hem dan:

‘Ik wil niet zo’ n leidsman.’

Meteen de ridder heen scheidde

1340 Die Griffoen van de kwade pas heette.

En Lancelot is weg gegaan

Me de oude vrouw, hij wist niet waarheen;

Maar ze zal hem voeren na dezen

Daar men hem de wonden zal genezen.

1345 En Griffoen reed ook tot de vlakte

Daarin de elven fontein stond,

Daar de koningin en die hare lagen.

En toen ze de ridder komen zagen

Van verre waanden ze van deze

1350 Dat het Lancelot zelf was geweest,

Dus waren ze zeer blijde; maar

Toen hij hen dichterbij kwam gereden

Werden ze wel gewaar dat,

Bij het paard dat het Lancelot niet was.

1355 Toen de koningin het hoofd heeft gezien

Aan de zadelboog hangen ze waande van die

Dat het Lancelot ‘s hoofd was geweest,

En ze viel in onmacht van deze.

Ten eerste dat ze bijkwam riep ze

1360 Luid: ԁch arme!’ en zei: ‘Aai mij,

Nu is zeker dood de bloem

Van het ridderschap van aardrijkծ

Ze zei: ԋeye, volg hem na,

En wacht dat hij u niet ontgaat:

1365 Deze gevangen ridder zal mee gaan.’

Dus volgden ze hen beiden gelijk,

En toen die ridder werd gewaar

Dat ze hem beiden navolgden

Begon hij zich gelijk te keren

1370 En zette tegen hen te verweer.

Hij stak in het samen komen ter aarde

De drost met zijn paard,

En sloeg de andere ridder zo,

Dat hem niets kon helpen toen

1375 Schild nog harnas, het zwaard nee woedde

In zijn hersens zodat hij dood bleef.

Keye stond op na dit doen,

En toen stootte hem Griffoen

Met de voeten van zijn paard

1380 Zodat hij neer viel ter aarde.

Toen hij hem dus ter aarde zag

Hij nam hem daar hij lag

En wierp hem op zijn paard,

En voerde hem te bos waart.

1385 In een mooie plaats die hij daar

Staan had al openbaar

Daar legde hij Keye in gevangen.

Nu laet hier af tale staen

Die avonture ende sal beginnen

1390 Te sprekene vander coninginnen,

Die nu bleef om dese sake

Sere drove ende tongemake.

Davonture seget vander coninginnen

Dat si ter fonteynen vander elvinnen

1395 Lange beidde om sien of dare

Ieman soude weder comen te hare

Vanden ridders; maer neent niet.

Si weende sere om dit verdriet,

Ende alle die ioncfrouwen mede

1400 Dreven oec groete serichede.

Doe vragede die ridder iegen wien

Lanceloet hadde geioesteert vor dien

Waeromme si maecten sulc mesbaer.

Die coninginne seide hem daer naer:

1405 Ԉens geen wonder al sijn wi in droefheden,

Alse wi weten dat verloren es heden

Ende bedorven geheellike

Al dat ridderscap van erderike.’

- ‘Wie was dat?’ die ridder sprac.

1410 ‘Het was Lanceloet van Lac,

Die iegen u ioesteerde.’ Doe viel hi

In onmacht daer bi,

Ende hem ontbonden sine wonden,

Die bloedden sere tien stonden.

1415 Die ioncfrouwen liepen thant toe

Ende holpen hem alle doe.

Doe hi vander onmacht bequam

Ende die coninginne vernam

Sijn scer vragede si openbare

1420 Of hi wiste wie die ridder ware.

Hi seide: ‘Ic weet wel wie hi es

Ende kinnen. Soe sijt seker des,

Es hi doet, dat ic niet mere

Na hem te levene begere.,’

1425 Nu laeten wi dit een lettel staen

Ende sullen die tale weder anevaen

Van Lanceloete daer hi van Griffone sciet

Als hi hem sine wapene liet.

Doe Lanceloet gesceden was

1430 Van Griffone, als ic voren las,

Hi reet vaste aldus henen

Ende volgede der ouder quenen,

Maer dat was met pinen groet,

Want hi hadde geweest doet

1435 Sonder twifel en hadde die wonden

Die quene niet so gestopt ende gebonden.

Omtrent none hebben si vernomen

Ene ioncfrouwe iegen hem comen,

Die op enen witten muel reet.

1440 Si bleef stille houdende gereet

Als si Lanceloete sach; na desen

Seide si: ‘wellecome moetti wesen!

Boven allen ridders van erderike

Ghi sijt die beste sekerlike.,’

1445 Hi seide: ԉoncfrouwe, God lone u,

Wat weetti wie ic ben nu?’

- ‘Ic weet wel,’seide si, Ԥat gi sijt

Mijn here Walewein, dat men nu ter tijt

U meer begeert, here, allene

1450 Dan al die ridders gemene.’

Hi seide: ‘Waer es dat, ioncfrouwe?’

Si seide: ‘Here, bi mire trouwe

Hets int lant van Strangore, daer men u

Boven alle mannen gerne sage nu;

1455 Ende coemdi daer gi sult des

[p. 11] Wel vroet werden waer bi het es;

Maer so vele seggic u vor waer,

Datmen gene erdsce dinc daer

Begert so vele no so sere

1460 Als u te siene daer, here.’

Ende si sciet van Lanceloete doe

Sonder mere te seggene daer toe.

Ende Lanceloet entie quene reden

So dat si quamen tere steden

1465 Daer men groete feeste dede

Der quenen ende Lanceloete mede.

Die here vanden huus was tien tide

Beide drove ende blide:

Van Lanceloets comste was hi doe

1470 Blide, ende ob ander side also

Was hi sire wonden drove.

Hine hadde niet gehadt sine behove,

Om dit was hi sijns in vresen

Dat hi niet wel soude genesen.

1475 Niet bedi hine dorste dare

Niet toenen dat hi tonpeyse ware.

Nu laet ic Lanceloete tes ridders bliven

Metter quenen, ende sal u scriven

Van Dodinele ende doen u cont

1480 Sine avonture nu ter stont.

Nu laat hiervan de woorden staan

Dat avontuur en zal beginnen

1390 Te spreken van de koningin,

Die nu bleef om deze zaak

Zeer droevig en te ongemak.

Het avontuur zegt van de koningin

Dat ze ter fontein van de elven

1395 Lang wachtte om te zien of daar

Iemand zou terug keren tot haar

Van de ridders; maar neen, niet.

Ze weende zeer om dit verdriet,

En alle jonkvrouwen mede

1400 Dreven ook grote droefheid.

Toen vroeg de ridder tegen wie

Lancelot had gekampt voor die

Waarom ze zo’ n misbaar maakte.

De koningin zei hem daarna:

1405 ‘Het is geen wonder al zijn we in droefheid,

Als we weten dat verloren is heden

En bedorven geheel

Al dat ridderschap van aardrijk.’

- ‘Wie was dat?’ sprak die ridder.

1410 ‘Het was Lancelot van Lac,

Die tegen u kampte.’ Toen viel hij

In onmacht daarbij,

En hem ontbonden zijn wonden,

Die zeer bloedde te die stonden.

1415 De jonkvrouwen liepen gelijk toe

En hielpen hem allen toen.

Toen hij van de onmacht bekwam

En de koningin vernam

Zijn zeer vroeg ze openbaar

1420 Of hij wist wie die ridder was.

Hij zei: ‘Ik weet wel wie hij is

En ken hem. Zo wees zeker dus,

Is hij dood, dat ik niet meer

Na hem te leven begeer.,’

1425 Nu laten we dit een beetje staan

En zullen het verhaal weer aanvangen

Van Lancelot daar hji van Griffoen scheidde

Toen hij hem zijn wapens liet.

Toen Lancelot gescheiden was

1430 Van Griffoen, zoals ik voor las,

Hij reed vast aldus heen

En volgde de oude vrouw,

Maar dat was met grote pijn,

Want hij was dood geweest

1435 Zonder twijfel had de wonden

Die oude vrouw niet zo gestopt en gebonden.

Omtrent noen hebben ze vernomen

Een jonkvrouw tegen hen komen,

Die op een witte muilezel reed.

1440 Ze bleef gereed stil houden

Toen ze Lancelot zag; na deze

Zei ze: ‘welkom moet je wezen!

Boven alle ridders van aardrijk

Gij bent zeker de beste.,’

1445 Hij zei: ‘Jonkvrouw, God loont het u,

Wat weet je wie ik ben nu?’

- ‘Ik weet wel,’ zei ze, Ԥat gij bent

Mijn heer Walewein(Lancelot !), dat men nu ter tijd

U meer begeert, heer, alleen

1450 Dan al de ridders algemeen.’

Hij zei: ԗaar is dat, jonkvrouw?’

Ze zei: ‘Heer, bij mijn trouw

Het is in het land van Strangore, daar men u

Boven alle mannen graag zag nu;

1455 En kom je daar ge zal dus

Wel bekend worden waarbij het is;

Maar zoveel zeg ik u voor waar,

Dat men geen aardse dingen daar

Begeert zo veel nog zo zeer

1460 Dan u te zien daar, heer.’

En ze scheidde van Lancelot toen

Zonder er meer daartoe te zeggen.

En Lancelot en die oude vrouw reden

Zodat ze kwamen te ene plaats

1465 Daar men grote feesten deed

De oude vrouw en Lancelot mede.

De heer van het huis was te die tijd

Beide droevig en blijde:

Van Lancelot’ s komst was hij toen

1470 Blijde, en aan de andere kant alzo

Was hij van zijn wonden droevig.

Hij had niet gehad zijn behoefte,

Om dit was hij in zijn vrees

Dat hij niet goed zou genezen.

1475 Niet omdat hij durfde daar

Niet te tonen dat hij te onvrede was.

Nu laat ik Lancelot bij de ridder blijven

Met de oude vrouw en zal u schrijven

Van Dodineel en maak u bekend

1480 Zijn avonturen nu terstond.

Nu gewaget dauonture das,

Doe Dodineel gesceden was

Vanden riddre, dien hi sinde saen

Toter coninginnen gevaen,

1485 Dat hi reet metter ioncfrouwe doe

Wel toter vespertijt toe.

Doe quam hi op ene diepe riviere:

Daer sach hi ene planke liggen sciere,

Daer men met pinen mochte overgaen.

1490 Si was vreselijc, sonder waen.

Die ioncfrouwe beette metter vart

Ende bant an enen boem hare part.

Dodineel vragede hare houde

Wat hi sinen perde doen soude?

1495 ‘wisullet hier laeten,’seide si doe,

Ende Dodineel dede also.

Doe trac si ter planken wart,

Ende ginger over metter vart,

Alse die wel geleert hadde overgaen,

1500 Ende si sprac te Dodinele saen

Dat hi hare volgen soude.

Ende hi ginc op die planke also houde

Die hem nauwe dochte wesen.

Hi ginger op met groter vresen,

1505 Alse die niet geleert en hadde doe

Der over te gane; ende daer toe

Sach hi twater datter onder liep,

Dat groet, starc was, ende diep;

Nochtan was hi so niet vervart

1510 Hine ginc vort metter vart

Toter helecht vander brucgen bi.

Ende als hire quam so was si

Soe cranc, dat also houde

Hem dochte dat si breken soude.

1515 Hets waer, so boech oec sere mede,

Dattie swaerheit van sinen wapenen dede,

Die hi tien tiden hadde an;

Ende hem quam sulke vrese an,

Dat hi daer int water vel

1520 Ende drancs so vele, dat hi wel

Waende spliten daer af thanden.

Hi gegreep die planken metten tanden;

Mettien heeft hi enen man versien

Ende Dodineel riep op hem mettien:

1525 ԁy mi, nu biddic sere di

Dattu uten watre hulps mi.’

- ‘Here riddere,’sprac die man daer nare,

‘Enwelke duvel bracht u dare?

Waer af wildi u bewinden,

1530 Waendi int water avonture vinden?’

Dodineel sprac: ‘Ic hebber vonden

Avonturen genoech nu ten stonden;

Maer vrient, om Gode, helpet mi,

Ne letter niet mede, des biddic di.,’

1535 Die man seide: ‘Inedoes niet.

Also alse gire in quaemt besiet

Dat gire ute coemt also.’

Ende hi ginc sire verden doe

Ende liet Dodinele thant

1540 In die vrese daer hine vant.

Alse Dodineel dit heeft versien,

Die sere in vresen was van dien,

Hi hem versterkte so in dien noet,

Dat hi hem uut warp van pinen groet

1545 Te lande op ander side also.

Ende hi sach na die ioncfrouwe doe,

Die hem ontgaen was tier stonde.

Dodineel doe te gane begonde,

Ende quam in enen ingen ganc

1550 Van enen bossche eer ict lanc,

Daer hi sach een cleine kasteelkijn staen,

Ende daer ute comen, sonder waen,

Enen gewapenden ridder, die doe

Dodinele aldus sprac toe:

1555 ԇheeft u op of gi sijt doet!’

Maer Dodineel was in sulker noet

Vanden watre ende so onsochte

Mesmaect, dat hi niet spreken mochte.

Als die ridder dit hadde versien

1560 Trac hi hem of den helm; mettien

Leidine in vangnessen daer.

Ic latene in dogene liggen swaer

Nu gewaagt het avontuur dat,

Toen Dodineel gescheiden was

Van de ridder, die hij gelijk zond

Tot de koningin gevangen,

1485 Dat hij reed met de jonkvrouw toen

Wel tot de vesper tijd toe.

Toen kwam hij op een diepe rivier:

Daar zag hij een snel een plank liggen,

Daar men met moeite mocht overgaan.

1490 Het was vreselijk, zonder twijfel.

Die jonkvrouw steeg af met een vaart

En bond aan een boom haar paard.

Dodineel vroeg haar welwillend

Wat hij met zijn paard zou doen?

1495 ‘Ge zal het hier laten,’ zei ze toen,

En Dodineel deed alzo.

Toen trok ze ter planken waart,

En ging er over met een vaart,

Als die wel geleerd had over te gaan,

1500 En ze sprak tot Dodineel gelijk

Dat hij haar zou volgen.

En hij ging op die plank alzo welwillend

Die hem nauw dacht te wezen.

Hij ging er op met grote vrees,

1505 Als die het niet geleerd had toen

Daar over te gaan; en daartoe

Zag hij het water dat er onder liep,

Dat groot, sterk was en diep;

Nochtans was hij niet zo bang

1510 Hij ging voort met een vaart

Tot de helft van de brug nabij.

En toen hij er kwam zo was het

Zo zwak, dat alzo te houden

Hij dacht dat het breken zou.

1515 Het is waar, het boog ook zeer mede,

Dat de zwaarte van zijn wapen deed,

Die hij te die tijd aan had;

En hem kwam zulke vrees aan,

Zodat hij daar in het water viel

1520 En dronk zoveel, zodat hij wel

Waande te barsten gelijk daarvan.

Hij greep die plank met de tanden;

Meteen heeft hij een man gezien

En Dodineel riep op hem meteen:

1525 ‘Aai mij, nu bid ik u zeer

Dat u mij uit het water helpt.’

- ‘Heer ridder,’ sprak die man daarna,

‘Enwelke duivel bracht u daar?

Waarvan wilde u bewinden,

1530 Waande ge in het water avontuur vinden?’

Dodineel sprak: ‘Ik heb er gevonden

Avonturen genoeg nu ten stonden;

Maar vriend, om God, help me,

Nee let er niet mede, dat bid ik u.,’

1535 Die man zei: ‘Ik doe het niet.

Alzo als ge er in kwam beziet

Dat ge er uitkomt alzo.’

En hij ging zijn vaart toen

En liet Dodineel gelijk

1540 In de vrees daar hij hem vond.

Toen Dodineel dit heeft gezien,

Die zeer in vrees was van die,

Hij versterkte zich zo in die nood,

Dat hij zich uitwierp met grote moeite

1545 Te land op andere zijde alzo.

En hij zag naar die jonkvrouw toen,

Die hem ontgaan was te die tijd.

Dodineel begon toen te gaan,

En kwam in een enge gang

1550 Van een bos al gauw,

Daar zag hij een klein kasteeltje staan,

En daaruit komen, zonder twijfel,

Een gewapende ridder, die toen

Dodineel aldus sprak toe:

1555 ‘Geef u over of ge bent dood!’

Maar Dodineel was in zulke nood

Van het water en zo hard

Mismaakt, zodat hij niet spreken mocht.

Toen de ridder dit had gezien

1560 Trok hij hem de helm af; meteen

Leidde hij hem in gevangenis daar.

Ik laat hem in zware boeien liggen

Ende sal spreken vort beginnen

Van Genevren der coninginnen,

1565 Die drove was utermaten.

Si heeft die fonteine gelaeten

Ende trac enwech met rouwen groet

Met haeren ioncfrouwen te Kameloet.

Gi hebt wel gehort te voren

1570 Hoe si hare ridders al heeft verloren,

Nu hort hier af die clage gerede

Ende van Lanceloete te sokene mede.

Der coninginnen Genovre quam mare

Dat Lanceloet verslegen ware.

1575 Als si die niemare hadde verstaen

Ginc si in ene camere saen,

Daer Lanceloet te slapene plach.

Ende alsi Lanceloets bedde sach

Wart si met groten mesbare,

1580 Hare selven treckende biden hare;

Ende weende ende dreef groete rouwe doe,

Ende seide dese worde toe:

ԁy edel riddre vercoren,

Gi plaecht te leggene hier te voren;

1585 Gine mocht sterven nembermere

Ic en bolge mi te u wart sere,

Ende dat gi niet en mocht daer nare

Leven hoe dat anders met u ware!

Ay Lanceloet, meester ende here,

1590 Boven allen ridders in elken kere,

Goedertieren meer dan enich man

Jegen die gene daer gi trouwe vont an!’

Aldus clagede die coninginne

Om Lanceloete met droven sinne,

1595 Ende seide wonder; ende meer hadde gedaen,

Maer dattie coninc int hof quam saen,

Die vander iacht quam tien tide

Wel in hogen ende blide.

Hine gemoette op dien dach niet

1600 Datten mochte verswaeren iet.

Die coninc vragede om niemare,

Van Lanceloete tirst dat hi quam dare;

Ende men deedse hem also verstaen

Als sise int hof hadden ontfaen,

1605 So datti coninginne tote hem quam,

[p. 12] Die hi ontboden hadde, al gram.

Hi vragede hare: ‘Wathebdi?’

- ‘Ineweet niet dan wel,’ seide si

- ‘widoet.’ - ‘Inedoe.’ Doe seide hi:

1610 ‘Bider trouwen die gi sijt sculdich mi,

Segt mi, ic wilt weten ende horen.

- ‘Here, gi hebt mi so besworen,

Ic segt u na dat gijt wilt weten,

Maer wi moeten tirst hebben geten.,’

1615 Doe gingen si dwaen ende saeten

Altehant ter taflen ende aeten.

Alse die coninc Lanceloete gemiste

Ende hine daer binnen niet ne wiste

Hem wondrets ende was in vresen,

1620 Ende tongemake waer hi mochte wesen,

Ende hadde vrese van ongevalle.

Ende als si geten hadden alle

Die coninc dede comen daer nare

Die coninginne ende seide tote hare:

1625 ‘Dat ic u eermen ginc eten

Vragede dat willic nu weten.’

- ‘Nadien dat gijs vraget het sal u

Een ander seggen dan ic nu.,’

Hi sprac: ‘Ic wilt van u weten, vrouwe,

1630 Om dat ic u bat betrouwe

Dan ic el enichgen minsche doe.’

Si begonste hem te seggene doe:

‘Here, alse wi onder ons lieden

Gi ende ic vorden bosch scieden

1635 Reden wie so verre, dat op ons quam

Een gewapent riddre, die mi nam

Ende wilde wech voren sonder minen danc;

So dat Keye thant vort spranc

Ende ioesteerde iegen hem daer.

1640 Die ridder staken of, dats waer:

Hi reet iegen Sagrimorre doe

Ende iegen Dodinele daer toe,

Die hi beide gader af stac.

Doe ioesteerde Lanceloet van Lac

1645 Jegen hem, ende si onderstaken

Hem dat si hare vleesch braken.

Lanceloet staken af. Daer naer

Quam tote hem ene quene daer,

Daer hi mede moeste varen;

1650 Ende ic sinde na hem tuwaren

Keyen den drossate also houde

Dat hi weder keren soude.

Ende hine wilde niet keren dan.

Ende wi volgeden u vort an,

1655 Ende waenden u hebben vonden,

So dat wi quamen tien stonden

Ter elvinnen fonteine. Doe seide

Sagrimor dat hi sonder beide

Ons tetene soude halen doe,

1660 Ende Dodineel seide alsoe.

Ende si voeren dat ic van hare

Noit sinder en horde niemare,

Sonder dat mi sinde na dien een deel

Enen gevangen ridder Dodineel.

1665 Ende onlange tijt daer naer

Leet vor ons lieden een ridder daer,

Die Lanceloets wapene vorde an,

Ende vorde an sijn arsoen nochtan

Eens ridders hoeft hangende al bloet,

1670 Die niewinge was geslegen doet;

Ende het was also scone van hare

Alse oft Lanceloets hoeft ware.

Ende wi waenden wel bi desen

Dat Lanceloet hadde gewesen.

1675 Wie begonsten alle wenen sere

Ende wi voren na hem, here.

Ende hi keerde ene ander strate.

Ic sinde Keyen den drossate

Na hem ende den ridder met geninde

1680 Die mi Dodineel sinde,

Ende ic ne mochtse noit sinder sien.’

Die coninc antworde te dien:

ԅist aldus, dats groet ongeval

Mi ende desen lande al

1685 Meer dan mi gesciede noit ere.’

Hi begonste te weennen sere:

Hem faelgierde sine cracht

Dat hi welna viel in onmacht.

Als hi was becomen seide hi:

1690 ԁy Lanceloet, lieve, waer siedi?’

Men ginc daer rouwe driven mettien

Meerre dan men noit hadde gesien;

Ende die vander tafelronden

Clageden sere tien stonden,

1695 Ende die coninginne meest, sekerlike.

Hare rouwe was sonder gelike.

Cume bleef van rouwen groet

Sine hadde haar selven geslagen doet:

So hadde si, ne ware

1700 Dat si ontbeidde na vraye niemare,

Te wetene ocht hi ware doet.

In dien zale waeren clagen groet.

Mijn here Walewein seide doe,

Daer al die lieden horden toe:

1705 ‘Ic sal morgen uten hove varen

Ende vort an wandelen sonder sparen

Tote dien dat ic sal weten bloet

Ocht hi es levende ochte doet.,’

Al dat selve seiden tien stonden

1710 Si .xxx. vander tafelronden.

Die coninc ne wilde niet gehingen

Datter so vele ridders gingen.

Hi seide daer souder .x. vaeren,

Ende datter also genoech waren

1715 Sijn si goede liede, ende dese sal

Walewein selve kiesen al.

Den irsten ridder die Walewein

Coes tote hem dat was Ywein,

Ende die ander Garhies,

1720 Ende die derde Gurrehes.

Die vierde was Mordrec, die was

Niewinge ridder worden, als ict las.

Hestor van Mares was die .v.;

Aglovel die .vi.. Dat gedichte

1725 Seghet dat hi daerna tenen male

Te hove brachte Perchevale.

Ende vort so vele, tuwaren,

Datter .x. met Waleweine waren.

Walewein beval allen desen

1730 Datsi gewapent souden wesen

Ende gereet dies ander dages te verne.

Si seiden si soudent doen gerne.

Des ander dages alsi hadden gehort

Messe alle .x. si quamen vort

1735 In dien zale: daer brachtemen voren

Die helege diesi alle sworen,

Also alsmen te sweerne plach,

Dat sine souden soeken jaer ende dach,

Hine worde eer vonden, harentare;

1740 Ende dat si ten inde vanden iare

Ten hove souden weder keren.

Desen eet plagen die heren

Te doene, die uut Arturs hove voren

In questen, dat si aldus sworen.

1745 Dus scieden die heren uten hove,

Bi des conincs orlove,

Ende maecten recht hare vart

Ten foreeste van Kamaloet wart,

Ende reden tere crucen toe,

1750 Diemen hiet die swerte cruce doe.

Si beetten alst Walewein riet.

Ende twi dat die swerte cruce hiet

Sal ic u ondecken thant

Wat ic daer af gescreven vant.

1755 Alse Joseph van Aramathien

[p. 13] Onder die heydine ginc castien,

Ende hi biden wille ons Heren

Vele liede hem dede bekeren

Dat si al lieten hare quade wetten,

1760 Ende si hem an die kerstine setten;

Also dic coninc Agestes dat ondervant,

Die doe here was in dat lant,

Dat hem sijn vole so bekeerde

Ende Goede ende sine wet so eerde

1765 Hi hads groete serichede.

Ende hi was sere verwaent mede,

Ende hi peinsede dat si van desen

Quaet te bringene souden wesen,

Ende dat hi gelike toegen soude

1770 Dat hi kerstin wesen woude.

Ende hi ontfinc kerstinhede

Ende alle sine lieden mede.

Alse Joseph hadde gewesen daer

.IIJ. dage hi vor wech dar naer,

1775 Ende liet daer .xij. van sinen magen

Dat si souden in allen dagen

Sermone doen. Mare

Alse die coninc wart geware

Dat Joseph wech was hi omboet, sonder waen,

1780 Die meeste van sinen lande saen,

Daer hi meest trouwen hadde toe.

Ende hi sprac tote hem lieden doe:

‘Ic wille ene dinc doen daer gi

Alle toe moet helpen mi.,’

1785 Si vrageden hem wat dat ware.

Hi antworde openbare:

‘Ic bem in willen dat ic sal

Dat volc doen weder keren al

Tonsen gelove; want sonder waen

1790 Dat gelove dat ic hebbe ontfaen

En becoemt mi niet.Մoe seide

Een sijn na vrient sonder beide,

Dat herde wel was die coninc

Tien tiden bepenst van dier dinc,

1795 Ende hi seide dat hi daer toe

Gerne wilde acorderen. Doe

Dede die coninc sine hoge lieden

Tote hem te comene ontbieden.

Alse si quamen gaf hi die gebode

1800 Te anebedene sine Goede.

Daer waser genoech die hen setten

Weder te haren quaden wetten.

Die dat te doene niet wilde kiesen

Moester omme sijn hoeft verliesen.

1805 Dus waere vele gedoet sonder sparen.

Omdat si noch niet vast ne waren,

Die cleine lieden, ter kerstijnre wet

So hebben si hen alle geset

Ter manieren te keerne saen.

1810 Alse dat die coninc hadde gedaen

Dedi vangen sonder beide

Josephs .xij. gesellen, ende seide

Si souden sine Gode anebeden

Ocht hi soutse doeden ter steden.

1815 Si seiden dies en daeden si niet

In gere maniere, wat soes gesciet.

Alse die coninc dat verstoet

Hi deetse oncleden metter spoet

Ende slepen dore die port, ende leden

1820 Tere crucen buten der steden,

Die Josep hadde gerecht inden ganc

Vanden foreeste, dies was onlanc.

Hi dede den irsten binden saen

An die cruce, ende dedene slaen

1825 Up thoeft met enen hamere soe

Dat daer die herssenen uut liepen doe.

In deser manieren, hordic tellen,

Doedde hi die .xij. gesellen,

So dat vanden bloede die cruce wart

1830 Ende vanden hersenen also swart;

Ende bi desen, dat suldi weten,

Wast die swarte cruce geheeten.

Dat dus vander crucen es gesciet

Dat ne seggic over waerheit niet.

En zal voort te spreken beginnen

Van Genievre de koningin,

1565 Die uitermate droevig was.

Ze heeft de fontein verlaten

En trok weg met grote rouw

Met haar jonkvrouwen te Carmeloet.

Ge hebt wel gehoord tevoren

1570 Hoe ze al haar ridders heeft verloren,

Nu hoor hiervan gereed het klagen

En van Lancelot te zoeken mede.

Daar koningin Genievre kwam bericht

Dat Lancelot verslagen was.

1575 Toen ze dat nieuws had verstaan

Ging ze gelijk in een kamer,

Daar Lancelot te slapen plag.

En toen ze Lancelot’ s bed zag

Begon ze met groot misbaar,

1580 Zichzelf te trekken bij het haar;

En weende en dreef toen grote rouw,

En zei toen deze woorden:

‘Aai edele uitverkoren ridder,

Gij plag hier tevoren te liggen;

1585 Ge mocht sterven nimmermeer

Ik verbolg met tot u waart zeer,

En dat gij niet mocht daarna

Leven hoe dat anders met u was!

Aai Lancelot, meester en heer,

1590 Boven alle ridders in elke keer,

Goedertieren meer dan enige man

Tegen diegene daar ge trouw aan vond!’

Aldus klaagde de koningin

Om Lancelot met droevige geest,

1595 En zei wonder; en meer had gedaan,

Maar dat de koning gelijk in de hof kwam,

Die van de jacht kwam te die tijd

Wel verheugd en blijde.

Hij ontmoette op die dag niet

1600 Dat hem mocht bezwaren iets.

De koning vroeg om nieuws,

Van Lancelot ten eerste dat hij daar kwam;

En men liet hem alzo verstaan

Toen ze hem in de hof hadden ontvangen,

1605 Zodat de koningin tot hem kwam,

Die hij ontboden had, al gram.

Hij vroeg haar: ‘Wat heb je?’

- ‘Ik weet niets dan goed,’ zei ze

-’gij doet.’ - ‘Ik doe niet.’ Toen zei hij:

1610 ‘Bij de trouw die ge me schuldig bent,

Zeg me, ik wil het weten en horen.

- ‘Heer, ge hebt me zo bezworen,

Ik zeg het u naar dat gij het wil weten,

Maar we moeten ten eerste hebben gegeten.,’

1615 Toen gingen ze wassen en zaten

Gelijk ter tafel en aten.

Toen de koning Lancelot miste

En hij hem daar binnen niet nee wist

Hem verwonderde het en was in vrees,

1620 En te ongemak waar hij wezen mocht,

En had vrees van ongeval.

En toen ze allen gegeten hadden

De koning liet komen daarna

De koningin en zei tot haar:

1625 ‘Dat ik u eer men ging eten

Vroeg dat wil ik nu weten.’

- ‘Nadien dat gij het vraagt zal het u

Een ander zeggen dan ik nu.,’

Hij sprak: ‘Ik wil het van u weten, vrouwe,

1630 Omdat ik u beter vertrouw

Dan ik elders enig mens doe.’

Ze begon hem te zeggen toen:

‘Heer, toen we onder ons lieden

Gij en ik voor het bos scheidden

1635 Reden we zo ver, dat op ons kwam

Een gewapende ridder, die mij nam

En wilde weg voeren tegen mijn wil;

Zodat Keye gelijk voort sprong

En kampte tegen hem daar.

1640 Die ridder stak hem af, dat is waar:

Hi reed toen tegen Sagramor

En tegen Dodineel daartoe,

Die hij beide tezamen afstak.

Toen kampte Lancelot van Lac

1645 Tegen hem, en ze onderstaken

Zich zodat ze hun vlees braken.

Lancelot stak hem af. Daarna

Kwam tot hem een oude vrouw daar,

Daar hij mee moest gaan;

1650 En ik zond hem na inderdaad

Keye de drost alzo te houden

Dat hij terug keren zou.

En hij wilde niet keren dan.

En wij volgden u voort aan,

1655 En waanden u hebben gevonden,

Zodat we kwamen te ene tijd

Ter elven fontein. Toen zei

Sagramor dat hij zonder wachten

Ons te eten zou halen toen,

1660 En Dodineel zei alzo.

En ze voeren zodat ik van hen

Nooit sinds hoorde nieuws,

Uitgezonder dat me een deel na die zond

Een gevangen ridder Dodineel.

1665 En korte tijd daarna

Ging voor ons lieden een ridder daar,

Die Lancelot’ s wapen voerde aan,

En voerde aan zijn zadelknop nochtans

Een ridders hoofd hangen al bloot,

1670 Die net dood was geslagen;

En het was alzo mooi van haar

Alsof het Lancelot’ s hoofd was.

En we waanden wel hierdoor

Dat het Lancelot was geweest.

1675 We begonnen allen zeer te wenen

En we voeren naar hem, heer.

En hij keerde een andere straat.

Ik zond Keye de drost

Naar hem en de dappere ridder

1680 Die me Dodineel zond,

En ik nee mocht ze sinds nooit zien.’

De koning antwoordde tot die:

ԉs het aldus, dat is groot ongeval

Mij en al deze landen

1685 Meer dan me geschiedde nooit eerder.’

Hij begon zeer te wenen:

Hem faalde zijn kracht

Zodat hij bijna in onmacht viel.

Toen hij bijgekomen was zei hij:

1690 ‘Aai Lancelot, lieve, waar ben je?’

Men ging daar meteen rouw drijven

Meer dan men ooit had gezien;

En die van de tafelronden

Klaagden zeer te die stonden,

1695 En de koningin meest, zeker.

Haar rouw was zonder gelijke.

Nauwelijks bleef van grote rouw

Ze had zichzelf dood geslagen:

Zo had ze, tenzij

1700 Dat ze wachtte op mooi nieuws,

Te weten of hij dood was.

In die zaal was groot geklaag.

Mijn heer Walewein zei toen,

Daar al die lieden toehoorden:

1705 ‘Ik zal morgen uit het hof gaan

En voortaan wandelen zonder ophouden

Totdat ik zal weten bloot

Of jij leeft of hij is dood.,’

Al datzelfde zeiden te die stonden

1710 Zij 30 van de tafelronde.

De koning nee wilde niet toestaan

Dat er zoveel ridders gingen.

Hij zei daar zouden er 10 gaan,

En dat er alzo genoeg waren

1715 Zijn ze goede lieden, en dezen zal

Walewein zelf alle kiezen.

De eerste ridder die Walewein

Koos tot hem dat was Ywein,

En de ander Garhies,

1720 En de derde Gurrehes.

De vierde was Mordret, die was

Net ridder geworden, zoals ik het las.

Hestor van Mares was de 5^de;

Aglovel de 6^de. Dat gedicht

1725 Zegt dat hij daarna te ene maal

Te hof bracht Percheval

En voort zoveel, inderdaad,

Dat er 10 met Walewein waren.

Walewein beval al deze

1730 Dat ze gewapend zouden wezen

En gereed dus de volgende dag waren.

Ze zeiden ze zouden het graag doen.

De volgende dag toen ze hadden gehoord

Mis alle 10 kwamen ze voort

1735 In die zaal: daar bracht men voor

De heiligen die ze allen zwoeren,

Alzo zoals men te zweren plag,

Dat ze hem zouden zoeken een jaar en dag

Hij wordt eerder gevonden, hier en daar;

1740 En dat ze ten einde van het jaar

Te hof zouden terug keren.

Deze eed plachten de heren

Te doen, die uit Arthur’ s hof voeren

In avonturen, dat ze aldus zwoeren.

1745 Dus scheiden de heren uit de hof,

Bij de konings verlof,

En maakten recht hun vaart

Ten bos van Carmeloet waart,

En reden naar een kruis toe,

1750 Die men toen het zwarte kruis noemde.

Ze stegen af toen Walewein het aanraadde.

En waarom dat het zwarte kruis heet

Zal ik u gelijk verklaren

Wat ik daarvan geschreven vond.

1755 Toen Joseph van Arimatea

Onder de heidenen ging onderrichten,

En hij door de wil van onze Heer

Veel lieden zich lieten bekeren

Dat ze geheel lieten hun kwade wetten,

1760 En ze zich aan het christelijke zetten;

Alzo de koning Agestes dat ondervond,

Die toen heer was in dat land,

Dat hem zijn volk zo bekeerde

En God en zijn wet zo eerde

1765 Hij had er grote moeite mee.

En hij was zeer verwaand mede,

En hij peinsde dat ze van deze

Slecht af te brengen zouden wezen,

En dat hij gelijk tonen zou

1770 Dat hij christen wezen wilde.

En hij ontving christelijkheid

En al zijn lieden mede.

Toen Joseph daar was geweest

4 dagen voor hij weg voer daarna,

1775 En liet daar 12 van zijn verwanten

Dat ze zouden in alle dagen

Sermoen doen. Maar

Toen de koning gewaar werd

Dat Joseph weg was ontbood hij, zonder twijfel,

1780 Die grootse van zijn land gelijk,

Daar hij het meeste vertrouwen in had toen.

En hij sprak tot hen lieden toen:

‘Ik wil een ding doen daar gij

Alle toe moet helpen mij.,’

1785 Ze vroegen hem wat dat was.

Hij antwoordde openbaar:

‘Ik ben in wil dat ik zal

Dat volk geheel terug keren laten

Tot ons geloof; want zonder twijfel

1790 Dat geloof dat ik heb ontvangen

Bekomt me niet. Toen zei

Een van zijn nauwste vriend zonder wachten,

Dat erg goed was die koning

Te die tijden peinzen van dat ding,

1795 En hij zei dat hij daartoe

Graag wilde toestemmen. Toen

Liet de koning zijn hoge lieden

Tot hem te komen ontbieden.

Toen ze kwamen gaf hij het gebod

1800 Te aanbidden zijn God.

Daar waren er genoeg die hen zetten

Weer tot hun kwade wetten.

Die dat niet te doen wilde kiezen

Moest er om zijn hoofd verliezen.

1805 Dus waren er vele gedood zonder ophouden.

Omdat ze noch niet vast nee waren,

De kleine lieden, te christen wet

Zo hebben ze zich alle gezet

Ter manieren te keren gelijk.

1810 Toen dat de koning had gedaan

Liet hij vangen zonder te wachten

Josephs12 gezellen, en zei

Ze zouden zijn God aanbidden

Of hij zou ze ter plaatse doden.

1815 Ze zeiden dat ze dat niet deden

Op geen manier, wat er zo gebeurde.

Toen de koning dat verstond

Hij liet ze met spoed ontkleden

En slepen door de poort, en leiden

1820 Ter kruis buiten de stad,

Die Joseph had opgericht in het gaan

Van het bos, dus was dat gauw.

Hij liet de eerste gelijk binden

Aan het kruis, en liet hem slaan

1825 Op het hoofd met een hamer zo

Dat daar de hersens toen uit liepen.

Op deze manier, hoor ik vertellen,

Doodde hij de 12 gezellen,

Zodat van het bloed het kruis werd

1830 En van de hersens alzo zwart;

En hierdoor , dat zal je weten,

Was het dat zwarte kruis genoemd.

Dat dus van het kruis is geschied

Dat nee zeg ik voor waarheid niet.

1835 Nu begint davonture tellen:

Alse Walewein ende sine gesellen

Toter crucen waren comen,

Dat gi hier voren horet nomen,

Si beten daer ende spraken

1840 Onderlinge van haren saken.

Walewein riepse ende seide thant:

Giheren, gi sijt alle becant

Over goede lieden ende wi

Sijn alle ute geporret bedi,

1845 Dat wi om te wetene niemaren

Van Lancelote sullen varen.

Ende men sals onscone spreken tuwart

Es dat sake dat gi over niet ne vart.

Hier bi radic dat gi dit foreest dure

1850 Dese weke ridet soeken avonture.’

Binnen desen dat Walewein spreect dese wort

Hebben si ene stimme ropen gehort

Lude ende met groter anxten toe.

Mijn here Walewein seide doe:

1855 ‘Ic hore lude ropen; hebdi

Dat luet gehort?Si seiden: ‘Ja wi.’

- Ԍaet ons dan varen der wart.’

Ende si daedent metter vart

Om te weten daer af niemaren.

1860 Si hadden onverre gevaren

Dat si ontmoetten ene ioncfrouwe

Op een part drivende groeten rouwe.

Alse her Walewein quam bat nare

Hi groettese ende vragede hare

1865 Waer omme si weende so sere.

So seide: ‘Ic wene, here,

Om den besten ridder van erderike,

Diemen verslaet jamerlike

Ende oploept in die valeye daer.,’

1870 Hi seide: ‘Joncfrouwe, wist ons waer,

Ende leet ons lieden ter steden.,’

Si sprac: ‘Die wech salre u leden;

Vart ende bescermtene metter vart.’

Si voren alle dare wart,

1875 Ende alsi in die valeye quamen

Vonden si enen ridder ende vernamen

Dattie riddre na sire macht

Aldaer iegen .x. ridders vacht:

Ende hi hadse som geslegen doet.

1880 Walewein riep op hen met haesten groet,

Ende alsi Waleweine vernamen

Ende die andre, die met hem quamen,

Op hen tors comen metter spoet

Si vloen, bedi si waren te voet.

1885 Walewein stac doer die scoudere onsoete

Dien genen dien hi irst gemoete;

Ende die gene die mochten vlien

Vloen in dat foreest mettien.

Ende alse Walewein dochte

1890 Dat hise niet hervolgen en mochte

Hi keerde weder thant

Ter steden, daer hi den ridder vant.

Walewein sprac: ‘Ineweet wie gi sijt,

Gi hadt hulpen noet nu ter tijt.,’

1895 Mettien Walewein geware wart

Dattie riddre hadde .ij. swart;

Des hem sere wonderde doe

Ende alle sinen gesellen toe.

Walewein sprac: ‘Enwaendic u niet moyen

1900 Ende u niet en wilde vernoyen,

Ic soude u vragen enen dinc nu.’

Die ridder seide: ‘Inemach u

Gene dinc nu octroyeren

Het ne ware in derre manieren,

1905 Dat ic eer uwen name hadde verstaen.,’

[p. 14] - ‘Ic hete Walewein,’ sprac dander saen.

- ԁy sidi dat! Walewein, nu vraget

Al dat u te vragene behaget.’

Walewein dankets hem herde.

1910 Hi vragede hem twi hi .ij. zwerde

Voerde over hem. Hi seide: ‘Ic sal

U van desen vroet maken al.’

Hi ontgorde heide die zwerde daer naer

Ende hine teen an enen boem daer;

1915 Dat ander leide hi int groene

Ende knielder voren na tgone,

Ende cussede den appel daer af mede.

Daer na trac hijt uter seede,

Het ne bleec maer te halven zwaerde,

1920 Het was tehroken in die middewaerde.

Dat dochte mijn her Waleweine wonder wesen.

Mijn here Ywein sprac na desen

Tolen riddre: ‘Wats dit, here,

Ne hebbedi vanden zwerde nemmere?,’

1925 - ‘Jay ic,’ antworde hi hem weder.

Hi keerde den scoe dat op dat neder,

Ende tander stic, dat inden scoe was,

Dat viel daer neder in dat gras.

Hem allen wonderde van dien,

1930 Bedi si hadden wel gesien

Vallen vanden pointe vanden zwerde

Dropel bloets; des wonderde hen herde.

Walewein vragede wat mocht wesen.

Die ridder sprac: ‘Watdunet u van desen?,’

1935 - ‘Wats mi dunct,’ antworde hi,

‘Het es bloet, dat dunket mi.’

Ywein sprac ten gesellen na dien:

‘Dusdaen wonder ne hebbedi niet gesien.’

Walewein sprac: ‘Here, soudemen moegen

1940 Die stucken weder te gader voegen?

- ‘Jact, herde wel,’ sprac hi daer nare,

‘Opdat die riddre hier ware,

Die davonturen te hoefde al

Vanden Grale bringen sal.,’

1945 Mijn here Walewein begonste pensen doe.

Doe sprac hem die riddre aldus toe:

‘Here, nu provets ints vader namen

Ende tsoens ende tehelichts geest te samen,

Ocht gi dit zwert sout moegen

1950 Enichsins te gader voegen.’

Walewein deder toe sine macht,

Ende alst hem te doene ontvacht

Begonste die riddre wenen sere

Ende seide: ‘Na dien dat gi, here,

1955 Van deser dinc gefaelgiert sijt

Ine weet waer getiden nu ter tijt.’

Doe provets mijn here Ywein ter stede,

Ende alle hare gesellen mede;

Ende si faelgierden alle te samen.

1960 Ende hi vragede om haerre alre namen:

Si noemdense hem, ende hi seide na dien:

‘wiheren, hier bi moegedi sien

Dat in u lieden, des sijt gewes

Niet also groete doeget es.,’

1965 - ԁy here,’ sprac Walewein doe saen,

Ԅoet ons die avonture verstaen

Ende dat wonder vanden zwerde nu.’

Hi seide: ‘Here, ic segt u,

Gi hebt hier te voren gehort wale

1970 Vanden edelen riddre houden tale,

Die Joseph hiet van Aramathien,

Die Jhesus den sone Marien,

Vander heleger crucen dede,

Die in dit lant quam ende reet mede

1975 Door een foreest van brochen lant,

Daer hi enen sarrasijn vant.

Si ondergroetten hen; daer nare

Vragede elc andren wanen hi ware.

Joseph antworde den andren das,

1980 Dat hi van Aramathien was.

Doe sprac tote hem Die heidine man:

‘Wie was die di hier brochte dan?’

Josep antworde: ‘Ic segt u,

Die gene, die al die wege can nu,

1985 Hi brachte mi hier in dit lant.’

- ‘Watmanne bestu?’ sprac hi thant.

Joseph antworde hem tien stonden:

‘Ic bem een ersatre van wonden.’

- Ԃestu ersatre dan?’ - ‘Jay ic,’ seide hi.

1990 Hi sprac: Ԅu sout dan varen met mi

Daer mijn broeder ziec leget, sonder waen,

Ende anderhalf iaer heeft gedaen.

Noit ne mochtene meester genesen

Van allen die tote hem hebben gewesen.,’

1995 Joseph antworde dat hine sal

Bi Goeds hulpe genesen al.

‘WatGoede meenstu?’ sprac die sarrasijn.

Du weets wel dat maer .iiij. Goede en sijn,

Mahomet, Tervagaen ende Apollijn

2000 Ende Jupiter, dits waerheit fijn.

Negeen van desen, sonder waen,

Ne wille hem te staeden staen;

Ende du hi wille van desen

Waenstu danne genesen?,’

2005 Josep antworde den Sarrasijn doe:

‘Ic en willere genen van desen toe;

Het sijn Goede die niet ne doegen,

Ende die niemen helpen moegen.

Du waenste dat si di helpen moegen, daer bi

2010 Bestu bedroegen, dat seggic di.,’

- ‘Ic ne ben niet,’ sprac die sarrasijn,

‘Ic ne mach daer bi niet bedroegen sijn

Omdat mijn gelove vast es ende goet.’

Joseph antworde alse hijt verstoet:

2015 ԓegestu danne, dat sijn Goede geraect

Die idelen diemen met handen maect,

Ende si meer machts hebben in die

Dan du op hen?’ - ‘Jay ic,’ sprac hi.

Hi sprac: ‘Comic te dinen huus ic sal togen

2020 Noch tavont dat si niet helpen moegen,

No di, no hem selven mede,

No andren in gene stede.

Alsi tes sarrasijns castele quamen

Si gemoetten ende vernamen

2025 Enen goeden man thare vart

Ende met hem enen onbonden liebart.

Die liebart spranc anden sarrasijn

Ende trocken vanden perde sijn.

Die lieden van den castele liepen

2030 Na den liebart; ende si riepen,

Si weenden ende si clageden sere

Alsi doct saegen haeren here.

Si namen Joseph thanden

Ende bonden hem optien rucge die handen.

2035 Doemen leedde te hove wart

Trac die drossate sijn zwart,

Daer hine int been mede wonde.

Ende het brac mids ontwee tier stonde,

Ende Die helecht daer af altoe

2040 Bleef stekende in Josephs been doe.

Ende alse Joseph inden tor, sonder waen,

In vangnessen soude gaen

Vragede Joseph twi menne werde soe?

Si seiden: ‘wiwillen datmen dus doe.,’

2045 Joseph seide: ԁy gi heren, eer gi

In die vangnesse dus leedt mi

Doet mi alle die sieke comen nu,

Die ten castele horen, des biddic u.’

Si spraken: ‘Waer[toe] soude dat wesen?,’

2050 Hi seide: ‘Ic salse alle genesen.,’

Si brochten vort ten irsten deele

Des heren broeder vanden castele,

Die int hoeft hadde ene wonde.

Alsen Josep sach hi vragede tier stonde

2055 Hoe lange hi gewont hadde gesijn.

[p. 15] Een half jaer,’ antworde die sarrasijn;

‘Ende mochti mi hier af genesen

Ic soude u rike man doen wesen

Vort an al u leven dure.,’

2060 Joseph loech; ter selver ure

Hi sprac: Ԉoc mochstu mi maken dan

Rike, du best selve so arm man

Dattu ne heves een twint?’

Alse die Sarasijn horde tgint

2065 Hi seide: ‘Ic hebbe in mijn gewout

Groet goet, selver en de gout,

En es dat niet groete rijcheit nu?’

- ‘Neennt,’ sprac Joseph, Ԥat moegestu

Bi di selven weten, horre nare:

2070 Oft nu al vergadert ware

Dijn goet, dijn selver, dijn scat,

Dijn rijcheit ende al dat

Du heves in dit erderike,

Jane soudstut hem geheellike

2075 Geven die mochte genesen di?’

- ‘Jay ic, here, ‘antworde hi.

Joseph sprac: ‘Du moeges wel dan

Seggen dattu best een arm man,

Na dien datti gebreect .i. dinc allene.

2080 Gout noch selver, noch rijcheit gene

Ne maken dien man niet so rike

Alse die gesonde doet, sekerlike.’

- ‘wi[segt w]aer,’ sprac die sarrasijn

‘Ic [soudt] bejagen mocht soe sijn.,’

2085 Joseph sprac: ‘bi trouwen, wiltu,

Ic hebse di bejaget nu.’

Die sarrasijn sprac: ‘twelker maniere

Souttuse bejagen so sciere?’

Joseph sprac: ‘Wiltu geloven an

2090 Goede du salt al genesen dan.’

- ‘Ic hebbe,’ antworde die sarrasijn,

ԁn Goede vaste tgelove mijn.’

- Ԃlivet an enen God allene;

Maer an allen vieren gemene

2095 Des bestu geonneert te mere’

(Sprac Joseph) ‘ende bedroegen sere.

Dese Goede, sekerlike,

Machtu proven lichtelike.

Dinen broeder, die doedde die liebart,

2100 Doe draegen vor dine Goede ter vart:

Moegen sine weder op doen staen

Soe machttu seggen, sonder waen,

Dat si van groter macht sijn.,’

- ‘Op te doen stane,’ sprac die sarrasijn,

2105 ‘Nes niet cleine; ine hebbe niet verstaen

Dat si dat iet hebben gedaen.’

Joseph was daer na ontbonden

(Niemen en wiste van sire wonden

Die hi int been hadde, sonder waen).

2110 Sie sijn in die mahomerye gegaen.

Die sarrasine daeden draegen dan

Vor Mahomette den doeden man

Ende vor die andre Goede mede,

Ende baeden hen allen daer ter stede

2115 Over den doeden om genaden.

Dus laegen si lange ende baeden.

Alse Josep sach van hen lieden

Dat hare bidden niet mochte dieden

Hi riep lude: ԏnsalichge lieden,’ doe,

2120 ‘Ende sere bedroegen daer toe.

Hoe sidi onteert ende ontraect,

Dat gi geloeft an beelden, die sijn gemaect

Van stenen, van houte, ende hebben niet

Macht dat si moegen helpen iet.

2125 Ende gi sijt keytijf ende bedroegen

Die geloeft dat si u helpen moegen.

Nu merket ende besiet an

Genen sterfliken man,

Hoe sine moegen op doen staen.,’

2130 Joseph knielde ende seide saen:

ԁy here Jhesus Karst, helich coninc,

Die mi int lant brocht om dese dinc,

Dat ic hier ter lieden nutscapen

Uwen helichgen name soude boedscapen,

2135 Ic bidde u, here, niet om mi,

Om uwen lof, ende dat daer bi

Gevordert mach sijn kerstijnhede,

Ende dat gi moeget toegen hier ter stede

Vor deser keytiver oegen

2140 Hoe si geonneert sijn ende bedroegen,

Dat si anebeden ende vanden

Dese beelden gemaect met handen.’

Hi custe derde ende stoet op doe,

Ende sprac daer sijt alle horden toe:

2145 ‘Here, hier saldi uwer Gode macht sien

Ende hoe vele es te gelovene an dien.’

Het begonste onlange daer naer

Sere donderen ende blexemen daer;

Die erde bevede, die locht wart zwart.

2150 Daer na viel die donder hart

Op die beelde. Doe quam daer een roec,

Die stanc ende herde qualike roec,

Dat niemen wel gedogen ne mochte

Dies gesmaecte, dat hen dochte

2155 Vander lichame sceden die herte.

Si vielen in onmachte van groter smerte

Alle sonder Josep allene.

Daer na bequamen si alle gemene.

Joseph sprac ten sarrasinen na dien:

2160 ‘wiheren, nu mogedi sien

Die macht van uwen Goeden al claer,

Ende ic segge u over waer,

Die gene die u beelde waerp

Te neder metten donre scarp,

2165 Dat hi u also werpen sal

Gine betert u jegen hem al.’

Alse Josep hadde gesproken Mategran,

Des doedes broeder, seide dan:

ԓegt ons hoe u name si.,’

2170 - ‘Ic hete Joseph,’ seide hi.

Die ander seide: ‘Sidi sarrasijn?’

- ‘Nenic, ic bem kerstijn;

Ic gelove anden sone ende anden vader

Ende anden helichgen geest, die algader

2175 Sijn een God, diet al mach

Dat hi wille doen, heden den dach.

Het en is geen so besondicht man

Wille hi hem jegen Goede betren dan

God ne salne bringen dat hi al

2180 Boven sinen vianden wesen sal;

Ende jegen Gods macht, sonder waen,

Sone mach gene dinc gestaen.’

Mategran sprac: ‘Ic worde geware des,

Dat hi vele machtichgre es

2185 Dan ic waende. Sonder waen,

Daeddi minen broeder op staen,

Die nu doet is, ende hi

Daede dat hi sprake jegen mi,

Ic soude geloven al mijn leven

2190 An hem, ende nembermee begeven.’

Tirst dat Josep hadde gehort

Matagrans tale ende sine wort

Hi cnielde ende seide oetmoedelike:

ԁy here, du stichtes erderike

2195 Ende maecte sonne, sterre ende mane

Ende die .iiij. elementen daer ane,

Ende van Marin waers geboren,

Der gebenedider maeget vercoren,

Ende vanden Joeden tonrechte gevangen

2200 Ende an ene cruce gehangen,

Ende smaecte die bitter doet

Om ons te lossene uter noet,

Ende verrees inden derden dage

Van doede te live, sonder sage,

2205 Ic bidde u, here, oetmoedelike,

[p. 16] Dat gi an desen doeden openbaerlike

U miracle willet toegen

Vor al der lieden oegen.’

Josep stoet op, ende daer na saen

2210 Sagen si den doeden op staen

Ende leven. Alse Josep wart geware

Hi weende; met goeder herten dare

Dankede hijs Goede soetelike

Ende sprac tot hen allen gemeenlike

2215 Die daer waren, ende seide mettien:

‘wiheren, nu moegedi wel sien

Die God, daer ic af spreke, dat hi

Machtichger dan enich ander si.’

Na desen worde sijn si gevallen

2220 Joseph te voete met allen

Ende seiden: ‘Wie houdens ons alle an u,

Ende al hebben wie mesdaen tote nu

Ende die sotheit gedaen simpelike

Met dat wi gelove[den] qualike,

2225 Wie willen daeraf in baten staen

Ende willen alle anevaen

Al swelke wet vort mere

Te houdene onder ons, lieve here,

Alse gi selve sult visieren,

2230 Dat gi sculdich sijt in allen manieren.’

Dus verwan Joseph al geheel

Die gene die waren in dien casteel,

Dat si dat doepsel ontfingen.

Alse geware wart van dien dingen

2235 Die drossate, die Joseph te voren

Int been wonde, alse gi moeget horen,

Hi kinde vor hen allen tier stont

Hoe hi Joseph hadde gewont,

Ende hoe hi tswert in Josephs been brac,

2240 Ende teen inde daer in stac,

Die helecht vanden swerde. Na dien

Dede Matagran dat been besien,

Ende vanter in dat stic vanden swerde.

Doe worden si te mayiert herde

2245 Alsi deser dinc worden geware.

Mategran sprac te Josep dare:

ԓuldi genesen moegen van desen?’

Hi sprac: ‘Ic sal wel genesen

Bider hulpen van onsen here,

2250 Maer gi sult genesen ere

Van uwer wonden, des geloeft,

Die gi hebt in u hoeft.’

Josep dede na dese dingen

Dat vanden swerde was bleven bringen,

2255 Den appel ende hilte twaren,

Ende hi maecte sonder sparen

Een teken vander cruce tier stonde

Ter stede daer hi hadde die wonde.

Hem allen die des saegen toe

2260 Wonderde des sere doe

Dat een twint bloet niet ne brac

Ter stede daer men tswert uut trac.

Alse Josep die stucken hadde gesien

Van den swerde hi sprac mettien:

2265 ԁij swert, dune werts nembermere

Te gader geheelt in genen kere

Vor dien dat di die gene sal

In sine hant houden, die al

Die avonturen, in waren dingen,

2270 Van dien Grale ten inde sal bringen.

Tirst dattu coemst in sine hant

Die stucken sullen vergaderen thant.,’

Ende die van dien castele aldure

Ontfingen doepsel al tier ure.

2275 Josep bleef lange aldaer

Met desen swerde, ende daer naer

Bejaege[dic]t met groter cracht

Ende hebt also bewacht

Van dien dat ic irst gecreech dit zwart,

2280 Dat noit sint getrect en wart

Sonder nu, daer gi bi stoet.

Nu hebbedi gehort waerbi dat bloet.

Van dat gi vraget waer om me ic doe

Knielde doe icker ginc toe,

2285 Dat was dat ic ben seker des

Dat ene helege dinc es.,’

Hestor seide tote hem ter tijt:

Ԃi wat redenen cussedijt?’

Hi seide: ‘bi dien, dat op dien dach,

2290 Dat ic dat zwert gecussen mach

Dat ic al dien dach, sonder waen,

Gene doetwonde mach ontfaen.’

Here Walewein seide: ‘Hoe heet di,

Des biddic dat gi segget mi?,’

2295 - ‘Ic hete Elizer, sekerlike,

Ende mijn vader es die rike

Coninc Vesschere, die hout in hant

Dat Grael, dat wide es becant.’

- ‘Here riddre, wat vaerdi socken nu?,’

2300Sprac Walewein.- ‘Here, ic sochte u,

Omdat gi sout proven oft gi moegen

Dit zwert iet sout weder voegen.’

Mijn here Ywein sprac hem dus an:

‘Ic segge u wat gi sult doen dan.

2305 Wie sijn geporret, dats waerheit fijn,

In die meeste queste die mach sijn

Nu in desen erderike

Om enen ridder, sekerlike,

Daer wi niet af ne weten bloet,

2310 Weder hi levende si so doet

Bi deser redene so soudic u

In rechten rade wel raden nu

Met ons varen tote dien stonden

In die queste, dat wine vonden,

2315 Opdat hi vonden moege wesen;

Bedi ic bem seker van desen,

Dat hi sal inden u besichede

Opdat stervelijc manlijchede

Daertoe helpen mach och can.,’

2320 Eliser seide: ‘wies hi dan,

Die van so groter werden es?’

Walewein seide: ‘Sijt seker des,

Dat es Lancelot van Lac.’

Alse dit horde Elizer hi sprac:

2325 ԉn u queste en comic niet nu,

Ine hebber niet te done, dat seggic u,

Ende ic en hebs genen orlof mede.

Maer vindine teneger stede

Gi mocht hem seggen dat hi vare

2330 Tes conincs Vesschers, want hi dare

Mi sal moegen vinden ende sien.’

Hi bevalse Goede: mettien

Hi sciet van hen ende die ioncfrouwe,

Die Waleweine met groten rouwe

2335 Daer brachte daer hi bescudt wart,

Ende reden tes conincs Vesschers wart.

Walewein sciet oec danen doe

Ende alle sine gesellen toe.

Ende elc van hen allen gemene

2340 Nam sinen wech bi hem allene.

1835 Nu begint het avontuur te vertellen:

Toen Walewein en zijn gezellen

Tot het kruis gekomen waren,

Dat ge hiervoor hoorde noemen,

Ze stegen af daar en spraken

1840 Onderling van hun zaken.

Walewein riep ze en zei gelijk:

‘Gij heren, gij bent alle bekend

Voor goede lieden en wij

Zijn allen uit gegaan omdat,

1845 Dat we om te weten nieuws

Van Lancelot zullen rijden.

En men zal niet mooi spreken tot u waart

Is het zaak dat ge ervoor niet nee gaat.

Hierbij raad ik aan dat ge dit bos door

1850 Deze week rijdt en zoekt avontuur.’

Binnen deze dat Walewein sprak deze woorden

Hebben ze een stem roepen gehoord

Luid en met grote angst toe.

Mijn heer Walewein zei toen:

1855 ‘Ik hoor luid roepen; heb je

Dat geluid gehoord? Ze zeiden: ‘Ja wij.’

- Ԍaat ons dan gaan derwaarts.’

En ze deden het met een vaart

Om daar nieuws van te weten.

1860 Ze waren niet ver gegaan

Dat ze ontmoetten een jonkvrouw

Op een paard die grote rouw dreef.

Toen heer Walewein wat dichterbij kwam

Hij groette haar en vroeg haar

1865 Waarom ze zo zeer weende.

Ze zei: ‘Ik ween, heer,

Om de beste ridder van aardrijk,

Die men jammerlijk verslaat

En oploopt in de vallei daar.,’

1870 Hij zei: ‘Jonkvrouw, wijs ons waar,

En leidt onze lieden ter plaatse.,’

Ze sprak: ‘De weg zal u er leiden;

Ga en bescherm hem met een vaart.’

Ze voeren allen derwaarts,

1875 En toen ze in de vallei kwamen

Vonden ze een ridder en vernamen

Dat die ridder naar zijn macht

Aldaar tegen 10 ridders vocht:

En hij had sommige dood geslagen.

1880 Walewein riep op hen met grote haast,

En toen ze Walewein vernamen

En de anderen, die met hem kwamen,

Op hen te paard met een spoed komen

Ze vlogen, omdat ze te waren voet.

1885 Walewein stak hard door de schouder

Diegene die hij als eerste ontmoette;

En diegene die mochten vlieden

Vlogen in dat bos meteen.

En toen Walewein dacht

1890 Dat hij ze niet achtervolgen mocht

Hij keerde weer gelijk

Ter plaatse, daar hij de ridder vond.

Walewein sprak: ‘Ik weet niet wie ge bent,

Ge had hulp nodig nu ter tijd.,’

1895 Meteen werd Walewein gewaar

Dat die ridder had een zwaard;

Dat hem zeer verwonderde toen

En al zijn gezellen toe.

Walewein sprak: ‘Enwaande ik u niet vermoeien

1900 En u niet wilde verdrieten,

Ik zou u een ding nu vragen.’

De ridder zei: ‘Ik mag u

Geen ding nu toestaan

Het nee was in die manieren,

1905 Dat ik eerder uw naam had verstaan.,’

- ‘Ik heet Walewein,’ sprak de ander gelijk.

- ‘Aai, ben je dat! Walewein, nu vraag

Alles dat u te vragen behaagt.’

Walewein bedankte hem erg.

1910 Hij vroeg hem waarom hij 2 zwaarden

Voerde over hem. Hij zei: ‘Ik zal

U van deze alles bekend maken.’

Hij maakte beide zwaarden los daarna

En hing de ene aan een boom daar;

1915 De andere legde hij in het groene

En knielde ervoor naar datgene,

En kuste de appel daarvan mede.

Daarna trok hij het uit de schede,

Het nee bleek maar een half zwaard,

1920 Het was gebroken in het midden.

Dat dacht mijn heer Walewein wonder wezen.

Mijn heer Ywein sprak na deze

Tot de ridder: ‘Watis dit, heer,

Nee, heb je van het zwaard nimmermeer?,’

1925 - ‘Ja ik,’ antwoordde hij hem weer.

Hij keerde de schede dat op en neer,

En het andere stuk, dat in de schede was,

Dat viel daar neer in dat gras.

Hen allen verwonderde van die,

1930 Omdat ze wel hadden gezien

Vallen van het punt van het zwaard

Druppel bloed; dus verwonderde ze zich erg.

Walewein vroeg wat het mocht wezen.

De ridder sprak: ‘Wat denkt u van deze?’

1935 - ‘Wat me lijkt,’ antwoordde hij,

‘Het is bloed, dat lijkt het mij.’

Ywein sprak tot de gezellen na die:

‘Dusdanig wonder nee heb je niet gezien.’

Walewein sprak: ‘Heer, zou men mogen

1940 Die stukken weer tezamen voegen?

- ‘Ja het, erg goed,’ sprak hij daarna,

‘Opdat de ridder hier was,

Die hal het avontuur te hoofde

Van de Graal brengen zal.,’

1945 Mijn heer Walewein begon te peinzen toen.

Toen sprak hem de ridder aldus toe:

‘Heer, nu beproef het in de naam van de Vader

En de Zoon en de Heilige Geest tezamen,

Of ge dit zwaard zou mogen

1950 Enigszins tezamen voegen.’

Walewein deed er toe zijn macht,

En toen het hem te doen ontkwam

Begon de ridder zeer te wenen

En zei: ‘Nadien dat gij, heer,

1955 Van dit gefaald bent

Ik weet niet waar te gaan nu ter tijd.’

Toen beproefde het mijn heer Ywein ter plaatse,

En al hun gezellen mede;

En ze faalden allen tezamen.

1960 En hij vroeg hen om al hun namen:

Ze noemden het hem, en hij zei na die:

ԇij heren, hierbij mag je zien

Dat in u lieden, dus wees zeker

Niet alzo grote deugd is.,’

1965 - ‘Aai heer,’ sprak Walewein toen gelijk,

Ԍaat ons het avontuur verstaan

En dat wonder van het zwaard nu.’

Hij zei: ‘Heer, ik zeg het u,

Gij hebt hier tevoren wel gehoord

1970 Van de edele ridder houden woorden,

Die Joseph heet van Arimatea,

Die Jezus de zoon van Maira,

Van het heilige kruis deed,

Die in dit land kwam en reed mede

1975 Door een bos van Brochen land,

Daar hij een Sarasijn vond.

Ze begroetten hen; daarna

Vroeg elk de andere waarvan hij was.

Joseph antwoordde de andere dat,

1980 Dat hij van Arimatea was.

Toen sprak tot hem die heidense man:

‘Wie was die u hier bracht dan?’

Joseph antwoordde: ‘Ik zeg het u,

Diegene, die alle wegen nu kan,

1985 Hij bracht me hier in dit land.’

- ‘Watvoor man bent u?’ sprak hij gelijk.

Joseph antwoordde hem te die stonden:

‘Ik ben een geneesheer van wonden.’

- ‘Bent u geneesheer dan?’ - ‘Ja ik,’ zei hij.

1990 Hij sprak: ‘Ik zou dan met mij gaan

Daar mijn broeder ziek ligt, zonder twijfel,

En anderhalf jaar heeft gedaan.

Nooit nee mocht hem een meester genezen

Van allen die tot hem zijn geweest.,’

1995 Joseph antwoordde dat hij zal

Bij Gods hulp geheel genezen.

‘Wat God bedoelt u?’ sprak de Sarrazin.

U weet wel dat er maar 4 Goden zijn,

Mohammed, Tervogant (Hermes) en Apollo

2000 En Jupiter, dit is waarheid fijn.

Nee geen van dezen, zonder twijfel,

Nee, willen hem bijstaan;

En u hij wil van dezen

Waant u hem dan te genezen?,’

2005 Joseph antwoordde de Sarasijn toen:

‘Ik wil er geen van deze toe;

Het zijn Goden die niet nee deugen,

En die niemand helpen mogen.

U waant dat ze u helpen mogen, daarbij

2010 Bent u bedrogen, dat zeg ik u.,’

- ‘Ik nee, ben niet,’ sprak de Sarasijn,

‘Ik nee mag daarbij niet bedrogen zijn

Omdat mijn geloof vast is en goed.’

Joseph antwoordde toen hij het verstond:

2015 ‘Zegt u dan, dat zijn uitstekende Goden

Die afbeelden die men met handen maakt,

En ze meer macht hebben in die

Dan u op hen?’ - ‘Ja ik,’ sprak hij.

Hij sprak: ‘Kom ik tot uw huis zal ik tonen

2020 Noch vanavond dat ze niet helpen mogen,

Nog u, nog zichzelf mede,

Nog anderen in die plaats.

Toen ze te Sarrazin’ s kasteel kwamen

Ze ontmoette en vernamen

2025 Een goede man in hun vaart

En met hem een ontbonden leeuw.

De leeuw sprong aan de Sarasijn

En trok hem van zijn paard.

De lieden van het kasteel liepen

2030 Naar de leeuw; en ze riepen,

Ze weenden en ze klaagden zeer

Toen ze hun heer dood zagen.

Ze namen Joseph gelijk

En bonden hem de handen op de rug.

2035 Toen men hem te hof waart leidde

Trok de drost zijn zwaard,

Daar hij hem mee in het been verwondde.

En het brak midden in twee te die tijd,

En de helft daaraf altijd

2040 Bleef steken in Joseph’ s been toen.

En toen Joseph in de toren, zonder twijfel,

In gevangenis zou gaan

Vroeg Joseph waarom men hem zo bewaarde?

Ze zeiden: ‘we willen dat men aldus doet.,’

2045 Joseph zei: ‘Aai gij heren, eer gij

In de gevangenis aldus leidt mij

Laat me al de zieken komen nu,

Die ten kasteel behoren, dat bid ik u.’

Ze spraken: ‘Waartoe zou dat wezen?’

2050 Hij zei: ‘Ik zal ze alle genezen.,’

Ze brachten voort ten eerste deel

De heren zijn broeder van het kasteel,

Die in het hoofd had een wond.

Toen Joseph hem zag vroeg hij te die tijd

2055 Hoe lang hij gewond as geweest.

Een half jaar,’ antwoordde de Sarrazin;

‘En mocht je me hiervan genezen

Ik zou u rijke man laten wezen

Voortaan al uw leven door.,’

2060 Joseph lachte; terzelfder tijd

Hij sprak: ‘Hoe mag u mij maken dan

Rijk, u bent zelf zo’ n arme man

Dat u vrijwel niets heeft?’

Toen de Sarrazin hoorde hetgeen

2065 Hij zei: ‘Ik heb in mijn geweld

Groot goed, zilver en goud,

En is dat geen grote rijkdom nu?’

- ‘Neen het,’ sprak Joseph, ‘dat mag u

Van u zelf weten, hoor er naar:

2070 Als het nu alles verzameld was

Uw goed, uw zilver, uw schat,

Uw rijkheid en al dat

U hebt in aardrijk,

Ja, nee, zou u hem geheel

2075 Geven die u mocht genezen?’

- ‘Ja ik, heer, ‘antwoordde hij.

Joseph sprak: ‘Ik mag wel dan

Zeggen dat u een arme man bent,

Na dien dat u een ding alleen ontbreekt.

2080 Goud noch zilver, noch rijkheid geen

Nee maken die man niet zo rijk

Als de gezondheid doet, zeker.’

- ‘Ge zegt waar,’ sprak de Sarrazin

‘Ik zou het bejagen mocht het zo zijn.,’

2085 Joseph sprak: ‘In vertrouwen, wil u,

Ik heb het bejaagd nu.’

De Sarrazin sprak: ‘Op welke manier

Zou u het zo snel bejagen?’

Joseph sprak: ‘Wil u geloven aan

2090 God u zal geheel genezen dan.’

- ‘Ik heb,’ antwoordde de Sarrazin,

‘Aan God vast mijn geloof.’

- ‘Het lijf alleen aan een God;

Maar aan alle vier algemeen

2095 Dus hebt u oneer te meer’

(Sprak Joseph) ‘en zeer bedrogen.

Deze God, zeker,

Mag u gemakkelijk beproeven.

Uw broeder, die de leeuw doodde,

2100 Laat hem dragen voor uw God ter vaart:

Mogen ze hem weer op laten staan

Daan mag u zeggen, zonder twijfel,

Dat ze van grote macht zijn.,’

- ‘Op te doen staan,’ sprak de Sarrazin,

2105 ‘Neen, is niet klein; ik nee heb niet verstaan

Dat ze dat ooit hebben gedaan.’

Joseph was daarna ontbonden

(Niemand wist van zijn wonden

Die hij in het been had, zonder twijfel).

2110 Ze zijn in de afgoderij gegaan.

De Sarasijn liet hem dan dragen

Voor Mohammed de dode man

En voor de andere Goden mede,

En baden hen allen daar ter plaatse

2115 Over de doden om genade.

Dus lagen ze lang en baden.

Toen Joseph zag van hen lieden

Dat hun bidden niets mocht betekenen

Hij riep luid: ԏnzalige lieden,’ toen,

2120 ‘Enzeer bedrogen daartoe.

Hoe ben je onteerd en verdoold,

Dat ge gelooft aan beelden, die zijn gemaakt

Van stenen, van hout, en hebben geen

Macht dat ze iets mogen helpen.

2125 En ge bent ellendig en bedrogen

Die gelooft dat ze u helpen mogen.

Nu merkt en ziet aan

Geen sterflijke man,

Hoe ze hem op mogen laten staan.,’

2130 Joseph knielde en zei gelijk:

‘Aai heer Jezus Christus, heilige koning,

Die me in het land bracht om dit ding,

Dat ik hier ter lieden nuttigheid

Uw heilige naam zou boodschappen,

2135 Ik bid u, heer, niet om mij,

Om uw lof, en dat daarbij

Bevorderd mag zijn christelijkheid,

En dat ge mag tonen hier ter plaatse

Voor deze ellendige ogen

2140 Hoe ze met oneer zijn en bedrogen,

Dat ze aanbidden en vonden

Deze beelden gemaakt met handen.’

Hij kuste de aarde en stond toen op,

En sprak daar zij allen het toehoorden:

2145 ‘Heer, hier zal ge de macht zien van God

En hoeveel aan die te geloven is.’

Het begon kort daarna

Zeer te donderen en bliksemen daar;

De aarde beefde, die lucht werd zwart.

2150 Daarna viel de donder hard

Op de beelden. Toen kwam daar een rook,

Die stonk en erg kwalijk geurde,

Zodat niemand goed gedogen nee mocht

Die het proefde, zodat ze dachten

2155 Van het lichaam te scheiden het hart.

Ze vielen in onmacht van grote smart

Allen uitgezonderd Joseph alleen.

Daar kwamen ze algemeen bij.

Joseph sprak tot de Sarasijn na die:

2160’gij heer, nu mag je zien

De macht van uw Goden al duidelijk,

En ik zeg u voor waar,

Diegene die uw beelden wierp

Te neer met de scherpe donder,

2165 Dat hij u alzo werpen zal

Ge u niet geheel tegen hem verbetert.’

Toen Joseph Mategran had gesproken,

De broeder van de dode, zei dan:

‘Zeg ons hoe uw naam is.,’

2170 - ‘Ik heet Joseph,’ zei hij.

De ander zei: Ԃen je Sarrazin?’

- ‘Neenn ik, ik ben christen;

Ik geloof aan de Zoon en aan de Vader

En aan de heilige Geest, die allemaal

2175 Zijn een God, die het al mag

Dat hij wil doen, heden de dag.

Er is geen zo zondig man

Wil hij hem tegen God verbeteren dan

God nee zal hem brengen dat hij al

2180 Boven zijn vijanden wezen zal;

En tegen Gods macht, zonder twijfel,

Zo mag geen ding staan.’

Mategran sprak: ‘Ik wordt dus gewaar,

Dat hij veel machtiger is

2185 Dan ik waande. Zonder twijfel,

Liet hij mijn broeder opstaan,

Die nu dood is, en hij

Deed dat hij sprak tegen mij,

Ik zou geloven al mijn leven

2190 Aan hem, en nimmermeer begeven.’

Ten eerste dat Joseph had gehoord

Mategran’ s verhaal en zijn woorden

Hij knielde en zei ootmoedig:

‘Aai heer, u stichtte aardrijk

2195 En maakte zon, sterren en maan

En de 4 elementen daaraan,

En van Maria werd geboren,

De gebenedijde maagd uitverkoren,

En van de Joden te onrecht gevangen

2200 En aan een kruis gehangen,

En proefde de bittere dood

Om ons te verlossen uit de nood,

En verrees in de derde dag

Van dood tot leven, zonder sage,

2205 Ik bid u, heer, ootmoedig,

Dat gij aan deze doden openbaar

Uw mirakel wil tonen

Voor alle lieden ogen.’

Joseph stond op, en daarna gelijk

2210 Zagen ze de doden opstaan

En leven. Toen Josep het werd gewaar

Hij weende; met goed hart daar

Bedankte hij God lieflijk

En sprak tot hen allen algemeen

2215 Die daar waren, en zei meteen:

ԇij heren, nu mag je goed zien

De God, daar ik van spreek, dat hij

Machtiger dan enig ander is.’

Na deze woorden zijn ze gevallen

2220 Joseph te voeten met allen

En zeiden: ‘we houden ons allen aan u,

En al hebben we misdaan tot nu

En die zotheid eenvoudig gedaan

Met dat we geloofden kwalijk,

2225 Wie willen daarvan in baten staan

En willen alle aanvangen

Al zulke wet voort meer

Te houden onder ons, lieve heer,

Zoals ge zelf zal versieren,

2230 Dat gij moet doen in alle manieren.’

Dus overwon Joseph al geheel

Diegene die waren in dat kasteel,

Dat ze dat doopsel ontvingen.

Toen gewaar werd van die dingen

2235 De drost, die Joseph tevoren

In het been verwondde, zoals ge mocht horen,

Hij bekende voor hen allen te die tijd

Hoe hij Joseph had gewond,

En hoe hij het zwaard in Joseph ‘S been brak,

2240 En ten einde daarin stak,

Die helft van het zwaard. Na dien

Liet Mategran dat been bezien,

En vond er in dat stuk van het zwaard .

Toen werden ze erg neergeslagen

2245 Toen ze dit ding gewaar werden.

Mategran sprak tot Joseph daar:

Ԛal je genezen mogen van deze?’

Hij sprak: ‘Ik zal wel genezen

Bij de hulp van onze heer,

2250 Maar gij zal eerder genezen

Van uw wonden, dus geloof het,

Die ge hebt in uw hoofd.’

Joseph liet na deze dingen

Dat van het zwaard was gebleven brengen,

2255 De appel en helt inderdaad,

En hij maakte zonder ophouden

Een teken van het kruis te die tijd

Ter plaatse daar hij had de wond.

Hen allen die dus toezagen

2260 Verwonderde dat zeer toen

Dat er niets bloed niet nee uitbrak

Ter plaatse daar men het zwaard uittrok.

Toen Joseph de stukken had gezien

Van het zwaard hij sprak meteen:

2265 ‘Aai zwaard, u wordt nimmermeer

Tezamen geheeld in geen keer

Voor dien dat u diegene zal

In zijn hand houden, die al

De avonturen, in ware dingen,

2270 Van de Graal ten einde zal brengen.

Ten eerste dat u in zijn hand komt

De stukken zullen gelijk tezamen komen.,’

En die van het kasteel geheel

Ontvingen allen doopsel te dat uur.

2275 Joseph bleef lang aldaar

Met dit zwaard, en daarna

Bejaagde ik het met grote kracht

En heb het alzo bewaakt

Van die waarvan ik eerst kreeg dit zwaard

2280 Dat nooit sinds getrokken werd

Uitgezonderd nu, daar gij bij stond.

Nu heb je gehoord waarom dat bloedt.

Van dat ge vroeg waarom ik toen

Knielde toen ik er toe ging,

2285 Dat was dat ik ben dus zeker

Dat een heilig ding is.,’

Hestor zei tot hem ter tijd:

ԏm welke reden kuste ge het?’

Hij zei: ‘Omdat, dat op die dag

2290 Dat ik dat zwaard kussen mag

Dat ik al die dag, zonder twijfel,

Geen doodswonde ontvangen mag.’

Heer Walewein zei: ‘Hoe heet u,

Dus bid ik dat ge het me zegt?,’

2295 - ‘Ik heet Elizer, zeker,

En mijn vader is die rijke

Koning Visser, die houdt in de hand

De Graal, dat overal is bekend.’

- ‘Heer ridder, wat ga je nu zoeken?,’

2300 Sprak Walewein.- ‘Heer, ik zocht u,

Omdat ge zou beproeven als ge mag

Dit zwaard iets zou tezamen voegen.’

Mijn heer Ywein sprak hem aldus aan:

‘Ik zeg u wat ge zal doen dan.

2305 Wij zijn vertrokken, dat is waarheid fijn,

In het grootse avontuur die mag zijn

Nu in dit aardrijk

Om een ridder, zeker,

Daar we niets van nee weten bloot,

2310 Of hij leeft of dood is

Bij deze reden zo zou ik u

In rechte raad wel aanraden nu

Met ons gaan tot die stonden

In dat avontuur, dat we hem vonden,

2315 Opdat hij gevonden mag wezen;

Omdat ik zeker ben van deze,

Dat hij zal eindigen uw bezigheid

Opdat sterfelijke mensheid

Daartoe helpen mag of kan.,’

2320 Elizer zei: ‘Wie is hij dan,

Die van zo grote waarde is?’

Walewein zei: ‘wees zeker dus,

Dat is Lancelot van Lac.’

Toen dit Elizer hoorde sprak hij:

2325 ԉn uw avontuur kom ik niet nu,

Ik heb er niets te doen, dat zeg ik u,

En ik heb geen verlof mede.

Maar vind je hem te enige plaats

Ge mag hem zeggen dat hij gaat

2330 Tot koning Visser, want hij daar

Mij zal mogen vinden en zien.’

Hij beval ze God: meteen

Hij scheidde van hen en de jonkvrouw,

Die Walewein met grote rouw

2335 Daar bracht daar hij behoed werd,

En reed naar koning Visser waart.

Walewein scheidde ook toen vandaan

En al zijn gezellen toe.

En elk van hen allen algemeen

2340 Nam zijn weg bij hem alleen.

Nu laet ic van hen die tale

Ende sal spreken van Aglovale.

Nu gewaget davonture das:

Alse Aglovel gesceden was

2345 Van sinen gesellen hi reet al dure

Dien dach sonder vinden avonture

Die vertellens werdich si.

Dien nach herbergede hi

Met enen heremite. Hi reet den dach,

2350 Den andren die daer na gelach,

Den derden ende den virden, als ict vernam,

So dat hi opten vichten quam

Ridende met haesticheden,

Aldaer hi sach comen gereden

2355 Enen riddre to hem wart,

[p. 17] Wel gewapent, op een groet part;

Sijn scilt te broken, ende daer toe

Bloedde bi sere int hoeft doe.

Alse hi quam bet na Aglovale

2360 Sprac hi tote hem dese tale:

ԁy genaden, ridder vri,

Ic bidde u om Goede dat gi mi

Ne laet vor u niet doet slaen.’

Aglovel antworde saen:

2365 ‘Wie wille u quaet doen? Hier es niemen.’

Hi seide: ‘wisulter sien sniemen:

Hier coemt een ridder, sonder waen,

Die mi om niet wille doet slaen;

Hi hevet mi gewont alse gi moeget sien.,’

2370 Aglovel seide tote hem mettien:

‘Ne vervart u niet, mare

Volget mi seker daer ic vare.’

Binnen dien sagen si achterwart

Enen riddre comen te hen wart

2375 Al gewapent. Die ridder seide:

‘Here, siettene comen sonder beide.’

Alse Aglovel sijns geware wart

Hi keerde te hem wart sijn part,

Ende dander te hem wart dies gelike.

2380 Si onderstaken hen stoutelike.

Die scilde braken. Die ridder brac wale

Sine glavye op Aglovale,

Ende Aglovel staken so weder,

Dat hine droech metten orse neder;

2385 Ende die ridder, die sere was waert

Ende stout, spranc op metter vart.

Hi trac sijn zwert ende vinc ten scilde,

Alse die hem verweren wilde.

Ende Aglovel reet op hem weder

2390 Al tors, ende drogene te neder

Metter borst van sinen perde

Dat hi bleef liggende op die erde.

Aglovel beette ende toech sijn swart,

Ende ginc te voet ten riddre wart,

2395 Maer hi vanten gequetst onsochte

Dat hi niet opstaen ne mochte.

Hi trac hem af den helm ende seide

Hi soudene doet slaen sonder beide

Hinc gave hem op aldaer.

2400 Hi ontdede die oegen daer naer

Sere tongemake als hi was;

Ende als hi wert geware das,

Datmen bem thoeft of woude slaen

Hi bat genaden ende seide saen:

2405 ԁy edel ridder, en doet mi niet!

Siet hier mijn zwert ocht ghijt gebiet,....

Ic bem verwonnen, des lye ic nu,....

Siet hier mijn zwert dat gevic u.,’

Aglovel naemt ende vrageden saen

2410 Waeromme hi den riddre woude verslaer..

Die ridder antworde hem dat hi

Hem dat leven wilde nemen bedi,

Dat bi enen sinen sciltknecht sloech doet.

Hi seide: ‘Dat was onmate groet,

2415 Dat gi enen ridder, sonder waen,

Om enen sciltknecht wout doet slaen;

Bedi willie dat gi betert dit

Ende gi den ridder genaden bit.’

Hi seide hi was gereet te desen,

2420 Nadien dat emmer moeste wesen.

Hi knielde vore genen riddre doe,

Ende bat hem genaden toe

Van dien, dat hem was mesdaen,

Die verwonnen riddre sat op saen

2425 Ende sprac tote Aglovele: ‘Here.

Het es herbergens tijt tavont mere,

Ende gi sult in die herberge mijn

Tavont bat te gemake sijn

Dan icgeren daer gi in mocht gaen;

2430 Bedi die nacht coemt op ons saen,

Ende ic hebbe hier ene woninge bi,

Ende ic bidde u dat gi vart met mi.’

Aglovel gelovede[t] ende vrage[de] daer nare

Den andren riddre wanen hi ware.

2435 Die riddre antworde hem:

‘Here, die casteel danen ic bem

Heet Rongedom ende staet hier bi,

Daer ic u herberge, wildi,

Boven allen man; het es recht groet

2440 Want gi mi losset vander doet.’

Die verwonnen ridder sprac: Ԕuwaren

Gi sult beide met mi varen,

Die feeste sal te meerre bi desen

Sijn dat wi te gader sullen wesen.,’

2445 Aglovel bat so, dattie gone

Hem dat geloefde te doene

Dat si alle .iij. te gader quamen;

Ende reden soe, dat si vernamen

Enen cleinen broec ne bore groet,

2450 Dat inden middel van bosscen stoet;

Ende te midtwege in dat parc

Stont een hoge tor ende een starc,

Ende was besloten wel tier uren

Beide met grachten ende met muren.

2455 Si quamen ten torre ende voren in saen,

Daer si wel worden ontfaen,

Dies hen herde wel moeste lusten

Bedi si hadden noet van rusten

Ende te gemake te sine.

2460 Men dede hen af hare wapine.

Daerna leidese hare wart

Ter overster zale wart.

Aglovel vragede daer nare

Den wart hoe sine name ware.

2465 Hi seide: ‘Ic hete Griffoen

Vanden quaden passe.’ Ende na dit doen

Sprac hi: ‘Here, nu segt mi

Uwen name, ocht u wille si.’

Acglovel antworde hem,

2470 Ende hi seide: ‘Here, ic bem

Van Arturs [hove] ende men hiet mi

Acglovel.’ - ‘Lieve here wat segt di?’

Acglovel seide hem van Arture

Ende vander coninginne die avonture

2475 Ende van Lanceloete. Hoe dat sach

Die coninginne op enen dach

Enen riddre vor hare riden,

Die Lanceloets hoeft vorde tien tiden.

‘Daar toe sijn wi .x. gecoren,

2480 Diet alle hebben gesworen,

Moegen wi den ridder vinden,

Dat wi sijn hoeft sullen sinden

Den coninc ende der coninginnen,

Ocht selve voren daer binnen.

2485 Hier omme sijn wi uut comen

Ende hebben dus te wandelne genomen

Tot dat wine crigen teneger stont,

Doet ocht levende ocht gesont.’

Alse dese tale verstont Griffoen

2490 Hi pensede wat hi mochte doen.

Hi weet wel, kintene Aglovel,

Dat hine niet sal geloven wel

Hine hebbe Lanceloete doet,

Ende dat hi dan emmer sterven moet

2495 Verheyscht hi die niemare des,

Hoet daer mede gevaren es.

Griffoen sprac: ‘Ware Lancelot doct

Dat ware scade ende jammer groet.

Gi seidet hi es verslaegen; eist alsoe?,’

2500 - ‘Jaet,’ seide Acglovel, ‘ende daer toe

Hebben wie Keyen verloren

Ende Dodinele ende Sagramoren.

Wine claegen niet van allen dies

So sere alse wi dat verlies

2505 Van minen here Lanceloete doen.,’

[p. 18] Doe seide tote Aglovale Griffoen:

‘Die u Keyen eer ict lanc

Weder gave soudijs hem weten danc?,’

- ‘Jay ic, ende ic souts blide wesen.,’

2510 - ‘wisult danne vinden desen

Ter hermitagen vander hage,

Coemdi daer morgen in dien dage.’

Hi seide: ‘Des hebt groten danc;

Ende ic sal daer wesen eer iet lanc.,’

2515 Hi ruste daer binnen dien nacht doe.

Des ander daeges stont hi op vroe

Ende wapende hem metter vart,

Ende voer ter heremitagen wart,

Die hem doe Griffoen dede verstaen.

2520 Ende als hi wech was voer Griffoen saen

Tote Keyen, ende seide: ‘wisijt

Van prisone quite nu ter tijt:

Set u vart ter heremitagen nu

Vander hagen, dat bevelic u,

2525 Ende geeft u op Acglovale daer,

Dien gi sult vinden overwaer.

Ocht hi vraget wie u daer varen hiet,

Segt hem gine wetes niet;

Omdat ic wille dat hier na

2530 Van mi niemen niemare versta

Willic dat gi mi versekert saen

Dat gijt niemanne sult doen verstaen

Dat gi hier gevaen hebt gewesen.’

Keye sekerret hem na desen,

2535 Die utermaten blide was das,

Dat hi vanden prisone quite was.

Keye wapende hem ende nam orlof

Ende ruemde Griffoens hof.

Ende hi voer ter hermitagen thant,

2540 Daer hi Acglovale vant,

Die sijns blide was als hine vernam.

Hi vragede hem wanen hi quam.

Hine wout hem niet seggen, sonder waen,

Omt belof dat hi hadde gedaen.

2545 Doe ginc hem Acglovel vertellen

Hoe geporret waren .x. gesellen

Om Lanceloete te sokene doe,

Ende hoe si wandelen souden toe

Tessi van hem horden niemaren.

2550 ‘Ende gi, her Keye, waer suldi varen,

Sul (sic) u om Lanceloete iet roeken,

Dat gine ons sult hulpen soeken

Doer sine lieve? Wardi verloren

Alse hi es, ic weet wel te voren

2555 Dat hi u gerne soeken soude.’

Keye antworde dat hi woude

In die queste porren gereet,

Ende hi dede thant sinen heet,

Gelijc dat dandre hadden gedaen,

2560 Op teruce dat hi daer sach staen;

Ende gingen te gadere tot dat si scieden.

Nu swiget davonture van hen lieden

Te sprekene int gemeine

Ende spreect allene van Waleweine.

Nu laat ik van hen de woorden

En zal spreken van Aglovel.

Nu gewaagt het avontuur dat:

Toen Aglovel gescheiden was

2345 Van zijn gezellen hij reed al door

Die dag zonder avontuur te vinden

Dat vertellen waardig is.

Die nacht herbergde hij

Met een heremiet. Hij reed de dag,

2350 De andere die daarna lag,

De derde en de vierde, zoals ik het vernam,

Zodat hij op de vijfde kwam

Rijden met haast,

Aldaar zag hij komen gereden

2355 Een ridder tot hem waart,

Goed gewapend, op een groot paard;

Zijn schild gebroken, en daartoe

Bloedde hij toen zeer in het hoofd.

Toen hij dichter bij Aglovel kwam

2360 Sprak hij tot hem deze woorden:

‘Aai genade, edele ridder,

Ik bid u om God dat gij mij

Nee, laat door u niet dood slaan.’

Aglovel antwoordde gelijk:

2365 ‘Wie wil u kwaad doen? Hier is niemand.’

Hij zei: ’gij zal er spoedig zien:

Hier komt een ridder, zonder twijfel,

Die mij om niets wil dood slaan;

Hij heeft me gewond zoals ge mag zien.,’

2370 Aglovel zei tot hem meteen:

‘Neen wees niet bang, maar

Volg me zeker daar ik ga.’

Binnen die zagen ze achterom

Een ridder komen tot hen waart

2375 Geheel gewapend. De ridder zei:

‘Heer, zie hem komen zonder wachten.’

Toen Aglovel hem gewaar werd

Hij keerde tot hem waart zijn paard,

En de ander tot hem waart diergelijk.

2380 Ze onderstaken hen dapper.

De schilden braken. Die ridder brak wel

Zijn speerpunt op Aglovel,

En Aglovel stak hem zo weer,

Dat hij hem met het paard neer sloeg;

2385 En die ridder, die zeer waard was

En dapper, sprong op met een vaart.

Hij trok zijn zwaard en ving ten schild,

Als die hem verweren wilde.

En Aglovel reed op hem weer

2390 Al te paard, en droeg hem te neer

Met de borst van zijn paard

Zodat hij op de aarde bleef liggen.

Aglovel steeg af en trok zijn zwaard,

En ging te voet te ridder waart,

2395 Maar hij vond hem hard gekwetst

Zodat hij niet opstaan nee mocht.

Hij trok hem de helm af en zei

Hij zou hem dood slaan zonder te wachten

Hij gaf hem over aldaar.

2400 Hij opende de ogen daarna

Zeer te ongemak zoals hij was;

En toen hij dat gewaar werd,

Dat men hem het hoofd af wilde slaan

Hij bad genade en zei gelijk:

2405 ‘Aai edel ridder, dood me niet!

Zie hier mijn zwaard als gij het gebiedt,....

Ik ben overwonnen, dat belijd ik nu,....

Zie hier mijn zwaard dat geef ik u.,’

Aglovel nam het en vroeg hem gelijk

2410 Waarom hij de ridder wilde verslaan.

De ridder antwoordde hem dat hij

Hem dat leven wilde nemen daarom,

Dat hij een van zijn schildknechten dood sloeg.

Hij zei: ‘Dat was grote onmatigheid,

2415 Dat gij een ridder, zonder twijfel,

Om een schildknecht wilde dood slaan;

Daarom wil ik dat gij dit verbetert

En ge de ridder genaden bid.’

Hij zei hij was gereed tot deze,

2420 Nadien dat het immer moest wezen.

Hij knielde voor die ridder toen,

En bad hem genaden toen

Van die, dat hem was misdaan,

De overwonnen ridder zat op gelijk

2425 En sprak tot Aglovel: ‘Heer.

Het is herbergen tijd vanavond meer,

En gij zal in mijn herberg

Vanavond beter te gemak zijn

Dan ergens daar gij in mocht gaan;

2430 Omdat de nacht komt op ons gelijk,

En ik heb hier een woning nabij,

En ik bid u dat ge gaat met mij.’

Aglovel beloofde het en vroeg daarna

De andere ridder waarvan hij was.

2435 De ridder antwoordde hem:

‘Heer, dat kasteel daar ik vandaan ben

Heet Rongedom en staat hierbij,

Daar ik u herberg, wil ge,

Boven alle man; het is groot recht

2440 Want ge verloste me van de dood.’

De overwonnen ridder sprak: ‘Inderdaad

Ge zal beide met me gaan,

Dat feest zal groter wezen hierdoor

Zijn dat we tezamen zullen wezen.,’

2445 Aglovel bad zo, dat diegene

Hem dat beloofde te doen

Dat ze alle 3 tezamen kwamen;

En reden zo, dat ze vernamen

Een klein moeras, niet bar groot,

2450 Dat in het midden van een bos stond;

En te midden van dat park

Stond een hoge toren en een sterke,

En was goed omsloten te die tijd

Beide met grachten en met muren.

2455 Ze kwamen ten toren en voeren in gelijk,

Daar ze goed worden ontvangen,

Dat hen erg goed moest lusten

Omdat ze nood hadden van rust

En te gemak te zijn.

2460 Men deed hen af hun wapens.

Daarna leidde hen hun waard

Ten hoogste zaal waart.

Aglovel vroeg daarna

De waard hoe zijn naam was.

2465 Hij zei: ‘Ik heet Griffoen

Van de kwade pas.’ En na dit doen

Sprak hij: ‘Heer, nu zeg me

Uw naam, als het uw wil is.’

Aglovel antwoordde hem,

2470 En hij zei: ‘Heer, ik ben

Van Arthur’ s hof en men noemt mij

Aglovel.’ - ‘Lieve heer wat zeg je?’

Aglovel zei hem van Arthur

En van de koningin het avontuur

2475 En van Lancelot. Hoe dat zag

De koningin op een dag

Een ridder voor haar rijden,

Die Lancelot’ s hoofd voerde te die tijd.

‘Daartoe zijn wij 10 uitgekozen,

2480 Die het allen hebben gezworen,

Mogen we de ridder vinden,

Dat we zijn hoofd zullen zenden

De koning en de koningin,

Of zelf gaan daarbinnen.

2485 Hierom zijn we uitgekomen

En hebben dus te wandelen genomen

Totdat we hem krijgen te eniger tijd,

Doof of levend of gezond.’

Toen deze woorden Griffoen verstond

2490 Hij peinsde wat hij mocht doen.

Hij weet wel, herkent Aglovel hem,

Dat hij niet goed zal geloven

Hij heeft Lancelot gedood,

En dat hij dan immer sterven moet

2495 Eist hij dat nieuws dus,

Hoe het daarmee gegaan is.

Griffoen sprak: ‘Was Lancelot dood

Dat was schade en jammer groot.

Ge zei hij is verslagen; is het alzo?’

2500 - ‘Ja het,’ zei Aglovel, ‘en daartoe

Hebben we Keye verloren

En Dodineel en Sagramor.

We klagen niet van allen dus

Zo zeer als we dat verlies

2505 Van mijn heer Lancelot doen.,’

Toen zei tot Aglovel Griffoen:

‘Die u Keye al gauw

Weer gaf zou u hem dank weten?’

- ‘Ja ik, en ik zou blijde wezen.,’

2510 - ‘Ge zal deze dan vinden

Ter hermitage van de haag,

Kom je daar morgen op de dag.’

Hij zei: ‘Dus hebt grote dank;

En ik zal daar gauw komen.,’

2515 Hij rustte daar binnen die nacht toen.

De andere dag stond hij vroeg op

En wapende hem met een vaart,

En voer ter hermitage waart,

Die hem toen Griffoen liet verstaan.

2520 En toen hij weg was voer Griffoen gelijk

Tot Keye, en zei: ‘Ge bent

Van gevangenis vrij nu ter tijd:

Zet uw vaart ter hermitage nu

Van de haag, dat beveel ik u,

2525 En geef u op Aglovel daar,

Die ge zal vinden voor waar.

Als hij vraagt wie u daar te gaan zei,

Zeg hem dat ge het niet weet;

Omdat ik wil dat hierna

2530 Van mij niemand nieuws hoort

Wil ik dat ge me gelijk verzekert

Dat ge het niemand zal laten verstaan

Dat ge hier gevangen bent geweest.’

Keye verzekerde het hem na deze,

2535 Die uitermate blijde was dat,

Dat hij van de gevangenis vrij was.

Keye wapende hem en nam verlof

En ruimde Griffoen’ s hof.

En hij voer ter hermitage gelijk,

2540 Daar hij Aglovel vond,

Die van hem blijde was toen hij hem vernam.

Hij vroeg hem waarvan hij kwam.

Hij wilde het hem niet zeggen, zonder twijfel,

Om de belofte die hij had gedaan.

2545 Toen ging Aglovel hem vertellen

Hoe gegaan waren de 10 gezellen

Om Lancelot toen te zoeken,

En hoe ze wandelen zouden toe

Tot ze van hem hoorden nieuws.

2550 ‘Engij, heer Keye, waar ga je heen,

Kan je om Lancelot iets schelen,

Dat ge ons zal helpen zoeken

Door zijn liefde? Was je verloren

Zoals hij is, ik weet wel tevoren

2555 Dat hij u graag zou zoeken.’

Keye antwoordde dat hij wou

In dat avontuur gereed gaan,

En hij deed gelijk zijn eed,

Gelijk dat de andere hadden gedaan,

2560 Op het kruis dat hij daar zag staan;

En gingen tezamen totdat ze scheiden.

Nu zwijgt het avontuur van hen lieden

Te spreken in het algemeen

En spreekt alleen van Walewein.

2565 Nu gewaget davonture das,

Alse Walewein versceden was

Van sinen gesellen, dat hi reet

Drove ende tongemake ende heet

Omdat faelgierde daer te voren

2570 Vander avonture, alse gi moget horen.

Ende hi reet den dach lanc

Dat hi en at noch en dranc,

Noch oec avonture vant dare,

Die te vertelne waerdich ware.

2575 Alse hi .iij. dage hade gereden

Quam hi varende tere stede

Vor ene woninge, daer wonende was

Een riddre, hiet Mathamas,

Ende hadde Sagrimorre tien tiden

2580 Gevaen. Als hi daer soude liden

Vakede hem so over sere,

Dat hi was al uten kere,

Dat hine wiste waer hi reet.

Ende alse hi vor Mathamas porte leet.

2585 Was vor sine porte Mathamas,

Die hem herde sere balch das,

Dat hine doe ne groette niet,

Ende waende dat hijt te doene liet

Bi hovarden; maer het dede

2590 Die slaep ende gene hovardichede.

Hi keerde int huus na dien dingen,

Ende dede hem sine wapene bringen.

Men vragedem wat hi doen woude.

Hi seide dat hi varen soude

2595 Na den fiersten ridder van erderike.

‘Ic groetene,’ sprac hi, ‘hovesscelike,

Ende hi es so dangerois, dat hi

Een wort niet antwort mi.

Het sal mi sere rouwen mede

2600 En vellic niet sine hoverdichede.’

Mathamas sat op sijn part

Ende reet na Waleweine metter vart,

Ende als hine sach riep hi:

‘Ridder, keert u jegen mi.,’

2605 Walewein wart in wake mettien,

Ende heeft genen riddre versien

Op hem comen met groter verde.

Hi hadde wonder wat hi begerde:

Ende alse Walewein vernam

2610 Dat hi om joesteren quam

Hi trac bet achter metter vart

Ende liet lopen te hem wart,

Ende staken soe, dat hi ter erde

Moeste vallen vanden perde.

2615 Walewein beette also houde,

Want hine tors niet bestaen ne woude.

Hi trac sijn zwert uten scoe

Ende liep Mathamasse op toe,

Die altoe was opgestaen,

2620 Ende sloegen weder ter erden saen,

Ende trac hem dien helm af so fellike,

Dat hi hem hadde wel nalike

Sinen nese af getrect daer mede,

So dat hine sere bloeden dede.

2625 Walewein sprac: ‘Gevet u op saen,

Oft ic sal u dat hoeft af slaen.’

Die ander lach so onsochte

Dat hi hem antworden niet ne mochte.

Hi hadde daer af groet ongemac

2630 Dat hem Walewein den helm af stac.

Noch sprac Walewein hi souden doet slaen

Ocht hi soudem opgeven saen.

Hi antworde hem met pinen groet:

‘Here, ne slaet mi niet te doet;

2635 Gine sout daer niet vele winnen mede.

Hebt mijns genaden op hoveschede!’

Walewein sprac: ‘Hoe heetti dan?’

- ‘Ic hete Mathamas’ sprac die man.

Walewein seide tote hem na dien:

2640 ‘Here, gi sijt Mathamas tote wien

Dodineel ende Sagrimor bi namen

Om tetene wilen quamen

Ter coninginnen behoef, mire vrouwen,

Ic sal u doet slaen entrouwen,

2645 Of gi sult mi sonder verleggen

Wat gi daer af wetet nu seggen.,’

Hi sprac: ‘Wildi mi laeten leven,

Ic sal u Sagrimorre geven

Eer avont coemt.’ Walewein seide:

2650 ‘Nu sekert mi danne sonder beide

Dat gi dit doen sult alsoe,

Ende dat gi gaen sult daer toe

In prisoen daer ic u sinden sal.’

Mathamas sekeret hem al.

2655 Walewein sat op sijn part doe,

[p. 19] Ende Mathamas op tsijn also,

Ende keerden beide te samen

Tes si te Mathamas huse quamen.

Alse die van binnen vroet waren das,

2660 Dat hare here verwonnen was

Wouden si Waleweine doet slaen,

Dat hen hare here verboet saen.

Mathamas dede bringen vore

Uter vangnessen Sagrimore,

2665 Ende leverden te hant

Minen here Waleweine bi der hant.

Sagrimor seide na desen,

Sine vangnesse en hadde niet gewesen

Quaet dien tijt dien hi lach daer.

2670 Ende hi seide daer ane waer,

Want binnen dien dat hi daer lach

Mathamas dochter wel versach

Ende halp hem herde sere,

Ende dede hem vrientscap ende ere.

2675 Tirst dat Sagrimor hadde versien

Waleweine hi was blide van dien;

Ende Walewein ob ander side

Was van Sagrimorre blide.

Walewein sprac te Mathamasse saen

2680 Ende seide hem: ‘wimoet gaen

Tote Arturs hove, sonder letten,

Ende u in sine genaden setten

Van minen halven, ende hem doen verstaen

Dat ic u daer sinde sonder waen.,’

2685 Ende hi geloeft hem tier ure.

2565 Nu gewaagt het avontuur dat,

Toen Walewein gescheiden was

Van zijn gezellen, dat hij reed

Droevig en te ongemak en heet

Omdat faalde daar tevoren

2570 Van het avontuur, zoals ge mocht horen.

En hij reed de hele lange dag

Dat hij at noch dronk,

Noch ook avontuur daar vond,

Die te vertellen waard was.

2575 Toen hij 4 dagen had gereden

Kwam hij gegaan te ene plaats

Voor een woning, daar wonende was

Een ridder, heet Mathamas,

En had Sagramor te die tijden

2580 Gevangen. Toen hij daar zou gaan

Kreeg hij zo’ n enorme slaap,

Dat hij geheel buiten zichzelf was,

Zodat hij niet wist waarheen hij ging.

En toen hij voor Mathamas poort ging.

2585 Was voor zijn poort Mathamas,

Die hem erg zeer verbolg dat,

Dat hij hem toen nee niet groette,

En waande dat hij het te doen liet

Bij hovaardigheid; maar het deed

2590 De slaap en geen hovaardigheid.

Hij keerde in het huis na dat ding,

En liet hem zijn wapens brengen.

Men vroeg hem wat hij wilde doen.

Hij zei dat hij gaan zou

2595 Naar de fierste ridder van aardrijk.

‘Ik groette hem,’ sprak hij, ‘hoffelijk,

En hij is zo verwaand, dat hij

Een woord niet antwoordde mij.

Het zal me zeer berouwen mede

2600 En vel ik niet zijn hovaardigheid.’

Mathamas zat op zijn paard

En reed naar Walewein met een vaart,

En toen hij hem zag riep hij:

‘Ridder, keert u tegen mij.,’

2605 Walewein werd meteen wakker,

En heeft die ridder gezien

Op hem komen met grote vaart.

Hij had verwondering wat hij begeerde:

En toen Walewein vernam

2610 Dat hij om kampen kwam

Hij trok beter achteruit met een vaart

En liet lopen tot hem waart,

En stak hem zo, dat hij ter aarde

Moest vallen van het paard.

2615 Walewein steeg af alzo gauw,

Want hij hem te paard niet bestaan nee wou.

Hij trok zijn zwaard uit de schede

En liep op Mathamas toe,

Die al toen was opgestaan,

2620 En sloeg hem weer ter aarde gelijk,

En trok hem zo fel de helm af,

Dat hij hem wel nauwelijks had

Zijn neus afgetrokken daarmee,

Zodat hij hem zeer bloeden deed.

2625 Walewein sprak: ‘Geef u over gelijk,

Of ik zal u dat hoofd afslaan.’

De ander lag zo hard

Dat hij hem niet antwoorden nee mocht.

Hij had daarvan groot ongemak

2630 Dat hem Walewein de helm af stak.

Noch sprak Walewein hij zou hem dood slaan

Of hij zou hem gelijk opgeven.

Hij antwoordde hem met grote pijn:

‘Heer, nee sla me niet dood;

2635 Ge zou daar niet veel mee winnen.

Heb mij genaden op hoffelijkheid!’

Walewein sprak: ‘Hoe heet je dan?’

- ‘Ik heet Mathamas’ sprak die man.

Walewein zei tot hem na dien:

2640 ‘Heer, ge bent Mathamas tot wie

Dodineel en Sagramor bij namen

Om te eten wijlen kwamen

Ter koningin behoefte, mijn vrouwe,

Ik zal u dood slaan inderdaad,

2645 Of ge zal me zonder uitstel

Wat ge daarvan weet nu zeggen.,’

Hij sprak: ‘Wil je mij laten leven,

Ik zal u Sagramor geven

Eer de avond komt.’ Walewein zei:

2650 ‘Nu verzeker me dan zonder te wachten

Dat gij dit doen zal alzo,

En dat ge gaan zal daartoe

In gevangenis daar ik u zenden zal.’

Mathamas verzekerde het hem al.

2655 Walewein zat op zijn paard toen,

En Mathamas op de zijne alzo,

En keerden beide tezamen

Tot ze te Mathamas huis kwamen.

Toen die van binnen bekend waren dat,

2660 Dat hun heer overwonnen was

Wilden ze Walewein dood slaan,

Dat hen hun heer gelijk verbood.

Mathamas liet voortbrengen

Uit de gevangenis Sagramor,

2665 En leverde hem gelijk

Mijn heer Walewein bij de hand.

Sagramor zei na deze,

Zijn gevangenis was niet geweest

Slecht de tijd die hij daar lag.

2670 En hij zei daaraan waar,

Want binnen die dat hij daar lag

Mathamas dochter goed voorzag

En hielp hem erg zeer,

En deed hem vriendschap en eer.

2675 Ten eerste dat Sagramor had gezien

Walewein was hij blijde van die;

En Walewein aan de andere kant

Was van Sagramor blijde.

Walewein sprak tot Mathamas gelijk

2680 En zei hem:’gij moet gaan

Tot Arthur’ s hof, zonder letten,

En u in zijn genade zetten

Vanwege mij, en hem laten verstaan

Dat ik u daar zond zonder twijfel.,’

2685 En hij beloofde het te dat uur.

Nu meer swigt davonture

Meer te sprekene van hen lieden

Ende sal van Hestore bedieden.

Nu mogedi horen teser steden

2690 Alse Hestor was versceden

Van sinen gesellen hi reet tier ure

Wel .viij. dage al dure

Int foreest op ende neder,

Alse nu vort ende alse nu weder,

2695 Dat hi niet en gemoette bin desen

Dat avonture mochte wesen.

Ende hi vragede om niemare

Van Lanceloete harentare.

Daerna quam hi tere steden

2700 Opten .ix. den dach gereden,

Daer Dodineel gevallen was

Int water, alsmen hier boven las.

Ende hi sach wel tien tiden

Dat hi el nieweren mochte liden.

2705 Hi beette doe, ende hi bant

Sijn part an enen boem thant,

Ende hi seide wat soes gesciet,

Hine saelt om verlies laeten niet

Van sinen perde, hine sal

2710 Over liden, hevet hijs geval;

‘Want die planke dinket mi

Hier ter stede geleget bedi,

Datmenre wille bedriegen mede

Ridders die comen hier ter stede.,’

2715 Hi quam gewapent ter planken saen,

Ende es stoutelike over gegaen,

Als die ghene avonture ontsach,

Die hem toe quam ocht die hi sach.

Alse hi an dander side quam

2720 Ende hi den casteel vernam,

Daer Dodineel lach gevangen doe,

Hi reeter dapperlike toe,

Want hi gerne herbergen soude.

Ende hi sach comen also houde

2725 Enen ridder te hem wart

Al gewapent, metter vart

Ridende, die maecte luut groet,

Ende riep op hem: ‘wisijt doet.’

Hestor, die stout ende coene was,

2730 Ne barenteerde hem niet das.

Hi rechte die glavie sonder vorste:

Hi helt den scilt vor sine borste;

Ende als si elc andren so na quamen

Dat si souden vallen te samen

2735 Wisscede die ghene ter ere siden,

Die Hestors niet en dorste ontbiden

Omdat hi hem te starc dochte.

Maer Hestor stakene so onsochte,

Dat hine droech vanden perde

2740 Dat hi vallen moeste op derde.

Hi trac tswert ende gaf hem enen slach

Dat hi ne horde noch ne sach.

Hestor, die op hem was erre,

Slepeden wel eens scachts verre,

2745 Ende sloegen ende quetsten herde

Metten appel vanden zwerde,

So dat hem dat bloet tier stonde

Uutspranc ten nese enten monde.

Hi trac hem den helm af ende seide

2750 Hi soudene doeden sonder beide

Ne gave hi hem niet op doe.

Die ander antworde niet daer toe,

Hine mochte, want hi in onmacht was.

Alse Hestor wart geware das

2755 Liet hi hem der rusten plegen

Des hi sijn adem hadde vercregen.

Alse hi mochte spreken seide hi:

‘Lieve here, ne doet niet mi!

Ic lie dat ic verwonnen bem.,’

2760 Ende binnen dat hi dit seide te hem

Hief hi op lisekine te hant

Hestors halsberch metter hant,

Ende wildem met desen treken

Dat swert inden buc steken.

2765 Alse Hestor des geware wart

Nam hi hem uter hant dat zwert.

Hi seide: ‘Nadien dat dus gaet,

Ongetrouwe verrader quaet,

U verranesse sal u niet

2770 Moegen helpen, wats gesciet;

Want om u verranesse groet

Sal ic [u] stappans slaen te doet.’

Ende hi sloech hem dat hoeft af

Met enen slage die hi hem gaf.

2775 Mettien heeft Hestor vernomen

Uten castele .x. sciltknecht comen,

Diene vriendelike quamen groeten

Ende vielen hem te voeten,

Ende seiden tote hem na desen:

2780 ‘Here, wel moetti comen wesen,

Die ons hebt gewroken gemeinlike

Over den man van al erderike

Die ons meest haette tote nu.

Nu coemt met ons, wie biddens u;

2785 Bedi dese casteel, here,

Die es uwe vorwart mere,

Nadien dat daer toe es comen

Dat gi den here tlijf hebt genomen.

Weet wel, alse die van binnen mede

2790 Hier af sullen weten die waerhede

Elc bi hem ende alle gemanc

Sullen u des weten meerren danc

Dan enen man die hem gave

.M. marc van sire have.,’

2795 Doe voren der knapen een deel

Dit vertellen inden casteel,

Dies die van binnen blide waren.

Als si wisten hoet was gevaren

Si gingen tote Hestore metter vart

2800 Ende gaven hem een goet part:

Si leeddene inden casteel binnen

Ende baden hem alle met minnen

Dat hi met hen daer bliven soude

Ende hi hare here wesen woude.

2805 Hi antworde hen lieden sciere

[p. 20] Hine daet in gere maniere.

Maer so vele daeden sire toe,

Dat hi hem ontwapende doe

Ende met hen lieden int palays quam,

2810 Daer hi ene joncfrouwe vernam.

Elc groette andren met desen.

Die joncfrouwe hadde gewesen

Sridders amie, die Hestor slocch doet;

Maer sine felheit was so groet

2815 Ende sine ontrouwe, dat sine te min

Minnen mochte in haren sin.

Die joncfrouwe vragede daer nare

Hestore wanen hi ware.

Hi seide hi ware van Arturs hove.

2820 - ‘Dats ene dinc dier ic mi belove,

Dat gi van Arturs hove sijt,

Want hiers een ridder nu ter tijt

Van danen.’ Hestor sprac van dien:

‘Waer es hi? Doettene mi besien.,’

2825 Tirst dat hi vort comen was

Ende Hestor wart geware das,

Dat Dodineel was, hi liep te hem wart

Ende hi helsedene metter vart.

Ende elc was van andren blide;

2830 Ende Hestor vragede hem tien tide

Hoe hi daer quam in wat manieren.

Hi sprac datten toter rivieren

Ene joncfrouwe daer brochte,

Ende hi over die brugge niet comen mochte;

2835 Dat hi verdronken was wel naer,

Ende datten een ridder vinc daer

Ende in die vangnesse dede.

Die ioncfrouwe quam gegaen tier stede:

Hi kennesse ende vragede hare

2840 Waer om dat sine brochte dare.

Die joncfrouwe sprac: ‘Ic segt u,

Hets waer, mijn man, die doet es nu,

Hi haette u utermaten sere

Omdat gine wondet, here,

2845 Tere gaderinge, daer gi waert ende hi.

So dat hi eens seide tote mi

Dat hi mi doet soude slaen

Ic ne daede den raet, sonder waen,

Dat ic u hier int lant brochte;

2850 So dat ic u te Arturs hove sochte,

Also als hi mi hadde geheten,

Ende beval mi, dat suldi weten,

Dat ic sonder u weder quame niet.

Ic moeste doen dat hi mi hiet,

2855 Ende deder toe al dat ic mochte,

So dat ic u hier brochte

Ende leidde over die riviere.

Alse hi dat wiste hi quam sciere:

Hi liep u op ende vinc altoe,

2860 Ende leide u in prisone doe,

Daer gi hebt gelegen tote nu,

Ende warter bleven, dat seggic u,

Al u levedage al stille

Hadt gegaen na sinen wille.

2865 Hets u wel comen, sonder waen,

Dat u dese ridder hevet uutgedaen.’

Dodineel sprac tote Hestore doe:

‘Here, oft u genoeget, segget mi hoe

Dat gi sijt comen hier int lant.,’

2870 Hestor vertellede hem te hant

Hoc die gesellen geport waren

Van Arturs hove, die sonder sparen

Elkerlijc Lancclote doe sochten;

Ende wat niemaren die coninginne brochte

2875 Van Lancelots doet indes conincs hof,

Ende hoe die .x. daeden belof

Ende ten heligen sworen mede

Dat sine souden te gere stede

Rusten noch liggen, marc

2880 Altoes wandelen harentare

Tes si verheesten vraye niemare

Weder hi levende ocht doet ware.

‘Sekerlike,,’ sprac Dodineel doe,

‘Nadien dattie dingen sijn soe,

2885 Ic wille wel geselle wesen

Vander questen vort na desen.’

Hestor was blide om die sake.

Si laegen die nacht daer te gemake:

Des ander daeges si orlof namen

2890 Ende reden so verre, dat si quamen

Ter witter crucc ten gesetten dage.

Daer quamen oec, al sonder sage,

Alle die gesellen mede toe

Ter tijt die daer geset was doc.

2895 Ende alsi hen soe ondervonden

Si waren alle blide tien stonden,

Ende waren alle blide tuwaren

Van dien gesellen die vonden waren,

Die si waenden hebben vor die stont

2900 Verloren, ende nu saegen gesont.

Elc seide andren te dien stonden

Wat hi in die weke hadden vonden,

Maer daer ne was niemen in die rote

Die iet wiste van Lancclote,

2905 Noch diere af brochte niemaren,

Dies si alle bedroeft waeren.

Walewein sprac sinen gesellen toe:

‘Nadien dattie dingen sijn alsoe,

Dat wine niet ne hebben vonden

2910 Wie moegen wel sceden nu ten stonden.’

Mijn here Walewein stac af daer

Sinen helm ende alle dandre naer,

Ende ondercusten hen int sceden,

Ende weenden alle van jamerheden.

2915 Si wisten wel dat si na dien

Binnen langen niet en souden ondersien

Alsoe te gadere alse si daer waren.

Walewein es irst wech gevaren,

Drivende den rouwe also groet

2920 Of al sijn geslachte ware doet.

Die .xii. gesellen gemeenlike

Daeden alle des gelike,

Ende elc es sinen wech gegaen.

Nu laet hier davonture staen

2925 Te sprekene van hen allen gemene,

Ende spreect van Waleweine allene.

Nu meer zwijgt het avontuur

Meer te spreken van hen lieden

En zal van Hestor aanduiden.

Nu mag ge horen te deze plaats

2690 Toen Hestor was gescheiden

Van zijn gezellen reed hij te die tijd

Wel 8 dagen al door

In het bos op en neer,

Als nu voort en als nu terug,

2695 Dat hij niet ontmoette binnen deze

Dat avontuur mocht wezen.

En hij vroeg om nieuws

Van Lancelot hier en daar.

Daarna kwam hij te ene plaats

2700 Op de 9^de dag gereden,

Daar Dodineel gevallen was

In het water, zoals men hierboven las.

En hij zag wel te die tijd

Dat hij elders nergens mocht over gaan.

2705 Hij steeg af en hij bond

Zijn paard gelijk aan een boom,

En hij zei wat zo er gebeurt,

Hij zal het om het verlies niet laten

Van zijn paard, hij zal

2710 Over gaan, heeft hij geluk;

‘Want die plank lijkt me

Hier ter plaatse gelegd omdat,

Dat men er wil bedriegen mede

Ridders die komen hier ter plaatse.,’

2715 Hij kwam gewapend ter plank gelijk,

En is er dapper over gegaan,

Als die geen avontuur ontzag,

Die hem toe kwam als hij dat zag.

Toen hij aan de andere zijde kwam

2720 En hij het kasteel vernam,

Daar Dodineel toen lag gevangen,

Hij ging er dapper toe,

Want hij wilde graag herbergen.

En hij zag komen alzo gauw

2725 Een ridder tot hem waart

Geheel gewapend, met een vaart

Rijdende, die maakte groot geluid,

En riep op hem:’gij bent dood.’

Hestor, die dapper en koen was,

2730 Nee ontstelde hem niet dat.

Hij richtte de speerpunt zonder vrees:

Hij hield het schild voor zijn borst;

En toen elk de andere zo nabijkwamen

Dat ze tezamen zouden vallen

2735 Wisselde diegene ter eenre zijde,

Die Hestor niet durfde af te wachten

Omdat hij hem te sterk dacht.

Maar Hestor stak hem zo hard,

Zodat hij hem van het paard stak

2740 Zodat hij op de aarde moest vallen.

Hij trok het zwaard en gaf hem een slag

Zodat hij niets hoorde of zag.

Hestor, die op hem was gergerd,

Sleepte hem wel een schacht ver,

2745 En sloeg hem en kwetste hard

Met de appel van het zwaard,

Zodat hem dat bloed te die stonde

Uitsprong te neus en te mond.

Hij trok hem de helm af en zei

2750 Hij zou hem doden zonder te wachten

Nee gaf hij zich niet over toen.

De ander antwoordde niet daartoe,

Hij kon niet, want hij was in onmacht.

Toen Hestor dat gewaar werd

2755 Liet hij hem de rust plegen

Tot hij zijn adem had verkregen.

Toen hij kon spreken zei hij:

‘Lieve heer, nee dood me niet!

Ik belij dat ik overwonnen ben.,’

2760 En binnen dat hij dit zei tot hem

Hief hij gelijk ongemerkt op

Hestor’ s harnas met de hand,

En wilde hem met dezen streken

Dat zwaard in de buik steken.

2765 Toen Hestor dat gewaar werd

Nam hij hem uit de hand dat zwaard.

Hij zei: ‘Nadien dat het aldus gaat,

Ontrouwe kwade verrader,

Uw verraad zal u niet

2770 Mogen helpen, wat er gebeurt;

Want om uw grote verraad

Zal ik u gelijk dood slaan.’

En hij sloeg hem dat hoofd af

Met een slag die hij hem gaf.

2775 Meteen heeft Hestor vernomen

Uit het kasteel 10 schildknechten komen,

Die hem vriendelijk kwamen groeten

En vielen hem ten voeten,

En zeiden tot hem na deze:

2780 ‘Heer, welkom moet ge wezen,

Die ons hebt gewroken algemeen

Over de man van heel aardrijk

Die wij het meest haatten tot nu.

Nu kom met ons, wij bidden het u;

2785 Omdat dit kasteel, heer,

Die is de uwe voortaan meer,

Nadien dat het daartoe is gekomen

Dat ge de heer het lijf hebt genomen.

Weet wel, als die van binnen mede

2790 Hiervan zullen weten de waarheid

Elk bij hem en alle gemengd

Zullen u dus weten meer dank

Dan een man die hem gaf

1000 mark van zijn have.,’

2795 Toen voeren een deel der knapen

Dit vertellen in het kasteel,

Dus die van binnen blijde waren.

Toen ze wisten hoe het was gevaren

Ze gingen toe Hestor met een vaart

2800 En gaven hem een goed paard:

Ze leidden hem in het kasteel binnen

En baden hem allen met minnen

Dat hij met hen daar blijven zou

En hij hun heer wezen wou.

2805 Hij antwoordde hun lieden snel

Hij deed het in geen manier.

Maar zoveel deden ze er toe,

Dat hij hem ontwapende toen

En met hen lieden in het paleis kwam,

2810 Daar hij een jonkvrouw vernam.

Elk groette de andere met deze.

Die jonkvrouw had geweest

De geliefde van de ridder die Hestor dood sloeg;

Maar zijn felheid was zo groot

2815 En zijn ontrouw, zodat ze hem te min

Minnen mocht in haar zin.

Die jonkvrouw vroeg daarna

Hestor waarvan hij was.

Hij zei hij was van Arthur’ s hof.

2820 - ‘Dat is een ding die ik me beloofde,

Dat gij van Arthur’ s hof bent,

Want hier is een ridder nu ter tijd

Vandaar.’ Hestor sprak van die:

‘Waar is hij? Laat hem mij zien.,’

2825 Ten eerste dat hij voortgekomen was

En Hestor werd gewaar dat,

Dat het Dodineel was, hij liep tot hem waart

En hij omhelsde hem met een vaart.

En elk was van de andere blijde;

2830 En Hestor vroeg hem te die tijd

Hoe hij daar kwam in welke manieren.

Hij sprak dat hem tot de rivier

Een jonkvrouw daar bracht,

En hij over die brug niet komen mocht;

2835 Dat hij bijna verdronken was,

En dat hem een een ridder daar ving

En in de gevangenis deed.

Die jonkvrouw kwam gegaan te die plaats:

Hij herkende en vroeg haar

2840 Waarom dat ze hem bracht daar.

De jonkvrouw sprak: ‘Ik zeg het u,

Het is waar, mijn man, die dood is nu,

Hij haatte u uitermate zeer

Omdat ge hem verwondde, heer,

2845 Ter vergadering, daar gij was en hij.

Zodat hij eens zei tot mij

Dat hij me dood zou slaan

Ik niet de raad deed, zonder twijfel,

Dat ik u hier in het land bracht

2850 Zodat ik u te Arthur’ s hof zocht,

Alzo zoals hij mij had gezegd,

En beval mij, dat zal je weten,

Dat ik zonder u niet terugkwam.

Ik moest doen dat hij me zei,

2855 En deed er toe alles dat ik kon,

Zodat ik u hier bracht

En leidde over de rivier.

Toen hij dat wist kwam hij snel:

Hij liep u op en ving al toe,

2860 En legde u in gevangenis toen,

Daar ge hebt gelegen tot nu,

En was er gebleven, dat zeg ik u,

Al uw levensdagen al stil

Had het gegaan naar zijn wil.

2865 Het is u goed gekomen, zonder twijfel,

Dat u deze ridder er heeft uit gedaan.’

Dodineel sprak tot Hestor toen:

‘Heer, als het u vergenoegt, zeg me hoe

Dat ge hier in het land bent gekomen.,’

2870 Hestor vertelde hem gelijk

Hoe die gezellen gegaan waren

Van Arthur’ s hof, die zonder ophouden

Elk Lancelot toen zochten;

En wat nieuws de koningin bracht

2875 Van Lancelot’ s dood in de koningshof,

En hoe die 10 belofte deden

En te heiligen zwoeren mede

Dat ze zich zouden te enige plaats

Rusten noch liggen, maar

2880 Altijd wandelen hier en daar

Totdat ze hoorden fraai nieuws

Of hij leefde of dood was.

‘Zeker,’ sprak Dodineel toen,

‘Nadien dat die dingen zo zijn,

2885 Ik wil wel gezel wezen

Van het avontuur voort na deze.’

Hestor was blijde om die zaak.

Ze lagen die nacht daar te gemak:

De volgende namen ze verlof

2890 En reden zo ver, dat ze kwamen

Ter witte kruis te gezette dag.

Daar kwamen ook, al zonder sage,

Al die gezellen mede toe

Ter tijd die daar gezet was toen.

2895 En toen ze hen zo vonden

Ze waren alle blijde te die stonden,

En waren alle blijde inderdaad

Van de gezellen die gevonden waren,

Die ze waanden te hebben voor die tijd

2900 Verloren, en nu gezond zagen.

Elk zei andere te die stonden

Wat hij in die week had gevonden,

Maar daar nee was niemand in die groep

Die iets wist van Lancelot,

2905 Noch die er nieuws van bracht,

Dus waren ze allen bedroefd.

Walewein sprak zijn gezellen toe:

‘Nadien dat die dingen zijn alzo,

Dat we hem niet nee hebben gevonden

2910 We mogen wel scheiden nu ten stonden.’

Mijn heer Walewein stak af daar

Zijn helm en alle de anderen daarna,

En kusten hen in het scheiden,

En weenden alle van ellende.

2915 Ze wisten wel dat ze na dien

Binnen lange tijd niet zouden zien

Alzo tezamen zoals ze daar waren.

Walewein is eerst weggegaan,

Drijvende de rouw alzo groot

2920 Of al zijn geslacht dood was.

De 12 gezellen algemeen

Deden alle dergelijke,

En elk is zijn weggegaan.

Nu laat hier het avontuur staan

2925 Te spreken van hen allen algemeen,

En spreekt van Walewein alleen.

Nu doet daventure verstaen

Alse Walewein was gegaen

Van sinen geselle, alse gi horen

2930 Mocht inden boec hier te voren,

Hi reet allene ende jagede.

So war hi quam hi vragede

Om Lancelote harentare,

Offer iemen of wiste niemare;

2935 Hine mochter niet af vereeschen doe.

Ende als hi hadde gereden alsoe

.Xv. dage al dore dat lant,

Daer hi gene avonture ne vant,

Daer na geviel, als ict vernam,

2940 Dat hi op enen avont quam

Tere witter abedien, daer hi liet

Sine wapene als hi danen sciet,

Ende nam ander wapene daer.

Hi reet luttel opten dach daer naer

2945 Omdat sondach was doe.

Hi porrede des maendages vroe

Ende hi maecte sine vart

Ten conincrike van Strangeloet wart.

Hi quam daer ene fonteine liep,

2950 Die was cout ende claer ende diep,

So dat hem die claerheit gaf

Lust dat hire woude drinken af.

Hi beette ende deede eer iet lanc

Sinen helm af, ende hi dranc

2955 Vander fonteinen met groten gare.

[p. 21] Binnen dien dat hi dranc quam dare

Ene joncfrouwe met groter vart

Gereden op een teldende part.

Alsi minen here Waleweine sach

2960 Si ontboet hem goeden dach.

Si kindene wel tien stonde,

Hinc hadde sinen helm niet gebonden.

Hi antworde hare tier ure;

‘Joncfrouwe, God geve u goede avonture.,’

2965 Si sprac: ‘Here Walewein, waer vaerdi?’

- ‘Ineweet, ioncfrouwe,’ seit hi.

- ‘Ende wat vaerdi soeken dan?’

Hi seide: ‘Ic soeke enegen man

Ocht wijf, die mi seide niemare

2970 Van Lancclote, waer dat hi ware;

Bedi, ioncfrouwe, men seget al bloet

Tes conincs hove dat hi es doet.’

Si seide: ‘Daar af ne weet ic niet,

Maer dat ware scade ende verdriet,

2975 Ende God moete geven van desen

Dat niet waer moete wesen;

Bedi men soude dat ridderscap sien

Alte sere nederen bi dien.

Ic bidde u, dat gi met mi, here,

2980 Coemt herbergen tavont mere.’

Ende si noedden soe sere dare

Dat hi vor herbergen met hare.

Als hi gebeet was camen knapen

Sciere, diene halpen ontwapen (sic).

2985 Si leiddene in ene camere daer naer:

Tirst dat hi geseten was quam daer

Een knape die seide tot hare

Dat sijn here comen ware,

‘Ende hi brinct, des ic wel seker bem,

2990 Wel .xxx. ridders met hem.’

- ‘Ganc wege, ende sech hem dat hi

Hier binnen come tote mi.’

Doe vragede Walewein hare

Twi hi brochte so vele ridders dare.

2995 Die vrouwe antworde hem daer naer:

- ‘Here, ic seg t u, het es waer,

Over .ij. milen sal morgen ontstaen

Een groet tornoy, sonder waen,

Vorden casteel vander molen. Sijt seker das,

3000 Dat in langen geen bat geslaegen was;

Ende die tornoy, in waerre dinc,

Doet slaen Mabonars die coninc.

Hi es van Galehoets geslachte,

Die coninc was van groter machte.

3005 Ende het es soe besproken al,

Die dien tornoy verwinnen sal

Sal hebben enen spereware

Ocht valke, diemen sal geven dare.

Gevalt dat hi ter gaderinge

3010 Sine amie met bem bringe,

Men sal hare geven enen hoeftbant,

Den rijesten diemen vint int lant.

Ende om te bejagene dese ere

Wilt hem mijn lief pinen sere,

3015 Ende doet comen van desen lande al

Die ridders, die hi met hem voren sal.

Hi sal mi met hem voren, seit hi,

Omdat men sal geven den hoeftbant mi,

Mach hijs verdienen in dat plein.

3020 Nu biddic u, here Walewein,

Ende mane u bider trouwen

Die gi sijt sculdich allen vrouwen,

Ende den coninc Arture uwen oem,

Dat gi mijns liefs wilt nemen goem

3025 Morgen ende hem te staeden staen.

Doedijt ic weet wel sonder waen

Dat mijn lief boven bliven sal

Ende den tornoy verwinnen sal.’

Die ridder quam daer binnen der zale,

3030 Die van leden ende van lichame wale

Gemaect was ende .i. scone man.

Die ioncfrouwe stont jegen hem op dan

Ende seide haren here al plein:

‘Here, hier es mijn here Walewein,

3035 Die u sal helpen ten tornoye

Morgen den dach.’ Des hadde ioye

Die ridder ende hi was blide,

Ende liep tote Waleweine tien tide

Ende hietene wellecome wesen.

3040 Walewein vragede na desen

Den ridder hoe sine name was.

Hi seide: ‘Ic hete Taganas.’

Hi seide hoe die tornoy wesen soude:

Hi bat Waleweine dat hi woude

3045 Hem ten tornoye in staeden staen,

Ende Walewein belovet saen.

Hi dankets dat hijt hem behiet:

Hi seide hine ontsage hem niet

Hine soude hebben die ere

3050 Vander tornoye in allen kere.

Si gingen sitten eten tier tijt,

Ende si waren alle verblijt

Vanden belove, dat hen dede

Walewein. Si hopeden daer mede

3055 Te verwinnen, sonder waen.

Des anderdages sijn si op gestaen

Ende wapenden hen metter vart

Te varne ten tornoye wart.

Die joncfrouwe begonste hare cleden

3060 Ende pareren ende gereden

Herde fierlike ende scone, bidien

Dat si waende sijn besien

Van hoegen baronen ende rike.

Ende si was oec, sekerlike,

3065 Scone ioncvrouwe, datmen ne vant

So scone ioncfrouwe in al dat lant.

Dus perrede si metten gesellen

Die daer waren, hordic tellen.

Ende reden so verre, dat si vernamen

3070 Dat si op enen berch quamen,

Daer si sagen neder in dat dal

Enen tornoy vergadert al

In een plein dat scone was.

Maer die coninc Maboas

3075 Ne droech gene wapene tien dage.

Hi hadde doen rechten, sonder sage,

Ene leedse in die middewerde

Vandien pleine daer hise begerde:

Daer was sijn wijf in, ende met hare

3080 Ander vrouwen, die quamen dare

Dat si den tornoy souden besien.

Daer was een sconincs nichte mettien,

Die hare beroemde toe,

Daert alle die vrouwen horden toe,

3085 Dat si hebben soude den hoeftbant.

Bedi datmen daer niemen en vant,

Diet so wel dede alse hare amijs,

Ende dat si hebben soude den prijs.

Maer alse Taganas amie quam

3090 Ende si dat beromen vernam

Si spraker toe al sonder beide

Dattie joncfrouwe niet waer ne seide.

Si sprac: ‘Wi sprekedire toe also?’

Tagonas amie antworde doe:

3095 Ԃedi, datter beter ridder es,

Die nu es comen, sijt seker des.’

- ‘Wie es hi? Hoe es hi geheten?’

- ‘Gine sult sinen name nu niet weten,

Maer gi sultene cortelike

3100 Wel moegen bekennen, sekerlike.’

Die joncfrouwe was gram ende sprac dese wort

Tote hare, dat si quame vort

Bi hare sitten den ridder besien.

Ende si ginc tote hare mettien

3105 Ende sach die ridders wech ende weder

[p. 22] Pongieren op ende neder.

Walewien vragede tien tide

Taganase in welke side

Dat hi hem bekeren woude.

3110 Ende hi seide dat hi wesen soude

Jegen des conincs lieden sonder sparen.

Tirst dat si getrect waeren

Tote den genen, daer si mede

Wouden tournieren te dier stede,

3115 Walewein trac inden rinc daer nare,

Alse die josterens hadde gare.

Hem quam iegen metter spoet

Een wert riddre ende een goet.

Elc rechte hem ten andren wart,

3120 Ende lieten loepen metter vart.

Die ridder quam scone ende sere,

Ende brac op Waleweine sijn spere.

Walewein staken weder soc,

Dat hi ter erden moeste vallen doe,

3125 Ende metten valle sijn arm brac.

Mijn here Walewein reet vort ende stac

Enen andren weder vor sine voete.

Ende al dat hem quam te gemoete

Stac hi vanden perde, ende dede

3130 So vele met wapenen tier stede,

Dat si daer alle spraken of,

Ende seiden hem groeten lof,

Ende seiden dat hi in alre wijs

Sculdich ware te hebbene den prijs.

3135 Binnen dien dat si alle te samen

Van Waleweine spraken so quamen

.IJ. ridders uten castele

Wel gewapent, die te dien spele

Des conines lieden wouden te staeden staen,

3140 Dies hadden te doene, sonder waen,

Want si waren begonnen faelgieren:

Walewein hadse in sulker manieren

Bereit, sine mochten niet mere.

Die ridders quamen haestich sere,

3145 Ende alsi inden tornoy quamen

Si daedent so wale beide te samen,

Dat voer haer glavye te dier uren

Niemen in tgereide mochte duren

Sine moesten vanden perde tumen.

3150 Ende die van buten moesten rumen

Die plaetse, waer hen lief of leet.

Die van binnen liepen hen op gereet,

Ende mijn her Walewein met grooter vart

Keerdem te dien ridders wart

3155 So wel, dat hen allen wonderde van dien,

Die dat van hem hadden gesien.

Hi dede so vele te dier stede

Dat sine gesellen hem bleven mede

Ende quamen in genen tornoy doe.

3160 Ende een des graven broeder daer toe,

Die .CCC. riddre brachte daer.

Ende als hi den tornoy quam so naer

Dat hi els niet en hadde te bestane

Dan recht inden tornoy te slane

3165 Sagen si comen daer ter steden

Enen ridder doer den mersch gereden

Wel gewapent, met haesten groet,

Die hadde scilt ende wapene roet.

Als hi biden tornoye quam mettien

3170 Begonsti gene ridders besien,

Ende sach dat sgraven ridders wel daden.

Die ridder was saen beraeden

Dat hi ten andren keerde daer nare.

Alse die vrouwen des worden geware

3175 Doe riepen si op hem sere:

ԁy, edel riddre, edel here,

Helpt den genen, des bidden wi u,

Die de meeste noet hebben nu.’

Ende hi vor den genen toe

3180 Daer mijn here Walewein mede was doe,

Ende hi liep hen op dapperlike,

Ende hi stac vanden perde vromelike

Die irst in sijn gemoet quam daer:

Den andren ende den derden daer naer,

3185 So datten alle diene saegen

Sere duchten ende ontsagen.

Ende die waren an Waleweins side

Worden gesconfiert tien tide,

Dat luttel goet gebrac van dien

3190 Sine hadden hen geset an tflien,

So dattie ioncfrouwen, die laegen

Ten venstren ende den tornoy saegen,

Den roeden riddre groeten prijs leiden an,

Ende seiden dat hi den tornoy verwan.

3195 So dat mijn here Walewein horde

Van desen vrouwen een deel die worde,

Die uten tornoye was gevaren

Om hem te vercoelne tuwaren,

So dat hem een knape seide dare

3200 Dat inden tornoy een ridder ware,

Dien besten dien hi oyt hadde gesien,

Walewein wart sere pensende in dien

Wie die ridder mochte wesen.

Hi plante sinen helm na desen

3205 Ende nam ene starke glavie toe,

Die stareste die hi hebben mochte doe,

Ende reet opten roeden metter vart.

Tirst dat elc anders geware wart

Liep elc op andren, ende staken

3210 So dat hare glavyen braken.

Si bleven beide op haere perde.

Mijn here Walewein balch herde

Dat hi niet af den andren here

Ne stac, ende dander balch hem sere

3215 Dat hine niet of ne hadde gesteken,

So dat hem therte dochte breken

Hi scaemde hem so sere van dien.

Ende alle die hadden gesien

Die joeste seiden tuwaren

3220 Dat si vrome ridders waeren.

Daerna namen die heren

Anderwerf starke speren.

Si sloegen met sporen die perde,

Ende onderstaken hen so herde,

3225 Dattie pinen wart hen beden

Sine hadden vanden perde gesceden.

Die speren braken toter hant toe:

Si name nuwe speren doe.

Walewein nam enen starken tien tiden,

3230 Ende die rode ob ander side

Nam enen den staresten dien hi vant.

Si lieten loepen beide thant,

Ende mijn here Walewein hi stac

Den andren dat sijn spere brac.

3235 Die rode ridder staken weder

Dat hi viel vanden perde neder,

Ende hi leet over metter vart.

Ende hi trac daer na sijn swart

Ende liep op tsgraven lieden doe,

3240 Ende jaegetse toten lietsen toe,

Daer saeten die vrouwen, openbaer.

Alse hise hadde gejaget tot daer

Setten si hen ter vlucht sere,

Alse die niet en mochten duren mere.

3245 Ende alse die rode ridder siet

Dat dander hen ne weren niet,

Maer dat si emmertoe vlien

Ende gescoffiert sijn tot dien,

Maecte hi thant sine vart

3250 Ende riedt toten foreeste wart.

Walewein was doe op geseten,

Die na den ridder es gesmeten.

Hi dreef den rouwe so over groet,

Dat hi wel woude wesen doet,

3255 Ende hi in die plaetse niet bliven dorste.

[p. 23] Hi volgede den ridder sonder vorste,

Diene vanden perde hadde gesteken.

Hi sprac hine soude niet gebreken

Te ridene vort tallen stonden

3260 Tes hi den riddre hadde vonden.

Opdat hi van Arturs hove niet ne si

Sal hi iegen hem vechten tote dien dat hi

Verwonnen si ocht geslegen doet,

Anders ne blivet, clene noch groet.

3265 Dus porrede Walewein begrepen

Met rouwen ende met erscepen

Volgende den ridder gereet,

Die emmertoe vor hem reet,

Tote dat hi teens forestiers huse quam

3270 Dien navont, daer hi herberge nam.

Hi was ontfaen hovesscelike

Ende ontwapent dapperlike,

Ende geleit met groten payse

Daer boven inden paleyse,

3275 Dat scone was. Ende alse hire quam

Wart hi geware ende vernam

Dat Hestor op ene coche sat daer

Ongewapent; ende dar naer

Spranc Hestor op met groter spoet

3280 Ende heeft Waleweine gegroet,

Ende was herde blide.

Ende Walewein ob ander side

Makede mede feeste daer af

Meerre dan hem sijn herte gaf.

3285 Hestor vragede hem dar naer.

Van wat steden dat hi quam daer.

Hi quam van enen tornoye sprac hi,

Die hadde geweest daer bi;

‘Ende ic hebbe alden dach heden

3290 Na enen riddre gereden

Met roeden wapenen, ende diet mede

Ten tornoye wel dede.

Nochtan magic beclagen mi

Vanden selven ridder, bedi

3295 Hi heeft mi heden, sonder waen,

Die alremeeste scande gedaen,

Die mi noit vor dien gesciede;

Bedi, daert saegen vele liede,

Die daer waren menich een,

3300 Joesteerden wi onder ons tween.

Ic ne mochten niet gesteken af.

Met enen steke die hi mi gaf

Daer wi reden die derde ioeste

Stac hi mi so, dat ic vallen moeste

3305 Van minen perde daer ter stede,

Ende wonde mi in die scoudere mede.’

Alse Hestor Waleweine verstont

Hi scaemde hem te dier stont,

Dat hi ne wiste wat seggen daer toe,

3310 Bedi hi duchte sere doe

Sinen evlen moet te hebbene sciere,

Ende hine wilde in gere maniere

Van Waleweine gehaet wesen.

Ende hi knielde vor hem na desen

3315 Ende seide: ‘Here, ic bidde u

Om Goede dat gijt vergevet nu,

Ende ic ne kende u niet, sekerlike;

Ende bi alden helichgen van hemelrike

Sweric u, dat mi dit niet,

3320 Haddic u gekint, ware gesciet.,’

Ende als Walewein hadde verstaen

Dat hem dat Hestor hadde gedaen

Hi vergavet hem thant daer naer.

Si waren dien nacht te gemake daer.

Nu laat het avontuur verstaan

Toen Walewein was gegaan

Van zijn gezellen, zoals ge horen

2930 Mocht in het boek hier tevoren,

Hij reed alleen en bejaagde.

Zo waar hij kwam hij vroeg

Om Lancelot hier en daar,

Of er iemand nieuws van wist;

2935 Hij mocht er toen niets van vernemen.

En toen hij alzo had gereden

15 dagen al door dat land,

Daar hij geen avontuur nee vond,

Daarna gebeurde, zoals ik het vernam,

2940 Dat hij op een avond kwam

Ter witte abdij, daar hij liet

Zijn wapens toen hij vandaan scheidde,

En nam andere wapens daar.

Hij reed wat op de dag daarna

2945 Omdat het toen zondag was.

Hij ging de maandag vroeg

En hij maakte zijn vaart

Ten koninkrijk van Strangeloet waart.

Hij kwam daar een fontein liep,

2950 Die was koud en helder en diep,

Zodat hem die helderheid gaf

Lust dat hij ervan wilde drinken.

Hij steeg af en deed al gauw

Zijn helm af, en hij dronk

2955 Van de fontein met grote begeerte.

Binnen dien dat hij dronk kwam daar

Een jonkvrouw met grote vaart

Gereden op een telgang paard.

Toen ze mijn heer Walewein zag

2960 Ze ontbood hem goede dag.

Ze herkenden hem wel te die tijd,

Hij had zijn helm niet gebonden.

Hij antwoordde haar ter dat uur;

‘Jonkvrouw, God geeft u goed avontuur.,’

2965 Ze sprak: ‘Heer Walewein, waarheen ga je?’

- ‘Ik weet niet, jonkvrouw,’ zei hij.

- ‘En wat ga je zoeken dan?’

Hij zei: ‘Ik zoek enige man

Of wijf, die me nieuws zei

2970 Van Lancelot, waar dat hij is;

Omdat, jonkvrouw, men zegt al bloot

Te koning ‘s hof dat hij is dood.’

Ze zei: ‘Daarvan nee weet ik niets,

Maar dat was schade en verdriet,

2975 En God moet geven van deze

Dat het niet waar moet wezen;

Omdat men zou dat ridderschap zien

Al te zeer vernederen door die.

Ik bid u, dat gij met mij, heer,

2980 Komt herbergen vanavond meer.’

En ze nodigden hem zo zeer daar

Dat hij voer herbergen met haar.

Toen hij afgestegen was kwamen knapen

Snel, die hem hielpen ontwapenen.

2985 Ze leidden hem in een kamer daarna:

Ten eerste dat hij gezeten was kwam daar

Een knaap die zei tot haar

Dat zijn heer gekomen was,

‘Enhij brengt, dus ben ik wel zeker,

2990 Wel 30 ridders met hem.’

- ‘Ga weg, en zeg hem dat hij

Hierbinnen komt tot mij.’

Toen vroeg Walewein haar

Waarom hij zo veel ridders bracht daar.

2995 De vrouwe antwoordde hem daarna:

- ‘Heer, ik zeg het u, het is waar,

Over 2 mijlen zal morgen ontstaan

Een groot toernooi, zonder twijfel,

Voor het kasteel van de molen. Wees zeker van dat,

3000 Dat al lang geen betere geslagen was;

En dat toernooi, in waar ding,

Laat slaan Mabonar de koning.

Hij is van Galehot’ s geslacht,

Die koning was van grote macht.

3005 En alles is zo besproken,

Die het toernooi overwinnen zal

Zal hebben een sperwer

Of valk, die men daar zal geven.

Gebeurt het dat hij ter verzameling

3010 Zijn geliefde met hem brengt,

Men zal haar geven een hoofdband,

De rijkste die men in het land vindt.

En om deze eer te bejagen

Wil zich mijn lief zeer pijnen,

3015 En laat van al dit land komen

De ridders, die hij met hem voeren zal.

Hij zal mij met hem voeren, zei hij,

Omdat men mij de hoofdband zal geven,

Mag hij het verdienen in die vlakte.

3020 Nu bid ik u, heer Walewein,

En vermaan u bij de trouw

Die gij schuldig bent alle vrouwen,

En de koning Arthur uw oom,

Dat ge mijn lief wilt waarnemen

3025 Morgen en hem bijstaan.

Doe jij het weet ik wel zonder twijfel

Dat mijn lief boven blijven zal

En het toernooi overwinnen zal.’

De ridder kwam daar binnen de zaal,

3030 Die van leden en van lichaam goed

Gemaakt was en een mooie man.

Die jonkvrouw stond tegen hem op dan

En zei haar heer al vlak:

‘Heer, hier is mijn heer Walewein,

3035 Die u zal helpen te toernooi

Morgen de dag.’ Dus had vreugde

Die ridder en hij was blijde,

En liep tot Walewein te die tijd

En zei hem welkom te wezen.

3040 Walewein vroeg hem na deze

De ridder hoe zijn naam was.

Hij zei: ‘Ik heet Taganas.’

Hij zei hoe dat toernooi wezen zou:

Hij bad Walewein dat hij wou

3045 Hem te toernooi bijstaan,

En Walewein beloofde het gelijk.

Hij bedankte het dat hij het toezegde:

Hij zei hij ontzag hem niet

Hij zou hebben de eer

3050 Van het toernooi op alle manieren.

Ze gingen zitten eten te die tijd,

En ze waren alle verblijd

Van de belofte, dat hen deed

Walewein. Ze hoopten daarmee

3055 Te overwinnen, zonder twijfel.

De volgende dag zijn ze opgestaan

En wapenden hen met een vaart

Te gaan ter tornooi waart.

De jonkvrouw begon zich te kleden

3060 En pareren en bereiden

Erg fier en mooi, omdat

Dat ze waande te zijn bezien

Van hoge baronnen en rijke.

En ze was ook, zeker,

3065 Mooie jonkvrouw, zodat men nee vond

Zo’ n mooie jonkvrouw in al dat land.

Dus ging ze met de gezellen

Die daar waren, hoorde ik vertellen.

En reden zo ver, zodat ze vernamen

3070 Dat ze op een berg kwamen,

Daar zagen ze neer in dat dal

Een toernooi geheel verzameld

In een vlakte dat mooi was.

Maar de koning Mabonar

3075 Nee droeg geen wapens te die dagen.

Hij had recht te doen, zonder sage,

En leidde ze in het midden

Van die vlakte daar hij haar begeerde:

Daar was zijn wijf in, en met haar

3080 Andere vrouwen, die kwamen daar

Dat ze het toernooi zouden bezien.

Daar was een konings nicht meteen,

Die zich toe beroemde,

Daar het alle vrouwen toehoorden,

3085 Dat ze hebben zou de hoofdband.

Daarom omdat men daar niemand vond,

Die het zo goed deed als haar geliefde,

En dat ze de prijs hebben zou.

Maar toen Taganas geliefde kwam

3090 En ze dat beroemen vernam

Ze sprak er toe al zonder wachten

Dat de jonkvrouw niet waarheid nee zei.

Ze sprak: ‘Waarom spreek je er alzo toe?’

Taganas geliefde antwoordde toen:

3095 ‘Waarom, omdat er een betere ridder is,

Die nu is gekomen, wees zeker van dit.’

- ‘Wie is hij? Hoe is hij geheten?’

- ‘Ge zal zijn naam nu niet weten,

Maar ge zal hem gauw

3100 Wel mogen bekennen, zeker.’

De jonkvrouw was gram en sprak deze woorden

Tot haar, dat ze kwam voort

Bij haar zitten om de ridder te bezien.

En ze ging tot haar meteen

3105 En zag die ridders heen en weer

Steken op en neer.

Walewein vroeg te die tijd

Taganas in welke zijde

Dat hij hem gaan wou.

3110 En hij zei dat hij wezen zou

Tegen de koning lieden zonder ophouden.

Ten eerste dat ze vertrokken waren

Tot diegenen, daar ze mede

Wilden kampen te die plaats,

3115 Walewein trok in de ring daarna,

Als die te kampen had verlangen.

Hem kwam tegen met een spoed

Een waardevolle ridder en een goede.

Elk richtte hem te andere waart,

3120 En lieten lopen met een vaart.

Die ridder kwam mooi en zeer,

En brak op Walewein zijn speer.

Walewein stak hem ook weer zo,

Dat hij toen ter aarde moest vallen,

3125 En met het vallen zijn arm brak.

Mijn heer Walewein reed voort en stak

Een andere weer voor zijn voeten.

En alles dat hem tegemoet kwam

Stak hij van het paard, en deed

3130 Zoveel met wapens te die plaats,

Zodat ze er allen van spraken,

En zeiden hem grote lof,

En zeiden dat hij in alle wijzen

Schuldig was te hebben de prijs.

3135 Binnen dien dat ze alle tezamen

Van Walewein spraken zo kwamen

2 ridders uit het kasteel

Goed gewapend, die tot dat spel

De konings lieden wilden bijstaan,

3140 Dat hadden ze nodig, zonder twijfel,

Want ze waren begonnen te falen:

Walewein had ze in zulke manieren

Bereid, ze konden niet meer.

Die ridders kwamen zeer haastig,

3145 En toen ze in het toernooi kwamen

Ze deden het zo goed beide tezamen,

Dat voor hun speerpunt te dat uur

Niemand in het zadel mocht verduren

Ze moesten van het paard tuimelen.

3150 En die van buiten moesten ruimen

Die plaats, was het lief of leed.

Die van binnen liepen op hen gereed,

En mijn heer Walewein met grote vaart

Keerde hem tot die ridders waart

3155 Zo goed, dat hen allen verwonderde van die,

Die dat van hem hadden gezien.

Hij deed zo veel op die plaats

Dat zijn gezellen bij hem bleven mede

En kwam in dat toernooi toen.

3160 Een van de graaf zijn broeder daartoe,

Die 300 ridders daar bracht.

En toen hij zo dichtbij het toernooi kwam

Dat hij anders niets had te bestaan

Dan recht in het toernooi te slaan

3165 Zagen ze komen daar ter plaatse

Een ridder door het moeras gereden

Goed gewapend, met grote haast,

Die had schild en wapens rood.

Toen hij bij het toernooi kwam meteen

3170 Begon die de ridders bezien,

En zag dat de ridders van de graaf het goed deden.

Die ridder was gelijk beraden

Dat hij ten andere keerde daarna.

Toen de vrouwen het dus gewaar worden

3175 Toen riepen ze op hem zeer:

‘Aai, edele ridder, edele heer,

Help diegenen, dus bidden wij u,

Die de grootste nood hebben nu.’

En hij voer diegenen toe

3180 Daar mijn heer Walewein mede was toen,

En hij liep op hen dapper,

En hij stak dapper van het paard

De eerste die daar in zijn ontmoeting kwam:

De volgende en de derde daarna,

3185 Zodat ze allen die hem zagen

Zeer vreesden en ontzagen.

En die aan Walewein’ s zijde waren

Werden geschoffeerd te die tijd,

Dat weinig goeds ontbrak van die

3190 Ze hadden hen gezet aan het vlieden,

Zodat de jonkvrouwen, die lagen

Ten venster en het toernooi zagen,

De rode ridder grote prijs aanlegden,

En zeiden dat hij het toernooi won.

3195 Zodat mijn heer Walewein het hoorde

Van deze vrouwen een deel die woorden,

Die uit het toernooi was gegaan

Om hem te verkoelen inderdaad,

Zodat hem een knaap zei daar

3200 Dat in het toernooi een ridder was,

De beste die hij ooit had gezien,

Walewein werd zeer peinzend in die

Wie die ridder mocht wezen.

Hij plantte zijn helm na deze

3205 En nam een sterke speerpunt toen,

Die sterkste die hij toen mocht hebben,

En reed op de rode met een vaart.

Ten eerste dat elk de ander gewaar werd

Liep elk op de andere, en staken

3210 Zodat hun speerpunten braken.

Ze bleven beide op hun paard.

Mijn heer Walewein verbolg hem erg

Dat hij niet af de andere heer

Nee stak, en de ander verbolg hem zeer

3215 Dat hij hem niet af nee had gestoken,

Zodat hem het hart dacht te breken

Hij schaamde hem zo zeer van dat.

En allen die hadden gezien

Dat kampen zeiden inderdaad

3220 Dat ze dapperste ridders waren.

Daarna namen die heren

Andermaal sterke speren.

Ze sloegen met sporen de paarden,

En onderstaken hen zo hard,

3225 Dat het pijnlijk werd hen beiden

Ze hadden van de paard gescheiden.

De speren braken tot de hand toe:

Ze namen toen nieuwe speren.

Walewein nam een sterke te die tijden,

3230 En de rode aan de andere zijde

Nam een van de sterkste die hij vond.

Ze lieten lopen beide gelijk,

En mijn heer Walewein hij stak

De andere zodat zijn speer brak.

3235 De rode ridder stak hem weer

Zodat hij viel van het paard neer,

En hij ging er over met een vaart.

En hij trok daarna zijn zwaard

En liep op de graven lieden toe,

3240 En joeg ze op tot de verschansing toe,

Daar zaten de vrouwen, openbaar.

Toen hij ze tot daar gejaagd had

Zetten ze hen zeer ter vlucht,

Als die niet meer mochten verduren.

3245 En toen de rode ridder zag

Dat de anderen zich nee niet verweerde,

Maar dat ze immer toe vlieden

En geschoffeerd zijn tot dien,

Maakte hij gelijk zijn vaart

3250 En reed tot het bos waart.

Walewein was toen opgezeten,

Die naar de ridder is gereden.

Hij dreef de rouw zo over groot,

Dat hij wel dood wilde wezen,

3255 En hij in die plaats niet blijven durfde.

Hij volgde de ridder zonder vrees,

Die hem van het paard had gestoken.

Hij sprak hij zou hem niet ontbreken

Voort te rijden te alle stonden

3260 Tot hij de ridder had gevonden.

Opdat hij van Arthur’ s hof niet nee is

Zal hij tegen hem vechten tot dien dat hij

Overwonnen is of dood geslagen,

Anders nee blijf het, klein noch groot.

3265 Dus ging Walewein begrepen

Met rouw en met eerzucht

Volgde de ridder gereed,

Die immer toe voor hem reed,

Totdat hij tot een boswachters huis kwam

3270 Die avond, daar hij herberg nam.

Hi was hoffelijk ontvangen

En dapper ontwapend,

En geleid met grote vrede

Daar boven in het paleis,

3275 Dat mooi was. En toen hij er kwam

Werd hij gewaar en vernam

Dat Hestor op een kussen zat daar

Ongewapend; en daarna

Sprong Hestor op met grote spoed

3280 En heeft Walewein gegroet,

En was erg blijde.

En Walewein aan de andere zijde

Maakte er mede een feest daarvan

Meer dan hem zijn hart gaf.

3285 Hestor vroeg hem daarna.

Van welke plaats dat hij kwam daar.

Hij kwam van een toernooi sprak hij,

Die was geweest daarbij;

‘Enik heb de hele dag heden

3290 Naar een ridder gereden

Met rode wapens, en die het mede

Ten toernooi goed deed.

Nochtans mag ik me beklagen

Van dezelfde ridder, omdat

3295 Hij heeft me heden, zonder twijfel,

Die aller grootse schande gedaan,

Die me nooit voor dien geschiedde;

Omdat, daar het velen lieden zagen,

Die daar menigeen waren,

3300 Kampten we onder ons twee.

Ik nee mocht hem niet afsteken.

Met een steek die hij me gaf

Daar we reden de derde kamp

Stak hij me zo, dat ik vallen moest

3305 Van mijn paard daar ter plaatse,

En verwondde me in de schouder mede.’

Toen Hestor Walewein verstond

Hij schaamde hem te die tijd,

Zodat hij niet wist wat te zeggen daartoe,

3310 Omdat hij zeer vreesde toen

Zijn euvele gemoed snel te hebben,

En hij wilde op geen manier

Van Walewein gehaat wezen.

En hij knielde voor hem na deze

3315 En zei: ‘Heer, ik bid u

Om God dat gij het vergeeft nu,

En ik nee kende u niet, zeker;

En bij alle heiligen van hemelrijk

Zweer ik u, dat me dit niet,

3320 Had ik u gekend, was geschied.,’

En toen Walewein had verstaan

Dat hem dat Hestor had gedaan

Hij vergaf het hem gelijk daarna.

Ze waren die nacht te gemak daar.

3325 Opten andren dach daer nare,

Alsi des daeges worden geware,

Si stoeden op ende droegen over een

Te gaedere te ridene onder hen .ij.

Tote dien, datse sciede die avonture.

3330 Ende si reden te gadere tier ure.

So lange reden si dat si quamen

Dat si ene wilde heide vernamen.

Als si daer in onder hen beden

Ene half mile hadden gereden

3335 So worden si geware tien tiden

Ere ouder capellen daer besiden,

Ende si makeden hare vart

Om messe te horne der wart.

Alsi quamen si beetten doe

3340 Ende gingen tiere capellen toe.

Alsi in die capelle quamen

Sine vonden niemen noch en vernamen.

Die capelle was out ende met allen

Die muren gecloven en te vallen

3345 Ocht si verrot hadden gewesen.

Si gingen tien outare na desen,

Die woeste was ende te vallen toe.

Si vonden ene cleine dore doe,

Die tenen kerchove wert ondede;

3350 Ende si vonden in die stede

Ene tombe die was maerberijn,

Daer hem lettren an dochten sijn

Wit ende gemaect subtiellike;

Ende het was also sekerlike.

3355 Si besaegen die lettren ende na dien

Seiden si, diese hadden gesien:

ԗine sijn niet over niet heden

Hier comen te deser steden

Ende wine sceden henen tameer

3360 Wine sullen avonture vinden eer.’

So dat Hestor die lettren las

Daer die bediedinge sulc af was:

‘Horstut, riddre, die avonture

Vaers soeken tlant al dure,

3365 Hoedt di wel ende wacht daer af,

Dattu niet en coems op dit kerchof

Om te hoefde tenegen uren

Te bringene die avonturen

Die hier sijn ende plegen te sine;

3370 Want het ware verloren pine

Ne bestu die keytive ridder niet,

Die met luxurien es gesciet

Dat hi heeft verloren altemale

Die avonture vanden Grale

3375 Te hoefde te bringene, daer hi ne mach

Weder toe comen op genen dach.’

Beide gesellen hadden tier ure

Groet wonder vander avonture,

Ende seiden dat si sonder waen

3380 Die lettren niet wel en hadden verstaen,

Bi dat si donkerlike spraken.

Nochtan en lieten si niet bi dien saken,

Sine gingen beide tier dore

Onder Waleweine ende Hestore.

3385 Doe saegen si ene tombe dare,

Die sere bernde ende clare,

Datmen doe wel mochte bi dien

Die vlamme eens scachts hoge sien.

Ende daer waren tomben al omme

3390 Wel .xij. tere somme,

Die niet en bernden mede

Gelijc dattie ene dede.

Si sagen gerecht op wart

Op elc van den .xij. een zwart.

3395 Die gesellen hadden tier ure

Groet wonder vander avonture,

Ende als sise lange hadden gesien

Hestor sprac te Waleweine na dien:

‘Siet hier ene sere wonderlike

3400 Avonture ende sonder gelike.’

Walewein sprac: ‘Nu moeten wi

Dese avonture proven, dinket mi,

Ende dies oec niet ontberen

Willen [wi] henen sceden met eren.

3405 le bidde u dat gi mi laet gaen

[p. 24] Voren omme proven ende verstaen

Wat wesen mach; ende dat gi

Hier al stille ontbeit na mi

Tote dien dat ic die avonture sal

3410 Te hoefde bringen of faelgiren al.’

Hestor seide hi daede alsoe.

Ende Walewein ginc opt kerchof doe.

Ende als hi den tomben naken began

Quam hem meer wonderen an

3415 Dant te voren hadde gedaen;

Bedi hi wart geware saen

Dattie swerde te dien stonden,

[Die] op die tomben gerecht stonden,

Te hem wart quamen, sonder sage,

3420 Ende op hem sloegen groete slaege,

Dat hine hadde gene moete

Te stane over sine voete.

Ende hi wart soe te barenteert van dien,

Dat hi moeste vallen op sine knien

3425 Ende op sine palme alsoe houde.

Ende als hi weder op staen soude

Gevoeldi dat op hem quamen

So vele groter slage tsamen,

Dat hi niet op ne mochte staen,

3430 Maer hi viel in onmacht herde saen.

Ende als hi vander ommacht bequam

Ondedi doegen ende vernam

Dat hi doe was vor die dore

Van dien kerchove, daer hi Hestore

3435 Doe vant daer sijns ontbiden.

Hi hadde grote scaemte tien tiden.

Doe seide hi, al soude hijt besterven,

Hi soude noch gaen anderwerven

Ter tomben. Ende alse hi quam daer

3440 Vant hi die zwerde noch al wijchgaer

Alsi te voren hadden gewesen.

Hi decte hem metten scilde na desen

Ten alren besten dat hi mochte,

Dat hem niet gedaen ne dochte,

3445 Bedi hi was doe mesmaect mere

Dan hi hadde geweest eere;

Want hem ten nese enten monde

Dat bloet uut spranc tire stonde,

Ende hadde smertnesse so groet,

3450 Dat hi te hant waende bliven doet.

Ende hi viel in onmacht neder.

Ende als hi daer bequam weder

So quam hi weder ter doren

Als hi hadde gedaen te voren.

3455 Ende hi was soe moede toe,

Dat hi cume mochte spreken doc.

Als hem Hestor also sach

Hi hads int herte swaer verdrach.

Hi sprac: ‘Hoe staet met u, here?,’

3460 Walewein seide: ԑualik sere.

Ic hebbe sere groeten rouwe

Dat ic ne waende, bi mire trouwe,

Nemmermeer hebben, dat seggic u,

So groeten rouwe als ic hebbe nu;

3465 Bedi ic bem van al erderike

Dongevalleste man, sekerlike.’

Hestor antworde Waleweine dan:

‘Here, noch nes niet geboren die man

Noch die riddre, des sijt gewes,

3470 Dient niewerinc af mesfallen en es.’

Hestor nam sinen scilt metter vart

Ende ginc doe ten tomben wart.

Hi hadde onlange gegaen

Als hi gevoelde groete slaegen slaen

3475 Op sinen helm, dat hi met allen

Sciere moeste ter erden vallen.

Ende als hi opstaen waende weder

Moesti thant echt vallen neder,

Ende wart te barenteert so sciere,

3480 Dat hi op mochte in en gere maniere.

Was Walewein sere mesmaect ere

Hestor was nu mesmaect mere,

So dat hi met pinen gedoegen

Mochte tondoene sine oegen.

3485 Hi rechtem op een stic na dien

Ende begonste omtrent hem sien,

Ende sach ten ingange beneven

Der dore lettren gescreven,

Die dus spraken meer no min:

3490 ‘Nu meer ne sal niemen comen hier in

Dit kerchof hem ne sal moeten gescien

Met scanden te scedene vandien,

Tot datter incomen sal die gone,

Die es der drover coninginnen sone.,’

3495 Hestor toende die lettren daer

Waleweine, diese las daer naer.

Ende Walewein antworde saen,

Hine mochte die lettren niet verstaen.

Si droegen over een onder hen beden

3500 Dat si moesten danen sceden

Avonturen varen soeken, bedi

Si hadden daer gefaelgiert seiden si.

Si reden danen so dat si quamen

In een foreest, daer si vernamen

3505 Ene cruce, daer an gescreven waren

Lettren, die dus spraken, tuwaren:

ԗandelende ridder, die in desen hoeken

Coems om avonture soeken,

Besie hier .ij. wege nu te tide:

3510 Die een gaet ter rechter side

Ende die ander ter slinker mede;

Maer also lief alstu heves dine led

Wachtu, dattu niet dat riden

Ne bestaes ter slinker siden,

3515 Bedi dune suls niet moegen keren,

Dune suls hebben vele onneren.

Vander rechter side ne seggic niet,

Opdatter di te gane gesciet,

Daer en sal genoech vresen an wesen.,’

3520 Als si die lettren hadden gelesen

Sprac Hestor Waleweine toe,

Ende bevalne onsen here doe,

Ԃedi ic wille maken mine vart

Recht ter slinker side wart

3525 Nadien dattie lettren mi ontraden.

Ende gi, here, bi uwer genaden

Sult houden an die rechter side.’

- ‘Ic ne sal,’ sprac Walewein tien tide,

‘Ic sal ter slinker siden varen.,’

3530 -’Gine sult,’ sprac Hestor, ‘tuwaren,

Ic hebbe geseget dat icken sal gaen.’

Si daeden hare helme af beide saen

Ende ondercusten hen bede,

Ende weenden ten gescede.

3535 Hestor vor sinen pat

Ende Walewein den sinen na dat.

3325 Op de volgende dag daarna,

Toen ze de dag gewaar werden,

Stonden ze op en kwamen overeen

Tezamen te rijden onder hen 2.

Tot die, dat het avontuur ze scheidde.

3330 En ze reden tezamen te die tijd.

Zo lang reden zodat ze kwamen

Dat ze een wilde heide vernamen.

Toen ze daarin onder hen beiden

Een halve mijl hadden gereden

3335 Zo worden ze gewaar te die tijd

Een oude kapel daar bezijden,

En ze maakten hun vaart

Om mis te horen derwaarts

Toen ze kwamen stegen ze toen af

3340 En gingen tot die kapel toe.

Toen ze in de kapel kwamen

Ze vonden niemand noch vernamen.

De kapel was geheel oud

De muren gekloofd en vervallen

3345 Of het verrot was geweest.

Ze gingen ten altaar na deze,

Die woest was en vervallen toe.

Ze vonden toen een kleine deur,

Die tot een kerkhof waart opende;

3350 En vonden in die plaats

Ene tombe die van marmer was,

Daar hen letters aan dachten te zijn

Wit en subtiel gemaakt;

En het was alzo zeker.

3355 Ze bezagen de letters en na dien

Zeiden ze, die ze hadden gezien:

ԗij zijn voor niets heden

Hier gekomen te deze plaats

En we scheiden niet henen vandaag

3360 We zullen eerst avontuur vinden.’

Zodat Hestor die letters las

Daar de betekenis zulks van was:

Hoort u, ridder, dat avontuur

Gaat zoeken het hele land door,

3365 Hoed u goed en wacht daarvan,

Dat u niet komt op deze kerkhof

Om te enige uren te hoofde

Te brengen de avonturen

Die hier zijn en plagen te zijn;

3370 Want het was verloren moeite

Nee, bent u niet die ellendige ridder,

Die wulpsheid is geschied

Dat hij heeft verloren helemaal

Dat avontuur van de Graal

3375 Te hoofde te brengen, daar hij niet mag

Weer toe komen op geen dag.’

Beide gezellen hadden te dat uur

Grote verwondering van het avontuur,

En zeiden dat ze zonder twijfel

3380 Die letters niet goed hadden verstaan,

Omdat ze duister spraken.

Nochtans lieten ze het niet bij die zaken,

Ze gingen beide ter deur

Onder Walewein en Hestor.

3385 Toen zagen ze een tombe daar,

Die zeer helder brandde,

Zodat men toen wel mocht van die

De vlammen een schacht hoog zien.

En daar waren tomben alom

3390 Wel 12 te ene som,

Die niet brandden mede

Gelijk dat die ene deed.

Ze zagen gericht opwaarts

Op elk van de 12 een zwaard.

3395 De gezellen hadden te dat uur

Grote verwondering van het avontuur,

En toen ze die lang hadden gezien

Hestor sprak tot Walewein na dien:

Ԛiet hier een zeer wonderlijk

3400 Avontuur en zonder gelijke.’

Walewein sprak: ‘Nu moeten wij

Dit avontuur beproeven, lijkt me,

En dus ook niet ontberen

Willen we heen scheiden met eren.

3405 Ik bid u dat gij me laat gaan

Voor om te beproeven en verstaan

Wat het wezen mag; en dat gij

Hier al stil wacht op mij

Tot dien dat ik dat avontuur zal

3410 Te hoofde brengen of geheel falen.’

Hestor zei hij deed alzo.

En Walewein ging op de kerkhof toen.

En toen hij de tomben begon te naken

Kwamen hem meer wonderen aan

3415 Dan het tevoren had gedaan;

Omdat hij gelijk gewaar werd

Dat de zwaarden te die stonden,

Die op de tomben gericht stonden,

Te hem waart kwamen, zonder sage,

3420 En op hem sloegen grote slagen,

Dat hij had geen moed

Te staan op zijn voeten.

En hij werd zo ontsteld van die,

Dat hij moest vallen op zijn knien

3425 En op zijn handpalm alzo gauw.

En toen hij weer zou opstaan

Voelde hij dat op hem kwamen

Zo veel grote slagen tezamen,

Zodat hij niet op nee mocht staan,

3430 Maar hij viel erg gauw in onmacht.

En toen hij van de onmacht bijkwam

Opende hij de ogen en vernam

Dat hij toen voor die deur was

Van het kerkhof, daar hij Hestor

3435 Toen vond die op hem wachtte.

Hij had grote schaamte te die tijd.

Toen zei hij, al zou hij het besterven,

Hij zou noch ander maal gaan

Ter tomben. En toen hij daar kwam

3440 Vond hij de zwaarden noch allen strijdlustig

Zoals ze tevoren waren geweest.

Hij bedekte hem met het schild na deze

Ten aller beste dat hij mocht,

Dat het hem niets doen nee dacht,

3445 Omdat hij toen meer was mismaakt

Dan hij eerder was geweest;

Want hem ten neus en te mond

Dat bloed uitsprong te ene tijd,

En had zo ծ grote smart,

3450 Dat hij gelijk dood waande te blijven

En hij viel in onmacht neer.

En toen hij weer bijkwam

Zo kwam hij weer ter deur

Zoals hij had gedaan tevoren.

3455 En hij was zo moede toen,

Zodat hij nauwelijks toen mocht spreken.

Toen Hestor hem alzo zag

Hij had in het hart zwaar moeilijk.

Hij sprak: ‘Hoe gaat het met u, heer?’

3460 Walewein zei: ‘Zeer kwalijk.

Ik heb zeer grote rouw

Dat ik nee waande, bij mijn trouw,

Nimmermeer te hebben, dat zeg ik u,

Zo’ n grote rouw zoals ik nu heb;

3465 Omdat ik ben van het hele aardrijk

De ongelukkigste man, zeker.’

Hestor antwoordde Walewein dan:

‘Heer, noch nee is niet geboren die man

Noch die ridder, dus wees zeker,

3470 Die het nergens van mis gegaan is.’

Hestor nam zijn schild met een vaart

En ging toen ten tomben waart.

Hij was noch maar kort gegaan

Toen hij grote slagen voelde slaan

3475 Op zijn helm, zodat hij geheel

Snel ter aarde moest vallen.

En toen hij waande weer op te staan

Moest hij gelijk echt neervallen,

En werd zo snel ontsteld,

3480 Zodat hij op geen manier mocht opstaan.

Was Walewein eerder zeer mismaakt

Hestor was nu meer mismaakt,

Zodat hij met moeite gedogen

Mocht te opeenn zijn ogen.

3485 Hij richtte hem op een stuk na die

En begon omtrent hem te zien,

En zag ten ingang benevens

De deur letters geschreven,

Die aldus spraken meer of min:

3490 ‘Nu meer nee zal niemand hierin komen

Dit kerkhof hem nee zal moeten geschieden

Met schande te scheiden van die,

Totdat er inkomen zal diegene,

Die is de zoon van de droevige koningin.,’

3495 Hestor toonde die letters daar

Walewein, die ze las daarna.

En Walewein antwoordde gelijk,

Hij kon die letters niet begrijpen.

Ze kwamen overeen onder hen beiden

3500 Dat ze moesten vandaan scheiden

Avonturen gaan zoeken, omdat

Ze hadden daar gefaald zeiden ze.

Ze reden vandaan zodat ze kwamen

In een bos, daar ze vernamen

3505 Een kruis, waaraan geschreven waren

Letters, die aldus spraken, inderdaad:

ԗandelende ridder, die in deze hoeken

Komt om avontuur zoeken,

Bezie hier 2 wegen nu ten tijd:

3510 De een gaat ter rechter zijde

En de ander ter linker mede;

Maar alzo lief als u uw leden hebt

Wacht u, dat u niet dat rijden

Nee bestaat ter linkerzijde,

3515 Omdat u nee zal niet mogen keren,

U zal veel oneer hebben.

Van de rechter zijde nee zag ik niets,

Opdat er u te gaan geschiedt,

Daar zal genoeg vrees aan wezen.,’

3520 Toen ze de letters hadden gelezen

Sprak Hestor Walewein toe,

En beval hem onze heer toen,

ԏmdat ik mijn vaart wil maken

Recht ter linkerzijde waart

3525 Nadien dat de letters me ontraden.

En gij, heer, bij uw genade

Zal houden aan de rechter zijde.’

- ‘Ik nee zal,’ sprak Walewein te die tijd,

‘Ik zal ter linker zijde gaan.,’

3530 -’Ge zal niet,’ sprak Hestor, ‘Inderdaad,

Ik heb gezegd dat ik zal gaan.’

Ze deden hun helmen af beide gelijk

En kusten hen beide,

En weenden ten afscheid.

3535 Hestor voer zijn pad

En Walewein de zijne na dat.

Nu sal ic van Waleweine bedieden

Wat avonturen hem gescieden.

Nu gewaget davonture das:

3540 Alse Walewein gesceden was

Van Hestore maecti sine vaert

Recht ten foreeste waert,

So dat hi omtrent none quam

Bi ere riviere, daer hi vernam

3545 Een pawelgioen gerecht. Hier vor dare

Om te siene watter in ware.

Als hire quam daer saeten

Omtrent .vj. man ende aeten.

Walewein sat af ende hi bant

3550 Sijn part an ene side thant.

Hi ginc int pawelgioen sonder sparen,

Ende groette hen allen, die da waren;

Maer daer en sprac niemen een wort.

Si besagene fellike, ende hi trac bet vort

3555 Als hem niemen antworde ne gaf,

[p. 25] Ende hi stac sinen helm af

Ende ginc met hen sitten ter vart

Sonder tongordene sijn swart,

Ende begonste met groten gerc

3560 Tetene, als dies gerde sere.

Walewein sprac den genen toc

Die bi hem sat, ende seide doc:

‘Lieve here, et ende sijt blide.’

Die ridder seide te dien tide:

3565 ‘Ic ne mach gene bliscap toegen

Also lange als ic vor minen oegen

U met mi sie eten; niet bedi

Ic hads alse wel te doene alse gi.

Ic verbiede u, dat gi in gere wise

3570 U hant ne doet ter spisc.

Doetdijt, gi sullet becopen saen.’

Dander seggen si sulne doet slaen

Hine scede saen van dane.

‘Ic ne micke niewerinc te gane,,’

3575 Sprac Walewein, ԯm u verbieden.’

Doe sprongen si op onder hen lieden

Met haecsen ende met swerden ter vart.

Alse Walewein des geware wart

Hi trac te hem wart bede

3580 Sinen scilt ende sinen helm mede,

Alse die hem wilde verweren doe.

Ende si liepen hem alle toe

Om hem te nemene sijn leven.

Den irsten die hem trac beneven

3585 Wederstont hi stoutelike gnoech,

Want hine ten irsten slage doet sloech,

Ende hi liep opten andren daer naer

Ende sloech enen den arm af daer.

Ende dander vlouwen, die dat saegen.

3590 Ende Walewein ne woutse niet jaegen,

Ende hi ginc te sinen perde

Ende hi voer wech sire verde.

Hi reet dat hi in ene valeye quam,

Daer hi enen casteel vernam

3595 Wel staende, daer al om liep

Een groet water ende .i. diep.

Hi reet der wart also houde,

Omdat hire in herbergen woude.

Als hi dus die meeste strate quam

3600 Hi reet tes hi ene veste vernam.

Hi sager op; doe hordi daer

Een luit, dat dochte hem wesen naer,

Ende hi maecte thant der wart,

Daer hi dat horde, sine vart

3605 Als hi daer toe quam hi sach dat

In ene merberine cupe sat

Ene joncvrouwe, die dreef groeten rouwe,

Ende riep: ‘Maria, soete vrouwe,

Wie sal mi hier uut helpen?’ Walewein trac

3610 Te hare wert, die dat wort sprac.

Alsi Waleweine hadde versien

Si riep sere op hem mettien:

ԁy edel riddre, bi ure genade

Tract mi ute desen bade.,’

3615 Walewein sloech die hant an hare

Ende tracse met beiden handen dare;

Maer hine mochtse niet verporren doe,

Nochtan dedire al sine cracht toe

Ende provets .ij. waerf ofte drie.

3620 Ende als die joncfrouwe sach dat hie

Falgierde si seide tier ure:

‘Here riddre, an dese avonture

Hebbedi gefalgiert dinket mi.

Nu mogedi seggen dat gi

3625 Van henen ne sult sceden niet

Sonder scande ende verdriet.’

Walewein seide toter joncfrouwe:

‘Het es mi leet ende ic hebs rouwe

Dat ic u niet verloeste nu.

3630Ic deder mine macht toe, seggic u.

Nu biddic u, dat gi mi segt waer

Bi wat redenen gi sijt daer,

Ende ocht enich man levet,

Die macht u te helpene hevet.,’

3635 -Ԃi trouwen, here,’ antworde si sciere,

‘Ic bem hier in sulker maniere,

Dat ic hebbe gedoeget swaerlike

Alden rouwe van erderike,

Ende ic ne mach nembermere

3640 Hier uut worden gedaen, here,

Vor die beste ridder die leeft

Hier coemt ende sine hulpe geeft.

Waer omme ic hier ben nu

Dan seggic niemenne, noch u,

3645 Vor dien dat hi comen sal,

Die mi hier uut sal werpen al.

Ende sine coemste es hier naer,

Bedi si sal wesen in dit iaer.’

- ‘Ende bi wat redenen dogedi

3650 Soe groeten rouwe, dat segget mi.’

Si sprac: ‘Wast dit water een lettelkijn

Soe suldijs sciere vroet moeten sijn.’

Doe stac die hant int water die here,

Maer hine waende nembermere

3655 Te tiden uut tracken die hant,

Omdat hi twater so heet vant.

‘Nu moegedi weten,’ sprac die ioncfrouwe

‘Ocht ic gedoege groten rouwe.’

Hi seide: ‘Inecaent gesien niet

3660 Dat gi lange mocht dragen dit verdriet,’

Si seide: ԓoudic hebben gestorven

Van pinen ic ware lange verdorven.

Onse here en wille niet van mi

Dat ic noch sterve, here, bedi

3665 Hijns noch niet gewroken van ere sonde,

Die ic dede tere stonde,

Daer ic omme gedoge dese pine,

Daer mi noch in staet te sine.

Gi moecht wel varen alse gijt gebiet,

3670 Bedi gine moeget mi helpen niet.’

Doe sciet Walewein van hare

Ende voer ten palayse daer nare,

Dat wel .x. knapen sprongen toe

Ende leidene int palays doe,

3675 Daer hi vele ridders vant tien stonden,

Die alle iegen hem op stonden

Ende hietene wellecome wesen.

Hi ontwapende hem na desen:

Men gaf hem diere cleder an,

3680 Ende si begonsten vragen dan

Wie hi was. Hi antworde daer nare,

Dat hi van Arturs hove ware.

Hier binnen Walewein vernam

Hoe daer een groet ridder quam

3685 Uut ere camere van daer binnen,

Dien gedraegen brochten met minnen

.IIIJ. cnapen met geselscape,

Datter oec quam, van ridderscape.

Ende hi was een man sekerlike

3690 Vanden hogesten van erderike,

Ende sceen wel edel man wesen.

Alse die van binnen saegen desen

Si seiden te Waleweine dese dinc:

‘Siet, daer coemt onse here die coninc.,’

3695 Walewein stont doe op ende groette

Den coninc als hine gemoette.

Die coninc groettene blidelike saen

Ende deden bi hem sitten gaen,

Ende vragede hem wie hi was.

3700 Walewein berechte hem thant das.

Die coninc was herde blide daer of,

Dat Walewein was comen in sijn hof.

Hier binnen heeft Walewein vernomen

Eene duve uut ere camere comen,

3705 Die hem al wit wesen dochte,

[p. 26] Ende in haren bec gedraegen brochte

Een rike wiroecvat ende wel geraect,

Van goude ende van zelvere gemaect.

Ende tirst dat si comen was in dien zale

3710 Wart si vervult al te male

Van soeten roeken utermaten.

Ende alle die inden zale saten

Worden so stom, datter toe

Niemen een wort en sprac doe;

3715 Maer si knielden alle mettien

Tirst dat si dat hadden gesien.

Ende die duve keerde thant

In ene ander camere, die si daer vant.

Doe liepmen die taflen decken daer.

3720 Die van binnen saeten daer naer

Alle ter taflen weder ende vort,

Ende daer en sprac niemen toe een wort.

Mijn here Walewein hadde besonder

Van diere avonture groet wonder,

3725 Ende sat metten andren ende speelder mede,

Dat hise doen sach hare gebede.

Daer na heeft Walewein vernomen

Uter selver camere comen,

Daer hi in hadde versien

3730 Die duveken een deel vordien,

Een die scoenste ioncfrouwe die hi sach

Noit met oegen vor dien dach;

Ende si hadde dat hoeft so scone,

Dat hem en geleec geen onder dien trone.

3735 Si quam uter cameren gegaen

Ende brachte in hare hant, sonder waen,

Een dat rijeste vat van erderike

(Noit en maecte man desgelike:

Het was een kelke gelijc genoech),

3740 Dat si boven haren hoefde droech.

Ende alle die daer toe sagen

Negen hen, alsi altoes plaegen.

Alse Walewein dat vat hadde gesien

Hi priset herde sere nadien:

3745 Het dochtem rike sijn ende wel geraect.

Hine wiste waerof het was gemaect,

Het ne was van houte no van stene,

No van metale negene;

Ende hi was tongemake das,

3750 Dat hine wiste waerof het was.

Daerna sach hi op die joncfrouwe saen,

Die so edellike was gedaen,

Ende soe overscone mede,

Dat hem wonderde vander scoenhede;

3755 Bedi hem dochte dat hi vor dien

Negene scone ne hadde gesien.

Ende hi sach so vele op hare,

Dat hi el niewerinc toe nam ware.

Als die joncfrouwe ginc vor die ridders daer,

3760 Ende si dat vat droech openbaer,

Elc van hen allen knielde doe;

Ende alsi cam ten taflen toe

Worden vol die taflen gemeenlike

Vander bester spisen van erderike.

3765 Alsi ene waerf omme hadde gegaen

Vordie taflen si keerde saen

In die camere danen si quam,

Daer Walewein wel waer toe nam,

Want hise metten oegen gebrochte

3770 Also lange als hise gesien mochte.

Als hise niet langer mochte gesien

Hi sach vor hem op die taflen na dien,

Ende wart geware thant das,

Dat groete vervulte van spisen was

3775 Vor alle die daer saten gemene,

Sonder vor hem allene.

Tirst dat hi dat hadde gesien

Hi wart so te barenteert vandien,

Hine wiste wat doen, sonder waen.

3780 Hi waende iet hebben mesdaen

Dat hem gene spise quam toe

Gelijc datten andren quam doe.

Tirst dattie maeltijt was gedaen

Si stonden op ende gingen wech saen,

3785 So datter niemen ne bleef altoes,

Ende hine wiste waer hise verloes.

Ende alse hi selve uut woude gaen

Vant hi die dore besloten saen.

Hi ginc tere venstren liggen doe,

3790 Ende wart sere pensende emmertoe.

Hi sach daer comen enen man thant,

Die brochte enen stoc in die hant,

Ende sprac te Waleweine na desen:

‘Ter quader tijt moet wesen

3795 Dat gi tonsen venstren gelegen sijt.

Vliet van henen ter quader tijt.

Gine moeget niet wesen, seggic u,

Gi sijt te onwart daer toe nu.

Gaet u decken metter vart

3800 In ene camere achterwart,

Daer u niemen ne moege gesien.’

Ende hi hief op den stoc mettien

Om Waleweine te slane thant.

Maer Walewein namen hem uter hant.

3805 ‘Hets al om niet,’ sprac die naen,

Ԅune sult sonder scande niet henen gaen.’

Walewein ginc wech na die tale

In enen hoec vander zale,

Daer hi dat scoenste bedde sach,

3810 Dat hi gesien hadde vordien dach.

Walewein ginc ten bedde wart saen,

Ende als hire op soude sitten gaen

Hordi roepen ene joncfrouwe:

‘Riddre, du starfs, bi mire trouwe,

3815 Cortelike, gaestu nu ter uren

Sitten op tbedde van avonturen

Ongewapent. Nem die wapene daer

Ende wapen di wel. Daer naer

Ganc mettien wapen

3820 Ochtu wilt op tbedde slapen.’

Mijn here Walewein dede bi scaeden

Dat hem die joncfrouwe hadde geraeden,

Ende ginc op tbedde sitten na dat.

Tirst dat hi op tbedde sat

3825 Hordi een luyt vreselike:

Hine horde noit dies gelike,

Het dochtem duvels luyt wesen.

Ende hi sach comen na desen

Ene glavye uut ere cameren daer,

3830 Daer tyser af bernde claer,

Ende stac Waleweine so onsochte,

Dat hem niet gehelpen ne mochte

No yser no halsberch tier ure.

Dat yser no ginc hem die scoudere dure,

3835 So dat hi thant in onmacht ginc

Vander smerten die hi ontfinc.

Ende als hi vander onmacht bequam

Gevoeldi dat men uut nam

Dyser uut sire scouderen doe,

3840 Ende hine wiste wiet dede noch hoe.

Hi bloedde sere, maer hine sciet

Noch ne porrede uut den bedde niet,

Ende seide al soudemenne ontliven

Hi soude in dat bedde bliven,

3845 Ocht hi soude meer sien van dien

Dan hi nochtoe hadde gesien.

Hi gevoelde dat hi lach sere gewont:

Ende hi lach also lange slont.

Alst nacht was ende donker tot dien,

3850 So dat hi qualijc mocht gesien

Els dan bider manen claerhede,

Die daer sceen te sulker stede,

Ten venstren die open stonden

Mijn here Walewein sach tien stonden

3855 Als hi wart siende ai omtrent

[p. 27] In ene camere een serpent,

Dat vreselic was, sekerlike.

Het en es man in al erderike,

Haddi sulc serpent versien,

3860 Hine hadde hem vervart van dien.

In die werelt es varuwe negene

Men mochtse sien an dat serpent allene.

Het quam in die zale gaende,

Met sinen sterte die erde slaende.

3865 Alst een stuc so hadde gedaen

Het viel ter erden ende warp uut saen

Een vreselic luyt ende huulde toe.

Alst een stic hadde gelegen alsoe

Bleeft liggende oft ware doet.

3870 Mijn here Walewein sach wonder groet:

Hi sach tserpent uut sinen monde

Cleine serpente werpen tien stonde,

Tote achten, die leveden saen.

Ende alst dat hadde gedaen

3875 Ginct in dat palays thant,

Daert enen lupart binnen vant,

Den fiersten die mochte wesen.

Elc bestont andren na desen,

Ende bestonden beide tier tijt

3880 Onder hen enen fieren strijt,

Ende vochten sere onder hen tween.

Tserpent waende verwinnen al in een,

Ende als den serpente dochte

Dat hi den lupart niet verwinnen ne mochte

3885 Keerdi in die camere al gram,

Daer hi te voren ute cam.

Doe quamen die cleine serpentkine saen

Ende liepen den groten op, sonder waen,

Ende dat groete hen weder toe,

3890 Ende vochten onderlinge sere doe.

Die cleine weerden hen wel tier stont,

So dattie strijt so lange stont,

Dat dat grote serpent die cleine

Serpentkine doedde al gemeine,

3895 Ende die cleine dat grote also.

Si maccten sulke nose doe

Ende sulc geruusch onder hen allen,

Dat sceen dat dat paleys soude vallen.

Doe quam daer groet wint ende gesoech

3900 Dat hi dat stroyel al wech sloech,

Dat int paleijs tien tiden lach.

Waleweine wondrets als hijt sach.

Nu zal ik van Walewein aanduiden

Wat avonturen hem geschieden.

Nu gewaagt het avontuur dat:

3540 Toen Walewein gescheiden was

Van Hestor maakte hij zijn vaart

Recht te bos waart,

Zodat hij omtrent noen kwam

Bij een rivier, daar hij vernam

3545 Een paviljoen opgericht. Hij voer daar

Om te zien wat er in was.

Toen hij er kwam daar zaten

Omtrent 6 man en aten.

Walewein steeg af en hij bond

3550 Zijn paard aan een kant gelijk.

Hij ging in het paviljoen zonder ophouden,

En groette hen allen, die daar waren;

Maar daar sprak niemand een woord.

Ze bekeken hem fel, en gij ging beter naar voren

3555 Toen hem niemand antwoord nee gaf,

En hij stak zijn helm af

En ging met hen zitten ter vaart

Zonder zijn zwaard los te maken

En begon met grote lust

3560 Te eten, als die het zeer begeerde.

Walewein sprak diegene toe

Die bij hem zat, en zei toen:

‘Lieve heer, eet en wees blijde.’

Die ridder zei te die tijd:

3565 ‘Ik nee mag geen blijdschap tonen

Alzo lang als ik voor mijn ogen

U met mij zie eten; niet omdat

Ik had het alzo goed te doen zoals gij.

Ik verbied het u, dat ge op geen manier

3570 Uw hand nee doet ter spijs.

Doe je het, ge zal het gelijk bekopen.’

De andere zei ze zullen u dood slaan

Hij gaat er niet gelijk vandaan.

‘Ik nee mik nergens te gaan,,’

3575 Sprak Walewein, ԯm uw verbieden.’

Toen sprongen ze op onder hen lieden

Met haast en met zwaarden ter vaart.

Toen Walewein aldus werd gewaar

Hij trok tot hem waart beide

3580 Zijn schild en zijn helm mede,

Als die hem wilde verweren toen.

En ze liepen op hem allen toe

Om hem te nemen zijn leven.

De eerste die hem trok benevens

3585 Weerstond hij dapper genoeg,

Want hij sloeg hem ten eerste slag dood,

En hij liep op de anderen daarna

En sloeg een de arm af daar.

En de andere vlogen, die dat zagen.

3590 En Walewein nee wilde ze niet jagen,

En hij ging tot zijn paard

En hij voer weg zijn vaart.

Hij reed zodat hij in een vallei kwam,

Daar hij een kasteel vernam

3595 Dat goed stond, daar al om liep

Een groot water en een diepe.

Hij reed derwaarts alzo gauw,

Omdat hij er in herbergen wou.

Toen hij dus ter grootste straat kwam

3600 Hij reed totdat hij een vesting vernam.

Hij keek er naar; toen hoorde hij daar

Een geluid, dat leek hem te wezen nabij

En hij maakte gelijk derwaarts,

Daar hij dat hoorde, zijn vaart

3605 Toen hij daar toe kwam zag hij dat

In een marmeren kuip zat

Een jonkvrouw, die grote rouw dreef,

En riep: ‘Maria, lieve vrouwe,

Wie zal me hier uit helpen?’ Walewein trok

3610 Tot haar waart, die dat woord sprak.

Toen ze Walewein had gezien

Riep ze meteen zeer op hem:

‘Aai edele ridder, bij uw genade

Trek me hier uit dit bad.’

3615 Walewein sloeg de hand aan haar

En trok ze met beiden handen daar;

Maar hij mocht haar er toen niet uithalen,

Nochtans deed hij er al zijn kracht toe

En beproefde het 2 maal of drie.

3620 En toen de jonkvrouw zag dat hij

Faalde zei ze te dat uur:

‘Heer ridder, aan dit avontuur

Heb je gefaald lijkt me.

Nu mag je zeggen dat gij

3625 Heen niet nee zal scheiden

Zonder schande en verdriet.’

Walewein zei tot de jonkvrouw:

‘Het is me leed en ik heb rouw

Dat ik u niet verloste nu.

3630 Ik deed er mijn macht toe, zeg ik u.

Nu bid ik u, dat ge me zegt waar

Om welke redenen ge daar bent,

En of er enige man leeft,

Die macht heeft om u te helpen.’

3635 -’Bij trouw, heer,’ antwoordde ze snel,

‘Ik ben hier op zo’ n manier,

Dat ik zwaar heb gedoogd

Al de rouw van aardrijk,

En ik nee mag nimmermeer

3640 Hier uit worden gedaan, heer,

Voor de beste ridder die leeft

Hier komt en zijn hulp geeft.

Waarom ik hier nu ben

Dat zeg ik niemand, noch u,

3645 Voor dien dat hij komen zal,

Die me hieruit geheel werpen zal.

En zijn komst is hierna,

Omdat het zal wezen in dit jaar.’

- ‘Enom welke redenen gedoog je

3650 Zo’ n grote rouw, dat zeg me.’

Ze sprak: ‘Wast dit water een beetje

Dan zal je gauw bekend moeten zijn.’

Toen stak die heer zijn hand in het water,

Maar hij nee waande nimmermeer

3655 Op tijd de hand uit te trekken,

Omdat hij het water zo heet vond.

‘Nu mag je weten,’ sprak die jonkvrouw

‘Of ik grote rouw gedoog.’

Hij zei: ‘Ik kan het niet zien

3660 Dat ge lang dit verdriet mocht dragen

Ze zei: ‘Zou ik zijn gestorven

Van pijn was ik lang verdorven.

Onze heer wil niet van mij

Dat ik noch sterf, heer, omdat

3665 Hij is noch niet gewroken van een zonde,

Die ik deed te enige tijd,

Daar ik om gedoog deze pijn,

Daar me noch in staat te zijn.

Ge mag wel gaan als gij het gebiedt,

3670 Omdat ge me niet mag helpen.’

Toen scheidde Walewein van haar

En voer ten paleis daarna,

Dat wel 10 knapen toe sprongen

En leidde hem in het paleis toen,

3675 Daar hij vele ridders vond te die stonden,

Die allen tegen hem opstonden

En zeiden hem welkom te wezen.

Hij ontwapende hem na dezen:

Men gaf hem dure kleren aan,

3680 En ze begonnen dan te vragen

Wie hij was. Hij antwoordde daarna,

Dat hij van Arthur’ s hof was.

Hier binnen vernam Walewein

Hoe daar een grote ridder kwam

3685 Uit een kamer van daar binnen,

Die gedragen bracht met minnen

4 knapen met gezelschap,

Dat er ook kwam, van ridderschap.

En hij was een man zeker

3690 Van de hoogste van aardrijk,

En scheen wel een edele man te wezen.

Toen die van binnen zagen deze

Ze zeiden tot Walewein dit ding:

Ԛiet, daar komt onze heer de koning.,’

3695 Walewein stond toen op en groette

De koning toen hij hem ontmoette.

Die koning groette hem gelijk blijde

En liet hem bij hem zitten gaan,

En vroeg hem wie hij was.

3700 Walewein berichtte hem gelijk dat.

De koning was erg blijde daarvan,

Dat Walewein was gekomen in zijn hof.

Hier binnen heeft Walewein vernomen

Een duif uit een kamer komen,

3705 Die hem geheel wit dacht te wezen,

En in haar bek gedragen bracht

Een rijk wierookvat en goed geraakt,

Van goud en van zilver gemaakt.

En ten eerste dat ze gekomen was in die zaal

3710 Werd het helemaal vervuld

Van zoete geur uitermate.

En allen die in de zaal zaten

Werden zo stom, zodat er toen

Niemand een woord sprak toen;

3715 Maar ze knielden allen meteen

Ten eerste dat ze dat hadden gezien.

En de duif keerde gelijk

In een andere kamer, die ze daar vond.

Toen ging men de tafels dekken daar

3720 Die van binnen zaten daarna

Allen ter tafel weder en voort,

En daar sprak niemand toen een woord.

Mijn heer Walewein had bijzonder

Van dat avontuur grote verwondering,

3725 En zat met de anderen en speelde er mede,

Dat hij ze doen zag hun gebeden.

Daarna heeft Walewein vernomen

Uit dezelfde kamer komen,

Daar hij in had gezien

3730 Dat duifje een deel voor die,

Een van de mooiste jonkvrouwen die hij zag

Nooit met ogen voor die dag;

En ze had dat hoofd zo mooi,

Dat hem geleek geen onder de troon.

3735 Ze kwam uit de kamer gegaan

En bracht in haar hand, zonder twijfel,

Een van de rijkste vaten van aardrijk

(Nooit maakte men dergelijke:

Het was een kelk gelijk genoeg),

3740 Dat ze boven haar hoofd droeg.

En allen die daar toezagen

Negen het, zoals ze altijd plagen.

Toen Walewein dat vat had gezien

Hij prees het erg zeer nadien:

3745 Het leek hem rijk en goed geraakt.

Hij wist niet waarvan het was gemaakt,

Het nee was van hout nog van steen,

Nog van metaal nee geen;

En hij was te ongemak dat,

3750 Dat hij niet wist waarvan het was.

Daarna zag hij op de jonkvrouw gelijk,

Die zo edel was gedaan,

En zo uiterst mooi mede,

Dat hem verwonderde van de schoonheid;

3755 omdat hij dacht dat hij voor die

Nee geen zo’ n mooie had gezien.

En hij keek zoveel naar haar,

Dat hij elder nergens waar toe nam.

Toen de jonkvrouw ging voor die ridders daar,

3760 En ze dat vat droeg openbaar,

Elk van hen allen knielde toen;

En toen ze tot de tafel toe kwam

Worden die tafels vol algemeen

Van de beste spijzen van aardrijk.

3765 Toen ze eenmaal was om gegaan

Voor die tafels keerde ze gelijk

In de kamer waarvan ze kwam,

Daar Walewein goed waar toe nam,

Want hij haar met de ogen bekeek

3770 Alzo lang als hij haar zien mocht.

Toen hij haar niet langer zien mocht

Hij zag voor hem op de tafel na dien,

En werd gelijk gewaar dat,

De grote volheid van spijzen was

3775 Voor allen die daar zaten algemeen,

Uitgezonderd voor hem alleen.

Ten eerste dat hij dat had gezien

Hij werd zo ontsteld van die,

Hij wist niet wat doen, zonder twijfel.

3780 Hij waande iets te hebben misdaan

Dat hem geen spijzen toekwamen

Gelijk dat het de anderen toekwam.

Ten eerste dat de maaltijd was gedaan

Stonden ze op en gingen weg gelijk,

3785 Zodra er niemand nee altijd bleef,

En hij wist niet waar hij ze verloor.

En toen hij zelf uit wilde gaan

Vond hij de deur gelijk gesloten.

Hij ging ter venster toen liggen,

3790 En begon zeer te peinzen immer toe.

Hij zag daar gelijk een man komen,

Die bracht een stok in de hand,

En sprak tot Walewein na deze:

‘Ter kwade tijd moet wezen

3795 Dat ge tot ons venster gelegen bent.

Vliedt henen ter kwade tijd.

Gij mag het niet wezen, zeg ik u,

Ge bent onwaardig daartoe nu.

Gaat u bedekken met een vaart

3800 In een kamer achterwaart,

Daar u niemand nee mag zien.’

En hij hief meteen op de stok

Om Walewein gelijk te slaan.

Maar Walewein nam het hem uit de hand.

3805 ‘Het is al om niet,’ sprak die kleine,

‘Ik zal zonder schande niet henen gaan.’

Walewein ging weg na die woorden

In een hoek van de zaal,

Daar hij dat mooiste bed zag,

3810 Dat hij gezien had voor die dag.

Walewein ging te bed waart gelijk,

En toen hij er op zou gaan zitten

Hoort hij roepen een jonkvrouw:

‘Ridder, u sterft, bij mijn trouw,

3815 Al gauw, gaat u nu ter tijd

Zitten op het bed van avonturen

Ongewapend. Neem de wapens daar

En wapen je goed wel. Daarna

Ga meteen wapenen

3820 Als u op het bed wil slapen.’

Mijn heer Walewein deed met schande

Dat hem de jonkvrouw had aangeraden,

En ging op het bed zitten na dat.

Ten eerste dat hij op het bed zat

3825 Hoorde hij een vreselijk geluid:

Hij nee hoorde nooit diergelijks,

Het dacht hem duivels geluid te wezen.

En hij zag komen na deze

Een speerpunt uit een kamer daar,

3830 Daar het ijzer helder van brandde,

En stak Walewein zo hard,

Dat hem niets helpen nee mocht

Nog ijzer nog harnas te die tijd

Dat ijzer nog ging hem door de schouder,

3835 Zodat hij gelijk in onmacht viel

Van de smart die hij ontving.

En toen hij van de onmacht bijkwam

Voelde hij dat men uitnam

Het ijzer toen uit zijn schouder,

3840 En hij wist niet wie het deed noch hoe.

Hij bloedde zeer, maar hij scheidde

Noch nee ging niet uit het bed,

En zei al zou men hem ontlijven

Hij zou in dat bed blijven,

3845 Of hij zou meer zien van die

Dan hij tot noch toe had gezien.

Hij voelde dat hij zeer gewond lag:

En hij lag alzo lange tijd.

Toen het nacht was en donker tot die,

3850 Zodat hij kkwalijk kon zien

Anders dan bij de helderheid van de maan,

Die daar scheen te zulke plaats,

Te vensters die open stonden

Mijn heer Walewein zag te die tijd

3855 Toen hij al omtrent begon te zien

In een kamer een serpent,

Dat vreselijk was, zeker.

Er is geen man in al aardrijk,

Had hij zo’ n serpent gezien,

3860 Hij was bang geweest van die.

In de wereld is geen kleur nee geen

Men mocht ze zien aan dat serpent alleen.

Het kwam in de zaal gaan,

Met zijn staart op de aarde slaan.

3865 Toen het een stuk zo had gedaan

Het viel ter aarde en wierp uit gelijk

Een vreselijk geluid en huilde toen.

Toen het alzo een stuk had gelegen

Bleef het liggen alsof het dood was.

3870 Mijn heer Walewein zag een groot wonder:

Hij zag uit de mond van het serpent

Kleine serpentjes werpen te die tijd,

Tot acht, die leefden gelijk.

En toen het dat had gedaan

3875 Ging het in dat paleis gelijk,

Daar het een luipaard (leeuw) binnen vond,

De fierste die er mocht wezen.

Elk bestond de andere na deze,

En bestonden beide te die tijd

3880 Onder hen een fiere strijd,

En vochten zeer onder hen twee.

Het serpent waande voortdurend overwinnen,

En toen het serpent dacht

Dat het de luipaard niet overwinnen nee mocht

3885 Keerde het in die kamer al gram,

Daar het tevoren uit kwam.

Toen kwamen die kleine serpentjes gelijk

En liepen op de groten, zonder twijfel,

En dat groette hen weer toe,

3890 En vochten onderling zeer toen.

De kleine verweerden hen goed te die tijd,

Zodat de strijd zo lang stond,

Dat het grote serpent de kleine

Serpentjes doodde algemeen,

3895 En de kleine de grote alzo.

Ze maakten zo’ n geraas toen

En zulk geruis onder hen allen,

Dat het scheen dat het paleis zou vallen.

Toen kwam daar grote wind en gezucht

3900 Dat het dat strooisel geheel wegsloeg,

Dat in het paleis te die tijden lag.

Walewein verwonderde het toen hij het zag.

Lange daerna dochte den here

Dat hi wiven horde wenen sere,

3905 Ende als hi op woude staen daer nare

Om te wetene wat dat ware

Sach hi comen .xij. ioncfrouwen

Uut ere cameren, bevaen met rouwen,

Ende gingen die ene na dandre doe

3910 Drivende rouwe emmertoe,

Ende seiden: ԁi God, lieve here,

Wiltijt sullen wi van desen sere

Ende van deser pinen quite wesen?’

Ende si gingen ter cameren na desen,

3915 Daer Walewein die duve hadde gesien

Inkeren opten avont vor dien;

Ende knielden vor die dore daer,

Ende deden bedinge dar naer,

Ende weenden sere emmertoe.

3920 Ende alsi lange hadden gedaen also

Si scieden danen. Ende daer naer

Sach Walewein comen daer

Enen wel gewapenden ridder thant,

Scilt omden hals, zwert in die hant,

3925 Ende sprac te Waleweine wart:

‘Ridder, staet op metter vart,

Ende gaet in enen van genen bedden saen

Slaepen, die in gene cameren staen.

Gine moeget hier niet langer wesen.,’

3930 Walewein antworde te desen:

‘Inescede van henen niet

So wat so mi daer na gesciet.’

- ‘wisult. Ne dodijs niet nu,

So sal ic vechten jegen u.,’

3935 Walewein sprac: ‘Eer ic henen scede

Ic sal eer vechten hier ter stede.’

Doe sprac die ridder: ‘Na dien,

Dat gi niet en wilt met payse vlien

Gi moet met crachte vlien dan.

3940 Ic ontsegge u van nu vort an.’

Ende liep Waleweine op herde

Met enen getrecten zwerde.

Walewein, dien hi so versochte,

Weerde hem so hi best mochte.

3945 Si ondersloegen hen so dicken,

Dattie scilden braken in sticken,

Ende dat hare halsberch tien tiden

Sere scorden in beiden siden;

Ende bloedden sere te dien stonden.

3950 Walewein was gepijnt vander wonden,

Die hi hadde in die scoudere doe,

Te barenteert ende gepijnt soe,

Dat hise gestelpen niet ne mochte.

Si bloedde soe onsochte,

3955 Dat hire bi verloes vele crachte.

Hi gedogede so hi best mochte,

Ende hi decte hem met sinen scilde.

Die ander, wildi ocht ne wilde,

Verhaeste hem ende ginc hem so nare,

3960 Dat hine dreef harentare,

Als die van groter macht was doe.

Walewein dogede emmer toe,

Dat hi sinen adem weder gewan.

Doe ginc hi den ridder sere an,

3965 Ende vacht op hem dapperlike,

Ende dander op hem des gelike,

Dat so lange gedurde die strijt,

Dat haer negeen ne was te dier tijt

Hine hadde vele verloren

3970 Vander cracht die hi hadde te voren,

Ende die macht hadde op te stane weder,

Bedi si waren gevallen neder.

Si hadden so sere gevochten tot dien,

Datmen die plaetse mochte bedect sien

3975 Metten stucken van scilden ende van maelgen

Van halsbergen, die si daeden faelgen.

Ende elkerlijc was soe verdoeft,

Dat hi niet op mochte heffen sijn hoeft,

Maer laegen ter erden in onmacht doe.

3980 Si laegen verdoeft lange also,

Walewein entie riddre onder hen beden,

Herde onverre van een gesceden.

Doe begonste al tpaleys te levene

Ende die venstren groete slage te gevene,

3985 Ende het begonste donderen doe

Ende een vreselijc weder werden toe,

Maer het ne regende min no mere.

Walewein was te mayheert sere,

Ende hi was vermoyt so onsochte,

3990 Dat hi thoeft niet op heffen mochte;

Ende hi hadde die herssene soe versmort

Vanden dondre, die hi hadde gehort,

Dat hi niet vroet en was das,

Weder het nacht ocht dach was.

3995 Daer quam soete een wint na desen,

Dat een wonder sceen wesen.

Mettien so quamen daer neder

Inden paleyse wech ende weder

Stimmen, die songen soe soetelike,

4000 Men vonde in die werelt gene gelike

Vanden stimmen; ende van desen

Mochtenre wel .cc. wesen.

Mijn here Walewein, sonder waen,

Ne mochte haer singen niet verstaen,

4005 Sonder dat hi verstont daer of,

[p. 28] Dat si songen: ‘Glorie ende lof

Moete hebben ewelike

Die coninc van hemelrike.’

Ende eer die stemmen worden verstaen

4010 Was dat palays vol, sonder waen,

Vanden soetsten roke die mochte wesen.

Her Walewein vont binnen desen

Die stimmen soe bequamelike singen

Ende soe soete, dat hi bi dien dingen

4015 Niet ne waende horen menseelike

Die stimmen maer geestelike.

Het was also, sonder waen.

Hi ontdede sijn oegen saen;

Hine mochte niewer omtrent hem sien.

4020 Doe wisti wel gewarlike bi dien

Dat gene erdsche dingen ne waren,