Roman van Lancelot
Over Roman van Lancelot
Rond 1300, Ridderroman met koning Arthur en Carmeloet, met de helden die Lancelot zoeken. Uit; https://www.dbnl.org/tekst/_lan002roma01_01/_lan002roma01_01_0004.php Bewerkt door Nico Koomen.
God, die makerc es alre dinc, Dat nie was of lijf ontfinc, Die moet mi helpen in derre noet! Maria, moedermaget goet, 5 Staet mi bi in allen dingen So dat ic te poente volbringen Moete dit boec na sijn recht! Hier voren hebbic u verplecht Van vele scoenre avonturen; 10 Mar wildi vort mit lesen duren Ghi sult hier horen scone die ieesten Bede van rouwen ende van feesten, Van ridderscape groete daet, Van selsieneheden menich baraet, 15 Die dese partie hevet in: Nu hort hier int begin. Niet lange nadat doet was Meliagant, als ic voren las, Des conincs Bandemagus sone, 20 Daer groet seer was om, na tgone Voer Artur met geselscapen groet Jaegen in een foreest van Kameloet, .Viij. dage na Sinxenen. Daer oec waren .Xij. gecroende coninge tuwaren, 25 Die algader uptie ure Lant hilden vanden coninc Arture. Hen quamen vele dingen toe, Dat niet te wonderne en was doe Bider redenen dat noch doe niet 30 Des conincs Arturs hof ne sciet, Dat hi helt in Cornuwaelgen; Geen edel man sonder faelgen Ne was noch doe vandaer gesceden. Die coninginne quam na gereden 35 Met vrouwen ende met ioncfrouwen, Diermen daer vele mochte scouwen; Maer sine hadden doe al dare Maer .iiij. ridders met hare. Keye ende Sagramor dese twee 40 Waeren met hare, ende noch mee Dodineel die welde, dats drie: Die vierde, alsict gescreven sie, Was Lancelot van Lac, die gone Was conincs Bans van Benewijc sone, 45 Die vrome ridder was ende waert. Daer was die sciltknecht in die vaert, Die ene bracke vorde daer bi, Ende was der coninginne, die si Altoes met hare voren dede 50 Waer si voer, telker stede, Dore der vrouwen van Lac minne, Diese gaf der coninginne. Die coninginne entie vrouwen Voren na die iachte scouwen, 55 So dat si omtrent primetijt quamen Gereden, dat si vernamen Enen ridder comen te hen wart Wel gewapent op een part, Scilt om hals, spere in die hant, 60 Helm op thoeft. Ende als hi vant Die coninginne weendi sere. Die coninginne groette den here, Ende hi hare dat was clene, Want hi niet ne mochte van wene 65 Hare antworden openbaerlike; Nochtan groette hise hovesscelike. Ende die coninginne reet vort Sonder meer te sprekene wort: Ende doe si dus was verre voren 70 Sloech hi na vaste met sporen, Ende reet der coninginne bet nare Ende sprac al wenende te hare: ‘Vrouwe, neemt hier minen pant van al Dat ic hebbe mesdaen of mesdoen sal 75 Mijns ondanx.’ Ende sonder beide Nam hise biden breidel ende seide: ‘Vrouwe, ic va u, ende sonder waen Ne mogedi mi niet lichte ontgaen.’ Ende hi weende emmer toe. 80 ‘Ridder, laet staen,’ seidsi doe. - ‘Ine[mach], vrouwe,’ antworde hi. Doe seide Keye die daer was bi: ‘Laet mire vrouwe varen, here, Of gi sult ontgelden sere.’ 85 Hi sprac:’Here Keye, ine laets niet, En si datmi el iemen verbiet.’ Keye trac tswert ende sprac daer nare: ‘Ridder, doet uwe hant van hare Ocht neen ic salse u af slaen.’ 90 Die ridder sprac tote Keyen saen: ԗine sullen onder ons beiden, Here Keye, niet moegen sceiden Gine moet ioesteren hier iegen mi!’ - ‘Daer mickic clene op,’ seide hi, 95 Gine sult die irste niet wesen, Ic hebbe geioesteert vor desen.’ Si begonsten doe met sporen nopen Die orse, ende onderlinge loepen Met groter vart, ende onderstaken 100 Hem so, dattie scilde braken. Keye brac sijn spere doe, Maer die ridder staken soe, Dat hine droech ter erde Achterwart van sinen parde. 105 Alse Sagrimor dat hadde versien [p. 2] Hi reet opten riddre mettien, Ende die ridder weder te hem wert; Ende quamen met so [groter] vart, Dat si hem so onderstaken 110 Dattie vaste scilde braken, So dat des ridders scilt spleet Ende die halsberch scoerde gereet; Maer hine wart niet gewont, Ende Sagrimor was tier stont 115 Gesteken so dat hi ter erde Vallen moeste vanden perde, Ende die ridder over hem reet Metten perde. Also als hi leet Hets wonder dat hem niet ne brac 120 Therte dat in sinen buec stac. Des was die coninginne gram Als si hare ridders dus vernam, Datse bi sire manlijchede Een ridder allene onder dede. 125 Doe wert erre Dodineel Om sire gesellen achterdeel. H[i se]ide:’Dese ridder, sonder waen, Hevet sine ioeste wel gedaen, Ic moet oec emmer iegen dien 130 Joesteren, watter af mach geschien.’ Hi hadde liever datmen af stake Dan hi liete te doene wrake Van sinen gesellen na sine macht. Si porreden beide met groter cracht, 135 Ende onderreden hen tien tide, Ende onderstaken hen met nide So dat hare scilde braken Vanden steken, die si staken, Ende haer halsberge niet geduren 140 Ne mochten sine moesten scuren. Die ridder bleef in sijn gereide Maer Doedineel viel upter heide Vanden perde biden gemoete, Daerne die ridder stac onsoete. 145 Om dit was die coninginne Harde drove in haeren sinne. Vrouwen ende ioncfrouwen dreven mesbaer. Si hadden doe om Lanc’I’Ic bidde u, 150 Here riddre, dat gi wech vaert nu, Steecti den vierden af ic sal Daer af droeven mijn leven al.’ Hi seide: ‘Vrouwe, wats gesciet, Ine mach henen keren niet 155 Vore dat ic afgesteken si, Of ic moet u leiden met mi.’ Si sprac: ‘ontfoerdi mi, sonder waen, Ic sal mi van rouwen verslaen; Ine begere te levene niet 160 Dan voert meer, wats gesciet, Langer in en gere maniere, Werden si afgesteken alle viere.’ Die ridder haelde ute metter vart Om te comene te Lanceloete wart: 165 Lancelot dede oec des gelike. Doe quam daer gereden verdelike Ene quene, die Lanceloete nam Bi den breidele daer hi quam. ‘Hout al stille,’ prac die vrouwe, 170 ‘Ende quyt u van ure trouwe.’; - ‘Wat trouwen?’ antworde hi, ‘Hebbedi mine trouwe?’- Jayic,’ sprac si, ‘Gi sekert mi, sijt wel bedocht, Daer gi den roeden ridder socht, 175 Waer dat icken u wijsde dat gi, Ende ics u vermaende, soud gaen met mi. Ic vermane u daer af nu: Coemt met mi ende quitet u.’; Lancelot antworde dus der quenen: 180 ‘Vrouwe, vordi mi dus henen Ic ware onteert ende keytive Tallen dage van minen live, Na dattie riddre ontbeit na mi.’; - ‘Ja,’ sprac die quene,’ende ochte hi 185 U verwint ende vaet ic ne sal dan Gene macht op u hebben vort an.’ Lancelot sprac: ‘Ic ne sal hier van desen, Des hoepic, niet verwonnen wesen. Nu biddic u om Gode, vrouwe, 190 Ende omme mi van desen rouwe, Ende mi van scanden te levreerne, Ghevet mi nv orlof te ioesterne Jegen den riddre ende respijt, Ende gi so lange ontbijt.’ 195 Si sprac dat daer geen verst en ware, Maer dat [hi] te hans volgede hare. Sone daede el niet dore mi? Sprac hi. Si seide: neensi. Doe seide hi: ‘Vaert voren dan, 200 Ende ic sal u volgen an; Maer sijt alle seker van desen, Eer gi sult gereden wesen Ene bogescote gi sult mi Doet vinden.’ Doe sprac si: ‘wi?’ 205 Bi sin selven sprac Lansloet: ‘Ic hadde liever te sine doet Dan ic sulke scande soude ontfaen Alse gi mi wilt doen verstaen.’ - ‘Ic sal u laeten,’ sprac si, ‘joesteren 210 Jegen den ridder, wildi mi sweren Dat gi mi sult volgen also saen Alse die ioeste sal sijn gedaen.’ - ‘Jayic, vrouwe,’ antworde hi, ‘Op dat ic met mi selven si.’ 215 – ‘Ic ne wils anders niet,’ sprac si doe. Si was soe out wel daer toe Van .LXX. iaeren, des geloeft, Nochtan droech si enen cierkel op thoeft. Dus begonsten si hen gereiden 220 Om ioesteren onder hen beiden. Si staeken onderlinge sulke steken Dattie scilde moesten breken, Ende die halsberge scuerden doe: Die glavyen gingen int vleesch toe. 225 Die ridder stac Lanceloete tien tiden Metter glavie doer die siden, Maer die glavie also liep, Dattie wonde niet ne was diep; Ende die glavie brac also 230 Datter een stuc in die zide bleef doe, So datter lettel af gebrac Dat hine ter erden niet ne stac. Lanceloet die hem gevoelde gewont Stac den ridder soe tier stont, 235 Dat hine doerstac tien tiden Dat tyser bleec ter ander siden, Ende hi viel ter erden doe. Die quene quam thant daer toe Ende sprac te Lanceloete ter stede: 240 ‘Nu quijt uwe sekerhede.’ Ende eer hi omme mochte gesien Was si verre gereden in dien, Ende hi volgede hare tien stonde Sonder te besiene sine wonde, 245 Ende sonder orlof te nemen an iemen. Hi volgede, ende daer na sniemen Sprac die coninginne Keyen toe: ‘Vare nu Lanceloet verre alsoe Metten trinsone inden lichame 250 Hi saels hebben sulke mesquame, Dat hire om sal sterven tuwaren.’ Keye sprac: ‘Ic sal na hem varen, Nochtan weet ic wel dat hi Niet weder en sal willen keren dor mi.’ 255 Die coninginne sprac: ‘Volgt hem an, [p. 3] Ende of hijs noet hevet helpt hem dan. Keye volgede Lanceloete saen. Als hi ene half mile hadde gegaen Sach hi dat Lanceloet met groter cracht 260 In een dal iegen .ij. ridders vacht. Daer waser .iij. maer Lansloet Hadde den enen geslegen doet, Ende die andere .ij. bracht hi soe, Dat si te voet waeren doe; 265 Ende Lanceloet was oec te voet, Si hadden sijn pert geslegen doet. Doe Keye dit hadde gesien Doe wonderde hem sere van dien, Ende seide dat al wel quam 270 Wat dat Lanceloet ane nam Te doene, dat hi sekerlike Geluckich was in dit erderike. Keye quam tote Lanceloete daer nare Ende seide: ‘Mi heeft gesint hare 275 Mijn vrouwe die coninginne nu, Om te wetene hoet es met u. Si waent dat gi nu sijt doet.’ - Segt mire vrouwen,’ sprac Lanceloet, ‘Dat ik en hebbe en gene dere, 280 Ende ic metter ioncfrouwe vere; Maer doet ten ridder sien, des biddic u, Daer ic iegen ioesteerde nu, Die gewont es, ocht genesen mach, Want hi dinct mi heden dien dach 285 Een der bester ridder wesen, Daer ic noit eer iosterde vor desen.’ - ‘Wie waren die ridders,’ sprac Keye thant, ‘Daer ic u iegen vechtende vant?’ - ‘Ic ne weet,’ sprac Lanceloet, maer si 290 Bestonden in genen bossche mi. Ic sl[oech] den irsten doet ter vart, Dandre twee doden mijn part, Ende Goddanc ic bens ontgaen, Sine hebben mi geen arch gedaen.’ 295 Keye beette ende woude doen Ute Lanceloets side trensoen. ‘Here ridder, laet gaen,’ sprac die quene, ‘Daer sal noch tavont toe sien, ic wene, Diere mee af weet dan gi doet. 300 Keert weder, gine sijt daer toe niet vroet.’ Lanceloet wildem setten ter vart: Keye seide: ‘Here, neemt mijn part, Gine zult niet gaen te voet van mi.’- ‘Ic neemt gerne,’ antworde hi, 305 ‘Ende gi sult danne te voet wesen.’ Hi antword’; swiget van desen, Ic sal wel gedoen’ ‘ Lancelot sat Op Keyes part ende doe bat Heren Keyen te groetene sine vrouwen, 310 Ende dat si dede met goeder trouwen Te dien riddre nemen ware, Dien hi gewont hadde sware. Lanceloet volgede der quenen ter vart, Ende Keye gine ter coninginne wart, 315 Ende alsi ende die waren met hare Van haer comenne worden geware, Ende saegen dat hi te voet was Hem allen wonderde sere das. Sagrimor vor iegen hem ter vart, 320 Ende vragede hem om sijn part. Hi seide: ‘Lanceloet voret en wech daer.’ Ende hi seide der coninginne daer naer: ‘Vrouwe, Lanceloet groet u bi mi, Ende bidt u sere dat gi 325 Ten gewonden riddre neemt ware.’ - ’Hets wel gedaen,’ sprac si daer nare Ende Keye wart geware doe Dat hi ontwapent was; daer toe Waren hem sine wonden gebonden 330 Ende bereet, ende lach tien stonden In ene wel bereide orsbare. Ende die vrouwe ontboet daer nare Datmen niemen gewage das, Wie die gewonde riddre was, 335 Noch wane hi quam: sine woude niet Dat daer af niemen wiste iet. Die coninginne voer na die dinc Metter baren na den coninc, Ende die orsbare was bedect 340 Met dieren samite ende berect, Ende daer boven geleit cruedt ende gras, Dattoe versch ende groene was. Si voeren so verre dat si quamen Tere fonteinen, die hiet bi namen 345 Der elfvinnen fonteinen; dat was bidien, Datmense daer dickent hadde gesien, Ende oec scone vrouwen; mare Men mochte niet geweten tware Daer af dat si hieten elfvinnen: 350 Die lieden woenden inden bosch binnen. Doe beetten si ter fonteinen daer. Die coninginne sprac te Sagrimore daer naer: ‘Het daede goet eten nu ter tijt.’ - ‘Hets waer, vrouwe,’ seidi, ‘hadden wijt.’ 355 –‘Ghi moets ons beiagen,’ sprac si. - ‘Ine weet waer soeken,’ seide hi, ‘Sonder te Mathamas hoven: Hi woent anden bosch hier boven.’ - ‘Daer suldi beiaegen,’ sprac si, ‘kleine, 360 Ic wane hi in al die werelt gemeine En genen man en haet mere Dan den coninc minen here.’ Dodineel spraker toe doe saen: ‘Introuwen,, te beter doet daer gaen, 365 Ende wille daer Sagrimor varen Ic vare met hem tuwaren; Mijn vrouwe sal hier na ons biden.’ -‘I’Ic wilt wel,’ sprac Sagrimor tien tiden. Si porreden ende maecten hare vart 370 Te Mathamas hove wart; Maer si onthopeden beide doe Omdat hen mesfiel also Jegen den riddere onder hen beiden, Die de coninginne woude wech leiden. 375 Si quamen in een cleine padekin: Doe si gereden hadden .i. lettelkin Worden si geware das, Dat een ridder, die wel gewapent was, Vorden inganc van enen pawelgioene 380 Up een part sat, ende die gone Leende up sine glavye ende sanc So clare dat al die bosch clanc. Sagrimor seide: ‘mi dunct des, Dat dese wel te gemake es.’ 385 –‘Dies wel welt,’ sprac Dodineel, ’Ende hi gelijcter na een deel.’ Doe die riddre geware wart Gereidde hi hem te ioesteerne ter vart. ‘Geselle,’ sprac Sagrimor, ‘mi 390 Moeten ioesteren dunket mi.’ Dodineel seide: ‘Dat si met eeren, Ic sal vor iegen hem ioesteren.’ Sagrimor antworde also houde Dat hi vore ioesteren woude. 395 Sagrimor trac ten riddre wart. Elc trac op andren met groter vart, So dat si hen so onderstaken Dat haerre beider glavyen braken. Mettien quam daer ter steden 400 Ene ioncfrouw up enen muel gereden. Alsi den strijt hadde gesien Quam si te Dodinele na dien. Diese hovescelike groete daer: ‘Moet moet u gescien’ sprac si daer naer, 405 ԏcht gi vanden bloeden ridders niet ne sijt, [p. 4] Die niet ne dorren teneger tijt Ene ioncfrouwe met hen geleiden.’ Hi antworde sonder beiden: ‘Ic en ben van dien niet, want hen es 410 Negene ioncfrouwe, des sijt gewes, In erderike ine soude hare Dorren geleiden wart ware.’ - ‘Gine sout,’ antworde si, bedi Gine sult niet durren volgen mi 415 Daer ic u leiden sal. ‘si sprac doe: ‘Ic sal, al wart ter hellen toe.’ Doe voer si dapperlike van daer, Ende Dodineel volgede haer naer, Also dat si onder hem beden 420 Sonder spraken te gader reden. |
God, die maker is van alle dingen, Dat er niet was of lijf ontving, Die moet me helpen in deze nood! Maria, goede moeder maagd, 5 Sta me bij in alle dingen Zodat ik te punt volbrengen Moet dit boek naar zijn recht! Hiervoor heb ik u verplicht Van vele mooie avonturen; 10 Maar wil je voort meer door lezen Ge zal hier horen mooie verhalen Beide van rouw en van feesten, Van ridderschap grote daad, Van zeldzaamheden menig beraad, 15 Die deze partij bevat: Nu hoort hier het begin. Niet lang nadat dood was Meliagant, zoals ik tevoren las, De zoon van koning Bandemagus, 20 Daar groot verdriet om was om, na datgene Voer Arthur met groot gezelschap Jagen in een bos van Carmeloet, 8 dagen na Pinkster. Daar waren ook 12 gekroonde koningen inderdaad, 25 Die allemaal op dat uur Land hielden van de koning Arthur. Hen kwamen vele dingen toe, Dat niet te verwonderen was toen Vanwege de reden dat toen noch niet 30 Van koning Arthurs hof nee scheidde, Dat hij hield in Cornwall; Geen edele man zonder falen Nee, was noch toen vandaar gescheiden. De koningin kwam nagereden 35 Met vrouwen en met jonkvrouwen, Die men daar veel mocht aanschouwen; Maar ze had toen aldaar Maar 4 ridders met haar. Keye en Sagramor deze twee 40 Waren met hen, en noch meer Dodineel die wilde, dat is drie: De vierde, zoals ik het geschreven zie, Was Lancelot van Lac, diegene Was de zoon van koning Ban van Benewijc, 45 Die dappere ridder was en waard. Daar was de schildknecht in de vaart, Die een speurhond voerde daarbij, En was van koningin die ze Altijd met haar voeren liet 50 Waar ze voer, te elke plaats, Door de minne van de vrouwe van Lac, Die het de koningin gaf. De koningin en de vrouwen Voeren naar de jacht aanschouwen, 55 Zodat ze omtrent priem tijd kwamen Gereden, dat ze vernamen Een ridder komen tot hen waart Goed gewapend op een paard, Schild om hals, speer in de hand, 60 Helm op het hoofd. En toen hij vond De koningin weende hij zeer. De koningin groette de heer, En hij haar dat was weinig, Want hij niet nee mocht van wenen 65 Haar antwoorden openbaar; Nochtans groette hij haar hoffelijk. En de koningin reed voort Zonder meer een woord te spreken: En toen ze dus was ver voren 70 Sloeg hij sterk na met sporen, En reed dichter naar de koningin toe En sprak al wenend tot haar: ‘Vrouwe, neem hier mijn pand van alles Dat ik heb misdaan of misdoen zal 75 Tegen mijn wil.’ En zonder wachten Nam hij haar bij de breidel en zei: ‘Vrouwe, ik vat u en zonder twijfel Nee mag u me niet gemakkelijk ontgaan.’ En hij weende immer toe. 80 ‘Ridder, laat staan,’ zei ze toen. - ‘Ik mag niet, vrouwe, antwoordde hij. Toen zei Keye die daarbij was: ‘Laat mijn vrouwe gaan, heer, Of ge zal het zeer ontgelden.’ 85 Hij sprak: ‘Heer Keye, ik laat het niet, Tenzij dat me iemand anders verbiedt.’; Keye trok het zwaard en sprak daarna: ‘Ridder, doe uw hand van haar Of neen, ik zal ze u afslaan.’ 90 De ridder sprak tot Keye gelijk: ‘We zullen onder ons beiden, Heer Keye, niet mogen scheiden Ge moet kampen hier tegen mij!’ - ‘Daar geef ik weinig om,’ zei hij’ 95 ‘Ze zal de eerste niet wezen, Ik heb gekampt voor deze.’; Ze begonnen toen met sporen nopen De paarden, en liepen onderling Met grote vaart, en onderstaken 100 Hen zo, dat de schilden braken. Keye brak zijn speer toen, Maar die ridder stak hem zo, Dat hij hem droeg ter aarde Achteruit van zijn paard. 105 Toen Sagramor dat had gezien Hij reed op de ridder meteen, En die ridder weer tot hem waart; En kwamen met zo’ n grote vaart, Dat zei zich zo staken 110 Dat de vaste schilden braken, Zodat de schild van de ridder spleet En het harnas scheurde gereed; Maar hij werd niet gewond, En Sagramor was te die stonde 115 Gestoken zodat hij ter aarde Vallen moest van het paard, En die ridder over hem reed Met het paard. Alzo als hij ging Het is een wonder dat hem niet nee brak 120 Het hart dat in zijn buik stak. Dus was de koningin gram Toen ze haar ridders aldus vernam, Dat hij bij zijn mannelijkheid Een ridder alleen onder deed. 125 Toen werd Dodineel gergerd Om zijn gezellen nadeel. Hij zei:’Deze ridder, zonder twijfel, Heeft zijn kampen goed gedaan, Ik moet ook immer tegen die 130 Kampen, wat ervan mag gebeuren.’ Hij had liever dat men afstak Dan hij wraak liet doen Van zijn gezellen naar zijn macht. Ze ingen beide met grote kracht, 135 En onderreden hen te die tijd, En staken hen met nijd Zodat hun schilden braken Van de steken die ze staken, En hun harnassen niet verduren 140 Nee mochten, ze moesten scheuren. Die ridder bleef in zijn zadel Maar Dodineel viel op de heide Van het paard bij de ontmoeting, Daar hem de ridder hard stak. 145 Om dit was de koningin Erg droevig in haar zin. Vrouwen en jonkvrouwen dreven misbaar. Ze hadden toen om Lancelot gevaar; De koningin sprak: ‘Ik bid u, 150 Heer ridder, dat ge weggaat nu, Steek je de vierde af zal ik Daarvan mijn hele leven droevig zijn.’ Hij zei: ‘Vrouwe, wat er geschiedt, Ik mag terug keren niet 155 Voordat ik afgestoken ben, Of ik moet u met mij leiden.’; Ze sprak: ‘Ontvoer je me, zonder twijfel, Ik zal me van rouw verslaan; Ik begeer niet te leven 160 Dan voort meer, wat er gebeurt, Langer op geen manier, Worden ze alle vier afgestoken.’ Die ridder haalde uit met een vaart Om te komen tot Lancelot waart: 165 Lancelot deed ook dergelijke. Toen kwam daar vaardig gereden Een oude vrouw, die Lancelot nam Bij de breidel daar hij kwam. ‘Hou geheel stil,’ sprak die vrouwe, 170 ‘En kwijt u van uw trouw.; - ‘Wat trouw’ Antwoorde hij, ‘Heb je mijn trouw?’– Ja ik,’ sprak ze, ‘Ge verzekerde me, wees goed bedacht, Daar ge de rode ridder zocht, 175 Waar dat ik hem u wees dat gij, En ik het u vermaande, zou gaan met mij. Ik vermaan u nu daarvan: Kom met mij en kwijt het u.’ Lancelot antwoordde aldus de oude vrouw: 180 ‘Vrouwe, voer je me dus heen Ik was onteerd en ellendig Te alle dagen van mijn lieven Na dat die ridder op me wacht.’ - ‘Ja,’ sprak die oude vrouw, ‘en als hij 185 U overwint en vangt zal ik dan Geen macht op u hebben voortaan.’ Lancelot sprak: ‘Ik nee zal hier van deze, Dat hoop ik, niet overwonnen wezen. Nu bid ik u om God, vrouwe, 190 En om me van deze rouw, En me van schande te bevrijden, Geef me nu verlof te kampen Tegen de ridder en respijt, En ge zo lang wach’ 195 Ze sprak dat daar geen uitstel was, Maar dat hij thans haar volgde. Zo deed ge niet anders door mij? Sprak hij. Ze zei: neen zij. Toen zei hij: ‘Ga voor dan, 200 En ik zal u navolgen; Maar wees allen zeker van deze, Eer ge zal gereden wezen Een boogschot ge zal mij Dood vinden.’ Toen sprak ze: ‘Waarom?’ 205 In zichzelf sprak Lancelot: ‘Ik was liever dood geweest Dan ik zo’ n schande zou ontvangen Zoals ge me wil laten verstaan.’ - ‘Ik zal u laten,’ sprak ze, ‘kampen 210 Tegen de ridder, wil je me zweren Dat gij me zal volgen alzo gelijk Als dat kamp gedaan zal zijn.’ - ‘Ja ik, vrouwe,’ antwoordde hij, ‘Opdat ik op mezelf ga.’ 215 – ‘Ik nee wil het niet anders,’ sprak ze toen. Ze was zo oud wel daartoe Van 80 jaren, dus geloof het, Nochtans droeg ze een wrong op het hoofd. Dus begonnen ze zich te bereiden 220 Om te kampen onder hen beiden. Ze staken onderling zulke steken Dat de schilden moesten breken, En de harnassen scheurden toen: De speerpunten gingen in het vlees toe. 225 Die ridder stak Lancelot te die tijden Met de speerpunt door de zijde, Maar die speerpunt alzo liep, Dat de wond niet nee was diep; En die speerpunt brak alzo 230 Dat er een stuk van in de zijde bleef toen, Zodat er weinig van ontbrak Dat hij hem ter aarden niet nee stak. Lancelot die zich gewond voelde Stak de ridder zo te die stonde, 235 Dat hij hem doorstak te die tijd Dat het ijzer bleek aan de andere kant, En hij viel ter aarde toen. Die oude vrouw kwam gelijk daartoe En sprak tot Lancelot ter plaatse: 240 ‘Nu kwijt uw zekerheid.’ En eer hij om mocht kijken Was ze ver gereden in die, En hij volgde haar te die tijd Zonder te bezien zijn wond, 245 En zonder verlof te nemen aan iemand. Hij volgde en daarna spoedig Sprak de koningin Keye toe: ‘Gaat nu Lancelot alzo ver Met de speerpunt in het lichaam 250 Hij zal hebben zulk ongeval, Dat hij er om zal sterven inderdaad.’ Keye sprak: ‘Ik zal naar hem gaan, Nochtans weet ik wel dat hij Niet terug zal willen keren door mij.’ 255 De koningin sprak: ‘Volg hem na, En als hij nood heeft help hem dan.’ Keye volgde Lancelot gelijk. Toen hij een halve mijl was gegaan Zag hij dat Lancelot met grote kracht 260 In een dal tegen 2 ridders vocht. Daar waren er 3, maar Lancelot Had de ene dood geslagen, En de andere 2 bracht hij zo, Dat ze te voet waren toen; 265 En Lancelot was ook te voet, Ze hadden zijn paard dood geslagen. Toen Keye dit had gezien Toen verwonderde het hem zeer van die, En zei dat alles goed kwam 270 Wat dat Lancelot aannam Te doen, dat hij zeker Gelukkig was in dit aardrijk. Keye kwam tot Lancelot daarna En zei: ‘Mij heeft hier gezonden 275 Mijn vrouwe de koningin nu, Om te weten hoe het is met u. Ze waant dat ge nu dood bent.’ - ‘Zeg mijn vrouwe’ sprak Lancelot, ‘Dat ik heb geen leed, 280 En ik me de jonkvrouw ga; Maar laat de ridder bezien, dat bid ik u, Daar ik tegen kampte nu, Die gewond is, of hij genezen mag, Want hij lijkt me heden de dag 285 Een der beste ridders te wezen, Daar ik ooit tegen kampte voor deze.’ - ‘Wie waren die ridders,’ sprak Keye gelijk, ‘Daar ik u tegen vechtende vond?’ - ‘Ik weet het niet,’ sprak Lancelot, ‘maar zij 290 Bestonden mij in dat bos. Ik sloeg de eerste dood ter vaart, De andere twee doden mijn paard, En God dank ik ben het ontgaan, Ze hebben me geen erg gedaan.’ 295 Keye steeg af en wilde toen Uit Lancelot’ zijde de speerpunt. ‘Heer ridder, laat gaan,’ sprak die oude vrouw, ‘Daar zal noch vanavond naar kijken, weet ik, Die er meer van weet dan gij doet. 300 Keer terug, gij bent daartoe niet verstandig.’ Lancelot wilde hem zetten ter vaart: Keye zei: ‘Heer, neem mijn paard, Gij zal niet van mij te voet gaan.’ - ‘Ik neem het graag,’ antwoordde hij, 305 ‘En gij zal dan te voet wezen.’ Hij antwoordde: Ԛwijg van deze, Ik zal het wel doen.’ Lancelot zat Op Keye’ s paard en bad toen Heer Keye te groeten zijn vrouwe, 310 En dat ze deed met goede trouw Tot die ridder waarnemen, Die hij zwaar gewond had. Lancelot volgde de oude vrouw ter vaart, En Keye ging ter koningin waart, 315 En toen ze en die met haar waren Van zijn komst gewaar werden, En zagen dat hij te voet was Hen allen verwonderde zeer dat. Sagramor voer tegen hem ter vaart, 320 En vroeg hem om zijn paard. Hij zei: ‘Lancelot voerde het weg daar.’ En hij zei de koningin daarna: ‘Vrouwe, Lancelot groet u bij mij, En bid u zeer dat gij 325 De gewonde ridder waar neemt.’ - ‘Het is goed gedaan,’ sprak ze daarna En Keye werd toen gewaar Dat hij ontwapend was; daartoe Waren hem zijn wonden gebonden 330 En bereid en lag te die stonden In een goed bereide draagstoel. En die vrouwe ontbood daarna Dat men niemand gewaagt dat, Wie die gewonde ridder was, 335 Noch waarvan hij kwam: ze wilde niet Dat daarvan iemand iets wist. Die koningin voer na dat ding Met de draagstoel naar de koning, En die draagstoel was bedekt 340 Met duur fluweel en uitgerust, En daar boven kruid en gras gelegd, Dat toen vers en groen was. Ze voeren zo ver zodat ze kwamen Bij een fontein, die heet van naam 345 De elven fontein; dat was daarom, Dat men ze daar vaak hadden gezien, En ook mooie vrouwen; maar Men mocht het niet weten in waarheid Daarvan dat ze elven heten: 350 Die lieden woonden binnen het bos. Toen stegen ze af ter fontein daar. De koningin sprak tot Sagramor daarna: ‘Het was goed te eten nu ter tijd.’ - ‘Het is waar, vrouwe,’zei hij, ‘hadden wij het.’ 355 –‘Ge moet het ons bejagen,’ sprak ze. - ‘Ik weet niet waar te zoeken,’ zei hij, ‘Uitgezonderd te Mathamas hof: Hij woont aan het bos hierboven.’ - ‘Daar zal je bejagen,’ sprak ze,’weinig, 360 Ik waan dat hij in de wereld algemeen Geen man haat meer Dan de koning mijn heer.’ Dodineel sprak ertoe toen gelijk: ‘Inderdaad, te beter laat daar gaan, 365 En wil daar Sagrimor gaan Ik ga met hem inderdaad; Mijn vrouwe zal hier op ons wachten.’ - ‘Ik wil het wel,’ sprak Sagramor te die tijd. Ze gingen en maakten hun vaart 370 Te Mathamas hof waart; Maar ze wanhoopten beide toen Omdat hen miskwam alzo Tegen de ridder onder hen beiden, Die de koningin wilde wegleiden. 375 Ze kwamen in een klein padje: Toen ze wat gereden hadden Worden ze gewaar dat, Dat een ridder, die goed gewapend was, Voor de ingang van een paviljoen 380 Op een paard zat, en diegene Leunde op zijn speerpunt en zong Zo helder dat het door het hele bos klonk. Sagramor zei:’Ge lijkt dus, Dat deze goed te gemak is.’ 385 –‘Hij is wel wild,’ sprak Dodineel, ‘En hij lijkt er een deel op.’ Toen die ridder gewaar werd Bereidde hij hem te kampen ter vaart. ‘Gezel,’ sprak Sagramor; wij 390 Moeten kampen lijkt me.’ Dodineel zei: ‘Dat is met eren, Ik zal eerst tegen hem kampen.’ Sagramor antwoordde alzo te houden Dat hij eerst kampen wilde. 395 Sagramor trok ter ridder waart. Elk trok op de andere met grote vaart, Zodat ze hen zo onderstaken Dat hun beider speerpunten braken. Meteen kwam daar ter plaatse 400 Een jonkvrouw op een muilezel gereden. Toen ze de strijd had gezien Kwam ze naar Dodineel na die. Die haar hoffelijk groette daar: ‘Goed moet u geschieden,’ sprak ze daarna, 405 ‘Als ge van de bange ridders niet nee bent, Die niet nee durven te eniger tijd Een jonkvrouw met hen geleiden.’ Hij antwoordde zonder te wachten: ‘Ik ben niet van die, want er is 410 Nee geen jonkvrouw, dus wees zeker, In aardrijk, ik zou haar Durven begeleiden waar het was.’ - ‘Ge zal niet,’ antwoordde ze, 'omdat Ge mij niet zal durven volgen 415 Daar ik u leiden zal. ‘Hij sprak toen: ‘Ik zal, al was het tot de hel toe.’ Toen voer ze dapper van daar, En Dodineel volgde haar na, Alzo dat ze onder hen beiden 420 Zonder te spreken tezamen reden. |
Nu laten wi dese tale staen, Ende sullen spreken, sonder waen, Van Sagrimorre daer wijt lieten ere Ende vanden riddre, die vochten sere. 425 Nu maect davonture cont Dat Sagrimor vacht so lange stont Jegen den ridder vanden pawelgioene Dattie riddre bi dien doene Soe moede was, dat hi niet mere 430 Jegen Sagrimorre mochte doen were, So dat hi inden bosch ontfloe, Alse die anders en wiste waer toe. Ende alse Sagrimor dochte Dat hine herhalen niet ne mochte 435 Doe liet hi dat volgen staen, Ende sach om Dodinele saen. Doe Doedineel daer niet ne was Wonderde hem sere na das Waer Dodineel wesen mochte, 440 So dat hine al omme sochte. Ende al ne vant hine niet nochtan Pensedi dat hi soude varen dan Te Mathamas hove wart. Ende als hi was in die vart 445 Quam gereden met groter spoet Een van Arturs iageren in sijn gemoet, Die was in sine scoudere tier stont Ende in sijn hoeft sere gewont. Als hi Sagrimors wert geware 450 Hi kindene de hant daer nare Biden wapenen die hi droech, Ende hi riep op hem genoech Van also verren als hine sach sere: Ԉebt mijns genaden, lieve here!’ 455 Sagrimor sprac te hem:’waer bi Vliestu so sere, sech mi?’; - ‘Ic vlie, here, nu ter stont Dore .ij. ridders, die mi hebben gewont, Ende mi doeden willen daer toe.’ 460 - ‘Waer omme es dat?’sprac Sagrimor doe. - ‘Om enen brec, here, seiden si, Die si vonden neven mi. Om dat ic daer iegen sprac entrouwen Hebben si mi gewont ende te blouwen.’ 465 Sagrimor sprac: ‘Hebt genen vaer, Mar leidt mi te hant daer.’ Die iagere antworde te desen: ‘Here, si sullen hier saen wesen.’ Mettien sagen si ende vernamen 470 Dat gene .ij. ridders op hen quamen. Sagrimor riep op hen saen: ‘Gi heren, laet dien brec staen Gine voertene niewere hene alsoe,’ Si leverden enen sciltknecht doe 475 Ende hetenen wech varen [son]der vresen, Hi soude wel bescudt wesen Vanden riddere die quam te hen wart; Ende hi vordene wech ter vart. Mettien ginc Sagrimor nopen 480 Sijn ors met sporen ende quam gelopen Op enen riddre, dien hi gaf Enen slach dat hem thoeft viel af. Alse die ander ridder dat sach Sloech hi op Sagrimore enen slach 485 Dat hi hem sloech een virendeel Van sinen scilde, die was geheel. Doe sloegen Sagrimor so weder, Dat hi moeste ter erde neder. Die derde quamer toe daer nare 490 Ende sloech Sagrimorre so sware, Dat hi nicken moeste wel herde Opten hals van sinen perde. Oec trac hine biden helme soe, Dat hi[ne] bina ter erden warp doe. 495 Maer Sagrimor hadde groete cracht, Hi was vrome ende van groter macht, Ende gaf hem sulken slach te handen, Dat hine cloefde toten tanden, Ende viel saen ter erden doet. 500 Sagrimor liep met haesten groet Toten andren ende seide Hi soudene doet slaen sonder beide Hine gave hem op ter vart. Dander gaf hem op sijn zwart. 505 Ende bat hem genaden mede. Doe nam hine op daer ter stede Ende seide tote hem: ‘gi moet mi Te hant sekeren dat gi Den brec weder gevet sonder letten, 510 Ende dat gi u oec sult setten Indes iagers genaden altoe.’ Hi seide hi wilde doen alsoe: Hi sach en mochte niet anders wesen. Ende Sagrimor nam van desen 515 Des ridders sekerhede, dat hi al Dat hi hem visiert doen sal. Daer na stac weder in sijn zwert Sagrimor ende sat up sijn pert, Ende quam in enen pat tien stonden, 520 Daer so vele dorne stonden Daer hi dore moeste riden al in een, Dat bloedich worden sijns perts been. Ende doe hi onder die dorne quam Wart hi tornich ende gram 525 Ende vloecte doe alle bede Die dorne entie bramen mede. Hi reet vort onlange tiden: Daer sijn wech begonste widen Daer sach hi een paeuwelgioen saen 530 Onder ene eyke gericht staen, Ende ten ingange van dien Hevet hi enen leliken aen versien, Die hem die lelijcste dochte wesen Dien hi noit sach vor desen. 535 Die aen hadde in die hant daer Enen groeten stoc ende swaer. Die naen bleef daer houdende doe. Die naen quam daer thant toe Ende sloech Sagrimors pert thant 540 Metten stocke, dien hi hadde in die hant, Vor thoeft. Sagrimor om dat Was erre, want hi hadde gehat Quaeden wech, ende seide:’Vlie, lelic quaet!’ Ende die naen verhief ende slaet 545 Metten stocke Sagrimors pert mettien Vor thoeft dat viel duer sine knien. Doe was Sagrimor so gram, Dat hine met beide handen nam, Dat hine soe ter erden stac, 550 Dat hi wel na die herte brac. Hi warpene also ter erde Ende reet over hem metten perde. Die naen riep lude hulpe doe. Doe quamer ene ioncvrouwe toe, 555 Die scoenste die Sagrimor voren dien [p. 5] Noit met oegen hadde gesien, Ende sprac tote Sagrimorre tier stede: ԁy riddre, gine doet gene hoveschede Dat gi hebt geproeft u cracht 560 An enen minsche van so cleinre macht; Ende weet dat wel, dat u van dien Noch mochte herde wel messcien. Hadt sijn here gesien, sonder waen, Gine hadter niet hant an gedaen. 565 Qualijc moet quaet ridder varen Waer hi es, sonder sparen.’ - ‘Dat moete waer sijn,’seide hi, ‘Waer bi seggedi dat?’ Doe seide si: ‘Ic segt bi u; noit en dede, sonder waen, 570 Vaeliant riddre dat gi hebt gedaen. Ine sach noit so groete dorperhede Alse gi hebt gedaen daer mede, Dat gine dus hebt meshandelt nu. Hadde hi also grote macht boven u 575 Alse gi boven hem hebt, sijt seker van desen, Gine hadt niet so coene gewesen Dat gijs hadt genomen wrake.’ - ‘Segt uwen wille van deser sake,’ Sprac Sagrimor tote der ioncvrouwen, 580 ‘Also moete mi God helpen, in goeder trouwen, Ic hads wrake genomen hadt Lanceloet, Hadt Walewein geweest, ocht hare genoet. En belget u niet, des biddic u, Ic bem gereet te beterne nu.’ 585 –‘De bate ontseggic niet,’ sprac si. Sagrimor begonste merken daer bi, Ende wart geware ende sach na das Dat si scone ende edel was, Ende om die scoenheit van hare 590 Seidi dat hi wel quaet ware Sciede hi van hare sonder meer, Hine versochtse van minnen eer. Die ioncvrouwe ginc ten pawelgioene toe, Ende hi ginc met hare alsoe. 595 Doe hi ten pawelgioen quam Wert hi geware ende vernam Calogremante gevaen tien stonden, Die geselle was vander tafelronden, Ende lach in boyen gespannen daer. 600 Sagrimor vragede hem daer naer Wine gevaen hadde ende twi? - ‘Ic segt u, here,’ antworde hi, ‘Heden vroech maecte sine vart Mijn here die coninc te bossche wart 605 Om dat hire in iaegen soude, Ende ic ne porrede niet also houde Alse mijn here die coninc dede, Ende ic quam allene hier ter stede, Daer ic dese ioncvrouwe doe vant, 610 Ende soe hadde in hare hant Enen yvoren horen ende dare Vragede si och ic so coene ware Dat ic den horen blasen dorste. Ic seide: iay ic, ende sonder vorste 615 Gaf so mi den horen in die hant, Ende ic bliesene sere thant. .IJ. gewapende ridders quamen Cortelike ende namen Mi, die wel macht hadelen das, 620 Want ic ongewapent was, Ende leiden mi, alse gi siet, ter stede.’ Sagrimor seide dat was dorperhede, ‘Ende waendic dat iemen comen soude, Ic soude den horen blasen houde.’ 625 Dander sprac: ‘si comen cortelike Blasedi den horen, sekerlike.’ Hi seide: ‘Dat sal ic sciere sien.’ Ende hi nam den horen mettien Ende deden luden also sere 630 Alse hi mochte nembermere. Ende binnen dien quam daer ter steden 650 Een gewapent riddre gereden, Die nam die ioncvrouwe metter vart Ende settese vor hem op sijn part. Hi voretse met hem wech also, Daer gene riddre sach altoe, 655 Die iegen Sagrimorre street. Doe die ioncvrouwe dus wech reet Wart hi bevaen met droefheden Ende spr[ac te] Sagrimorre tier steden: ‘Ay, edel riddre, ic werpe mi nu 660 In u genaden ende bidde u Dat gi wilt laeten desen strijt, Dat ic moege varen nu ter tijt Naden ridder, die mine amie Wech vort, daer hi an doet dorpernie.’ 665 Sagrimor antworde doe: ‘Ridder, ic wilt wel alsoe, Ende wildi ic vare mede nu, Ocht ic volge hem sonder u, Ende prove wat ic mach doen. 670 Ende blijft gi int pawelgioen Ende neemt ten riddre ware Die leget gevangen dare.’ Hi seide: ‘Here, ic loeft wel.’ Sagrimor sat up sijn part snel 675 Ende reet den riddre vaste naer, Ende vragede lieden die hi daer Ontmoette ocht si hadden van dien Riddre metter ioncfrouwen gesien? Die lieden antworden: ‘Ja wi, here, 680 Maer si reden harde sere, Gine sultse in corten tiden Niet wel moegen achter riden.’ Dus reet Sagrimor metter vart Dat hi des ridders geware wart 685 Metter ioncfrouwe, als hem dochte. Doe reet hi hem na wat hi mochte. Op enen berch daer na hi quam, Ende sach neder ende vernam In enen sconen beemt ende groene 690 Geslaegen staen .x. pawelgioene, Daer ene scone fonteine bi stont. An elc pawelgioen, doe ic u cont, Hingen .iiij. scilde al recht, Ende an elc stont .x. glavyen gerecht. 695 Doe quam .i. ridder vort thant, Scilt om hals ende spere in die hant, Ende sprac tot hem: ‘Her ridder vri, Gi moet ioesteren iegen mi.’; Sagrimor en hadde glavye en gene, 700 Maer die riddre gaf hem ene: Ende uten pawelgioene qua[men] mettien Wel .xxx. ridders om dit besien. Sagrimor was drove als hijt sach, Want hi hadde up dien dach 705 Vele gevochten, sonder waen. [p. 6] Doe reet die ridder op hem saen, So dat hi sine glavie brac Op Sagrimorre, diene weder stac Dat hi viel ter erden neder. 710 Sagrimor seide: ‘Sit op weder.’ Doe vragede die ridder hem daer nare Wat hi sochte ende wie hi ware. Hi seide: ‘Ic ben van desen lande Ende vare soeken nu te hande 715 Enen riddre die vort ene ioncfrouwe.’ Dander seide: ‘bi mire trouwe, Woudic ic berechte u nu.’ Sagrimor seide: ‘Ic bids u.’ - ‘Ic saelt doen, wildi geven mi 720 Dirste bede die ic sal bidden di.’ Sagrimor sprac: ‘I wilt alsoe,’ Ende die riddre wisdem doe Een pawelgioen, daer hi vinden mochte Die ioncfrouwe die hi sochte; 725 Ende [hi] voer ten pawelgioene thant, Daer hi die ioncfrouwe etende vant Met .iiij. ridders daer si bi sat. Sagrimor sprac te hant na dat: ԉoncfrouwe, wildi keren met mi?’ 730 –‘Jay ic, here,’ seit si, ‘bedi Ic was hier bracht met onrechte nu.’ Hi sprac: ‘ic sal te rechte houden u.’ Een ridder nam .i. mes in die hant, Ende wouden daer met werpen thant. 735 Doe sprac Sagrimor ter vart: ‘Porredi u meer te mi wart Ic sal u dat hoeft af slaen.’ Hine liet daer bi niet, sonder waen, Hine werpene metten messe soe, 740 Dat hine daer mede wonde doe. Doe Sagrimor gevoelde die wonde Trac hi sijn swart uut tier stonde Ende cloefde den genen thoeft daer mede. Die gene viel doet daer ter stede. 745 Die andre sprongen op mettien Ende wouden om hare wapenen sien, Maer Sagrimor liep iegen [hen] doe Ende sloech den irsten riddre soe, Die daer quam in sijn gemoet 750 Dat hem tswert in die herssene woet, Ende hi viel neder doet ter erde. Die andre vlouwen haerre verde. Doe die gene gevlouwen waren Nam hi die ioncfrouwe sonder sparen 755 Ende deetse sitten op een part. Doe vragede si hem ware wart Hise geleiden soude toe? Te haeren lieve, seid hi doe. ‘Dat lovic wel,’ antworde si. 760 Dus voren si wech si ende hi. Hi besachtse wel na dien. Si bequam hem wel int sien, Ende haddene niet gesint op trouwe Sijn geselle om die ioncfrouwe 765 Hi hadse van minnen besocht saen; Maer hi liet daer omme staen. Dus quamen si gereden daer Den .x. pawelgioene naer, Daer Sagrimor doe hi daer leet 770 Joesteerde iegen den riddre gereet, Ende alsi dus daer waenden liden Quamen .x. ridders daer tien tiden, Die alle seiden sine lieten niet Die ioncfrouwe voren. Als hi dit siet 775 Vragede hi: ‘waer omme?’ Doe seiden si: ‘Des Onse here wilt weten wie si es.’ Sagrimor hevet hem vermeten Dats hare here niet en sal weten. Si seiden: ‘Wie sullent weten saen: 780 Of gi sult selve te hem gaen, Ocht wie sultentse met crachte ter steden U nemen ende vor hem leden.’ Hi seide: ‘wi mochtse nemen nu Ne consticse niet bescermen iegen u, 785 Maer gine sultse wech leden niet Also lange alse ic leve, wats gesciet, Nadien dat gijt met crachten vact an.’ Si seiden:’wacht u iegen ons dan, Gi moet vechten.’ Doe seide hi: 790 ‘Ic sal daer iegen hoeden mi- Hi sette die ioncfrouwe neder doe- Sidi soe coene so coemt mi toe; Al haddi noch .xv. man Gine leedetse niewerine nochtan 795 Also lange als ic leve, en ware Dat ic in vangnessen ware.’ Een ridder quam tot hem daer nare Ende vragede hem wie hi ware. Hi seide dat hi van Arture quame. 800 Doe vragede die gene om sine name: Sagrimor antworde haestelike: ‘Ic hete Sagrimor die wonderlike.’ - ‘Ik es gesciet al recht daer af, Datmen u sulken toename gaf. Gi sijt wel wonderlijc, bi mire trouwe. Dat gi wilt om dese ioncfrouwe Jegen ons allen vechten nu.’ Hi seide: ‘Ic sal vechten iegen u Eer icse u ieweren late leden; 810 Want een riddre hevet mi gebeden Dat ic hem halen soude die ioncfrouwe Ende icse hem bringen soude op trouwe, So dat ic gereet te stervene bem Ocht die ioncfrouwe te leverne hem.,’ 815 Sagrimor heeft comende versien Enen gewapenden ridder mettien, Met wapenen die gescakiert waren. Die riddre pensede wel tuwaren Na Sagrimors tale ende sinen doene 820 Dat hi vrome riddre es ende coene, Ende hi begonste oec sere na dien Sagrimors scilt besien, Dien hi te broken vant wel sere Met swerden, met glavien in allen kere, 825 Beide boven ende beneden; Den halsberch gescoert te vele steden. Hi sach dat hi bloedde oec sere: Omdat prisede hine te mere. Doe seidi: ‘Riddre, wildi 830 Ocht ne wilt, nochtan suldi mi Moeten laeten dese ioncfrouwe.’ Hi antwordde: Ԃi mire trouwe, Dan sal bi minen wille niet sijn, Ende ware die sake uwe ende mijn 835 Ic ne liets hier heden mere.’ - ‘Dat suldi cortelike weten, here,’ Antworde di riddre, ‘ende oec suldi Hier corteiike ioesteren iegen mi.’ Sagrimor antworde: ‘Tegen u? 840 Dit en es niet irstwaerf [nu] Dat ic gejoesteert hebbe heden.’ Doe dit die ridder sach ter steden, Dat hi hem setten soude ter were Sprac hi doe: ‘Nu willic, here, 845 Eer wi vergaderen ic ende ghi Weten hoe uwe name si.,’ - Sagrimor es die name mijn.’ Dander sprac: ‘wellecome moestu sijn! Ic hebbe u te siene begert sere 850 Boven allen mannen, here.’ - ‘Hoe es uwe name? dat segt mi!’ -Brandalis’ antworde hi. ԁy here, hens man die levet Die mi meer eeren gedaen hevet. 855 Segt mi hoet met u es nu.,’ [p. 7] - ‘Van minen doene en mochtic u Niet dan wel seggen ten stonden.’ - ‘Ic bem blide dat ic u hebbe vonden. Gi moet beeten ende gaen met mi 860 In mijn pawelgioen.’ Doe seide hi: ԉn mach, here, dat seggic u, Ic moet dese vrouwe leden nu Al tote haeren lieve, tuwaren, Daer na tere ander stat varen.,’ 865 Dander seide: ‘Wats gesciet, Dat ontseggen en help u niet. Gi moet met mi bliven, sonder waen.’ - ‘Inemach, al soude men mi sere slaen, Want di coninginne na mi ontbijt 870 Ter elvinnen borne nu ter tijt, Ende ic micke tote hare te vaerne. Ic daede anders dat gi wout gaerne. En belget u niet, des biddic u, Dat ic hier niet en blive nu.,’ 875 Brandalis gaf der ioncfrouwe een part Ende sprac dus te Sagrimorre wart: ‘Here, nu vart dan te Goede, Ic ben altoes tuwen gebode.’ Sagrimor dancte hem sere 880 Ende sciet aldus vanden here. |
Nu laten we deze woorden staan, En zullen spreken, zonder twijfel, Van Sagramor daar wij het eerder lieten En van de ridder, die zeer vocht. 425 Nu maakt het verhaal bekend Dat Sagramor vocht zo’ n lange tijd Tegen de ridder van het paviljoen Dat de ridder bij dat doen Zo moe was, dat hij niet meer 430 Tegen Sagramor mocht doen verweer, Zodat hij in het bos ontkwam, Als die anders niet wist waartoe. En toen Sagramor dacht Dat hij hem inhalen niet nee mocht 435 Toen liet hij dat achtervolgen staan, En zag gelijk om Dodineel. Toen Dodineel daar niet nee was Verwonderde hem zeer na dat Waar Dodineel wezen mocht, 440 Zodat hij hem alom zocht. En al nee vond hij hem niet nochtans Peinsde dat hij zou dan gaan Te Mathamas hof waart. En toen hij in die vaart was 445 Kwam gereden met grote spoed Een van Arthurs jagers in zijn ontmoeting, Die was in zijn schouder te die tijd En in zijn hoofd zeer gewond. Toen hij Sagramor werd gewaar 450 Hij herkende hem gelijk daarna Bij de wapens die hij droeg, En hij riep op hem genoeg Van alzo ver toen hij hem zag zeer: ‘Heb mij genade, lieve heer!’ 455 Sagramor sprak tot hem: ‘Waarom Vliedt u zo zeer, zeg mij?’ - ‘Ik vlied, heer, nu terstond Door 2 ridders, die me hebben gewond, En me doden willen daartoe’ 460 –‘Waarom is dat?’ Sprak Sagramor toen. - ‘Om een speurhond, heer, zeiden ze, Die ze vonden nevens mij. Omdat ik daartegen sprak inderdaad Hebben ze me gewond en geslagen.’ 465 Sagramor sprak: ‘Hebt geen gevaar, Maar leidt me gelijk daar.’ De jager antwoordde tot deze: ‘Heer, ze zullen hier gelijk wezen.’ Meteen zagen ze en vernamen 470 Dat die 2 ridders op hen kwamen. Sagramor riep op hen gelijk: ‘Gij heren, laat dien speurhond staan Ge voert het nergens heen alzo,’ Ze leverden een schildknecht toen 475 En zeiden hem zonder vrees weg te gaan, Hij zou goed beschut wezen Van de ridder die kwam tot hen waart; En hij voer weg ter vaart. Meteen ging Sagramor nopen 480 Zijn paard met sporen en kwam gelopen Op een ridder, die hij gaf Een slag zodat hem het hoofd afviel. Toen die ander ridder dat zag Sloeg hij op Sagramor een slag 485 Dat hij hem sloeg een vierendeel Van zijn schild, die was heel. Toen sloeg hem Sagramor zo weer, Dat hij moest ter aarde neer. De derde kwam er toe daarna 490 En sloeg Sagramor zo zwaar, Zodat hij wel hard bukken moest Op de hals van zijn paard. Ook trok hij hem zo bij de helm, Dat hij hem toen bijna ter aarde wierp. 495 Maar Sagramor had grote kracht, Hij was dapper en van grote macht, En gaf hem gelijk zulke slag, Zodat hij hem kloofde tot de tanden, En viel gelijk ter aarde dood. 500 Sagramor liep met grote haast Tot de andere en zei Hij zou hem dood slaan zonder te wachten Hij gaf hem over ter vaart. De ander gaf hem op zijn zwaard. 505 En bad hem genade mede. Toen nam hij hem op daar ter plaatse En zei tot hem: ‘Gij moet mij Gelijk verzekeren dat gij De speurhond teruggeeft zonder letten, 510 En dat ge u ook zal zetten In de jagers genade al toe.’ Hij zei hij wilde doen alzo: Hij zag dat het niet anders wezen mocht. En Sagramor nam van deze 515 De ridder zekerheid dat hij al Dat hij hem versierde doen zal. Daarna stak weer zijn zwaard in Sagramor en zat op zijn paard, En kwam in een pad te die stonden, 520 Daar zoveel dorens stonden Daar hij voortdurend door moest rijden, Zodat bloederig worden de benen van zijn paard. En toen hij onder de dorens kwam Werd hij vertoornd en gram 525 En vervloekten toen alle beide De dorens en de bramen mede. Hij reed voort korte tijd; Daar zijn weg breder begon te worden Daar zag hij een paviljoen gelijk 530 Onder een eik opgericht staan, En ten ingang van die Heeft hij een lelijke aangezien, Die hem de lelijkste dacht te wezen Die hij nooit zag voor deze. 535 Die in de hand aan had daar Een grote en zware stok. De kleine bleef daar toen houden. Die kleine kwam daar gelijk toe En sloeg het paard van Sagramor gelijk 540 Met de stok die hij in de hand had, Op het hoofd. Sagramor om dat Was boos, want hij had gehad Slechte weg en zei: ‘Vliedt, lelijk kwaad!’ En die kleine verhief en sloeg 545 Met de stok Sagramor’ s paard meteen Op het hoofd zodat het viel door zijn knien. Toen was Sagramor zo gram, Dat hij hem met beide handen nam, Dat hij hem zo ter aarde stak, 550 Zodat hij bijna het hart brak. Hij wierp hem alzo ter aarde En reed over hem met het paard. Die kleine riep luid, help doe. Toen kwam er een jonkvrouw toe, 555 De mooiste die Sagramor voor die Nooit met ogen had gezien, En sprak tot Sagramor te die plaats: ‘Aai ridder, ge doet geen hoffelijkheid Dat ge hebt beproefd uw kracht 560 Aan een mens van zo’n kleine macht; En weet dat wel, dat u van die Noch erg goed mocht misgaan. Had het zijn heer gezien, zonder twijfel, Ge had er niet de hand aan gedaan. 565 Kwalijk moet het een slechte ridder vergaan Waar hij is, onder ophouden.’ - ‘Dat moet waar zijn,’ zei hij, ‘Waarom zeg je dat?’ Toen zei ze: ‘Ik zeg het u daarom; nooit deed, zonder twijfel, 570 Dappere ridder dat ge hebt gedaan. Ik zag nooit zo’n grote schande Zoals gij hebt gedaan daarmee, Dat ge hem aldus hebt mishandeld nu. Had hij alzo grote macht boven u 575 Zoals gij boven hem hebt, wees zeker van dit, Ge was niet zo koen geweest Dat gij wraak had genomen.’ - ‘Zeg uw wil van deze zaak,’ Sprak Sagramor tot de jonkvrouw, 580 ‘Alzo moet me God helpen, in goede trouw, Ik had wraak genomen had het Lancelot, Had het Walewein geweest, of hun gelijke. En verbolg u niet, dat bid ik u, Ik ben gereed te verbeteren nu.’ 585 –‘De baat ontzeg ik,’ sprak zij. Sagramor begon te merken daarbij, En werd gewaar en zag naar dat Dat ze mooi en edel was, En om de schoonheid van haar 590 Zei hij dat hij goed kwaad was Scheidde hij van haar zonder meer, Hij verzocht haar eerder van minnen. De jonkvrouw ging te paviljoen toe, En hij ging met haar alzo. 595 Toen hij te paviljoen kwam Werd hij gewaar en vernam Calogremant gevangen te die stonden, Die gezel was van de tafelronden, En lag in boeien gespannen daar. 600 Sagramor vroeg hem daarna Wie hem gevangen had en waarom? - ‘Ik zeg het u, heer,’ antwoordde hij, ‘Heden vroeg maakte zijn vaart Mijn heer de koning te bos waart 605 Omdat hij er in jagen zou, En ik nee ging niet alzo trouw Als mijn heer de koning deed, En ik kwam alleen hier ter plaatse, Daar ik deze jonkvrouw toen vond, 610 En ze had in haar hand Een ivoren horen en daar Vroeg ze of ik zo koen was Dat ik de horen blazen durfde. Ik zei: ja ik, en zonder uitstel 615 Gaf ze me de horen in de hand, En ik blies er op vrijwel gelijk. 2 gewapende ridders kwamen Gauw en namen Mij, die wel macht hadden dus, 620 Want ik was ongewapend, En leiden mij, zoals ge ziet, ter plaatse.’ Sagramor zei dat was schande, ‘En waande ik dat iemand komen zou, Ik zou gelijk de horen blazen.’ 625 De ander sprak: ‘Ze komen gauw Blaas je de horen, zeker.’ Hij zei: ‘Dat zal ik snel zien.’ En hij nam de horen meteen En liet het klinken alzo zeer 630 Als hij mocht nimmermeer. En binnen die kwam daar ter plaatse 650 Een gewapende ridder gereden, Die nam de jonkvrouw met een vaart En zette haar voor hem op zijn paard. Hij voerde haar met hem weg alzo, Daar die ridder al toe zag, 655 Die tegen Sagramor streed. Toen de jonkvrouw dus weg reed Werd hij met droefheid bevangen En sprak tot Sagramor te die plaats: ‘Aai, edele ridder, ik werp me nu 660 In uw genade en bid u Dat gij wilt laten deze strijd, Dat ik mag gaan nu ter tijd Naar de ridder, die mijn geliefde Weg voort, daar hij schande aan doet.’ 665 Sagramor antwoordde toen: ‘Ridder, ik wil het wel alzo, En wilde ge ik ga mede nu, Of ik volg hem zonder u, En beproef wat ik mag doen. 670 En blijft gij in het paviljoen En neem de ridder waar Die ligt gevangen daar.’ Hij zei: ‘Heer, ik beloof het wel.’ Sagramor zat snel op zijn paard 675 En reed de ridder hard na, En vroeg de lieden die hij daar Ontmoette of ze hadden van die Ridder met de jonkvrouw gezien? Die lieden antwoordden: ‘Ja wij, heer, 680 Maar ze reden erg hard, Ge zal ze in korte tijden Niet goed mogen inhalen.’ Dus reed Sagramor met een vaart Dat hij de ridder gewaar werd 685 Met de jonkvrouw, zoals hij dacht Toen reed hij hem na wat hij kon. Op een berg kwam hij daarna En zag neder en vernam In een mooie beemd en groen 690 Geslagen staan 10 paviljoenen, Daar een mooie fontein bij stond. Aan elke paviljoen, maak ik u bekend, Hingen 4 schilden al recht, En aan elk stonden 10 speerpunten gericht. 695 Toen kwam gelijk een ridder voort, Schild om hals en speer in de hand, En sprak tot hem: ‘Heer edele ridder, Gij moet kampen tegen mij.’ Sagramor had geen speerpunt, 700 Maar die ridder gaf hem een: En uit het paviljoen kwamen meteen Wel 30 ridders om dit te bezien. Sagramor was droevig toen hij het zag, Want hij had op die dag 705 Veel gevochten, zonder twijfel. Toen reed die ridder op hem gelijk, Zodat hij zijn speerpunt brak Op Sagramor, die hem weer stak Zodat hij neer ter aarde viel. 710 Sagramor zei: ‘Dit op weer.; Toen vroeg die ridder hem daarna Wat hij zocht en wie hij was. Hij zei: ‘Ik ben van dit land En ga zoeken nu gelijk 715 Een ridder die voert een jonkvrouw.’ De ander zei: ‘Bij mijn trouw Wilde ik het u berichten nu.’ Sagramor zei: ‘Ik bid het u.’ - ‘Ik zal het doen, wil ge me geven 720 De eerste bede die ik u zal bidden.’ Sagramor sprak: ‘Ik wil het alzo,’ En die ridder wees hem toen Een paviljoen, daar hij vinden mocht Die jonkvrouw die hij zocht; 725 En hij gin gelijk naar de paviljoen, Daar hij die jonkvrouw etende vond Met 4 ridders daar ze bij zat. Sagramor sprak gelijk na dat: ‘Jonkvrouw, wil ge keren met mij?’ 730 –‘Ja ik, heer,’ zei ze, ‘omdat Ik ben hier nu met onrecht gebracht.’ Hij sprak: ‘Ik zal terecht u houden.’ Een ridder nam een mes in de hand, En wilde daarmee gelijk werpen. 735 Toen sprak Sagramor ter vaart: ‘Doet u meer tot mij waart Ik zal u dat hoofd afslaan.’ Hij liet het niet daarbij, zonder twijfel, Hi wierp hem zo met het mes, 740 Dat hij hem daarmee verwondde toen. Toen Sagramor voelde die wonde Trok hij zijn zwaard uit te die tijd En kloofde diegene het hoofd daarmee. Diegene viel dood daar ter plaatse. 745 De anderen sprongen op meteen En wilden om hun wapens zien, Maar Sagramor liep tegen hen toen En sloeg de eerste ridder zo, Die daar kwam in zijn ontmoeting 750 Dat hem het zwaard in de hersens woedde En hij viel door neer ter aarde. De anderen vlogen hun vaart. Toen diegene gevlogen waren Nam hij de jonkvrouw zonder sparen 755 En liet haar zitten op een paard. Toen vroeg ze hem waarheen Hij haar naar toe geleiden zou? Tot haar geliefde, zei hij toen. ‘Dat geloof ik wel,’ antwoordde ze. 760 Dus voeren ze weg zij en hij. Hij bezag haar goed na dien. Ze bekwam hem goed in het zien, En hadden ze hem niet gezonden op trouw Zijn gezel om die jonkvrouw 765 Hij had haar van minnen gelijk verzocht; Maar hij liet het daarom staan. Dus kwamen ze gereden daar De 10 paviljoenen naar, Daar Sagramor toen hij daar ging 770 Kampte tegen de ridder gereed, En toen ze aldus daar waanden te gaan Kwamen 10 ridders daar te die tijd, Die allen zeiden, ze lieten het niet De jonkvrouw voeren. Toen hij dit zag 775 Vroeg hij: ‘Waarom?’ Toen zeiden ze: ‘Dus Onze heer wil weten wie ze is.’ Sagramor heeft zich verstout Dat het haar heer niet zal weten. Ze zeiden: ‘we zullen het gelijk weten: 780 Of ze zal zelf tot hem gaan, Of we zullen haar met kracht ter plaatse U nemen en voor hem leiden.’ Hij zei:’gij mag haar nu nemen Nee, kan ik haar niet beschermen tegen u, 785 Maar ge zal haar niet weg leiden Alzo lang als ik leef, wat er gebeurd, Nadien dat gij het met kracht aanvangt.’ Ze zeiden: ‘wacht u tegen ons dan, Gij moet vechten.’ Toen zei hij: 790 ‘Ik zal me daartegen hoeden - Hij zette de jonkvrouw neer toen- Ben je zo koen zo kom naar mij toe; Al had je noch15 man Ge leidt haar nergens nochtans 795 Alzo lang als ik leef , tenzij Dat ik in gevangenis was.’ Een ridder kwam tot hem daarna En vroeg hem wie hij was. Hij zei dat hij van Arthur kwam. 800 Toen vroeg diegene om zijn naam: Sagramor antwoordde haastig: ‘Ik heet Sagramor de wonderlijke.’ - ‘Ik is geschied geheel recht daarvan, Dat men u zulke bijnaam gaf. Ge bent wel wonderlijk, bij mijn trouw. Dat ge wilt om deze jonkvrouw Tegen ons allen vechten nu.’ Hij zei: ‘Ik zal vechten tegen u Eer ik u haar ergens laat leiden; 810 Want een ridder heeft me gebeden Dat ik hem halen zou die jonkvrouw En ik haar hem zou brengen op trouw, Zodat ik gereed te sterven ben Of hem die jonkvrouw te leveren ,’ 815 Sagramor heeft zien komen Een gewapende ridder meteen, Met wapens die geschakeerd waren. Die ridder peinsde wel inderdaad Naar Sagramor’ s woorden en zijn doen 820 Dat hij een dappere ridder is en koen, En hij begon ook zeer na dien Sagramor’ s schild bezien, Die hij wel zeer gebroken vond Met zwaarden, met speerpunten in alle manieren, 825 Beide boven en beneden; Het harnas gescheurd op vele plaatsen. Hij zag dat hij ook zeer bloedde: Omdat prees hij hem te meer. Toen zei hij zei hij: ‘Ridder, wil je 830 Of niet wil, nochtans zal je mij Moeten laten deze jonkvrouw.’ Hij antwoordde: ‘Bij mijn trouw, Dat zal bij mijn wil niet zijn, En was die zaak de uwe en mijne 835 Ik nee verliet haar heden niet meer.’ - ‘Dat zal je gauw weten, heer,’ Antwoordde de ridder, ‘en ook zal je Hier gauw kampen tegen mij.’ Sagramor antwoordde: ‘Tegen u? 840 Dit is niet de eerste keer nu Dat ik gekampt heb heden.’ Toen dit de ridder zag ter plaatse, Dat hij hem te verweer zou zetten Sprak hij toen: ‘Nu wil ik, heer, 845 Eer we samen komen ik en gij Weten hoe uw naam is.,’ - Sagramor is mijn naam.’ De ander sprak: ‘welkom moet u zijn! Ik heb u te zien zeer begeert 850 Boven allen mannen, heer.’ - ‘Hoe is uw naam? dat zeg me!’ - ‘Brandalis’ antwoordde hij. ‘Aai heer, er is geen man die leeft Die me meer eer gedaan heeft. 855 Zeg me hoe het met u is nu.,’ - ‘Van mijn doen mocht ik u Niet dan goeds zeggen ten stonden.’ - ‘Ik ben blijde dat ik u heb gevonden. Gij moet afstijgen en gaan met mij 860 In mijn paviljoen.’ Toen zei hij: ‘Ik mag niet, heer, dat zeg ik u, Ik moet deze vrouw leiden nu Al tot haar lieve, inderdaad, Daarna ter andere plaats gaan.,’ 865 De ander zei: ‘Wat er geschiedt, Dat ontzeggen helpt u niet. Gij moet met mij blijven, zonder twijfel.’ - ‘Ik kan niet, al zou men mij zeer slaan, Want de koningin wacht op mij 870 Ter elven bron nu ter tijd, En ik mik tot haar te gaan. Ik deed anders dat gij het graag wilde. En verbolg u niet, dat bid ik u, Dat ik hier niet blijf nu.,’ 875 Brandalis gaf de jonkvrouw een paard En sprak aldus tot Sagramor waart: ‘Heer, nu ga dan te goede, Ik ben altijd tot uw gebod.’ Sagramor bedankte hem zeer 880 En scheidde aldus van de heer. |
Het was omtrent middach doe: Te Mathamas huse reet hi toe. Dat huus was starc ende hoge gestaen, Ende wel besloeten, sonder waen, 885 Met diepen grachten ende met muren: Daer en was maer een inganc tier uren. Sagrimor vor in na dien Ende hevet die porte wel besien, Ende reet in die zale thant, 890 Daer hi Mathamase vant. Ende sine ridders souden gaen Sitten ten etene, sonder waen, Maer si ontbeidden ende wouden weten Wat hi meinde, eer si gingen eten. 895 Hi quam te Mathamase doe Ende sprac hem sonder groeten toe: ԍijn vrouwe die coninginne ontbiet di Dattu hare tetene sents, bi mi, Ter elvinnen fonteinen: al dare 900 Es si ende hare ioncfrouwen met hare’ Doe Mathamas dit hadde verstaen Sprac hi tote Sagrimorre saen: Ԃi wies orlove quaemstu hier binnen Nadattu best metter coninginnen?,’ 905 -’Bider coninginnen orlove,’ sprac hi, ԑuamic hier, want so bevaelt mi.,’ - ‘Nu saltu cortelike wel sien Hoe [si] di sal bescermen van dien.’ Mathamas hiet sinen ridders saen 910 Dat si ten wapenen souden vaen. Si deden dat hare here hict: Ende alse Sagrimor dat siet Reet hi te Mathamas[e] daer bi Ende seide: ‘wacht u iegen mi.,’ 915 Daerna trac hi sijn swert Ende liep Mathamas[e] op ter vart, Die thant ter cameren wert vloe Ende sloeter hem binnen doe. Mettien heeft Sagrimor vernomen 920 .X. ridders gewapent comen; Ende sloeten die dore vander zalen [toe] Datter niemen uut ne mochte doe. Doe sach wel Sagrimor, vor waer, Dat hi dullike was comen daer, 925 Ende hem beraus, sonder waen, Dat hi die sotheit hadde gedaen; Want hi mochte wel ontgaen wesen Niet; bedi al was hi in vresen Hine was niet versaget so sere 930 Hine gereidde hem ter were. Ende si liepen hem op ter stede Met aexen ende met zwerden mede. Si sloegen sijn pert doet dat hi Te voet moeste staen daer bi. 935 Doe ginc hi lenen an enen pilaer Ende weerde hem stoutelike daer. Hi sloech hen af aldaer ter stede Beide scilt ende helme mede. Hi sloech so vele ende stac 940 Dat sijn swert ontwee brac. Bedi ne wisti wat doen vort mere, Bedi si lagen hem op so sere Dat hi daer ware doet bleven En haddi den pilaer niet beneven. 945 Mathamas quam in die zale doe Ende sprac Sagrimorre dus toe, Dat hi hem op geven soude, Dat hi noch niet doen ne woude. ‘Si sullen di doeden,’ sprac Mathamas. 950 Hi seide: ‘Ic gelove wel das Dat sijt suleln doen, moegen si.’ - Ԅoestu minen ract,’ seide hi, ‘wisult u op geven nu.’ Hi antworde: ‘Ten minsten u 955 Sone gevic mi niet op ter tijt, Die mijns heren viant sijt.’ Mathamas wart erre dan Ende hiet vaste hem gaen an. Doe Sagrimor dat hadde verstaen 960 Liep hi tere cameredore saen, Daer een scilt hinc, ende namen daer; Ende ene aex nam hi daer naer, Die hi in die camere vant. Hi nam die aex in die hant, 965 Ende sloeger enen daer soe wel, Dat hi ter erden neder vel. Een riddre vergaderde an hem doe, Ende si ondertrocken hen soe, Dat si beide met allen 970 Ter erden moesten nedervallen. Dander ridders liepen derwart. Ende wouden doeden metter vart Eer hi vandaer hi lach up quam: Maer dat hen Mathamas benam, 975 Dine dede nemen gevaen Ende daerna leggen, sonder waen, In eene gayole anden boengart, Die scone was ende wel bewart Met vasten yserinen traelgen 980 Dat si niet en mochten faelgen. Die gayole was gemaect soe, Diere in was mochte sien altoe Vandaer vort altemale Die lieden die waren in dien zale. 985 Ende so wie in die gayole lach En at maer enewaerf op den dach Borne ende broet dat men hem gaf. Sagrimor hadde altoes daer af Enen sede wiltijt dat hi 990 In stride hadde geweest daer bi Ende vercoelt daer af wart dan, So quam hem groet honger an, Dat hi met pinen behelt sine cracht: Ende somtijt viel hi in onmacht. 995 Dus lach hi daer in desen doene. Hi hadde gevast toter none, Ende lach van hongere drove ende gram, So dat op die wile daer quam Ene ioncfrouwe in dien boengart, 1000 Die Sagrimors geware wart- Mathamas dochter; - doe si sach Dat hi in vangnessen lach Vragede si hem wie hi ware. Sagrimor antworde hare 1005 Dat hi van Arturs hove was. [p. 8] ‘Hoe es u name?’ seide si na das. ‘Ic bem Sagrimor genant.’ Die ioncfrouwe seide thant: ‘Ic hebbe horen spreken van u; 1010 Mi es leet dat gi hier sit nu Gevaen, bi mire trouwe.’ Hi seide: ‘Waer bi es dat, ioncfrouwe?’ Si seide: ‘Ic segt u, wildijt weten: Gine sult maer enewerf sdages eten, 1015 Ende dat sal born ende broet wesen.’ Si clagedene sere na desen, Ende si wart doe geware das, Dat hi een scone ridder was, Want hi was van al erderike 1020 Die scoenste een sekerlike, Doe si een stuc hadde gestaen dare Seide Sagrimor tote hare: ‘Ic sterve van hongere, ioncfrouwe, nu.’ - Ԉebbedi so groeten honger nu?,’ 1025 - ‘Jay ic, ic sterve sekerlike En hebbic niet [te]tene haestelike.,’ - ‘Here, beit daer een lettel mede.’ Die ioncfrouwe gine en wech gerede: Si quam weder saen ende seide: 1030 ‘Here, gi sult hier sonder beide....’ Hi vraegde: ‘Watsaelt wesen?’ Ende si brachtem binnen desen Tetene ende te drinkene een deel, Broet ende enen capoen geheel 1035 Ende enen pot met wine mede, Doe at hi ernstelike ter stede. Dus bleef hi liggende gevaen. Alse die ioncfrouwe dat hevet verstaen, Die hi met hem brachte dare, 1040 Dat Sagrimor gevaen ware, Dire ic hier te voren dede gewes, Si was sere tongemake des, Ende si voer van daer thant Ter stat daer si hare lief vant. 1045 Als haer lief geware wert das, Dat si weder quam, hi was Tirst dat hise hadde versien Utermaten blide van dien, Ende ontfinese herde wale. 1050 Nu sal ic van hare die tale Ende van Sagrimorre leggen neder, Ende sal van Dodinele spreken weder, |
Het was omtrent middag toen: Te Mathamas huis reed hij toen. Dat huis was sterk en stond hoog, En goed omsloten, zonder twijfel, 885 Met diepe grachten en met muren: Daar was maar een ingang te die tijd. Sagramor voer in na dien En heeft de poort goed bezien, En reed gelijk in de zaal, 890 Daar hij Mathamas vond. En zijn ridders zouden gaan Zitten te eten, zonder twijfel, Maar ze wachtten en wilden weten Wat hij wilde, eer ze gingen eten. 895 Hij kwam tot Mathamas toen En sprak hem zonder te groeten toe: ԍijn vrouwe de koningin ontbiedt u Dat u haar te eten zend, door mij, Ter elven fontein: al daar 900 Is ze en haar jonkvrouwen met haar’ Toen Mathamas dit had verstaan Sprak hij tot Sagramor gelijk: ‘Bij wiens verlof kwam u hier binnen Nadat u bent met de koningin?,’ 905 -’Bij het verlof van de koningin,’ sprak hij, ԋwam ik hier, want ze beval het mij.,’ - ‘Nu zal u gauw wel zien Hoe ze u zal beschermen van die.’ Mathamas zei zijn ridders gelijk 910 Dat ze ten wapen zouden vangen. Ze deden dat hun heer zei: En toen Sagramor dat zag Reed hij tot Mathamas daarbij En zei: ‘Behoed u tegen mij.,’ 915 Daarna trok hij zijn zwaard En liep op Mathamas ter vaart, Die gelijk ter kamer waart vloog En sloot er hem binnen toen. Meteen heeft Sagramor vernomen 920 10 ridders gewapend komen; En sloten de deur van de zaal toe Zodat er niemand uit nee mocht toen. Toen zag Sagramor wel, voor waar, Dat hij dol daar was gekomen, 925 En hem berouwde, zonder twijfel, Dat hij die zotheid had gedaan; Want hij mocht wel ontgaan wezen Niet; omdat al was hij in vrees Hij was niet zo zeer bang 930 Hij bereidde hem te verweer. En ze liepen op hem ter plaatse Met bijlen en met zwaarden mede. Ze sloegen zijn paard dood zodat hij Te voet moest staan daarbij. 935 Toen ging hij leunen aan een pilaar En verweerde hem dapper daar. Hij sloeg hen af aldaar ter plaatse Beide schilden en helmen mede. Hij sloeg zoveel en stak 940 Zodat zijn zwaard stuk brak. Daarom wist hij niet wat voort meer te doen, Omdat ze zo zeer op hem lagen Dat hij daar dood was gebleven Had hij de pilaar niet benevens. 945 Mathamas kwam in die zaal toen En sprak Sagramor aldus toe, Dat hij hem opgeven zou, Dat hij noch niet doen nee wou. ‘Ze zullen u doden,’ sprak Mathamas. 950 Hij zei: ‘Ik geloof wel dat Dat zij het zullen doen, mogen ze.’ - Ԅoet u mijn raad,’ zei hij, ‘Ge zal u overgeven nu.’ Hij antwoordde: ‘Ten minsten u 955 Zo geef ik me niet over ter tijd, Die mijn heer vijand bent.’ Mathamas werd gergerd dan En zei hem sterk aan te gaan. Toen Sagramor dat had verstaan 960 Liep hij ter kamerdeur gelijk, Daar een schild hing, en nam het daar; En een bijl nam hij daarna, Die hij in de kamer vond. Hij nam die bijl in de hand, 965 En sloeg er een daar zo goed, Dat hij ter aarde neder viel. Een ridder kwam aan hem toen, En ze trokken zich zo, Dat ze beide geheel 970 Ter aarde moesten neervallen. De andere ridders liepen derwaarts. En wilden hem doden met een vaart Eer hij vandaar hij lag opkwam: Maar dat hen Mathamas benam, 975 Die liet hem gevangen nemen En daarna leggen, zonder twijfel, In een kooi aan de boomgaard, Die mooi was en goed bewaard Met vaste ijzeren tralies 980 Zodat het niet mocht falen. Die kooi was zo gemaakt, Die er in was mocht altijd zien Vandaar voort allemaal De lieden die waren in die zaal. 985 En zo wie in die kooi lag At maar een maal op de dag Water en brood dat men hem gaf. Sagramor had altijd daarvan Een zede welke tijd dat hij 990 In strijd was geweest daarbij En verkoelt daarvan werd dan, Zo kwam hem grote honger aan, Zodat hij met moeite behield zijn kracht: En soms viel hij in onmacht. 995 Dus lag hij daar in dit doen. Hij had gevast tot de noen, En lag van honger droevig en gram, Zodat op die tijd daar kwam Een jonkvrouw in die boomgaard, 1000 Die Sagramor gewaar werd- Mathamas dochter; - toen ze zag Dat hij in gevangenis lag Vroeg ze hem wie hij was. Sagramor antwoordde haar 1005 Dat hij van Arthur’ s hof was. ‘Hoe is uw naam?’ zei ze na dat. ‘Ik ben Sagramor genoemd.’ Die jonkvrouw zei gelijk: ‘Ik heb horen spreken van u; 1010 Mij is leed dat ge hier nu zit Gevangen, bij mijn trouw.’ Hij zei: ‘Waarom is dat, jonkvrouw?’ Ze zei: ‘Ik zeg het u, wilde gij het weten: Ge zal maar een maal per dag eten, 1015 En dat zal water en brood wezen.’ Ze beklaagde hem zeer na deze, En ze werd toen gewaar dat, Dat hij een mooie ridder was, Want hij was van heel aardrijk 1020 Een van de mooiste zeker, Toen ze een stuk gestaan had daar Zei Sagramor tot haar: ‘Ik sterf van honger, jonkvrouw, nu.’ - Ԉeb je zo Ԡn grote honger nu?,’ 1025 - ‘Ja ik, ik sterf zeker Heb ik niet gauw te eten.,’ - ‘Heer, wacht daar wat mee.’ De jonkvrouw ging weg gereed: Ze kwam gelijk weer en zei: 1030 ‘Heer, ge zal hier zonder wachten....’ Hij vroeg: ‘Watzal het wezen?’ En ze bracht hem binnen deze Te eten en te drinken een deel, Brood en een kapoen geheel 1035 En een pot met wijn mede, Toen at hij ernstig ter plaatse. Dus bleef hij liggen gevangen. Toen de jonkvrouw dat had verstaan, Die hij met hem bracht daar, 1040 Dat Sagramor gevangen was, Van die ik hiervoor deed gewis, Ze was zeer te ongemak dus, En ze voer van daar gelijk Ter plaatse daar ze haar lief vond. 1045 Toen haar lief daar gewaar werd, Dat ze terug kwam, hij was Ten eerste dat hij haar had gezien Uitermate blijde van dien, En ontving haar erg goed. 1050 Nu zal ik van haar de woorden En van Sagramor neerleggen, En zal van Dodineel weer spreken, |
Dien welden, die metter ioncfrouwe vart Ende hine weet warewart. 1055 Nu doet davonture verstaen Dattie ioncfrouwe reet, sonder waen, Ende Dodineel vaste met hare So verre, dat si worden geware Van enen riddre die quam daer 1060 Wel gewapent, ende daer naer Ene ioncfrouwe met hem eerlike Met dieren gesmide ende rike. Ende voer hen reet een naen Cleine ende boccheus, sonder waen, 1065 Ende so eyselijc int op sien, Dat Dodinele wonderde van dien, Dodineel groetene maer die naen Ne antworde niet. Daerna saen Troc die naen ter ioncfrouwen wart, 1070 Ende namse biden scouderen ter vart Ende woudse met crachte cussen mere. So wert erre ende scaemde hare sere, Ende si sloegen metter hant Dat hi vanden perde int sant 1075 Viel; ende seide: ‘wech, vlie van mi, Onnere moet hi hebben, die di An enege ioncfrouwe die hant siet slaen.’ Doe vragede die ridder saen Wat si meinde die ioncfrouwe, 1080 Dat si sinen naen hadde te blouwen, Si antworde: ‘Ic deedt bedi Dat te doene vogede mi; Ic en achts niet al eist u leet.’ Doe seide die ridder gereet: 1085 ԓoe wee u, dat gi spraect dit wort.’ Hi was erre ende trac bet vort, Ende stac metter glavye na hare. Doe si des wart geware So wincte so si best mochte, 1090 So dat hise niet en gerochte. Does Dodineel geware wart Hi keerde die glavie te hem wart, Ende seide te hem openbare Dat hi een quaet ridder ware, 1095 Een die quaetste dien hi vor dien Noit niewerincs hadde gesien, Ende datmen hem, sonder waen, Met rechte soude sine hant afslaen, Daer hi die ioncfrouwe mede 1100 Woude steken daer ter stede. Alse die riddre die wort vernam, Die Dodineel sprac, wart hi gram Ende seide: ‘Ic ne vant, noit man Die mi dus dorperlike sprac an: 1105 Gi mocht mi over quaet houden daer bi Liet ic u keren dus van mi, Gine kinnet mi anders eer wi Scieden ic ende gi. Ic ne segger niet meer toe nu 1110 Anders dan ic ontsegge u. Hoedt u, gi moet iegen mi striden.’ Ende Dodineel seide tselves tien tiden. Si gereidden metter vart Elc te comene tandren wart, 1115 Ende sloegen sere met sporen doe, Ende quamen elc op andren soe Dat si hen so onderstaken Dat haerre beider scilde braken. Dodineel bleef in tgereide wel, 1120 Maer die ander riddre vel Ute sinen gereide doe met allen Dat hem sijn hals craecte int vallen. Dodineel beette ter erden saen, Want hine tors niet woude bestaen. 1125 Hi beval der ioncfrouwen sijn pert Ende trac daer na uut sijn zwert Ende ginc ten riddre, die op was, Die hem sette ter were na das. Hi decte hem metten scilde daer: 1130 Dodineel gaf hem enen slach so zwaer, Dattie scilt toten bocle spleet, Ende hine mochte niet hebben gereet Sijn zwert, dat inden scilde claf, Dat hijt conde getrecken af. 1135 Doe die riddre dit hadde versien Warp hi den scilt wech mettien Ende sloech op Dodinele daer nare Groete slage ende zware, Ende hi pensede wel dat hi 1140 Hem niet en soude verweren daer bi Dat hi verloren hadde sijn zwart; Ende liep hem sere op ter vart, Ende sloech op hem sere ende onsochte, Waer dat hine geraken mochte. 1145 Alse die ioncfrouwe dit wart geware, Die Dodinele brochte met hare, Hare ontfarmts ende si Begonste te weennen sere der bi. Maer Dodineel, die vroet was 1150 Van dien stucken, nam ware das: Hi decte hem metten scilde saen Ende liet den riddre op hem slaen Tot dat hi was worden moede Van slaegen ende verwermt van moede, 1155 Ende daerna stac hine metten scilde [p. 9] Dat hi, wilde ocht ne wilde, Moeste ter erden vallen thanden, Ende tswert vloech hem uten handen. Ende Dodineel nam ter vart, 1160 Dies te doene hadde, dat zwart. Doe die riddre wert geware das, Dat hi so onbewaret was Liep hi te sinen scilde wert sere, Dien hi wech geworpen hadde eere. 1165 Ende doe hine soude heffen vander erde Sloegen Dodineel so herde Dat hi ter erden viel met allen. Ende alsen Dodineel sach vallen Spranc hi op hem te hant 1170 Ende trac den helm af metter hant, Ende warpen also verre daer Alse hi mochte, wet vorwaer. Die die gene geware wert das, Dathi vanden helme verlost was 1175 Spranc hi up ende nam ter vart Den scilt, daer in stac Dodineels zwart. Hi seide: ԍi es bat dant was eer, Want mijn helm deerde mi meer Dan hi mi halp.Մoe ginc, sonder waen, 1180 Dodineel vaste op hem slaen. Hi decte hem so hi best mochte; Maer Dodineel, diene versochte, Hi sloech op hem menegen slach. Aldus hi hem sere an lach 1185 So dat hi hem lettel ocht niet Van sinen scilde geheel liet. Hi wincte dicke van vresen groet Omdat sijn hoeft was bloet. Dodineel brachte doe enen slach, 1190 Ende alsen die ridder comen sach Hine dorste ontbeiden ende trac weder, Ende hi viel ter erden neder. Dodineel spranc sonder beide Op sinen lichame ende seide, 1195 Hine gave hem op wel saen, Dat hine thant soude doet slaen. Die gene was sere vervart, Ende gaf hem op sijn zwart, Ende seide dat hi al doen soude 1200 Dat hi hem bevelen woude. Hi sekerde hem alsoe, Ende Dodineel lietene doe, Ende beval hem also houde Dat hi te hant varen soude 1205 Tot sire vrouwen der coninginnen Ter fonteine van elvinnen, ‘Ende geeft u hare daer gevaen Van Dodineels halven, ende doet verstaen Dat ic bi ere ioncfrouwe belet was 1210 Dat ic niet voer te Mathamas. Groetse mi, ende segt totien Dat icse so ic irst mach sal sien.’ Hi seide: ‘Ic salt doen, Godweet.’ Ende Dodineel vragede hem gereet 1215 Om sinen name eer hi sciet. Hi seide dat hi Maroc hiet Vander Ynsen roken, diemen seget Dat tusschen Irlant ende Scollant leget. Die riddre voer wech ende die ioncfrouwe 1220 Met hem, die dreef groten rouwe. Ende Dodineel obander side Voer oec wech ten selven tide. Ende die naen, dat suldi weten, Was weder op sijn pert geseten, 1225 Daerne die ioncfrouwe sloech af Met enen slage, die si hem gaf. Doe seide Dodineel ten naen: ‘Hoe waerstu so coene, dattu doerste bestaen Met crachte cussen hier vor mi 1230 Dese ioncfrouwe?Մoe seide hi: ԏmdat mi mijn here hiet Bi minen oegen dat ict en liete niet, Ic ne custe vort alle dage Al die ioncfrouwe die ic sage 1235 In enichs ridders geleide wesen. Ende ine dorst niet laeten bi desen; Ne haddict oec niet gedaen Mine oegen haddi uutgesteken saen. Alst mi een ridder weder seide 1240 Mijn here vachter iegen sonder beide Tot dat hine onder dede; Ende mijn here heeft oec mede Binnen den iare, sonder waen, Wel .xl. ridders onder gedaen, 1245 Ende hine waende nembermere Man hebben vonden, here, Die iegen hem hadde moegen duren. Ic hebbe u geseit nu ter uren Dat ics weet: ic bidde u, here, 1250 Dat nu u wille si dat ic kere.’ Dodineel seide: Ԗaer dire vaerde, Ende groet mi die coninginne herde.’ Maroc reet so dat hi vernam Dat hi ter elvinnen borne quam, 1255 Daer hi die coninginne vant Hi beette van sinen perde thant Ende knielde daer na vor hare Ende seide vor hare openbare: ‘Vrouwe, ic ben hier comen nu 1260 Van Dodineels halven tote u, Die mi nu hier heeft gesent In vangnessen op sulc covent, Vrouwe, dat hi mi oec beval Te doene u gebod van al.,’ 1265 Die coninginne ontfinc also Dien riddre alse gevangen doe. |
Die wilde, die met de jonkvrouw gaat En hij weet niet waarheen. 1055 Nu laat het avontuur verstaan Dat die jonkvrouw reed, zonder twijfel, En Dodineel vast met haar Zo ver, zodat ze worden gewaar Van een ridder die kwam daar 1060 Goed gewapend, en daarna Een jonkvrouw met hem schitterend Met duur smeedwerk en rijk. En voor hen reed een kleine Klein en bochelig, zonder twijfel, 1065 En zo ijselijk in het opzien, Zodat Dodineel verwonderde van die, Dodineel groette hem maar die kleine Nee antwoordde niet. Daarna gelijk Trok die kleine ter jonkvrouw waart, 1070 En nam ze bij de schouder ter vaart En wilde haar met kracht meer kussen. Ze werd gergerd en schaamde zich zeer, En ze sloeg hem met de hand Zodat hij van het paard in het zand 1075 Viel; en zei: ‘weg, vliedt van mij, Oneer moet hij hebben, die je Aan enige jonkvrouw de hand ziet slaan.’ Toen vroeg de ridder gelijk Wat ze bedoelde die jonkvrouw, 1080 Dat ze zijn kleine had te slaan, Ze antwoordde: ‘Ik deed het omdat Dat te doen mij voegde; Ik acht het niet al is het u leed.’ Toen zei die ridder gereed: 1085 Ԛo wee u, dat ge sprak dat woord.’ Hij was gergerd en trok meer naar voren, En stak met de speerpunt naar haar. Toen ze dat gewaar werd Zo wenkte zo goed ze kon, 1090 Zodat hij haar niet raakte. Toen het Dodineel gewaar werd Hij keerde de speerpunt tot hem waart, En zei tot hem openbaar Dat hij een kwade ridder was, 1095 Een van de kwaadste die hij voor die Nooit ergens had gezien, En dat men hem, zonder twijfel, Met recht zijn hand zou afslaan, Daar hij die jonkvrouw mede 1100 Wilde steken daar ter plaatse. Toen de ridder die woorden vernam, Die Dodineel sprak, werd hij gram En zei: ‘Ik nee vond, nooit een man Die me aldus schandelijk aansprak; 1105 Ge mag me voor kwaad houden daarbij Liet ik u keren dus van mij, Ge kent men anders eer wij Scheiden ik en gij. Ik nee zeg er niets meer toe nu 1110 Anders dan ik ontzeg u. Hoed u, ge moet tegen mij strijden.’ En Dodineel zei hetzelfde te die tijd. Ze bereidden met een vaart Elk te komen tot de andere waart, 1115 En sloegen zeer met sporen toen, En kwamen elk op de andere zo Dat ze zich zo onderstaken Dat hun beider schilden braken. Dodineel bleef wel in het zadel, 1120 Maar die andere ridder viel Uit zijn zadel toen geheel Zodat hem zijn hals kraakte in het vallen. Dodineel steeg gelijk af ter aarde, Want hij wilde hem te paard niet bestaan. 1125 Hij beval de jonkvrouw zijn paard En trok daarna uit zijn zwaard En ging ten ridder, die op was, Die hem zette te verweer na dat. Hij bedekte hem met het schild daar: 1130 Dodineel gaf hem een slag zo zwaar, Dat het schild tot de bokel spleet, En hij mocht niet gereed hebben Zijn zwaard, dat in het schild kleefde, Dat hij het er uit kon trekken. 1135 Toen de ridder dit had gezien Wierp hij het schild meteen weg En sloeg op Dodineel daarna Grote slagen en zware, En hij peinsde wel dat hij 1140 Hem niet zou verweren daarom Omdat hij zijn zwaard verloren had; En liep zeer op hem ter vaart, En sloeg op hem zeer en hard, Waar dat hij hem raken mocht. 1145 Toen de jonkvrouw dit gewaar werd, Die Dodineel bracht met haar, Het ontfermde haar en ze Begon zeer daarbij te wenen. Maar Dodineel, die verstandig was 1150 Van die stukken, nam dat waar: Hij bedekte hem gelijk met het schild En liet de ridder op hem slaan Totdat hij moe geworden was Van slagen en verwarmt van gemoed, 1155 En daarna stak hij hem met het schild Zodat hij, wilde hij of niet wilde, Moest gelijk ter aarde vallen, En het zwaard vloog hem uit de handen. En Dodineel nam ter vaart, 1160 Die het te doen had, dat zwaard. Toen de ridder dat gewaar werd, Dat hij zo onbeschermd was Liep hij zeer tot zijn schild waart, Die hij weg geworpen had eerder. 1165 En toen hij zich zou opheffen van de aarde Sloeg hem Dodineel zo hard Zodat hij geheel ter aarde viel. En toen Dodineel hem zag vallen Spoang hij op hem gelijk 1170 En trok de helm af met de hand, En wierp het alzo ver daar Als hij kon, weet voor waar. Die diegene dat gewaar werd, Dat hij van de helm verlost was 1175 Sprong hij op en nam ter vaart Het schild, waarin het zwaard van Dodineel stak. Hij zei: ԍij is het beter dan het eerder was, Want mijn helm deerde mij meer Dan het me hielp. Toen ging, zonder twijfel, 1180 Dodineel sterk op hem slaan. Hij bedekte hem zo goed hij kon; Maar Dodineel, die hem verzocht, Hij sloeg op hem menige slag. Aldus hij hem zeer aanlag 1185 Zodat hij hem weinig of niets Van zijn schild heel liet. Hij draaide vaak van grote vrees Omdat zijn hoofd bloot was. Dodineel bracht toen een slag, 1190 En toen het die ridder komen zag Hij durfde het niet af te wachten en trok weer, En hij viel ter aarde neer. Dodineel sprong zonder te wachten Op zijn lichaam en zei, 1195 Hij gaf zich over wel gelijk, Dat hij hem gelijk zou dood slaan. Diegene was zeer bang, En gaf hem op zijn zwaard, En zei dat hij alles zou doen 1200 Dat hij hem bevelen wou. Hij verzekerde hem alzo, En Dodineel liet hem toen, En beval hem alzo te doen Dat hij gelijk gaan zou 1205 Tot zijn vrouwe de koningin Ter fontein van elven, ‘Engeef u haar daar gevangen Vanwege Dodineel, en laat verstaan Dat ik door een jonkvrouw belet was 1210 Dat ik niet voer tot Mathamas. Groet haar van mij, en zeg tot die Dat ik haar zo gauw ik kan zal zien.’ Hij zei: ‘Ik zal het doen, God weet.’ En Dodineel vroeg hem gereed 1215 Om zijn naam eer hij scheidde. Hij zei dat hij Maroc heette Van de Ynsen roken, die men zegt Dat tussen Ierland en Schotland ligt. Die ridder voer weg en de jonkvrouw 1220 Met hem, die grote rouw dreef. En Dodineel aan de andere kant Voer ook weg terzelfder tijd. En die kleine, dat zal je weten, Was weer op zijn paard gezeten, 1225 Daar hem de jonkvrouw afsloeg Met een slag, die ze hem gaf. Toen zei Dodineel tot de kleine: ‘Hoe was u zo koen, dat u het durfde te bestaan Met kracht te kussen hier voor mij 1230 Deze jonkvrouw? Toen zei hij: ԏmdat me mijn heer zei Bij mijn ogen dat ik het niet liet, Ik nee kuste voort alle dagen Al die jonkvrouwen die ik zag 1235 In enige ridders geleide te wezen. En ik durfde het niet te laten hierdoor; Nee, had ik het ook niet gedaan Mijn ogen had hij gelijk uitgestoken. Als het me een ridder weersprak 1240 Mijn heer vocht er tegen zonder te wachten Totdat hij hem onder deed; En mijn heer heeft ook mede Binnen een jaar, zonder twijfel, Wel 40 ridders onder gedaan, 1245 En hij waande nimmermeer Man hebben gevonden, heer, Die tegen hem had mogen verduren. Ik heb u nu gezegd ter uren Dat ik weet: ik bid u, heer, 1250 Dat nu uw wil is dat ik keer.’ Dodineel zei: ‘Ga je gang, En groet mij de koningin erg.’ Maroc reed zodat hij vernam Dat hij ter elven bron kwam, 1255 Daar hij de koningin vond Hij steeg gelijk af van zijn paard En knielde daarna voor haar En zei voor haar openbaar: ‘Vrouwe, ik ben hier nu gekomen 1260 Vanwege Dodineel tot u, Die mij nu hier heeft gezonden In gevangenis op zulk overeenkomst, Vrouwe, dat hij mij ook beval Te doen al uw gebod.,’ 1265 De koningin ontving alzo Die ridder als gevangene toen. |
Nu swiget davonture van desen, Ende vort sullen wi lesen Hoe Lancelot noch voer henen 1270 Volgende der ouder quenen. Nu gewaget davonture das, Dat Lancelot gesceden was Van Keyen den drossate, die hem gaf Sijn pert. Als hire sciet af 1275 Hi volgede der quenen emmertoe, Ende hi was tongemake doe Vanden trinsone dat hem stac Inden lichame; om dit ongemac Sone liet hi niet sijn riden. 1280 So ontmoet hi tien tiden Enen riddre, die zwart was; maer hi Was ongewapent daerbi, Ende hi voerde, des geloeft, An sijn gereide eens ridders hoeft, 1285 Die niewinge was geslegen doet. Hi groettene ende Lanceloet Groettene weder, den goeden man; Ende diegene sprac Lancelote an: ‘Ic bidde u doer dies wille, 1290 Die ghi meest mint lude of stille, Hoe u name es seget mi.’ - Ԍanceloet,աntworde hi. Hi seide: ‘Ic soeke u ter stonden.’ Lanceloet seide: ‘wihebt mi vonden: 1295 Wats u lief?Մander antworde gaf: ‘Ic wille dat gi u wapene doet af Ende ghise mi geeft.Ռanceloet sprac doe: ‘Gine hebter mi niet bedreven toe, Ende het ware grote scande 1300 Voer ic ontwapent achter lande.’ Dander seide: ‘wimoet doen daer bi Gi hebt also geloeft mi.’ Lanceloet sprac: Ԉebbict geloeft also?’ - ‘Ja gi,’sprac dander doe; 1305 ‘Nu kindi mi niet.’ ‘Wie siedi dan?,’ [p. 10] Sprac Lanceloet. Doe seide die man: ‘Ic bem die gene die u tiaren Die wapine gaf sonder sparen, Doe gi ontwapent ende onbewart 1310 Ten ingange van enen bossche wart, Dienmen heet den bosch van .iiij. vresen, Ende gi seit u hadden gewesen U wapene gestolen; ende altoe Sochti den roden riddre doe, 1315 Die enen sciltknecht hadde gevaen Int pawelgioen daer gi aet, sonder waen. Ende gi geloeft daer bi U wapene te gevene mi Ter irster stat daer ic u vonde, 1320 Op dat gi niet en vocht tier stonde. Bi deser redene eysch ic u Dat gi u wapene mi gevet nu.’ Lanceloet dede met pinen af Sine wapene, die hi hem gaf. 1325 Ende doe Lanceloet ontwapent was Wart die riddre geware das, Dat Lanceloet sere bloedde doe Beide voren ende achter toe. Die riddre ginc hem wapenen daer 1330 Ende vragede Lanceloete daer naer Te wat steden hi varen soude. Hi seide darne geleiden woude Die ioncfrouwe. Doe seidi tot desen: ‘widinct mi tongemake wesen, 1335 Wildi ic vare over u, Ende gi sult weder keren nu?,’ Die ioncfrouwe antworde hem dan: ‘Inewille niet sulken leitsman.’ Mettien die riddre henen sciet, 1340 Die Griffoen vanden quaden passe hiet. Ende Lanceloet is wech gevaren Metter quenen, hine wiste waren; Maer si salne voren na desen Daermenne sal der wonde genesen. 1345 Ende Griffoen reet oec toten pleine Daer in stont der elvinnen fonteyne, Daer die coninginne entie hare laegen. Ende als si den ridder comen saegen Van vers waenden si van desen 1350 Dat Lanceloet selve hadde gewesen, Dies si waeren blide; mare Als hi hen quam gereden bet nare Worden si geware wel das, Biden perde, dat Lanceloet niet en was. 1355 Alse die coninginne thoeft heeft versien An thersoen hangen si waende van dien Dat Lanceloets hoeft hadde gewesen, Ende si viel in onmacht van desen. Tirst dat si beqnam riep si 1360 Lude: ԁch arme!եnde seide: ԁy mi, Nu es doet di blome sekerlike Vanden ridderscepe van erderike.’ Si seide: ԋeye, volget hem na, Ende wacht dat hi u niet ontga: 1365 Dese gevaen riddre sal met gaen.’ Dus volgeden si hem beden saen, Ende doe die riddre wert geware Dat si hem beden volgeden nare Begonste hi hem thant te keerne 1370 Ende setten iegen hen te weerne. Hi stac int vergaderen ter erde Den drossate met sinen perde, Ende sloech den andren riddre soe, Dat hem niet conste gehelpen doe 1375 Scilt no halsberch, tswert ne woet In sine herssene dat hi bleef doet. Keye stont op na dit doen, Ende doe hordene Griffoen Metten voeten van sinen perde 1380 Dat hi neder viel ter erde. Doe hine dus ter erden sach Hi namene daer hi lach Ende warpene op sijn part, Ende vordene te bosschewart. 1385 In ene scone stat die hi daer Staende hadde al openbaer Daer leide hi Keyen in gevaen. |
Nu zwijgt het avontuur van deze, En voort zullen we lezen Hoe Lancelot noch voer heen 1270 Volgde de oude vrouw. Nu gewaagt het avontuur dat, Dat Lancelot gescheiden was Van Keye de drost, die hem gaf Zijn paard. Toen hij er vanaf scheidde 1275 Hij volgde de oude vrouw immer toe, En hij was te ongemak toen Van de speerpunt dat hem stak In het lichaam; om dit ongemak Zo liet hij niet zijn rijden. 1280 Zo ontmoette hij te die tijd Een ridder die zwart was; maar hij Was ongewapend daarbij, En hij voerde, dus geloof het, Aan zijn zadel een ridders hoofd, 1285 Die net was dood geslagen. Hij groette hem en Lancelot Groette hem weer, de goede man; En diegene sprak Lancelot aan: ‘Ik bid u door diens wil, 1290 Die ge meest bemint geheel, Hoe uw naam is, zeg het mij.’ - Ԍancelot,’ antwoordde hij. Hij zei: ‘Ik zoek u ter stonden.’ Lancelot zei: ‘Ge hebt me gevonden: 1295 Wat is u lief?’ De ander antwoord gaf: ‘Ik wil dat ge uw wapens afdoet En gij ze mij geeft.’ Lancelot sprak toen: ‘Ge hebt er mij niet toe bedreven, En het was grote schande 1300 Voer ik ongewapend achter landen.’ De ander zei: ‘Ge moet het doen daarom Ge hebt het alzo mij beloofd.’ Lancelot sprak: Ԉeb ik het alzo beloofd?’ - ‘Ja gij,’ sprak de ander toen; 1305 ‘Nu herken je me niet.’ ‘Wie ben je dan?,’ Sprak Lancelot. Toen zei die man: ‘Ik ben diegene die u te jaren De wapens gaf zonder sparen, Toen ge ontwapend en onbeschermd 1310 Te ingang van een bos was, Die men noemt het bos van 4 vrezen, En ge zei u was geweest Uw wapens gestolen; en altijd Zocht ge de rode ridder toen, 1315 Die een schildknecht had gevangen In het paviljoen daar ge at, zonder twijfel. En ge beloofde daarbij Uw wapens mij te geven Ter eerste plaats daar ik u vond, 1320 Opdat ge niet vocht te die tijd. Bij deze reden eis ik van u Dat ge uw wapens mij nu geeft.’ Lancelot deed met pijn af Zijn wapens, die hij hem gaf. 1325 En toen Lancelot ontwapend was Werd die ridder gewaar dat, Dat Lancelot zeer bloedde toen Beide voor en achter toe. De ridder ging hem wapenen daar 1330 En vroeg Lancelot daarna Tot welke plaats hij gaan zou. Hij zei daar men hem geleiden wou Die jonkvrouw. Toen zei hij tot deze: ‘Ge lijkt me te ongemak wezen, 1335 Wil ik gaan voor u, En gij zal terug keren nu?,’ De jonkvrouw antwoordde hem dan: ‘Ik wil niet zo’ n leidsman.’ Meteen de ridder heen scheidde 1340 Die Griffoen van de kwade pas heette. En Lancelot is weg gegaan Me de oude vrouw, hij wist niet waarheen; Maar ze zal hem voeren na dezen Daar men hem de wonden zal genezen. 1345 En Griffoen reed ook tot de vlakte Daarin de elven fontein stond, Daar de koningin en die hare lagen. En toen ze de ridder komen zagen Van verre waanden ze van deze 1350 Dat het Lancelot zelf was geweest, Dus waren ze zeer blijde; maar Toen hij hen dichterbij kwam gereden Werden ze wel gewaar dat, Bij het paard dat het Lancelot niet was. 1355 Toen de koningin het hoofd heeft gezien Aan de zadelboog hangen ze waande van die Dat het Lancelot ‘s hoofd was geweest, En ze viel in onmacht van deze. Ten eerste dat ze bijkwam riep ze 1360 Luid: ԁch arme!’ en zei: ‘Aai mij, Nu is zeker dood de bloem Van het ridderschap van aardrijkծ Ze zei: ԋeye, volg hem na, En wacht dat hij u niet ontgaat: 1365 Deze gevangen ridder zal mee gaan.’ Dus volgden ze hen beiden gelijk, En toen die ridder werd gewaar Dat ze hem beiden navolgden Begon hij zich gelijk te keren 1370 En zette tegen hen te verweer. Hij stak in het samen komen ter aarde De drost met zijn paard, En sloeg de andere ridder zo, Dat hem niets kon helpen toen 1375 Schild nog harnas, het zwaard nee woedde In zijn hersens zodat hij dood bleef. Keye stond op na dit doen, En toen stootte hem Griffoen Met de voeten van zijn paard 1380 Zodat hij neer viel ter aarde. Toen hij hem dus ter aarde zag Hij nam hem daar hij lag En wierp hem op zijn paard, En voerde hem te bos waart. 1385 In een mooie plaats die hij daar Staan had al openbaar Daar legde hij Keye in gevangen. |
Nu laet hier af tale staen Die avonture ende sal beginnen 1390 Te sprekene vander coninginnen, Die nu bleef om dese sake Sere drove ende tongemake. Davonture seget vander coninginnen Dat si ter fonteynen vander elvinnen 1395 Lange beidde om sien of dare Ieman soude weder comen te hare Vanden ridders; maer neent niet. Si weende sere om dit verdriet, Ende alle die ioncfrouwen mede 1400 Dreven oec groete serichede. Doe vragede die ridder iegen wien Lanceloet hadde geioesteert vor dien Waeromme si maecten sulc mesbaer. Die coninginne seide hem daer naer: 1405 Ԉens geen wonder al sijn wi in droefheden, Alse wi weten dat verloren es heden Ende bedorven geheellike Al dat ridderscap van erderike.’ - ‘Wie was dat?’ die ridder sprac. 1410 ‘Het was Lanceloet van Lac, Die iegen u ioesteerde.’ Doe viel hi In onmacht daer bi, Ende hem ontbonden sine wonden, Die bloedden sere tien stonden. 1415 Die ioncfrouwen liepen thant toe Ende holpen hem alle doe. Doe hi vander onmacht bequam Ende die coninginne vernam Sijn scer vragede si openbare 1420 Of hi wiste wie die ridder ware. Hi seide: ‘Ic weet wel wie hi es Ende kinnen. Soe sijt seker des, Es hi doet, dat ic niet mere Na hem te levene begere.,’ 1425 Nu laeten wi dit een lettel staen Ende sullen die tale weder anevaen Van Lanceloete daer hi van Griffone sciet Als hi hem sine wapene liet. Doe Lanceloet gesceden was 1430 Van Griffone, als ic voren las, Hi reet vaste aldus henen Ende volgede der ouder quenen, Maer dat was met pinen groet, Want hi hadde geweest doet 1435 Sonder twifel en hadde die wonden Die quene niet so gestopt ende gebonden. Omtrent none hebben si vernomen Ene ioncfrouwe iegen hem comen, Die op enen witten muel reet. 1440 Si bleef stille houdende gereet Als si Lanceloete sach; na desen Seide si: ‘wellecome moetti wesen! Boven allen ridders van erderike Ghi sijt die beste sekerlike.,’ 1445 Hi seide: ԉoncfrouwe, God lone u, Wat weetti wie ic ben nu?’ - ‘Ic weet wel,’seide si, Ԥat gi sijt Mijn here Walewein, dat men nu ter tijt U meer begeert, here, allene 1450 Dan al die ridders gemene.’ Hi seide: ‘Waer es dat, ioncfrouwe?’ Si seide: ‘Here, bi mire trouwe Hets int lant van Strangore, daer men u Boven alle mannen gerne sage nu; 1455 Ende coemdi daer gi sult des [p. 11] Wel vroet werden waer bi het es; Maer so vele seggic u vor waer, Datmen gene erdsce dinc daer Begert so vele no so sere 1460 Als u te siene daer, here.’ Ende si sciet van Lanceloete doe Sonder mere te seggene daer toe. Ende Lanceloet entie quene reden So dat si quamen tere steden 1465 Daer men groete feeste dede Der quenen ende Lanceloete mede. Die here vanden huus was tien tide Beide drove ende blide: Van Lanceloets comste was hi doe 1470 Blide, ende ob ander side also Was hi sire wonden drove. Hine hadde niet gehadt sine behove, Om dit was hi sijns in vresen Dat hi niet wel soude genesen. 1475 Niet bedi hine dorste dare Niet toenen dat hi tonpeyse ware. Nu laet ic Lanceloete tes ridders bliven Metter quenen, ende sal u scriven Van Dodinele ende doen u cont 1480 Sine avonture nu ter stont. |
Nu laat hiervan de woorden staan Dat avontuur en zal beginnen 1390 Te spreken van de koningin, Die nu bleef om deze zaak Zeer droevig en te ongemak. Het avontuur zegt van de koningin Dat ze ter fontein van de elven 1395 Lang wachtte om te zien of daar Iemand zou terug keren tot haar Van de ridders; maar neen, niet. Ze weende zeer om dit verdriet, En alle jonkvrouwen mede 1400 Dreven ook grote droefheid. Toen vroeg de ridder tegen wie Lancelot had gekampt voor die Waarom ze zo’ n misbaar maakte. De koningin zei hem daarna: 1405 ‘Het is geen wonder al zijn we in droefheid, Als we weten dat verloren is heden En bedorven geheel Al dat ridderschap van aardrijk.’ - ‘Wie was dat?’ sprak die ridder. 1410 ‘Het was Lancelot van Lac, Die tegen u kampte.’ Toen viel hij In onmacht daarbij, En hem ontbonden zijn wonden, Die zeer bloedde te die stonden. 1415 De jonkvrouwen liepen gelijk toe En hielpen hem allen toen. Toen hij van de onmacht bekwam En de koningin vernam Zijn zeer vroeg ze openbaar 1420 Of hij wist wie die ridder was. Hij zei: ‘Ik weet wel wie hij is En ken hem. Zo wees zeker dus, Is hij dood, dat ik niet meer Na hem te leven begeer.,’ 1425 Nu laten we dit een beetje staan En zullen het verhaal weer aanvangen Van Lancelot daar hji van Griffoen scheidde Toen hij hem zijn wapens liet. Toen Lancelot gescheiden was 1430 Van Griffoen, zoals ik voor las, Hij reed vast aldus heen En volgde de oude vrouw, Maar dat was met grote pijn, Want hij was dood geweest 1435 Zonder twijfel had de wonden Die oude vrouw niet zo gestopt en gebonden. Omtrent noen hebben ze vernomen Een jonkvrouw tegen hen komen, Die op een witte muilezel reed. 1440 Ze bleef gereed stil houden Toen ze Lancelot zag; na deze Zei ze: ‘welkom moet je wezen! Boven alle ridders van aardrijk Gij bent zeker de beste.,’ 1445 Hij zei: ‘Jonkvrouw, God loont het u, Wat weet je wie ik ben nu?’ - ‘Ik weet wel,’ zei ze, Ԥat gij bent Mijn heer Walewein(Lancelot !), dat men nu ter tijd U meer begeert, heer, alleen 1450 Dan al de ridders algemeen.’ Hij zei: ԗaar is dat, jonkvrouw?’ Ze zei: ‘Heer, bij mijn trouw Het is in het land van Strangore, daar men u Boven alle mannen graag zag nu; 1455 En kom je daar ge zal dus Wel bekend worden waarbij het is; Maar zoveel zeg ik u voor waar, Dat men geen aardse dingen daar Begeert zo veel nog zo zeer 1460 Dan u te zien daar, heer.’ En ze scheidde van Lancelot toen Zonder er meer daartoe te zeggen. En Lancelot en die oude vrouw reden Zodat ze kwamen te ene plaats 1465 Daar men grote feesten deed De oude vrouw en Lancelot mede. De heer van het huis was te die tijd Beide droevig en blijde: Van Lancelot’ s komst was hij toen 1470 Blijde, en aan de andere kant alzo Was hij van zijn wonden droevig. Hij had niet gehad zijn behoefte, Om dit was hij in zijn vrees Dat hij niet goed zou genezen. 1475 Niet omdat hij durfde daar Niet te tonen dat hij te onvrede was. Nu laat ik Lancelot bij de ridder blijven Met de oude vrouw en zal u schrijven Van Dodineel en maak u bekend 1480 Zijn avonturen nu terstond. |
Nu gewaget dauonture das, Doe Dodineel gesceden was Vanden riddre, dien hi sinde saen Toter coninginnen gevaen, 1485 Dat hi reet metter ioncfrouwe doe Wel toter vespertijt toe. Doe quam hi op ene diepe riviere: Daer sach hi ene planke liggen sciere, Daer men met pinen mochte overgaen. 1490 Si was vreselijc, sonder waen. Die ioncfrouwe beette metter vart Ende bant an enen boem hare part. Dodineel vragede hare houde Wat hi sinen perde doen soude? 1495 ‘wisullet hier laeten,’seide si doe, Ende Dodineel dede also. Doe trac si ter planken wart, Ende ginger over metter vart, Alse die wel geleert hadde overgaen, 1500 Ende si sprac te Dodinele saen Dat hi hare volgen soude. Ende hi ginc op die planke also houde Die hem nauwe dochte wesen. Hi ginger op met groter vresen, 1505 Alse die niet geleert en hadde doe Der over te gane; ende daer toe Sach hi twater datter onder liep, Dat groet, starc was, ende diep; Nochtan was hi so niet vervart 1510 Hine ginc vort metter vart Toter helecht vander brucgen bi. Ende als hire quam so was si Soe cranc, dat also houde Hem dochte dat si breken soude. 1515 Hets waer, so boech oec sere mede, Dattie swaerheit van sinen wapenen dede, Die hi tien tiden hadde an; Ende hem quam sulke vrese an, Dat hi daer int water vel 1520 Ende drancs so vele, dat hi wel Waende spliten daer af thanden. Hi gegreep die planken metten tanden; Mettien heeft hi enen man versien Ende Dodineel riep op hem mettien: 1525 ԁy mi, nu biddic sere di Dattu uten watre hulps mi.’ - ‘Here riddere,’sprac die man daer nare, ‘Enwelke duvel bracht u dare? Waer af wildi u bewinden, 1530 Waendi int water avonture vinden?’ Dodineel sprac: ‘Ic hebber vonden Avonturen genoech nu ten stonden; Maer vrient, om Gode, helpet mi, Ne letter niet mede, des biddic di.,’ 1535 Die man seide: ‘Inedoes niet. Also alse gire in quaemt besiet Dat gire ute coemt also.’ Ende hi ginc sire verden doe Ende liet Dodinele thant 1540 In die vrese daer hine vant. Alse Dodineel dit heeft versien, Die sere in vresen was van dien, Hi hem versterkte so in dien noet, Dat hi hem uut warp van pinen groet 1545 Te lande op ander side also. Ende hi sach na die ioncfrouwe doe, Die hem ontgaen was tier stonde. Dodineel doe te gane begonde, Ende quam in enen ingen ganc 1550 Van enen bossche eer ict lanc, Daer hi sach een cleine kasteelkijn staen, Ende daer ute comen, sonder waen, Enen gewapenden ridder, die doe Dodinele aldus sprac toe: 1555 ԇheeft u op of gi sijt doet!’ Maer Dodineel was in sulker noet Vanden watre ende so onsochte Mesmaect, dat hi niet spreken mochte. Als die ridder dit hadde versien 1560 Trac hi hem of den helm; mettien Leidine in vangnessen daer. Ic latene in dogene liggen swaer |
Nu gewaagt het avontuur dat, Toen Dodineel gescheiden was Van de ridder, die hij gelijk zond Tot de koningin gevangen, 1485 Dat hij reed met de jonkvrouw toen Wel tot de vesper tijd toe. Toen kwam hij op een diepe rivier: Daar zag hij een snel een plank liggen, Daar men met moeite mocht overgaan. 1490 Het was vreselijk, zonder twijfel. Die jonkvrouw steeg af met een vaart En bond aan een boom haar paard. Dodineel vroeg haar welwillend Wat hij met zijn paard zou doen? 1495 ‘Ge zal het hier laten,’ zei ze toen, En Dodineel deed alzo. Toen trok ze ter planken waart, En ging er over met een vaart, Als die wel geleerd had over te gaan, 1500 En ze sprak tot Dodineel gelijk Dat hij haar zou volgen. En hij ging op die plank alzo welwillend Die hem nauw dacht te wezen. Hij ging er op met grote vrees, 1505 Als die het niet geleerd had toen Daar over te gaan; en daartoe Zag hij het water dat er onder liep, Dat groot, sterk was en diep; Nochtans was hij niet zo bang 1510 Hij ging voort met een vaart Tot de helft van de brug nabij. En toen hij er kwam zo was het Zo zwak, dat alzo te houden Hij dacht dat het breken zou. 1515 Het is waar, het boog ook zeer mede, Dat de zwaarte van zijn wapen deed, Die hij te die tijd aan had; En hem kwam zulke vrees aan, Zodat hij daar in het water viel 1520 En dronk zoveel, zodat hij wel Waande te barsten gelijk daarvan. Hij greep die plank met de tanden; Meteen heeft hij een man gezien En Dodineel riep op hem meteen: 1525 ‘Aai mij, nu bid ik u zeer Dat u mij uit het water helpt.’ - ‘Heer ridder,’ sprak die man daarna, ‘Enwelke duivel bracht u daar? Waarvan wilde u bewinden, 1530 Waande ge in het water avontuur vinden?’ Dodineel sprak: ‘Ik heb er gevonden Avonturen genoeg nu ten stonden; Maar vriend, om God, help me, Nee let er niet mede, dat bid ik u.,’ 1535 Die man zei: ‘Ik doe het niet. Alzo als ge er in kwam beziet Dat ge er uitkomt alzo.’ En hij ging zijn vaart toen En liet Dodineel gelijk 1540 In de vrees daar hij hem vond. Toen Dodineel dit heeft gezien, Die zeer in vrees was van die, Hij versterkte zich zo in die nood, Dat hij zich uitwierp met grote moeite 1545 Te land op andere zijde alzo. En hij zag naar die jonkvrouw toen, Die hem ontgaan was te die tijd. Dodineel begon toen te gaan, En kwam in een enge gang 1550 Van een bos al gauw, Daar zag hij een klein kasteeltje staan, En daaruit komen, zonder twijfel, Een gewapende ridder, die toen Dodineel aldus sprak toe: 1555 ‘Geef u over of ge bent dood!’ Maar Dodineel was in zulke nood Van het water en zo hard Mismaakt, zodat hij niet spreken mocht. Toen de ridder dit had gezien 1560 Trok hij hem de helm af; meteen Leidde hij hem in gevangenis daar. Ik laat hem in zware boeien liggen |
Ende sal spreken vort beginnen Van Genevren der coninginnen, 1565 Die drove was utermaten. Si heeft die fonteine gelaeten Ende trac enwech met rouwen groet Met haeren ioncfrouwen te Kameloet. Gi hebt wel gehort te voren 1570 Hoe si hare ridders al heeft verloren, Nu hort hier af die clage gerede Ende van Lanceloete te sokene mede. Der coninginnen Genovre quam mare Dat Lanceloet verslegen ware. 1575 Als si die niemare hadde verstaen Ginc si in ene camere saen, Daer Lanceloet te slapene plach. Ende alsi Lanceloets bedde sach Wart si met groten mesbare, 1580 Hare selven treckende biden hare; Ende weende ende dreef groete rouwe doe, Ende seide dese worde toe: ԁy edel riddre vercoren, Gi plaecht te leggene hier te voren; 1585 Gine mocht sterven nembermere Ic en bolge mi te u wart sere, Ende dat gi niet en mocht daer nare Leven hoe dat anders met u ware! Ay Lanceloet, meester ende here, 1590 Boven allen ridders in elken kere, Goedertieren meer dan enich man Jegen die gene daer gi trouwe vont an!’ Aldus clagede die coninginne Om Lanceloete met droven sinne, 1595 Ende seide wonder; ende meer hadde gedaen, Maer dattie coninc int hof quam saen, Die vander iacht quam tien tide Wel in hogen ende blide. Hine gemoette op dien dach niet 1600 Datten mochte verswaeren iet. Die coninc vragede om niemare, Van Lanceloete tirst dat hi quam dare; Ende men deedse hem also verstaen Als sise int hof hadden ontfaen, 1605 So datti coninginne tote hem quam, [p. 12] Die hi ontboden hadde, al gram. Hi vragede hare: ‘Wathebdi?’ - ‘Ineweet niet dan wel,’ seide si - ‘widoet.’ - ‘Inedoe.’ Doe seide hi: 1610 ‘Bider trouwen die gi sijt sculdich mi, Segt mi, ic wilt weten ende horen. - ‘Here, gi hebt mi so besworen, Ic segt u na dat gijt wilt weten, Maer wi moeten tirst hebben geten.,’ 1615 Doe gingen si dwaen ende saeten Altehant ter taflen ende aeten. Alse die coninc Lanceloete gemiste Ende hine daer binnen niet ne wiste Hem wondrets ende was in vresen, 1620 Ende tongemake waer hi mochte wesen, Ende hadde vrese van ongevalle. Ende als si geten hadden alle Die coninc dede comen daer nare Die coninginne ende seide tote hare: 1625 ‘Dat ic u eermen ginc eten Vragede dat willic nu weten.’ - ‘Nadien dat gijs vraget het sal u Een ander seggen dan ic nu.,’ Hi sprac: ‘Ic wilt van u weten, vrouwe, 1630 Om dat ic u bat betrouwe Dan ic el enichgen minsche doe.’ Si begonste hem te seggene doe: ‘Here, alse wi onder ons lieden Gi ende ic vorden bosch scieden 1635 Reden wie so verre, dat op ons quam Een gewapent riddre, die mi nam Ende wilde wech voren sonder minen danc; So dat Keye thant vort spranc Ende ioesteerde iegen hem daer. 1640 Die ridder staken of, dats waer: Hi reet iegen Sagrimorre doe Ende iegen Dodinele daer toe, Die hi beide gader af stac. Doe ioesteerde Lanceloet van Lac 1645 Jegen hem, ende si onderstaken Hem dat si hare vleesch braken. Lanceloet staken af. Daer naer Quam tote hem ene quene daer, Daer hi mede moeste varen; 1650 Ende ic sinde na hem tuwaren Keyen den drossate also houde Dat hi weder keren soude. Ende hine wilde niet keren dan. Ende wi volgeden u vort an, 1655 Ende waenden u hebben vonden, So dat wi quamen tien stonden Ter elvinnen fonteine. Doe seide Sagrimor dat hi sonder beide Ons tetene soude halen doe, 1660 Ende Dodineel seide alsoe. Ende si voeren dat ic van hare Noit sinder en horde niemare, Sonder dat mi sinde na dien een deel Enen gevangen ridder Dodineel. 1665 Ende onlange tijt daer naer Leet vor ons lieden een ridder daer, Die Lanceloets wapene vorde an, Ende vorde an sijn arsoen nochtan Eens ridders hoeft hangende al bloet, 1670 Die niewinge was geslegen doet; Ende het was also scone van hare Alse oft Lanceloets hoeft ware. Ende wi waenden wel bi desen Dat Lanceloet hadde gewesen. 1675 Wie begonsten alle wenen sere Ende wi voren na hem, here. Ende hi keerde ene ander strate. Ic sinde Keyen den drossate Na hem ende den ridder met geninde 1680 Die mi Dodineel sinde, Ende ic ne mochtse noit sinder sien.’ Die coninc antworde te dien: ԅist aldus, dats groet ongeval Mi ende desen lande al 1685 Meer dan mi gesciede noit ere.’ Hi begonste te weennen sere: Hem faelgierde sine cracht Dat hi welna viel in onmacht. Als hi was becomen seide hi: 1690 ԁy Lanceloet, lieve, waer siedi?’ Men ginc daer rouwe driven mettien Meerre dan men noit hadde gesien; Ende die vander tafelronden Clageden sere tien stonden, 1695 Ende die coninginne meest, sekerlike. Hare rouwe was sonder gelike. Cume bleef van rouwen groet Sine hadde haar selven geslagen doet: So hadde si, ne ware 1700 Dat si ontbeidde na vraye niemare, Te wetene ocht hi ware doet. In dien zale waeren clagen groet. Mijn here Walewein seide doe, Daer al die lieden horden toe: 1705 ‘Ic sal morgen uten hove varen Ende vort an wandelen sonder sparen Tote dien dat ic sal weten bloet Ocht hi es levende ochte doet.,’ Al dat selve seiden tien stonden 1710 Si .xxx. vander tafelronden. Die coninc ne wilde niet gehingen Datter so vele ridders gingen. Hi seide daer souder .x. vaeren, Ende datter also genoech waren 1715 Sijn si goede liede, ende dese sal Walewein selve kiesen al. Den irsten ridder die Walewein Coes tote hem dat was Ywein, Ende die ander Garhies, 1720 Ende die derde Gurrehes. Die vierde was Mordrec, die was Niewinge ridder worden, als ict las. Hestor van Mares was die .v.; Aglovel die .vi.. Dat gedichte 1725 Seghet dat hi daerna tenen male Te hove brachte Perchevale. Ende vort so vele, tuwaren, Datter .x. met Waleweine waren. Walewein beval allen desen 1730 Datsi gewapent souden wesen Ende gereet dies ander dages te verne. Si seiden si soudent doen gerne. Des ander dages alsi hadden gehort Messe alle .x. si quamen vort 1735 In dien zale: daer brachtemen voren Die helege diesi alle sworen, Also alsmen te sweerne plach, Dat sine souden soeken jaer ende dach, Hine worde eer vonden, harentare; 1740 Ende dat si ten inde vanden iare Ten hove souden weder keren. Desen eet plagen die heren Te doene, die uut Arturs hove voren In questen, dat si aldus sworen. 1745 Dus scieden die heren uten hove, Bi des conincs orlove, Ende maecten recht hare vart Ten foreeste van Kamaloet wart, Ende reden tere crucen toe, 1750 Diemen hiet die swerte cruce doe. Si beetten alst Walewein riet. Ende twi dat die swerte cruce hiet Sal ic u ondecken thant Wat ic daer af gescreven vant. 1755 Alse Joseph van Aramathien [p. 13] Onder die heydine ginc castien, Ende hi biden wille ons Heren Vele liede hem dede bekeren Dat si al lieten hare quade wetten, 1760 Ende si hem an die kerstine setten; Also dic coninc Agestes dat ondervant, Die doe here was in dat lant, Dat hem sijn vole so bekeerde Ende Goede ende sine wet so eerde 1765 Hi hads groete serichede. Ende hi was sere verwaent mede, Ende hi peinsede dat si van desen Quaet te bringene souden wesen, Ende dat hi gelike toegen soude 1770 Dat hi kerstin wesen woude. Ende hi ontfinc kerstinhede Ende alle sine lieden mede. Alse Joseph hadde gewesen daer .IIJ. dage hi vor wech dar naer, 1775 Ende liet daer .xij. van sinen magen Dat si souden in allen dagen Sermone doen. Mare Alse die coninc wart geware Dat Joseph wech was hi omboet, sonder waen, 1780 Die meeste van sinen lande saen, Daer hi meest trouwen hadde toe. Ende hi sprac tote hem lieden doe: ‘Ic wille ene dinc doen daer gi Alle toe moet helpen mi.,’ 1785 Si vrageden hem wat dat ware. Hi antworde openbare: ‘Ic bem in willen dat ic sal Dat volc doen weder keren al Tonsen gelove; want sonder waen 1790 Dat gelove dat ic hebbe ontfaen En becoemt mi niet.Մoe seide Een sijn na vrient sonder beide, Dat herde wel was die coninc Tien tiden bepenst van dier dinc, 1795 Ende hi seide dat hi daer toe Gerne wilde acorderen. Doe Dede die coninc sine hoge lieden Tote hem te comene ontbieden. Alse si quamen gaf hi die gebode 1800 Te anebedene sine Goede. Daer waser genoech die hen setten Weder te haren quaden wetten. Die dat te doene niet wilde kiesen Moester omme sijn hoeft verliesen. 1805 Dus waere vele gedoet sonder sparen. Omdat si noch niet vast ne waren, Die cleine lieden, ter kerstijnre wet So hebben si hen alle geset Ter manieren te keerne saen. 1810 Alse dat die coninc hadde gedaen Dedi vangen sonder beide Josephs .xij. gesellen, ende seide Si souden sine Gode anebeden Ocht hi soutse doeden ter steden. 1815 Si seiden dies en daeden si niet In gere maniere, wat soes gesciet. Alse die coninc dat verstoet Hi deetse oncleden metter spoet Ende slepen dore die port, ende leden 1820 Tere crucen buten der steden, Die Josep hadde gerecht inden ganc Vanden foreeste, dies was onlanc. Hi dede den irsten binden saen An die cruce, ende dedene slaen 1825 Up thoeft met enen hamere soe Dat daer die herssenen uut liepen doe. In deser manieren, hordic tellen, Doedde hi die .xij. gesellen, So dat vanden bloede die cruce wart 1830 Ende vanden hersenen also swart; Ende bi desen, dat suldi weten, Wast die swarte cruce geheeten. Dat dus vander crucen es gesciet Dat ne seggic over waerheit niet. |
En zal voort te spreken beginnen Van Genievre de koningin, 1565 Die uitermate droevig was. Ze heeft de fontein verlaten En trok weg met grote rouw Met haar jonkvrouwen te Carmeloet. Ge hebt wel gehoord tevoren 1570 Hoe ze al haar ridders heeft verloren, Nu hoor hiervan gereed het klagen En van Lancelot te zoeken mede. Daar koningin Genievre kwam bericht Dat Lancelot verslagen was. 1575 Toen ze dat nieuws had verstaan Ging ze gelijk in een kamer, Daar Lancelot te slapen plag. En toen ze Lancelot’ s bed zag Begon ze met groot misbaar, 1580 Zichzelf te trekken bij het haar; En weende en dreef toen grote rouw, En zei toen deze woorden: ‘Aai edele uitverkoren ridder, Gij plag hier tevoren te liggen; 1585 Ge mocht sterven nimmermeer Ik verbolg met tot u waart zeer, En dat gij niet mocht daarna Leven hoe dat anders met u was! Aai Lancelot, meester en heer, 1590 Boven alle ridders in elke keer, Goedertieren meer dan enige man Tegen diegene daar ge trouw aan vond!’ Aldus klaagde de koningin Om Lancelot met droevige geest, 1595 En zei wonder; en meer had gedaan, Maar dat de koning gelijk in de hof kwam, Die van de jacht kwam te die tijd Wel verheugd en blijde. Hij ontmoette op die dag niet 1600 Dat hem mocht bezwaren iets. De koning vroeg om nieuws, Van Lancelot ten eerste dat hij daar kwam; En men liet hem alzo verstaan Toen ze hem in de hof hadden ontvangen, 1605 Zodat de koningin tot hem kwam, Die hij ontboden had, al gram. Hij vroeg haar: ‘Wat heb je?’ - ‘Ik weet niets dan goed,’ zei ze -’gij doet.’ - ‘Ik doe niet.’ Toen zei hij: 1610 ‘Bij de trouw die ge me schuldig bent, Zeg me, ik wil het weten en horen. - ‘Heer, ge hebt me zo bezworen, Ik zeg het u naar dat gij het wil weten, Maar we moeten ten eerste hebben gegeten.,’ 1615 Toen gingen ze wassen en zaten Gelijk ter tafel en aten. Toen de koning Lancelot miste En hij hem daar binnen niet nee wist Hem verwonderde het en was in vrees, 1620 En te ongemak waar hij wezen mocht, En had vrees van ongeval. En toen ze allen gegeten hadden De koning liet komen daarna De koningin en zei tot haar: 1625 ‘Dat ik u eer men ging eten Vroeg dat wil ik nu weten.’ - ‘Nadien dat gij het vraagt zal het u Een ander zeggen dan ik nu.,’ Hij sprak: ‘Ik wil het van u weten, vrouwe, 1630 Omdat ik u beter vertrouw Dan ik elders enig mens doe.’ Ze begon hem te zeggen toen: ‘Heer, toen we onder ons lieden Gij en ik voor het bos scheidden 1635 Reden we zo ver, dat op ons kwam Een gewapende ridder, die mij nam En wilde weg voeren tegen mijn wil; Zodat Keye gelijk voort sprong En kampte tegen hem daar. 1640 Die ridder stak hem af, dat is waar: Hi reed toen tegen Sagramor En tegen Dodineel daartoe, Die hij beide tezamen afstak. Toen kampte Lancelot van Lac 1645 Tegen hem, en ze onderstaken Zich zodat ze hun vlees braken. Lancelot stak hem af. Daarna Kwam tot hem een oude vrouw daar, Daar hij mee moest gaan; 1650 En ik zond hem na inderdaad Keye de drost alzo te houden Dat hij terug keren zou. En hij wilde niet keren dan. En wij volgden u voort aan, 1655 En waanden u hebben gevonden, Zodat we kwamen te ene tijd Ter elven fontein. Toen zei Sagramor dat hij zonder wachten Ons te eten zou halen toen, 1660 En Dodineel zei alzo. En ze voeren zodat ik van hen Nooit sinds hoorde nieuws, Uitgezonder dat me een deel na die zond Een gevangen ridder Dodineel. 1665 En korte tijd daarna Ging voor ons lieden een ridder daar, Die Lancelot’ s wapen voerde aan, En voerde aan zijn zadelknop nochtans Een ridders hoofd hangen al bloot, 1670 Die net dood was geslagen; En het was alzo mooi van haar Alsof het Lancelot’ s hoofd was. En we waanden wel hierdoor Dat het Lancelot was geweest. 1675 We begonnen allen zeer te wenen En we voeren naar hem, heer. En hij keerde een andere straat. Ik zond Keye de drost Naar hem en de dappere ridder 1680 Die me Dodineel zond, En ik nee mocht ze sinds nooit zien.’ De koning antwoordde tot die: ԉs het aldus, dat is groot ongeval Mij en al deze landen 1685 Meer dan me geschiedde nooit eerder.’ Hij begon zeer te wenen: Hem faalde zijn kracht Zodat hij bijna in onmacht viel. Toen hij bijgekomen was zei hij: 1690 ‘Aai Lancelot, lieve, waar ben je?’ Men ging daar meteen rouw drijven Meer dan men ooit had gezien; En die van de tafelronden Klaagden zeer te die stonden, 1695 En de koningin meest, zeker. Haar rouw was zonder gelijke. Nauwelijks bleef van grote rouw Ze had zichzelf dood geslagen: Zo had ze, tenzij 1700 Dat ze wachtte op mooi nieuws, Te weten of hij dood was. In die zaal was groot geklaag. Mijn heer Walewein zei toen, Daar al die lieden toehoorden: 1705 ‘Ik zal morgen uit het hof gaan En voortaan wandelen zonder ophouden Totdat ik zal weten bloot Of jij leeft of hij is dood.,’ Al datzelfde zeiden te die stonden 1710 Zij 30 van de tafelronde. De koning nee wilde niet toestaan Dat er zoveel ridders gingen. Hij zei daar zouden er 10 gaan, En dat er alzo genoeg waren 1715 Zijn ze goede lieden, en dezen zal Walewein zelf alle kiezen. De eerste ridder die Walewein Koos tot hem dat was Ywein, En de ander Garhies, 1720 En de derde Gurrehes. De vierde was Mordret, die was Net ridder geworden, zoals ik het las. Hestor van Mares was de 5de; Aglovel de 6de. Dat gedicht 1725 Zegt dat hij daarna te ene maal Te hof bracht Percheval En voort zoveel, inderdaad, Dat er 10 met Walewein waren. Walewein beval al deze 1730 Dat ze gewapend zouden wezen En gereed dus de volgende dag waren. Ze zeiden ze zouden het graag doen. De volgende dag toen ze hadden gehoord Mis alle 10 kwamen ze voort 1735 In die zaal: daar bracht men voor De heiligen die ze allen zwoeren, Alzo zoals men te zweren plag, Dat ze hem zouden zoeken een jaar en dag Hij wordt eerder gevonden, hier en daar; 1740 En dat ze ten einde van het jaar Te hof zouden terug keren. Deze eed plachten de heren Te doen, die uit Arthur’ s hof voeren In avonturen, dat ze aldus zwoeren. 1745 Dus scheiden de heren uit de hof, Bij de konings verlof, En maakten recht hun vaart Ten bos van Carmeloet waart, En reden naar een kruis toe, 1750 Die men toen het zwarte kruis noemde. Ze stegen af toen Walewein het aanraadde. En waarom dat het zwarte kruis heet Zal ik u gelijk verklaren Wat ik daarvan geschreven vond. 1755 Toen Joseph van Arimatea Onder de heidenen ging onderrichten, En hij door de wil van onze Heer Veel lieden zich lieten bekeren Dat ze geheel lieten hun kwade wetten, 1760 En ze zich aan het christelijke zetten; Alzo de koning Agestes dat ondervond, Die toen heer was in dat land, Dat hem zijn volk zo bekeerde En God en zijn wet zo eerde 1765 Hij had er grote moeite mee. En hij was zeer verwaand mede, En hij peinsde dat ze van deze Slecht af te brengen zouden wezen, En dat hij gelijk tonen zou 1770 Dat hij christen wezen wilde. En hij ontving christelijkheid En al zijn lieden mede. Toen Joseph daar was geweest 4 dagen voor hij weg voer daarna, 1775 En liet daar 12 van zijn verwanten Dat ze zouden in alle dagen Sermoen doen. Maar Toen de koning gewaar werd Dat Joseph weg was ontbood hij, zonder twijfel, 1780 Die grootse van zijn land gelijk, Daar hij het meeste vertrouwen in had toen. En hij sprak tot hen lieden toen: ‘Ik wil een ding doen daar gij Alle toe moet helpen mij.,’ 1785 Ze vroegen hem wat dat was. Hij antwoordde openbaar: ‘Ik ben in wil dat ik zal Dat volk geheel terug keren laten Tot ons geloof; want zonder twijfel 1790 Dat geloof dat ik heb ontvangen Bekomt me niet. Toen zei Een van zijn nauwste vriend zonder wachten, Dat erg goed was die koning Te die tijden peinzen van dat ding, 1795 En hij zei dat hij daartoe Graag wilde toestemmen. Toen Liet de koning zijn hoge lieden Tot hem te komen ontbieden. Toen ze kwamen gaf hij het gebod 1800 Te aanbidden zijn God. Daar waren er genoeg die hen zetten Weer tot hun kwade wetten. Die dat niet te doen wilde kiezen Moest er om zijn hoofd verliezen. 1805 Dus waren er vele gedood zonder ophouden. Omdat ze noch niet vast nee waren, De kleine lieden, te christen wet Zo hebben ze zich alle gezet Ter manieren te keren gelijk. 1810 Toen dat de koning had gedaan Liet hij vangen zonder te wachten Josephs12 gezellen, en zei Ze zouden zijn God aanbidden Of hij zou ze ter plaatse doden. 1815 Ze zeiden dat ze dat niet deden Op geen manier, wat er zo gebeurde. Toen de koning dat verstond Hij liet ze met spoed ontkleden En slepen door de poort, en leiden 1820 Ter kruis buiten de stad, Die Joseph had opgericht in het gaan Van het bos, dus was dat gauw. Hij liet de eerste gelijk binden Aan het kruis, en liet hem slaan 1825 Op het hoofd met een hamer zo Dat daar de hersens toen uit liepen. Op deze manier, hoor ik vertellen, Doodde hij de 12 gezellen, Zodat van het bloed het kruis werd 1830 En van de hersens alzo zwart; En hierdoor , dat zal je weten, Was het dat zwarte kruis genoemd. Dat dus van het kruis is geschied Dat nee zeg ik voor waarheid niet. |
1835 Nu begint davonture tellen: Alse Walewein ende sine gesellen Toter crucen waren comen, Dat gi hier voren horet nomen, Si beten daer ende spraken 1840 Onderlinge van haren saken. Walewein riepse ende seide thant: Giheren, gi sijt alle becant Over goede lieden ende wi Sijn alle ute geporret bedi, 1845 Dat wi om te wetene niemaren Van Lancelote sullen varen. Ende men sals onscone spreken tuwart Es dat sake dat gi over niet ne vart. Hier bi radic dat gi dit foreest dure 1850 Dese weke ridet soeken avonture.’ Binnen desen dat Walewein spreect dese wort Hebben si ene stimme ropen gehort Lude ende met groter anxten toe. Mijn here Walewein seide doe: 1855 ‘Ic hore lude ropen; hebdi Dat luet gehort?Si seiden: ‘Ja wi.’ - Ԍaet ons dan varen der wart.’ Ende si daedent metter vart Om te weten daer af niemaren. 1860 Si hadden onverre gevaren Dat si ontmoetten ene ioncfrouwe Op een part drivende groeten rouwe. Alse her Walewein quam bat nare Hi groettese ende vragede hare 1865 Waer omme si weende so sere. So seide: ‘Ic wene, here, Om den besten ridder van erderike, Diemen verslaet jamerlike Ende oploept in die valeye daer.,’ 1870 Hi seide: ‘Joncfrouwe, wist ons waer, Ende leet ons lieden ter steden.,’ Si sprac: ‘Die wech salre u leden; Vart ende bescermtene metter vart.’ Si voren alle dare wart, 1875 Ende alsi in die valeye quamen Vonden si enen ridder ende vernamen Dattie riddre na sire macht Aldaer iegen .x. ridders vacht: Ende hi hadse som geslegen doet. 1880 Walewein riep op hen met haesten groet, Ende alsi Waleweine vernamen Ende die andre, die met hem quamen, Op hen tors comen metter spoet Si vloen, bedi si waren te voet. 1885 Walewein stac doer die scoudere onsoete Dien genen dien hi irst gemoete; Ende die gene die mochten vlien Vloen in dat foreest mettien. Ende alse Walewein dochte 1890 Dat hise niet hervolgen en mochte Hi keerde weder thant Ter steden, daer hi den ridder vant. Walewein sprac: ‘Ineweet wie gi sijt, Gi hadt hulpen noet nu ter tijt.,’ 1895 Mettien Walewein geware wart Dattie riddre hadde .ij. swart; Des hem sere wonderde doe Ende alle sinen gesellen toe. Walewein sprac: ‘Enwaendic u niet moyen 1900 Ende u niet en wilde vernoyen, Ic soude u vragen enen dinc nu.’ Die ridder seide: ‘Inemach u Gene dinc nu octroyeren Het ne ware in derre manieren, 1905 Dat ic eer uwen name hadde verstaen.,’ [p. 14] - ‘Ic hete Walewein,’ sprac dander saen. - ԁy sidi dat! Walewein, nu vraget Al dat u te vragene behaget.’ Walewein dankets hem herde. 1910 Hi vragede hem twi hi .ij. zwerde Voerde over hem. Hi seide: ‘Ic sal U van desen vroet maken al.’ Hi ontgorde heide die zwerde daer naer Ende hine teen an enen boem daer; 1915 Dat ander leide hi int groene Ende knielder voren na tgone, Ende cussede den appel daer af mede. Daer na trac hijt uter seede, Het ne bleec maer te halven zwaerde, 1920 Het was tehroken in die middewaerde. Dat dochte mijn her Waleweine wonder wesen. Mijn here Ywein sprac na desen Tolen riddre: ‘Wats dit, here, Ne hebbedi vanden zwerde nemmere?,’ 1925 - ‘Jay ic,’ antworde hi hem weder. Hi keerde den scoe dat op dat neder, Ende tander stic, dat inden scoe was, Dat viel daer neder in dat gras. Hem allen wonderde van dien, 1930 Bedi si hadden wel gesien Vallen vanden pointe vanden zwerde Dropel bloets; des wonderde hen herde. Walewein vragede wat mocht wesen. Die ridder sprac: ‘Watdunet u van desen?,’ 1935 - ‘Wats mi dunct,’ antworde hi, ‘Het es bloet, dat dunket mi.’ Ywein sprac ten gesellen na dien: ‘Dusdaen wonder ne hebbedi niet gesien.’ Walewein sprac: ‘Here, soudemen moegen 1940 Die stucken weder te gader voegen? - ‘Jact, herde wel,’ sprac hi daer nare, ‘Opdat die riddre hier ware, Die davonturen te hoefde al Vanden Grale bringen sal.,’ 1945 Mijn here Walewein begonste pensen doe. Doe sprac hem die riddre aldus toe: ‘Here, nu provets ints vader namen Ende tsoens ende tehelichts geest te samen, Ocht gi dit zwert sout moegen 1950 Enichsins te gader voegen.’ Walewein deder toe sine macht, Ende alst hem te doene ontvacht Begonste die riddre wenen sere Ende seide: ‘Na dien dat gi, here, 1955 Van deser dinc gefaelgiert sijt Ine weet waer getiden nu ter tijt.’ Doe provets mijn here Ywein ter stede, Ende alle hare gesellen mede; Ende si faelgierden alle te samen. 1960 Ende hi vragede om haerre alre namen: Si noemdense hem, ende hi seide na dien: ‘wiheren, hier bi moegedi sien Dat in u lieden, des sijt gewes Niet also groete doeget es.,’ 1965 - ԁy here,’ sprac Walewein doe saen, Ԅoet ons die avonture verstaen Ende dat wonder vanden zwerde nu.’ Hi seide: ‘Here, ic segt u, Gi hebt hier te voren gehort wale 1970 Vanden edelen riddre houden tale, Die Joseph hiet van Aramathien, Die Jhesus den sone Marien, Vander heleger crucen dede, Die in dit lant quam ende reet mede 1975 Door een foreest van brochen lant, Daer hi enen sarrasijn vant. Si ondergroetten hen; daer nare Vragede elc andren wanen hi ware. Joseph antworde den andren das, 1980 Dat hi van Aramathien was. Doe sprac tote hem Die heidine man: ‘Wie was die di hier brochte dan?’ Josep antworde: ‘Ic segt u, Die gene, die al die wege can nu, 1985 Hi brachte mi hier in dit lant.’ - ‘Watmanne bestu?’ sprac hi thant. Joseph antworde hem tien stonden: ‘Ic bem een ersatre van wonden.’ - Ԃestu ersatre dan?’ - ‘Jay ic,’ seide hi. 1990 Hi sprac: Ԅu sout dan varen met mi Daer mijn broeder ziec leget, sonder waen, Ende anderhalf iaer heeft gedaen. Noit ne mochtene meester genesen Van allen die tote hem hebben gewesen.,’ 1995 Joseph antworde dat hine sal Bi Goeds hulpe genesen al. ‘WatGoede meenstu?’ sprac die sarrasijn. Du weets wel dat maer .iiij. Goede en sijn, Mahomet, Tervagaen ende Apollijn 2000 Ende Jupiter, dits waerheit fijn. Negeen van desen, sonder waen, Ne wille hem te staeden staen; Ende du hi wille van desen Waenstu danne genesen?,’ 2005 Josep antworde den Sarrasijn doe: ‘Ic en willere genen van desen toe; Het sijn Goede die niet ne doegen, Ende die niemen helpen moegen. Du waenste dat si di helpen moegen, daer bi 2010 Bestu bedroegen, dat seggic di.,’ - ‘Ic ne ben niet,’ sprac die sarrasijn, ‘Ic ne mach daer bi niet bedroegen sijn Omdat mijn gelove vast es ende goet.’ Joseph antworde alse hijt verstoet: 2015 ԓegestu danne, dat sijn Goede geraect Die idelen diemen met handen maect, Ende si meer machts hebben in die Dan du op hen?’ - ‘Jay ic,’ sprac hi. Hi sprac: ‘Comic te dinen huus ic sal togen 2020 Noch tavont dat si niet helpen moegen, No di, no hem selven mede, No andren in gene stede. Alsi tes sarrasijns castele quamen Si gemoetten ende vernamen 2025 Enen goeden man thare vart Ende met hem enen onbonden liebart. Die liebart spranc anden sarrasijn Ende trocken vanden perde sijn. Die lieden van den castele liepen 2030 Na den liebart; ende si riepen, Si weenden ende si clageden sere Alsi doct saegen haeren here. Si namen Joseph thanden Ende bonden hem optien rucge die handen. 2035 Doemen leedde te hove wart Trac die drossate sijn zwart, Daer hine int been mede wonde. Ende het brac mids ontwee tier stonde, Ende Die helecht daer af altoe 2040 Bleef stekende in Josephs been doe. Ende alse Joseph inden tor, sonder waen, In vangnessen soude gaen Vragede Joseph twi menne werde soe? Si seiden: ‘wiwillen datmen dus doe.,’ 2045 Joseph seide: ԁy gi heren, eer gi In die vangnesse dus leedt mi Doet mi alle die sieke comen nu, Die ten castele horen, des biddic u.’ Si spraken: ‘Waer[toe] soude dat wesen?,’ 2050 Hi seide: ‘Ic salse alle genesen.,’ Si brochten vort ten irsten deele Des heren broeder vanden castele, Die int hoeft hadde ene wonde. Alsen Josep sach hi vragede tier stonde 2055 Hoe lange hi gewont hadde gesijn. [p. 15] Een half jaer,’ antworde die sarrasijn; ‘Ende mochti mi hier af genesen Ic soude u rike man doen wesen Vort an al u leven dure.,’ 2060 Joseph loech; ter selver ure Hi sprac: Ԉoc mochstu mi maken dan Rike, du best selve so arm man Dattu ne heves een twint?’ Alse die Sarasijn horde tgint 2065 Hi seide: ‘Ic hebbe in mijn gewout Groet goet, selver en de gout, En es dat niet groete rijcheit nu?’ - ‘Neennt,’ sprac Joseph, Ԥat moegestu Bi di selven weten, horre nare: 2070 Oft nu al vergadert ware Dijn goet, dijn selver, dijn scat, Dijn rijcheit ende al dat Du heves in dit erderike, Jane soudstut hem geheellike 2075 Geven die mochte genesen di?’ - ‘Jay ic, here, ‘antworde hi. Joseph sprac: ‘Du moeges wel dan Seggen dattu best een arm man, Na dien datti gebreect .i. dinc allene. 2080 Gout noch selver, noch rijcheit gene Ne maken dien man niet so rike Alse die gesonde doet, sekerlike.’ - ‘wi[segt w]aer,’ sprac die sarrasijn ‘Ic [soudt] bejagen mocht soe sijn.,’ 2085 Joseph sprac: ‘bi trouwen, wiltu, Ic hebse di bejaget nu.’ Die sarrasijn sprac: ‘twelker maniere Souttuse bejagen so sciere?’ Joseph sprac: ‘Wiltu geloven an 2090 Goede du salt al genesen dan.’ - ‘Ic hebbe,’ antworde die sarrasijn, ԁn Goede vaste tgelove mijn.’ - Ԃlivet an enen God allene; Maer an allen vieren gemene 2095 Des bestu geonneert te mere’ (Sprac Joseph) ‘ende bedroegen sere. Dese Goede, sekerlike, Machtu proven lichtelike. Dinen broeder, die doedde die liebart, 2100 Doe draegen vor dine Goede ter vart: Moegen sine weder op doen staen Soe machttu seggen, sonder waen, Dat si van groter macht sijn.,’ - ‘Op te doen stane,’ sprac die sarrasijn, 2105 ‘Nes niet cleine; ine hebbe niet verstaen Dat si dat iet hebben gedaen.’ Joseph was daer na ontbonden (Niemen en wiste van sire wonden Die hi int been hadde, sonder waen). 2110 Sie sijn in die mahomerye gegaen. Die sarrasine daeden draegen dan Vor Mahomette den doeden man Ende vor die andre Goede mede, Ende baeden hen allen daer ter stede 2115 Over den doeden om genaden. Dus laegen si lange ende baeden. Alse Josep sach van hen lieden Dat hare bidden niet mochte dieden Hi riep lude: ԏnsalichge lieden,’ doe, 2120 ‘Ende sere bedroegen daer toe. Hoe sidi onteert ende ontraect, Dat gi geloeft an beelden, die sijn gemaect Van stenen, van houte, ende hebben niet Macht dat si moegen helpen iet. 2125 Ende gi sijt keytijf ende bedroegen Die geloeft dat si u helpen moegen. Nu merket ende besiet an Genen sterfliken man, Hoe sine moegen op doen staen.,’ 2130 Joseph knielde ende seide saen: ԁy here Jhesus Karst, helich coninc, Die mi int lant brocht om dese dinc, Dat ic hier ter lieden nutscapen Uwen helichgen name soude boedscapen, 2135 Ic bidde u, here, niet om mi, Om uwen lof, ende dat daer bi Gevordert mach sijn kerstijnhede, Ende dat gi moeget toegen hier ter stede Vor deser keytiver oegen 2140 Hoe si geonneert sijn ende bedroegen, Dat si anebeden ende vanden Dese beelden gemaect met handen.’ Hi custe derde ende stoet op doe, Ende sprac daer sijt alle horden toe: 2145 ‘Here, hier saldi uwer Gode macht sien Ende hoe vele es te gelovene an dien.’ Het begonste onlange daer naer Sere donderen ende blexemen daer; Die erde bevede, die locht wart zwart. 2150 Daer na viel die donder hart Op die beelde. Doe quam daer een roec, Die stanc ende herde qualike roec, Dat niemen wel gedogen ne mochte Dies gesmaecte, dat hen dochte 2155 Vander lichame sceden die herte. Si vielen in onmachte van groter smerte Alle sonder Josep allene. Daer na bequamen si alle gemene. Joseph sprac ten sarrasinen na dien: 2160 ‘wiheren, nu mogedi sien Die macht van uwen Goeden al claer, Ende ic segge u over waer, Die gene die u beelde waerp Te neder metten donre scarp, 2165 Dat hi u also werpen sal Gine betert u jegen hem al.’ Alse Josep hadde gesproken Mategran, Des doedes broeder, seide dan: ԓegt ons hoe u name si.,’ 2170 - ‘Ic hete Joseph,’ seide hi. Die ander seide: ‘Sidi sarrasijn?’ - ‘Nenic, ic bem kerstijn; Ic gelove anden sone ende anden vader Ende anden helichgen geest, die algader 2175 Sijn een God, diet al mach Dat hi wille doen, heden den dach. Het en is geen so besondicht man Wille hi hem jegen Goede betren dan God ne salne bringen dat hi al 2180 Boven sinen vianden wesen sal; Ende jegen Gods macht, sonder waen, Sone mach gene dinc gestaen.’ Mategran sprac: ‘Ic worde geware des, Dat hi vele machtichgre es 2185 Dan ic waende. Sonder waen, Daeddi minen broeder op staen, Die nu doet is, ende hi Daede dat hi sprake jegen mi, Ic soude geloven al mijn leven 2190 An hem, ende nembermee begeven.’ Tirst dat Josep hadde gehort Matagrans tale ende sine wort Hi cnielde ende seide oetmoedelike: ԁy here, du stichtes erderike 2195 Ende maecte sonne, sterre ende mane Ende die .iiij. elementen daer ane, Ende van Marin waers geboren, Der gebenedider maeget vercoren, Ende vanden Joeden tonrechte gevangen 2200 Ende an ene cruce gehangen, Ende smaecte die bitter doet Om ons te lossene uter noet, Ende verrees inden derden dage Van doede te live, sonder sage, 2205 Ic bidde u, here, oetmoedelike, [p. 16] Dat gi an desen doeden openbaerlike U miracle willet toegen Vor al der lieden oegen.’ Josep stoet op, ende daer na saen 2210 Sagen si den doeden op staen Ende leven. Alse Josep wart geware Hi weende; met goeder herten dare Dankede hijs Goede soetelike Ende sprac tot hen allen gemeenlike 2215 Die daer waren, ende seide mettien: ‘wiheren, nu moegedi wel sien Die God, daer ic af spreke, dat hi Machtichger dan enich ander si.’ Na desen worde sijn si gevallen 2220 Joseph te voete met allen Ende seiden: ‘Wie houdens ons alle an u, Ende al hebben wie mesdaen tote nu Ende die sotheit gedaen simpelike Met dat wi gelove[den] qualike, 2225 Wie willen daeraf in baten staen Ende willen alle anevaen Al swelke wet vort mere Te houdene onder ons, lieve here, Alse gi selve sult visieren, 2230 Dat gi sculdich sijt in allen manieren.’ Dus verwan Joseph al geheel Die gene die waren in dien casteel, Dat si dat doepsel ontfingen. Alse geware wart van dien dingen 2235 Die drossate, die Joseph te voren Int been wonde, alse gi moeget horen, Hi kinde vor hen allen tier stont Hoe hi Joseph hadde gewont, Ende hoe hi tswert in Josephs been brac, 2240 Ende teen inde daer in stac, Die helecht vanden swerde. Na dien Dede Matagran dat been besien, Ende vanter in dat stic vanden swerde. Doe worden si te mayiert herde 2245 Alsi deser dinc worden geware. Mategran sprac te Josep dare: ԓuldi genesen moegen van desen?’ Hi sprac: ‘Ic sal wel genesen Bider hulpen van onsen here, 2250 Maer gi sult genesen ere Van uwer wonden, des geloeft, Die gi hebt in u hoeft.’ Josep dede na dese dingen Dat vanden swerde was bleven bringen, 2255 Den appel ende hilte twaren, Ende hi maecte sonder sparen Een teken vander cruce tier stonde Ter stede daer hi hadde die wonde. Hem allen die des saegen toe 2260 Wonderde des sere doe Dat een twint bloet niet ne brac Ter stede daer men tswert uut trac. Alse Josep die stucken hadde gesien Van den swerde hi sprac mettien: 2265 ԁij swert, dune werts nembermere Te gader geheelt in genen kere Vor dien dat di die gene sal In sine hant houden, die al Die avonturen, in waren dingen, 2270 Van dien Grale ten inde sal bringen. Tirst dattu coemst in sine hant Die stucken sullen vergaderen thant.,’ Ende die van dien castele aldure Ontfingen doepsel al tier ure. 2275 Josep bleef lange aldaer Met desen swerde, ende daer naer Bejaege[dic]t met groter cracht Ende hebt also bewacht Van dien dat ic irst gecreech dit zwart, 2280 Dat noit sint getrect en wart Sonder nu, daer gi bi stoet. Nu hebbedi gehort waerbi dat bloet. Van dat gi vraget waer om me ic doe Knielde doe icker ginc toe, 2285 Dat was dat ic ben seker des Dat ene helege dinc es.,’ Hestor seide tote hem ter tijt: Ԃi wat redenen cussedijt?’ Hi seide: ‘bi dien, dat op dien dach, 2290 Dat ic dat zwert gecussen mach Dat ic al dien dach, sonder waen, Gene doetwonde mach ontfaen.’ Here Walewein seide: ‘Hoe heet di, Des biddic dat gi segget mi?,’ 2295 - ‘Ic hete Elizer, sekerlike, Ende mijn vader es die rike Coninc Vesschere, die hout in hant Dat Grael, dat wide es becant.’ - ‘Here riddre, wat vaerdi socken nu?,’ 2300Sprac Walewein.- ‘Here, ic sochte u, Omdat gi sout proven oft gi moegen Dit zwert iet sout weder voegen.’ Mijn here Ywein sprac hem dus an: ‘Ic segge u wat gi sult doen dan. 2305 Wie sijn geporret, dats waerheit fijn, In die meeste queste die mach sijn Nu in desen erderike Om enen ridder, sekerlike, Daer wi niet af ne weten bloet, 2310 Weder hi levende si so doet Bi deser redene so soudic u In rechten rade wel raden nu Met ons varen tote dien stonden In die queste, dat wine vonden, 2315 Opdat hi vonden moege wesen; Bedi ic bem seker van desen, Dat hi sal inden u besichede Opdat stervelijc manlijchede Daertoe helpen mach och can.,’ 2320 Eliser seide: ‘wies hi dan, Die van so groter werden es?’ Walewein seide: ‘Sijt seker des, Dat es Lancelot van Lac.’ Alse dit horde Elizer hi sprac: 2325 ԉn u queste en comic niet nu, Ine hebber niet te done, dat seggic u, Ende ic en hebs genen orlof mede. Maer vindine teneger stede Gi mocht hem seggen dat hi vare 2330 Tes conincs Vesschers, want hi dare Mi sal moegen vinden ende sien.’ Hi bevalse Goede: mettien Hi sciet van hen ende die ioncfrouwe, Die Waleweine met groten rouwe 2335 Daer brachte daer hi bescudt wart, Ende reden tes conincs Vesschers wart. Walewein sciet oec danen doe Ende alle sine gesellen toe. Ende elc van hen allen gemene 2340 Nam sinen wech bi hem allene. |
1835 Nu begint het avontuur te vertellen: Toen Walewein en zijn gezellen Tot het kruis gekomen waren, Dat ge hiervoor hoorde noemen, Ze stegen af daar en spraken 1840 Onderling van hun zaken. Walewein riep ze en zei gelijk: ‘Gij heren, gij bent alle bekend Voor goede lieden en wij Zijn allen uit gegaan omdat, 1845 Dat we om te weten nieuws Van Lancelot zullen rijden. En men zal niet mooi spreken tot u waart Is het zaak dat ge ervoor niet nee gaat. Hierbij raad ik aan dat ge dit bos door 1850 Deze week rijdt en zoekt avontuur.’ Binnen deze dat Walewein sprak deze woorden Hebben ze een stem roepen gehoord Luid en met grote angst toe. Mijn heer Walewein zei toen: 1855 ‘Ik hoor luid roepen; heb je Dat geluid gehoord? Ze zeiden: ‘Ja wij.’ - Ԍaat ons dan gaan derwaarts.’ En ze deden het met een vaart Om daar nieuws van te weten. 1860 Ze waren niet ver gegaan Dat ze ontmoetten een jonkvrouw Op een paard die grote rouw dreef. Toen heer Walewein wat dichterbij kwam Hij groette haar en vroeg haar 1865 Waarom ze zo zeer weende. Ze zei: ‘Ik ween, heer, Om de beste ridder van aardrijk, Die men jammerlijk verslaat En oploopt in de vallei daar.,’ 1870 Hij zei: ‘Jonkvrouw, wijs ons waar, En leidt onze lieden ter plaatse.,’ Ze sprak: ‘De weg zal u er leiden; Ga en bescherm hem met een vaart.’ Ze voeren allen derwaarts, 1875 En toen ze in de vallei kwamen Vonden ze een ridder en vernamen Dat die ridder naar zijn macht Aldaar tegen 10 ridders vocht: En hij had sommige dood geslagen. 1880 Walewein riep op hen met grote haast, En toen ze Walewein vernamen En de anderen, die met hem kwamen, Op hen te paard met een spoed komen Ze vlogen, omdat ze te waren voet. 1885 Walewein stak hard door de schouder Diegene die hij als eerste ontmoette; En diegene die mochten vlieden Vlogen in dat bos meteen. En toen Walewein dacht 1890 Dat hij ze niet achtervolgen mocht Hij keerde weer gelijk Ter plaatse, daar hij de ridder vond. Walewein sprak: ‘Ik weet niet wie ge bent, Ge had hulp nodig nu ter tijd.,’ 1895 Meteen werd Walewein gewaar Dat die ridder had een zwaard; Dat hem zeer verwonderde toen En al zijn gezellen toe. Walewein sprak: ‘Enwaande ik u niet vermoeien 1900 En u niet wilde verdrieten, Ik zou u een ding nu vragen.’ De ridder zei: ‘Ik mag u Geen ding nu toestaan Het nee was in die manieren, 1905 Dat ik eerder uw naam had verstaan.,’ - ‘Ik heet Walewein,’ sprak de ander gelijk. - ‘Aai, ben je dat! Walewein, nu vraag Alles dat u te vragen behaagt.’ Walewein bedankte hem erg. 1910 Hij vroeg hem waarom hij 2 zwaarden Voerde over hem. Hij zei: ‘Ik zal U van deze alles bekend maken.’ Hij maakte beide zwaarden los daarna En hing de ene aan een boom daar; 1915 De andere legde hij in het groene En knielde ervoor naar datgene, En kuste de appel daarvan mede. Daarna trok hij het uit de schede, Het nee bleek maar een half zwaard, 1920 Het was gebroken in het midden. Dat dacht mijn heer Walewein wonder wezen. Mijn heer Ywein sprak na deze Tot de ridder: ‘Watis dit, heer, Nee, heb je van het zwaard nimmermeer?,’ 1925 - ‘Ja ik,’ antwoordde hij hem weer. Hij keerde de schede dat op en neer, En het andere stuk, dat in de schede was, Dat viel daar neer in dat gras. Hen allen verwonderde van die, 1930 Omdat ze wel hadden gezien Vallen van het punt van het zwaard Druppel bloed; dus verwonderde ze zich erg. Walewein vroeg wat het mocht wezen. De ridder sprak: ‘Wat denkt u van deze?’ 1935 - ‘Wat me lijkt,’ antwoordde hij, ‘Het is bloed, dat lijkt het mij.’ Ywein sprak tot de gezellen na die: ‘Dusdanig wonder nee heb je niet gezien.’ Walewein sprak: ‘Heer, zou men mogen 1940 Die stukken weer tezamen voegen? - ‘Ja het, erg goed,’ sprak hij daarna, ‘Opdat de ridder hier was, Die hal het avontuur te hoofde Van de Graal brengen zal.,’ 1945 Mijn heer Walewein begon te peinzen toen. Toen sprak hem de ridder aldus toe: ‘Heer, nu beproef het in de naam van de Vader En de Zoon en de Heilige Geest tezamen, Of ge dit zwaard zou mogen 1950 Enigszins tezamen voegen.’ Walewein deed er toe zijn macht, En toen het hem te doen ontkwam Begon de ridder zeer te wenen En zei: ‘Nadien dat gij, heer, 1955 Van dit gefaald bent Ik weet niet waar te gaan nu ter tijd.’ Toen beproefde het mijn heer Ywein ter plaatse, En al hun gezellen mede; En ze faalden allen tezamen. 1960 En hij vroeg hen om al hun namen: Ze noemden het hem, en hij zei na die: ԇij heren, hierbij mag je zien Dat in u lieden, dus wees zeker Niet alzo grote deugd is.,’ 1965 - ‘Aai heer,’ sprak Walewein toen gelijk, Ԍaat ons het avontuur verstaan En dat wonder van het zwaard nu.’ Hij zei: ‘Heer, ik zeg het u, Gij hebt hier tevoren wel gehoord 1970 Van de edele ridder houden woorden, Die Joseph heet van Arimatea, Die Jezus de zoon van Maira, Van het heilige kruis deed, Die in dit land kwam en reed mede 1975 Door een bos van Brochen land, Daar hij een Sarasijn vond. Ze begroetten hen; daarna Vroeg elk de andere waarvan hij was. Joseph antwoordde de andere dat, 1980 Dat hij van Arimatea was. Toen sprak tot hem die heidense man: ‘Wie was die u hier bracht dan?’ Joseph antwoordde: ‘Ik zeg het u, Diegene, die alle wegen nu kan, 1985 Hij bracht me hier in dit land.’ - ‘Watvoor man bent u?’ sprak hij gelijk. Joseph antwoordde hem te die stonden: ‘Ik ben een geneesheer van wonden.’ - ‘Bent u geneesheer dan?’ - ‘Ja ik,’ zei hij. 1990 Hij sprak: ‘Ik zou dan met mij gaan Daar mijn broeder ziek ligt, zonder twijfel, En anderhalf jaar heeft gedaan. Nooit nee mocht hem een meester genezen Van allen die tot hem zijn geweest.,’ 1995 Joseph antwoordde dat hij zal Bij Gods hulp geheel genezen. ‘Wat God bedoelt u?’ sprak de Sarrazin. U weet wel dat er maar 4 Goden zijn, Mohammed, Tervogant (Hermes) en Apollo 2000 En Jupiter, dit is waarheid fijn. Nee geen van dezen, zonder twijfel, Nee, willen hem bijstaan; En u hij wil van dezen Waant u hem dan te genezen?,’ 2005 Joseph antwoordde de Sarasijn toen: ‘Ik wil er geen van deze toe; Het zijn Goden die niet nee deugen, En die niemand helpen mogen. U waant dat ze u helpen mogen, daarbij 2010 Bent u bedrogen, dat zeg ik u.,’ - ‘Ik nee, ben niet,’ sprak de Sarasijn, ‘Ik nee mag daarbij niet bedrogen zijn Omdat mijn geloof vast is en goed.’ Joseph antwoordde toen hij het verstond: 2015 ‘Zegt u dan, dat zijn uitstekende Goden Die afbeelden die men met handen maakt, En ze meer macht hebben in die Dan u op hen?’ - ‘Ja ik,’ sprak hij. Hij sprak: ‘Kom ik tot uw huis zal ik tonen 2020 Noch vanavond dat ze niet helpen mogen, Nog u, nog zichzelf mede, Nog anderen in die plaats. Toen ze te Sarrazin’ s kasteel kwamen Ze ontmoette en vernamen 2025 Een goede man in hun vaart En met hem een ontbonden leeuw. De leeuw sprong aan de Sarasijn En trok hem van zijn paard. De lieden van het kasteel liepen 2030 Naar de leeuw; en ze riepen, Ze weenden en ze klaagden zeer Toen ze hun heer dood zagen. Ze namen Joseph gelijk En bonden hem de handen op de rug. 2035 Toen men hem te hof waart leidde Trok de drost zijn zwaard, Daar hij hem mee in het been verwondde. En het brak midden in twee te die tijd, En de helft daaraf altijd 2040 Bleef steken in Joseph’ s been toen. En toen Joseph in de toren, zonder twijfel, In gevangenis zou gaan Vroeg Joseph waarom men hem zo bewaarde? Ze zeiden: ‘we willen dat men aldus doet.,’ 2045 Joseph zei: ‘Aai gij heren, eer gij In de gevangenis aldus leidt mij Laat me al de zieken komen nu, Die ten kasteel behoren, dat bid ik u.’ Ze spraken: ‘Waartoe zou dat wezen?’ 2050 Hij zei: ‘Ik zal ze alle genezen.,’ Ze brachten voort ten eerste deel De heren zijn broeder van het kasteel, Die in het hoofd had een wond. Toen Joseph hem zag vroeg hij te die tijd 2055 Hoe lang hij gewond as geweest. Een half jaar,’ antwoordde de Sarrazin; ‘En mocht je me hiervan genezen Ik zou u rijke man laten wezen Voortaan al uw leven door.,’ 2060 Joseph lachte; terzelfder tijd Hij sprak: ‘Hoe mag u mij maken dan Rijk, u bent zelf zo’ n arme man Dat u vrijwel niets heeft?’ Toen de Sarrazin hoorde hetgeen 2065 Hij zei: ‘Ik heb in mijn geweld Groot goed, zilver en goud, En is dat geen grote rijkdom nu?’ - ‘Neen het,’ sprak Joseph, ‘dat mag u Van u zelf weten, hoor er naar: 2070 Als het nu alles verzameld was Uw goed, uw zilver, uw schat, Uw rijkheid en al dat U hebt in aardrijk, Ja, nee, zou u hem geheel 2075 Geven die u mocht genezen?’ - ‘Ja ik, heer, ‘antwoordde hij. Joseph sprak: ‘Ik mag wel dan Zeggen dat u een arme man bent, Na dien dat u een ding alleen ontbreekt. 2080 Goud noch zilver, noch rijkheid geen Nee maken die man niet zo rijk Als de gezondheid doet, zeker.’ - ‘Ge zegt waar,’ sprak de Sarrazin ‘Ik zou het bejagen mocht het zo zijn.,’ 2085 Joseph sprak: ‘In vertrouwen, wil u, Ik heb het bejaagd nu.’ De Sarrazin sprak: ‘Op welke manier Zou u het zo snel bejagen?’ Joseph sprak: ‘Wil u geloven aan 2090 God u zal geheel genezen dan.’ - ‘Ik heb,’ antwoordde de Sarrazin, ‘Aan God vast mijn geloof.’ - ‘Het lijf alleen aan een God; Maar aan alle vier algemeen 2095 Dus hebt u oneer te meer’ (Sprak Joseph) ‘en zeer bedrogen. Deze God, zeker, Mag u gemakkelijk beproeven. Uw broeder, die de leeuw doodde, 2100 Laat hem dragen voor uw God ter vaart: Mogen ze hem weer op laten staan Daan mag u zeggen, zonder twijfel, Dat ze van grote macht zijn.,’ - ‘Op te doen staan,’ sprak de Sarrazin, 2105 ‘Neen, is niet klein; ik nee heb niet verstaan Dat ze dat ooit hebben gedaan.’ Joseph was daarna ontbonden (Niemand wist van zijn wonden Die hij in het been had, zonder twijfel). 2110 Ze zijn in de afgoderij gegaan. De Sarasijn liet hem dan dragen Voor Mohammed de dode man En voor de andere Goden mede, En baden hen allen daar ter plaatse 2115 Over de doden om genade. Dus lagen ze lang en baden. Toen Joseph zag van hen lieden Dat hun bidden niets mocht betekenen Hij riep luid: ԏnzalige lieden,’ toen, 2120 ‘Enzeer bedrogen daartoe. Hoe ben je onteerd en verdoold, Dat ge gelooft aan beelden, die zijn gemaakt Van stenen, van hout, en hebben geen Macht dat ze iets mogen helpen. 2125 En ge bent ellendig en bedrogen Die gelooft dat ze u helpen mogen. Nu merkt en ziet aan Geen sterflijke man, Hoe ze hem op mogen laten staan.,’ 2130 Joseph knielde en zei gelijk: ‘Aai heer Jezus Christus, heilige koning, Die me in het land bracht om dit ding, Dat ik hier ter lieden nuttigheid Uw heilige naam zou boodschappen, 2135 Ik bid u, heer, niet om mij, Om uw lof, en dat daarbij Bevorderd mag zijn christelijkheid, En dat ge mag tonen hier ter plaatse Voor deze ellendige ogen 2140 Hoe ze met oneer zijn en bedrogen, Dat ze aanbidden en vonden Deze beelden gemaakt met handen.’ Hij kuste de aarde en stond toen op, En sprak daar zij allen het toehoorden: 2145 ‘Heer, hier zal ge de macht zien van God En hoeveel aan die te geloven is.’ Het begon kort daarna Zeer te donderen en bliksemen daar; De aarde beefde, die lucht werd zwart. 2150 Daarna viel de donder hard Op de beelden. Toen kwam daar een rook, Die stonk en erg kwalijk geurde, Zodat niemand goed gedogen nee mocht Die het proefde, zodat ze dachten 2155 Van het lichaam te scheiden het hart. Ze vielen in onmacht van grote smart Allen uitgezonderd Joseph alleen. Daar kwamen ze algemeen bij. Joseph sprak tot de Sarasijn na die: 2160’gij heer, nu mag je zien De macht van uw Goden al duidelijk, En ik zeg u voor waar, Diegene die uw beelden wierp Te neer met de scherpe donder, 2165 Dat hij u alzo werpen zal Ge u niet geheel tegen hem verbetert.’ Toen Joseph Mategran had gesproken, De broeder van de dode, zei dan: ‘Zeg ons hoe uw naam is.,’ 2170 - ‘Ik heet Joseph,’ zei hij. De ander zei: Ԃen je Sarrazin?’ - ‘Neenn ik, ik ben christen; Ik geloof aan de Zoon en aan de Vader En aan de heilige Geest, die allemaal 2175 Zijn een God, die het al mag Dat hij wil doen, heden de dag. Er is geen zo zondig man Wil hij hem tegen God verbeteren dan God nee zal hem brengen dat hij al 2180 Boven zijn vijanden wezen zal; En tegen Gods macht, zonder twijfel, Zo mag geen ding staan.’ Mategran sprak: ‘Ik wordt dus gewaar, Dat hij veel machtiger is 2185 Dan ik waande. Zonder twijfel, Liet hij mijn broeder opstaan, Die nu dood is, en hij Deed dat hij sprak tegen mij, Ik zou geloven al mijn leven 2190 Aan hem, en nimmermeer begeven.’ Ten eerste dat Joseph had gehoord Mategran’ s verhaal en zijn woorden Hij knielde en zei ootmoedig: ‘Aai heer, u stichtte aardrijk 2195 En maakte zon, sterren en maan En de 4 elementen daaraan, En van Maria werd geboren, De gebenedijde maagd uitverkoren, En van de Joden te onrecht gevangen 2200 En aan een kruis gehangen, En proefde de bittere dood Om ons te verlossen uit de nood, En verrees in de derde dag Van dood tot leven, zonder sage, 2205 Ik bid u, heer, ootmoedig, Dat gij aan deze doden openbaar Uw mirakel wil tonen Voor alle lieden ogen.’ Joseph stond op, en daarna gelijk 2210 Zagen ze de doden opstaan En leven. Toen Josep het werd gewaar Hij weende; met goed hart daar Bedankte hij God lieflijk En sprak tot hen allen algemeen 2215 Die daar waren, en zei meteen: ԇij heren, nu mag je goed zien De God, daar ik van spreek, dat hij Machtiger dan enig ander is.’ Na deze woorden zijn ze gevallen 2220 Joseph te voeten met allen En zeiden: ‘we houden ons allen aan u, En al hebben we misdaan tot nu En die zotheid eenvoudig gedaan Met dat we geloofden kwalijk, 2225 Wie willen daarvan in baten staan En willen alle aanvangen Al zulke wet voort meer Te houden onder ons, lieve heer, Zoals ge zelf zal versieren, 2230 Dat gij moet doen in alle manieren.’ Dus overwon Joseph al geheel Diegene die waren in dat kasteel, Dat ze dat doopsel ontvingen. Toen gewaar werd van die dingen 2235 De drost, die Joseph tevoren In het been verwondde, zoals ge mocht horen, Hij bekende voor hen allen te die tijd Hoe hij Joseph had gewond, En hoe hij het zwaard in Joseph ‘S been brak, 2240 En ten einde daarin stak, Die helft van het zwaard. Na dien Liet Mategran dat been bezien, En vond er in dat stuk van het zwaard . Toen werden ze erg neergeslagen 2245 Toen ze dit ding gewaar werden. Mategran sprak tot Joseph daar: Ԛal je genezen mogen van deze?’ Hij sprak: ‘Ik zal wel genezen Bij de hulp van onze heer, 2250 Maar gij zal eerder genezen Van uw wonden, dus geloof het, Die ge hebt in uw hoofd.’ Joseph liet na deze dingen Dat van het zwaard was gebleven brengen, 2255 De appel en helt inderdaad, En hij maakte zonder ophouden Een teken van het kruis te die tijd Ter plaatse daar hij had de wond. Hen allen die dus toezagen 2260 Verwonderde dat zeer toen Dat er niets bloed niet nee uitbrak Ter plaatse daar men het zwaard uittrok. Toen Joseph de stukken had gezien Van het zwaard hij sprak meteen: 2265 ‘Aai zwaard, u wordt nimmermeer Tezamen geheeld in geen keer Voor dien dat u diegene zal In zijn hand houden, die al De avonturen, in ware dingen, 2270 Van de Graal ten einde zal brengen. Ten eerste dat u in zijn hand komt De stukken zullen gelijk tezamen komen.,’ En die van het kasteel geheel Ontvingen allen doopsel te dat uur. 2275 Joseph bleef lang aldaar Met dit zwaard, en daarna Bejaagde ik het met grote kracht En heb het alzo bewaakt Van die waarvan ik eerst kreeg dit zwaard 2280 Dat nooit sinds getrokken werd Uitgezonderd nu, daar gij bij stond. Nu heb je gehoord waarom dat bloedt. Van dat ge vroeg waarom ik toen Knielde toen ik er toe ging, 2285 Dat was dat ik ben dus zeker Dat een heilig ding is.,’ Hestor zei tot hem ter tijd: ԏm welke reden kuste ge het?’ Hij zei: ‘Omdat, dat op die dag 2290 Dat ik dat zwaard kussen mag Dat ik al die dag, zonder twijfel, Geen doodswonde ontvangen mag.’ Heer Walewein zei: ‘Hoe heet u, Dus bid ik dat ge het me zegt?,’ 2295 - ‘Ik heet Elizer, zeker, En mijn vader is die rijke Koning Visser, die houdt in de hand De Graal, dat overal is bekend.’ - ‘Heer ridder, wat ga je nu zoeken?,’ 2300 Sprak Walewein.- ‘Heer, ik zocht u, Omdat ge zou beproeven als ge mag Dit zwaard iets zou tezamen voegen.’ Mijn heer Ywein sprak hem aldus aan: ‘Ik zeg u wat ge zal doen dan. 2305 Wij zijn vertrokken, dat is waarheid fijn, In het grootse avontuur die mag zijn Nu in dit aardrijk Om een ridder, zeker, Daar we niets van nee weten bloot, 2310 Of hij leeft of dood is Bij deze reden zo zou ik u In rechte raad wel aanraden nu Met ons gaan tot die stonden In dat avontuur, dat we hem vonden, 2315 Opdat hij gevonden mag wezen; Omdat ik zeker ben van deze, Dat hij zal eindigen uw bezigheid Opdat sterfelijke mensheid Daartoe helpen mag of kan.,’ 2320 Elizer zei: ‘Wie is hij dan, Die van zo grote waarde is?’ Walewein zei: ‘wees zeker dus, Dat is Lancelot van Lac.’ Toen dit Elizer hoorde sprak hij: 2325 ԉn uw avontuur kom ik niet nu, Ik heb er niets te doen, dat zeg ik u, En ik heb geen verlof mede. Maar vind je hem te enige plaats Ge mag hem zeggen dat hij gaat 2330 Tot koning Visser, want hij daar Mij zal mogen vinden en zien.’ Hij beval ze God: meteen Hij scheidde van hen en de jonkvrouw, Die Walewein met grote rouw 2335 Daar bracht daar hij behoed werd, En reed naar koning Visser waart. Walewein scheidde ook toen vandaan En al zijn gezellen toe. En elk van hen allen algemeen 2340 Nam zijn weg bij hem alleen. |
Nu laet ic van hen die tale Ende sal spreken van Aglovale. Nu gewaget davonture das: Alse Aglovel gesceden was 2345 Van sinen gesellen hi reet al dure Dien dach sonder vinden avonture Die vertellens werdich si. Dien nach herbergede hi Met enen heremite. Hi reet den dach, 2350 Den andren die daer na gelach, Den derden ende den virden, als ict vernam, So dat hi opten vichten quam Ridende met haesticheden, Aldaer hi sach comen gereden 2355 Enen riddre to hem wart, [p. 17] Wel gewapent, op een groet part; Sijn scilt te broken, ende daer toe Bloedde bi sere int hoeft doe. Alse hi quam bet na Aglovale 2360 Sprac hi tote hem dese tale: ԁy genaden, ridder vri, Ic bidde u om Goede dat gi mi Ne laet vor u niet doet slaen.’ Aglovel antworde saen: 2365 ‘Wie wille u quaet doen? Hier es niemen.’ Hi seide: ‘wisulter sien sniemen: Hier coemt een ridder, sonder waen, Die mi om niet wille doet slaen; Hi hevet mi gewont alse gi moeget sien.,’ 2370 Aglovel seide tote hem mettien: ‘Ne vervart u niet, mare Volget mi seker daer ic vare.’ Binnen dien sagen si achterwart Enen riddre comen te hen wart 2375 Al gewapent. Die ridder seide: ‘Here, siettene comen sonder beide.’ Alse Aglovel sijns geware wart Hi keerde te hem wart sijn part, Ende dander te hem wart dies gelike. 2380 Si onderstaken hen stoutelike. Die scilde braken. Die ridder brac wale Sine glavye op Aglovale, Ende Aglovel staken so weder, Dat hine droech metten orse neder; 2385 Ende die ridder, die sere was waert Ende stout, spranc op metter vart. Hi trac sijn zwert ende vinc ten scilde, Alse die hem verweren wilde. Ende Aglovel reet op hem weder 2390 Al tors, ende drogene te neder Metter borst van sinen perde Dat hi bleef liggende op die erde. Aglovel beette ende toech sijn swart, Ende ginc te voet ten riddre wart, 2395 Maer hi vanten gequetst onsochte Dat hi niet opstaen ne mochte. Hi trac hem af den helm ende seide Hi soudene doet slaen sonder beide Hinc gave hem op aldaer. 2400 Hi ontdede die oegen daer naer Sere tongemake als hi was; Ende als hi wert geware das, Datmen bem thoeft of woude slaen Hi bat genaden ende seide saen: 2405 ԁy edel ridder, en doet mi niet! Siet hier mijn zwert ocht ghijt gebiet,.... Ic bem verwonnen, des lye ic nu,.... Siet hier mijn zwert dat gevic u.,’ Aglovel naemt ende vrageden saen 2410 Waeromme hi den riddre woude verslaer.. Die ridder antworde hem dat hi Hem dat leven wilde nemen bedi, Dat bi enen sinen sciltknecht sloech doet. Hi seide: ‘Dat was onmate groet, 2415 Dat gi enen ridder, sonder waen, Om enen sciltknecht wout doet slaen; Bedi willie dat gi betert dit Ende gi den ridder genaden bit.’ Hi seide hi was gereet te desen, 2420 Nadien dat emmer moeste wesen. Hi knielde vore genen riddre doe, Ende bat hem genaden toe Van dien, dat hem was mesdaen, Die verwonnen riddre sat op saen 2425 Ende sprac tote Aglovele: ‘Here. Het es herbergens tijt tavont mere, Ende gi sult in die herberge mijn Tavont bat te gemake sijn Dan icgeren daer gi in mocht gaen; 2430 Bedi die nacht coemt op ons saen, Ende ic hebbe hier ene woninge bi, Ende ic bidde u dat gi vart met mi.’ Aglovel gelovede[t] ende vrage[de] daer nare Den andren riddre wanen hi ware. 2435 Die riddre antworde hem: ‘Here, die casteel danen ic bem Heet Rongedom ende staet hier bi, Daer ic u herberge, wildi, Boven allen man; het es recht groet 2440 Want gi mi losset vander doet.’ Die verwonnen ridder sprac: Ԕuwaren Gi sult beide met mi varen, Die feeste sal te meerre bi desen Sijn dat wi te gader sullen wesen.,’ 2445 Aglovel bat so, dattie gone Hem dat geloefde te doene Dat si alle .iij. te gader quamen; Ende reden soe, dat si vernamen Enen cleinen broec ne bore groet, 2450 Dat inden middel van bosscen stoet; Ende te midtwege in dat parc Stont een hoge tor ende een starc, Ende was besloten wel tier uren Beide met grachten ende met muren. 2455 Si quamen ten torre ende voren in saen, Daer si wel worden ontfaen, Dies hen herde wel moeste lusten Bedi si hadden noet van rusten Ende te gemake te sine. 2460 Men dede hen af hare wapine. Daerna leidese hare wart Ter overster zale wart. Aglovel vragede daer nare Den wart hoe sine name ware. 2465 Hi seide: ‘Ic hete Griffoen Vanden quaden passe.’ Ende na dit doen Sprac hi: ‘Here, nu segt mi Uwen name, ocht u wille si.’ Acglovel antworde hem, 2470 Ende hi seide: ‘Here, ic bem Van Arturs [hove] ende men hiet mi Acglovel.’ - ‘Lieve here wat segt di?’ Acglovel seide hem van Arture Ende vander coninginne die avonture 2475 Ende van Lanceloete. Hoe dat sach Die coninginne op enen dach Enen riddre vor hare riden, Die Lanceloets hoeft vorde tien tiden. ‘Daar toe sijn wi .x. gecoren, 2480 Diet alle hebben gesworen, Moegen wi den ridder vinden, Dat wi sijn hoeft sullen sinden Den coninc ende der coninginnen, Ocht selve voren daer binnen. 2485 Hier omme sijn wi uut comen Ende hebben dus te wandelne genomen Tot dat wine crigen teneger stont, Doet ocht levende ocht gesont.’ Alse dese tale verstont Griffoen 2490 Hi pensede wat hi mochte doen. Hi weet wel, kintene Aglovel, Dat hine niet sal geloven wel Hine hebbe Lanceloete doet, Ende dat hi dan emmer sterven moet 2495 Verheyscht hi die niemare des, Hoet daer mede gevaren es. Griffoen sprac: ‘Ware Lancelot doct Dat ware scade ende jammer groet. Gi seidet hi es verslaegen; eist alsoe?,’ 2500 - ‘Jaet,’ seide Acglovel, ‘ende daer toe Hebben wie Keyen verloren Ende Dodinele ende Sagramoren. Wine claegen niet van allen dies So sere alse wi dat verlies 2505 Van minen here Lanceloete doen.,’ [p. 18] Doe seide tote Aglovale Griffoen: ‘Die u Keyen eer ict lanc Weder gave soudijs hem weten danc?,’ - ‘Jay ic, ende ic souts blide wesen.,’ 2510 - ‘wisult danne vinden desen Ter hermitagen vander hage, Coemdi daer morgen in dien dage.’ Hi seide: ‘Des hebt groten danc; Ende ic sal daer wesen eer iet lanc.,’ 2515 Hi ruste daer binnen dien nacht doe. Des ander daeges stont hi op vroe Ende wapende hem metter vart, Ende voer ter heremitagen wart, Die hem doe Griffoen dede verstaen. 2520 Ende als hi wech was voer Griffoen saen Tote Keyen, ende seide: ‘wisijt Van prisone quite nu ter tijt: Set u vart ter heremitagen nu Vander hagen, dat bevelic u, 2525 Ende geeft u op Acglovale daer, Dien gi sult vinden overwaer. Ocht hi vraget wie u daer varen hiet, Segt hem gine wetes niet; Omdat ic wille dat hier na 2530 Van mi niemen niemare versta Willic dat gi mi versekert saen Dat gijt niemanne sult doen verstaen Dat gi hier gevaen hebt gewesen.’ Keye sekerret hem na desen, 2535 Die utermaten blide was das, Dat hi vanden prisone quite was. Keye wapende hem ende nam orlof Ende ruemde Griffoens hof. Ende hi voer ter hermitagen thant, 2540 Daer hi Acglovale vant, Die sijns blide was als hine vernam. Hi vragede hem wanen hi quam. Hine wout hem niet seggen, sonder waen, Omt belof dat hi hadde gedaen. 2545 Doe ginc hem Acglovel vertellen Hoe geporret waren .x. gesellen Om Lanceloete te sokene doe, Ende hoe si wandelen souden toe Tessi van hem horden niemaren. 2550 ‘Ende gi, her Keye, waer suldi varen, Sul (sic) u om Lanceloete iet roeken, Dat gine ons sult hulpen soeken Doer sine lieve? Wardi verloren Alse hi es, ic weet wel te voren 2555 Dat hi u gerne soeken soude.’ Keye antworde dat hi woude In die queste porren gereet, Ende hi dede thant sinen heet, Gelijc dat dandre hadden gedaen, 2560 Op teruce dat hi daer sach staen; Ende gingen te gadere tot dat si scieden. Nu swiget davonture van hen lieden Te sprekene int gemeine Ende spreect allene van Waleweine. |
Nu laat ik van hen de woorden En zal spreken van Aglovel. Nu gewaagt het avontuur dat: Toen Aglovel gescheiden was 2345 Van zijn gezellen hij reed al door Die dag zonder avontuur te vinden Dat vertellen waardig is. Die nacht herbergde hij Met een heremiet. Hij reed de dag, 2350 De andere die daarna lag, De derde en de vierde, zoals ik het vernam, Zodat hij op de vijfde kwam Rijden met haast, Aldaar zag hij komen gereden 2355 Een ridder tot hem waart, Goed gewapend, op een groot paard; Zijn schild gebroken, en daartoe Bloedde hij toen zeer in het hoofd. Toen hij dichter bij Aglovel kwam 2360 Sprak hij tot hem deze woorden: ‘Aai genade, edele ridder, Ik bid u om God dat gij mij Nee, laat door u niet dood slaan.’ Aglovel antwoordde gelijk: 2365 ‘Wie wil u kwaad doen? Hier is niemand.’ Hij zei: ’gij zal er spoedig zien: Hier komt een ridder, zonder twijfel, Die mij om niets wil dood slaan; Hij heeft me gewond zoals ge mag zien.,’ 2370 Aglovel zei tot hem meteen: ‘Neen wees niet bang, maar Volg me zeker daar ik ga.’ Binnen die zagen ze achterom Een ridder komen tot hen waart 2375 Geheel gewapend. De ridder zei: ‘Heer, zie hem komen zonder wachten.’ Toen Aglovel hem gewaar werd Hij keerde tot hem waart zijn paard, En de ander tot hem waart diergelijk. 2380 Ze onderstaken hen dapper. De schilden braken. Die ridder brak wel Zijn speerpunt op Aglovel, En Aglovel stak hem zo weer, Dat hij hem met het paard neer sloeg; 2385 En die ridder, die zeer waard was En dapper, sprong op met een vaart. Hij trok zijn zwaard en ving ten schild, Als die hem verweren wilde. En Aglovel reed op hem weer 2390 Al te paard, en droeg hem te neer Met de borst van zijn paard Zodat hij op de aarde bleef liggen. Aglovel steeg af en trok zijn zwaard, En ging te voet te ridder waart, 2395 Maar hij vond hem hard gekwetst Zodat hij niet opstaan nee mocht. Hij trok hem de helm af en zei Hij zou hem dood slaan zonder te wachten Hij gaf hem over aldaar. 2400 Hij opende de ogen daarna Zeer te ongemak zoals hij was; En toen hij dat gewaar werd, Dat men hem het hoofd af wilde slaan Hij bad genade en zei gelijk: 2405 ‘Aai edel ridder, dood me niet! Zie hier mijn zwaard als gij het gebiedt,.... Ik ben overwonnen, dat belijd ik nu,.... Zie hier mijn zwaard dat geef ik u.,’ Aglovel nam het en vroeg hem gelijk 2410 Waarom hij de ridder wilde verslaan. De ridder antwoordde hem dat hij Hem dat leven wilde nemen daarom, Dat hij een van zijn schildknechten dood sloeg. Hij zei: ‘Dat was grote onmatigheid, 2415 Dat gij een ridder, zonder twijfel, Om een schildknecht wilde dood slaan; Daarom wil ik dat gij dit verbetert En ge de ridder genaden bid.’ Hij zei hij was gereed tot deze, 2420 Nadien dat het immer moest wezen. Hij knielde voor die ridder toen, En bad hem genaden toen Van die, dat hem was misdaan, De overwonnen ridder zat op gelijk 2425 En sprak tot Aglovel: ‘Heer. Het is herbergen tijd vanavond meer, En gij zal in mijn herberg Vanavond beter te gemak zijn Dan ergens daar gij in mocht gaan; 2430 Omdat de nacht komt op ons gelijk, En ik heb hier een woning nabij, En ik bid u dat ge gaat met mij.’ Aglovel beloofde het en vroeg daarna De andere ridder waarvan hij was. 2435 De ridder antwoordde hem: ‘Heer, dat kasteel daar ik vandaan ben Heet Rongedom en staat hierbij, Daar ik u herberg, wil ge, Boven alle man; het is groot recht 2440 Want ge verloste me van de dood.’ De overwonnen ridder sprak: ‘Inderdaad Ge zal beide met me gaan, Dat feest zal groter wezen hierdoor Zijn dat we tezamen zullen wezen.,’ 2445 Aglovel bad zo, dat diegene Hem dat beloofde te doen Dat ze alle 3 tezamen kwamen; En reden zo, dat ze vernamen Een klein moeras, niet bar groot, 2450 Dat in het midden van een bos stond; En te midden van dat park Stond een hoge toren en een sterke, En was goed omsloten te die tijd Beide met grachten en met muren. 2455 Ze kwamen ten toren en voeren in gelijk, Daar ze goed worden ontvangen, Dat hen erg goed moest lusten Omdat ze nood hadden van rust En te gemak te zijn. 2460 Men deed hen af hun wapens. Daarna leidde hen hun waard Ten hoogste zaal waart. Aglovel vroeg daarna De waard hoe zijn naam was. 2465 Hij zei: ‘Ik heet Griffoen Van de kwade pas.’ En na dit doen Sprak hij: ‘Heer, nu zeg me Uw naam, als het uw wil is.’ Aglovel antwoordde hem, 2470 En hij zei: ‘Heer, ik ben Van Arthur’ s hof en men noemt mij Aglovel.’ - ‘Lieve heer wat zeg je?’ Aglovel zei hem van Arthur En van de koningin het avontuur 2475 En van Lancelot. Hoe dat zag De koningin op een dag Een ridder voor haar rijden, Die Lancelot’ s hoofd voerde te die tijd. ‘Daartoe zijn wij 10 uitgekozen, 2480 Die het allen hebben gezworen, Mogen we de ridder vinden, Dat we zijn hoofd zullen zenden De koning en de koningin, Of zelf gaan daarbinnen. 2485 Hierom zijn we uitgekomen En hebben dus te wandelen genomen Totdat we hem krijgen te eniger tijd, Doof of levend of gezond.’ Toen deze woorden Griffoen verstond 2490 Hij peinsde wat hij mocht doen. Hij weet wel, herkent Aglovel hem, Dat hij niet goed zal geloven Hij heeft Lancelot gedood, En dat hij dan immer sterven moet 2495 Eist hij dat nieuws dus, Hoe het daarmee gegaan is. Griffoen sprak: ‘Was Lancelot dood Dat was schade en jammer groot. Ge zei hij is verslagen; is het alzo?’ 2500 - ‘Ja het,’ zei Aglovel, ‘en daartoe Hebben we Keye verloren En Dodineel en Sagramor. We klagen niet van allen dus Zo zeer als we dat verlies 2505 Van mijn heer Lancelot doen.,’ Toen zei tot Aglovel Griffoen: ‘Die u Keye al gauw Weer gaf zou u hem dank weten?’ - ‘Ja ik, en ik zou blijde wezen.,’ 2510 - ‘Ge zal deze dan vinden Ter hermitage van de haag, Kom je daar morgen op de dag.’ Hij zei: ‘Dus hebt grote dank; En ik zal daar gauw komen.,’ 2515 Hij rustte daar binnen die nacht toen. De andere dag stond hij vroeg op En wapende hem met een vaart, En voer ter hermitage waart, Die hem toen Griffoen liet verstaan. 2520 En toen hij weg was voer Griffoen gelijk Tot Keye, en zei: ‘Ge bent Van gevangenis vrij nu ter tijd: Zet uw vaart ter hermitage nu Van de haag, dat beveel ik u, 2525 En geef u op Aglovel daar, Die ge zal vinden voor waar. Als hij vraagt wie u daar te gaan zei, Zeg hem dat ge het niet weet; Omdat ik wil dat hierna 2530 Van mij niemand nieuws hoort Wil ik dat ge me gelijk verzekert Dat ge het niemand zal laten verstaan Dat ge hier gevangen bent geweest.’ Keye verzekerde het hem na deze, 2535 Die uitermate blijde was dat, Dat hij van de gevangenis vrij was. Keye wapende hem en nam verlof En ruimde Griffoen’ s hof. En hij voer ter hermitage gelijk, 2540 Daar hij Aglovel vond, Die van hem blijde was toen hij hem vernam. Hij vroeg hem waarvan hij kwam. Hij wilde het hem niet zeggen, zonder twijfel, Om de belofte die hij had gedaan. 2545 Toen ging Aglovel hem vertellen Hoe gegaan waren de 10 gezellen Om Lancelot toen te zoeken, En hoe ze wandelen zouden toe Tot ze van hem hoorden nieuws. 2550 ‘Engij, heer Keye, waar ga je heen, Kan je om Lancelot iets schelen, Dat ge ons zal helpen zoeken Door zijn liefde? Was je verloren Zoals hij is, ik weet wel tevoren 2555 Dat hij u graag zou zoeken.’ Keye antwoordde dat hij wou In dat avontuur gereed gaan, En hij deed gelijk zijn eed, Gelijk dat de andere hadden gedaan, 2560 Op het kruis dat hij daar zag staan; En gingen tezamen totdat ze scheiden. Nu zwijgt het avontuur van hen lieden Te spreken in het algemeen En spreekt alleen van Walewein. |
2565 Nu gewaget davonture das, Alse Walewein versceden was Van sinen gesellen, dat hi reet Drove ende tongemake ende heet Omdat faelgierde daer te voren 2570 Vander avonture, alse gi moget horen. Ende hi reet den dach lanc Dat hi en at noch en dranc, Noch oec avonture vant dare, Die te vertelne waerdich ware. 2575 Alse hi .iij. dage hade gereden Quam hi varende tere stede Vor ene woninge, daer wonende was Een riddre, hiet Mathamas, Ende hadde Sagrimorre tien tiden 2580 Gevaen. Als hi daer soude liden Vakede hem so over sere, Dat hi was al uten kere, Dat hine wiste waer hi reet. Ende alse hi vor Mathamas porte leet. 2585 Was vor sine porte Mathamas, Die hem herde sere balch das, Dat hine doe ne groette niet, Ende waende dat hijt te doene liet Bi hovarden; maer het dede 2590 Die slaep ende gene hovardichede. Hi keerde int huus na dien dingen, Ende dede hem sine wapene bringen. Men vragedem wat hi doen woude. Hi seide dat hi varen soude 2595 Na den fiersten ridder van erderike. ‘Ic groetene,’ sprac hi, ‘hovesscelike, Ende hi es so dangerois, dat hi Een wort niet antwort mi. Het sal mi sere rouwen mede 2600 En vellic niet sine hoverdichede.’ Mathamas sat op sijn part Ende reet na Waleweine metter vart, Ende als hine sach riep hi: ‘Ridder, keert u jegen mi.,’ 2605 Walewein wart in wake mettien, Ende heeft genen riddre versien Op hem comen met groter verde. Hi hadde wonder wat hi begerde: Ende alse Walewein vernam 2610 Dat hi om joesteren quam Hi trac bet achter metter vart Ende liet lopen te hem wart, Ende staken soe, dat hi ter erde Moeste vallen vanden perde. 2615 Walewein beette also houde, Want hine tors niet bestaen ne woude. Hi trac sijn zwert uten scoe Ende liep Mathamasse op toe, Die altoe was opgestaen, 2620 Ende sloegen weder ter erden saen, Ende trac hem dien helm af so fellike, Dat hi hem hadde wel nalike Sinen nese af getrect daer mede, So dat hine sere bloeden dede. 2625 Walewein sprac: ‘Gevet u op saen, Oft ic sal u dat hoeft af slaen.’ Die ander lach so onsochte Dat hi hem antworden niet ne mochte. Hi hadde daer af groet ongemac 2630 Dat hem Walewein den helm af stac. Noch sprac Walewein hi souden doet slaen Ocht hi soudem opgeven saen. Hi antworde hem met pinen groet: ‘Here, ne slaet mi niet te doet; 2635 Gine sout daer niet vele winnen mede. Hebt mijns genaden op hoveschede!’ Walewein sprac: ‘Hoe heetti dan?’ - ‘Ic hete Mathamas’ sprac die man. Walewein seide tote hem na dien: 2640 ‘Here, gi sijt Mathamas tote wien Dodineel ende Sagrimor bi namen Om tetene wilen quamen Ter coninginnen behoef, mire vrouwen, Ic sal u doet slaen entrouwen, 2645 Of gi sult mi sonder verleggen Wat gi daer af wetet nu seggen.,’ Hi sprac: ‘Wildi mi laeten leven, Ic sal u Sagrimorre geven Eer avont coemt.’ Walewein seide: 2650 ‘Nu sekert mi danne sonder beide Dat gi dit doen sult alsoe, Ende dat gi gaen sult daer toe In prisoen daer ic u sinden sal.’ Mathamas sekeret hem al. 2655 Walewein sat op sijn part doe, [p. 19] Ende Mathamas op tsijn also, Ende keerden beide te samen Tes si te Mathamas huse quamen. Alse die van binnen vroet waren das, 2660 Dat hare here verwonnen was Wouden si Waleweine doet slaen, Dat hen hare here verboet saen. Mathamas dede bringen vore Uter vangnessen Sagrimore, 2665 Ende leverden te hant Minen here Waleweine bi der hant. Sagrimor seide na desen, Sine vangnesse en hadde niet gewesen Quaet dien tijt dien hi lach daer. 2670 Ende hi seide daer ane waer, Want binnen dien dat hi daer lach Mathamas dochter wel versach Ende halp hem herde sere, Ende dede hem vrientscap ende ere. 2675 Tirst dat Sagrimor hadde versien Waleweine hi was blide van dien; Ende Walewein ob ander side Was van Sagrimorre blide. Walewein sprac te Mathamasse saen 2680 Ende seide hem: ‘wimoet gaen Tote Arturs hove, sonder letten, Ende u in sine genaden setten Van minen halven, ende hem doen verstaen Dat ic u daer sinde sonder waen.,’ 2685 Ende hi geloeft hem tier ure. |
2565 Nu gewaagt het avontuur dat, Toen Walewein gescheiden was Van zijn gezellen, dat hij reed Droevig en te ongemak en heet Omdat faalde daar tevoren 2570 Van het avontuur, zoals ge mocht horen. En hij reed de hele lange dag Dat hij at noch dronk, Noch ook avontuur daar vond, Die te vertellen waard was. 2575 Toen hij 4 dagen had gereden Kwam hij gegaan te ene plaats Voor een woning, daar wonende was Een ridder, heet Mathamas, En had Sagramor te die tijden 2580 Gevangen. Toen hij daar zou gaan Kreeg hij zo’ n enorme slaap, Dat hij geheel buiten zichzelf was, Zodat hij niet wist waarheen hij ging. En toen hij voor Mathamas poort ging. 2585 Was voor zijn poort Mathamas, Die hem erg zeer verbolg dat, Dat hij hem toen nee niet groette, En waande dat hij het te doen liet Bij hovaardigheid; maar het deed 2590 De slaap en geen hovaardigheid. Hij keerde in het huis na dat ding, En liet hem zijn wapens brengen. Men vroeg hem wat hij wilde doen. Hij zei dat hij gaan zou 2595 Naar de fierste ridder van aardrijk. ‘Ik groette hem,’ sprak hij, ‘hoffelijk, En hij is zo verwaand, dat hij Een woord niet antwoordde mij. Het zal me zeer berouwen mede 2600 En vel ik niet zijn hovaardigheid.’ Mathamas zat op zijn paard En reed naar Walewein met een vaart, En toen hij hem zag riep hij: ‘Ridder, keert u tegen mij.,’ 2605 Walewein werd meteen wakker, En heeft die ridder gezien Op hem komen met grote vaart. Hij had verwondering wat hij begeerde: En toen Walewein vernam 2610 Dat hij om kampen kwam Hij trok beter achteruit met een vaart En liet lopen tot hem waart, En stak hem zo, dat hij ter aarde Moest vallen van het paard. 2615 Walewein steeg af alzo gauw, Want hij hem te paard niet bestaan nee wou. Hij trok zijn zwaard uit de schede En liep op Mathamas toe, Die al toen was opgestaan, 2620 En sloeg hem weer ter aarde gelijk, En trok hem zo fel de helm af, Dat hij hem wel nauwelijks had Zijn neus afgetrokken daarmee, Zodat hij hem zeer bloeden deed. 2625 Walewein sprak: ‘Geef u over gelijk, Of ik zal u dat hoofd afslaan.’ De ander lag zo hard Dat hij hem niet antwoorden nee mocht. Hij had daarvan groot ongemak 2630 Dat hem Walewein de helm af stak. Noch sprak Walewein hij zou hem dood slaan Of hij zou hem gelijk opgeven. Hij antwoordde hem met grote pijn: ‘Heer, nee sla me niet dood; 2635 Ge zou daar niet veel mee winnen. Heb mij genaden op hoffelijkheid!’ Walewein sprak: ‘Hoe heet je dan?’ - ‘Ik heet Mathamas’ sprak die man. Walewein zei tot hem na dien: 2640 ‘Heer, ge bent Mathamas tot wie Dodineel en Sagramor bij namen Om te eten wijlen kwamen Ter koningin behoefte, mijn vrouwe, Ik zal u dood slaan inderdaad, 2645 Of ge zal me zonder uitstel Wat ge daarvan weet nu zeggen.,’ Hij sprak: ‘Wil je mij laten leven, Ik zal u Sagramor geven Eer de avond komt.’ Walewein zei: 2650 ‘Nu verzeker me dan zonder te wachten Dat gij dit doen zal alzo, En dat ge gaan zal daartoe In gevangenis daar ik u zenden zal.’ Mathamas verzekerde het hem al. 2655 Walewein zat op zijn paard toen, En Mathamas op de zijne alzo, En keerden beide tezamen Tot ze te Mathamas huis kwamen. Toen die van binnen bekend waren dat, 2660 Dat hun heer overwonnen was Wilden ze Walewein dood slaan, Dat hen hun heer gelijk verbood. Mathamas liet voortbrengen Uit de gevangenis Sagramor, 2665 En leverde hem gelijk Mijn heer Walewein bij de hand. Sagramor zei na deze, Zijn gevangenis was niet geweest Slecht de tijd die hij daar lag. 2670 En hij zei daaraan waar, Want binnen die dat hij daar lag Mathamas dochter goed voorzag En hielp hem erg zeer, En deed hem vriendschap en eer. 2675 Ten eerste dat Sagramor had gezien Walewein was hij blijde van die; En Walewein aan de andere kant Was van Sagramor blijde. Walewein sprak tot Mathamas gelijk 2680 En zei hem:’gij moet gaan Tot Arthur’ s hof, zonder letten, En u in zijn genade zetten Vanwege mij, en hem laten verstaan Dat ik u daar zond zonder twijfel.,’ 2685 En hij beloofde het te dat uur. |
Nu meer swigt davonture Meer te sprekene van hen lieden Ende sal van Hestore bedieden. Nu mogedi horen teser steden 2690 Alse Hestor was versceden Van sinen gesellen hi reet tier ure Wel .viij. dage al dure Int foreest op ende neder, Alse nu vort ende alse nu weder, 2695 Dat hi niet en gemoette bin desen Dat avonture mochte wesen. Ende hi vragede om niemare Van Lanceloete harentare. Daerna quam hi tere steden 2700 Opten .ix. den dach gereden, Daer Dodineel gevallen was Int water, alsmen hier boven las. Ende hi sach wel tien tiden Dat hi el nieweren mochte liden. 2705 Hi beette doe, ende hi bant Sijn part an enen boem thant, Ende hi seide wat soes gesciet, Hine saelt om verlies laeten niet Van sinen perde, hine sal 2710 Over liden, hevet hijs geval; ‘Want die planke dinket mi Hier ter stede geleget bedi, Datmenre wille bedriegen mede Ridders die comen hier ter stede.,’ 2715 Hi quam gewapent ter planken saen, Ende es stoutelike over gegaen, Als die ghene avonture ontsach, Die hem toe quam ocht die hi sach. Alse hi an dander side quam 2720 Ende hi den casteel vernam, Daer Dodineel lach gevangen doe, Hi reeter dapperlike toe, Want hi gerne herbergen soude. Ende hi sach comen also houde 2725 Enen ridder te hem wart Al gewapent, metter vart Ridende, die maecte luut groet, Ende riep op hem: ‘wisijt doet.’ Hestor, die stout ende coene was, 2730 Ne barenteerde hem niet das. Hi rechte die glavie sonder vorste: Hi helt den scilt vor sine borste; Ende als si elc andren so na quamen Dat si souden vallen te samen 2735 Wisscede die ghene ter ere siden, Die Hestors niet en dorste ontbiden Omdat hi hem te starc dochte. Maer Hestor stakene so onsochte, Dat hine droech vanden perde 2740 Dat hi vallen moeste op derde. Hi trac tswert ende gaf hem enen slach Dat hi ne horde noch ne sach. Hestor, die op hem was erre, Slepeden wel eens scachts verre, 2745 Ende sloegen ende quetsten herde Metten appel vanden zwerde, So dat hem dat bloet tier stonde Uutspranc ten nese enten monde. Hi trac hem den helm af ende seide 2750 Hi soudene doeden sonder beide Ne gave hi hem niet op doe. Die ander antworde niet daer toe, Hine mochte, want hi in onmacht was. Alse Hestor wart geware das 2755 Liet hi hem der rusten plegen Des hi sijn adem hadde vercregen. Alse hi mochte spreken seide hi: ‘Lieve here, ne doet niet mi! Ic lie dat ic verwonnen bem.,’ 2760 Ende binnen dat hi dit seide te hem Hief hi op lisekine te hant Hestors halsberch metter hant, Ende wildem met desen treken Dat swert inden buc steken. 2765 Alse Hestor des geware wart Nam hi hem uter hant dat zwert. Hi seide: ‘Nadien dat dus gaet, Ongetrouwe verrader quaet, U verranesse sal u niet 2770 Moegen helpen, wats gesciet; Want om u verranesse groet Sal ic [u] stappans slaen te doet.’ Ende hi sloech hem dat hoeft af Met enen slage die hi hem gaf. 2775 Mettien heeft Hestor vernomen Uten castele .x. sciltknecht comen, Diene vriendelike quamen groeten Ende vielen hem te voeten, Ende seiden tote hem na desen: 2780 ‘Here, wel moetti comen wesen, Die ons hebt gewroken gemeinlike Over den man van al erderike Die ons meest haette tote nu. Nu coemt met ons, wie biddens u; 2785 Bedi dese casteel, here, Die es uwe vorwart mere, Nadien dat daer toe es comen Dat gi den here tlijf hebt genomen. Weet wel, alse die van binnen mede 2790 Hier af sullen weten die waerhede Elc bi hem ende alle gemanc Sullen u des weten meerren danc Dan enen man die hem gave .M. marc van sire have.,’ 2795 Doe voren der knapen een deel Dit vertellen inden casteel, Dies die van binnen blide waren. Als si wisten hoet was gevaren Si gingen tote Hestore metter vart 2800 Ende gaven hem een goet part: Si leeddene inden casteel binnen Ende baden hem alle met minnen Dat hi met hen daer bliven soude Ende hi hare here wesen woude. 2805 Hi antworde hen lieden sciere [p. 20] Hine daet in gere maniere. Maer so vele daeden sire toe, Dat hi hem ontwapende doe Ende met hen lieden int palays quam, 2810 Daer hi ene joncfrouwe vernam. Elc groette andren met desen. Die joncfrouwe hadde gewesen Sridders amie, die Hestor slocch doet; Maer sine felheit was so groet 2815 Ende sine ontrouwe, dat sine te min Minnen mochte in haren sin. Die joncfrouwe vragede daer nare Hestore wanen hi ware. Hi seide hi ware van Arturs hove. 2820 - ‘Dats ene dinc dier ic mi belove, Dat gi van Arturs hove sijt, Want hiers een ridder nu ter tijt Van danen.’ Hestor sprac van dien: ‘Waer es hi? Doettene mi besien.,’ 2825 Tirst dat hi vort comen was Ende Hestor wart geware das, Dat Dodineel was, hi liep te hem wart Ende hi helsedene metter vart. Ende elc was van andren blide; 2830 Ende Hestor vragede hem tien tide Hoe hi daer quam in wat manieren. Hi sprac datten toter rivieren Ene joncfrouwe daer brochte, Ende hi over die brugge niet comen mochte; 2835 Dat hi verdronken was wel naer, Ende datten een ridder vinc daer Ende in die vangnesse dede. Die ioncfrouwe quam gegaen tier stede: Hi kennesse ende vragede hare 2840 Waer om dat sine brochte dare. Die joncfrouwe sprac: ‘Ic segt u, Hets waer, mijn man, die doet es nu, Hi haette u utermaten sere Omdat gine wondet, here, 2845 Tere gaderinge, daer gi waert ende hi. So dat hi eens seide tote mi Dat hi mi doet soude slaen Ic ne daede den raet, sonder waen, Dat ic u hier int lant brochte; 2850 So dat ic u te Arturs hove sochte, Also als hi mi hadde geheten, Ende beval mi, dat suldi weten, Dat ic sonder u weder quame niet. Ic moeste doen dat hi mi hiet, 2855 Ende deder toe al dat ic mochte, So dat ic u hier brochte Ende leidde over die riviere. Alse hi dat wiste hi quam sciere: Hi liep u op ende vinc altoe, 2860 Ende leide u in prisone doe, Daer gi hebt gelegen tote nu, Ende warter bleven, dat seggic u, Al u levedage al stille Hadt gegaen na sinen wille. 2865 Hets u wel comen, sonder waen, Dat u dese ridder hevet uutgedaen.’ Dodineel sprac tote Hestore doe: ‘Here, oft u genoeget, segget mi hoe Dat gi sijt comen hier int lant.,’ 2870 Hestor vertellede hem te hant Hoc die gesellen geport waren Van Arturs hove, die sonder sparen Elkerlijc Lancclote doe sochten; Ende wat niemaren die coninginne brochte 2875 Van Lancelots doet indes conincs hof, Ende hoe die .x. daeden belof Ende ten heligen sworen mede Dat sine souden te gere stede Rusten noch liggen, marc 2880 Altoes wandelen harentare Tes si verheesten vraye niemare Weder hi levende ocht doet ware. ‘Sekerlike,,’ sprac Dodineel doe, ‘Nadien dattie dingen sijn soe, 2885 Ic wille wel geselle wesen Vander questen vort na desen.’ Hestor was blide om die sake. Si laegen die nacht daer te gemake: Des ander daeges si orlof namen 2890 Ende reden so verre, dat si quamen Ter witter crucc ten gesetten dage. Daer quamen oec, al sonder sage, Alle die gesellen mede toe Ter tijt die daer geset was doc. 2895 Ende alsi hen soe ondervonden Si waren alle blide tien stonden, Ende waren alle blide tuwaren Van dien gesellen die vonden waren, Die si waenden hebben vor die stont 2900 Verloren, ende nu saegen gesont. Elc seide andren te dien stonden Wat hi in die weke hadden vonden, Maer daer ne was niemen in die rote Die iet wiste van Lancclote, 2905 Noch diere af brochte niemaren, Dies si alle bedroeft waeren. Walewein sprac sinen gesellen toe: ‘Nadien dattie dingen sijn alsoe, Dat wine niet ne hebben vonden 2910 Wie moegen wel sceden nu ten stonden.’ Mijn here Walewein stac af daer Sinen helm ende alle dandre naer, Ende ondercusten hen int sceden, Ende weenden alle van jamerheden. 2915 Si wisten wel dat si na dien Binnen langen niet en souden ondersien Alsoe te gadere alse si daer waren. Walewein es irst wech gevaren, Drivende den rouwe also groet 2920 Of al sijn geslachte ware doet. Die .xii. gesellen gemeenlike Daeden alle des gelike, Ende elc es sinen wech gegaen. Nu laet hier davonture staen 2925 Te sprekene van hen allen gemene, Ende spreect van Waleweine allene. |
Nu meer zwijgt het avontuur Meer te spreken van hen lieden En zal van Hestor aanduiden. Nu mag ge horen te deze plaats 2690 Toen Hestor was gescheiden Van zijn gezellen reed hij te die tijd Wel 8 dagen al door In het bos op en neer, Als nu voort en als nu terug, 2695 Dat hij niet ontmoette binnen deze Dat avontuur mocht wezen. En hij vroeg om nieuws Van Lancelot hier en daar. Daarna kwam hij te ene plaats 2700 Op de 9de dag gereden, Daar Dodineel gevallen was In het water, zoals men hierboven las. En hij zag wel te die tijd Dat hij elders nergens mocht over gaan. 2705 Hij steeg af en hij bond Zijn paard gelijk aan een boom, En hij zei wat zo er gebeurt, Hij zal het om het verlies niet laten Van zijn paard, hij zal 2710 Over gaan, heeft hij geluk; ‘Want die plank lijkt me Hier ter plaatse gelegd omdat, Dat men er wil bedriegen mede Ridders die komen hier ter plaatse.,’ 2715 Hij kwam gewapend ter plank gelijk, En is er dapper over gegaan, Als die geen avontuur ontzag, Die hem toe kwam als hij dat zag. Toen hij aan de andere zijde kwam 2720 En hij het kasteel vernam, Daar Dodineel toen lag gevangen, Hij ging er dapper toe, Want hij wilde graag herbergen. En hij zag komen alzo gauw 2725 Een ridder tot hem waart Geheel gewapend, met een vaart Rijdende, die maakte groot geluid, En riep op hem:’gij bent dood.’ Hestor, die dapper en koen was, 2730 Nee ontstelde hem niet dat. Hij richtte de speerpunt zonder vrees: Hij hield het schild voor zijn borst; En toen elk de andere zo nabijkwamen Dat ze tezamen zouden vallen 2735 Wisselde diegene ter eenre zijde, Die Hestor niet durfde af te wachten Omdat hij hem te sterk dacht. Maar Hestor stak hem zo hard, Zodat hij hem van het paard stak 2740 Zodat hij op de aarde moest vallen. Hij trok het zwaard en gaf hem een slag Zodat hij niets hoorde of zag. Hestor, die op hem was gergerd, Sleepte hem wel een schacht ver, 2745 En sloeg hem en kwetste hard Met de appel van het zwaard, Zodat hem dat bloed te die stonde Uitsprong te neus en te mond. Hij trok hem de helm af en zei 2750 Hij zou hem doden zonder te wachten Nee gaf hij zich niet over toen. De ander antwoordde niet daartoe, Hij kon niet, want hij was in onmacht. Toen Hestor dat gewaar werd 2755 Liet hij hem de rust plegen Tot hij zijn adem had verkregen. Toen hij kon spreken zei hij: ‘Lieve heer, nee dood me niet! Ik belij dat ik overwonnen ben.,’ 2760 En binnen dat hij dit zei tot hem Hief hij gelijk ongemerkt op Hestor’ s harnas met de hand, En wilde hem met dezen streken Dat zwaard in de buik steken. 2765 Toen Hestor dat gewaar werd Nam hij hem uit de hand dat zwaard. Hij zei: ‘Nadien dat het aldus gaat, Ontrouwe kwade verrader, Uw verraad zal u niet 2770 Mogen helpen, wat er gebeurt; Want om uw grote verraad Zal ik u gelijk dood slaan.’ En hij sloeg hem dat hoofd af Met een slag die hij hem gaf. 2775 Meteen heeft Hestor vernomen Uit het kasteel 10 schildknechten komen, Die hem vriendelijk kwamen groeten En vielen hem ten voeten, En zeiden tot hem na deze: 2780 ‘Heer, welkom moet ge wezen, Die ons hebt gewroken algemeen Over de man van heel aardrijk Die wij het meest haatten tot nu. Nu kom met ons, wij bidden het u; 2785 Omdat dit kasteel, heer, Die is de uwe voortaan meer, Nadien dat het daartoe is gekomen Dat ge de heer het lijf hebt genomen. Weet wel, als die van binnen mede 2790 Hiervan zullen weten de waarheid Elk bij hem en alle gemengd Zullen u dus weten meer dank Dan een man die hem gaf 1000 mark van zijn have.,’ 2795 Toen voeren een deel der knapen Dit vertellen in het kasteel, Dus die van binnen blijde waren. Toen ze wisten hoe het was gevaren Ze gingen toe Hestor met een vaart 2800 En gaven hem een goed paard: Ze leidden hem in het kasteel binnen En baden hem allen met minnen Dat hij met hen daar blijven zou En hij hun heer wezen wou. 2805 Hij antwoordde hun lieden snel Hij deed het in geen manier. Maar zoveel deden ze er toe, Dat hij hem ontwapende toen En met hen lieden in het paleis kwam, 2810 Daar hij een jonkvrouw vernam. Elk groette de andere met deze. Die jonkvrouw had geweest De geliefde van de ridder die Hestor dood sloeg; Maar zijn felheid was zo groot 2815 En zijn ontrouw, zodat ze hem te min Minnen mocht in haar zin. Die jonkvrouw vroeg daarna Hestor waarvan hij was. Hij zei hij was van Arthur’ s hof. 2820 - ‘Dat is een ding die ik me beloofde, Dat gij van Arthur’ s hof bent, Want hier is een ridder nu ter tijd Vandaar.’ Hestor sprak van die: ‘Waar is hij? Laat hem mij zien.,’ 2825 Ten eerste dat hij voortgekomen was En Hestor werd gewaar dat, Dat het Dodineel was, hij liep tot hem waart En hij omhelsde hem met een vaart. En elk was van de andere blijde; 2830 En Hestor vroeg hem te die tijd Hoe hij daar kwam in welke manieren. Hij sprak dat hem tot de rivier Een jonkvrouw daar bracht, En hij over die brug niet komen mocht; 2835 Dat hij bijna verdronken was, En dat hem een een ridder daar ving En in de gevangenis deed. Die jonkvrouw kwam gegaan te die plaats: Hij herkende en vroeg haar 2840 Waarom dat ze hem bracht daar. De jonkvrouw sprak: ‘Ik zeg het u, Het is waar, mijn man, die dood is nu, Hij haatte u uitermate zeer Omdat ge hem verwondde, heer, 2845 Ter vergadering, daar gij was en hij. Zodat hij eens zei tot mij Dat hij me dood zou slaan Ik niet de raad deed, zonder twijfel, Dat ik u hier in het land bracht 2850 Zodat ik u te Arthur’ s hof zocht, Alzo zoals hij mij had gezegd, En beval mij, dat zal je weten, Dat ik zonder u niet terugkwam. Ik moest doen dat hij me zei, 2855 En deed er toe alles dat ik kon, Zodat ik u hier bracht En leidde over de rivier. Toen hij dat wist kwam hij snel: Hij liep u op en ving al toe, 2860 En legde u in gevangenis toen, Daar ge hebt gelegen tot nu, En was er gebleven, dat zeg ik u, Al uw levensdagen al stil Had het gegaan naar zijn wil. 2865 Het is u goed gekomen, zonder twijfel, Dat u deze ridder er heeft uit gedaan.’ Dodineel sprak tot Hestor toen: ‘Heer, als het u vergenoegt, zeg me hoe Dat ge hier in het land bent gekomen.,’ 2870 Hestor vertelde hem gelijk Hoe die gezellen gegaan waren Van Arthur’ s hof, die zonder ophouden Elk Lancelot toen zochten; En wat nieuws de koningin bracht 2875 Van Lancelot’ s dood in de koningshof, En hoe die 10 belofte deden En te heiligen zwoeren mede Dat ze zich zouden te enige plaats Rusten noch liggen, maar 2880 Altijd wandelen hier en daar Totdat ze hoorden fraai nieuws Of hij leefde of dood was. ‘Zeker,’ sprak Dodineel toen, ‘Nadien dat die dingen zo zijn, 2885 Ik wil wel gezel wezen Van het avontuur voort na deze.’ Hestor was blijde om die zaak. Ze lagen die nacht daar te gemak: De volgende namen ze verlof 2890 En reden zo ver, dat ze kwamen Ter witte kruis te gezette dag. Daar kwamen ook, al zonder sage, Al die gezellen mede toe Ter tijd die daar gezet was toen. 2895 En toen ze hen zo vonden Ze waren alle blijde te die stonden, En waren alle blijde inderdaad Van de gezellen die gevonden waren, Die ze waanden te hebben voor die tijd 2900 Verloren, en nu gezond zagen. Elk zei andere te die stonden Wat hij in die week had gevonden, Maar daar nee was niemand in die groep Die iets wist van Lancelot, 2905 Noch die er nieuws van bracht, Dus waren ze allen bedroefd. Walewein sprak zijn gezellen toe: ‘Nadien dat die dingen zijn alzo, Dat we hem niet nee hebben gevonden 2910 We mogen wel scheiden nu ten stonden.’ Mijn heer Walewein stak af daar Zijn helm en alle de anderen daarna, En kusten hen in het scheiden, En weenden alle van ellende. 2915 Ze wisten wel dat ze na dien Binnen lange tijd niet zouden zien Alzo tezamen zoals ze daar waren. Walewein is eerst weggegaan, Drijvende de rouw alzo groot 2920 Of al zijn geslacht dood was. De 12 gezellen algemeen Deden alle dergelijke, En elk is zijn weggegaan. Nu laat hier het avontuur staan 2925 Te spreken van hen allen algemeen, En spreekt van Walewein alleen. |
Nu doet daventure verstaen Alse Walewein was gegaen Van sinen geselle, alse gi horen 2930 Mocht inden boec hier te voren, Hi reet allene ende jagede. So war hi quam hi vragede Om Lancelote harentare, Offer iemen of wiste niemare; 2935 Hine mochter niet af vereeschen doe. Ende als hi hadde gereden alsoe .Xv. dage al dore dat lant, Daer hi gene avonture ne vant, Daer na geviel, als ict vernam, 2940 Dat hi op enen avont quam Tere witter abedien, daer hi liet Sine wapene als hi danen sciet, Ende nam ander wapene daer. Hi reet luttel opten dach daer naer 2945 Omdat sondach was doe. Hi porrede des maendages vroe Ende hi maecte sine vart Ten conincrike van Strangeloet wart. Hi quam daer ene fonteine liep, 2950 Die was cout ende claer ende diep, So dat hem die claerheit gaf Lust dat hire woude drinken af. Hi beette ende deede eer iet lanc Sinen helm af, ende hi dranc 2955 Vander fonteinen met groten gare. [p. 21] Binnen dien dat hi dranc quam dare Ene joncfrouwe met groter vart Gereden op een teldende part. Alsi minen here Waleweine sach 2960 Si ontboet hem goeden dach. Si kindene wel tien stonde, Hinc hadde sinen helm niet gebonden. Hi antworde hare tier ure; ‘Joncfrouwe, God geve u goede avonture.,’ 2965 Si sprac: ‘Here Walewein, waer vaerdi?’ - ‘Ineweet, ioncfrouwe,’ seit hi. - ‘Ende wat vaerdi soeken dan?’ Hi seide: ‘Ic soeke enegen man Ocht wijf, die mi seide niemare 2970 Van Lancclote, waer dat hi ware; Bedi, ioncfrouwe, men seget al bloet Tes conincs hove dat hi es doet.’ Si seide: ‘Daar af ne weet ic niet, Maer dat ware scade ende verdriet, 2975 Ende God moete geven van desen Dat niet waer moete wesen; Bedi men soude dat ridderscap sien Alte sere nederen bi dien. Ic bidde u, dat gi met mi, here, 2980 Coemt herbergen tavont mere.’ Ende si noedden soe sere dare Dat hi vor herbergen met hare. Als hi gebeet was camen knapen Sciere, diene halpen ontwapen (sic). 2985 Si leiddene in ene camere daer naer: Tirst dat hi geseten was quam daer Een knape die seide tot hare Dat sijn here comen ware, ‘Ende hi brinct, des ic wel seker bem, 2990 Wel .xxx. ridders met hem.’ - ‘Ganc wege, ende sech hem dat hi Hier binnen come tote mi.’ Doe vragede Walewein hare Twi hi brochte so vele ridders dare. 2995 Die vrouwe antworde hem daer naer: - ‘Here, ic seg t u, het es waer, Over .ij. milen sal morgen ontstaen Een groet tornoy, sonder waen, Vorden casteel vander molen. Sijt seker das, 3000 Dat in langen geen bat geslaegen was; Ende die tornoy, in waerre dinc, Doet slaen Mabonars die coninc. Hi es van Galehoets geslachte, Die coninc was van groter machte. 3005 Ende het es soe besproken al, Die dien tornoy verwinnen sal Sal hebben enen spereware Ocht valke, diemen sal geven dare. Gevalt dat hi ter gaderinge 3010 Sine amie met bem bringe, Men sal hare geven enen hoeftbant, Den rijesten diemen vint int lant. Ende om te bejagene dese ere Wilt hem mijn lief pinen sere, 3015 Ende doet comen van desen lande al Die ridders, die hi met hem voren sal. Hi sal mi met hem voren, seit hi, Omdat men sal geven den hoeftbant mi, Mach hijs verdienen in dat plein. 3020 Nu biddic u, here Walewein, Ende mane u bider trouwen Die gi sijt sculdich allen vrouwen, Ende den coninc Arture uwen oem, Dat gi mijns liefs wilt nemen goem 3025 Morgen ende hem te staeden staen. Doedijt ic weet wel sonder waen Dat mijn lief boven bliven sal Ende den tornoy verwinnen sal.’ Die ridder quam daer binnen der zale, 3030 Die van leden ende van lichame wale Gemaect was ende .i. scone man. Die ioncfrouwe stont jegen hem op dan Ende seide haren here al plein: ‘Here, hier es mijn here Walewein, 3035 Die u sal helpen ten tornoye Morgen den dach.’ Des hadde ioye Die ridder ende hi was blide, Ende liep tote Waleweine tien tide Ende hietene wellecome wesen. 3040 Walewein vragede na desen Den ridder hoe sine name was. Hi seide: ‘Ic hete Taganas.’ Hi seide hoe die tornoy wesen soude: Hi bat Waleweine dat hi woude 3045 Hem ten tornoye in staeden staen, Ende Walewein belovet saen. Hi dankets dat hijt hem behiet: Hi seide hine ontsage hem niet Hine soude hebben die ere 3050 Vander tornoye in allen kere. Si gingen sitten eten tier tijt, Ende si waren alle verblijt Vanden belove, dat hen dede Walewein. Si hopeden daer mede 3055 Te verwinnen, sonder waen. Des anderdages sijn si op gestaen Ende wapenden hen metter vart Te varne ten tornoye wart. Die joncfrouwe begonste hare cleden 3060 Ende pareren ende gereden Herde fierlike ende scone, bidien Dat si waende sijn besien Van hoegen baronen ende rike. Ende si was oec, sekerlike, 3065 Scone ioncvrouwe, datmen ne vant So scone ioncfrouwe in al dat lant. Dus perrede si metten gesellen Die daer waren, hordic tellen. Ende reden so verre, dat si vernamen 3070 Dat si op enen berch quamen, Daer si sagen neder in dat dal Enen tornoy vergadert al In een plein dat scone was. Maer die coninc Maboas 3075 Ne droech gene wapene tien dage. Hi hadde doen rechten, sonder sage, Ene leedse in die middewerde Vandien pleine daer hise begerde: Daer was sijn wijf in, ende met hare 3080 Ander vrouwen, die quamen dare Dat si den tornoy souden besien. Daer was een sconincs nichte mettien, Die hare beroemde toe, Daert alle die vrouwen horden toe, 3085 Dat si hebben soude den hoeftbant. Bedi datmen daer niemen en vant, Diet so wel dede alse hare amijs, Ende dat si hebben soude den prijs. Maer alse Taganas amie quam 3090 Ende si dat beromen vernam Si spraker toe al sonder beide Dattie joncfrouwe niet waer ne seide. Si sprac: ‘Wi sprekedire toe also?’ Tagonas amie antworde doe: 3095 Ԃedi, datter beter ridder es, Die nu es comen, sijt seker des.’ - ‘Wie es hi? Hoe es hi geheten?’ - ‘Gine sult sinen name nu niet weten, Maer gi sultene cortelike 3100 Wel moegen bekennen, sekerlike.’ Die joncfrouwe was gram ende sprac dese wort Tote hare, dat si quame vort Bi hare sitten den ridder besien. Ende si ginc tote hare mettien 3105 Ende sach die ridders wech ende weder [p. 22] Pongieren op ende neder. Walewien vragede tien tide Taganase in welke side Dat hi hem bekeren woude. 3110 Ende hi seide dat hi wesen soude Jegen des conincs lieden sonder sparen. Tirst dat si getrect waeren Tote den genen, daer si mede Wouden tournieren te dier stede, 3115 Walewein trac inden rinc daer nare, Alse die josterens hadde gare. Hem quam iegen metter spoet Een wert riddre ende een goet. Elc rechte hem ten andren wart, 3120 Ende lieten loepen metter vart. Die ridder quam scone ende sere, Ende brac op Waleweine sijn spere. Walewein staken weder soc, Dat hi ter erden moeste vallen doe, 3125 Ende metten valle sijn arm brac. Mijn here Walewein reet vort ende stac Enen andren weder vor sine voete. Ende al dat hem quam te gemoete Stac hi vanden perde, ende dede 3130 So vele met wapenen tier stede, Dat si daer alle spraken of, Ende seiden hem groeten lof, Ende seiden dat hi in alre wijs Sculdich ware te hebbene den prijs. 3135 Binnen dien dat si alle te samen Van Waleweine spraken so quamen .IJ. ridders uten castele Wel gewapent, die te dien spele Des conines lieden wouden te staeden staen, 3140 Dies hadden te doene, sonder waen, Want si waren begonnen faelgieren: Walewein hadse in sulker manieren Bereit, sine mochten niet mere. Die ridders quamen haestich sere, 3145 Ende alsi inden tornoy quamen Si daedent so wale beide te samen, Dat voer haer glavye te dier uren Niemen in tgereide mochte duren Sine moesten vanden perde tumen. 3150 Ende die van buten moesten rumen Die plaetse, waer hen lief of leet. Die van binnen liepen hen op gereet, Ende mijn her Walewein met grooter vart Keerdem te dien ridders wart 3155 So wel, dat hen allen wonderde van dien, Die dat van hem hadden gesien. Hi dede so vele te dier stede Dat sine gesellen hem bleven mede Ende quamen in genen tornoy doe. 3160 Ende een des graven broeder daer toe, Die .CCC. riddre brachte daer. Ende als hi den tornoy quam so naer Dat hi els niet en hadde te bestane Dan recht inden tornoy te slane 3165 Sagen si comen daer ter steden Enen ridder doer den mersch gereden Wel gewapent, met haesten groet, Die hadde scilt ende wapene roet. Als hi biden tornoye quam mettien 3170 Begonsti gene ridders besien, Ende sach dat sgraven ridders wel daden. Die ridder was saen beraeden Dat hi ten andren keerde daer nare. Alse die vrouwen des worden geware 3175 Doe riepen si op hem sere: ԁy, edel riddre, edel here, Helpt den genen, des bidden wi u, Die de meeste noet hebben nu.’ Ende hi vor den genen toe 3180 Daer mijn here Walewein mede was doe, Ende hi liep hen op dapperlike, Ende hi stac vanden perde vromelike Die irst in sijn gemoet quam daer: Den andren ende den derden daer naer, 3185 So datten alle diene saegen Sere duchten ende ontsagen. Ende die waren an Waleweins side Worden gesconfiert tien tide, Dat luttel goet gebrac van dien 3190 Sine hadden hen geset an tflien, So dattie ioncfrouwen, die laegen Ten venstren ende den tornoy saegen, Den roeden riddre groeten prijs leiden an, Ende seiden dat hi den tornoy verwan. 3195 So dat mijn here Walewein horde Van desen vrouwen een deel die worde, Die uten tornoye was gevaren Om hem te vercoelne tuwaren, So dat hem een knape seide dare 3200 Dat inden tornoy een ridder ware, Dien besten dien hi oyt hadde gesien, Walewein wart sere pensende in dien Wie die ridder mochte wesen. Hi plante sinen helm na desen 3205 Ende nam ene starke glavie toe, Die stareste die hi hebben mochte doe, Ende reet opten roeden metter vart. Tirst dat elc anders geware wart Liep elc op andren, ende staken 3210 So dat hare glavyen braken. Si bleven beide op haere perde. Mijn here Walewein balch herde Dat hi niet af den andren here Ne stac, ende dander balch hem sere 3215 Dat hine niet of ne hadde gesteken, So dat hem therte dochte breken Hi scaemde hem so sere van dien. Ende alle die hadden gesien Die joeste seiden tuwaren 3220 Dat si vrome ridders waeren. Daerna namen die heren Anderwerf starke speren. Si sloegen met sporen die perde, Ende onderstaken hen so herde, 3225 Dattie pinen wart hen beden Sine hadden vanden perde gesceden. Die speren braken toter hant toe: Si name nuwe speren doe. Walewein nam enen starken tien tiden, 3230 Ende die rode ob ander side Nam enen den staresten dien hi vant. Si lieten loepen beide thant, Ende mijn here Walewein hi stac Den andren dat sijn spere brac. 3235 Die rode ridder staken weder Dat hi viel vanden perde neder, Ende hi leet over metter vart. Ende hi trac daer na sijn swart Ende liep op tsgraven lieden doe, 3240 Ende jaegetse toten lietsen toe, Daer saeten die vrouwen, openbaer. Alse hise hadde gejaget tot daer Setten si hen ter vlucht sere, Alse die niet en mochten duren mere. 3245 Ende alse die rode ridder siet Dat dander hen ne weren niet, Maer dat si emmertoe vlien Ende gescoffiert sijn tot dien, Maecte hi thant sine vart 3250 Ende riedt toten foreeste wart. Walewein was doe op geseten, Die na den ridder es gesmeten. Hi dreef den rouwe so over groet, Dat hi wel woude wesen doet, 3255 Ende hi in die plaetse niet bliven dorste. [p. 23] Hi volgede den ridder sonder vorste, Diene vanden perde hadde gesteken. Hi sprac hine soude niet gebreken Te ridene vort tallen stonden 3260 Tes hi den riddre hadde vonden. Opdat hi van Arturs hove niet ne si Sal hi iegen hem vechten tote dien dat hi Verwonnen si ocht geslegen doet, Anders ne blivet, clene noch groet. 3265 Dus porrede Walewein begrepen Met rouwen ende met erscepen Volgende den ridder gereet, Die emmertoe vor hem reet, Tote dat hi teens forestiers huse quam 3270 Dien navont, daer hi herberge nam. Hi was ontfaen hovesscelike Ende ontwapent dapperlike, Ende geleit met groten payse Daer boven inden paleyse, 3275 Dat scone was. Ende alse hire quam Wart hi geware ende vernam Dat Hestor op ene coche sat daer Ongewapent; ende dar naer Spranc Hestor op met groter spoet 3280 Ende heeft Waleweine gegroet, Ende was herde blide. Ende Walewein ob ander side Makede mede feeste daer af Meerre dan hem sijn herte gaf. 3285 Hestor vragede hem dar naer. Van wat steden dat hi quam daer. Hi quam van enen tornoye sprac hi, Die hadde geweest daer bi; ‘Ende ic hebbe alden dach heden 3290 Na enen riddre gereden Met roeden wapenen, ende diet mede Ten tornoye wel dede. Nochtan magic beclagen mi Vanden selven ridder, bedi 3295 Hi heeft mi heden, sonder waen, Die alremeeste scande gedaen, Die mi noit vor dien gesciede; Bedi, daert saegen vele liede, Die daer waren menich een, 3300 Joesteerden wi onder ons tween. Ic ne mochten niet gesteken af. Met enen steke die hi mi gaf Daer wi reden die derde ioeste Stac hi mi so, dat ic vallen moeste 3305 Van minen perde daer ter stede, Ende wonde mi in die scoudere mede.’ Alse Hestor Waleweine verstont Hi scaemde hem te dier stont, Dat hi ne wiste wat seggen daer toe, 3310 Bedi hi duchte sere doe Sinen evlen moet te hebbene sciere, Ende hine wilde in gere maniere Van Waleweine gehaet wesen. Ende hi knielde vor hem na desen 3315 Ende seide: ‘Here, ic bidde u Om Goede dat gijt vergevet nu, Ende ic ne kende u niet, sekerlike; Ende bi alden helichgen van hemelrike Sweric u, dat mi dit niet, 3320 Haddic u gekint, ware gesciet.,’ Ende als Walewein hadde verstaen Dat hem dat Hestor hadde gedaen Hi vergavet hem thant daer naer. Si waren dien nacht te gemake daer. |
Nu laat het avontuur verstaan Toen Walewein was gegaan Van zijn gezellen, zoals ge horen 2930 Mocht in het boek hier tevoren, Hij reed alleen en bejaagde. Zo waar hij kwam hij vroeg Om Lancelot hier en daar, Of er iemand nieuws van wist; 2935 Hij mocht er toen niets van vernemen. En toen hij alzo had gereden 15 dagen al door dat land, Daar hij geen avontuur nee vond, Daarna gebeurde, zoals ik het vernam, 2940 Dat hij op een avond kwam Ter witte abdij, daar hij liet Zijn wapens toen hij vandaan scheidde, En nam andere wapens daar. Hij reed wat op de dag daarna 2945 Omdat het toen zondag was. Hij ging de maandag vroeg En hij maakte zijn vaart Ten koninkrijk van Strangeloet waart. Hij kwam daar een fontein liep, 2950 Die was koud en helder en diep, Zodat hem die helderheid gaf Lust dat hij ervan wilde drinken. Hij steeg af en deed al gauw Zijn helm af, en hij dronk 2955 Van de fontein met grote begeerte. Binnen dien dat hij dronk kwam daar Een jonkvrouw met grote vaart Gereden op een telgang paard. Toen ze mijn heer Walewein zag 2960 Ze ontbood hem goede dag. Ze herkenden hem wel te die tijd, Hij had zijn helm niet gebonden. Hij antwoordde haar ter dat uur; ‘Jonkvrouw, God geeft u goed avontuur.,’ 2965 Ze sprak: ‘Heer Walewein, waarheen ga je?’ - ‘Ik weet niet, jonkvrouw,’ zei hij. - ‘En wat ga je zoeken dan?’ Hij zei: ‘Ik zoek enige man Of wijf, die me nieuws zei 2970 Van Lancelot, waar dat hij is; Omdat, jonkvrouw, men zegt al bloot Te koning ‘s hof dat hij is dood.’ Ze zei: ‘Daarvan nee weet ik niets, Maar dat was schade en verdriet, 2975 En God moet geven van deze Dat het niet waar moet wezen; Omdat men zou dat ridderschap zien Al te zeer vernederen door die. Ik bid u, dat gij met mij, heer, 2980 Komt herbergen vanavond meer.’ En ze nodigden hem zo zeer daar Dat hij voer herbergen met haar. Toen hij afgestegen was kwamen knapen Snel, die hem hielpen ontwapenen. 2985 Ze leidden hem in een kamer daarna: Ten eerste dat hij gezeten was kwam daar Een knaap die zei tot haar Dat zijn heer gekomen was, ‘Enhij brengt, dus ben ik wel zeker, 2990 Wel 30 ridders met hem.’ - ‘Ga weg, en zeg hem dat hij Hierbinnen komt tot mij.’ Toen vroeg Walewein haar Waarom hij zo veel ridders bracht daar. 2995 De vrouwe antwoordde hem daarna: - ‘Heer, ik zeg het u, het is waar, Over 2 mijlen zal morgen ontstaan Een groot toernooi, zonder twijfel, Voor het kasteel van de molen. Wees zeker van dat, 3000 Dat al lang geen betere geslagen was; En dat toernooi, in waar ding, Laat slaan Mabonar de koning. Hij is van Galehot’ s geslacht, Die koning was van grote macht. 3005 En alles is zo besproken, Die het toernooi overwinnen zal Zal hebben een sperwer Of valk, die men daar zal geven. Gebeurt het dat hij ter verzameling 3010 Zijn geliefde met hem brengt, Men zal haar geven een hoofdband, De rijkste die men in het land vindt. En om deze eer te bejagen Wil zich mijn lief zeer pijnen, 3015 En laat van al dit land komen De ridders, die hij met hem voeren zal. Hij zal mij met hem voeren, zei hij, Omdat men mij de hoofdband zal geven, Mag hij het verdienen in die vlakte. 3020 Nu bid ik u, heer Walewein, En vermaan u bij de trouw Die gij schuldig bent alle vrouwen, En de koning Arthur uw oom, Dat ge mijn lief wilt waarnemen 3025 Morgen en hem bijstaan. Doe jij het weet ik wel zonder twijfel Dat mijn lief boven blijven zal En het toernooi overwinnen zal.’ De ridder kwam daar binnen de zaal, 3030 Die van leden en van lichaam goed Gemaakt was en een mooie man. Die jonkvrouw stond tegen hem op dan En zei haar heer al vlak: ‘Heer, hier is mijn heer Walewein, 3035 Die u zal helpen te toernooi Morgen de dag.’ Dus had vreugde Die ridder en hij was blijde, En liep tot Walewein te die tijd En zei hem welkom te wezen. 3040 Walewein vroeg hem na deze De ridder hoe zijn naam was. Hij zei: ‘Ik heet Taganas.’ Hij zei hoe dat toernooi wezen zou: Hij bad Walewein dat hij wou 3045 Hem te toernooi bijstaan, En Walewein beloofde het gelijk. Hij bedankte het dat hij het toezegde: Hij zei hij ontzag hem niet Hij zou hebben de eer 3050 Van het toernooi op alle manieren. Ze gingen zitten eten te die tijd, En ze waren alle verblijd Van de belofte, dat hen deed Walewein. Ze hoopten daarmee 3055 Te overwinnen, zonder twijfel. De volgende dag zijn ze opgestaan En wapenden hen met een vaart Te gaan ter tornooi waart. De jonkvrouw begon zich te kleden 3060 En pareren en bereiden Erg fier en mooi, omdat Dat ze waande te zijn bezien Van hoge baronnen en rijke. En ze was ook, zeker, 3065 Mooie jonkvrouw, zodat men nee vond Zo’ n mooie jonkvrouw in al dat land. Dus ging ze met de gezellen Die daar waren, hoorde ik vertellen. En reden zo ver, zodat ze vernamen 3070 Dat ze op een berg kwamen, Daar zagen ze neer in dat dal Een toernooi geheel verzameld In een vlakte dat mooi was. Maar de koning Mabonar 3075 Nee droeg geen wapens te die dagen. Hij had recht te doen, zonder sage, En leidde ze in het midden Van die vlakte daar hij haar begeerde: Daar was zijn wijf in, en met haar 3080 Andere vrouwen, die kwamen daar Dat ze het toernooi zouden bezien. Daar was een konings nicht meteen, Die zich toe beroemde, Daar het alle vrouwen toehoorden, 3085 Dat ze hebben zou de hoofdband. Daarom omdat men daar niemand vond, Die het zo goed deed als haar geliefde, En dat ze de prijs hebben zou. Maar toen Taganas geliefde kwam 3090 En ze dat beroemen vernam Ze sprak er toe al zonder wachten Dat de jonkvrouw niet waarheid nee zei. Ze sprak: ‘Waarom spreek je er alzo toe?’ Taganas geliefde antwoordde toen: 3095 ‘Waarom, omdat er een betere ridder is, Die nu is gekomen, wees zeker van dit.’ - ‘Wie is hij? Hoe is hij geheten?’ - ‘Ge zal zijn naam nu niet weten, Maar ge zal hem gauw 3100 Wel mogen bekennen, zeker.’ De jonkvrouw was gram en sprak deze woorden Tot haar, dat ze kwam voort Bij haar zitten om de ridder te bezien. En ze ging tot haar meteen 3105 En zag die ridders heen en weer Steken op en neer. Walewein vroeg te die tijd Taganas in welke zijde Dat hij hem gaan wou. 3110 En hij zei dat hij wezen zou Tegen de koning lieden zonder ophouden. Ten eerste dat ze vertrokken waren Tot diegenen, daar ze mede Wilden kampen te die plaats, 3115 Walewein trok in de ring daarna, Als die te kampen had verlangen. Hem kwam tegen met een spoed Een waardevolle ridder en een goede. Elk richtte hem te andere waart, 3120 En lieten lopen met een vaart. Die ridder kwam mooi en zeer, En brak op Walewein zijn speer. Walewein stak hem ook weer zo, Dat hij toen ter aarde moest vallen, 3125 En met het vallen zijn arm brak. Mijn heer Walewein reed voort en stak Een andere weer voor zijn voeten. En alles dat hem tegemoet kwam Stak hij van het paard, en deed 3130 Zoveel met wapens te die plaats, Zodat ze er allen van spraken, En zeiden hem grote lof, En zeiden dat hij in alle wijzen Schuldig was te hebben de prijs. 3135 Binnen dien dat ze alle tezamen Van Walewein spraken zo kwamen 2 ridders uit het kasteel Goed gewapend, die tot dat spel De konings lieden wilden bijstaan, 3140 Dat hadden ze nodig, zonder twijfel, Want ze waren begonnen te falen: Walewein had ze in zulke manieren Bereid, ze konden niet meer. Die ridders kwamen zeer haastig, 3145 En toen ze in het toernooi kwamen Ze deden het zo goed beide tezamen, Dat voor hun speerpunt te dat uur Niemand in het zadel mocht verduren Ze moesten van het paard tuimelen. 3150 En die van buiten moesten ruimen Die plaats, was het lief of leed. Die van binnen liepen op hen gereed, En mijn heer Walewein met grote vaart Keerde hem tot die ridders waart 3155 Zo goed, dat hen allen verwonderde van die, Die dat van hem hadden gezien. Hij deed zo veel op die plaats Dat zijn gezellen bij hem bleven mede En kwam in dat toernooi toen. 3160 Een van de graaf zijn broeder daartoe, Die 300 ridders daar bracht. En toen hij zo dichtbij het toernooi kwam Dat hij anders niets had te bestaan Dan recht in het toernooi te slaan 3165 Zagen ze komen daar ter plaatse Een ridder door het moeras gereden Goed gewapend, met grote haast, Die had schild en wapens rood. Toen hij bij het toernooi kwam meteen 3170 Begon die de ridders bezien, En zag dat de ridders van de graaf het goed deden. Die ridder was gelijk beraden Dat hij ten andere keerde daarna. Toen de vrouwen het dus gewaar worden 3175 Toen riepen ze op hem zeer: ‘Aai, edele ridder, edele heer, Help diegenen, dus bidden wij u, Die de grootste nood hebben nu.’ En hij voer diegenen toe 3180 Daar mijn heer Walewein mede was toen, En hij liep op hen dapper, En hij stak dapper van het paard De eerste die daar in zijn ontmoeting kwam: De volgende en de derde daarna, 3185 Zodat ze allen die hem zagen Zeer vreesden en ontzagen. En die aan Walewein’ s zijde waren Werden geschoffeerd te die tijd, Dat weinig goeds ontbrak van die 3190 Ze hadden hen gezet aan het vlieden, Zodat de jonkvrouwen, die lagen Ten venster en het toernooi zagen, De rode ridder grote prijs aanlegden, En zeiden dat hij het toernooi won. 3195 Zodat mijn heer Walewein het hoorde Van deze vrouwen een deel die woorden, Die uit het toernooi was gegaan Om hem te verkoelen inderdaad, Zodat hem een knaap zei daar 3200 Dat in het toernooi een ridder was, De beste die hij ooit had gezien, Walewein werd zeer peinzend in die Wie die ridder mocht wezen. Hij plantte zijn helm na deze 3205 En nam een sterke speerpunt toen, Die sterkste die hij toen mocht hebben, En reed op de rode met een vaart. Ten eerste dat elk de ander gewaar werd Liep elk op de andere, en staken 3210 Zodat hun speerpunten braken. Ze bleven beide op hun paard. Mijn heer Walewein verbolg hem erg Dat hij niet af de andere heer Nee stak, en de ander verbolg hem zeer 3215 Dat hij hem niet af nee had gestoken, Zodat hem het hart dacht te breken Hij schaamde hem zo zeer van dat. En allen die hadden gezien Dat kampen zeiden inderdaad 3220 Dat ze dapperste ridders waren. Daarna namen die heren Andermaal sterke speren. Ze sloegen met sporen de paarden, En onderstaken hen zo hard, 3225 Dat het pijnlijk werd hen beiden Ze hadden van de paard gescheiden. De speren braken tot de hand toe: Ze namen toen nieuwe speren. Walewein nam een sterke te die tijden, 3230 En de rode aan de andere zijde Nam een van de sterkste die hij vond. Ze lieten lopen beide gelijk, En mijn heer Walewein hij stak De andere zodat zijn speer brak. 3235 De rode ridder stak hem weer Zodat hij viel van het paard neer, En hij ging er over met een vaart. En hij trok daarna zijn zwaard En liep op de graven lieden toe, 3240 En joeg ze op tot de verschansing toe, Daar zaten de vrouwen, openbaar. Toen hij ze tot daar gejaagd had Zetten ze hen zeer ter vlucht, Als die niet meer mochten verduren. 3245 En toen de rode ridder zag Dat de anderen zich nee niet verweerde, Maar dat ze immer toe vlieden En geschoffeerd zijn tot dien, Maakte hij gelijk zijn vaart 3250 En reed tot het bos waart. Walewein was toen opgezeten, Die naar de ridder is gereden. Hij dreef de rouw zo over groot, Dat hij wel dood wilde wezen, 3255 En hij in die plaats niet blijven durfde. Hij volgde de ridder zonder vrees, Die hem van het paard had gestoken. Hij sprak hij zou hem niet ontbreken Voort te rijden te alle stonden 3260 Tot hij de ridder had gevonden. Opdat hij van Arthur’ s hof niet nee is Zal hij tegen hem vechten tot dien dat hij Overwonnen is of dood geslagen, Anders nee blijf het, klein noch groot. 3265 Dus ging Walewein begrepen Met rouw en met eerzucht Volgde de ridder gereed, Die immer toe voor hem reed, Totdat hij tot een boswachters huis kwam 3270 Die avond, daar hij herberg nam. Hi was hoffelijk ontvangen En dapper ontwapend, En geleid met grote vrede Daar boven in het paleis, 3275 Dat mooi was. En toen hij er kwam Werd hij gewaar en vernam Dat Hestor op een kussen zat daar Ongewapend; en daarna Sprong Hestor op met grote spoed 3280 En heeft Walewein gegroet, En was erg blijde. En Walewein aan de andere zijde Maakte er mede een feest daarvan Meer dan hem zijn hart gaf. 3285 Hestor vroeg hem daarna. Van welke plaats dat hij kwam daar. Hij kwam van een toernooi sprak hij, Die was geweest daarbij; ‘Enik heb de hele dag heden 3290 Naar een ridder gereden Met rode wapens, en die het mede Ten toernooi goed deed. Nochtans mag ik me beklagen Van dezelfde ridder, omdat 3295 Hij heeft me heden, zonder twijfel, Die aller grootse schande gedaan, Die me nooit voor dien geschiedde; Omdat, daar het velen lieden zagen, Die daar menigeen waren, 3300 Kampten we onder ons twee. Ik nee mocht hem niet afsteken. Met een steek die hij me gaf Daar we reden de derde kamp Stak hij me zo, dat ik vallen moest 3305 Van mijn paard daar ter plaatse, En verwondde me in de schouder mede.’ Toen Hestor Walewein verstond Hij schaamde hem te die tijd, Zodat hij niet wist wat te zeggen daartoe, 3310 Omdat hij zeer vreesde toen Zijn euvele gemoed snel te hebben, En hij wilde op geen manier Van Walewein gehaat wezen. En hij knielde voor hem na deze 3315 En zei: ‘Heer, ik bid u Om God dat gij het vergeeft nu, En ik nee kende u niet, zeker; En bij alle heiligen van hemelrijk Zweer ik u, dat me dit niet, 3320 Had ik u gekend, was geschied.,’ En toen Walewein had verstaan Dat hem dat Hestor had gedaan Hij vergaf het hem gelijk daarna. Ze waren die nacht te gemak daar. |
3325 Opten andren dach daer nare, Alsi des daeges worden geware, Si stoeden op ende droegen over een Te gaedere te ridene onder hen .ij. Tote dien, datse sciede die avonture. 3330 Ende si reden te gadere tier ure. So lange reden si dat si quamen Dat si ene wilde heide vernamen. Als si daer in onder hen beden Ene half mile hadden gereden 3335 So worden si geware tien tiden Ere ouder capellen daer besiden, Ende si makeden hare vart Om messe te horne der wart. Alsi quamen si beetten doe 3340 Ende gingen tiere capellen toe. Alsi in die capelle quamen Sine vonden niemen noch en vernamen. Die capelle was out ende met allen Die muren gecloven en te vallen 3345 Ocht si verrot hadden gewesen. Si gingen tien outare na desen, Die woeste was ende te vallen toe. Si vonden ene cleine dore doe, Die tenen kerchove wert ondede; 3350 Ende si vonden in die stede Ene tombe die was maerberijn, Daer hem lettren an dochten sijn Wit ende gemaect subtiellike; Ende het was also sekerlike. 3355 Si besaegen die lettren ende na dien Seiden si, diese hadden gesien: ԗine sijn niet over niet heden Hier comen te deser steden Ende wine sceden henen tameer 3360 Wine sullen avonture vinden eer.’ So dat Hestor die lettren las Daer die bediedinge sulc af was: ‘Horstut, riddre, die avonture Vaers soeken tlant al dure, 3365 Hoedt di wel ende wacht daer af, Dattu niet en coems op dit kerchof Om te hoefde tenegen uren Te bringene die avonturen Die hier sijn ende plegen te sine; 3370 Want het ware verloren pine Ne bestu die keytive ridder niet, Die met luxurien es gesciet Dat hi heeft verloren altemale Die avonture vanden Grale 3375 Te hoefde te bringene, daer hi ne mach Weder toe comen op genen dach.’ Beide gesellen hadden tier ure Groet wonder vander avonture, Ende seiden dat si sonder waen 3380 Die lettren niet wel en hadden verstaen, Bi dat si donkerlike spraken. Nochtan en lieten si niet bi dien saken, Sine gingen beide tier dore Onder Waleweine ende Hestore. 3385 Doe saegen si ene tombe dare, Die sere bernde ende clare, Datmen doe wel mochte bi dien Die vlamme eens scachts hoge sien. Ende daer waren tomben al omme 3390 Wel .xij. tere somme, Die niet en bernden mede Gelijc dattie ene dede. Si sagen gerecht op wart Op elc van den .xij. een zwart. 3395 Die gesellen hadden tier ure Groet wonder vander avonture, Ende als sise lange hadden gesien Hestor sprac te Waleweine na dien: ‘Siet hier ene sere wonderlike 3400 Avonture ende sonder gelike.’ Walewein sprac: ‘Nu moeten wi Dese avonture proven, dinket mi, Ende dies oec niet ontberen Willen [wi] henen sceden met eren. 3405 le bidde u dat gi mi laet gaen [p. 24] Voren omme proven ende verstaen Wat wesen mach; ende dat gi Hier al stille ontbeit na mi Tote dien dat ic die avonture sal 3410 Te hoefde bringen of faelgiren al.’ Hestor seide hi daede alsoe. Ende Walewein ginc opt kerchof doe. Ende als hi den tomben naken began Quam hem meer wonderen an 3415 Dant te voren hadde gedaen; Bedi hi wart geware saen Dattie swerde te dien stonden, [Die] op die tomben gerecht stonden, Te hem wart quamen, sonder sage, 3420 Ende op hem sloegen groete slaege, Dat hine hadde gene moete Te stane over sine voete. Ende hi wart soe te barenteert van dien, Dat hi moeste vallen op sine knien 3425 Ende op sine palme alsoe houde. Ende als hi weder op staen soude Gevoeldi dat op hem quamen So vele groter slage tsamen, Dat hi niet op ne mochte staen, 3430 Maer hi viel in onmacht herde saen. Ende als hi vander ommacht bequam Ondedi doegen ende vernam Dat hi doe was vor die dore Van dien kerchove, daer hi Hestore 3435 Doe vant daer sijns ontbiden. Hi hadde grote scaemte tien tiden. Doe seide hi, al soude hijt besterven, Hi soude noch gaen anderwerven Ter tomben. Ende alse hi quam daer 3440 Vant hi die zwerde noch al wijchgaer Alsi te voren hadden gewesen. Hi decte hem metten scilde na desen Ten alren besten dat hi mochte, Dat hem niet gedaen ne dochte, 3445 Bedi hi was doe mesmaect mere Dan hi hadde geweest eere; Want hem ten nese enten monde Dat bloet uut spranc tire stonde, Ende hadde smertnesse so groet, 3450 Dat hi te hant waende bliven doet. Ende hi viel in onmacht neder. Ende als hi daer bequam weder So quam hi weder ter doren Als hi hadde gedaen te voren. 3455 Ende hi was soe moede toe, Dat hi cume mochte spreken doc. Als hem Hestor also sach Hi hads int herte swaer verdrach. Hi sprac: ‘Hoe staet met u, here?,’ 3460 Walewein seide: ԑualik sere. Ic hebbe sere groeten rouwe Dat ic ne waende, bi mire trouwe, Nemmermeer hebben, dat seggic u, So groeten rouwe als ic hebbe nu; 3465 Bedi ic bem van al erderike Dongevalleste man, sekerlike.’ Hestor antworde Waleweine dan: ‘Here, noch nes niet geboren die man Noch die riddre, des sijt gewes, 3470 Dient niewerinc af mesfallen en es.’ Hestor nam sinen scilt metter vart Ende ginc doe ten tomben wart. Hi hadde onlange gegaen Als hi gevoelde groete slaegen slaen 3475 Op sinen helm, dat hi met allen Sciere moeste ter erden vallen. Ende als hi opstaen waende weder Moesti thant echt vallen neder, Ende wart te barenteert so sciere, 3480 Dat hi op mochte in en gere maniere. Was Walewein sere mesmaect ere Hestor was nu mesmaect mere, So dat hi met pinen gedoegen Mochte tondoene sine oegen. 3485 Hi rechtem op een stic na dien Ende begonste omtrent hem sien, Ende sach ten ingange beneven Der dore lettren gescreven, Die dus spraken meer no min: 3490 ‘Nu meer ne sal niemen comen hier in Dit kerchof hem ne sal moeten gescien Met scanden te scedene vandien, Tot datter incomen sal die gone, Die es der drover coninginnen sone.,’ 3495 Hestor toende die lettren daer Waleweine, diese las daer naer. Ende Walewein antworde saen, Hine mochte die lettren niet verstaen. Si droegen over een onder hen beden 3500 Dat si moesten danen sceden Avonturen varen soeken, bedi Si hadden daer gefaelgiert seiden si. Si reden danen so dat si quamen In een foreest, daer si vernamen 3505 Ene cruce, daer an gescreven waren Lettren, die dus spraken, tuwaren: ԗandelende ridder, die in desen hoeken Coems om avonture soeken, Besie hier .ij. wege nu te tide: 3510 Die een gaet ter rechter side Ende die ander ter slinker mede; Maer also lief alstu heves dine led Wachtu, dattu niet dat riden Ne bestaes ter slinker siden, 3515 Bedi dune suls niet moegen keren, Dune suls hebben vele onneren. Vander rechter side ne seggic niet, Opdatter di te gane gesciet, Daer en sal genoech vresen an wesen.,’ 3520 Als si die lettren hadden gelesen Sprac Hestor Waleweine toe, Ende bevalne onsen here doe, Ԃedi ic wille maken mine vart Recht ter slinker side wart 3525 Nadien dattie lettren mi ontraden. Ende gi, here, bi uwer genaden Sult houden an die rechter side.’ - ‘Ic ne sal,’ sprac Walewein tien tide, ‘Ic sal ter slinker siden varen.,’ 3530 -’Gine sult,’ sprac Hestor, ‘tuwaren, Ic hebbe geseget dat icken sal gaen.’ Si daeden hare helme af beide saen Ende ondercusten hen bede, Ende weenden ten gescede. 3535 Hestor vor sinen pat Ende Walewein den sinen na dat. |
3325 Op de volgende dag daarna, Toen ze de dag gewaar werden, Stonden ze op en kwamen overeen Tezamen te rijden onder hen 2. Tot die, dat het avontuur ze scheidde. 3330 En ze reden tezamen te die tijd. Zo lang reden zodat ze kwamen Dat ze een wilde heide vernamen. Toen ze daarin onder hen beiden Een halve mijl hadden gereden 3335 Zo worden ze gewaar te die tijd Een oude kapel daar bezijden, En ze maakten hun vaart Om mis te horen derwaarts Toen ze kwamen stegen ze toen af 3340 En gingen tot die kapel toe. Toen ze in de kapel kwamen Ze vonden niemand noch vernamen. De kapel was geheel oud De muren gekloofd en vervallen 3345 Of het verrot was geweest. Ze gingen ten altaar na deze, Die woest was en vervallen toe. Ze vonden toen een kleine deur, Die tot een kerkhof waart opende; 3350 En vonden in die plaats Ene tombe die van marmer was, Daar hen letters aan dachten te zijn Wit en subtiel gemaakt; En het was alzo zeker. 3355 Ze bezagen de letters en na dien Zeiden ze, die ze hadden gezien: ԗij zijn voor niets heden Hier gekomen te deze plaats En we scheiden niet henen vandaag 3360 We zullen eerst avontuur vinden.’ Zodat Hestor die letters las Daar de betekenis zulks van was: Hoort u, ridder, dat avontuur Gaat zoeken het hele land door, 3365 Hoed u goed en wacht daarvan, Dat u niet komt op deze kerkhof Om te enige uren te hoofde Te brengen de avonturen Die hier zijn en plagen te zijn; 3370 Want het was verloren moeite Nee, bent u niet die ellendige ridder, Die wulpsheid is geschied Dat hij heeft verloren helemaal Dat avontuur van de Graal 3375 Te hoofde te brengen, daar hij niet mag Weer toe komen op geen dag.’ Beide gezellen hadden te dat uur Grote verwondering van het avontuur, En zeiden dat ze zonder twijfel 3380 Die letters niet goed hadden verstaan, Omdat ze duister spraken. Nochtans lieten ze het niet bij die zaken, Ze gingen beide ter deur Onder Walewein en Hestor. 3385 Toen zagen ze een tombe daar, Die zeer helder brandde, Zodat men toen wel mocht van die De vlammen een schacht hoog zien. En daar waren tomben alom 3390 Wel 12 te ene som, Die niet brandden mede Gelijk dat die ene deed. Ze zagen gericht opwaarts Op elk van de 12 een zwaard. 3395 De gezellen hadden te dat uur Grote verwondering van het avontuur, En toen ze die lang hadden gezien Hestor sprak tot Walewein na dien: Ԛiet hier een zeer wonderlijk 3400 Avontuur en zonder gelijke.’ Walewein sprak: ‘Nu moeten wij Dit avontuur beproeven, lijkt me, En dus ook niet ontberen Willen we heen scheiden met eren. 3405 Ik bid u dat gij me laat gaan Voor om te beproeven en verstaan Wat het wezen mag; en dat gij Hier al stil wacht op mij Tot dien dat ik dat avontuur zal 3410 Te hoofde brengen of geheel falen.’ Hestor zei hij deed alzo. En Walewein ging op de kerkhof toen. En toen hij de tomben begon te naken Kwamen hem meer wonderen aan 3415 Dan het tevoren had gedaan; Omdat hij gelijk gewaar werd Dat de zwaarden te die stonden, Die op de tomben gericht stonden, Te hem waart kwamen, zonder sage, 3420 En op hem sloegen grote slagen, Dat hij had geen moed Te staan op zijn voeten. En hij werd zo ontsteld van die, Dat hij moest vallen op zijn knien 3425 En op zijn handpalm alzo gauw. En toen hij weer zou opstaan Voelde hij dat op hem kwamen Zo veel grote slagen tezamen, Zodat hij niet op nee mocht staan, 3430 Maar hij viel erg gauw in onmacht. En toen hij van de onmacht bijkwam Opende hij de ogen en vernam Dat hij toen voor die deur was Van het kerkhof, daar hij Hestor 3435 Toen vond die op hem wachtte. Hij had grote schaamte te die tijd. Toen zei hij, al zou hij het besterven, Hij zou noch ander maal gaan Ter tomben. En toen hij daar kwam 3440 Vond hij de zwaarden noch allen strijdlustig Zoals ze tevoren waren geweest. Hij bedekte hem met het schild na deze Ten aller beste dat hij mocht, Dat het hem niets doen nee dacht, 3445 Omdat hij toen meer was mismaakt Dan hij eerder was geweest; Want hem ten neus en te mond Dat bloed uitsprong te ene tijd, En had zo ծ grote smart, 3450 Dat hij gelijk dood waande te blijven En hij viel in onmacht neer. En toen hij weer bijkwam Zo kwam hij weer ter deur Zoals hij had gedaan tevoren. 3455 En hij was zo moede toen, Zodat hij nauwelijks toen mocht spreken. Toen Hestor hem alzo zag Hij had in het hart zwaar moeilijk. Hij sprak: ‘Hoe gaat het met u, heer?’ 3460 Walewein zei: ‘Zeer kwalijk. Ik heb zeer grote rouw Dat ik nee waande, bij mijn trouw, Nimmermeer te hebben, dat zeg ik u, Zo’ n grote rouw zoals ik nu heb; 3465 Omdat ik ben van het hele aardrijk De ongelukkigste man, zeker.’ Hestor antwoordde Walewein dan: ‘Heer, noch nee is niet geboren die man Noch die ridder, dus wees zeker, 3470 Die het nergens van mis gegaan is.’ Hestor nam zijn schild met een vaart En ging toen ten tomben waart. Hij was noch maar kort gegaan Toen hij grote slagen voelde slaan 3475 Op zijn helm, zodat hij geheel Snel ter aarde moest vallen. En toen hij waande weer op te staan Moest hij gelijk echt neervallen, En werd zo snel ontsteld, 3480 Zodat hij op geen manier mocht opstaan. Was Walewein eerder zeer mismaakt Hestor was nu meer mismaakt, Zodat hij met moeite gedogen Mocht te opeenn zijn ogen. 3485 Hij richtte hem op een stuk na die En begon omtrent hem te zien, En zag ten ingang benevens De deur letters geschreven, Die aldus spraken meer of min: 3490 ‘Nu meer nee zal niemand hierin komen Dit kerkhof hem nee zal moeten geschieden Met schande te scheiden van die, Totdat er inkomen zal diegene, Die is de zoon van de droevige koningin.,’ 3495 Hestor toonde die letters daar Walewein, die ze las daarna. En Walewein antwoordde gelijk, Hij kon die letters niet begrijpen. Ze kwamen overeen onder hen beiden 3500 Dat ze moesten vandaan scheiden Avonturen gaan zoeken, omdat Ze hadden daar gefaald zeiden ze. Ze reden vandaan zodat ze kwamen In een bos, daar ze vernamen 3505 Een kruis, waaraan geschreven waren Letters, die aldus spraken, inderdaad: ԗandelende ridder, die in deze hoeken Komt om avontuur zoeken, Bezie hier 2 wegen nu ten tijd: 3510 De een gaat ter rechter zijde En de ander ter linker mede; Maar alzo lief als u uw leden hebt Wacht u, dat u niet dat rijden Nee bestaat ter linkerzijde, 3515 Omdat u nee zal niet mogen keren, U zal veel oneer hebben. Van de rechter zijde nee zag ik niets, Opdat er u te gaan geschiedt, Daar zal genoeg vrees aan wezen.,’ 3520 Toen ze de letters hadden gelezen Sprak Hestor Walewein toe, En beval hem onze heer toen, ԏmdat ik mijn vaart wil maken Recht ter linkerzijde waart 3525 Nadien dat de letters me ontraden. En gij, heer, bij uw genade Zal houden aan de rechter zijde.’ - ‘Ik nee zal,’ sprak Walewein te die tijd, ‘Ik zal ter linker zijde gaan.,’ 3530 -’Ge zal niet,’ sprak Hestor, ‘Inderdaad, Ik heb gezegd dat ik zal gaan.’ Ze deden hun helmen af beide gelijk En kusten hen beide, En weenden ten afscheid. 3535 Hestor voer zijn pad En Walewein de zijne na dat. |
Nu sal ic van Waleweine bedieden Wat avonturen hem gescieden. Nu gewaget davonture das: 3540 Alse Walewein gesceden was Van Hestore maecti sine vaert Recht ten foreeste waert, So dat hi omtrent none quam Bi ere riviere, daer hi vernam 3545 Een pawelgioen gerecht. Hier vor dare Om te siene watter in ware. Als hire quam daer saeten Omtrent .vj. man ende aeten. Walewein sat af ende hi bant 3550 Sijn part an ene side thant. Hi ginc int pawelgioen sonder sparen, Ende groette hen allen, die da waren; Maer daer en sprac niemen een wort. Si besagene fellike, ende hi trac bet vort 3555 Als hem niemen antworde ne gaf, [p. 25] Ende hi stac sinen helm af Ende ginc met hen sitten ter vart Sonder tongordene sijn swart, Ende begonste met groten gerc 3560 Tetene, als dies gerde sere. Walewein sprac den genen toc Die bi hem sat, ende seide doc: ‘Lieve here, et ende sijt blide.’ Die ridder seide te dien tide: 3565 ‘Ic ne mach gene bliscap toegen Also lange als ic vor minen oegen U met mi sie eten; niet bedi Ic hads alse wel te doene alse gi. Ic verbiede u, dat gi in gere wise 3570 U hant ne doet ter spisc. Doetdijt, gi sullet becopen saen.’ Dander seggen si sulne doet slaen Hine scede saen van dane. ‘Ic ne micke niewerinc te gane,,’ 3575 Sprac Walewein, ԯm u verbieden.’ Doe sprongen si op onder hen lieden Met haecsen ende met swerden ter vart. Alse Walewein des geware wart Hi trac te hem wart bede 3580 Sinen scilt ende sinen helm mede, Alse die hem wilde verweren doe. Ende si liepen hem alle toe Om hem te nemene sijn leven. Den irsten die hem trac beneven 3585 Wederstont hi stoutelike gnoech, Want hine ten irsten slage doet sloech, Ende hi liep opten andren daer naer Ende sloech enen den arm af daer. Ende dander vlouwen, die dat saegen. 3590 Ende Walewein ne woutse niet jaegen, Ende hi ginc te sinen perde Ende hi voer wech sire verde. Hi reet dat hi in ene valeye quam, Daer hi enen casteel vernam 3595 Wel staende, daer al om liep Een groet water ende .i. diep. Hi reet der wart also houde, Omdat hire in herbergen woude. Als hi dus die meeste strate quam 3600 Hi reet tes hi ene veste vernam. Hi sager op; doe hordi daer Een luit, dat dochte hem wesen naer, Ende hi maecte thant der wart, Daer hi dat horde, sine vart 3605 Als hi daer toe quam hi sach dat In ene merberine cupe sat Ene joncvrouwe, die dreef groeten rouwe, Ende riep: ‘Maria, soete vrouwe, Wie sal mi hier uut helpen?’ Walewein trac 3610 Te hare wert, die dat wort sprac. Alsi Waleweine hadde versien Si riep sere op hem mettien: ԁy edel riddre, bi ure genade Tract mi ute desen bade.,’ 3615 Walewein sloech die hant an hare Ende tracse met beiden handen dare; Maer hine mochtse niet verporren doe, Nochtan dedire al sine cracht toe Ende provets .ij. waerf ofte drie. 3620 Ende als die joncfrouwe sach dat hie Falgierde si seide tier ure: ‘Here riddre, an dese avonture Hebbedi gefalgiert dinket mi. Nu mogedi seggen dat gi 3625 Van henen ne sult sceden niet Sonder scande ende verdriet.’ Walewein seide toter joncfrouwe: ‘Het es mi leet ende ic hebs rouwe Dat ic u niet verloeste nu. 3630Ic deder mine macht toe, seggic u. Nu biddic u, dat gi mi segt waer Bi wat redenen gi sijt daer, Ende ocht enich man levet, Die macht u te helpene hevet.,’ 3635 -Ԃi trouwen, here,’ antworde si sciere, ‘Ic bem hier in sulker maniere, Dat ic hebbe gedoeget swaerlike Alden rouwe van erderike, Ende ic ne mach nembermere 3640 Hier uut worden gedaen, here, Vor die beste ridder die leeft Hier coemt ende sine hulpe geeft. Waer omme ic hier ben nu Dan seggic niemenne, noch u, 3645 Vor dien dat hi comen sal, Die mi hier uut sal werpen al. Ende sine coemste es hier naer, Bedi si sal wesen in dit iaer.’ - ‘Ende bi wat redenen dogedi 3650 Soe groeten rouwe, dat segget mi.’ Si sprac: ‘Wast dit water een lettelkijn Soe suldijs sciere vroet moeten sijn.’ Doe stac die hant int water die here, Maer hine waende nembermere 3655 Te tiden uut tracken die hant, Omdat hi twater so heet vant. ‘Nu moegedi weten,’ sprac die ioncfrouwe ‘Ocht ic gedoege groten rouwe.’ Hi seide: ‘Inecaent gesien niet 3660 Dat gi lange mocht dragen dit verdriet,’ Si seide: ԓoudic hebben gestorven Van pinen ic ware lange verdorven. Onse here en wille niet van mi Dat ic noch sterve, here, bedi 3665 Hijns noch niet gewroken van ere sonde, Die ic dede tere stonde, Daer ic omme gedoge dese pine, Daer mi noch in staet te sine. Gi moecht wel varen alse gijt gebiet, 3670 Bedi gine moeget mi helpen niet.’ Doe sciet Walewein van hare Ende voer ten palayse daer nare, Dat wel .x. knapen sprongen toe Ende leidene int palays doe, 3675 Daer hi vele ridders vant tien stonden, Die alle iegen hem op stonden Ende hietene wellecome wesen. Hi ontwapende hem na desen: Men gaf hem diere cleder an, 3680 Ende si begonsten vragen dan Wie hi was. Hi antworde daer nare, Dat hi van Arturs hove ware. Hier binnen Walewein vernam Hoe daer een groet ridder quam 3685 Uut ere camere van daer binnen, Dien gedraegen brochten met minnen .IIIJ. cnapen met geselscape, Datter oec quam, van ridderscape. Ende hi was een man sekerlike 3690 Vanden hogesten van erderike, Ende sceen wel edel man wesen. Alse die van binnen saegen desen Si seiden te Waleweine dese dinc: ‘Siet, daer coemt onse here die coninc.,’ 3695 Walewein stont doe op ende groette Den coninc als hine gemoette. Die coninc groettene blidelike saen Ende deden bi hem sitten gaen, Ende vragede hem wie hi was. 3700 Walewein berechte hem thant das. Die coninc was herde blide daer of, Dat Walewein was comen in sijn hof. Hier binnen heeft Walewein vernomen Eene duve uut ere camere comen, 3705 Die hem al wit wesen dochte, [p. 26] Ende in haren bec gedraegen brochte Een rike wiroecvat ende wel geraect, Van goude ende van zelvere gemaect. Ende tirst dat si comen was in dien zale 3710 Wart si vervult al te male Van soeten roeken utermaten. Ende alle die inden zale saten Worden so stom, datter toe Niemen een wort en sprac doe; 3715 Maer si knielden alle mettien Tirst dat si dat hadden gesien. Ende die duve keerde thant In ene ander camere, die si daer vant. Doe liepmen die taflen decken daer. 3720 Die van binnen saeten daer naer Alle ter taflen weder ende vort, Ende daer en sprac niemen toe een wort. Mijn here Walewein hadde besonder Van diere avonture groet wonder, 3725 Ende sat metten andren ende speelder mede, Dat hise doen sach hare gebede. Daer na heeft Walewein vernomen Uter selver camere comen, Daer hi in hadde versien 3730 Die duveken een deel vordien, Een die scoenste ioncfrouwe die hi sach Noit met oegen vor dien dach; Ende si hadde dat hoeft so scone, Dat hem en geleec geen onder dien trone. 3735 Si quam uter cameren gegaen Ende brachte in hare hant, sonder waen, Een dat rijeste vat van erderike (Noit en maecte man desgelike: Het was een kelke gelijc genoech), 3740 Dat si boven haren hoefde droech. Ende alle die daer toe sagen Negen hen, alsi altoes plaegen. Alse Walewein dat vat hadde gesien Hi priset herde sere nadien: 3745 Het dochtem rike sijn ende wel geraect. Hine wiste waerof het was gemaect, Het ne was van houte no van stene, No van metale negene; Ende hi was tongemake das, 3750 Dat hine wiste waerof het was. Daerna sach hi op die joncfrouwe saen, Die so edellike was gedaen, Ende soe overscone mede, Dat hem wonderde vander scoenhede; 3755 Bedi hem dochte dat hi vor dien Negene scone ne hadde gesien. Ende hi sach so vele op hare, Dat hi el niewerinc toe nam ware. Als die joncfrouwe ginc vor die ridders daer, 3760 Ende si dat vat droech openbaer, Elc van hen allen knielde doe; Ende alsi cam ten taflen toe Worden vol die taflen gemeenlike Vander bester spisen van erderike. 3765 Alsi ene waerf omme hadde gegaen Vordie taflen si keerde saen In die camere danen si quam, Daer Walewein wel waer toe nam, Want hise metten oegen gebrochte 3770 Also lange als hise gesien mochte. Als hise niet langer mochte gesien Hi sach vor hem op die taflen na dien, Ende wart geware thant das, Dat groete vervulte van spisen was 3775 Vor alle die daer saten gemene, Sonder vor hem allene. Tirst dat hi dat hadde gesien Hi wart so te barenteert vandien, Hine wiste wat doen, sonder waen. 3780 Hi waende iet hebben mesdaen Dat hem gene spise quam toe Gelijc datten andren quam doe. Tirst dattie maeltijt was gedaen Si stonden op ende gingen wech saen, 3785 So datter niemen ne bleef altoes, Ende hine wiste waer hise verloes. Ende alse hi selve uut woude gaen Vant hi die dore besloten saen. Hi ginc tere venstren liggen doe, 3790 Ende wart sere pensende emmertoe. Hi sach daer comen enen man thant, Die brochte enen stoc in die hant, Ende sprac te Waleweine na desen: ‘Ter quader tijt moet wesen 3795 Dat gi tonsen venstren gelegen sijt. Vliet van henen ter quader tijt. Gine moeget niet wesen, seggic u, Gi sijt te onwart daer toe nu. Gaet u decken metter vart 3800 In ene camere achterwart, Daer u niemen ne moege gesien.’ Ende hi hief op den stoc mettien Om Waleweine te slane thant. Maer Walewein namen hem uter hant. 3805 ‘Hets al om niet,’ sprac die naen, Ԅune sult sonder scande niet henen gaen.’ Walewein ginc wech na die tale In enen hoec vander zale, Daer hi dat scoenste bedde sach, 3810 Dat hi gesien hadde vordien dach. Walewein ginc ten bedde wart saen, Ende als hire op soude sitten gaen Hordi roepen ene joncfrouwe: ‘Riddre, du starfs, bi mire trouwe, 3815 Cortelike, gaestu nu ter uren Sitten op tbedde van avonturen Ongewapent. Nem die wapene daer Ende wapen di wel. Daer naer Ganc mettien wapen 3820 Ochtu wilt op tbedde slapen.’ Mijn here Walewein dede bi scaeden Dat hem die joncfrouwe hadde geraeden, Ende ginc op tbedde sitten na dat. Tirst dat hi op tbedde sat 3825 Hordi een luyt vreselike: Hine horde noit dies gelike, Het dochtem duvels luyt wesen. Ende hi sach comen na desen Ene glavye uut ere cameren daer, 3830 Daer tyser af bernde claer, Ende stac Waleweine so onsochte, Dat hem niet gehelpen ne mochte No yser no halsberch tier ure. Dat yser no ginc hem die scoudere dure, 3835 So dat hi thant in onmacht ginc Vander smerten die hi ontfinc. Ende als hi vander onmacht bequam Gevoeldi dat men uut nam Dyser uut sire scouderen doe, 3840 Ende hine wiste wiet dede noch hoe. Hi bloedde sere, maer hine sciet Noch ne porrede uut den bedde niet, Ende seide al soudemenne ontliven Hi soude in dat bedde bliven, 3845 Ocht hi soude meer sien van dien Dan hi nochtoe hadde gesien. Hi gevoelde dat hi lach sere gewont: Ende hi lach also lange slont. Alst nacht was ende donker tot dien, 3850 So dat hi qualijc mocht gesien Els dan bider manen claerhede, Die daer sceen te sulker stede, Ten venstren die open stonden Mijn here Walewein sach tien stonden 3855 Als hi wart siende ai omtrent [p. 27] In ene camere een serpent, Dat vreselic was, sekerlike. Het en es man in al erderike, Haddi sulc serpent versien, 3860 Hine hadde hem vervart van dien. In die werelt es varuwe negene Men mochtse sien an dat serpent allene. Het quam in die zale gaende, Met sinen sterte die erde slaende. 3865 Alst een stuc so hadde gedaen Het viel ter erden ende warp uut saen Een vreselic luyt ende huulde toe. Alst een stic hadde gelegen alsoe Bleeft liggende oft ware doet. 3870 Mijn here Walewein sach wonder groet: Hi sach tserpent uut sinen monde Cleine serpente werpen tien stonde, Tote achten, die leveden saen. Ende alst dat hadde gedaen 3875 Ginct in dat palays thant, Daert enen lupart binnen vant, Den fiersten die mochte wesen. Elc bestont andren na desen, Ende bestonden beide tier tijt 3880 Onder hen enen fieren strijt, Ende vochten sere onder hen tween. Tserpent waende verwinnen al in een, Ende als den serpente dochte Dat hi den lupart niet verwinnen ne mochte 3885 Keerdi in die camere al gram, Daer hi te voren ute cam. Doe quamen die cleine serpentkine saen Ende liepen den groten op, sonder waen, Ende dat groete hen weder toe, 3890 Ende vochten onderlinge sere doe. Die cleine weerden hen wel tier stont, So dattie strijt so lange stont, Dat dat grote serpent die cleine Serpentkine doedde al gemeine, 3895 Ende die cleine dat grote also. Si maccten sulke nose doe Ende sulc geruusch onder hen allen, Dat sceen dat dat paleys soude vallen. Doe quam daer groet wint ende gesoech 3900 Dat hi dat stroyel al wech sloech, Dat int paleijs tien tiden lach. Waleweine wondrets als hijt sach. |
Nu zal ik van Walewein aanduiden Wat avonturen hem geschieden. Nu gewaagt het avontuur dat: 3540 Toen Walewein gescheiden was Van Hestor maakte hij zijn vaart Recht te bos waart, Zodat hij omtrent noen kwam Bij een rivier, daar hij vernam 3545 Een paviljoen opgericht. Hij voer daar Om te zien wat er in was. Toen hij er kwam daar zaten Omtrent 6 man en aten. Walewein steeg af en hij bond 3550 Zijn paard aan een kant gelijk. Hij ging in het paviljoen zonder ophouden, En groette hen allen, die daar waren; Maar daar sprak niemand een woord. Ze bekeken hem fel, en gij ging beter naar voren 3555 Toen hem niemand antwoord nee gaf, En hij stak zijn helm af En ging met hen zitten ter vaart Zonder zijn zwaard los te maken En begon met grote lust 3560 Te eten, als die het zeer begeerde. Walewein sprak diegene toe Die bij hem zat, en zei toen: ‘Lieve heer, eet en wees blijde.’ Die ridder zei te die tijd: 3565 ‘Ik nee mag geen blijdschap tonen Alzo lang als ik voor mijn ogen U met mij zie eten; niet omdat Ik had het alzo goed te doen zoals gij. Ik verbied het u, dat ge op geen manier 3570 Uw hand nee doet ter spijs. Doe je het, ge zal het gelijk bekopen.’ De andere zei ze zullen u dood slaan Hij gaat er niet gelijk vandaan. ‘Ik nee mik nergens te gaan,,’ 3575 Sprak Walewein, ԯm uw verbieden.’ Toen sprongen ze op onder hen lieden Met haast en met zwaarden ter vaart. Toen Walewein aldus werd gewaar Hij trok tot hem waart beide 3580 Zijn schild en zijn helm mede, Als die hem wilde verweren toen. En ze liepen op hem allen toe Om hem te nemen zijn leven. De eerste die hem trok benevens 3585 Weerstond hij dapper genoeg, Want hij sloeg hem ten eerste slag dood, En hij liep op de anderen daarna En sloeg een de arm af daar. En de andere vlogen, die dat zagen. 3590 En Walewein nee wilde ze niet jagen, En hij ging tot zijn paard En hij voer weg zijn vaart. Hij reed zodat hij in een vallei kwam, Daar hij een kasteel vernam 3595 Dat goed stond, daar al om liep Een groot water en een diepe. Hij reed derwaarts alzo gauw, Omdat hij er in herbergen wou. Toen hij dus ter grootste straat kwam 3600 Hij reed totdat hij een vesting vernam. Hij keek er naar; toen hoorde hij daar Een geluid, dat leek hem te wezen nabij En hij maakte gelijk derwaarts, Daar hij dat hoorde, zijn vaart 3605 Toen hij daar toe kwam zag hij dat In een marmeren kuip zat Een jonkvrouw, die grote rouw dreef, En riep: ‘Maria, lieve vrouwe, Wie zal me hier uit helpen?’ Walewein trok 3610 Tot haar waart, die dat woord sprak. Toen ze Walewein had gezien Riep ze meteen zeer op hem: ‘Aai edele ridder, bij uw genade Trek me hier uit dit bad.’ 3615 Walewein sloeg de hand aan haar En trok ze met beiden handen daar; Maar hij mocht haar er toen niet uithalen, Nochtans deed hij er al zijn kracht toe En beproefde het 2 maal of drie. 3620 En toen de jonkvrouw zag dat hij Faalde zei ze te dat uur: ‘Heer ridder, aan dit avontuur Heb je gefaald lijkt me. Nu mag je zeggen dat gij 3625 Heen niet nee zal scheiden Zonder schande en verdriet.’ Walewein zei tot de jonkvrouw: ‘Het is me leed en ik heb rouw Dat ik u niet verloste nu. 3630 Ik deed er mijn macht toe, zeg ik u. Nu bid ik u, dat ge me zegt waar Om welke redenen ge daar bent, En of er enige man leeft, Die macht heeft om u te helpen.’ 3635 -’Bij trouw, heer,’ antwoordde ze snel, ‘Ik ben hier op zo’ n manier, Dat ik zwaar heb gedoogd Al de rouw van aardrijk, En ik nee mag nimmermeer 3640 Hier uit worden gedaan, heer, Voor de beste ridder die leeft Hier komt en zijn hulp geeft. Waarom ik hier nu ben Dat zeg ik niemand, noch u, 3645 Voor dien dat hij komen zal, Die me hieruit geheel werpen zal. En zijn komst is hierna, Omdat het zal wezen in dit jaar.’ - ‘Enom welke redenen gedoog je 3650 Zo’ n grote rouw, dat zeg me.’ Ze sprak: ‘Wast dit water een beetje Dan zal je gauw bekend moeten zijn.’ Toen stak die heer zijn hand in het water, Maar hij nee waande nimmermeer 3655 Op tijd de hand uit te trekken, Omdat hij het water zo heet vond. ‘Nu mag je weten,’ sprak die jonkvrouw ‘Of ik grote rouw gedoog.’ Hij zei: ‘Ik kan het niet zien 3660 Dat ge lang dit verdriet mocht dragen Ze zei: ‘Zou ik zijn gestorven Van pijn was ik lang verdorven. Onze heer wil niet van mij Dat ik noch sterf, heer, omdat 3665 Hij is noch niet gewroken van een zonde, Die ik deed te enige tijd, Daar ik om gedoog deze pijn, Daar me noch in staat te zijn. Ge mag wel gaan als gij het gebiedt, 3670 Omdat ge me niet mag helpen.’ Toen scheidde Walewein van haar En voer ten paleis daarna, Dat wel 10 knapen toe sprongen En leidde hem in het paleis toen, 3675 Daar hij vele ridders vond te die stonden, Die allen tegen hem opstonden En zeiden hem welkom te wezen. Hij ontwapende hem na dezen: Men gaf hem dure kleren aan, 3680 En ze begonnen dan te vragen Wie hij was. Hij antwoordde daarna, Dat hij van Arthur’ s hof was. Hier binnen vernam Walewein Hoe daar een grote ridder kwam 3685 Uit een kamer van daar binnen, Die gedragen bracht met minnen 4 knapen met gezelschap, Dat er ook kwam, van ridderschap. En hij was een man zeker 3690 Van de hoogste van aardrijk, En scheen wel een edele man te wezen. Toen die van binnen zagen deze Ze zeiden tot Walewein dit ding: Ԛiet, daar komt onze heer de koning.,’ 3695 Walewein stond toen op en groette De koning toen hij hem ontmoette. Die koning groette hem gelijk blijde En liet hem bij hem zitten gaan, En vroeg hem wie hij was. 3700 Walewein berichtte hem gelijk dat. De koning was erg blijde daarvan, Dat Walewein was gekomen in zijn hof. Hier binnen heeft Walewein vernomen Een duif uit een kamer komen, 3705 Die hem geheel wit dacht te wezen, En in haar bek gedragen bracht Een rijk wierookvat en goed geraakt, Van goud en van zilver gemaakt. En ten eerste dat ze gekomen was in die zaal 3710 Werd het helemaal vervuld Van zoete geur uitermate. En allen die in de zaal zaten Werden zo stom, zodat er toen Niemand een woord sprak toen; 3715 Maar ze knielden allen meteen Ten eerste dat ze dat hadden gezien. En de duif keerde gelijk In een andere kamer, die ze daar vond. Toen ging men de tafels dekken daar 3720 Die van binnen zaten daarna Allen ter tafel weder en voort, En daar sprak niemand toen een woord. Mijn heer Walewein had bijzonder Van dat avontuur grote verwondering, 3725 En zat met de anderen en speelde er mede, Dat hij ze doen zag hun gebeden. Daarna heeft Walewein vernomen Uit dezelfde kamer komen, Daar hij in had gezien 3730 Dat duifje een deel voor die, Een van de mooiste jonkvrouwen die hij zag Nooit met ogen voor die dag; En ze had dat hoofd zo mooi, Dat hem geleek geen onder de troon. 3735 Ze kwam uit de kamer gegaan En bracht in haar hand, zonder twijfel, Een van de rijkste vaten van aardrijk (Nooit maakte men dergelijke: Het was een kelk gelijk genoeg), 3740 Dat ze boven haar hoofd droeg. En allen die daar toezagen Negen het, zoals ze altijd plagen. Toen Walewein dat vat had gezien Hij prees het erg zeer nadien: 3745 Het leek hem rijk en goed geraakt. Hij wist niet waarvan het was gemaakt, Het nee was van hout nog van steen, Nog van metaal nee geen; En hij was te ongemak dat, 3750 Dat hij niet wist waarvan het was. Daarna zag hij op de jonkvrouw gelijk, Die zo edel was gedaan, En zo uiterst mooi mede, Dat hem verwonderde van de schoonheid; 3755 omdat hij dacht dat hij voor die Nee geen zo’ n mooie had gezien. En hij keek zoveel naar haar, Dat hij elder nergens waar toe nam. Toen de jonkvrouw ging voor die ridders daar, 3760 En ze dat vat droeg openbaar, Elk van hen allen knielde toen; En toen ze tot de tafel toe kwam Worden die tafels vol algemeen Van de beste spijzen van aardrijk. 3765 Toen ze eenmaal was om gegaan Voor die tafels keerde ze gelijk In de kamer waarvan ze kwam, Daar Walewein goed waar toe nam, Want hij haar met de ogen bekeek 3770 Alzo lang als hij haar zien mocht. Toen hij haar niet langer zien mocht Hij zag voor hem op de tafel na dien, En werd gelijk gewaar dat, De grote volheid van spijzen was 3775 Voor allen die daar zaten algemeen, Uitgezonderd voor hem alleen. Ten eerste dat hij dat had gezien Hij werd zo ontsteld van die, Hij wist niet wat doen, zonder twijfel. 3780 Hij waande iets te hebben misdaan Dat hem geen spijzen toekwamen Gelijk dat het de anderen toekwam. Ten eerste dat de maaltijd was gedaan Stonden ze op en gingen weg gelijk, 3785 Zodra er niemand nee altijd bleef, En hij wist niet waar hij ze verloor. En toen hij zelf uit wilde gaan Vond hij de deur gelijk gesloten. Hij ging ter venster toen liggen, 3790 En begon zeer te peinzen immer toe. Hij zag daar gelijk een man komen, Die bracht een stok in de hand, En sprak tot Walewein na deze: ‘Ter kwade tijd moet wezen 3795 Dat ge tot ons venster gelegen bent. Vliedt henen ter kwade tijd. Gij mag het niet wezen, zeg ik u, Ge bent onwaardig daartoe nu. Gaat u bedekken met een vaart 3800 In een kamer achterwaart, Daar u niemand nee mag zien.’ En hij hief meteen op de stok Om Walewein gelijk te slaan. Maar Walewein nam het hem uit de hand. 3805 ‘Het is al om niet,’ sprak die kleine, ‘Ik zal zonder schande niet henen gaan.’ Walewein ging weg na die woorden In een hoek van de zaal, Daar hij dat mooiste bed zag, 3810 Dat hij gezien had voor die dag. Walewein ging te bed waart gelijk, En toen hij er op zou gaan zitten Hoort hij roepen een jonkvrouw: ‘Ridder, u sterft, bij mijn trouw, 3815 Al gauw, gaat u nu ter tijd Zitten op het bed van avonturen Ongewapend. Neem de wapens daar En wapen je goed wel. Daarna Ga meteen wapenen 3820 Als u op het bed wil slapen.’ Mijn heer Walewein deed met schande Dat hem de jonkvrouw had aangeraden, En ging op het bed zitten na dat. Ten eerste dat hij op het bed zat 3825 Hoorde hij een vreselijk geluid: Hij nee hoorde nooit diergelijks, Het dacht hem duivels geluid te wezen. En hij zag komen na deze Een speerpunt uit een kamer daar, 3830 Daar het ijzer helder van brandde, En stak Walewein zo hard, Dat hem niets helpen nee mocht Nog ijzer nog harnas te die tijd Dat ijzer nog ging hem door de schouder, 3835 Zodat hij gelijk in onmacht viel Van de smart die hij ontving. En toen hij van de onmacht bijkwam Voelde hij dat men uitnam Het ijzer toen uit zijn schouder, 3840 En hij wist niet wie het deed noch hoe. Hij bloedde zeer, maar hij scheidde Noch nee ging niet uit het bed, En zei al zou men hem ontlijven Hij zou in dat bed blijven, 3845 Of hij zou meer zien van die Dan hij tot noch toe had gezien. Hij voelde dat hij zeer gewond lag: En hij lag alzo lange tijd. Toen het nacht was en donker tot die, 3850 Zodat hij kkwalijk kon zien Anders dan bij de helderheid van de maan, Die daar scheen te zulke plaats, Te vensters die open stonden Mijn heer Walewein zag te die tijd 3855 Toen hij al omtrent begon te zien In een kamer een serpent, Dat vreselijk was, zeker. Er is geen man in al aardrijk, Had hij zo’ n serpent gezien, 3860 Hij was bang geweest van die. In de wereld is geen kleur nee geen Men mocht ze zien aan dat serpent alleen. Het kwam in de zaal gaan, Met zijn staart op de aarde slaan. 3865 Toen het een stuk zo had gedaan Het viel ter aarde en wierp uit gelijk Een vreselijk geluid en huilde toen. Toen het alzo een stuk had gelegen Bleef het liggen alsof het dood was. 3870 Mijn heer Walewein zag een groot wonder: Hij zag uit de mond van het serpent Kleine serpentjes werpen te die tijd, Tot acht, die leefden gelijk. En toen het dat had gedaan 3875 Ging het in dat paleis gelijk, Daar het een luipaard (leeuw) binnen vond, De fierste die er mocht wezen. Elk bestond de andere na deze, En bestonden beide te die tijd 3880 Onder hen een fiere strijd, En vochten zeer onder hen twee. Het serpent waande voortdurend overwinnen, En toen het serpent dacht Dat het de luipaard niet overwinnen nee mocht 3885 Keerde het in die kamer al gram, Daar het tevoren uit kwam. Toen kwamen die kleine serpentjes gelijk En liepen op de groten, zonder twijfel, En dat groette hen weer toe, 3890 En vochten onderling zeer toen. De kleine verweerden hen goed te die tijd, Zodat de strijd zo lang stond, Dat het grote serpent de kleine Serpentjes doodde algemeen, 3895 En de kleine de grote alzo. Ze maakten zo’ n geraas toen En zulk geruis onder hen allen, Dat het scheen dat het paleis zou vallen. Toen kwam daar grote wind en gezucht 3900 Dat het dat strooisel geheel wegsloeg, Dat in het paleis te die tijden lag. Walewein verwonderde het toen hij het zag. |
Lange daerna dochte den here Dat hi wiven horde wenen sere, 3905 Ende als hi op woude staen daer nare Om te wetene wat dat ware Sach hi comen .xij. ioncfrouwen Uut ere cameren, bevaen met rouwen, Ende gingen die ene na dandre doe 3910 Drivende rouwe emmertoe, Ende seiden: ԁi God, lieve here, Wiltijt sullen wi van desen sere Ende van deser pinen quite wesen?’ Ende si gingen ter cameren na desen, 3915 Daer Walewein die duve hadde gesien Inkeren opten avont vor dien; Ende knielden vor die dore daer, Ende deden bedinge dar naer, Ende weenden sere emmertoe. 3920 Ende alsi lange hadden gedaen also Si scieden danen. Ende daer naer Sach Walewein comen daer Enen wel gewapenden ridder thant, Scilt omden hals, zwert in die hant, 3925 Ende sprac te Waleweine wart: ‘Ridder, staet op metter vart, Ende gaet in enen van genen bedden saen Slaepen, die in gene cameren staen. Gine moeget hier niet langer wesen.,’ 3930 Walewein antworde te desen: ‘Inescede van henen niet So wat so mi daer na gesciet.’ - ‘wisult. Ne dodijs niet nu, So sal ic vechten jegen u.,’ 3935 Walewein sprac: ‘Eer ic henen scede Ic sal eer vechten hier ter stede.’ Doe sprac die ridder: ‘Na dien, Dat gi niet en wilt met payse vlien Gi moet met crachte vlien dan. 3940 Ic ontsegge u van nu vort an.’ Ende liep Waleweine op herde Met enen getrecten zwerde. Walewein, dien hi so versochte, Weerde hem so hi best mochte. 3945 Si ondersloegen hen so dicken, Dattie scilden braken in sticken, Ende dat hare halsberch tien tiden Sere scorden in beiden siden; Ende bloedden sere te dien stonden. 3950 Walewein was gepijnt vander wonden, Die hi hadde in die scoudere doe, Te barenteert ende gepijnt soe, Dat hise gestelpen niet ne mochte. Si bloedde soe onsochte, 3955 Dat hire bi verloes vele crachte. Hi gedogede so hi best mochte, Ende hi decte hem met sinen scilde. Die ander, wildi ocht ne wilde, Verhaeste hem ende ginc hem so nare, 3960 Dat hine dreef harentare, Als die van groter macht was doe. Walewein dogede emmer toe, Dat hi sinen adem weder gewan. Doe ginc hi den ridder sere an, 3965 Ende vacht op hem dapperlike, Ende dander op hem des gelike, Dat so lange gedurde die strijt, Dat haer negeen ne was te dier tijt Hine hadde vele verloren 3970 Vander cracht die hi hadde te voren, Ende die macht hadde op te stane weder, Bedi si waren gevallen neder. Si hadden so sere gevochten tot dien, Datmen die plaetse mochte bedect sien 3975 Metten stucken van scilden ende van maelgen Van halsbergen, die si daeden faelgen. Ende elkerlijc was soe verdoeft, Dat hi niet op mochte heffen sijn hoeft, Maer laegen ter erden in onmacht doe. 3980 Si laegen verdoeft lange also, Walewein entie riddre onder hen beden, Herde onverre van een gesceden. Doe begonste al tpaleys te levene Ende die venstren groete slage te gevene, 3985 Ende het begonste donderen doe Ende een vreselijc weder werden toe, Maer het ne regende min no mere. Walewein was te mayheert sere, Ende hi was vermoyt so onsochte, 3990 Dat hi thoeft niet op heffen mochte; Ende hi hadde die herssene soe versmort Vanden dondre, die hi hadde gehort, Dat hi niet vroet en was das, Weder het nacht ocht dach was. 3995 Daer quam soete een wint na desen, Dat een wonder sceen wesen. Mettien so quamen daer neder Inden paleyse wech ende weder Stimmen, die songen soe soetelike, 4000 Men vonde in die werelt gene gelike Vanden stimmen; ende van desen Mochtenre wel .cc. wesen. Mijn here Walewein, sonder waen, Ne mochte haer singen niet verstaen, 4005 Sonder dat hi verstont daer of, [p. 28] Dat si songen: ‘Glorie ende lof Moete hebben ewelike Die coninc van hemelrike.’ Ende eer die stemmen worden verstaen 4010 Was dat palays vol, sonder waen, Vanden soetsten roke die mochte wesen. Her Walewein vont binnen desen Die stimmen soe bequamelike singen Ende soe soete, dat hi bi dien dingen 4015 Niet ne waende horen menseelike Die stimmen maer geestelike. Het was also, sonder waen. Hi ontdede sijn oegen saen; Hine mochte niewer omtrent hem sien. 4020 Doe wisti wel gewarlike bi dien Dat gene erdsche dingen ne waren, Die hi gehort hadde, tuwaren, Omdat hise niet sien ne mochte. Hi hadde verloren so sine crachte, 4025 Dat hi niet op ne mochte staen; Nochtan haddijt gerne gedaen. Mettien hi die scone joncfrouwe vernam, Daer si ute ere camere cam, Die des avonts droech te voren 4030 Dat scone vat, alse gi moeget horen, Ende daer voren .ij. wiroecvate, Die scone waren utermate. Ende alsi inden middel quam Vanden paleyse si nam 4035 Dat vat, ende deedt vor hare staen Op ene tafle, sonder waen, Die selverijn was. Walewein sach dat Stonden omtrent dat helichge vat .X. wiroecvate van groter haven, 4040 Die eenpaerlike wiroec gaven. Ende alle die stemmen begonsten doe Met soeten lude singen emmertoe Soeteliker dan enich gedochte Van minschen gepensen mochte, 4045 Ende dit was die sanc daer of: ԅre, bliscap ende lof Moete hebben ewelike Die soete here van hemelrike.’ Daer na, als die vorseide sange 4050 Also hadden geduert lange, Die ioncfrouwe, daer ic af seide, Nam dat vat al sonder beide, Ende droecht weder, dat hem dochte, In die camere danen sijt brochte. 4055 Ende hine horde nemmeer vort Die stemmen, die hi hadde gehort. Doe worden alle die venstren ondaen Vanden palayse, ende loken saen. Dat palays wart donker nadien, 4060 Dat Walewein niet mochte gesien; Maer het geviel hem wel ter stont, Dat hi hem gevoelde al gesont, Ende also gans ocht hi vor desen Niet tongemake en hadde gewesen. 4065 Ende hine hadde geen arch tier stont Van dat hi in die scoudre was gewont, Want hi was al gesont tien tide. Hi ginc in hoege ende blide Den ridder, daer hi iegen vacht, soeken 4070 Al dat hi mach in allen hoeken, Dien hi altoes niet ne vant. Maer hi horde comen al te hant Vele lieden te hem wart, Ende hi gevoelde dat sine metter vart 4075 Bi arme, bi voeten altemale Namen ende droegen uter zale, Ende dat sine herde vaste bonden Ende in ene kerre leiden tien stonden. Des ander daeges alse die sonne op quam 4080 Wert hi ontwake, ende hi vernam Hem selven in ene kerre, Des hi drove was ende erre, Ende in die bome een onsalich part, Dat cume .v. pont was wart. 4085 Hem dochte dat hi onteert bi desen Meer was dan enich man mochte wesen. Sine scaemnesse was soe groet, Dat hi wel wilde wesen doet. Doe quam daer ene quene gegaen 4090 Met ere sorgyen ende ginc slaen Dat pert, ende vordene vort Metter kerren al dore die port. Alse die lodders in die kerre daer Den ridder sagen, si liepen daer naer 4095 Ende warpene met linginen ende met messe Ende leidene met sulker scinnesse Tote dat hi quam buten der steden. Ende alse hi die brugge was leden Lietene die quene ende ontbant, 4100 Ende seide: ‘Vander kerren thant [Ganc], gi hebter op geseten Al te lange, dat suldi weten.’ Hi spranc daer ave metter vart Ende ginc sitten op sijn part. 4105 Hi vragede der quenen daer nare Hoe die casteel geheten ware. ‘Dambonoyc es hi geheten.’ Hi es drove ende erre van hare gesmeten, Ende hi vloecte die ure dat hi 4110 Oit geboren wart, daer bi Hi was ridder, diemen vinden mochte, Die meest scande hadde, dat hem dochte. Aldus vor mijn her Walewein Met groten rouwe dor dat plein. 4115 Ende hi reet den dach lanc, Dat hi en at noch en dranc, So dat hi tsavonts herbergen quam Daer hi enen heremite vernam; Ende hi horden vesperen daer. 4120 Die heremite seide daer naer Dat vesperen waren gesongen dare, Hoe hi hiete ende wie hi ware. Ende mijn here Walewein seide Hem altemale die waerheide. 4125 Alse die heremite dat hadde vernomen Seide hi: ‘wel moetti sijn comen. Gi sijt man vander werelt, here, Dien ic te siene begere mere. Om Goede, waer lagedi te nacht?,’ 4130 Hi was so drove, dat hi gene macht Hadde te antwordene dan. Doe wart wel geware [die man] Dat Walewein sere tongemake Was om enichgerande sake. 4135 Doe liet hi daer af die tale staen, Ende seide tote Waleweine saen: ‘Here, ne sijt tongemake niet, Om sake die u es gesciet. Hen es so goet man in die werelt al, 4140 Hine heeft somwile ongeval.’ Walewein sprac: ‘Ic kinne wel dat Goeden lieden op sulke stat Mesfalt, mer noit en quam an Sulc ongeval enen man, 4145 Alse mi binnen.viij. dagen an comen es.’ Hi maecte den heremite vroet das, Ende seidem sine avonturen met allen Also alsi hem waren gevallen. Die goede man begonste op hem sien, 4150 Ende hi sconfierde hem van dien, So dat hi niet ne brochte vort Binnen langen tiden een wort. Tirst dat spreken mochte die goede man Sprac hi dus Waleweine an: 4155 ‘Walewein, dat gi daer saget dat [p. 29] Was thelichge Grael ende thelichge vat, Daer in was dat helichge bloet, Dat ute Jhesus siden woet. Ende om dat gi u niet daer iegen 4160 Oetmoedicht alse goede lieden plegen Was u sculdich, in rechter waerheit, Sijn broet te sine ontseit. Ende also waest sekerlike, Alse gi selve saeget openbaerlike. 4165 Si waren allegader daer ter stat Welgedient, daer men uwes vergat.’ Mettien mijn here Walewein seide: ԏm Goede, segt mi die waerheide Van avonturen, die ic sach, 4170 Binnen den palayse, daer ic in lach.’ Die goede man antworde: ‘Here, Bi mi ne weetti tavont mere, Nochtan dat niet bliven ne sal, Gine sulter weten noch al.,’ 4175 Mijn here Walewein seide noch: ԁy, lieve here, segt mi doch, Ocht gi daer af nu weet iet, Vanden serpente, wat bediet.’ - ‘Ic salt u seggen,’ sprac die goede man, 4180 ‘Ende en vraget mi nemmeer dan Bedi in gere manieren, here, Ic ne segge daer af niet mere. Here, het es waer dat gi saget In die camere daer gi in laeget 4185 Dat serpent dat uut sinen monde Serpentkine warp te dier stonde; Ende dat serpent doe ginc van daen, Ende ginc int palays saen, Daert den lupart in vant, 4190 Daert iegen vacht thant. Dat serpent mochte inde vart Niet verwinnen den lupart, Ende keert weder daent was comen. Als die serpentkine hadden vernomen 4195 Liepen si op hem met haesten groet Ende elc sloech andren te doet. Here, al dit sagedi daer.’ Walewein seide: ‘wisegt waer.’ - ‘Nu sal ic u bedieden,’ seide 4200 Die goede man, Ԥie waerheide. Dat serpent dat starc was ende groet Dat sal wesen, ic segt u bloet, Na dien dat ict weet ende kinne, Artur u oem, in minen sinne, 4205 Die uten lande sceden sal Ende laeten vriende ende sijn lant al, Also alse dat serpent die clene Serpentkine liet bliven allene. Ende alst serpent vacht met crachte 4210 Jegen den lupart, dient niet ne machte Verwinnen, also sal, tuwaren, Die coninc op enen ridder varen, Dien hi niet verwinnen ne sal; Nochtan sal hire toe doen sine macht al. 4215 Ende gelijc dat serpent weder ginc In die camere na die dinc Datten lupart niet ne mochte verwinnen Noch onderdoen in genen sinne, Also sal Artur te hant 4220 Weder keren in sijn lant Als hi siet dat hi niet sal Dien ridder moegen verwinnen al. Ende die bedietnesse van dien, Dat gi te diere tijt niet en mocht gesien 4225 Dattie grote strijt gewarde Tusscen den serpente entien luparde Es dat van uwer doegt dat liegt al Ende van uwen ridderscape uutgaen sal. Alse die coninc sal keren te sire stede, 4230 Alse dat serpent in die camere dede, So sullen hem oploepen die sine, Gelijc dat die serpentkine Opliepen den serpente dat was so groet, Ende sullen den coninc slaen te doet. 4235 Ende hie hen lieden, dat weetti wel Van dien dattien serpente gevel Wat die bediedenesse es daer of. Nu moetti mi doen een belof, Ende minen wille, sonder waen, 4240 Gelijc ic den uwen hebbe gedaen.’ Walewein vragede hem wat dat ware. Die goede man seide openbare: ‘Ic wille dat gi mi zwert, here, Dat gi dese dinc nemmermere 4245 Ne sult ontecken no bringen vort, Die gi hier van mi hebt gehort.’ Walewein swoert alse hi visierde; Maer vander tale te mayhierde Walewein doe herde sere, 4250 Ende toende bliscepen mere Dan hem sine herte gaf ende sijn sin. Walewein bleef den nacht daer in, Ende die goede man dede sine macht Om hem taysierne dien nacht. 4255 Des ander daeges alse die dach quam Horde Walewein messe ende nam Sine wapine ende deedse an, Ende nam orlof anden goeden man, Ende reet als hi dede te voren. 4260 Nu ne suldi nembermee van hem horen, Mar gi sult horen hoe Hestoer Lanceloete socken voer. |
Lang daarna dacht de heer Dat hij wijven zeer hoorde wenen, 3905 En toen hij op wilde staan daarna Om te weten wat dat was Zag hij jonkvrouwen komen12 Uit een kamer, bevangen met rouw, En ging de ene naar de andere toe 3910 Drijvende immer toe rouw, En zeiden: ‘Aai God, lieve heer, Welke tijd zullen we van dit zeer En van deze pijnen kwijt wezen?’ En ze gingen ter kamer na deze, 3915 Daar Walewein die duif had gezien Ingaan op de avond voor die; En knielden voor de deur daar, En deden bidden daarna, En weenden zeer immer toe. 3920 En toen ze lang alzo hadden gedaan Ze scheiden vandaan. En daarna Zag Walewein daar komen Een goed gewapende ridder gelijk, Schild om de hals, zwaard in de hand, 3925 En sprak tot Walewein waart: ‘Ridder, sta op met een vaart, En ga in een van die bedden gelijk Slapen, die in die kamer staan. Ge mag hier niet langer wezen.,’ 3930 Walewein antwoordde tot deze: ‘Ik scheidt van henen niet Zo wat zo me de daarna geschiedt.’ - ‘Ge zal. Nee doe je je het nu niet, Dan zal ik tegen u vechten.,’ 3935 Walewein sprak:’Eer ik henen scheid Ik zal eerder vechten hier ter plaatse.’ Toen sprak die ridder: ‘Na dien, Dat ge niet met vrede wil vlieden Ge moet dan met kracht vlieden. 3940 Ik ontzeg u van nu voortaan.’ En liep hard op Walewein Met een getrokken zwaard. Walewein, die hij zo verzocht, Weerde hem zo goed hij kon. 3945 Ze sloegen hen zo vaak, Dat de schilden in stukken braken, En dat hun harnas te die tijden Zeer scheurde aan beide zijden; En bloedden zeer te dien stonden. 3950 Walewein was gepijnigd van de wonden, Die hij toen had in de schouder, Ontsteld en zo gepijnigd, Dat hij het niet nee stelpen mocht. Het bloedde zo hard, 3955 Dat hij er door veel kracht verloor. Hij gedoogde het zo goed hij kon, En hij bedekte hem met zijn schild. De ander, wilde hij of niet wilde, Haastte hem en ging hem zo na, 3960 Dat hij hem dreef hier en daar, Als die van grote macht was toen. Walewein gedoogde immer toe, Dat hij zijn adem weer won. Toen ging hij zeer op de ridder aan, 3965 En vocht op hem dapper, En de ander op hem dergelijk, Dat zo lang duurde de strijd, Dat er van hen nee geen was te die tijd Hij had veel verloren 3970 Van de kracht die hij had tevoren, En de macht had om weer op te staan, Omdat ze waren neergevallen. Ze hadden zo zeer gevochten tot dien, Dat men de plaats bedekt mocht zien 3975 Met de stukken van schilden en van malin Van harnassen, die ze lieten falen. En elk was zo verdoofd, Dat hij niet op mocht heffen zijn hoofd, Maar lagen toen in onmacht ter aarde. 3980 Ze lagen lang alzo verdoofd, Walewein en die ridder onder hen beiden, Erg dicht vaneen gescheiden. Toen begon al het paleis te leven En de vensters grote slagen te geven, 3985 En het begon te donderen toen En een vreselijk weer worden toe, Maar het regende niet min of meer. Walewein was te zeer ontsteld, En hij was zo erg vermoeid, 3990 Dat hij het hoofd niet opheffen mocht; En hij had de hersens zo versmoord Van de donder, die hij had gehoord, Dat hij niet bekend was dat, Of het nacht of dag was. 3995 Daar kwam een zachte wind na deze, Dat een wonder scheen te wezen. Meteen zo kwamen daar neer In het paleis heen en weer Stemmen, die zo lieflijk zongen, 4000 Men vond in de wereld geen gelijke Van de stemmen; en van dezen Mochten er wel 200 wezen. Mijn heer Walewein, zonder twijfel, Nee mocht hun zingen niet verstaan, 4005 Uitgezonderd dat hij daarvan verstond, Dat ze zongen: ‘Glorie en lof Moet hebben eeuwig De koning van hemelrijk.’ En eer die stemmen worden verstaan 4010 Was dat paleis vol, zonder twijfel, Van de zoetste reuk die er mocht wezen. Heer Walewein vond binnen deze De stemmen zo bekwaam zingen En zie lieflijk, dat hij bij die dingen 4015 Niet nee waande horen menselijk Die stemmen maar geestelijk. Het was alzo, zonder twijfel. Hij opende gelijk zijn ogen; Hij kon omtrent hem nergens zien. 4020 Toen wist hij wel zeker bij die Dat het geen aardse dingen nee waren, Die hij gehoord had, inderdaad, Omdat hij ze niet zien nee mocht. Hij had zo zijn kracht verloren, 4025 Zodat hij niet op nee mocht staan; Nochtans had hij het graag gedaan. Meteen hij die mooie jonkvrouw vernam, Daar ze uit een kamer kwam, Die ‘S avonds droeg tevoren 4030 Dat mooie vat, zoals ge mocht horen, En daarvoor 2 wierookvaten, Die uitermate mooi waren. En toen ze in het midden kwam Van het paleis nam ze 4035 Dat vat, en liet het voort haar staan Op een tafel, zonder twijfel, Die van zilver was. Walewein zag dat Stonden omtrent dat heilige vat 10 wierookvaten van grote have, 4040 Die eenparig wierook gaven. En al die stemmen begonnen toen Met lieflijk geluid immer toe te zingen Lieflijker dan enige gedachte Van mensen peinzen mocht, 4045 En dit was het gezang daarvan: ԅer, blijdschap en lof Moet hebben eeuwig De lieve heer van hemelrijk.’ Daarna, toen die voor gezegde zang 4050 Alzo lang had geduurd, Die jonkvrouw, daar ik van zei, Nam dat vat al zonder te wachten, En droeg het weer, dat hij dacht, In de kamer vanwaar ze het bracht. 4055 En hij hoorde nimmer voort Die stemmen, die hij had gehoord. Toen werden alle vensters geopend Van het paleis, en sloten gelijk. Dat paleis werd donker na die, 4060 Zodat Walewein niets mocht zien; Maar het geviel hem wel ter tijd, Dat hij hem voelde geheel gezond, En alzo gans alsof hij voor deze Niet te ongemak had geweest. 4065 En hij had geen erg te die tijd Van dat hij in de schouder gewond was, Want hij was geheel gezond te die tijd. Hij ging verheugd en blijde De ridder, daar hij tegen vocht, zoeken 4070 Al dat hij mag in alle hoeken, Die hij altijd niet nee vond. Maar hij hoorde al gelijk komen Vele lieden tot hem waart, En hij voelde dat ze hem met een vaart 4075 Bij armen, bij voeten allemaal Namen en uit de zaal droegen, En dat ze hem erg vast bonden En in een kar legden te die tijd. De volgende dag toen de zon opkwam 4080 Werd hij wakker, en hij vernam Zichzelf in een kar, Dus was hij droevig en gergerd, En in de bomen een onzalig paard, Dat nauwelijks 5 pond waard was. 4085 Hij dacht dat hij onteerd bij deze Meer was dan enig man mocht wezen. Zijn schaamte was zo groot, Dat hij wel dood wilde wezen. Toen kwam daar een oude vrouw gegaan 4090 Met een sorgyen (zweep?) en ging slaan Dat paard, en voerde hem voort Met de kar al door de poort. Toen de potsenmakers in de kar daar De ridder zagen, ze liepen daarnaar 4095 En wierpen met vuilnis en met mest En leidden hem met zulke schande Totdat hij buiten de plaats kwam. En toen hij de brug gepasseerd was Verliet hem de oude vrouw en ontbond, 4100 En zei: ‘Van de kar gelijk Ga, ge hebt er op gezeten Al te lang, dat zal je weten.’ Hij sprong daaraf met een vaart En ging zitten op zijn paard. 4105 Hij vroeg de oude vrouw daarna Hoe dat kasteel geheten was. ‘Ambonoyc is het geheten.’ Hij is droevig en gergerd van haar gekomen, En hij vervloekte het uur dat hij 4110 Ooit geboren was, daarbij Hij was de ridder, die men vinden mocht, Die de grootste schande had, dat hij dacht. Aldus voer mijn heer Walewein Met grote rouw door die vlakte. 4115 En hij reed de dag lang, Dat hij at noch dronk, Zodat hij ‘s avonds te herbergen kwam Daar hij een heremiet vernam; En hij hoorde vesper daar. 4120 De heremiet zei daarna Dat de vesper daar was gezongen, Hoe hij heette en wie hij was. En mijn heer Walewein zei Hem allemaal de waarheid. 4125 Toen de heremiet dat had vernomen Zei hij: ԇoed moet je zijn gekomen. Ge bent een man van de wereld, heer, Die ik meer te zien begeer. Om God, waar lag je vannacht?,’ 4130 Hij was zo droevig, dat hij geen macht Had te antwoordden dan. Toen werd wel gewaar die man Dat Walewein zeer te ongemak Was om enigerhande zaak. 4135 Toen liet hij daarvan de woorden staan, En zei tot Walewein gelijk: ‘Heer, nee wees niet te ongemak, Om een zaak die u is geschied. Er zo’ n niet zo’ n goede man in de hele wereld, 4140 Hij heeft soms ongeval.’ Walewein sprak: ‘Ik beken wel dat Goede lieden op zulke plaats Misvalt, maar nooit kwam aan Zo Ԯ ongeval een man, 4145 Zoals mij binnen 8 dagen aangekomen is.’ Hij maakte de heremiet bekend dat, En zei hem geheel zijn avonturen Alzo zoals ze hem waren gevallen. De goede man begon op hem te zien, 4150 En hij schoffeerde hem van die, Zodat hij niet nee bracht voort Binnen lange tijden een woord. Ten eerste dat spreken mocht die goede man Sprak hij aldus Walewein aan: 4155 ‘Walewein, dat ge daar zag dat Was de heilige Graal en het heilige vat, Daarin was dat heilige bloed, Dat uit Jezus zijde woedde. En omdat ge u niet daartegen 4160 Verootmoedigde zoals goede lieden plegen Was u schuldig, in rechte waarheid, Zijn brood ontzegd te worden. En alzo was het zeker, Zoals ge zelf openbaar zag. 4165 Ze waren allemaal daar ter plaatse Goed bediend, daar men u vergat.’ Meteen zei mijn heer Walewein: ԏm God, zeg me de waarheid Van avonturen, die ik zag, 4170 Binnen het paleis, waar ik in lag.’ De goede man antwoordde: ‘Heer, Door mij weet ge vanavond niets meer, Nochtans dat niet blijven nee zal, Ge zal er noch alles van weten.,’ 4175 Mijn heer Walewein zei nog: ‘Aai, lieve heer, zeg me toch, Of ge daarvan nu iets weet, Van het serpent, wat het betekent.’ - ‘Ik zal het u zeggen,’ sprak de goede man, 4180 ‘Envraag me nimmermeer dan Omdat op geen manier, heer, Ik nee zeg daarvan niets meer. Heer, het is waar dat ge zag In de kamer daar ge in lag 4185 Dat serpent dat uit zijn mond Serpentjes wierp te die tijd; En dat serpent ging toen er vandaan, En ging gelijk in het paleis, Daar het de luipaard in vond, 4190 Daar het gelijk tegen vocht. Dat serpent mocht in de vaart Niet overwinnen het luipaard, En keert terug waarvan het was gekomen. Toen de serpentjes hadden vernomen 4195 Liepen ze op hem met grote haast En elk sloeg de andere dood. Heer, al dit zag je daar.’ Walewein zei: ‘Ge zegt waar.’ - ‘Nu zal ik u aanduiden,’ zei 4200 De goede man, Ԥe waarheid. Dat serpent dat sterk was en groot Dat zal wezen, ik zeg het u bloot, Na dien dat ik het weet en ken, Arthur uw oom, in mijn geest, 4205 Die uit het land scheiden zal En verlaten vrienden en al zijn land, Alzo zoals dat serpent die kleine Serpentjes alleen liet blijven. En toen het serpent vocht met kracht 4210 Tegen de luipaard, die het niet nee mag Overwinnen, alzo zal, inderdaad, De koning op een ridder varen, Die hij niet overwinnen nee zal; Nochtans zal hij er al zijn macht toe doen. 4215 En gelijk dat serpent weer ging In de kamer na dat ding Dat hem de luipaard niet nee mocht overwinnen Noch onderdoen op geen manier, Alzo zal Arthur gelijk 4220 Terug keren in zijn land Als hij ziet dat hij niet zal Die ridder mogen geheel overwinnen. En die betekenis van die, Dat ge te die ter tijd niet mocht zien 4225 Dat de grote strijd werd Tussen de serpent en de luipaard Is dat van uw deugd dat geheel ligt En van uw ridderschap uitgaan zal. Als die koning in zijn plaats zal keren, 4230 Zoals dat serpent in de kamer deed, Dan zullen op hem lopen de zijne, Gelijk dat de serpentjes Liepen op de grote serpent, En zullen de koning dood slaan. 4235 En zeg hen lieden, dat weet ge wel Van dien dat het serpent geviel Wat die betekenis is daarvan. Nu moet ge me een belofte doen, En mijn wil, zonder twijfel, 4240 Gelijk ik de uwe heb gedaan.’ Walewein vroeg hem wat dat was. Die goede man zei openbaar: ‘Ik wil dat ge me zweert, heer, Dat ge dit ding nimmermeer 4245 Nee zal openbaren nog voortbrengen, Die ge hier van mij hebt gehoord.’ Walewein zwoer het toen hij het versierde; Maar van de woorden ontstelde Walewein toen zeer erg, 4250 En toonde meer blijdschap Dan hem zijn hart en geest gaf. Walewein bleef die nacht daarin, En die goede man deed zijn macht Om hem tevreden te houden die nacht. 4255 De volgende dag toen de dag aankwam Hoorde Walewein mis en nam Zijn wapens en deed ze aan, En nam verlof aan de goede man, En reed zoals hij deed tevoren. 4260 Nu nee zal je nimmermeer van hem horen, Maar je zal horen hoe Hester Lancelot zoeken voer. |
Die avonture seget hier ter steden, Alse Hestoer van Waleweine was versceden, 4265 Dat hi alden dach dore doe Reet toter vespertijt toe, So dat hi te vespertiden vernam Enen man, die in sijn gemoet quam, Die tote hem seide: ‘Here 4270 Riddre, gi rijt alte sere.’ Ende Hestor vragede hem: ‘Waer bi?,’ - Gine sullets niet meer weten van mi,’ Seide die naen, ende sonder tale mere Setti hem ten wederkere. 4275 Hestor, die dit hadde gehort, Reet emmer sinen wech bet vort, So dat hi vort gereden quam Daer hi enen steen gerecht vernam, Daer hi lettren ane gescreven vant, 4280 Die hi begonste lesen te hant. Daer las hi gescreven dese wort: Ԏieman en ride van henen vort, Het ne si dat hi sine scande Hier soeke inden lande.,’ 4285 Hine wilde niet wederkeren daer bi, Hine soude eer redene weten twi. Hi reet vort, al sonder waen, Ende hadde sinen helm af gedaen Doer die heitte, ende hi gemoette 4290 Twee joncfrouwen, die hi groette; Ende si hem weder. Ende elke seide: ‘Het es groete jamerheide, Here, van u, die so scone sijt.,’ Maer wat si seiden te dier tijt 4295 Hine verwarmde hem niet om die wort, Maer hi reet tien castele bet vort. Als hire bi quam vant hi een diep Ende een groet water, dat sere liep, Ende ene brugge daer over, ende hi 4300 Vant mede onder enen boem daer bi Ene joncfrouwe, die hi groette, Ende si hem weder met goeder moete. Si seide: ‘Here gi vaert Qualike tien castele wart.,’ 4305 Hestor seide: ‘Joncfrouwe, waer bi?,’ [p. 30] Si seide: ‘Ic sal u seggen twi.’ Si wijsdem enen ridder daer naer, Ende seide: ‘Siedi den ridder daer Bider bruggen?’ Hi seide te hare: 4310 ‘Jay ic wel.’ Si sprac daer nare: ‘Hi es die beste joesteerre, seggic u, Na minen wane, diemen vint nu. Gi sult jegen hem moeten joesteren, Gine sult u niet moegen verweren, 4315 Ende hi sal u verwinnen, ende hi sal U werpen daer hi dandre warp al.’ - ‘Waer warp hise dan?’ sprac hi. ‘Hi warpse int water,’ seide si, Ԃeide ridders ende perde. 4320 Nu doet wel, ende vart uwer verde, Bedi coemdi ant joesteren Jegen hem het sal u deren, Ende ginc sult niet moegen winnen an dien.’ Hi seide: ‘Joncfrouwe, ic saels besien.,’ 4325 Hi bevalse Goede vriendelike Ende reet ter bruggen dapperlike, Daer hi genen ridder vant, Die hem dus toesprac altehant: ‘Ridder, nu hoet u jegen mi.,’ 4330 Die ander seide soe soude hi. Si begonsten hare orse nopen Met sporen ende quamen gelopen Met gerechter glavyen beyde Met groter gewillicheyde, 4335 Dat elc op andren sere stac. Die riddre vanden castele brac Op Hestore sijn spere doe, Ende Hestor geraecten soe, Dat hine neder stac met allen, 4340 Dat hi int water moeste vallen, Daer hi in verdronken ware tien stonden En haddi int water niet vonden Daer hi hem ane helt metter vart. Hestor ne sach niet dar wart, 4345 Ende reet ter porten wart recht vort, Die te dien castele behort. Als hi daer binnen waent gaen Sluutmen vor hem die porte saen; Ende hi vragede enen man das, 4350 Waeromme die porte gesloeten was. Hi sprac: ‘Si es gesloeten, here, Datter geen ridder mere In comen ne moet, hine sal sweren Dat hi sal televereren 4355 Vanden quaden costumen, die sijn Binden castele, met alder macht sijn.’ Hestor gaf antworde daer toe, Dat hijt wel gerne sweert also. Doe seide tote hem die goede man: 4360 ‘Here, sekeret also dan.’ - ‘Ic doet gerne,’ sprac Hestor daer naer. Men ontdede hem die porte daer: Hi voer binnen. Daer na seide hi: ‘Nu biddic, dat gi berecht mi 4365 Vanden costumen van hier saen.ծ Hi sprac: ‘Ic salse doen verstaen. Hier binnen es een ridder, here, Die fel es, ende hovardich sere, Die fierste, die felste die mach sijn. 4370 Sijn es dese casteel fijn. Hi es goet ten wapenen, dat seggic u, Wine kinnen genen soe goeden nu. En omdat hi hem kinnet so machtich Van groter prouetsen, ende so crachtich 4375 Vecht hi jegen die ridders alle, Die hier comen bi gevalle. Als hi enen verwonnen heeft hi doet Dien ontcleden metter spoet Al naect, ende diene tier ure 4380 Al die straeten slepen dure. Dese costume pleget die ghone An ridders, die vremde sijn, te doene. Noch es er ene die es mere Wonderliker ende dorper sere: 4385 Hi neemt onse dochteren dagelike, Scone kindren ende rike, Opdat si sijn magedekine, Ende plegeter mede te sine. Ende alse hise geonneert heeft 4390 Hi neemtse thant ende gheeft Sinen serianten, diese vort an Te haren amien houden dan. Hi heeft onteert in deser wise .C. joncfrouwen van hogen prise, 4395 So dat wi liever te wesene doet Hadden dan in desen noet. Nu hebbedi, here, verstaen vele Der costumen van den castele. Nu moetti u pinen, here, dat gi 4400 Die costumen af doet bedi Dat gi [niet] wilt versworen wesen.’ Hi antworde dat hi van desen Na sine macht hem soude onderwinden Opdat hine wiste waer vinden. 4405 Die goede man seide daer nare Hi soudene leiden daer hi ware. Si namen Hestore metter vart, Ende leidene in enen nuwen boengart Vol van bomen van groter warde. 4410 Sonder dat stont in die middewarde Ene viercante plaetse tier tijt, Die beide breet was ende wijt, Ende daertoe was beloken dat parc Met groten zwaren stenen ende starc. |
Dat avontuur zegt hier ter plaatse, Toen Hestor van Walewein was gescheiden 4265 Dat hij de hele dag toen door Reed tot vespertijd toe, Zodat hij te vespertijd vernam Een man, die in zijn ontmoeting kwam, Die tot hem zei: ‘Heer 4270 Ridder, gij rijdt al te zeer.’ En Hestor vroeg hem: ‘Waarom?’ - Ge zal niets meer weten van mij,’ Zei de kleine, en zonder meer woorden Zette hij hem om terug te gaan. 4275 Hestor, die dit had gehoord, Reed immer zijn weg beter voort, Zodat hij voort gereden kwam Daar hij een steen opgericht vernam, Daar hij letters aan geschreven vond, 4280 Die hij gelijk begon te lezen. Daar las hij geschreven deze woorden: Ԏiemand rijdt vandaar voort, Het nee is dat hij zijn schande Hier zoekt in het land.,’ 4285 Hij wilde niet terugkeren daarbij, Hij zou eerder de reden weten waarom. Hij reed voort, al zonder twijfel, En had zijn helm af gedaan Door de hitte, en hij ontmoette 4290 Twee jonkvrouwen, die hij groette; En zij hem weer. En elk zei: ‘Het is zeer jammer, Heer, van u, die zo mooi bent.,’ Maar wat ze zeiden te die tijd 4295 Hij verwarmde hem niet om die woorden, Maar hij reed beter naar het kasteel voort. Toen hij er bij kwam vond hij een diep En een groot water, dat zeer liep, En een brug daarover, en hij 4300 Vond mede onder een boom daarbij Een jonkvrouw, die hij groette, En zij hem weer met goed gemoed. Ze zei: ‘Heer ge gaat Kwalijk ten kasteel waart.,’ 4305 Hestor zei: ‘Jonkvrouw, waarom?,’ Ze zei: ‘Ik zal u het waarom zeggen.’ Ze wees hem een ridder daarna, En zei: ‘Zie je de ridder daar Bij de brug?’ Hij zie tot haar: 4310 ‘Ja ik wel.’ Ze sprak daarna: ‘Hij is de beste kamper, zeg ik u, Naar mijn waan, die men vindt nu. Ge zal tegen hem moeten kampen, Ge zal u niet mogen verweren, 4315 En hij zal u overwinnen, en hij zal U werpen daar hij alle anderen wierp.’ - ԗaar wierp hij ze dan?’ sprak hij. ‘Hij wierp ze in het water,’ zei ze, Ԃeide ridders en paarden. 4320 Nu doe goed, en ga uw vaart, Omdat als u aan het kampen komt Tegen hem het zal u deren, En ge zal niet mogen winnen van die.’ Hij zei: ‘Jonkvrouw, ik zal wel zien.,’ 4325 Hij beval haar God vriendelijk En reed dapper ter brug, Daar hij die ridder vond, Die hem aldus gelijk toesprak: ‘Ridder, nu hoed u tegen mij.,’ 4330 De ander zei dat zou hij. Ze begonnen hun paarden te nopen Met sporen en kwamen gelopen Met gerichte speerpunten beide Met grote gewilligheid 4335 Dat elk zeer op de ander stak. De ridder van het kasteel brak Op Hestor toen zijn speer, En Hestor raakte hem zo, Dat hij hem geheel neerstak, 4340 Zodat hij in het water moest vallen, Daar hij in verdronken was te die tijd Had hij in het water niet gevonden Daar hij hem aan hield met een vaart. Hestor nee zag niet derwaarts, 4345 En reed ter poort waart recht voort, Die tot het kasteel behoort. Toen hij daar binnen waande te gaan Sloot men voor hem de poort gelijk; En hij vroeg een man dat, 4350 Waarom de poort gesloten was. Hij sprak: ‘Het is gesloten, heer, Dat er geen ridder meer In komen nee moet, hij zal zweren Dat hij zal bevrijden 4355 Van de kwade gebruiken, die zijn Binnen het kasteel, met al zijn macht.’ Hestor gaf antwoord daartoe, Dat hij het wel graag zweert alzo. Toen zei tot hem de goede man: 4360 ‘Heer, verzeker het alzo dan.’ - ‘Ik doe het graag,’ sprak Hestor daarna. Men opende hem de poort daar: Hij voer binnen. Daarna zei hij: ‘Nu bid ik, dat ge mij bericht 4365 Van de gebruiken van hier gelijk.ծ Hij sprak: ‘Ik zal het laten verstaan. Hier binnen is een ridder, heer, Die fel is, en zeer hovaardig, De fierste, de felste die er mag zijn. 4370 Van hem is dit fijne kasteel. Hij is goed ten wapen, dat zeg ik u, We kennen geen zo goede nu. En omdat hij hem zo machtig kent Van grote heldendaden, en zo krachtig, 4375 Vecht hij tegen alle ridders, Die hier toevallig komen. Als hij een overwonnen heeft hij laat Die met een spoed ontkleden Geheel naakt, en die te dat uur 4380 Alle straten doorslepen. Dit gebruik pleegt diegene Aan ridders, die vreemd zijn, te doen. Noch is er een die groter is Verwonderlijker en zeer schandelijk; 4385 Hij neemt onze dochters dagelijks, Mooie kinderen en rijk, Opdat ze maagd zijn, En pleegt er mee te zijn. En als hij ze oneer heeft gedaan 4390 Hij neemt ze gelijk en geeft Ze zijn bediende, die ze voortaan Tot hun geliefde houden dan. Hij heeft onteerd op deze wijze 100 jonkvrouwen van hoge prijs, 4395 Zodat we liever dood geweest Waren dan in deze nood. Nu heb je, heer, veel verstaan De gebruiken van het kasteel. Nu moet ge u pijnen, heer, dat gij 4400 Die gebruiken af doet omdat Dat ge niet verzworen wil wezen.’ Hij antwoordde dat hij van deze Naar zijn macht hem zou onderwinden Opdat hij hem wist waar te vinden. 4405 De goede man zei daarna Hij zou hem leiden daar hij was. Hij nam Hestor met een vaart, En leidde hem in een nieuwe boomgaard Vol van bomen van grote waarde. 4410 Uitgezonderd dat er in het midden stond Een vierkante plaats te die tijd, Die beide breed was en wijd, En daartoe was omsloten dat park Met grote zware stenen en sterk. |
4415 Si wijsden hem enen horen na die dinc Yvorijn, die an .i. boem hine. Si seiden: ‘Here, wart u bequame Dattie here vort quame Gi sout moeten te voren 4420 Indelike blasen den horen.’ Te hant nam dien horen die here Ende blieser in so sere, Dat hi verre mochte sijn gehort. Te hant quam daer een ridder vort 4425 Ute enen torre gereden, Ende hadde een wit pert bescreden. Hi was ongewapent aldoe: Hi was camus ende fel toe. Tirsten dat hi hadde gesien 4430 Hestore hi groetten na dien, Ende Hestor met pinen zware Groettene weder dare. Die ridder bat Hestore das, Dat hi hem seide wie hi was. 4435 Hestor antworde hem: ‘Wathebbedi te doene wie ic bem; Gine weet van mi tavont mere, Gine sult mi sekeren ere Mine begerte te doene.,’ 4440 - ‘Ik begerte,’ sprac die gone, ‘Endoe ic niet, ine sal in dien Mine bate ende mijn ere sien. Nu maect mi vroet das, Welc u begerte es.,’ 4445 Hestor sprac: ԍijn wille ware Dat gi swoert openbare, Dat gi genen man nembermere In desen casteel en daedt onnere, Noch occ riddren daer nare, 4450 Vor dat hi van u verwonnen ware. Wildi geloven bi ure trouwen Dat gi nembermee gere joncfrouwen Onnere ne doen sult, gi moegt bi desen Wel te minen wille wesen. 4455 Ic soude dan seggen wie ic ware.,’ [p. 31] Die ridder seide daer nare: ԓone segdijt niet anders mi?’ Hestor seide: neen hi. Die ridder seide: ‘Nembermere 4460 Ne doe ic riddren onnere, Ine sal u cer hebben gedaen Onnere, dat weet sonder waen.’ Die ridder sciet thant van dan Ende dede sine wapene an. 4465 Die in die plaetse waren doe Spraken dus Hestore toe: ‘Here, weetti waerbi dat hi nu Ongewapent quam tote u? Hi waendu onderdoen met spraken, 4470 Ende pays iegen hem doen maken, Ende dat gi af sout hebben gedaen U wapine; want also saen Als hi u ontwapent hadde gesien Hi hadde u gevangen na dien, 4475 Ende also vele scanden gedaen tier stonde Alse man visieren soude met monde. Ende hi heeft aldus nochtan Geonneert menegen goeden man, Daer wi gerne wrake af souden sien.,’ 4480 Binnen dien dat si spraken van dien So was die riddre an porre, Ende quam gereden uten torre Wel gewapent ende rikelike Met roden wapenen, sekerlike. 4485 Anden hals enen roden scilt, Ende een spere, dat hi in die hant hilt. Als hi Hestore sach seide hi: ‘Riddre, hoet u nu vor mi, Bedi ine versekere u niet.,’ 4490 - Ԏoch ic u,’ seide dander, Էats gesciet; Ic ne sach noit ridder vor nu, Dien ic so sere haette alse u.’ Si voren in die plaetse beide, In dien boengart, daer ic af seide, 4495 Ende onderliepen hen sere Beide te gader met groten gere, So dat si hem so onderstaken, Dat haerre beider glavyen braken. Ende elc droech andren ter erden, 4500 So dat si vielen af vanden perden. Ende si beide, des geloeft, Bleven liggende al verdoeft. Hestor rechte hem irst op daer, Ende die ander ridder daer naer. 4505 Doe gingen si groete slage slaen Elc op andren, sonder waen, Dat dat vier tien tiden Uten helmen spranc in allen siden, Ende dat hen spartten die oegen 4510 Vanden laste dien si doegen Van slaegen, wilde elc of ne wilde. Si sloegen te stucken die scilde Ende scoerden die halsberge mede Metten zwerden van goeder snede. 4515 Si waren beide so gelike In weren, dat men niet lichtelike Weten mochte wiet best hebben sceen, Wie die minste goet was van hen tween. Dien ridder quam so groete heytte toe, 4520 Dat hi sterven waende doe. Hestor verhaestem sere na dien Ende dedene wisschen ende vlien Dore die vrese van sinen zwerde, Datten hadde gequetst herde. 4525 Hi dectem metten scilde emmertoe, Mettien dats hem was bleven doe. Hestor, die van groter stoutheden Vol was ende vromicheden, Gaf hem zware slage vele ende gnoech, 4530 So dat hine so sere sloech, Ende met so groter gewelt, Opten arm, daer hi tzwart mede helt, Dattie arm af vloech ter erde Al metter hant ende metten zwerde. 4535 Die gene crijste sere doe. Hestor stac sijn zwert inden scoe Ende trac hem den helm af van den hoefde, Ende behiet hem ende beloefde, Dat hi hem thoeft af soude slaen 4540 Hine lyede verwonnen saen, Dat dander al wederseide. Hestor sloech al sonder beide Hem dat hoeft af al erre, Dat vloech wel eens scachts verre. 4545 Hestor vragede hen daer naer, Die in die plaetse waren daer, Ocht hi iet hadde te done mere. Si antworden: ‘Ja ghi, here, Gi moet die vrouwe met groter weren 4550 Van desen castele dilevereren, Die hier onder, dat ons weget, In enen hole gevangen leget, Daer .ij. liebarde wachten hare.’ Hi seide dat hi gereet ware 4555 Te done haren wille vort an. Si seiden: ‘Nu volget ons dan.’ Si leidene onder den tor daer naer, Ende wijsden hem een hol daer, Daer die vrouwe in lach gevaen, 4560 Ende wijsdem waer hi soude in gaen. Hestor seindem metter hant, Ende ginc in dat hol thant. Men mochter wel sien weder ende vort, Bedi die erde was gescort, 4565 Datter dore dat licht in quam, So dat hi die liebaerde vernam, Die daer ten ingange stonden Met yserinen ketenen gebonden, Ende wachten den inganc also, 4570 Datter niemen in comen mochte doe, Daer die vrouwe in lach tien tiden. Si wachtense so in beiden siden. Hestor sach wel dat hi tien tiden Mids doer die liebaerde moeste liden 4575 Soude hi ter vrouwen comen. Hi heeft sinen scilt genomen Ende hi quam met sinen zwerde Gegaen mids doer die lieberde, Die vreselike geberden, 4580 Ende ute warpen vele erden Met claeuwen ende met sterten toe, Ende sloegen om hen doe. Hestor ginc jegen den liebart, Die sere spranc te Hestore wart, 4585 Die hem naest was gespart. Ende Hestor hadde gereet dat zwart, Ende sloech hem die vorste voete af Met enen slage, die hi hem gaf. Daer na verhaeldi noch enen slach 4590 Ende slaet den liebart al dat hi mach, Ende gaf hem enen slach op thoeft, Dat hijt hem in .ij. stucken cloeft, Ende hi vor hem doet viel int sant. Hi bestont den andren thant. 4595 Alse dander liebart heeft vernomen Hestore te hem wart comen Hi rechte hem daer ter stede Op sine achterste voete mede. Hi gegreep Hestore biden scilde, 4600 Weder hi wilde ocht ne wilde, Metten claeuwen dattie scilt brac Ende hine hem vanden halse trac, So dat Hestor daer met allen Doe ter erden moeste vallen. 4605 Ende alse die liebaert wilde [p. 32] Sine claeuwen trecken uten scilde Hestor, die op was gestaen Ende met scaemnessen bevaen, Omdat hi was gevallen neder, 4610 Liep den liebaert op weder So stoutelike, wie dat hadde gesien Souden geprijst hebben van dien, Ende sloegen in dat ansichte Groete slage ende gedichte, 4615 So dat hi hem enen slach gaf Dat hem dat museel vloech af. Die liebart, die op hem scieten wilde, Was soe verworren inden scilde, Daer sine claeuwen alle in staken, 4620 Dat hi hem niet mochte genaken. Doe liep hem Hestor op herde Ende sloech hem thoeft af metten zwerde, Ende die claeuwen daer toe, Die in den scilt staken noch doe. 4625 Daer na es hi ter vrouwen gegaen. Hi groettese, ende si hem saen. Hi sloech die ketenen af tien stonden, Daer die vrouwe met was gebonden. Doe nam hise bider hant 4630 Ende leidese uten prisone thant, Ende brachtse toter steden Daer die lieden sijns ontbeden. Tirst dat si saegen hare vrouwen Si vergaten al haer rouwen, 4635 Ende ontfingense blidelike Ende Hestore al desgelike, Ende leidense ter kerken daer naer, Ende gingen allen met hen daer Loven ende danken onsen here 4640 Dat hi hen hadde gedaen dese ere. Ende alsi uter kerken quamen Quamen die lieden altesamen Geparert, die minste metten meesten, Ende maecten hen vele feesten. 4645 Aldus quamen si inden zale, Die si vonden geparert wale. Hestor ginc metter vrouwen sitten daer, Ende vragede haer daer naer Hoe si hiete. Si seide thant: 4650 ‘Ic bem Orgale van Grakenlant Ende dese casteel heet also.’ Si vragede hem om haer liede doe. Hi seide: ‘Si hebben bliscap groet Omdat hare viant es doet.,’ 4655 – ‘Is dan doet Margarijs?’ - ‘Ja hi, vrouwe.’ - ‘Watweettijs? Sagedine doet, segt mi?’ - ‘Ic slogene selve doet,’ seide hi, ‘Met minen handen.’ Si seide tier tijt: 4660 ‘Ik handen moeten sijn gebenedijt, Ende uwe lichame namelike Boven alle mannen van erderike; Ende gebenedijt si die macht ons heren, Die u her wart dede keren. 4665 Gi hebt mi gegeven in minen sin Die meeste bliscap, diere noit quam in. Gi hebt mi gewroken, sonder waen, Van die mi meest scanden heeft gedaen, Ende algader om niet, here. 4670 Hets waer, hi minde mi so sere Alsic maegt was, ende daer binnen Versochti mi dicken van minnen; Maer ic kindene so putertieren Ende fel, dat ic in gere manieren 4675 Hem minnen ne woude dan. Nochtan lach hi met versokene an Dat eens die tale liep so verre. Dat ic seide een deel erre, Hine liete mi in payse van desen 4680 Ic souden tongemake doen wesen. Hi was fel ende verweent mede, Ende seide mi op grote lelijchede, Daert mine lieden horden toe; Ende een mijn neve horde doe, 4685 Ende hi was herde gram om die sake Die hi sprac, ende tongemake. Alse Margarijs dit hadde verstaen Hi ontboet ridders ende seriante saen, Alse vele als hire hebben mochte, 4690 Die hi alle op mi hier brochte In desen casteel al bi nachte, Ende wan mi aldus af met crachte. Hen alle, die mine manne waren, Dedi doet slaen sonder sparen, 4695 Die niet en wilden worden sine man, So datter hem so vele vielen an Ende hem manscap daeden bi dien, Dat si hem anders en mochten ontflien. Ende hi quam daer na, o wach! 4700 In mine camere, daer ic lach. Ende hi lach met crachten bi mi. Als hijt hadde gedaen ne woude hi Mi niet trouwen noch te wive ontfaen; Maer hi dede mi sciere vaen, 4705 Ende dede mi leggen tier stont In dat hol, daer gi mi vont, Ende bi mi die .ij. lieberde, Ende hi seide ende hi swoer herde Ic soude also bliven keytive 4710 Toten inde van minen live, En waer dat enich ridder quame, Die mi uten prisone name Bi sire doeget ende bi sire manlijchede. Ende alle die vanden castele mede 4715 Dedi sweren also, dat si, Waer dat sake dat hi storve vor mi, Mi na sine doet souden gevaen Houden ende niet laeten gaen. Ende hebbe in swaerre droefheit, here, 4720 .IIJ. jaer gelegen, ofte mere, Ende hebbe geten dinc negene Dan water ende broet allene. Nu hebbic u vertelt al Mijn avonture ende mijn geval. 4725 Nu biddic u, dat gi segt mi Wanen gi coemt ende hoe u name si.’ Hi berechte hare sciere das, Ende seide dat hi Hestor was, Ende gesellle van sconincs Arturs hove 4730 Ende vander tafelronden gelove. Die joncfrouwe seide na desen: ‘Here, gi moet te bat comen wesen Dat gi van Arturs hove sijt. Gi sult mi danne wel nu ter tijt 4735 Weten te seggene niemare Van enen riddre, die es dare Mede geselle alse gi.’ Hestor seide: ‘Hoe heet hi?’ - Ԍancelot van Lac,’ sprac die vrouwe. 4740 Hestor seide: Ԃi mire trouwe, Van hem ne weet ic nu ter stede Te seggene gene sekerhede, Bedi in sconincs Arturs hof En es daer gene niemare of]. 4745 Daer omme sien wi comen in gelove, Wie .xij. van sconincs hove, Ende sijn geporret nu ter ure Om hem te sokene al dure Die lande harentare, 4750 Tes wi weten rechte niemare Weder doet es so leeft hi.’ Die vrouwe seide: ԓegt mi, Ay lieve vrient, waer mach hi wesen?’ Hestor seide hare na desen 4755 Die niemare, die brochte daer of [p. 33] Die coninginne in Arturs hof. Ende alsi dat hadde verstaen Si viel neder in onmacht saen. Ende als si bequam seide si 4760 Tongemake ende drove daerbi: ԁy God, here, hets scade groet Van Lanceloete, es hi doet. Nemmermee ne sterft sijns gelike.’ Ende si weende jamerlike. 4765 Hestor vragede hare doe Waer si Lanceloete kende alsoe? Si antworde: Ԃi saken negene Ken icken dan bi siene allene; Want sint dat hi .ij. maent out was 4770 Ne sag icken niet, sijt seker das, Nochtan es hi mijn recht swere. Ende ic bebbe seder, here, Daer ic int prisoen was Sulke niemare gehort das, 4775 Dat ic weet dat hi leeft, Ende om die doegt die hi in heeft Minne ickene boven allen man.’ Hestor seide: ‘Hoe mogedi dan Int prisoen dat hebben vernomen, 4780 Daer niemen tote u ne mochte comen Dan doer die liebarde die ic sloech doet?’ - ‘Het mochte; men brochte mi broet Ende water tere ander stede, Daer ic mijn leven leidde mede.,’ 4785 Hestor sprac: ‘berecht mi das, Waerbi Lanceloet u recht swere was.’ Si seide: ‘Daar bi, het was mijn moeder Des conincs Bans suster, ende hi haer broeder, Die coninc was van Beynoc algader, 4790 Ende hi was Lanceloets vader. Ende mijn moeder quam met haren Broeder in dat lant gevaren, Ende hi huwese an minen vader. Maer si waren onlange te gader. 4795 Dat ic geboren was maer een half jaer [Mine moeder starf daer naer], Ende mijn vader starf binnen .vii. jaeren. Ende alsi beide doet waren, Omdat ic jonc was ende clene, 4800 Verlosic al mijn goet sonder allene Desen casteel, daer gi nu in sijt. Hadde mijn vader geleeft langen tijt Ic hadde een rike wijf gewesen; Nu bem ic tonder van goede bi desen.,’ 4805 Hestor seide: Ԅoer Lanceloets wille Bem ic u riddre lude ende stille.’ Hi was daer dies nachts wel ontfaen, Ende hem was vele eeren gedaen. Sander dages als hi hadde gehort 4810 Messe vor hi in die queste vort. Davonture swiget van hem. Nu hort |
4415 Ze wezen hem een horen na dat ding Ivoren, die aan een boom hing. Ze zeiden: ‘Heer, is het u bekwaam Dat die heer voort kwam Ge zou tevoren moeten 4420 Eindelijk de horen blazen.’ Gelijk nam die heer de horen En blies er in zo zeer, Dat het ver mocht zijn gehoord. Gelijk kwam daar een ridder voort 4425 Uit een toren gereden, En had een wit paard beschreden. Hij was geheel ongewapend toen: Hij was een hansworst en fel toe. Ten eerste dat hij had gezien 4430 Hestor die hij groette na dien, En Hestor met zware moeite Groette hem weer daar. De ridder bad Hestor dat, Dat hji hem zei wie hij was. 4435 Hestor antwoordde hem: ‘Watheb je er mee te maken wie ik ben; Ge weet van mij vanavond meer, Ge zal me eerder verzekeren Mijn begeerte te doen.,’ 4440 - ‘Ikw begeerte,’ sprak diegene, Ԅoe ik niet, ik zal in die Mijn baat en mijn eer zien. Nu maak me bekend dat, Welke uw begeerte is.,’ 4445 Hestor sprak: ԍijn wil was Dat ge openbaar zwoer, Dat ge geen man nimmermeer In dit kasteel oneer doet, Noch ook ridders daarna, 4450 Voor dat hij van u overwonnen was. Wil je beloven bij uw trouw Dat ge nimmermeer begeert jonkvrouwen Oneer nee zal doen, ge mag bij deze Wel tot mijn wil wezen. 4455 Ik zou dan zeggen wie ik ben.,’ De ridder zei daarna: Ԛo zeg je het me anders niet?’ Hestor zei: neen hij. De ridder zei: Ԏimmermeer 4460 Nee doe ik ridders oneer, Ik zal u eerder hebben gedaan Oneer, weet dat zonder twijfel.’ De ridder scheidde gelijk vandaar En deed zijn wapens aan. 4465 Die in die plaats toen waren Spraken aldus Hestor toe: ‘Heer, weet ge waarom dat hij nu Ongewapend kwam tot u? Hji waande u onderdoen met woorden, 4470 En vrede tegen hem laten maken, En dat ge af zou hebben gedaan Uw wapens; want alzo gelijk Als hij u ongewapend had gezien Hij had u gevangen na dien, 4475 En alzo veel schande gedaan te die tijd Als men versieren zou met de mond. En hij heeft aldus nochtans Oneer gedaan menige goede man, Daar we graag wraak van zouden zien.,’ 4480 Binnen dien dat ze spraken van die Zo was die ridder aan porren, En kwam gereden uit de toren Goed gewapend en rijk Met rode wapens, zeker. 4485 Aan de hals een rood schild, En een speer, dat hij in de hand hield. Toen hij Hestor zag zei hij: ‘Ridder, hoed u nu voor mij, Omdat ik u niet verzeker.,’ 4490 - Ԏoch ik u,’ zei de ander, Էat er gebeurt; Ik nee zag nooit een ridder voor nu, Die ik zo zeer haatte als u.’ Ze voeren beide in die plaats, In de boomgaard, waar ik van zei, 4495 En onderliepen hen zeer Beide tezamen met groot verlangen, Zodat ze zich zo onderstaken, Dat hun beider speerpunten braken. En elk droeg de andere ter aarde, 4500 Zodat ze afvielen van de paarden. En zij beide, dus geloof het, Bleven liggen geheel verdoofd. Hestor richtte zich het eerste op daar, En de andere ridder daarna. 4505 Toen gingen ze grote slagen slaan Elk op de andere, zonder twijfel, Dat het vuur te die tijden Uit de helmen sprong aan alle kanten, En dat hen spatte ter ogen 4510 Van de last die ze gedogen Van slagen, wilde elk of niet wilde. Ze sloegen te stukken de schilden En scheurden de harnassen mede Met de zwaarden van goede snede. 4515 Ze waren beide zo gelijk In verweren, dat men niet licht Weten mocht wie het beste scheen te hebben, Wie de minste goede was van hen twee. Die ridder kwam zo’ n grote hitte toe, 4520 Dat hij sterven waande toen. Hestor haastte hem zeer na die En liet hem wijken en vlieden Door de vrees van zijn zwaard, Dat hem hard had gekwetst. 4525 Hij bedekte hem met het schild immer toe, Meteen dat hem was gebleven toen. Hestor, die van grote dapperheid Vol was en dapper, Gaf hem vele zware slagen en genoeg, 4530 Zodat hij hem zo zeer sloeg, En met zo’ n groot geweld, Op de arm, daar hij het zwaard mee hield, Dat de arm afvloog ter aarde Al met de hand en met het zwaard. 4535 Diegene krijste toen zeer. Hestor stak zijn zwaard in de schede En trok hem de helm af van het hoofd, En zei hem en beloofde, Dat hij hem het hoofd af zou slaan 4540 Hij belijdt hem gelijk overwonnen, Dat de ander geheel weersprak. Hestor sloeg al zonder te wachten Hem dat hoofd af al gergerd, Dat vloog wel een schacht ver. 4545 Hestor vroeg hen daarna, Die in die plaats waren daar, Of hij iets meer had te doen. Ze antwoordden: ‘Ja gij, heer, Ge moet de vrouwe met groot verweer 4550 Van dit kasteel bevrijden, Die hier onder, dat ons beweegt, In een hol gevangen ligt, Daar 2 leeuwen haar bewaken.’ Hij zei dat hij gereed was 4555 Te doen hun wil voortaan. Ze zeiden: ‘Nu volg ons dan.’ Ze leidden hem onder de toren daarna, En wezen hem een hol daar, Daar die vrouwe in lag gevangen, 4560 En wezen hem waar hij zou ingaan. Hestor zegende hem met de hand, En ging gelijk in dat hol. Men mocht er wel zien heen en weer, Omdat de aarde gescheurd was, 4565 Dat er daar dat licht in kwam, Zodat hij de leeuwen vernam, Die daar ten ingang stonden Met ijzeren kettingen gebonden, En bewaakten de ingang alzo, 4570 Dat er niemand toen inkomen mocht, Daar die vrouwe in lag te die tijden. Ze bewaakten haar zo aan beide zijden. Hestor zag wel dat hij te die tijd Midden door de leeuwen moest gaan 4575 Zou hij bij de vrouw komen. Hij heeft zijn schild genomen En hij kwam met zijn zwaard Gegaan midden door die leeuwen, Die vreselijk gebaarden, 4580 En veel aarde uitwierpen Met klauwen en met staarten toe, En sloegen op hem toen. Hestor ging tegen de leeuw, Die zeer sprong tot Hestor waart, 4585 Die hem naast was gespaard. En Hestor had gereed dat zwaard, En sloeg hem de voorste voeten af Met een slag, die hij hem gaf. Daarna verhaalde hij noch een slag 4590 En slaat de leeuw al dat hij mag, En gaf hem een slag op het hoofd, Zodat hij hem in 2 stukken klooft, En het voor hem dood viel in het zand. Hij bestond de andere gelijk. 4595 Toen de andere leeuw heeft vernomen Hestor tot hem waart komen Hij richtte hem op daar ter plaatse Op zijn achterste voeten mede. Hij greep Hestor bij het schild, 4600 Weder hij wilde of niet wilde, Met de klauwen zodat hij het schild brak En hij hem van de hals trok, Zodat Hestor daar geheel Toen ter aarde moest vallen. 4605 En toen de leeuw wilde Zijn klauwen uit het schild trekken Hestor, die was opgestaan En met schaamte bevangen, Omdat hij neer was gevallen, 4610 Liep weer op de leeuw Zo dapper, wie dat had gezien Zou hem geprezen hebben van die, En sloeg hem in dat aanzicht Grote slagen en dicht, 4615 Zodat hij hem een slag gaf Dat hem de snoet afvloog. De leeuw, die op hem schieten wilde, Was zo verworden in het schild, Daar al zijn klauwen in staken, 4620 Zodat hij niet mocht genaken. Toen liep op hem Hestor hard En sloeg hem het hoofd af met het zwaard, En de klauwen daartoe, Die in het schild staken noch toen. 4625 Daarna is hij ter vrouwe gegaan. Hij begroette haar, en zij hem gelijk. Hij sloeg de kettingen af te die tijd, Daar die vrouwe mee was gebonden. Toen nam hij haar bij de hand 4630 En leidde haar gelijk uit de gevangenis, En bracht haar tot de plaats Daar de lieden op hem wachtten. Ten eerste dat ze hun vrouw zagen Vergaten ze al hun rouw, 4635 En ontvingen haar blijde En Hestor al dergelijk, En leidden ze ter kerk daarna, En gingen allen met hen daar Loven en danken onze heer 4640 Dat hij hen had gedaan deze eer. En toen ze uit de kerk kwamen Kwamen de lieden alle tezamen Gepareerd, de minste met de grootste, En maakten hen vele feesten. 4645 Aldus kwamen ze in de zaal, Die ze goed gepareerd vonden. Hestor ging met de vrouw zitten daar, En vroeg haar daarna Hoe ze heette. Ze zei gelijk: 4650 ‘Ik ben Orgale van Grakenlant En dit kasteel heet alzo.’ Ze vroeg hem om haar lieden toen. Hij zei: ‘Ze hebben grote blijdschap Omdat hun vijand dood is.,’ 4655 – ‘Is dan dood Margarijs?’ - ‘Ja hij, vrouwe.’ - ‘Wat weet jij? Zag je hem dood, zeg het mij?’ - ‘Ik sloeg hem zelf dood,’ zei hij, ‘Met mijn handen.’ Ze zei te die tijd: 4660 ‘Ik handen moeten gezegend zijn, En uw lichaam namelijk Boven alle mannen van aardrijk; En gezegend is de macht van onze heer, Die u herwaarts liet keren. 4665 Ge hebt me gegeven in mijn zin Die grootste blijdschap, die er nooit kwam in. Ge hebt me gewroken, zonder twijfel, Van die me de grootste schande heeft gedaan, En allemaal om niet, heer. 4670 Het is waar, hij beminde me zo zeer Toen ik maagd was, en daar binnen Verzocht hij me vaak van minnen; Maar ik kende hem zo verdorven En fel, zodat ik op geen manier 4675 Hem minnen nee dan wilde. Nochtans lag hij me met verzoeken aan Dat eens de taal zo ver liep. Dat ik een deel gergerd zei, Als hij me niet in vrede liet van deze 4680 Ik zou hem te ongemak laten wezen. Hij was fel en verwaand mede, En zei mij op grote lelijkheid, Daar het mijn lieden toehoorden; En een van mijn neven toen hoorde, 4685 En hij was erg gram om die zaak Die hij sprak, en te ongemak. Toen Margarijs dit had verstaan Hij ontbood ridders en bedienden gelijk, Alzo veel als hij er hebben mocht, 4690 Die hij alle op mij hier bracht In dit kasteel al bij nacht, En won me aldus af met kracht. Hen allen, die mijn mannen waren, Liet hij dood slaan zonder ophouden, 4695 Die niet zijn man wilden worden, Zodat er hem zoveel aanvielen En hem manschap deden doordat, Dat ze hem anders niet mochten ontkomen. En hij kwam daarna, o wee! 4700 In mijn kamer, daar ik lag. En hij lag met kracht bij mij. Toen hij het gedaan had nee wilde hij Mij niet trouwen noch tot wijf ontvangen; Maar hij liet me gelijk vangen, 4705 En liet me leggen te die tijd In dat hol, daar gij me vond, En bij mij die 2 leeuwen, En hij zei en hij zwoer hard Ik zou alzo ellendig blijven 4710 Tot het einde van mijn leven, Tenzij daar er enige ridder kwam, Die me uit de gevangenis nam Bij zijn deugd en bij zijn mannelijkheid. En allen die van het kasteel mede 4715 Liet hij alzo zweren, dat ze, Was het zaak dat hij voor mij stierf, Mij na zijn dood gevangen zouden Houden en niet laten gaan. En heb in zware droefheid, heer, 4720, 3 jaar gelegen, of meer, En heb gegeten ding nee geen Dan water en brood alleen. Nu heb ik u alles verteld Mijn avontuur en mijn geval. 4725 Nu bid ik u, dat gij me zegt Waarvan ge komt en hoe uw naam is.’ Hij berichtte haar snel dat, En zei dat hi Hestor was, En gezel van koning Arthur’ s hof 4730 En van de belofte van de tafelronden. De jonkvrouw zei na deze: ‘Heer, ge moet te beter gekomen wezen Dat ge van Arthur’ s hof bent. Ge zal me dan wel nu ter tijd 4735 Weten te zeggen nieuws Van een ridder, die is daar Mede gezel zoals gij.’ Hestor zei: ‘Hoe heet hij?’ - Ԍancelot van Lac,’ sprak die vrouwe. 4740 Hestor zei: ‘Bij mijn trouw, Van hem nee weet ik nu ter plaatse Te zeggen geen zekerheid, Omdat in koning ‘s Arthur’ s hof Is daar geen nieuws van. 4745 Daarom zijn we gekomen met belofte, Wij 12 van koning ‘S hof, En zijn gegaan nu ter uren Om hem te zoeken al door De landen hier en daar, 4750 Tot we weten recht nieuws Of hij dood is of leeft.’ De vrouwe zei: ‘Zeg me, Aai lieve vriend, waar mag hij wezen?’ Hestor zei haar na deze 4755 Dat nieuws, die daarvan bracht De koningin in Arthur’ s hof. En toen ze dat had verstaan Viel ze gelijk neer in onmacht. En toen ze bijkwam zei ze 4760 Te ongemak en droevig daarbij: ‘Aai God, heer, het is grote schade Van Lancelot, is hij dood. Nimmermeer nee sterft zijn gelijke.’ En ze weende jammerlijk. 4765 Hestor vroeg haar toen Waarvan ze Lancelot kende alzo? Ze antwoordde: ‘Bij nee geen zaken Ken ik hem dan alleen van zien; Want sinds dat hij 2 maanden oud was 4770 Nee zag ik hem niet, wees zeker van dat, Nochtans is hij mijn rechte zwager. En ik heb sinds, heer, Daar ik in de gevangenis was Zulk nieuws gehoord dat, 4775 Dat ik weet dat hij leeft, En om de deugd die hij in zich heeft Bemin ik hem boven alle man.’ Hestor zei: ‘Hoe kan je dan In de gevangenis dat hebben vernomen, 4780 Daar niemand tot u nee mocht komen Dan door de leeuwen die ik dood sloeg?’ - ‘Het mocht; men bracht me brood En water te andere plaats, Daar ik mede mijn leven leidde.,’ 4785 Hestor sprak: ‘Bericht me dat, Waardoor Lancelot uw echte zwager was.’ Ze zei: ‘Waarbij, het was mijn moeder De zuster van koning Ban, en hij haar broeder, Die koning was van Benewijc allemaal, 4790 En hij was Lancelot’ s vader. En mijn moeder kwam met haar Broeder in dat land gevaren, En hij huwde haar aan mijn vader. Maar ze waren kort tezamen 4795 Dat ik geboren was maar een half jaar Mijn moeder stierf daarna, En mijn vader stierf binnen7 jaren. En toen ze beide dood waren, Omdat ik jong en klein was, 4800 Verloor ik al mijn goed uitgezonderd alleen Dit kasteel, daar ge nu in bent. Had mijn vader lange tijd geleefd Ik was een rijk wijf geweest; Nu ben ik ten onder van goed hierdoor.,’ 4805 Hestor zei: ‘Vanwege Lancelot Ben ik uw ridder geheel en al.’ Hij was daar die nacht goed ontvangen, En hem was veel eer gedaan. de volgende dag toe hij had gehoord 4810 Mis voer hij in dat avontuur voort. Het avontuur zwijgt van hem. Nu hoort |
Van minen here Yweine vort. Davonture doet nu verstaen Alse mijn here Yweyn was gegaen 4815 Van sinen gesellen hi reet doe .iij. dage emmer toe Dat hi gene avonture en vermam, So dat hi opten vierden dach quam Omtrent primetijt gevaren 4820 In enen bosch, daer voglen waren. Hi hadde sinen helm af gedaen Omdat hi met heyten was bevaen. Hem quam te gemoete in die vart Ene joncfrouwe op een teldende part. 4825 Hi groetese, ende si hem also, Ende si begonste lachen doe. Hi pensede dat sonder sake niet ne ware, Ende doe sprac hi tote hare: ‘Joncfrouwe, op trouwe biddic u, 4830 Segget waeromme gi lacht nu.’ - ‘Ic salt u seggen,’ sprac die ioncfrouwe. ‘Wildi geloven bi ure trouwe Dat gi mi sult geven ene Gichte, die u sal costen clene.,’ 4835 - ‘Ic salse u gerne geven,’ sprac hi. Si seide: ‘Ic sal u seggen daer bi Die dinc, daer gi omme vraget. Ic quam gereden,’ sprac die maeget, Ԗor een paeuwelgioen hier int lant, 4840 Daer ic een ridder ende sijn lief vant. Daer hordic dattie joncfrouwe Den ridder maende bi sire trouwe, Daer si waren vor tpaeuwelgioen, Hoe vele hi doer hare soude doen. 4845 Die ridder antworde tien tiden: ‘Ic ne late u heden liden Ridder noch joncfrouwe, ic ne sal U hare peerde geven al.’ Si antworde, soe wout also. 4850 Alsic daer leet spranc die ridder toe Ende woudemi nemen mijn pert daer, Als hi oec hadde gedaen, maer Dat hem die joncfrouwe dede Wedergeven mi ter stede. 4855 Als ic van hem sciet ic seide tien tide Datter noch wel sulc mochte liden, Diene logenare soude maken Van sinen beromeliken spraken. Hi antworde mi doe 4860 Dat icker daede al mine macht toe, Ende nu moestic lachen bi dien Tirst dat ic u hadde versien, Bedi ic wiste wel also houde Dat icken logenare maken soude 4865 Woudix u bidden; nu hebbict u. Waerbi ic loech weetti nu. Wat mijn heeschen sal wesen hier of.... Dat gi mi doet gelof, Dat es mijn heesch, here, dat gi 4870 Des ridders part wilt geven mi, Die mi woude nemen tmijn.,’ Hi seide, bider trouwe sijn Hi soudere al sine macht doen toe. Ende si leidene daer wart doe. 4875 Dus voren si te gader dare. Mijn here Ywein vragede hare: ‘Joncfrouwe, weetti iet wie ic si?’ - ‘Jay ic, here,’ antworde si, ‘Ic weet wel dat gi here Ywein sijt, 4880 Sconincs Uriens sone.’ Ende tier tijd Reden si te gadere, tes si quamen Daer si dat pawelgioen vernamen. Si toende hem dat pawelgioen, daer Die ridder in was; ende spranc daer naer 4885 Uten pawelgioene metter vart, Ende sat gewapent op sijn part, Ende sprac tote Yweine mettien Van also verren als hine mochte sien: ‘Here ridder, gi moet gaen te voet, 4890 Want mijn lief u part hebben moet.’ Yweyn antworde metter vart: ‘Moet u lief hebben mijn part Soe moet ic uwe hebben, sonder waen, Want ine mach te voet niet gaen.,’ 4895 - ‘wimoet mi geven,’ antworde hi, ‘Of gi moet vechten jegen mi.’ - ‘Ic ware dan een recht musart,’ Sprac Ywein, ԧavic u mijn part Sonder anders daertoe te doene.,’ 4900 Die ridder sprac vanden pawelgioene: ‘Gine wilter danne els niet doen toe?’ - ‘Nenic,’ sprac Yweyn doe. - ‘Wie moeten dan vechten, wat soes gesciet. Anders ne mogedi henen niet.,’ 4905 Doe haelden si beide udewart [p. 34] Ende vergaderden met groter vart, So dat op minen here Yweine stac Die ridder; ende sijn spere brac Ende spleet ontwee vander steke; 4910 Maer die halsberch en mochte niet breken. Hi was soo vast, sonder faelge, Datter niet af gebrac ene maelge. Mijn here Ywein droech bet neder Sine glavie, ende staken weder 4915 Dat sine glavie ginc bede Doer sinen scilt ende halsberch mede, Ende wondene in die slinke side, Ende geraectene soe tien tide, Dat hine droech neder ter erde 4920 Met groter macht van sinen perde. Ende hi sloech sine hant an tpert Ende gavet der joncfrouwen metter vart, Die met hem was comen daer. Ende hi vragede hare daer naer 4925 Ocht hi van sinen gelove ware Wel gequijt doe jegen hare? Si seide: ja hi wale van al. Met desen hise Goede beval. Ende hi liet daer die joncfrouwe 4930 Vanden pawelgioene in rouwe Om haren amijs, daer hare af dochte Dat hi niet genesen en mochte. Mijn here Ywein vor sire verden doe. Ende [reet] toter vespertijt toe. 4935 Doe gemoetti ene joncvrouwe, Die dreef herde groeten rouwe. Mijn here Ywein vragede hare Waerombe si drove ware. Si seide: ‘Ic bem drove bedi 4940 Mijn amijs hadde bevolen mi Enen dien scoensten spereware Die iewerincs was hare noch dare, Ende hi haddene herde wart. Daer ickene soede vueren thuus wart, 4945 Ende ic vore ene loedse leet Quamer een ridder uut gereden, Die mi mijn vogelkn daer nam. Mijn lief saels wesen herde gram, Ende hi sal mi slaen te doet, 4950 Bedi hi sal wanen al bloet Dat icken iemen hebbe gegeven: Daeromme sal hi mi nemen tleven.’ Mijn here Ywein seide; ‘Joncfrouwe, Legt neder desen groten rouwe, 4955 Ende wijst mi den genen die u U vogelkin hevet genomen nu. Ic salt u weder geven ocht hi Sal met wapenen verwinnen mi.’ Si seide: ‘Here gi moet van desen 4960 Van Goede gebenedijt wesen.’ Si leidene tes hi ter loedse quam, Daermen den spereware haer nam. Alsi daer comen waren hi seide: Ԋoncvrouwe, nu gaet in sonder beide, 4965 Daer gi uwen spereware siet Neemtene, en laetes niet. Ic gelove u bi mire trouwe Mine macht te doene daer toe, joncfrouwe, Dat ic u jegen die gene al, 4970 Diet weder seggen, bescudden sal. Ne vindine niet, so wijst mi Den genen dien u nam, bedi Ic saelt u doen betren, sonder wanc.’ Die joncfrouwe seits hem groeten danc, 4975 ԍaer ic hadde liever, mocht sijn, Met minnen dan met crachte tmijn.’ - ‘Ne mogedijt niet hebben met minnen Ic saelt met crachte dan gewinnen.’ Si gingen in die loedse sniemen 4980 Sonder te groetene yemen; Ende hi seide: ‘Joncfrouwe, nu gaet, Neemt uwen vogel daer hi staet.’ - ‘Dat sal ic gerne anevaen.’ Si es ter perchen wart gegaen 4985 Daer si haeren sperewart vant, Ende wouden af nemen thant. Een ridder seide daer: ‘Joncfrouwe, vliet, Bedi gine draegetene henen niet. Soect uwen vogel in andren steden: 4990 Desen en gecriegedi heden.’ Mijn here Ywein seide saen: ‘Here ridder, laet dit staen, Ende gevet der joncfrouwen nu Hare vogelkin, dat radic u.,’ 4995 Die ridder antworde daer nare: ‘Wildi dan bescermen hare?’ Mijn here Ywein antworde te dien: ‘Dat saldi sciere moegen sien; Bedi si salne wech draegen thant.,’ 5000 Die ridder staker toe sine hant Ende wouden hare nemen doe. Mijn here Ywein scoeter toe, Ende hi hiet hem des af staen Of hi soudene doet slaen. 5005 Die gene balch hem sere das, Ende hi, die wel gewapent was, Plante sinen helm metter vart Ende ginc sitten op sijn part, Ende sprac minen here Ywein toe 5010 Dat hi [hem] jegen hem hoede doe. Elc rechte hem ten andren wart, Ende quamen gereden met groter vart Dat si hen so onderstaken, Dattie scilde in stucken braken 5015 Ende die halsberge scoerden mede, Dat si hen onderwondden bede Ende si al metten perden Beide gader vielen ter erden. Mijn here Ywein was tien tide 5020 Gewont in die slinke side; Ende die ridder was so sere gewont Dat hi niet op en mochte tier stont. Mijn here Ywein al metten trinsone Stont op, daer lach die gone, 5025 Ende liep hem op al daer hi lach, Ende gaf hem enen zwaren slach. Ende hi trac hem den helm af saen Ende seide hi souden doet slaen Hine gave hem op te dier stont. 5030 Die riddre, die soe was gewont, Seide: ԁy here, op genaden groet, Om Goede, en slaet mi niet doet Gine laet mi biechte ere Spreken ende ontfaen onsen here. 5035 Ende ic bidde u, here, dat ghi Om enen pape vaert hier bi, Enen heremite, ende bidt hem sere Dat hi mi bringe onsen here.’ Dat dede mijn here Ywein gerne. 5040 Hi beval die joncfrouwe varne Daer si te done hadde doe. Si voer van daer ende was toe Drover dan si was te voren, Om dattie ridder hadde verloren 5045 Sijn lijf ende een ander was gewont Om also cleine sake tier stont Als om enen spereware. Mijn here Ywein vor daer nare Soeken den heremiten tier steden 5050 Daer hem die ridder hadde gebeden. Des ridders amie dreef rouwe groet Ende .i. sciltknecht om des ridders doet. Als die ridder was gebiecht Ende Goede ontfaen hadde ende berecht 5055 Mijn here Ywein sciet van dare [p. 35] Ende begonde metten heremite te gane, Ende leide sijn pert tien tiden, Alse die niet ne woude riden Daer men droech so groeten here, 5060 Daer hi an dede sijns selfs ere. Ende alsi in die hermitage quamen, Die in dat lant hiet bi namen Dermitage vanden berge, quamen daer .iij. broedere ende ontwapenden daer naer 5065 Ende besaegen sine wonde. Ende hi bleef daer tier stonde Liggende .xv. dage al stille Doer sire wonden wille, Eer hi denen mochte riden iet. 5070 Vort sprect davonture niet Van minen here Yweine, sonder waen. Ende si sal te sprekene bestaen Van Mordrette, die de joncste was Van Waleweins brodren, als ic las. |
Van mijn heer Ywein voort. Het avontuur laat nu verstaan Toen mijn heer Ywein was gegaan 4815 Van zijn gezellen reed hij toen 3 dagen immer toe Dat hij geen avontuur vernam, Zodat hij op de vierde dag kwam Omtrent priemtijd gegaan 4820 In een bos, daar vogels waren. Hij had zijn helm af gedaan Omdat hij met hitte was bevangen. Hem kwam tegemoet in die vaart Een jonkvrouw op een telgang paard. 4825 Hij groette haar, en zij hem alzo, En ze begon te lachen toen. Hij peinsde dat het niet zonder reden was, En toen sprak hij tot haar: ‘Jonkvrouw, op trouw bid ik u, 4830 Zeg waarom ge nu lacht.’ - ‘Ik zal het u zeggen,’ sprak de jonkvrouw. ‘Wil je beloven bij uw trouw Dat ge me zal geven een Gift, die u weinig zal kosten.,’ 4835 - ‘Ik zal het u graag geven,’ sprak hij. Ze zei: ‘Ik zal u zeggen daarbij Dat ding, daar gij om vraagt. Ik kwam gereden,’ sprak die maagd, Ԗoor een paviljoen hier in het land, 4840 Daar ik een ridder en zijn lief vond. Daar hoorde ik dat die jonkvrouw De ridder vermaande bij zijn trouw, Daar ze waren voor het paviljoen, Hoeveel hij voor haar zou doen. 4845 De ridder antwoordde te die tijden: ‘Ik nee laat u heden voorbij gaan Ridder noch jonkvrouw, ik nee zal U haar paard al geven.’ Ze antwoordde, ze wilde het alzo. 4850 Toen ik daar ging sprong de ridder toe En wilde mij paard daar nemen, Zoals hij ook gedaan had, maar Dat hem de jonkvrouw liet Mij terug geven ter plaatse. 4855 Toen ik van hem scheidde zie ik te die tijd Dat er noch wel zulke voorbij mochten gaan, Die hem leugenaar zouden maken Van zijn blufferige woorden. Hij antwoordde me toen 4860 Dat ik er al mijn macht toe deed, En nu moest ik daardoor lachen Ten eerste dat ik u had gezien, Omdat ik wist wel alzo gauw Dat ik hem leugenaar zou maken 4865 Wilde ik het u bidden; nu heb ik het u. Waarom ik lachte weet ge nu. Wat mijn eis hiervan zal wezen.... Dat ge me toen beloofde, Dat is mijn eis, heer, dat gij 4870 De ridders paard mij wil geven, Die me de mijne wilde nemen.,’ Hij zei, bij zijn trouw Hij zou er al zijn macht toe doen. En ze leidde hem derwaarts toen. 4875 Dus voeren ze tezamen daar. Mijn heer Ywein vroeg haar: ‘Jonkvrouw, weet je wie ik ben?’ - ‘Ja ik, heer,’ antwoordde ze, ‘Ik weet wel dat ge heer Ywein bent, 4880 De zoon van koning Urien.’ En te die tijd Reden ze tezamen, tot ze kwamen Daar ze dat paviljoen vernamen. Ze toonde hem dat paviljoen, daar Die ridder in was; en die sprong daarna 4885 Uit het paviljoen met een vaart, En zat gewapend op zijn paard, En sprak tot Ywein meteen Van alzo ver als hij hem mocht zien: ‘Heer ridder, ge moet gaan te voet, 4890 Want mijn lief uw paard hebben moet.’ Ywein antwoordde met een vaart: ‘Moet u lief hebben mijn paard Zo moet ik de uwe hebben, zonder twijfel, Want ik mag niet te voet gaan.,’ 4895 - ‘Ge moet mij geven,’ antwoordde hij, ‘Of ge moet vechten tegen mij.’ - ‘Ik was dan een echte sukkel,’ Sprak Ywein, ԧaf ik u mijn paard Zonder anders daartoe te doen.,’ 4900 De ridder sprak van het paviljoen: ‘Ge wilt er dan niets ander toe doen?’ - ‘Neenn ik,’ sprak Ywein toen. - ‘we moeten dan vechten, wat zo er geschiedt. Anders nee mogen we niet heen.,’ 4905 Toen haalden ze beide uitwaarts En verzamelden met grote vaart, Zodat op mijn heer Ywein stak Die ridder; en zijn speer brak En spleet stuk van de steek; 4910 Maar dat harnas mocht niet breken. Het was zo vast, zonder falen, Dat er geen malin van ontbraken. Mijn heer Ywein droeg beter neer Zijn speerpunt, en stak hem weer 4915 Zodat zijn speerpunt ging beide Door zijn schild en harnas mede, En verwondde hem in die linker zijde, En raakte hem zo te die tijd, Dat hij hem neer droeg ter aarde 4920 Met grote macht van zijn paard. En hij sloeg zijn hand aan het paard En gaf het de jonkvrouw met een vaart, Die met hem daar was gekomen. En hij vroeg haar daarna 4925 Of hij van zijn belofte Toen goed gekweten was van haar? Ze zei: ja hij wel van alles. Met deze hij haar God beval. En hji liet daar die jonkvrouw 4930 Van het paviljoen in rouw Om haar geliefde, waar ze van dacht Dat hij niet genezen mocht. Mijn heer Ywein voer zijn vaart toen. En reed tot de vespertijd toe. 4935 Toen ontmoette hij een jonkvrouw, Die erg grote rouw dreef. Mijn heer Ywein vroeg haar Waarom ze droevig was. Ze zei: ‘Ik ben droevig omdat 4940 Mijn geliefde had me bevolen Een der mooiste sperwers Die ergens was hier of daar, En hij had het erg waard. Daar ik het voeren zou huiswaarts, 4945 En ik voor een lokplaats ging Kwam er een ridder uit gereden, Die me mijn vogeltje daar nam. Mijn lief zal erg gram wezen, En hij zal me dood slaan, 4950 Omdat hij al bloot zou wanen Dat ik het iemand heb gegeven: Daarom zal hij me nemen het leven.’ Mijn heer Ywein zei; ‘Jonkvrouw, Leg neer deze grote rouw, 4955 En wijs me diegene die u Uw vogeltje nu heeft genomen. Ik zal het u terug geven of hij Zal met wapens mij overwinnen.’ Ze zei: ‘Heer ge moet van deze 4960 Van God gezegend wezen.’ Ze leidde hem tot hij ter lokplaats kwam, Daar men haar de sperwer nam. Toen ze daar gekomen waren zei hij: ‘Jonkvrouw, nu ga erin zonder te wachten, 4965 Daar ge uw sperwer ziet Neem het, en laat het niet. Ik beloof u bij mijn trouw Mijn macht daartoe te doen, jonkvrouw, Dat ik u tegen al diegene, 4970 Die het weerspreken, behoeden zal. Nee vind je het niet, zo wijs me Diegene die het u nam, omdat Ik zal het u laten verbeteren, zonder aarzeling.’ De jonkvrouw zei hem grote dank, 4975 ԍaar ik had liever, mocht het zijn, Met minnen dan met kracht tot mij.’ - ‘Neen, mag je het niet hebben met minnen Ik zal het dan met kracht winnen.’ Ze gingen spoedig in die lokplaats 4980 Zonder iemand te groeten; En hij zei: ‘Jonkvrouw, nu ga, Neem uw vogel daar het staat.’ - ‘Dat zal ik graag aanvangen.’ Ze is ter stang waart gegaan 4985 Daar ze haar sperwer vond, En wilde het er gelijk afnemen. Een ridder zei daar: ‘Jonkvrouw, vliedt, Omdat ge het niet henen draagt. Zoek uw vogel in andere plaatsen: 4990 Deze kreeg ik heden.’ Mijn heer Ywein zei gelijk: ‘Heer ridder, laat dit staan, En geef de jonkvrouw nu Haar vogeltje, dat raad ik u aan.,’ 4995 De ridder antwoordde daarna: ‘Wil je haar dan beschermen?’ Mijn heer Ywein antwoordde tot die: ‘Dat zal je snel mogen zien; Omdat ze het gelijk zal weg dragen.,’ 5000 De ridder stak er zijn hand toe En wilde het haar nemen toen. Mijn heer Ywein schoot er toe, En hij zei het dus af te staan Of hij zou hem dood slaan. 5005 Diegene verbolg hem zeer dat, En hij, die goed gewapend was, Plantte zijn helm met een vaart En ging zitten op zijn paard, En sprak mijn heer Ywein toe 5010 Dat hij zich tegen hem hoeden moet. Elk richtte hem ten andere waart, En kwamen gereden met grote vaart Dat ze zich zo onderstaken, Dat de schilden in stukken braken 5015 En de harnassen scheurden mede, Dat ze zich verwondden beide En ze geheel met de paarden Beide tezamen vielen ter aarde. Mijn heer Ywein was te die tijd 5020 Gewond in de linker zijde; En die ridder was zo zeer gewond Dat hij niet op mocht te die tijd. Mijn heer Ywein al met de speerpunt Stond op, daar lag diegene, 5025 En liep op hem al daar hij lag, En gaf hem een zware slag. En hij trok hem de helm gelijk af En zei hij zou hem dood slaan Hij gaf zich over te die tijd. 5030 De ridder, die zo gewond was, Zei: ‘Aai heer, op grote genaden, Om God, sla me niet dood Ge laat me eerder biecht Spreken en ontvangen onze heer. 5035 En ik bid u, heer, dat gij Om een paap gaat hierbij, Een heremiet, en bid hem zeer Dat hij me brengt onze heer.’ Dat deed mijn heer Ywein graag. 5040 Hij beval de jonkvrouw te gaan Daar ze toen te doen had. Ze voer vandaar en was toen Droeviger dan ze tevoren was, Omdat de ridder had verloren 5045 Zijn lijf en een ander was gewond Om alzo klein zaak te die tijd Als om een sperwer. Mijn heer Ywein voer daarna Zoeken de heremiet te die plaats 5050 Daar hem de ridder had gebeden. De ridders geliefde dreef grote rouw En een schildknecht om de ridders dood. Toen de ridder was gebiecht En God ontvangen had en berecht 5055 Mijn heer Ywein scheidde van daar En begon met de heremiet te gaan, En leidde zijn paard te die tijd, Als die niet nee wilde rijden Daar men droeg zo’ n grote heer, 5060 Daar hij aan deed zijn eigen eer. En toen ze in de hermitage kwamen, Die in dat land heet bij namen De hermitage van de berg, kwamen daar 3 broeders en ontwapende hem daarna 5065 En bezagen zijn wond. En hij bleef daar te die tijd Liggen 15 dagen geheel stil Vanwege zijn wond, Eer hij iets mocht heen rijden. 5070 Voort spreekt het avontuur niet Van mijn heer Ywein, zonder twijfel. En het zal te spreken bestaan Van Mordret, die de jongste was Van Walewein’ s broeders, zoals ik las. |
5075 Davonture seget hier ter steden Alse Mordret was gesceden Van sinen gesellen, dat hi den dach lanc Reet sonder ate ende sonder dranc. Ende hi was gepijnt van desen, 5080 Want die dach hadde [heet] gewesen, Ende hine hadde daer toe Geen ongemac geleert nochtoe, Alse die jonc was van .xx. jaere; Niet bedi hine was tuwaren 5085 Een lanc groet ridder tier stont, Ende hi hadde thaer kerspende blont, Ende hi hadde tansichte staende wel; Maer hi was op te siene fel, Ende hine slachte niet bi dien 5090 Waleweine int op sien. Walewein was van diere manieren, Dat hi was op te siene goedertieren Ende simpel ende genadich int opsien. Die rechte waarheit es van dien 5095 Dat Walewein was beide te samen Goedertierre ende scoenre van lichamen Ende meerre, maer dat luttel was. Ende omdat ic noch geswegen hebbe das Ende niet getelt tuwaren 5100 Vanden broederen hoe si gedaen waren Sal ic u doen te verstane Hare gescepnesse ende hare gedane. Hets waer, mijn here Walewein was Die scoenste van hen allen, als ict las, Ende die meeste van lichamen Alsi alle waren te samen, Ende wel gescepen ende wel gemaect Van allen leden, ende wel geraect. Hine was niet te g roet no te cleine, 5110 Maer hi was int gemeine Van herder scoenre scepnesse Ende van cleinleker hebbenesse, Ende ridderliker van manieren Dan enich vanden andren vieren 5115 Vander ouden die hi hadde dan. Men sprac van Garite nochtan Dat hi na also vele tien tide Van wapine dogede in stride, Maer hine droech te gere stede 5120 Sulke sorge alse Walewein dede, Die so wat dat hem gesciede Altoes minde arme liede Ende was hen soete ende goedertiere; Ende die lasersche in alre maniere 5125 Dien halp hi in alre wijs, Daer hi lof of hadde ende prijs. In Arturs hof, alsict las, Waren alse goede ridders alse hi was, Also lange alsi behouden mochten 5130 Haeren adem als si vochten, Ne hadde niet ene costume gewesen, Die in hem was, alse wi lesen, Dat te sulker wilen optien dach Sine cracht te dobleerne plach, 5135 Datten gene ridders onderdoen mochten Noch verwinnen, die jegen hem vochten. Hi plach ene costume mede Als hi vacht teneger stede Jegen enichgen ridder in stride 5140 Hi ware doet bleven tier tide Ocht hi ware te boven comen Van dat hi hadde ondernomen. Hi was goet riddre in allen kere Ende getrouwe sinen here. 5145 Hine was geens quaets sprekens gewone Noch van pijnlijchede te doene; Maer hovescher dan enich ander was hi, Daerne vrouwen ende joncfrouwen minden bi, Meer dan bi dien, dat hi dede 5150 Met ridderscepe teneger stede. Walewein ne plach te romene niet Onder ridders dat hem was gesciet. Hi was vroet ende wel getimpert mede Sonder te seggene dorperhede. 5155 Noit ne prijsdi onder die liede Hem selven van dat hem gesciede. Dien oudsten broeder die Walewein Hadde naest hem was Agravein. Hi was meerre, als ict las, 5160 Van lichamen dan Walewein was, Ende goet ridder genoech mede, Ne hadde gedaen sine pijnlichede. Hi was pijnlic in vele saken Ende sonderlinge in sine spraken, 5165 Ende van quaden worden meer dan.i.ander man. Daer hi int inde so vele an wan, Datten Lanceloet daeromme sloech doet, Alse gi sult horen hier na al bloet. Hi was sonder genadichede 5170 Ende sonder enichge minne mede, Ende sonder enichgen goeden sede. Nu suldi horen hier ter stede Vanden andren die Garhis hiet. Hi slachte Agraveyne niet; 5175 Hi was gracioeuser, als ict las, Dan enich van Waleweins broderen was. Hi was vol van ridderscape, Scone ende van edelre scape. Hi was stout ende van lichten leden 5180 Ende bewaret van goeder seden. Dien rechter arm hadde hi Langer dan den slinken, daer bi Hi dede hogher daeden genoech, Daer hi niemen af en gewoech, 5185 Noch daer of wouden beromen mede Sonder alst hem cracht seggen dede. Hi was die oec meest minnen Van alden broderen hadde binnen, Ende hi was die wreetste van hen allen 5190 Als hi int belgen was gevallen, Ende die best sprekende, sekerlike, Van alden andren gemeenlike. Die vierde broeder hiet Gurrehes, Een goet ridder, sijt seker des, 5195 Ende vromich in elke stede, Ende van groten begripe mede. Hi sochte al sijn leven dure Ridderscap ende avonture Son der rusten te vele steden. 5200 Hi was stare van allen leden; Hi hadde sere scone dat hoeft, Ende hi helt hem, des geloeft, Cierliker in allen dagen Dan die andre broedere plagen. 5205 Hi hadde den adem so goet, daf hi [p. 36] Vele mochte gedoegen daer bi; Mar so qaet ne mochte hi niet sijn Alse Walewein die broeder sijn. Hi plach gerne vrouwen te minnen 5210 Ende joncfrouwen met allen sinnen, Ende si hem weder der gelike; Hi gaf hem gerne ende blidelike. Hi minde meest Waleweine Van allen sinen broeders gemeine, 5215 Ende Walewein minde hem mede. Meer dan hi enichgen broeder dede. Hi was die joncste van hen gemene Sonder Mordret allene. Mordret was van hen allen te samen 5220 Die meeste ridder van lichamen; Maer die archste ridder daer bi Van allen sinen broderen so was hi. Nochtan haddi genoech stoutheden, Maer dat was meer ter quaetheden 5225 Dan ter doeget dat hi des plach; Nochtan sloech hi menegen sconen slach. Hi was pijnlic ende fel Ende daer af gewone wel Dat hi noit sint dat hi ridder wert 5230 Noit minne ne droech te goeden ridder wert. Hi sloech bi sire quaetheit groet Vele lieden in sinen leve doet. Dese Mordret, dese quade keytijf, Dede meer quaetheden in sijn lijf 5235 Dan al sijns geslachte goeds dede; Want bi hem storven tere stede Ende op enen dach .xv.m. man, Ende hi starf doe selve nochtan. Hine dede noit doeget, tuwaren, 5240 Sonder binnen den irsten .ij. jaeren Dat hi wapene begonste draegen. Nochtan was hi tallen sinen daegen Herde scone man van lichamen Ende van leden bede te samen; 5245 Ende begonste sijn ridderscap antieren [In ridderliker manieren], Maer het geduerde onlange stont. Nu hebbic u gemaect cont Waleweins ende sire broederen wesen 5250 Ende sal u meer swigen van desen. |
5075 Het avontuur zegt hier ter plaatse Toen Mordret was gescheiden Van zijn gezellen, dat hij de dag lang Reed zonder te eten en drinken. En hij was hierdoor gepijnigd, 5080 Want de dag was heet geweest, En hij had daartoe Geen ongemak geleerd noch toe, Als die jong was van 20 jaar; Niet omdat hij was inderdaad 5085 Een lange grote ridder te die tijd, En hij had het haar blond gekruld, En hij had het aanzicht goed staan; Maar hij was in het opzien fel, En hij geleek niet bij die 5090 Walewein in het opzien. Walewein was van die manieren, Dat hij was goedertieren aan te zien En eenvoudig en genadig in het opzien. De rechte waarheid is van die 5095 Dat Walewein was beide tezamen Goedertieren en mooier van lichaam En groter, maar dat weinig was. En omdat ik noch verzwegen heb dat En niet verteld inderdaad 5100 Van de broeders hoedanig ze waren Zal ik u laten verstaan Hun vorm en hun gedaante. Het is waar, mijn heer Walewein was De mooiste van hen allen, zoals ik het las, En de grootste van lichaam Als ze alle tezamen waren, En goed geschapen en goed gemaakt Van alle leden, en voortreffelijk. Hij was niet te groot nog te klein, 5110 Maar hij was in het algemeen Van erg mooie schepping En van kleine verlangens, En ridderlijk van manieren Dan enige van de andere vier 5115 Van die ouderdom die hij had dan. Men sprak van Garhies nochtans Dat hij na alzo veel te die tijd Van wapens gedoogde in strijd, Maar hij droeg te geen plaats 5120 Zulke zorgen als Walewein deed, Die zo wat dat hem geschiedde Altijd beminde arme lieden En was hen lieflijk en goedertieren; En de melaatse op alle manieren 5125 Die hielp hij op alle wijze, Daar hij lof van had en prijs. In Arthur’ s hof, zoals ik het las, Waren alzo goede ridders zoals hij was, Alzo lang als ze behouden mochten 5130 Hun adem als ze vochten, Nee, was er niet een gebruik geweest, Die in hem was, zoals we lezen, Dat te zulke tijden op de dag Zijn kracht te verdubbelen plag, 5135 Zodat hem geen ridder mocht onderdoen Noch overwinnen, die tegen hem vochten. Hij plag een gebruik mede Als hij vocht tee enige plaats Tegen enige ridder in strijd 5140 Hij was dood gebleven te die tijd Of hij was te boven gekomen Van dat hij had ondernomen. Hij was een goede ridder op alle manieren En getrouw zijn heer. 5145 Hij was geen kwaad te spreken gewoon Noch van schande te doen; Maar hoffelijker dan enige andere was hij, Daar hem vrouwen en jonkvrouwen van beminden bij, Meer dan bij die, dat hij deed 5150 Met ridderschap te enige plaats. Walewein nee plag niet te beroemen Onder ridders dat hem was geschied Hij was verstandig en goed getemperd Zonder onbetamelijkheid te zeggen. 5155 Nooit nee peres hij onder de lieden Zichzelf van dat hem geschiedde. De oudste broeder die Walewein Had naast hem was Agravein. Hij was groter, zoals ik het las, 5160 Van lichaam dan Walewein was, En goede ridder genoeg mede, Nee had gedaan zijn pijnlijkheid. Hij was moeilijk in vele zaken En vooral in zijn woorden, 5165 En van kwade woorden meer dan een andere man. Daar hij tenslotte zo veel aan won, Dat hem Lancelot daarom dood sloeg, Zoals ge hierna al bloot zal horen. Hij was zonder genadigheid 5170 En zonder enige minne mede, En zonder enige goede zede. Nu zal ge horen hier ter plaatse Van de andere die Garhies heet. Hij leek niet op Agravein; 5175 Hij was gracieuzer, zoals ik het las, Dan enige van Walewein’ s broeders was. Hij was vol van ridderschap, Mooi en van edele gedaante. Hij was dapper en van lichte leden 5180 En bewaarder van goede zeden. De rechter arm had hij Langer dan de linker, daarbij Deed hij genoeg hoge daden, Daar hij niemand van gewaagde, 5185 Noch daarvan wilde beroemen mede Uitgezonderd als men hem met kracht zeggen deed. Hij was ook die de meeste minnen Van al de broeders had binnen, En hij was de wreedste van hen allen 5190 Als hij in het verbolgen was gevallen, En de best sprekende, zeker, Van al de anderen algemeen. Die vierde broeder heet Gurrehes, Een goede ridder, dat is iets wat zeker is. 5195 En dapper in elke plaats, En van groot begrip mede. Hij zocht al zijn leven door Ridderschap en avontuur Zonder te rusten te vele plaatsen. 5200 Hij was sterk van alle leden; Hij had zeer mooi dat hoofd, En hij hield hem, dus geloof het, Sierlijker in alle dagen Dan de andere broeders plagen. 5205 Hij had de adem zo goed, zodat hij Veel mocht gedogen daarbij; Maar zo slecht nee mocht hij niet zijn Zoals Walewein zijn broeder. Hij plag graag vrouwen te minnen 5210 En jonkvrouwen met allen zinnen, En zij hem weer dergelijke; Hij gaf zich graag en blijde. Hij minde meest Walewein Van al zijn broeders algemeen, 5215 En Walewein minde hem mede. Meer dan hij enige broeder deed. Hij was de jongste van hen algemeen Uitgezonderd Mordret alleen. Mordret was van hen allen tezamen 5220 De grootste ridder van lichaam; Maar de ergste ridder daarbij Van al zijn broeders zo was hij. Nochtans was hij dapper genoeg Maar dat was meer ter kwaadheid 5225 Dan ter deugd dat hij dus plag; Nochtans sloeg hij menige mooie slag. Hij was pijnlijk en fel En daarvan gewoon wel Dat hij nooit sinds dat hij ridder werd 5230 Nooit minne nee droeg ter goede ridder waart. Hij sloeg vanwege zijn grote kwaadheid Vele lieden in zijn leven dood. Deze Mordret, deze kwade ellendige, Deed meer kwaadheid in zijn leven 5235 Dan al zijn geslacht goeds deed; Want bij hem stierven te ene plaats En op een dag 1500 man, En hij stierf toen zelf nochtans. Hij deed nooit deugd, inderdaad, 5240 Uitgezonderd binnen de eerste 2 jaren Dat hij wapens begon te dragen. Nochtans was hij te alle van zijn dagen Erg mooie man van lichaam En van leden beide tezamen; 5245 En begon zijn ridderschap hanteren In ridderlijke manieren, Maar dat duurde korte tijd. Nu heb ik u bekend gemaakt Walewein en het wezen van zijn broeders 5250 En al u meer zwijgen van dezen. |
Alse Mordret gesceden was Van sinen gesellen, als ic las, Dat hi alden dach dore reet, Dat hi etens noch drinkens ontbeet. 5255 Des avonts herbergedi, sonder waen, Tere vrouwen, daer hi wel was ontfaen. Sanderdages hi gereden quam Bi enen foreeste, dar hi vernam Twe scone pawelgioene, ende int een 5260 Stont een part gesadelt vanden tween. Daer stont ene glavie ane gherecht. Ende daer hinc een wit scilt ane gehecht. Tirst dat daer bi quam Mordret Sach hi enen naen, die hadde geset 5265 Enen scicht in enen boge, die ter vart Scieten woude te Modrette wart. Ende Mordret riep opten naen: Ԉout stille, laet dijn scieten staen, Du moeges mijn part scieten doet.,’ 5270 Die naen trac vort, ende hi scoet Sijn part, dat te hant doet lach. Alse Mordret hem selven te voet sach Hi liep toten perde thant, Dat hi vor dat pawelgioen vant, 5275 Ende hi seide tote dien naen Dat hi sere hadde mesdaen. Hi traken biden hare ende stac, Ende seide tote hem dats luttel gebrac Hine hingene an enen boem daer. 5280 Die naen begonste ropen daer: Mettien uten pawelgioen quam Een riddre, die dat vernam Hoe Mordret slepte den naen. Die ridder sprac tote Mordrette saen: 5285 ‘Here riddre, wat meendi mettesen? Qualike moetti hier comen wesen! Hoe bereiddi minen naen also?’ Mordret antworde hem doe: ‘Het gebreect lettel ic en hangen ter vart: 5290 Hi heeft gescoeten doet mijn part.’ Dander sprac: ԃoemdi an hem mere Gi sullet ontgelden sere.’ Mordret seide toten riddre doe: ‘wimogeter so vele seggen toe, 5295 Ic sout op u wreken saen Dat mesdaen heeft die naen.’ Die ridder seide hi wout alsoe. Elc ginc andren oplopen doe, Si ondersloegen hen ende onderstaken 5300 So sere, dat hare scilden braken, Ende dat si beide vielen ter erden. Ende daer na vingen si ten zwerden Ende gingen hem sere onderslaen. Die ridder was soe onder saen 5305 Dat hine mochte doegen niet mere, Als die gewont was herde sere. Hi hadde sulke .viij. wonden, Elc dochtem doetwonde tier stonde. Daer sloegen Mordret soe, 5310 Dat hem die hersenen uut liepen doe, Ende hi viel doet vor hem mettien. Tirsten dat Mordret hadde gesien So trac hi tien foreeste wart. Hi was onlange in die vart 5315 Dat hi een pawelgioen vernam. Hi reet der wart. Als hire quam Vant hi ene scone joncvrouwe daer. Hi beette van sinen perde daer naer: Hi groetese vriendelike, 5320 Ende si hem weder dier gelike. Mordret sprac: ‘Joncfrouwe, suldi Tameer moegen herbergen mi?’ - ‘Jay ic, here,’ sprac si met desen, ‘Ne waendics niet geblameert wesen 5325 Van minen amijs, die hier niet es Ende sciere comen sal, des sijt gewes. Mordret sprac als hi dat horde: Ԉerberget mi optie vorwarde Dat ic die herberge rume met al 5330 Neest niet sijn wille alsi comen sal.’ Si seide dat sijt wel woude also. Hi dede sinen helm af doe. Si besach den ridder na desen, Die hare scone ende jonc dochte wesen; 5335 Ende hi besach die joncfrouwe mede, Die hi vol vant van groter scoenhede. Hi versochtse van minnen sonder beide, Dat si thant al wederseide, Ende seide si ware so licht niet 5340 Dat hi dat an hare vonde iet. Nochtan bat hi so vele, dat si dat Niet ontseggen ne woude dat hi bat. Si waren daer allene onder hen tween, Dat si doe droegen over een 5345 Dat hi daer bi hare lach Ende met hare sire minnen plach. Daerna hebben si vernomen Der joncfrouwen lief comen. Ende alse hi Mordrette sach 5350 Hi ontboet hem goeden dach. Die joncfrouwe seide doe: ‘Here, Ic hebbe desen ridder tavont mere Gheherberget in manieren dat hi Wech sal varen oft u wille niet ne si.,’ 5355 Hi antworde saen te desen: [p. 37] ‘Die ridder moet welcomen wesen.’ Ende hi dedene sitten gaen, Ende ginc bi hem sitten saen. Die ridder vragede daer nare 5360 Mordrette wie hi ware. Mordret antworde hem: ‘Ic bem van Arturs hove ende bem, Waleweins broeder ende hete Mordret.’ Doe ontfingene die ridder noch bet, 5365 Ende seide: ‘wihebt enen broeder, here, Ic soude u willen doen ere Doer sinen wille in allen steden. Hi es man die leeft heden Die heeft meest gedaen dor mi.,’ 5370 Mordret vragede: ‘Wie es hi?’ - ‘Het es Garit, sekerlike, Die beste ridder van erderike.’ Doe quamen daer .ij. ridders ende .j. garsoen, Die brochten gedragen venisoen 5375 Datmen thant ter cokene droech. Hi was wel ontfaen, hi hadde genoech. Na etene ginc hi mergen, Die here vander herbergen, Ende die ridders dire savonts quamen: 5380 Si gingen onder hen .iij. te samen. Die joncfrouwe bleef met Mordrette, Diese thant in talen sette Ende bat dat si des ware bedacht, Dat si bi hem quame slapen den nacht. 5385 Si sprac: ‘Ic ne mach in gere wise, Ic moet liggen bi minen amise.’ - ‘wisullet moegen doen,’ seide doe Mordret, ԩc sal u seggen hoe.’ - ‘Nu segt mi,’ sprac si saen. 5390 - ‘wisullet met hem te bedde gaen, Ende als hi slaept suldi opstaen Ende tote mi comen, sonder waen, Dus suldi moegen doen dese sake.’ Si sprac: ‘Ende ocht hi wort in wake 5395 So sal hi u ende mi mede Beide doet slaen ter stede.’ Mordret antworde hare doe: ‘Ic hope hi slapen sal emmertoe; Ende wort hi in wake ic sal 5400 U wel behoeden jegen hem al Waerre .ij. sulc alse hi es, Nu sijt al sonder sorge des.’ Mordret sprac jegen hare So vele eens ende anders dare, 5405 Dat si geloefde dat si sal Daer af doen sinen wille al, Dies Mordret was blide sere. Daerna quam weder in die here Ende die ridders van sire herbergen, 5410 Die met hem waren gegaen mergen, Ende hi vant dattie knapen Die bedden gemaect hadden om slapen. Si hadden gemaect tien tide Die bedden an dene side, 5415 Daer si souden slapen gemene. Ende Mordret was gebedt allene. Si ginc bi haren amijs slapen, Ende in die loedsen die knapen. Alsi lange hadden gewesen 5420 Te bedden stond op na desen Die joncfrouwe, die wel waende das, Dat hare amijs in slape was, Ende so was hi sonder waen, Ende ginc te Mordrets bedde saen, 5425 Die lach ende waecte sekerlike, Ende diese ontfinc blidelike, Alsi te gader waren gelegen. Si moesten al sulker feesten plegen Alse bestont te sulker minnen. 5430 Het was herde licht daer binnen Van kersen die bernden claer, Die si vergat uut te doene daer. Alsi also lange hadden gelegen Onder hen .ij. haerre minnen plegen 5435 Ontwaecte der joncfrouwen lief; Ende alsi nieman bi hem ne besief Wert hi sere tongemake Ende herde erre om dese sake. Ende hi wiste die waerheid das, 5440 Dat si bi Mordrette te bedde was. Hi spranc uut sinen bedde dan Ende begonste sine wapine doen an. Ende als hi sinen halsberch an dede Wart Mordret in wake daer mede. 5445 Ende alse Mordret van daer hi lach Genen riddre wapenen sach Hi spranc doe op metter vart Ende trac te sinen wapenen wart, Ende wapende hem tier stonde. 5450 Ende eer die ridder anbringen conde Sinen halsberch was Mordret Al gewapent ende hadde geset Sinen helm op sijn hoeft. Ende die ridder, des geloeft, 5455 Als hi Mordrette wert geware Hi riep op hem lude daer nare: ԁy quaet verradere ende ongetrouwe, Ocht God wille ende onse vrouwe U en sal geen halsberch, sonder waen, 5460 Jegen mi in staeden staen, Gine sult sterven nu ter tijd. Als die fel ende ongetrouwe sijt Ende logenare, die u beroemt das, Dat mijn here Walewein u broeder was. 5465 Entrouwen, haddi u broeder gewesen Gine hadt u niet bewonden van desen Te doene sulke ongetrouwichede Alse gi hier hebt gedaen ter stede. Gi sijt een ribaut, sekerlike, 5470 Die doer tlant vart ridders gelike.’ Hi sette sinen helm thant Ende nam sijn swaert in sine hant Ende scilt anden hals, ende seide Tote Mordrette sonder beide: 5475 Ԗassael, ic hebbe u gedaen Also vele eere, sonder waen, Alsic mochte gedoen vor nu. Nu weet wale, dat ic meer u Ne versekere van sake negene 5480 Sonder vander doet allene; Bedi sekerlike die een Sal hier sterven van ons tween.’ Mettien gaf hi hem enen slach Also groet als hi volbringen mach, 5485 Ende Mordret dede cles gelike. Si vochten bede ernstelike Dat si beide gevoelden das, Datter geen van hen beiden ne was Hine was sere vermoit doe. 5490 Ende Mordret was emmertoe Int scoenste bleven vanden stride, Ende leidene tien tide Daer hi woude, wech ende weder. Daer na werp hine neder 5495 Ende seide hi soudene doet slaen Het ne ware dat hi hem opgave saen Ende hem sekerde al sinen wille Te done, bede lude ende stille. Die ridder seide: ‘Here, ic sal 5500 Dat gi wilt doen al.’ Hi sekert hem te doene mede. Daer bat hem Mordret tier stede Te vergevene sinen evlen moet. Hi deedt, want hem te done stoet. 5505 Mordret sprac: ‘Ic wille gi meer doet [p. 38] Ic wil gi vergeeft haren evlen moet Deser joncfrouwen, die hier es.’ Hi sprac: ‘Ic bem gereet des.’ Dat hi vergave hare daer; 5510 Maer dat gelof brac hi daer naer, Want hise in sinen gedochte Noit meer minnen en mochte. Sander dages sat op sijn part Mordret ende reet ter questen wart. 5515 Den cnapen wonderde vandien, Dat si niet en hadden gesien Noch gehort vor tien tide Van .ij. ridders stride; Nochtan lagen si so verre van daen 5520 Dat sijt niet wel en mochten verstaen. Ende alse Mordret versceden was Vander joncfrouwen, als ic eer las, Hi sette hem te ridene, sonder waen, Also als hi lange hadde gedaen. 5525 Nu swiget van hem die avonture Dat si niet meer ne seget tier ure; Ende sal van Agraveyne bedieden Wat avonture hem gescieden. |
Toen Mordret gescheiden was Van zijn gezellen, zoals ik las, Dat hij de hele dag door reed, Dat hij eten noch drinken deed. 5255 ‘S avonds herbergde hij, zonder twijfel, Ter ene vrouw, daar hij goed was ontvangen. De volgende dag kwam hij gereden Bij een bos, daar hij vernam Twee mooie paviljoenen, en in de ene 5260 Stond een paard gezadeld van de twee. Daar stond een speerpunt aan gericht. En daar hing een wit schild aan gehecht. Ten eerste dat Mordret daarbij kwam Zag hij een kleine, die had gezet 5265 Een pijl in een boog, die ter vaart Schieten wilde tot Mordret waart. En Mordret riep op de kleine: Ԉou stil, laat uw schieten staan, U mag mijn paard dood schieten.,’ 5270 De kleine trok voort, en hij schoot Zijn paard, zodat het gelijk dood lag. Toen Mordret zichzelf te voet zag Hij liep tot het paard gelijk, Dat hij voor dat paviljoen vond, 5275 En hij zei tot de kleine Dat hij zeer misdaan had. Hij trok hem bij het haar en stak, En zei tot hem dat er weinig ontbrak Hij hing hem aan een boom daar. 5280 De kleine begon te roepen daar: Meteen kwam uit het paviljoen Een ridder, die dat vernam Hoe Mordret sleepte de kleine. Die ridder sprak tot Mordret gelijk: 5285 ‘Heer ridder, wat wil je met deze? Kwalijk moet je hier gekomen wezen! Hoe bereid je mijn kleine alzo?’ Mordret antwoordde hem toen: ‘Het ontbreekt weinig dat ik hem ter vaart hang: 5290 Hij heeft mijn paard dood geschoten.’ De ander sprak: ԋom je aan hem meer Ge zal het zeer ontgelden.’ Mordret zei tot de ridder toen: ‘Ge mag er zoveel toe zeggen, 5295 Ik zou het gelijk op u wreken Dat misdaan heeft die kleine.’ Die ridder zei hij wilde het alzo. Elk ging de de andere toen oplopen, Ze sloegen hen en onderstaken 5300 Zo zeer, dat hun schilden braken, En dat ze beide ter aarden vielen. En daarna vingen ze ten zwaarden En gingen hen zeer slaan. Die ridder was zo gelijk onder 5305 Dat hij niet meer mocht gedogen, Als die erg zeer gewond was. Hij had 7 zulke wonden, Elke dacht hem doodswond te die tijd. Daar sloeg hem Mordret zo, 5310 Dat hem de hersens toen uitliepen, En hij viel dood voor hem meteen. Ten eerste dat Mordret het had gezien Zo trok hij te bos waart. Hij was kort in de vaart 5315 Dat hij een paviljoen vernam. Hij reed derwaarts. Toen hij er kwam Vond hij een mooie jonkvrouw daar. Hij steeg van zijn paard af daarna: Hij groette haar vriendelijk, 5320 En zij hem weer diergelijke. Mordret sprak: ‘Jonkvrouw, zal je Vandaag mogen herbergen mij?’ - ‘Ja ik, heer,’ sprak ze met deze ‘Neen waande ik niet geblameerd te wezen 5325 Van mijn geliefde, die hier niet is En snel komen zal, dat is zeker. Mordret sprak toen hij dat hoorde: Ԉerberg me op die voorwaarde Dat ik de herberg geheel ruimen zal 5330 Nee is het niet zijn wil als hij komen zal.’ Ze zei dat zij het alzo wel wilde. Hij deed toen zijn helm af. Ze bezag de ridder na deze, Die haar mooi en jong dacht te wezen; 5335 En hij bezag de jonkvrouw mede, Die hij vol vond van grote schoonheid. Hij verzocht ze van minnen zonder wachten, Dat ze gelijk weersprak, En zei ze was niet zo licht 5340 Dat hij dat aan haar iets vond. Nochtans bad hij zoveel, zodat ze dat Niet ontzeggen nee wilde dat hij bad. Ze waren daar alleen onder hen twee, Dat ze overeen kwamen 5345 Dat hij daar bij haar lag En met haar zijn minne plag. Daarna hebben ze vernomen De lief van de jonkvrouw komen. En toen hij Mordret zag 5350 Hij ontbood hem goede dag. De jonkvrouw zei toen: ‘Heer, Ik heb deze ridder vanavond meer Geherbergd iop voorwaarde dat hij Weg zal gaan als het uw wil niet is.,’ 5355 Hij antwoordde gelijk tot deze: ‘Die ridder moet welkom wezen.’ En hij liet hem zitten gaan, En ging bij hem zitten gelijk. De ridder vroeg daarna 5360 Mordret wie hij was. Mordret antwoordde hem: ‘Ik ben van Arthur’ s hof en ben, Walewein’ s broeder en heet Mordret.’ Toen ontving hem de ridder noch beter, 5365 En zei:’gij hebt een broeder, heer, Ik zou u willen doen eer Vanwege hem in alle plaatsen. Hij is een man die leeft heden Die heeft meest gedaan voor mij.,’ 5370 Mordret vroeg: ‘Wie is hij?’ - ‘Het is Garhies, zeker, De beste ridder van aardrijk.’ Toen kwamen daar 2 ridders en een bediende, Die wildbraad brachten gedragen 5375 Dat men gelijk te koken droeg. Hij was goed ontvangen, hij had genoeg. Na het eten ging hij ontspannen, De heer van de herberg, En de ridders die er ‘S avonds kwamen: 5380 Ze gingen onder hen 3 tezamen. De jonkvrouw bleef met Mordret, Die haar gelijk met woorden toesprak En bad dat ze dus was bedacht, Dat ze bij hem kwam slapen die nacht. 5385 Ze sprak: ‘Ik nee mag op geen manier, Ik moet liggen bij mijn geliefde.’ - ‘Ge zal het mogen doen,’ zei toen Mordret, ԩk zal u zeggen hoe.’ - ‘Nu zeg me,’ sprak ze gelijk. 5390 -’gij zal met hem te bed gaan, En als hij slaapt zal je opstaan En tot me komen, zonder twijfel, Aldus zal je deze zaak mogen doen.’ Ze sprak: ‘Enals hij wakker wordt 5395 Zo zal hij u en mij mede Beide dood slaan ter plaatse.’ Mordret antwoordde haar toen: ‘Ik hoop dat hij immer toe zal slapen; En wordt hij wakker zal ik 5400 U goed behoeden tegen hem al Waren er 2 zulke zoals hij is, Nu wees geheel zonder zorgen dus.’ Mordret sprak tegen haar Zoveel van het ene en andere daar, 5405 Dat ze beloofde dat ze zal Daarvan al zijn wil doen, Dus was Mordret zeer blijde. Daarna kwam weer binnen die heer En de ridders van zijn herberg, 5410 Die met hem waren gegaan ontspannen, En hij vond dat de knapen De bedden gemaakt hadden om te slapen. Ze hadden gemaakt te die tijd De bedden aan de ene zijde, 5415 Daar ze zouden slapen algemeen. En Mordret lag in bed alleen. Ze ging bij haar geliefde slapen, En in het uitbouwsel de knapen. Toen ze lang waren geweest 5420 Te bed stond op na deze De jonkvrouw, die wel waande dat, Dat haar geliefde in slaap was, En zo was hij zonder twijfel, En ging te Mordret’ s bed gelijk, 5425 Die lag en waakte zeker, En die haar blijde ontving, Toen ze tezamen waren gelegen. Ze moesten al zulke feesten plegen Als bestond tot zulke minnen. 5430 Het was erg licht daar binnen Van kaarsen die helder brandden, Die ze vergat uit te doen daar. Toen ze alzo lang hadden gelegen Onder hen 2 hun minnen plegen 5435 Ontwaakte de lief der jonkvrouw; En toen hij niemand bij hem nee besefte Werd hij zeer te ongemak En erg gergerd om deze zaak. En hij wist de waarheid dat, 5440 Dat ze bij Mordret te bed was. Hij sprong dan uit zijn bed En begon zijn wapens aan te doen En toen hij zijn harnas aan deed Werd Mordret wakker daarmee. 5445 En toen Mordret vandaar hij lag Die ridder wapenen zag Hij sprong toen op met een vaart En trok tot zijn wapens waart, En wapende hem te die tijd. 5450 En eer de ridder aanbrengen kon Zijn harnas was Mordret Geheel gewapend en had gezet Zijn helm op zijn hoofd. En die ridder, dus geloof het, 5455 Toen hij Mordret werd gewaar Hij riep op hem luid daarna: ‘Aai kwade verrader en ontrouw, Als God het wil en onze vrouwe U zal geen harnas, zonder twijfel, 5460 Tegen mij bijstaan, Ge zal sterven nu ter tijd. Als die fel en ontrouw bent En leugenaar, die u beroemd dat, Dat mijn heer Walewein uw broeder was. 5465 Inderdaad, had ge uw broeder geweest Ge had u niet onderwonden van deze Te doen zulke ontrouw Zoals ge hier hebt gedaan ter plaatse. Ge bent een teugelloze, zeker, 5470 Die door het land gaat als ridders gelijk.’ Hij zette zijn helm gelijk op En nam zijn zwaard in zijn hand En schild aan de hals, en zei Tot Mordret zonder wachten: 5475 Ԗazal, ik heb u gedaan Alzo veel eer, zonder twijfel, Als ik mocht doen voor nu. Nu weet wel, dat ik meer u Nee verzeker van geen zaak 5480 Uitgezonderd alleen van de dood; Omdat zeker de ene Zal hier sterven van ons twee.’ Meteen gaf hij hem een slag Alzo groot als hij volbrengen mag, 5485 En Mordret deed dergelijke. Ze vochten beide ernstig Zodat ze beiden voelden dat, Dat er geen van hen beiden nee was Hij was zeer vermoeid toen. 5490 En Mordret was immer toe In het mooiste gebleven van de strijd, En leidde hem te die tijd Daar hij wou, heen en weer. Daarna wierp hij hem neer 5495 En zei hij zou hem dood slaan Tenzij dat hij zich overgaf gelijk En hem verzekerde al zijn wil Te doen, beide geheel en al. De ridder zei: ‘Heer, k zal 5500 Dat ge wilt doen al.’ Hij verzekerde hem te doen mede. Daar bad hem Mordret te die plaats Te vergeven zijn euvele gemoed. Hij deed het, want het hem te doen stond. 5505 Mordret sprak: ‘Ik wil dat ge meer doet Ik wil dat ge vergeeft haar euvele gemoed Deze jonkvrouw, die hier is.’ Hij sprak: ‘Ik ben aldus gereed.’ Dat hij vergaf haar daar; 5510 Maar die belofte brak hij daarna, Want hij haar in zijn gedachte Nooit meer minnen mocht. De volgende dag zat op zijn paard Mordret en reed te avontuur waart. 5515 De knapen verwonderde van die, Dat ze niet hadden gezien Noch gehoord voor die tijd Van 2 ridders strijd; Nochtans lagen ze er zo ver vandaan 5520 Dat ze het niet goed mochten verstaan. En toen Mordret gescheiden was Van de jonkvrouw, zoals ik eerder las, Hij zette hem te rijden, zonder twijfel, Alzo als hij lang had gedaan. 5525 Nu zwijgt van hem het avontuur Dat ze niet meer nee zegt te dit uur; En zal van Agravein aanduiden Wat avontuur hem geschieden. |
Davonture seget hier ter steden, 5530 Alse Agraveyn was gesceden Van sinen gesellen, als gi horen Mocht inden boec hier te voren, Hi reet lange in dat lant Dat hi gene avonture ne vant 5535 Die te vertelne waerdich si. So waer hi reet vragede hi Om niemare van Lancelote; So dat hi reet also tote .ix. dagen ende altoes sochte 5540 Lancelote, die hi niet vinden mochte. Hi quam gereden opten .ix. den dach Daer hi enen hogen berch sach, Ende hi reet derwaert tien tiden, Alse die over den berch wilde liden. 5545 So dat hi gereden quam Anden vote van den berge hi vernam Ene stat, die scone was Van bomen, ende sach in dat gras, Ende reet ten pawelgioene van sindale 5550 Dat gerecht stont scone ende wale. Het sceen wesen van groter waerden, Gesayt van blomen ende van liebaerden. Opten appel sach hi staen Een vliegende serpent, sonder waen, 5555 Wel ende subtiellike gewracht van goude, Hi pensede dat hire varen soude, Want sonder liede niet ne ware, Ende voer derwaert daer nare. Tirsten dat hi daer es comen 5560 Hevet hi versien ende vernomen Ene bare daer staen verdect, Met pellen ende met samite wel berect; Ende hi sach dat daer tien stonden Twee wiroecvate omtrent stonden, 5565 Ende .viij. bernende kersen toe. Oec stonden daer .ij. crucen doe, Die ondiere waren, daer ne was geen Selver ane noch diere steen; Ende besiden der baren daer 5570 Sat een ridder die dreef mesbaer, Die tanscijn hadde verbonden Te drien staeden van .iij. wonden. Daer sat oec eene joncfrouwe doe, Die geweent hadde soe, 5575 Dat si qualike mochte spreken. Agravein es al tors gestreken, Int pawelgioen, dat hi vant daer. Hi groette den ridder daer naer, Ende hi seide: ‘Here ridder, here, 5580 God geve u bliscap ende eere; Mi dinke gi hebt te done nu, Nadien dat ic mach sien ane u.’ Die ridder sprac: ԓwiget vandien, Dat mi bliscap soude gescien; 5585 Dan mochte niemen nu doen mere Dan God selve onse here Nadien dat met mi es gescapen. Ic verloes gisteren alle bliscapen Ende alle goede avonturen 5590 Ende al tgeluc dat mi soude geburen Ic sach desen ridder slaen te doet, Die hier leget, dats mijn rouwe groet.’ Agravein sprac: ‘Nu seget mi Wine doet sloech ende twi, 5595 Ende waer hi geslaegen was; Ic wille wel seker doen das, Ic sal over hem doen wrake Dine sloech, es dat sake, Dat man es, daer ic jegen mach 5600 Bi redenen vechten op enichgen dach. Es hi sulc, dat ic jegen hem Niet sculdich te vechtene bem, Ic sal u daer af doen hebben bate, So hogelike na sinen state, 5605 Dat gise bi redenen wel sonder waen Ende sonder begrijp sult moegen ontfaen.’ Hi seide: ‘Ic salt u seggen dan; Maer gine sulter niet winnen an, Wildi dit bestaen te doene, 5610 Niet meer dan wan die gone, Die enen andren riddre bestoet Te wrekene als gi desen doet. Maer na dat gijt wilt ic sal U hier die waerheit seggen al, 5615 Daer na neemt met uwer herten raet Wat u hier af te doene staet. Hets waer, dese ridder, die hier doet Geslagen leget, dats iammer groet, Was mijn broeder, ende na mijn menen 5620 Hiltmenne over den besten enen Vanden ridders, die binnen Logers waren. Hi quam eergistren hier gevaren Ende hi was comen in die vart Te varne te Arturs hove wart, 5625 Ende daer hi genen berch op reet, Die der keytiven berch heet - Ende hi heet wel met rechte alsoe, Want daer ne coemt niemen toe Hine doet daer an sotheit groet, 5630 Bedi men slaetse daer alle doet -, Ende als mijn broeder quam bet naer. Ende ic met hem, wie vonden daer Dryas den fellen, die doet sloech desen Ridder eer hi gewapent mochte wesen, 5635 Ende mi selven so wonde hi Als gi sien wel moeget ane mi, Ende hadde nu doet geslegen also Maer dat ic hem ontvloe Ende dese joncfrouwe, die gi hier siet.,’ 5640 Acgraveyn seide: ‘weetti iet Hoe dese lichame quam hier toe?’ Die ridder antworde hem doe: Ԅryas knapen brochtent hier, sonder waen Ende heeft hier dit pawelgioen doen slaen, 5645 Ende diemen daer boven doet slaet al, Datmense al hier graven sal.’ Acgravel antworde: ‘Here, Die ridder es fel ende wreet sere, Die de ridders daer omme doet slaet, 5650 Dat si den berch liden sonder ander mesdaet. Ende nembermee ne helpe mi onse here Ocht ic fimere nembermere Eer ic tier stede comen ben, Daer ic wane vinden hem; 5655 Ende vindickene ic sal [p. 39] Jegen hem vechten: hebbies geval Ic sal ne doet slaen, ocht hi mi, Opdat hi so wreet ende fel si Alse gi mi hebt doen verstaen.,’ 5660 -ԇod die moet u wel doen vergaen, Ende moeter u meerre bliscap af Geven dan hire mi af gaf. Ende haddi minen raet gedaen Gine wart daer niet gegaen 5665 Om die vrese die icker ane sie nu. Maer eene sake so radic u, Ocht u God der eren jan, Dat gi boven coemt vanden man, Sijt in hoeden daer af te voren, 5670 Dat gi in enen yvorinen horen, Die een naen hout, ne blaset niet, In gere maniere, wat soes gesciet.’ Agravein sprac ten ridder dan: ‘Watvresen leget dar an, 5675 Datmen blaest den horen?’ Hi seide saen: ‘Here, ic saelt u doen verstaen. Here, hets waer, ende ic geloeft wel, Dat Dryas, die wreet es ende fel, Over den berch ob ander side 5680 Heeft enen broeder nu ten tide, Die over den besten es becant, Diemen weet iewerinc int lant. Het ne sijn gene .ij. ridder, sekerlike, So starc in al erderike 5685 Hine soude jegen hen beden Houde vechten in allen steden. Ende dese brodere sijn over een Daer af gedraegen onder hen tween, Waer dat sake, dat verwonnen ware 5690 Die riddre vanden berge, dat dare Die ander ridder also houde Als die horen luudde comen soude. Aldus mochte daer qualike iemen Comen hine moeste sterven sniemen. 5695 Dit hebbic vertelt bedi Ocht gi biden [naen] coemt dat gi U moeget hoeden van desen.’ Agraveyn sprac: ‘Ic wouder nu wesen.’ Acgraveyn porrede metter vaert 5700 Ende vor recht ten berge waert, So dat hi opten berch quam, Daer hi ene fonteyne vernam Ende enen ridder, dat suldi weten, Wel gewapent ende op geseten, 5705 Ende ene glavye in die hant. Die sprac tote Agraveine thant: ‘Ridder, bi wies orlove siedi Op minen berch comen vor mi?’ Agraveyn sprac: Ԅeret u, 5710 So betret, of gi moeget, nu.’ Dander sprac: Ԃi mire trouwen, Ic waent so betren, dat u sal rouwen.’ Agraveyn sprac: ‘Here ridder, here, Hoet u jegen mi nu mere.,’ 5715 Dander sprac aldies gelike. Si trocken op hore haestelike Alse die op starke orse saten, Wel gewapent utermaten. Elc quam op andren thant, 5720 Die glavien gesonken in die hant, Die scilde gevoeget jegen die borste, Ende vergaderden sonder vorste, Dattie scilde spleten tier uren, Ende si daeden die halsberge scuren, 5725 Datsi metter glavyen al naect Beide gader waren geraect; Maer sine hadden gene doetwonden. Die ridders waren starc tien stonden Ende die perde van groter machte. 5730 Si braken ontwe die scachte, Ende onderhorten hen metten scilden Dat si, wilden si ocht ne wilden, Beide gader al met allen Ter erden neder gewont vallen. 5735 Si stonden beide op metter vart Ende toegen haestelike hare zwart, Ende ne maecten tier stont Geen gelike dat si waren gewont. Nochtan was Dryas dene side 5740 Dorsteken te dien tide, Maer hine hadde gene vrese vander doet. Elc liep op andren met nide groet, Elc sloech met nide op andren soe, Dat tfier uten helmen spranc doe, 5745 Ende die scilden braken. Die strijt Durde also toter vespertijt: Har negeen hadt so sijn gevoech Hine hadde bloets verloren genoech; Maer Agraveyn was tien tide 5750 In tscoenste bleven vanden stride, Bedi dander was sere gewont doe, Ende Agraveyn dreven emmer toe Daer hi woude achter ende voren. Hi hadde so vele bloets verloren, 5755 Dat hi cume mochte gestaen. Agraveyn trac hem den helm af saen Ende sloegen soe metten swerde, Dat hi vallen moeste op derde, Ende sprac: ‘Geeft u op, hets tijt, 5760 Ende lyet dat gi verwonnen sijt.’ Dryas hief thoeft op tier stont, Als die toter doet was gewont. Hi sach tswert boven hem verheven Om hem te nemene sijn leven; 5765 Nochtan was hi so vol felheden, Dat hi eer woude tier steden Sterven dan bidden genaden Hem, daer hi af was verladen; So dat hi hem enen slach gaf 5770 Dat hem dat hoeft vloech af. Agraveyn nam dat hoeft daer nare Ende hinct an tersoen biden hare. Hi sat op tpart ende voer thant Int pawelgioen daer hi die bare vant; 5775 Ende witte moneke vant hi daer mede, Die comen waren te diere stede Om te gravene den doden man. Agraveyn sprac dus den ridder an: ‘Neenmt hier sridders hoeft, ic salt u geven, 5780 Die uwen broeder nam sijn leven.’ Als hijt hadde hi sprac na desen: ‘Die ziele moete vermaledijt wesen Daer dit hoeft toe horde, bedi Hi hevet in so groten rouwe bracht mi, 5785 Dat hi mi sal ewelike duren.’ Hi seide te Agraveyne tier uren: ‘Groeten danc, gi hebt dore mi, here, Gedaen dat ic moet emmermere Tallen dagen wesen u man. 5790 Here, segt uwen name, dat ic dan Wete te seggene, sonder waen, Wie mi dese doeget hevet gedaen, Als ic weder come in mijn lant.’ Agraveyn antworde thant: 5795 ‘Agravein es die name mijn.’ Dander seide: ‘wel moetti comen sijn, Ic minne u meer dan te voren, bedi Gi sijt Waleweins broeder, die mi Sulke doeget heeft gedaen, dat ic sal 5800 Hem goeds jonnen mijn leven al; Ende magic, ic sals danken u Vanden dienste, die gi daedt nu.’ |
Het avontuur zegt hier ter plaatse, 5530 Toen Agravein was gescheiden Van zijn gezellen, zoals ge horen Mocht in het boek hier tevoren, Hij reed lang in dat land Dat hij geen avontuur nee vond 5535 Die te vertellen waard is. Zo waar hij reed vroeg hij Om nieuws van Lancelot; Zodat hij reed alzo tot 9 dagen en zocht altijd 5540 Lancelot, die hij niet vinden mocht. Hij kwam gereden op de 9de dag Daar hij een hoge berg zag, En hij reed derwaarts te die tijd, Als die over de berg wilde gaan. 5545 Zodat hij gereden kwam Aan de voet van de berg hij vernam Een plaats, die mooi was Van bomen, en zag in dat gras, En reed ten paviljoen van sandaal 5550 Dat gericht stond mooi en goed. Het scheen te wezen van grote waarde, Bezaaid met bloemen en van leeuwen. Op de appel zag hij staan Een vliegend serpent, zonder twijfel, 5555 Goed en subtiel gewrocht van goud, Hij peinsde dat hij er gaan zou, Want het was niet zonder lieden, En voer derwaarts daarna. Ten eerste dat hij daar is gekomen 5560 Heeft hij gezien en vernomen Een baar daar bedekt staan, Met baarkleed en met fluweel goed uitgerust; En hij zag dat daar te die stonden Twee wierookvaten omtrent stonden, 5565 En 8 brandende kaarsen toe. Ook stonden daar 2 kruisen toen, Die goedkoop waren, daar nee was geen Zilver aan noch dure steen; En bezijden de baar daar 5570 Zat een ridder die dreef misbaar, Die het aanschijn had verbonden Te drie plaatsen van 3 wonden. Daar zat ook een jonkvrouw toen, Die zo geweend had, 5575 Dat ze kwalijk mocht spreken. Agravein is van het paard gestreken, In het paviljoen, dat hij daar vond. Hij groette de ridder daarna, En hij zei: ‘Heer ridder, heer, 5580 God geeft u blijdschap en eer; Me lijkt ge hebt het te doen nu, Nadien dat ik mag zien aan u.’ De ridder sprak: Ԛwijg van die, Dat me blijdschap zou geschieden; 5585 Dat mocht niemand nu doen meer Dan God zelf onze heer Nadien dat het met me is geschapen. Ik verloor gisteren alle blijdschap En alle goede avonturen 5590 En al het geluk dat me zou geburen Ik zag deze ridder dood slaan, Die hier ligt, dat is mijn grote rouw.’ Agravein sprak: ‘Nu zeg me Wie hem dood sloeg en waarom, 5595 En waar hij geslagen was; Ik wil wel zeker dat doen, Ik zal over hem wraak doen Die hem sloeg, is het zaak, Dat het een man is, daar ik tegen mag 5600 Bij redenen vechten op enige dag. Is hij zulke, dat ik tegen hem Niet schuldig te vechten ben Ik zal u daarvan baat laten hebben, Zo hoog naar zijn staat, 5605 Dat ge ze bij redenen zonder twijfel wel En zonder berisping zal mogen ontvangen.’ Hij zei: ‘Ik zal het u dan zeggen; Maar ge zal er niets aan winnen, Wil je dit bestaan te doen, 5610 Niet meer dan won diegene, Die een andere ridder bestond Te wreken zoals ge deze doet. Maar na dat gij het wil zal ik U hier al de waarheid zeggen, 5615 Daarna neem met uw hart raad Wat u hiervan te doen staat. Het is waar, deze ridder, die hier dood Geslagen ligt, dat is grote jammer, Was mijn broeder, en naar mijn mening 5620 Hield men hem voor een van de beste Van de ridders, die binnen Londen waren. Hij kwam eergisteren hier gegaan En hij was gekomen in de vaart Te gaan tot Arthur’ s hof waart, 5625 En daar hij die berg op reed, Die de ellendige berg heet - En het heet wel met recht alzo, Want daar ne komt niemand toe Hij doet daaraan grote zotheid, 5630 Omdat men ze alle daar dood slaat -, En toen mijn broeder dichterbij kwam. En ik met hem, we vonden daar Dryas de felle, die dood sloeg deze Ridder eer hij gewapend mocht wezen, 5635 En me zelf zo verwondde hij Zoals ge wel zien mag aan mij, En had me nu dood geslagen alzo Maar dat ik hem ontkwam En deze jonkvrouw, die ge hier ziet.,’ 5640 Agravein zei: ‘weet ge iets Hoe dit lichaam hiertoe kwam?’ De ridder antwoordde hem toen: Ԅryas knapen brachten hem hier, zonder twijfel En heeft hier dit paviljoen laten slaan, 5645 En die men daar boven allen dood slaat, Dat men ze al hier graven zal.’ Agravel antwoordde: ‘Heer, Die ridder is fel en zeer wreed, Die de ridders daarom dood slaat, 5650 Dat ze de berg overgaan zonder andere misdaad. En nimmermeer helpt me onze heer Of ik ontferm me nimmermeer Eer ik te die plaats gekomen ben, Daar ik hem waan te vinden; 5655 En vind ik hem ik zal Tegen hem vechten: heb ik geluk Ik zal hem doodslaan, of hij mij, Opdat hij zo wreed en fel is Zoals ge men hebt laten verstaan.,’ 5660 -ԇod die moet u het goed laten vergaan, En moet u er meer blijdschap van Geven dan hij er mij van gaf. En had je mijn raad gedaan Ge was daar niet gegaan 5665 Om de vrees die ik er nu aan zie. Maar een zaak zo raad ik u, Als God u de eer gunt. Dat ge boven komt van de man, Wees in hoeden daarvan tevoren, 5670 Dat ge in een ivoren horen, Die een kleine houdt, nee niet blaast, Op geen manier, wat er zo gebeurt.’ Agravein sprak te ridder dan: ‘welke vrees ligt daaraan, 5675 Dat men de horen blaast?’ Hij zei gelijk: ‘Heer, ik zal het u laten verstaan. Heer, het is waar, en ik geloof het wel, Dat Dryas, die wreed is en fel, Over de berg aan de andere zijde 5680 Heeft een broeder nu te tijden, Die voor de beste is bekend, Die men nergens weet in het land. Er nee zijn geen 2 ridders, zeker, Zo sterk in heel aardrijk 5685 Hij zou tegen hen beiden Gaan te vechten in alle plaatsen. En deze broeders zijn overeen Daarvan gekomen onder hen twee, Was het zaak, dat overwonnen was 5690 De ridder van de berg, dat daar De andere ridder alzo gauw Als de horen luidde komen zou. Aldus mocht daar moeilijk iemand Komen, hij moest spoedig sterven. 5695 Dit heb ik je verteld omdat Als ge bij de kleine komt dat gij U mag hoeden van dezen.’ Agravein sprak: ‘Ik wilde er nu wezen.’ Agravein ging met een vaart 5700 En voer recht te berg waart, Zodat hij op de berg kwam, Daar hij een fontein vernam En een ridder, dat al je weten, Goed gewapend en opgezeten, 5705 En een speerpunt in de hand. Die sprak tot Agravein gelijk: ‘Ridder, bij wiens verlof ben je Op mijn berg gekomen voor mij?’ Agravein sprak: Ԅeert het u, 5710 Zo verbeter het, als ge mag, nu.’ De ander sprak: ‘Bij mijn trouw, Ik waan het zo te verbeteren, dat u zal berouwen.’ Agravein sprak: ‘Heer ridder, heer, Hoed u tegen mij nu meer.,’ 5715 De ander sprak aldus gelijk. Ze trokken zich haastig op Als die op sterke paarden zaten, Goed gewapend uitermate. Elk kwam gelijk op de andere, 5720 De speerpunten gezonken in de hand, De schilden gevoegd tegen de borst, En verzamelden zonder vrees, Dat de schilden spleten te die tijd, En ze lieten die harnassen scheuren, 5725 Zodat ze met de speerpunten al naakt Beide tezamen werden geraakt; Maar ze hadden geen doodswonden. De ridders waren sterk te die tijd En de paarden van grote macht. 5730 Ze braken stuk de schachten, En hortten hen met de schilden Dat ze, wilden ze of niet nee wilden, Beide tezamen geheel Ter aarde gewond neervallen. 5735 Ze stonden beide op me een vaart En trokken haastig hun zwaarden, En nee maakten te die tijd Geen gelijke dat ze waren gewond. Nochtans was Dryas aan de ene zijde 5740 Doorstoken te die tijd, Maar hij had geen vrees van de dood. Elk liep op de andere met grote nijd, Elk sloeg met nijd zo op de andere, Dat het vuur toen uit de helmen sprong, 5745 En de schilden braken. Die strijd Duurde alzo tot de vespertijd Van hen nee geen had zo zijn genoegen Hij had genoeg bloed verloren; Maar Agravein was te die tijd 5750 In het mooiste gebleven van de strijd, Omdat de ander toen zeer gewond was, En Agravein dreef hem immer toe Daar hij wilde achter en voren. Hij had zoveel bloed verloren, 5755 Zodat hij nauwelijks mocht staan. Agravein trok hem gelijk de helm af En sloeg hem zo met het zwaard, Dat hij vallen moest op de aarde, En sprak: ‘Geef u over, het is tijd, 5760 En belijd dat ge overwonnen bent.’ Dryas hief het hoofd op te die tijd, Als die tot de dood was gewond. Hij zag het zwaard boven hem verheven Om hem te nemen zijn leven; 5765 Nochtans was hij zo vol felheid, Dat hij eerder wilde te die plaats Sterven dan genade bidden Hem, waarvan hij was verladen; Zodat hij hem een slag gaf 5770 Dat hem dat hoofd vloog af. Agravein nam dat hoofd daarna En hing het aan de zadelknop bij het haar. Hij zat op het paard en voer gelijk In de paviljoen daar hij die baar vond; 5775 En witte monniken vond hij daarmee, Die gekomen waren te die plaats Om te begraven de dode man. Agravein sprak aldus de ridder aan: ‘Neem, hier ridders hoofd, ik zal het u geven, 5780 Die uw broeder nam zijn leven.’ Toen hij het had sprak hij na deze: ‘Die ziel moet vermaledijt wezen Daar dit hoofd toe behoorde, omdat Hij heeft me in zo’ n grote rouw gebracht, 5785 Dat het me eeuwig zal duren.’ Hij zei tot Agravein te die tijd: ‘Grote dank, ge hebt voor mij, heer, Gedaan dat ik moet immermeer Te alle dagen uw man wezen. 5790 Heer, zeg uw naam, zodat ik dan Weet te zeggen, zonder twijfel, Wie me deze deugd heeft gedaan, Als ik terug kom in mijn land.’ Agravein antwoordde gelijk: 5795 ‘Agravein is mijn naam.’ De ander zei: ‘welkom moet je zijn, Ik bemin u meer dan tevoren, omdat Ge bent de broeder van Walewein, die mij Zulke deugd heeft gedaan, dat ik zal 5800 Hem goeds gunnen al mijn leven; En mag ik, ik zal het u bedanken Van de dienst, die ge me nu deed.’ |
Agravein sciet van hem metter vaert, Ende reet ten berge waert; 5805 Ende als hi opten berch quam [p. 40] Vant hi ene joncfrouwe ende vernam Ende enen naen mede beneven Den doeden lichame; ende si dreven Wonderlike groet mesbaer. 5810 Ende hi voer verdelike al daer Om te wetene wat daer ware. Die naen sprac te hem daer nare: ‘Here ridder, wouddi in desen horen Blasen datmen mochte horen 5815 Ic soude seggen dat ware coenhede.’ Agraveyn antworde tier stede: ‘Gef hare, ic sal blasen eer du mi Over gelovich houds daer bi.’ Hi nam ende blies den horen 5820 Datmen ene half mile mochte horen. Die ridders vanden lande wisten al bloet Bi den blasene dat Dryas was doet. Hem wondrets, ende si seiden saen Hi hadde groete daet gedaen 5825 Die Dryas doet sloech; nochtan hi Ne was noch niet quite daer bi, Bedi hi moeste vechten jegen Dryas broeder, dien hi hadde verslegen, Die virewerf also starc was 5830 Alse hadde geweest Dryas. Vele waser blide van Dryas doet Om sine hoverdichede groet. Maer Dryas broeder Sornahan Was drove, ende als een verwoet man 5835 Was hi ende buten sinen gedochte, So datten niemen vertroesten ne mochte. In dinde sprac hi: ‘Ic en begere Niet langer te levene nu mere Nadien dat mijn broeder doet es, 5840 Ne neem ic gene wrake des.’ Al te hant hi uten bedde spranc, Daer hi siec in hadde gelegen lane, Ende eyschede sine wapine saen. Sijn sone quam tote hem gegaen, 5845 Die een scone jongelinc was sere, Hi seide: ԁy, genaden, here, Het es meer dan .ij. maent leden, Dat gi hebt in siecheden Gelegen, ende hebt binnen desen 5850 Al tote op die doet gewesen, Ende gi hebt heden gelaeten bloet In beiden armen, siet wat gi doet. Gine mocht niet lichter eer doden u Dan met wapenen te dragen nu.,’ 5855 Sornehan sprac hine liets niet, Om genen man, wats soes gesciet. ‘Ic ne sal varen besien den man, Die mi den rouwe so heeft bracht an, Dat hi meer ne sceedt van mi. 5860 Ende ic weets groeten ondanc di, Dattu mi raeds dit dus sere; Bedi ne hadde mijn broeder nemmere Vrient in sijn geslachte dan di nu, Ende ic doet ware, so waerstu 5865 Sculdich te sokene wrake Doer minen wille van deser sake.’ Hi dede sine wapenen bringen daer, Ende hi wapende hem daer naer. Hi dede gereiden sijn part 5870 Ende satter op metter vart. Hi reet derwaert, met sporen slaende, Daer hi den ridder vinden waende, Die sinen broeder doet hadde geslegen. Agraveyn sprac nochtoe jegen 5875 Die joncfrouwe, als die gerne hare Troeste van haren mesbare. Agraveyn vragede den naen daer naer Ocht hi woude dat hi meer dade daer, ‘Nenic,’ sprac die naen, 5880 ‘wihebt herde wel gedaen, Daer ic u danc af weet, tuwaren; Alse gi wilt gi moeget varen. Maer ene dinc verstaet eer gi vart, Gine daet noit so drove een dachvaert. 5885 Alse u sal werden te done Noch heden eer liden sal none.’ Acgraveyn ne micte niet Een twint op dat hem die naen behiet. Hi trac uut sinen lichame saen 5890 Dyser datter in was gedaen Alsen Dryas stac; ende sine wonde Stuppede hi ter selver stonde. Hi hadde vrese in sijn gedochte Dat hi te vele bloeden mochte. 5895 Hi nam ene glavie die hi vant Ende hi sciet vandaer thant. Alse die joncfrouwe wart geware Dat hi wech voer si voer nare Ropende ende wenende al in een, 5900 Ende so drove, dat si sceen Altemale uten sinne wesen. Ende si seide na desen: Ԅu heves minen here doet, waer gastu? God ne moete niet gedoegen nu, 5905 Dune moets doet sijn ocht verwinnen al Eer dese dach inde nemen sal.’ Acgraveyn sweech al stille Ende liet hare seggen haren wille, Ende reet wech sinen groeten pas 5910 Alse die sere vermoyet was Vanden campe dien hi daer voren Vacht, alse gi moeget horen. Niemen en hebbe wonder das, Dat hi sere vermoyt was, 5915 Want die ridder dien hi sloech doet Dedem starken wederstoet. Als hi beneden den berghe es comen Hevet hi Sornahanne vernomen Wel gewapent, die sere gram 5920 Met groten ernste op hem quam. Het ne sceen niet int comen van desen Dat hi siec hadde gewesen, Als hi quam met so groter vart Gereden te Agraveine wart. 5925 Alsen Acgraveyn hadde gesien Hi pensede altehant vandien, Dattie gene ridder mochte sijn wale, Daer hi af hadde gehort tale. Hi pensede om joesteren saen: 5930 Hi sach wel hine mochts niet ontgaen Hine moeste joesteren ocht hebben strijt, Dies hi wel hadde ontbeert tier tijt. Alsi hem naken begonde Hi liet tspere sinken tiere stonde, 5935 Ende richte te hem wart sonder vorst, [Ende staken soe, dat borst] Thoeft op hem, ende riep daer nare Sere op hem dat hi doet ware. An dander side Agravein stac 5940 Op hem dat sine glavie brac, Ende stakene met sulker vart, Dat hi viel ter erden ende sijn part. Ende als hi waende overliden Tpart quam met sulker cracht tien tiden, 5945 Datten hals brac ende Sornahan vel Ene rode vanden perde wel, Dat sinen arm brac metten valle Ende hi viel in onmacht met allen. Sornehan stont op metter vart, 5950 Die stout was, ende trac tswart; Ende begonste te dier stede Te toennen groete stouthede, Alse man die hem selven tien tide Niet gehelpen mochte met stride. 5955 Ende als hi getrect hadde dat swart [p. 41] Quam hi te Agraveine wart, Ende hi sach als hem wel dochte Dat hi hem niet verporren en mochte. Dat part lach hem opten hals tien tide, 5960 Ende hi was gewont in die side Ende int been, ende hadde tien stonden So groete pine vanden wonden, Dat hi .iij. werf in onmacht vel Binnen dire wilen, dat een man wel 5965 Alse verre soude moegen gaen Ene boge scoete, sonder waen. Sornehan, die haette mere Desen dan enichgen andren here, Trac hem den helm af, sonder waen, 5970 Ende woude hem dat hoeft afslaen, Ende woude sinen broeder wreken, Die Acgraveyn doet hadde gesteken. Ene joncfrouwe quam tier steden Alse bi avonturen gereden. 5975 Alsi vanden ridders hadde verstaen Dat deen den andren doet soude slaen Si beette vanden perde doe Ende liep met groter haesten toe, Ende si sprac Sornahanne dus ane: 5980 ‘Riddre, ic bidde u ende mane Bider dinc, die u herte liefst hevet, Dat gi mi ene gichte gevet.’ Hi seide: ‘Joncfrouwe, wat wildi Dat ic doe, seget mi; 5985 Magict doen, het sal gedaen wesen.’ Si antworde saen na desen: ‘Inesegt u niet in gere manieren, Gine sult mi eer otroyeren Dit te done ende niet tonberne.,’ 5990 Hi antworde hi sout doen gerne. Ԅanc hebt,’ sprac si; ‘ende wetti Wat gichte gi hebt gegeven mi? Gi hebt mi desen ridder gegeven Quite, dat gine sult laeten leven, 5995 Ende hem negene dere sal gescien. Weetti wat gi winnen sult in dien? Gi sult vander doet bescudt wesen, Bedi, haddi gedoet desen Niemen mochtu bescudden vander doet 6000 Sonder God bi sire genaden groet; Bedi hi es van meerre geslachte Dan gi waent ende van meere machte.’ Sornahan sprac: ‘Wie es hi danne?’ Die joncfrouwe antworde Sornahanne: 6005 ԁrtur es sijn oem, sijn broeder Walewein, Ende hi heet die verwaende Acgravein.’ - ‘Joncfrouwe, nadien dat ic hebbe u Geloeft hine sal niet sterven nu; Ende doer Waleweins wille nochtanne, 6010 Dien ic haete boven allen manne, Sal icken also lange als hi leven sal In prisone houden sijn leven al.’ - ‘Wi haetti Waleweine, seget mi?’ - ԏm dat hi sloech minen vader,’ sprac hi, 6015 ‘Ende dese sloech minen broeder doet, Daer ic omme hebbe rouwe groet. Nadien dat daer es comen toe, Dat ic mine hant niet an hem ne doe, Ic salne leggen daer hi al 6020 Sijn leven gevaen bliven sal.’ - ‘Doedijt also,’ sprac die joncfrouwe, ‘Ik salre af comen quaet ende rouwe. Walewein es int lant nu ter stonde, Hi .xiij.de vander tafelronde, 6025 Die Lanceloete soeken harentare. Verheeschen si daer of niemare, Dat gi desen ridder hout gevaen Si sullen u emmer doet slaen.’ - ‘Joncfrouwe,’ antworde Sornahan, 6030 ‘Ic salne in prisoen houden dan, Ende daertoe ute laeten niet, So wat so mi daer of gesciet, Tote dat Walewein coemt besien.’ Die joncfrouwe antworde: ‘Te dien 6035 Sal u meer quaets moegen comen Dan eere ende vromen.’ Die joncfrouwe es danen gesceden, Ende liet in groter droefheden Sornahan om sijns broeder doet 6040 Ende omme sine wonden groet. Daer na sat hi op sijn part Ende voer te sinen doeden broeder wart, Dien hi noch doe al blodich vant. Hi dedem ontwapenen thant 6045 In dien tor, die was sijns broeder Dryas. Tirst dat hi ontwapent was Gevoelde hi groet ongemac Van sinen arme, dien hi brac, Ende van sire siecheit toe, 6050 Dat hi cume mochte staen doe. Hi ginc siec te bedde daer Ende beval knapen daer naer, Dat si om Acgravele souden gaen Ende daer binnen bringen gevaen, 6055 Ende hi wijsdem die stat waer. Die knapen gingen thant daer, Ende vondene sere gewont. Sijn pert lach op hem tier stont. Si bescuddene vanden perde 6060 Ende hievene vander erde, Ende leiddene ten torre wart, Dat hem so sere te pine wart, Dat hi waende bederven Ende in haeren arm stervn. 6065 Alsi quam beval Sornahan Datmen int prisoen daede dan. Sornahan ontboet ersaters tien stonden Om te besiene sine wonden, Die haestelike tot hem quamen, 6070 Ende sulke ware te hem namen, Dat hi binnen ere maent genas. Ende als hi sire gesonden seker was Hi ontboet timmermanne doe, Ende machenars mede daer toe, 6075 Ende deden den berch tier uren Luken met goeden hogen muren, Alomme, datmen na tier stede Mochte in ende uut varen mede. Onder den voet vanden berge so was 6080 Dinganc. Te verve, alsict las, Dedi lettren scriven ende maken, Die in derre manieren spraken: ‘Niemant die hier coemt si so coene Dat hi op gaet in enichgen doene, 6085 Het ne si die sake, dat hi danne Vechten wille jegen Sornahanne Vanden nuwen castele aldaer.’ Alse dat gemaect was openbaer Dat elc man mochte tier stonde 6090 Den brief lesen, die lettren conde, Hi dede een cruce maken saen, Ende dat anden voet vanden berge staen. Ende den brief daeran vaste mede. |
Agravein scheidde van hem met een vaart, En reed ten berg waart; 5805 En toen hij op de berg kwam Vond hij een jonkvrouw en vernam En een kleine mede benevens Het dode lichaam; en ze dreven Wonderlijk groot misbaar. 5810 En hij voer vaardig al daar Om te weten wat daar was. De kleine sprak tot hem daarna: ‘Heer ridder, wil je in deze hoorn Blazen zodat men het mocht horen 5815 Ik zou zeggen dat het koenheid was.’ Agravein antwoordde te die plaats: ‘Geef het, ik zal blazen eerder u mij Voor bijgelovig houdt daarbij.’ Hij nam en blies de horen 5820 Zodat men het een halve mijl mocht horen. De ridders van het land wisten al bloot Bij het blazen dat Dryas was dood. Hen verwonderde het, en ze zeiden gelijk Hij had grote daad gedaan 5825 Die Dryas dood sloeg; nochtans hij Nee was noch niet vrij daarbij, Omdat hij moest vechten tegen Dryas broeder, die hij had verslagen, Die viermaal alzo sterk was 5830 Als geweest had Dryas. Velen waren er blijde van Dryas dood Om zijn grote hovaardigheid. Maar Dryas broeder Sornahan Was droevig, en als een woedende man 5835 Was hij en uitzinnig, Zodat hem niemand vertroosten nee mocht. Tenslotte sprak hij: ‘Ik begeer Niet langer te leven nu meer Nadien dat mijn broeder dood is, 5840 Nee neem ik aldus geen wraak.’ Al gelijk sprong hij uit het bed, Daar hij lang ziek in had gelegen, En eiste zijn wapens gelijk. Zijn zoon kwam tot hem gegaan, 5845 Die een mooie jongeling was zeer, Hij zei: ‘Aai, genade, heer, Het is meer dan 2 maanden geleden, Dat ge hebt in ziekte Gelegen, en hebt binnen deze 5850 Al tot op de dood geweest, En ge hebt heden bloed gelaten In beide armen, ziet wat ge doet. Ge mocht u niet lichter eerder doden Dan nu met wapens te dragen.,’ 5855 Sornahan sprak hij liet het niet, Om geen man, wat er zo gebeurt. ‘Ik nee zal gaan om de man te bezien, Die me de rouw zo heeft aangebracht, Dat hij mee nee scheidt van mij. 5860 En ik weet u grote ondank, Dat u me aldus zeer aanraadt; Omdat nee had mijn broeder nimmer Vrienden in zijn geslacht dan u nu, En ik was dood, dan was u 5865 Schuldig wraak te zoeken Vanwege mij van deze zaak.’ Hij liet zijn wapens daar brengen, En hij wapende hem daarna. Hij liet bereiden zijn paard 5870 En zat er op met een vaart. Hij reed derwaarts, en sloeg met sporen, Daar hij de ridder vinden waande, Die zijn broeder dood had geslagen. Agravein sprak noch toen tegen 5875 De jonkvrouw, als die haar graag Troostte van haar droefheid. Agravein vroeg de kleine daarna Of hij wilde dat hij meer daar deed, ‘Neenn ik,’ sprak die kleine, 5880 ‘Ge hebt erg goed gedaan, Daar ik u dank van weet, inderdaad; Als ge wilt mag ge gaan. Maar versta een ding voor ge gaat, Ge deed nooit zo’ n droevig dagvaart. 5885 Zoals u zal worden te doen Noch heden eer vergaan zal noen.’ Agravein nee mikte niet Iets op dat hem de kleine zei. Hij trok gelijk uit zijn lichaam 5890 Het ijzer dat er in was gedaan Toen hem Dryas stak; en zijn wond Stopte hij terzelfder tijd. Hij had vrees in zijn gedachte Dat hij teveel bloeden mocht. 5895 Hij nam een speerpunt die hij vond En hij scheidde gelijk vandaar. Toen die jonkvrouw gewaar werd Dat hij weg voer ze na Roepende en wenende voortdurend, 5900 En zo droevig, zodat ze scheen Helemaal uitzinnig te wezen. En ze zei na deze: ‘Ik hebt mijn heer gedood, waar gaat u? God nee moet niet gedogen nu, 5905 U moet dood zijn of alles overwinnen Eer deze dag einde nemen zal.’ Agravein zweeg geheel stil En liet haar zeggen haar wil, En reed weg zijn grote pas 5910 Als die zeer vermoeid was Van het kamp die hij daarvoor Vocht, zoals ge mocht horen. Niemand heeft verwondering dat, Dat hij zeer vermoeid was, 5915 Want de ridder die hij dood sloeg Deed hem sterke weerstand. Toen hij beneden de berg is gekomen Heeft hij Sornahan vernomen Goed gewapend, die zeer gram 5920 Met grote ernst op hem kwam. Het nee scheen niet in het komen van deze Dat hij ziek was geweest, Toen hij kwam met zo’ n grote vaart Gereden te Agravein waart. 5925 Toen Agravein hem had gezien Hij peinsde al gelijk van die, Dat diegene wel de ridder mocht zijn, Waarvan hij die woorden had gehoord. Hij peinsde om kampen gelijk: 5930 Hij zag wel dat hij het niet mocht ontgaan Hij moest kampen of strijd hebben, Dat had hij wel ontbeerd te die tijd. Toen hij hem te naken begon Hi liet de speer zinken te die tijd, 5935 En richtte tot hem waart zonder vrees, En stak hem zo, dat botste Het hoofd op hem, en riep daarna Zeer op hem dat hij dood was. Aan de andere kant stak Agravein 5940 Op hem zodat zijn speerpunt brak, En stak hem met zulke vaart, Dat hij ter aarde viel en zijn paard. En toen hij waande op te gaan Het paard kwam met zulke kracht te die tijd, 5945 Dat het de hals brak en Sornahan viel Een roede van het paard wel, Zodat zijn arm brak met de val En hij viel in onmacht geheel. Sornahan stond op met een vaart, 5950 Die dapper was, en trok het zwaard; En begon tot die die plaats Te tonen grote dapperheid, Als een man die zichzelf te die tijd Niet helpen mocht met strijd. 5955 En toen het dat zwaard getrokken had Kwam hij tot Agravein waart, En hij zag zoals hem wel leek Dat hij hem niet verzetten mocht. Dat paard lag hem op de hals te die tijd 5960 En hij was gewond in de zijde En in het been, en had te die tijd Zo’ n grote pijn van de wonden, Zodat hij 3 maal in onmacht viel Binnen de tijd, dat een man wel 5965 Alzo ver zou mogen gaan Een boogschot, zonder twijfel. Sornahan, die haatte meer Deze dan enige andere heer, Trok hem de helm af, zonder twijfel, 5970 En wilde hem dat hoofd afslaan, En wilde zijn broeder wreken, Die Agravein dood had gestoken. Een jonkvrouw kwam die plaats Als bij avonturen gereden. 5975 Toen ze van de ridders had verstaan Dat de ene de andere dood zou slaan Ze steeg ze af van het paard toen En liep met grote haast toe, En ze sprak Sornahan aldus aan: 5980 ‘Ridder, ik bid u en vermaan Bij het ding, dat uw hart het liefste heeft, Dat ge me een gift geeft.’ Hij zei: ‘Jonkvrouw, wat wil je Dat ik doe, zeg het me; 5985 Mag ik het doen, het zal gedaan wezen.’ Ze antwoordde gelijk na deze: ‘Ik nee zeg het u op geen manieren, Ge zal me eerder machtigen Dit te doen en niet te ontberen.,’ 5990 Hij antwoordde, hij zou het graag doen. Ԅank heb je,’ sprak ze; ‘en weet ge Welke gift ge mij hebt gegeven? Ge hebt me deze ridder gegeven Vrij, dat ge hem zal laten leven, 5995 En hem nee geen deer zal geschieden. Weet je wat ge winnen zal in die? Ge zal van de dood behoed wezen, Omdat, had je hem gedood bij deze Niemand mocht u behoeden van de dood 6000 Uitgezonderd God bij zijn grote genade; Omdat hij van hoger geslacht is Dan ge waant en van grotere macht.’ Sornahan sprak: ‘Wie is hij dan?’ De jonkvrouw antwoordde Sornahan: 6005 ԁrthur is zijn oom, zijn broeder Walewein, En hij heet de verwaande Agravein.’ - ‘Jonkvrouw, nadien dat ik u heb Beloofd zal hij nu niet sterven; En vanwege Walewein nochtans, 6010 Die ik haat boven alle mannen, Zal ik hem alzo lang als hij leven zal In gevangenis houden al zijn leven.’ - ‘Waarom haat je Walewein, zeg het me?’ - ԏmdat hij sloeg mijn vader,’ sprak hij, 6015 ‘E ndeze sloeg mijn broeder dood, Waarom ik grote rouw heb. Nadien dat er is toegekomen, Dat ik mijn hand niet nee aan hem doe, Ik zal hem leggen daar hij al 6020 Zijn leven gevangen blijven zal.’ - ‘Doe jij het alzo,’ sprak de jonkvrouw, ‘Ik zal er kwaad en rouw van komen. Walewein is in het land nu ter tijde, Hij de 13de van de tafelronde, 6025 Die Lancelot zoeken hier en daar. Horen ze daarvan nieuws, Dat ge deze ridder houdt gevangen Ze zullen u immer dood slaan.’ - ‘Jonkvrouw,’ antwoordde Sornahan, 6030 ‘Ik zal hem dan in gevangenis houden, En daartoe niet uitlaten, Zo wat me daarvan geschiedt, Totdat Walewein komt te bezien.’ De jonkvrouw antwoordde: ‘Tot dien 6035 Zal u meer kwaads mogen komen Dan eer en baat.’ De jonkvrouw is vandaan gescheiden, En liet in grote droefheid Sornahan om zijn broeders dood 6040 En om zijn grote wonden. Daarna zat hij op zijn paard En voer tot zijn dode broeder waart, Die hij toen noch al bloedig vond. Hij liet hem gelijk ontwapenen 6045 In die toren, die van zijn broeder Dryas was. Ten eerste dat hij ontwapend was Voelde hij groot ongemak Van zijn arm, die hij brak, En van zijn ziekte toen, 6050 Zodat hij toen nauwelijks kon staan. Hij ging ziek te bed daar En beval knapen daarna, Dat ze om Agravein zouden gaan En daar binnen gevangen brengen, 6055 En hij wees hen de plaats waar. Die knapen gingen gelijk daar, En vonden hem zeer gewond. Zijn paard lag op hem te die tijd. Ze bevrijdden hem van het paard 6060 En hieven hem van de aarde, En leidden hem te toren waart, Dat hem zo zeer pijnlijk werd, Dat hij waande bederven En in hun armen te sterven. 6065 Toen ze kwamen beval Sornahan Dat men hem in de gevangenis deed dan. Sornahan ontbood dokters te die tijd Om zijn wonden te bezien, Die haastig tot hem kwamen, 6070 En zulke waar tot hem namen, Dat hij binnen een maand genas. En toen hij van zijn gezondheid zeker was Hij ontbood timmerlui toen, En bouwlieden mede daartoe, 6075 En liet de berg te die tijd Omsluiten met goede hoge muren, Alom, zodat men na die tijd Mocht in en uitgaan mede. Onder de voet van de berg zo was 6080 De ingang. Te verven, zoals ik het las, Liet hij letters schrijven en maken, Die op die manier spraken: ‘Niemand die hier komt is zo koen Dat hij opgaat op enige manier, 6085 Het nee is het zaak, dat hij dan Vechten wil tegen Sornahan Van het nieuwe kasteel aldaar.’ Toen dat openbaar was gemaakt Zodat elke man te die tijd 6090 De brief lezen, die lezen kon, Hij liet gelijk een kruis maken, En dat aan de voet van de berg zetten. En de brief daaraan vast mede. |
Davonture swiget hier ter stede 6095 Van hem, ende gewaget des, Wat sinen broeder gevel Gurres. Davonture seget, tirst dat waren Die gesellen elc van andren gevaren Vander crucen, als gi horen 6100 Mocht inden boec hier te voren, Dat Gurrehes, Waleweins broeder, doe Reet toten middage toe. Hi maecte in enen bosch sinen ganc, Die wel .xi. milen was lanc,6105 Ende het was wel .x. milen wijt. [p. 42] Hi haestem int riden tier tijt, Als die gerne uten bossche quame Dat hem die nacht niet en bename. Hi ontmoette enen man, die brochte 6110 Enen esel met houte, als hem dochte. Hi groettene van verren ende hi riep dan: ‘Geduert dit bosch iet verre, man?’ Tirsten datten die man gewapent siet Ne dar hi sijns ontbeiden niet, 6115 Ende hi vlo met haesten groet, Alse die wel waende wesen doet. Gurres seide: ‘berecht mi van dien Dat ic u vrage, dune dorres niet vlien.’ Maer die man vloe emmertoe. 6120 Gurres liet sijn ropen doe, Ende reet sinen wech recht vort. Daer hevet hi een deel van hem gehort Dat een roept hulpe ende mesbart. Hi reet thant der wart, 6125 So dat hi in enen beemt quam, Daer hi .x. manne in vernam, Die hadden enen ouden man gevaen, In himde ende in broken naect gedaen. Sine wouden verslaen. Hi bat den lieden 6130 Genaden; het ne mochte niet dieden. Als hi Gurres hadde versien Gewapent hi riep op hem mettien: ԁy, edel man, help mi uter noet, Ende en laet mi hier niet slaen te doet. 6135 Bescudt mi in desen noet, bedi Gi sijt sculdich te bescermene mi. Ic bem oec ridder alstu sijs: Die lachter sal oec dijn sijn ende die mesprijs Werdic hier geslegen doet; 6140 Die scade wert mijn ende die noet. Tirst dat Gurres verstont dat, Dattiegene so genadelike bat, Hi hiet dat sine lieten gaen. Sine daedens niet, seiden si saen. 6145 Hi rechte die glavie ten lieden wart Ende liep hen op metter vart, Ende stac den enen dore tien tiden Dat tyser bleec an dander side. Hi sloeger oec .ij. doet int comen. 6150 Alse dandre dat hadden vernomen Si vlouwen ten bossche wart tien stonden, Daer sine alre dicts vonden. Doe keerde Gurres thant Weder daer hi den ridder vant, 6155 Dien hi bescudt hadde vander doet, Als die hadde wille groet, Dat hi woude wie hi was verstaen, Ende waeromme sine wouden doet slaen. Als hi tot hem quam hi seide mettien 6160 Tot hem, knielende op sine knien: ԁy, edel man, om Gode biddic u, Dat gi mi leit in mijn behout nu; Ende laetti mi in desen noet Gine bescudt mi niet vander doet, 6165 Want die hier nu gevlouwen sijn Sullen mi nemen dat leven mijn.’ - ԓegt mi danne,’ sprac Gurres, ‘Wathier af u wille es, Het sal also sijn gedaen.,’ 6170 Die goede man antworde saen: ‘Van Goede moetti sijn gebenedijt. Leit mi dan, here, nu ter tijt Hier bi, daer ic wonende bem.’ Gurres namen op sijn pert met hem 6175 Ende bat hem dat hi doe verstaen Waerbi dat sine hadden gevaen. ‘Die gene die gi vont over mi Sijn mijns broeder kinder,’ seide hi. ‘Het gevel in ere steden, 6180 Het es omtrent van .viij. dage leden, Dat in genen bosch scieten ginc Een mijn sone, een scone jongelinc. [Hi] wonde een haerre suster, sonder waen, Met ere scichten, daer si was gegaen 6185 Voer hare porte spelen, dat si Niet en mochte genesen, bedi Si was gewont int hoeft, Ende starf gisteren, dies geloeft. Si ontseiden mi vrede nochtan 6190 Dat ict woude betren vor alle man. Ic sochte ane hen pays ende genaden. Si seiden dat sijt niet ne daeden, Si quamen in mijn huus heden den dach Ende sloegen mijn kint daer ic toesach, 6195 Daer ic omme draege rouwe so groet, Dat ic van rouwen wane bliven doet. Sine hilden hen niet gepayt mettien Sine vingen mi, alse gi mocht sien. Om dat si mi wouden doet slaen 6200 Dat niemen soude verstaen Brachten si mi te deser stede, Ende si hadden mi gedoedt mede Ne hadde God gedaen, here, ende gi, Die u hier sende te bescermene mi.,’ 6205 Si reden so verre dat si quamen Daer si enen starken tor vernamen Besloeten met grachten die waren diep. Die ridder beette ende riep Ter porten als hise besloten vernam, 6210 Daer ene wenende maeget uut quam. Ende alsi haers vader wart geware Si liepen helsen daer nare. Si seide: ‘wel moetti comen sijn, Here, lieve vader mijn. 6215 Ic waende wel dat mine neven U hadden genomen u leven.’ - Ԃi trouwen, so hadden si, sonder waen, Ne hadde God ende dese ridder gedaen, Di mi heeft bi sire doeget 6220 Bescudt, dies gi Gode danken moget. Dient hem met uwer macht algader, Die u weder hevet bracht uwen vader.’ Si liep te Gurres also houde Ende bat hem dat hi beten soude. 6225 Gurres antworde hare: ԏpdat herbergens tijd ware Het ne ware gene noet biddens nu, Ic soude gerne bliven met u.’ Die joncfrouwe bat al dat si mochte, 6230 Ende so vele, dat hem dochte Dat sijt mochte houden over dorperhede Dat hi hem so vele bidden dede. Hi beette; ende daer sprongen knapen toe Diene sciere ontwapenden doe. 6235 Ende gaven hem enen mantel jegen tcoude, Dat hem niet deren en soude. Doe quam met enen mantele saen Die ridder uut ere camere gegaen, Dien Gurres daer te voren 6240 Hadde bescudt, alse gi mocht horen, Ende sijn wijf, die sonder beide Gurresse te voren viel ende seide, Als die ene goede vrouwe was tier tijt: ԁy, edel ridder, gebenedijt 6245 Moetti sijn al u leven, Die mi minen here hebt weder gegeven. Ic geve u sulc wijf als ik ben nu Uwen wille mede te done u, Ende al dat hier binnen es mede.,’ 6250 Doe quam die joncfrouwe daer ter stede, Wel gepareert utermaten, Diese ter porten in hadde gelaeten, Lanc ende wel gescapen mede, Ende van so groter scoenhede, 6255 Datse bi faute van scoenheden dan [p. 43] Ne dorste laeten te minnen geen man. Soe sprac Gurresse toe met sinnen: ‘Ic ben u sculdich sere te minnen, Want gi hebt mi, bi mire trouwe, 6260 Geworpen uten groten rouwe, Daer ic in moeste gevallen sijn Ne haddi niet bescudt den vader mijn Ende bracht uut groter noet Van dien, dine wouden slaen te doet. 6265 Nu biddic u, dat gi over mi gebiet, Ic ne sout willen weder seggen niet Vandien des ic mochte doen, here.’ Dies dankedi hare sere. Men dede met groter minnen 6270 Gurresse groet ere daer binnen, Ende hadde gedaen noch also groet En hadde geweest haerre kinder doet, Die op dien dach verslaegen waren, Dies si niet mochten vergeten, tuwaren. 6275 Die here beval datmen haestelike Teten brachte ende rikelike. Sine lieden namen wel ware das. Tirsten datmen geseten was Die here metter vrouwen sat 6280 Ende Gurres metter jonfrouwen at. Na etene gingen si uter herbergen Hen in een scone proyeel mergen, So dattie here entie vrouwe tien tide Geseten waren an dene side. 6285 An dander side, dat suldi weten, Was Gurres metter maegt geseten. Daer Gurres bider joncfrouwen sat Hi verslichte van minnen ende bat Dat sine minnen soude, ende daer nare 6290 Vragede si hem wie hi ware. ‘Joncfrouwe, ic waen berechten u: Ic ben van Arturs herberge nu Ende Walewein es die broeder mijn.’ - ‘Ja,’ sprac si, ԩc hadde sot gesijn 6295 Haddic u gegeven mine minne, Bedi gi sijt te rike man, als ict kinne, Te minnen sulke joncfrouwe als ic bem.’ Daerna sprac si tote hem: ‘Ic bidde u, dat gi mi berecht des, 6300 Wie die scone, edel, bruen ridder es, Die dusgedanc wapinen draegt.’ Die wapine visierde hem die maegt. Gurres vragede hare Ocht si wiste wie sine name ware? 6305 - ‘Ic wane hi heet Lanceloet.’ Gurres antworde hare al bloet: ԗistic dat hi levende ware Ic soude seggen openbare Dat geen beter man ne leeft 6310 Heden, die ridders name heeft, Sonder Walewein, mijn broeder, allene; Maer wi wanen al gemene Dat hi doet es, daerbi weet ic u Van hem niet berechtene nu.,’ 6315 – ‘Goet?’ antworde die joncfrouwe saen, ‘Daar af hoedene sonder waen Die here es van hemelrike. Het ware grote scade, sekerlike, Ende rouwe, storve noch sulc een man.,’ 6320 Gurres vragede hare dan Ocht si den ridder hadde gesien. ‘Jay ic, here,’ sprac si mettien. - ‘Dinct hi u dan so scone wesen.’ Sprac hi, ‘als gi segt van desen?,’ 6325 Si sprac: ‘Ne dochte mi des niet, here, So waer ic uten wege sere. Hi dunct mi die scoenste ridder sijn Die noit saegen die oegen mijn. Vergave God, dat hi nu ter tijt 6330 Also gesont ware alse gi sijt, Ende hi mi also gewaerlike woude Minnen als icken minnen soude. Also helpe mi God, ic en souden dan Wisselen willen om genen man, 6335 Om vrouwe te sine geheellike Van alden lande van erderike.’ Mettien horden si buten der porten carmen Enen man ende ropen: ԏch amen, Wat sal ic moegen doen nu mere! 6340 Ic hebbe al verloren, God, here!’ Gurres sprac: ‘Ic hebbe gehort dien, Om Goede, laeten ons gaen sien Wat hi heeft.’ Doe gingen si daer. Gurres vragede hem daer naer 6345 Waer bi [hi] hem mesliet so sere. ‘Waerbi? Ic segt u, lieve here: Ic brachte heden gelaeden hout Op minen esel in dit wout: So datter een ridder gereden quam 6350 Ic was [ver]verret als icken vernam. Ic vloe daer ic tbosch diets vant. Doe quamen daer .vi. wolven thant Dine worgeden ende beeten doet, Hier omme es mijn rouwe so groet; 6355 Want ic ne hadde hulpe negene Sonder minen esel allene Mijn broet mede te winnen, here. Ic moet mijn broet bidden nu mere, Want ic ne hebbe waer mede 6360 Enen andren te copenen in sine stede.’ Gurres sprac: ԏchtu hads .i. part Ne soutstut niet hebben also wart Alse den esel in dinen sinne Dijn broet mede te winnen?,’ 6365 - ‘Jay ic,’ sprac hi, Ԩet soude beter wesen.’ Gurres bat den here na desen Ende sprac: ‘Ic bidde, here, dat gi Hem een part geeft om die minne van mi, Bedi ic was die ghene van wien 6370 [Hi] was verwart dat hi ginc vlien, So dat hi bi minen live heeft toren Vandien dat hi heeft verloren. Daerbi biddic u sere dies, Dat gi hem verstoert sijn verlies.,’ 6375 Die here sprac, het soude sijn gedaen. Die here gaf hem een sterc pert saen. Die man voer metten perden thuus wart, Ende Gurres keerde metter vart. Die wert beval datmen haestelike 6380 Gurresse soude maken rikelike Sijn bedde, daer hi in soude slapen Daertoe liepen thant knapen, Die sijn gebod daeden metter vart. Ende alse des vroet was die wart 6385 Wie Gurres ware, hi pijndem mere Hem te diennen dan hi dede ere. Sijn dochter haddem vroet gemaect das, Dat Gurres Waleweins broeder was. Alst tijt was te gane slaepen 6390 Die here ende sine knapen Gingen met Gurresse te hant Daer hi een scone bedde vant. Die wert ne sciet vanden goeden man Vor dien dat hi slaepen begon. 6395 Daerna gingen here ende knapen Altegader te bedde slapen, Als die moede waren, sonder waen. Nachts was daer een knape opgestaen Ende als hi vor die porte quam 6400 Sach hi daer buten ende vernam Wel .x. sergante, die staken Optie porte ende se braken. Als hi dat sach hi liep doe Int huus, ende loec die doren toe, 6405 Ende liep daer sijn here lach saen [p. 44] Ende dede hem die dinc verstaen Dat hi verraden was; ende daer nare Seidi dattie porte te broken ware, Ende dat daer binnen waren comen dan 6410 Wel .xx. gewapende man, Mochten si, diene doet souden slaen. Die here spranc uut sinen bedde saen Ende wapendem, des geloeft, Ende sette enen helm op thoeft, 6415 Ende dede kersen ontsteken. Daerna ginc hi Gurresse spreken. Hi seide: ‘Here, gi moet opstaen Ende u wapenen, sonder waen. Onse viande sijn hier binnen comen.,’ 6420 Alse Gurres dat hadde vernomen Hi stont op ende eeschede sine wapen, Die hem thant brachten die knapen, Ende wapendem metter vart. Ende hi hadde gegort sijn swart 6425 Ende sinen scilt haddi genomen, Ende es so in die zale comen; Die here hadde van sinen knapen Hem .vi. oec doen wapen (sic). Doe sprac Gurres dese tale: 6430 ԏndoet die doren vander zale, Dattie vianden niet onsteken Die doren ende op ons breken.’ Si gingen uut ten selven stonden Algader ende si vonden 6435 Die viande int hof met viere, Diet wouden ontsteken sciere, Ende thant optie van binnen riepen Ende met haeren zwaerden op liepen. Gurres trac sijn swert thanden 6440 Ende hi liep optie vianden, Ende geraecte so enen int gevoech, Dat hi hem enen arm af sloech, So dattie gene herde lude riep Ende al vliende danen liep. 6445 Gurres liep opten andren saen Ende seide daer ne souder geen ontgaen. Die here van daer binnen vacht sere: Sine knapen holpen wel haeren here. Dat vechten gedurde lange tijt. 6450 Het was in twifele welc dien strijt Verwinnen soude; maer sijt seker des, En hadde daer niet geweest Gurres Die van binnen waeren onder bleven. Hi nam hem .iiij. hare leven 6455 Ende hi wondere .vij. nochtan Vanden vianden, metten man Dien hi den arm af sloech; ende daer toe Vingen sire achte doe. Die andren vlouwen alse gemene 6460 Drove ende met groten wene Om hare vrient, die som waren gevaen Ende som verslaegen, sonder waen. Doe keerde int huns Gurres Sere blide, ende in hoge des, 6465 Dattie viande verwonnen waren soe. Ende alsi binnen quamen daer waren doe Bliscap van heren ende van knapen. Daerna gingen si weder slaepen. Die here dede die porte wachten, 6470 Ocht die vianden met haren crachten Weder quamen binnen der nachtstonden, Dat sise niet onbewaert ne vonden; Maer sine setten hem daer toe niet, Hem was daer so lede gesciet. 6475 Sander daeges alst begonste dagen Die gene die niet gevaen laegen Senden toten here, datsi Gerne pays souden maken, woude hi: Hi antworde dat hi soude 6480 Hem beraden wat hi doen woude. Hi ginc thant daer Gurres lach Ende ontboet hem goeden dach, Ende Gurres groettene weder. Die here sprac: ‘Here, hier neder 6485 Sijn boden comen altchanden, Die comen van onsen vianden Ende seggen dat si gerne pays namen Ende te mire vrientscap quamen. Ic come tote u, omdat gi mi 6490 Seggen sult welc u raet si, Dien sal ic doen, alst recht es; Want ic ne ware nemmermeer des Toe comen, dat mi es gesciet, Ne haddi mi geholpen niet. 6495 Nu raet mi van dat ic u seggen sal, Ic sets mijnen raet ane u al. Here, mijn broeder ende mijn neven si Hebben om pays gesint tote mi; Ende danc hebbe God ende gi, here, 6500Ic bem van hen boven sere. Willic, ic machse al bederven Ende van allen goede ontherven. Here, ne haddi niet gewesen Ic ne ware niet boven comen van desen; 6505 Ende van desen ne steet mi niet Anders te done dan gi gebiet.’ Gurres sprac: Ԃiden goeden dage, Si sijn u vlescelike mage, Ende van so na magescapen, here, 6510 Ic ne raet u nemmermere Jegen hen lieden te hebbene strijt; Bedi al woude teneger tijt Al die werelt op hen striden Gine mochts niet laeten liden, 6515 Gine moest in hare hulpe wesen. Hier bi es mijn raet van desen, Dat gi pays maect jegen die lieden.’ Doe dedi sinen broeder ontbieden, Die met sinen vrienden gewillike quam 6520 Tirst dat hi die boetscap vernam. Ende Gurres maecte tien tiden Goeden pays in beden siden. Si vergaven allen euvlen moet gerect. Die gevane daeden haren eet, 6525 Dat si vort an in genen sinnen Ne setten jegen den here vandaer binnen; Maer hem te staeden staen emmermere Sonder jegen haren rechten here. Ende si sekerden in beiden siden 6530 Goeden pays vort an tallen tiden. Dus wart van desen doetslaegen vianden [Bi] Gurresse peys gemaect te handen: Ende gaven beide gisele van desen Dattie pays gestaede soude wesen. 6535 Gurres, die thant woude riden, Ontboet sine wapene tien tiden. Men bat hem dat hi bliven soude, Dat hi altoes niet doen ne woude. Men wapenden dat hem niet gebrac 6540 Dan sijn helm, ende hi sprac Toter joncfrouwen dat sijt horde: ‘Joncfrouwe, mach u gedinken der worde Die gi lest spraect jegen mi?’ - ‘Jaet, wale, here, wat woudi?,’ 6545 Hi sprac: ‘Ic segt u, joncfrouwe, Mocht icken vinden, bi mire trouwe, Ic ne liet om den besten casteel Die Artur heeft al geheel, Ic ne soude u bode daer af wesen.,’ 6550 Die jonfrouwe wart al gereet van desen. Hi bant den helm ende bi orlove Van hen sciet bi uten have. |
Het avontuur zwijgt hier ter plaatse 6095 Van hem, en gewaagt dus, Wat zijn broeder Gurrehes geviel. Het avontuur zegt, ten eerste dat waren De gezellen elk van de anderen gegaan Van het kruis, zoals ge horen 6100 Mocht in het boek hier tevoren, Dat Gurrehes, Walewein’ s broeder, toen Reed tot de middag toe. Hij maakte in een bos zijn gang, Die wel 11 mijlen lang was, 6105 En het was wel 10 mijlen breed. Hij haastte hem in het rijden te die tijd, Als die graag uit het bos kwam Dat hem de nacht niet benam. Hij ontmoette een man, die bracht 6110 Een ezel met hout, zoals hij dacht Hij begroette hem van verre en hij riep dan: ‘Duurt dit bos iets ver, man?’ Ten eerste dat de man hem gewapend zag Nee durfde hij hem niet af te wachten, 6115 En hij vloog met grote haast, Als die wel waande dood te wezen. Gurrehes zei: ‘Bericht me van die Dat ik u vraag, u behoeft niet te vlieden.’ Maar die man vloog immer toe. 6120 Gurrehes liet zijn roepen toen, En reed zijn weg recht voort. Daar heeft hij deel van hem gehoord Dat een roept help en misbaart. Hij reed gelijk derwaarts, 6125 Zodat hij in een beemd kwam, Daar hij 10 mannen in vernam, Die hadden een oude man gevangen, In hemd en in broek naakt gedaan. Ze wilden hem verslaan. Hij bad de lieden 6130 Genade; het nee mocht niets beduiden. Toen hij Gurrehes had gezien Gewapend riep hij op hem meteen: ‘Aai, edele man, help me uit de nood, En laat me hier niet dood slaan. 6135 Behoed me in deze nood, omdat Ge ben schuldig me te beschermen,. Ik ben ook ridder zoals u bent: Die schande zal ook de uwe zijn te misprijzen Word ik hier dood geslagen; 6140 De schade wordt mij en de nood. Ten eerste dat Gurrehes dat verstond, Dat diegene zo genadig bad, Hij zei dat ze hem lieten gaan. Ze deden het niet, zeiden ze gelijk. 6145 Hij richtte de speerpunt ten lieden waart En liep hen op met een vaart, En stak de ene door te die tijd Zodat het ijzer bleek aan de andere zijde, Hij sloeg er ook 2 dood in het komen. 6150 Toen de anderen dat hadden vernomen Ze vlogen ten bos waart te die stonden, Daar ze het aller dikste vonden. Toen keerde Gurrehes gelijk Weer daar hij de ridder vond, 6155 Die hij behoed had van de dood, Als die grote wil had, Dat hij wilde wie hij was verstaan, En waarom ze hem dood wilden slaan. Toen hij tot hem kwam zei hij meteen 6160 Tot hem, knielende op zijn knien: ‘Aai edele man, om God bid ik u, Dat ge me legt in mijn behoud nu; En laat me in deze nood Ge behoedt me niet van de dood, 6165 Want die hier nu gevlogen zijn Zullen me nemen dat leven van mij.’ - ‘Zeg me dan,’ sprak Gurrehes, ‘Wathiervan uw wil is, Het zal alzo zijn gedaan.,’ 6170 De goede man antwoordde gelijk: ‘Van God moet ge gezegend zijn. Leidt me dan, heer, nu ter tijd Hierbij, daar ik wonende ben.’ Gurrehes namen hem op zijn paart 6175 En bad hem dat hij laat verstaan Waarom dat ze hem hadden gevangen. ‘Diegene die ge vond zoor mij Zijn mijn broeders kinderen,’ zei hij. ‘Het geviel in een plaats, 6180 Het is omtrent 8 dagen geleden, Dat in dat bos schieten ging Een van mijn zonen, een mooie jongeling. Hij verwondde een van hun zusters, zonder twijfel, Met een pijl, daar ze was gegaan 6185 Voor haar poort spelen, zodat ze Niet mocht genezen, omdat Ze was gewond in het hoofd, En stierf gisteren, dus geloof het. Ze ontzeiden me vrede nochtans 6190 Dat ik het wilde verbeteren voor alle man. Ik zocht aan hen vrede en genaden. Ze zeiden dat ze het niet nee deden, Ze kwamen in mijn huis heden de dag En sloegen mijn kind daar ik toezag, 6195 Waarom ik zo’ n grote rouw draag, Dat ik van rouw dood waan te blijven. Ze hielden zich niet meteen tevreden Ze vingen mij, zoals ge mocht zien. Omdat ze dood wilden slaan 6200 Dat niemand het zou verstaan Brachten ze me te deze plaats, En ze hadden me gedood Nee had God gedaan, heer, en gij, Die u hier zond om me te beschermen.,’ 6205 Ze reden zo ver zodat ze kwamen Daar ze een sterke toren vernamen Besloten met grachten die waren diep. Die ridder steeg af en riep Ter poorten toen hij ze gesloten vernam, 6210 Daar een wenende maagd uit kwam. En toen ze haar vader werd gewaar Ze liep en omhelsden hem daarna. Ze zei: ‘welkom moet je zijn, Heer, lieve vader van mij. 6215 Ik waande wel dat mijn neven U hadden genomen uw leven.’ - ‘Bij vertrouwen, zo hadden ze, zonder twijfel, Nee had God en deze ridder gedaan, Die me heeft bij zijn deugd 6220 Behoedt, dus mag ge God bedanken. Die het hem met allemaal uw macht, Die u terug heeft gebracht uw vader.’ Ze liep tot Gurrehes alzo gauw En bad hem dat hij afstijgen zou. 6225 Gurrehes antwoordde haar: ԏpdat het herbergen tijd was Het nee was geen nood te bidden nu, Ik zou graag blijven met u.’ De jonkvrouw bad alles dat ze mocht, 6230 En zoveel, zodat hij dacht Dat ze het mocht houden voor schande Dat hij hem zoveel bidden liet. Hij steeg af; en daar sprongen knapen toe Die hem toen snel ontwapende. 6235 En gaven hem een mantel tegen de koude, Dat hhet em niet deren zou. Toen kwam met een mantel gelijk De ridder uit een kamer gegaan, Die Gurrehes daar tevoren 6240 Had behoed, zoals ge mocht horen, En zijn wijf, die zonder te wachten Gurrehes te voeten viel en zei, Als die een goede vrouw was te die tijd: ‘Aai, edele ridder, gezegend 6245 Moet ge zijn al uw leven, Die me mijn heer hebt terug gegeven. Ik geef u zo’ n wijf zoals als ik ben nu Uw wil mee te doen u, En al dat hierbinnen is mede.,’ 6250 Toen kwam die jonkvrouw daar ter plaatse, Goed gepareerd uitermate, Die ze ter poort in had gelaten, Lang en goed geschapen mede, En van zo’ n grote schoonheid, 6255 Dat ze bij gemis van schoonheid dan Nee durfde laten te minnen geen man. Ze sprak Gurrehes toe met zin: ‘Ik ben u schuldig zeer te minnen, Want ge hebt me, bij mijn trouw, 6260 Geworpen uit grote rouw, Daar ik moest zijn gevallen Nee, had je niet mijn vader behoed En gebracht uit grote nood Van die, die hem dood wilden slaan. 6265 Nu bid ik u, dat ge over mij gebiedt, Ik nee zou het niet weerspreken Van die dat ik mocht doen, heer.’ Dus bedankte hij haar zeer. Men deed met grote minnen 6270 Gurrehes grote eer daar binnen, En had gedaan noch alzo groot Had niet haar kind dood geweest, Die op die dag verslagen was, Dat ze niet mochten vergeten, inderdaad. 6275 Die heer beval dat men haastig Te eten bracht en rijkelijk. Zijn lieden namen dat goed waar. Ten eersten dat men gezeten was Die heer met de vrouwen zat 6280 En Gurrehes met de jonkvrouwen at. Na het eten gingen ze uit de herberg Hen in een mooi prieel vermaken, Zodat de heer en die vrouwe te die tijd Gezeten waren aan de ene zijde. 6285 Aan de andere zijde, dat zal je weten, Was Gurrehes met de maagd gezeten. Daar Gurrehes bij de jonkvrouw zat Hij verzocht van minnen en bad Dat ze hem minnen zou, en daarna 6290 Vroeg ze hem wie hij was. ‘Jonkvrouw, ik waan te berichten u: Ik ben van Arthur’ s herberg nu En Walewein is mijn broeder.’ - ‘Ja,’ sprak ze, ԫ was zot geweest 6295 Had ik u mijn minne gegeven, Omdat ge een te rijk man bent, zoals ik het ken, Te minnen zulke jonkvrouw zoals ik ben.’ Daarna sprak ze tot hem: ‘Ik bid u, dat ge me dit bericht dus, 6300 Wie die mooie, edel, bruine ridder is, Die dusdanige wapens draagt.’ Dat wapen versierde hem die maagd. Gurrehes vroeg haar Of ze wist hoe zijn naam was? 6305 - ‘Ik waan hij heet Lancelot.’ Gurrehes antwoordde haar al bloot: ‘Wist ik dat hij levend was Ik zou zeggen openbaar Dat geen betere man nee leeft 6310 Heden, die ridders naam heeft, Uitgezonderd Walewein, mijn broeder, alleen; Maar we wanen algemeen Dat hij dood is, daarbij weet ik u Van hem niet te berichten nu.,’ 6315 – ‘Goed?’ antwoordde de jonkvrouw gelijk, ‘Daarvan behoedt hem zonder twijfel Die heer is van hemelrijk. Het was grote schade, zeker, En rouw, stierf toch zo’ n man.,’ 6320 Gurrehes vroeg haar dan Of ze de ridder had gezien. ‘Ja ik, heer,’ sprak ze meteen. - Ԍijkt hij u dan zo mooi te wezen.’ Sprak hij, ‘als ge zegt van deze?,’ 6325 Ze sprak: ‘Neen, leek me dus niet, heer, Dan was is zeer verdwaald. Hj lijkt me de mooiste ridder te zijn Die nooit mijn ogen zagen. Vergaf God, dat hij nu ter tijd 6330 Alzo gezond was zoals gij bent, En hij me alzo waar wilde Minnen zoals ik hem minnen zou. Alzo helpt me God, ik zou hem dan Wisselen willen om geen man, 6335 Om vrouwe te zijn geheel Van al het land van aardrijk.’ Meteen hoorden ze buiten de poort kermen Een man en roepen: ‘Och arme, Wat zal ik nu meer mogen doen! 6340 Ik heb alles verloren, God, heer!’ Gurrehes sprak: ‘Ik heb die gehoord, Om God, laat ons gaan zien Wat hij heeft.’ Toen gingen ze daar. Gurrehes vroeg hem daarna 6345 Waarom hij zich zo zeer misdroeg. ‘Waarom? Ik zeg het u, lieve heer: Ik bracht heden geladen hout Op mijn ezel in dit woud: Zodat er een ridder gereden kwam 6350 Ik was bang toen ik hem vernam. Ik vloog daar in het bos die ik vond. Toen kwamen daar 6 wolven gelijk Die hem verwurgden en dood beten, Hierom is mijn rouw zo groot; 6355 Want ik nee had hulp nee geen Uitgezonderd mijn ezel alleen Mijn brood mee te winnen, heer. Ik moet mijn brood bidden nu meer, Want ik niets heb waarmee 6360 Een andere te kopen in zijn plaats.’ Gurrehes sprak: ԁls u een paard had Nee, zou u het niet alzo waard hebben Als de ezel in uw zin Uw brood mee te winnen?,’ 6365 - ‘Ja ik,’ sprak hij, Ԩet zou beter wezen.’ Gurrehes bad de heer na deze En sprak: ‘Ik bid, heer, dat gij Hem een paard geeft om de minne van mij, Omdat ik diegene was van wie 6370 Hij bang was zodat hij ging vlieden, Zodat hij door mijn lijf heeft toorn Van dien dat hij heeft verloren. Daarom bid ik u dit zeer, Dat gij hem hersteld zijn verlies.,’ 6375 Die heer sprak, het zou zijn gedaan. Die heer gaf hem een sterk paard gelijk. Die man voer met het paard huiswaarts, En Gurrehes keerde met een vaart. De waard beval dat men haastig 6380 Gurrehes rijk zou maken Zijn bed, daar hij in zou slapen Daartoe liepen gelijk knapen, Die zijn gebod deden met een vaart. En toen dus bekend was de waard 6385 Wie Gurrehes was, hij pijnigde hem meer Hem te dienen dan hij deed eerder. Zijn dochter had hem beken gemaakt dat, Dat Gurrehes Walewein’ s broeder was. Toen het tijd was om te gaan slapen 6390 Die heer en zijn knapen Gingen met Gurrehes gelijk Daar hij een mooi bed vond. De waard nee scheidde van de goede man Voordat hij begon te slapen. 6395 Daarna gingen heer en knapen Allemaal te bed slapen, Als die moe waren, zonder twijfel. ‘S Nachts was daar een knaap opgestaan En toen hij voor de poort kwam 6400 Keek hij naar buiten en vernam Wel 10 bedienden, die staken Op de poort en het braken. Toen hij dat zag liep hij toen In het huis, en sloot de deur dicht, 6405 En liep gelijk daar zijn heer lag En liet hem dat ding verstaan Dat hij verraden was; en daarna Zei hij dat de poort gebroken was, En dat daarbinnen waren gekomen dan 6410 Wel 20 gewapende mannen, Mochten ze, die hem dood zouden slaan. Die heer sprong gelijk uit zijn bed En wapende hem, dus geloof het, En zette een helm op het hoofd, 6415 En liet kaarsen ontsteken. Daarna ging hij Gurrehes spreken. Hij zei: ‘Heer, gij moet opstaan En u wapenen, zonder twijfel. Onze vijanden zijn hier binnen gekomen.,’ 6420 Toen Gurrehes dat had vernomen Hij stond op en eiste zijn wapens, Die hem gelijk brachten de knapen, En wapende hem met een vaart. En hij had omgord zijn zwaard 6425 En zijn schild had hij genomen, En is zo in de zaal gekomen; De heer had van zijn knapen Hen 6 ook laten wapenen. Toen sprak Gurrehes deze woorden: 6430 ԏpen de deuren van de zaal, Dat de vijanden niet ontsteken De deuren en op ons breken.’ Ze gingen uit terzelfder tijd Allemaal en ze vonden 6435 De vijand in de hof met vuur, Die het snel wilden ontsteken, En gelijk op die van binnen riepen En met hun zwaarden opliepen. Gurrehes trok gelijk zijn zwaard 6440 En hij liep op de vijanden, En raakte zo een naar behoren, Dat hij hem een arm afsloeg, Zodat diegene erg luid riep En al vliedende vandaan liep. 6445 Gurrehes liep op de anderen gelijk En zei daar nee zou er geen ontgaan. Die heer van daar binnen vocht zeer: Zijn knapen hielpen goed hun heer. Dat vechten duurde lange tijd. 6450 Het was in twijfel welke die strijd Overwinnen zou; maar wees zeker dus, Was daar niet geweest Gurrehes Die van binnen waren onder gebleven. Hij nam hen 4 hun leven 6455 En hij verwondde er 7 nochtans Van de vijanden, met de man Die hij de arm afsloeg; en daartoe Vingen ze er acht toen. De anderen vlogen algemeen 6460 Droevig en met grote wenen Om hun vrienden, die soms waren gevangen En soms verslagen, zonder twijfel. Toen keerde Gurrehes in het huis Zeer blijde, en verheugd dus, 6465 Dat de vijanden zo overwonnen waren. En toen ze binnen kwamen daar was toen Blijdschap van heren en van knapen. Daarna gingen ze weer slapen. Die heer liet de poort bewaken, 6470 Of de vijanden met hun krachten Weer kwamen binnen de nachtstonde, Dat ze het niet onbeschermd nee vonden; Maar ze zetten zich daartoe toe niet, Hen was daar zo’ n leed geschied. 6475 De volgende dag toen het te dagen begon Diegene die niet gevangen lagen Zeiden tot de heer, dat ze Graag vrede zouden maken, wilde hij: Hij antwoordde dat hij zou 6480 Hem beraden wat hij doen wou. Hij ging gelijk daar Gurrehes lag En ontbood hem goede dag, En Gurrehes groette hem weer. Die heer sprak: ‘Heer, hier neder 6485 Zijn boden gekomen al te gelijk, Die komen van onze vijanden En zeggen dat ze graag vrede namen En tot mijn vriendschap kwamen. Ik kom tot u, omdat ge mij 6490 Zeggen zal welke uw raad is, Die zal ik doen, zoals het recht is; Want ik was nimmermeer dus Toe gekomen, dat me is geschied, Nee, had je me niet geholpen. 6495 Nu raad me aan van dat ik u zeggen zal, Ik zet mijn raad geheel aan u. Heer, mijn broeder en mijn neven Hebben me om vrede gezonden; En dank heeft God en gij, heer, 6500 Ik ben van hen boven ellende. Wil ik, ik mag ze allen bederven En van alle goed onterven. Heer, nee had je er niet geweest Ik nee was niet te boven gekomen van deze; 6505 En van deze nee staat me niets Anders te doen dan gij gebiedt.’ Gurrehes sprak: ‘Bij de goede dag, Ze zijn uw vleselijke verwanten, En van zo nauwe verwanten, heer, 6510 Ik nee raad u nimmermeer Tegen hen lieden te hebben strijd; Omdat al wilde je te enige tijd De hele wereld op hen strijden Ge mocht het niet laten gaan, 6515 Ge moet in hun hulp wezen. Hierbij is mijn raad van deze, Dat ge vrede maakt tegen die lieden.’ Toen liet hij zijn broeder ontbieden, Die met zijn vrienden gewillig kwamen 6520 Ten eerste dat hij de boodschap vernam. En Gurrehes maakte te die tijden Goede vrede aan beide zijden. Ze vergaven allen hun euvele moed gereed. Die gevangen deden hun eed, 6525 Dat ze voortaan op geen manier Nee, zetten tegen de heer van daar binnen; Maar hem bij te staan immermeer Uitgezonderd tegen hun rechte heer. En ze verzekerden aan beiden zijden 6530 Goede vrede voortaan te alle tijden. Dus werd van deze doodgeslagen vijanden Door Gurrehes gelijk vrede gemaakt: En gaven beide gijzelaars van deze Dat de vrede gestadig zou wezen. 6535 Gurrehes, die gelijk wilde rijden Ontbood zijn wapens te die tijd. Men bad hem dat hij blijven zou, Dat hij altijd niet doen nee wou. Men wapende hem zodat hem niets ontbrak 6540 Dan zijn helm, en hij sprak Tot de jonkvrouw dat zij het hoorde: ‘Jonkvrouw, mag u gedenken de woorden Die ge laatst tegen me sprak?’ - ‘Ja het, wel, heer, wat wil je?,’ 6545 Hij sprak: ‘Ik zeg het u, jonkvrouw, Mocht ik hem vinden, bij mijn trouw, Ik liet het niet om het beste kasteel Die Arthur heeft al geheel, Ik nee zou u er bode van wezen.,’ 6550 De jonkvrouw werd geheel gereed van deze. Hij bond de helm en met verlof Van hen scheidde hij uit de hof. |
Hi reet toten middage toe, Ende quam in enen beemt doe. 6555 In midden den beemt in enen pleine [p. 45] Vant hi ene overscone fonteine, Die ten voeten van .i. sicamore spranc. Hi maecte derwart sinen ganc, Als die gerne vercoelt ware 6560 Van heiten, dine pijnde sware. Daer vant Gurres .iij. vrouwen Van messeliken ouden int opscouwen: Die ene hadde wel .lx. jaer, Dander min dan .xx. daer naer, 6565 Die derde .xl. ocht van diere maten. Si hadden vor hen daer si saeten Op tgras gespreedt ene witte dwale, Ende si aeten doe tien male Pasteiden van hokinen; mare 6570 Sine hadden nemmeer manne dare Dan enen naen, die hen diende doe. Alse daer Gurres quam toe Die vrouwen stonden op mettien Alsi den ridder hadden gesien, 6575 Ende hiettene wellecome wesen. ‘Wie waeren,’ seiden si, ԩn talen van desen, Dat wi wouden ende hadden gere Dat hier enich ridder comen were, Die hier wandelde in dit lant.,’ 6580 Die naen brachte water thant. Hi ginc sitten eten, ende na dien Begonste hi optie joncste sien, Die hem scone dochte, ende daer toe Ne sceen si niet wel te gemake doe. 6585 Hi sach op dandre vrouwe na desen, Die hem dochte bet gepareert wesen Dan die joncfrouwe was, ende daer nare Sprac Gurres aldus tot hare: ԁy vrouwe, wat pensedi, ic ne sach 6590 Noit vrouwe op en genen dach Also scone alse gi sijt, sine dochte mi Bat gepareert sijn dan gi Ende blider. Mi dunct dat gi nu Belget omdat ic ete met u.,’ 6595 ‘Ic ne doe, here, dat suldi weten; Noch u comen, noch u eten Ne deert mi niet, ic bems te gemake. Mijn gepens es om ander sake, Dat ic ne mach, lude no stille, 6600 Gebetren te minen wille.’ - ԁy vrouwe,’ antworde Gurres, Ԉeeft enich vreemt man macht des, Dat hijt betren mochte?’ Si seide doe: ‘Jaet, woudire pine doen toe.,’ - ‘Also helpe mi God, wistic die sake. Daer gi af sijt tongemake, Ic souder met al minen gedochte Dat beste toe doen dat ic mochte. Ic bidde u, dat gijt mi doet verstaen.,’ 6610 - ‘Here, gerne,’ seide si saen: ‘Het es wel .iij. jaer leden nu, Dat mijn vader starf, seggic u, Die here van Brestele, ende hi Woende in enen casteel hier bi; 6615 Ende mijn moeder hadde vrese das, Omdat ic jonc ende scone was, Alse gi sien moeget openbaerlike, Ne huwede si mi niet haestelike, Datmen mi met crachte soude nemen hare. 6620 Ende si beriet hare daer nare Met onsen drossate wat hem dochte Dat si best met mi doen mochte. Hi was rike man, maer van genen Edelen geslachte, maer van clenen. 6625 Ende mijn vader hadden mede Ridder gemaect om sine rijchede. Ende als hi mire vrouwen wille verstont, Dat si mi huwen wilde tier stont, Hi seide, wart hare bequame, 6630 Dat hi mi gerne te wive name, Ende dat hi mi also houden woude Alse mijn vrouwe versieren soude, Ende doen also groete ere Ende daer af faelgieren nembermere, 6635 So dat mijn vrouwe wert le rade daer af, Dat si mi hen (sic) mijns ondancs gaf. Ende als hi mi hadde in huwelike Hi helt mi herde eerlike. Maer daerna onlange, here, 6640 Begonsti mi veronwerden sere Ende verspreken. Als enich ridder quam Tonser herbergen, ende hi vernam Dat ic op genen ridder sach Hi seide dat hi mire minnen plach, 6645 Ende hi wart so jalous van mi toe, Dat hise mi alle ane teech doe; So dat met ons herbergede daer naer, Des es leden omtrent een jaer, Lanceloet van Lac. Alst wiste mijn man 6650 Hi ontfingene herde wel dan, Omdat hi van sire doeget hadde gehort Menichwerf spreken scone wort. Ende als wi waeren geseten Te gadere, ende souden eten 6655 So begonstickene sere besie Om sine scoenhede, ende bidien, Dat ic menich werven hadde gehort Doeget van hem spreken weder ende vort. Alse mijn man dat hadde versien 6660 Hi seide, als die gram was van dien: ‘wihebt Lanceloete wel besien, vrouwe, Nu segt mi, bi ure trouwe, Wat u van hem dunct.’ Ic seide: ‘Ic ne does niet, bi mire waerheide, 6665 Gi souts mi ondanc weten an.’ - ‘Ic ne sal, bi trouwen,’ sprac mijn man. Mi verwies mine herte ende ic gaf Al erre antworde daer af: ‘Nadien dat gi weten wilt, here, 6670 Ende gi gepijnt sijt so sere, Indien dat gi mi seker doet vandien, Datter mi geen quaet af sal messcien...’ - ԓone saelt,’ antworde hi ter stede, Ende hi sekeret mi mede. 6675 Ic was erre ende begonste grongieren Ende antworde hem in deser manieren: - ‘Here, willic u seggen wat mi Vanden goeden man dunct?’ - ‘Jagi.’ - ‘Here, so seggic u dan van desen 6680 Dat mi in hem duncket wesen Also vele dogedachticheden Als in u sien quaetheden. Ende gelijc datmen hem es sculdich ere Te done, men es u sculdich mere 6685 Onneren te doene ende scanden. Hi es man van allen landen Vander werelt dies best verdient heeft. Datmen hem lof ende prijs geeft, Ende dat hi heeft goet ende eere.,’ 6690 Si worden alle te barenteert sere, Die saeten ter taflen, vanden worden, Die si mi daer seggen horden. Als mijn man spreken mochte hi bat mi saen Dat ic hem die worde daede verstaen 6695 Die ic hadde geseit te voren. Ic seide:’ Gerne, wildise horen. Ic seide dat in hem doechdechticheden Niet so vele en es als in u quaetheden, Siet alle die doecht die hebben mach 6700 Enich ridder heden den dach, Prouetsen, stoutheit, scoenhede, Godertierheit, hovescheit, milthede, Macht van goede ende van vrienden Nu marct van desen goeden hoe 6705 Die bewaret es van al desen [p. 46] Opdat si alle te gader moegen wesen In enichgen sterfliken man. Van hem bem ics wel seker dan Dat hi met prouetsen heeft leden 6710 Alle die leven opten dach van heden. Hi es stouter dan els iemen, warlike: Van scoenheden es niewer sijn gelike, Ende van geslachte mochti wel wesen Coninc van alder werelt, want wi lesen 6715 Dat hi van also groeten geslachte es comen Als iemen diemen mochte nomen. Van goedertierheit diemen an hem siet Ne machmen begripen niet. Van hovessceden maggic seggen wel, 6720 Dat hem noit eer en mesvel. Van sire miltheit ne houdic gene tale, Bedi men macht niet weten wale Omdat hi geen goet en heeft, Opdat hem davonture goet geeft 6725 Ocht hi dan melde wesen sal. Van machte van vrienden swigic al. Bedi men vint lieden, des sijt gewes, Die machtichger sijn dan hi es. Dus moegedi verstaen an mijn spreken 6730 Dat an desen goeden man gebreken Sulke vanden doegeden daer gi Hier voren af horet spreken mi. Maer an u en gebreect niet Van quaetheden, diemen siet 6735 Desen dogeden contrarie wesen. Nu hort die redene van desen: Gine hebt stoutheit noch edelhede, Hovescheit noch goedertierhede Noch miltheit van haven, siedi rike, 6740 Dat en es hi niet sekerlike. Ende van vrienden gebreket u Dier hi genoech hevet nu. Ende siedi dat in hem gebreect Sulke doeget daer men af spreect, 6745 En gene quaetheit gebreect an u: Daerbi so seggic nu, Dat in u es meer quaetheden Dan in hem doechdechticheden. Nu moegedi wel merken hier ave, 6750 Die van uwen verdiente u den loon gave, Hi soude doen in allen keren U meer scanden dan hem eeren.’ Mijn man was om dit seggen so gram, Dat hi na uten sinne quam. 6755 Maer hi liet dien nacht liden wale Dat hi ne helt daerf af gene tale. Daerna in tiden ende in steden Alse Lancelot wech was gereden Seide hi mi dese dinc te voren. 6760 Ende omdat hijt mi hadde gesworen, Sprac hi, hine soude mi niet doet slaen, Maer hi souts sulke wrake ontfaen, Dat ic gelijc getrouweden wive Nemmermeer genaecte sinen live, 6765 Maer alse ene cameriere. Ende hi nam mi in deser maniere Mine rike cleder daer toe, Ende dede so vele ane mi doe, Dat ic ne hadde van allen dingen 6770 So vele machts als van .ij. penningen. Noch ne hebbe, dat suldi weten. Ende heeft mi oit sint doen eten Metten gersoenen, dat ic niet Gebetren mach. Dats mi groet verdriet: 6775 Hier omme begonstic wenen als gi Tetene waert geseten bi mi; Want hets lange tijt leden dat Geen ridder uut mire scotelen en at.’ Gurres antworde: ‘Vrouwe, 6780 U here hout u qualike trouwe, Ende mochtic noch hier nare In steden comen daer hi ware Hine souts mi niet moegen ontgaen, Ine soude op hem doen staen, 6785 Dat hi heeft ongetrouwichede Gedaen ende hem versworen mede. Ende ic wilde dat mi nembermee man Over ridder helde vort an Ne dadic niet dat hijs hadde scande 6790 Ende gi ende ic eere in allen lande.’ Als si in dese tale waren Quam daer een kint van .v. jaren Ende het seide aldus mettien Toter oudster vrouwen vandien .iij.: 6795 ‘Vrouwe, gi moet thus comen nu, Daer wille een ridder spreken u’ - ‘Lieve kint, sech mi Hoe gedane wapene draget hi?’ - ‘Groene met enen roeden liebarde,’ 6800 Seide dat kint. Doe mesbarde Utermaten sere die vrouwe Ende dreef herde groten rouwe. Si seide: ԁy arme.’ Daer nare: ‘Dits te minen boef drove niemare. 6805 Nu haddic liever te sine doet, Dan te levenne in desen rouwe groet.’ Die vrouwe sprac Gurresse toe: ‘Ay here, raedt mi wat ic best doe!,’ - ‘Vrouwe, segt mi wat et es dan, 6810 Ic sal u raeden so ic best can.’ Si seide: ‘Here, God loent u, Ende ic saelt u seggen nu. Here, ic quam saren gereden In dit lant tere steden, 6815 Ende een mijn knape, daer ic vernam Dat een ridder jegen mi gereden quam Van desen lande, die mi met crachte vinc. Ende hi behiet mi ene dinc, Hi soude mi in vangnessen leden, 6820 Daer ic nembermee uut ne soude sceden, Het ne ware dat ic hem woude Sekeren dat ic doen soude Dat hi mi heeschen soude daer, Ic hadde vander doet groeten vaer, 6825 Ic kindene wreet ende fel, Ende die macht was sijn, wistic wel. Ic sekerdem dat ic doen soude Al dat hi mi heeschen woude, Op dat ics macht hadde. Hi seide doe 6830 Hine ware niet seker genoech also. Hi dede die helegen bringen daer, Ende dede mi sweren daer naer Dat ic mine dochter, ene joncfrouwe Die scoenste maget, bi mire trouwe, 6835 Die nu es in al dit lant, Noch diemen in langen daer in vant. Geven soude mede te done Sinen wille als hijs mi vermone; So dat ic met eeden van hem sciet. 6840 Noit sint en vermaendi mi niet Dan nu. Ic en weet wat doen te desen. Ic en soude niet drover wesen Sagicse slepen met enen perde Dan ocht hise vorde sire verde, 6845 Want hi een recht verrader es, Ende hi es comen, des sijt gewes, Van quaden dorpren; maer dor das Dat hi so stout van lachamen was Maecten ridder die grave 6850 Van Valdrien ende gaf hem lant ende have. Sider dedi prouetschen so vele, Dat hem die here vanden castele Sire dochter te wive gaf. Ende hi dancten so wel daer af. 6855 Dat hine doet sloech met sire hant [p. 47] Om te hebbene sijn lant. Ende alsi dat lant hadden ontfaen Ende si hem manscap hadden gedaen, Die sculdich waren te sine sijn man, 6860 Hi wart jegen sijn wijf wreet dan, Dat hi cume jegen hare sprac .i. wort. Hi anteretse so qualike vort, Dat hise om ene cleine dinc Daer na an enen boem verhinc; 6865 Ende omdat hi dus dede hare Bem ic in sorgen ende in vare, Ende dat ic ne weet wat doen, seggic u, Ende dat si mi liever doet ware nu Dan dat si nu levet mere, 6870 Ic soude dan haers vergeten eere Dan ic nu sal; ende bidde dat gi, Here, op dese dinc raet mi.’ Hi seide: ‘Vrouwe, geeft mi God geval Ic segge u wat ic doer u doen sal, 6875 Ende dore die vrouwen die hier sijn Ende doer uwer dochter, dat scone magedijn, Daer het grote scaden af ware Viel si in sulken handen hier nare. Ic sal gerne met u gaen, 6880 Ende na dat ic an sijn spreken can verstaen Sal ic u bider Gods genaden In sulker manieren geraden Dattie sake een deel sal gaen Na uwen wille.’ Si seide saen: 6885 Ԅanc hebt van Gode onsen here. Varen wi, ic sorge sere Dat hise sal hebben genomen Met crachte eer wi daer comen.’ Hi bant sinen helm metter vart 6890 Ende sat sciere op sijn part. Hi sprac toter joncster vrouwen daer nare Vanden drien, ende bat hare Dat si hem wijsde hare woninge; Hine liet om gene dinge 6895 Hine soutse sien eer hi sciede Uten lande, hem en gesciede Avonture diene daertoe brachte, Dat hiere niet toe comen en mochte. Ende si wisetse hem metter vart 6900 Dat hi wel wiste den wech daer wart Elc beval andren Gode van hem lieden. Gurres entie vrouwe scieden Ende reden totien datsi vernamen Dat si ter vrouwen woninge quamen, 6905 Die starc was ende in enen broec gestaen. Die vrouwe riep ter porten saen, Daer te hant cnapen quamen toe, Diese vanden perde hieven doe Ende onfingen Gurresse met minnen. 6910 Die vrouwe ginc daerna daer binnen. Tirst dat si daer binnen es comen Heeft si des ridders pert vernomen, Daer si af hadde den groeten vaer. Si sprac te Gurresse daer naer: 6915 ‘Siet hier des quaets mans pert, here, Wat sal ic moegen doen nu mere?’ Hi seide: ‘Ne sijt niet ververt hier of, Hout u vorwerde, quijt u gelof, Ende levert hem u dochter nu. 6920 Ic gelove ende sekere u, Eer hise vort ene halve mile Ic salre jegen wesen tiere wile; Ne wille hise mi niet minlike Weder geven ic sal indelike 6925 Jegen hem vechten tote dien, dat hi Ocht ic in stride verwonnen si.’ Si gingen daer in, daer si tien stonden Dien ridder al gewapent vonden, Die toter vrouwen seide mettien 6930 Dat hise irst mochte gesien: ‘Vrouwe, ic come u heescen nu Dat belof dat es tusscen mi ende u. Nu quijt u also alse gi U sculdich sijt te quitene jegen mi.,’ 6935 Gurres sprac: ‘Wates dat gelof, Daer gi die vrouwe calengiert of? Ic wilde wel daer af dat ware Weten, oft u wille ware.’ Die ridder sprac hoverdichlike 6940 Dat hijs niet ne daede sekerlike. Die vrouwe seide: ‘Here, dats waer, Ic gelovede u, hens niet .i. jaer, Dat ic u mine dochter also saen Levren soude, sonder waen, 6945 Alse gise quaemt soeken. Ic sal hier of Mi quiten ende doen mijn gelof. Ende eer gise wech vort, seggic u; Vor desen riddre die hier es nu Om mi vanden gelove, sonder waen, 6950 Te quitene, dat ic hebbe gedaen, Willic u gerne geven vri Desen tor ende datter toe hort,’ seide si, ԉndien dat gi wilt laeten huwen mi Mire dochter daert mijn wille si.,’ 6955 Hi sach optie vrouwe daer nare, Ende hi sprac aldus tote hare: ‘Vrouwe, waerbi maecti dangier Van uwer dochter dus groet hier Tenen wive te gevene mi? 6960 Ic bem riker van goede dan gi, Ende ic bem van meerre machte Dan es algader u geslachte. Ende eist u wille ocht en es, Ic salse hebben, sijt seker des. 6965 Ende om die wort, die ghi Daer toe segt, weet wel dat si Meer quaets dan goets hebben sal.’ Die vrouwe sprac te mayiert al: ԁy vri man, ne belget niet, ic bids u, 6970 Ic en seide dese wort niet nu In quade te uwart, here, Maer ic minne mijn kint so sere, Mocht wesen, dat ic gerne sage Dat met mi bleve al mine dage.,’ 6975 Doe ginc in die camere die vrouwe Ende vant haerre dochter met groten rouwe. Si seide: ‘Lieve, kint waerbi Siede dus drove, segt mi.’ - ‘Waerbi, soete moeder? Ne bem ic niet 6980 Sculdich te hebbene rouwe ende verdriet Nadien dat ic so verre ben comen Dat mi baten ende vromen Tidich te gesciene waren: Ende dat ic nu te mire doet moet varen. 6985 Dies ic niet hebbe verdient Noch over mi noch maech noch vrient.’ Die vrouwe sprac: ‘Lieve dochter mijn Gi sult bi desen herde seker sijn, Want hier binnen een ridder es, 6990 Die herde vrome es, sijt seker des, Die segt, wille dese ridder u Met crachten henen voeren nu, Dat hi den ridder sal wederstaen Ende jegen hem vechten, sonder waen, 6995 Toter wilen ende tien tide Dat hi u gewint met stride. Ende mi dinct, dat gi met desen Sere versekert moeget wesen.’ Die joncvrouwe antworde tier ure: |
Hij reed tot de middag toe, En kwam in een beemd toen. 6555 In het midden van de beemd in een vlakte Vond hij een uiterst mooie fontein, Die ten voeten van een esdoorn ontsprong. Hij maakte derwaarts zijn gang, Als die graag verkoeld was 6560 Van hitte, die hem zwaar pijnigde. Daar vond Gurrehes 3 vrouwen Van verschillende ouderdom in het aanschouwen: De ene had wel 60 jaar, De ander minder dan 20 daarna, 6565 De derde 40 of van die maat. Ze hadden voor hen daar ze zaten Op het gras gespreid een witte doek, En ze aten toen te die tijd Pasteien van bokjes; maar 6570 Ze hadden nimmer mannen daar Dan een kleine, die hen bediende toen. Toen daar Gurrehes toe kwam De vrouwen stonden op meteen Toen ze de ridder hadden gezien, 6575 En zeiden hem welkom te wezen. ‘we weren,’ zeiden ze, ԩn gesprek van deze, Dat we wilden en graag hadden Dat hier enige ridder gekomen was, Die hier wandelde in dit land.,’ 6580 Die kleine bracht gelijk water. Hij ging zitten eten, en na dien Begon hij op de jongste te zien, Die hem mooi dacht, en daartoe Nee, scheen ze niet goed te gemak toen. 6585 Hij zag op de andere vrouwen na deze, Die hem beter gepareerd leken te wezen Dan die jonkvrouw was, en daarna Sprak Gurrehes aldus tot haar: ‘Aai vrouwe, wat peins je, ik nee zag 6590 Nooit vrouwe op geen dag Alzo mooi zoals gij bent, ze leken mij Beter gepareerd te zijn dan gij En blijder. Me lijkt dat gij nu Verbolgen bent omdat ik met u eet.,’ 6595 ‘Ik nee doe, heer, dat al je weten; Noch uw komst, noch uw eten Nee deert me niet, ik ben te gemak. Mijn gepeins is om een andere zaak, Dat ik nee mag, luid nog stil, 6600 Verbeteren tot mijn wil.’ - ‘Aai vrouwe,’ antwoordde Gurrehes, Ԉeeft enige vreemde man macht aldus, Dat hij het verbeteren mocht?’ Ze zei toen: ‘Ja het, wilde hij er moeite toe doen.,’ - ‘Alzo helpt me God, wist ik die zaak. Daar ge van bent te ongemak, Ik zou er al mijn gedachten Dat beste toe doen dat ik mocht Ik bid u, dat gij het me laat verstaan.,’ 6610 - ‘Heer, graag,’ zei ze gelijk: ‘Het is wel 3 jaar geleden nu, Dat mijn vader stierf, zeg ik u, De heer van Brestele, en hij Woonde in een kasteel hierbij; 6615 En mijn moeder had de vrees dat, Omdat ik jong en mooi was, Zoals ge openbaar mag zien, Nee, huwde ze me niet haastig, Dat men mij met kracht van haar zou nemen. 6620 En ze beraadde zich daarna Met onze drost wat hem dacht Dat ze het beste met mij doen mochten. Hij was rijke man, maar van geen Edee geslacht, maar van lage. 6625 En mijn vader had hem mede Ridder gemaakt om zijn rijkheid. En toen hij de wil van mijn vrouwe verstond, Dat ze me huwen wilde te die tijd, Hi zei, was het haar bekwaam, 6630 Dat hij me graag tot wijf nam, En dat hij me alzo houden wilde Alzo mijn vrouwe versieren zou, En doen alzo grote eer En daarvan falen nimmermeer, 6635 Zodat mijn vrouwe werd te rade daarvan, Dat ze me hem tegen mijn wil gaf. En toen hij me in huwelijk had Hij hield me erg eerbaar. Maar kort daarna, heer, 6640 Begon jij me zeer te geringschatten En uitschelden. Toen er enig ridder kwam Tot onze herberg, en hij vernam Dat ik naar die ridder keek Hij zei dat hij mij te minnen plag 6645 En hij werd zo jaloers van mij toen, Dat hij het me alles aanteeg toen; Zodat met ons herbergde daarna, Dat is geleden omtrent een jaar, Lancelot van Lac. Toen mijn man het wist 6650 Hij ontving hem dan erg goed, Omdat hij van zijn deugd had gehoord Menigmaal spreken mooie woorden. En toen we waren gezeten Tezamen, en zouden eten 6655 Zo begon ik hem zeer te bezien Om zijn schoonheid, en omdat, Dat ik menigmaal had gehoord Deugd van hem spreken weder en voort. Toen mijn man dat had gezien 6660 Hij zei, als die gram was van die: ‘Ge hebt Lancelot goed bezien vrouwe, Nu zeg me, bij uw trouw, Wat u van hem denkt.’ Ik zei: ‘Ik nee doe het niet, bij mijn waarheid, 6665 Ge zou het me kwalijk nemen dan.’ - ‘Ik zal niet, bij trouw,’ sprak mijn man. Me bedroefde mijn hart en ik gaf Al gergerd antwoord daarvan: ‘Nadien dat ge weten wil, heer, 6670 En ge zo zeer moeite doet, Indien dat ge me verzekerd doet van die, Dat er mij geen kwaad van zal gebeuren...’ - ‘Dat zee zal het,’ antwoordde hij ter plaatse, En hij verzekerde het me mede. 6675 Ik was gergerd en begon te grommen En antwoordde hem op deze manier: - ‘Heer, wil ik u zeggen wat me Van de goede man denk?’ - ‘Ja gij.’ - ‘Heer, zo zeg ik u dan van deze 6680 Dat me in hem lijkt te wezen Alzo veel deugdelijkheid Als in u kwaadheid te zien. En gelijk dat men hem eerder behoort eer Te doen, men behoort u meer 6685 Oneer te doen en schande. Hij is man van alle landen Van de wereld die het beste heeft verdiend. Dat men hem lof en prijs geeft, En dat hij heeft goed en eer.,’ 6690 Ze werden allen zeer ontsteld, Die ter tafels zaten, van de woorden, Die me mij daar zeggen hoorden. Toen mijn man spreken mocht bad hij me gelijk Dat ik hem die worden liet verstaan 6695 Die ik tevoren gezegd had. Ik zei:’ Graag, wil je het horen. Ik zei dat in hem deugdelijkheid Niet zo veel in is als in u kwaadheid, Ziet al de deugd die hebben mag 6700 Enige ridder heden de dag, Ridderlijkheid, dapperheid, schoonheid, Goedertierenheid, hoffelijkheid, mildheid, Macht van goed en van vrienden Nu merk van dit goed hoe 6705 Die bewaard is van al dezen Opdat ze alle tezamen mogen wezen In enige sterfelijke man. Van hem ben ik wel zeker dan Dat hij met ridderlijkheid heeft gedaan 6710 Allen die leven op de dag van heden. Hij is dapperder dan iemand anders, waarlijk: Van schoonheid is nergens zijn gelijke, En van geslacht mag hij wel wezen Koning van de hele wereld, want we lezen 6715 Dat hij van alzo groot geslacht is gekomen Als iemand die men mocht noemen. Van goedertierenheid die men aan hem ziet Nee mag men niet begrijpen. Van hoffelijkheid mag ik wel zeggen, 6720 Dat hem nooit eerder misviel. Van zijn mildheid nee zeg ik niets, Omdat men niet goed mag weten Omdat hij geen goed heeft, Opdat hem het avontuur goed geeft 6725 Of hij dan mild wezen zal. Van macht van vrienden zwijg ik geheel. Omdat men lieden vindt, dus wees zeker, Die machtiger zijn dan hij is. Dus mag je verstaan aan mijn spreken 6730 Dat aan deze goede man ontbreken Sommige van de deugden daar gij Hiervoor mij van hoorde spreken Maar aan u ontbreekt niets Van kwaadheid, die men ziet 6735 Deze deugden zijn contrarie. Nu hoort de reden van deze: Ge hebt dapperheid noch edelheid, Hoffelijkheid noch goedertierenheid Noch mildheid van have, ben je rijk, 6740 Dat is hij niet zeker. En van vrienden ontbreekt u Van die hij er genoeg heeft nu. En zie je dat in hem ontbreekt Zulke deugd daar men van spreekt, 6745 En geen kwaadheid ontbreekt aan u: Daarbij zo zeg ik nu, Dat in u is meer kwaadheid Dan in hem deugdelijkheid. Nu mag je hiervan wel merken, 6750 Die van uw verdienste u het loon gaf, Hij zou het doen op alle manieren U meer schande dan hem eer.’ Mijn man was om dit zeggen zo gram, Dat hij bijna uitzinnig werd. 6755 Maar hij liet die nacht wel gaan Dat hij nee daarvan geen woorden hield. Daarna in tijden en in plaatsen Toen Lancelot weg was gereden Zei hij me dit ding tevoren. 6760 En omdat hij het mij had gezworen, Sprak hij, hij zou me niet dood slaan, Maar hij zou zulke wraak ontvangen, Dat ik gelijk getrouwde wijven Nimmermeer genaakte zijn lijf, 6765 Maar als een kamenierster. En hij nam me op deze manier Mijn rijke kleren daartoe, En deed zo veel aan mij toen, Zodat ik nee had van alle dingen 6770 Zoveel macht als van 2 penningen. Noch nee heb, dat zal je weten. En heeft me ooit sinds laten eten Met de bedienden, zodat ik het niet Verbeteren mag. Dat is mijn grote verdriet: 6775 Hierom begon ik te wenen zoals gij Te eten was gezeten bij mij; Want het is lange tijd geleden dat Een ridder uit mijn schotels at.’ Gurrehes antwoordde: ‘Vrouwe, 6780 Uw heer houdt u kwalijk trouw, En mocht ik noch hierna In plaatsen komen daar hij was Hij zou me niet mogen ontgaan, Ik zou hem op laten staan, 6785 Dat hij heeft ontrouw Gedaan en hem verzworen mede. En ik wilde dat me nimmermeer man Voor ridder hield voortaan Nee, deed ik niet dat hij had schande 6790 En gij en ik eer in alle landen.’ Toen ze met dit gesprek bezig waren Kwam daar een kind van 5 jaren En het zei aldus meteen Tot de oudste vrouwen van die 3: 6795 ‘Vrouwe, ge moet thuis komen nu, Daar wil een ridder u spreken’ - ‘Lieve kind, zeg me Hoedanige wapens droeg hij?’ - ‘Groene met een rode leeuw,’ 6800 Zei dat kind. Toen misbaarde Uitermate zeer die vrouwe En dreef erg grote rouw. Ze zei: ‘Aai arme.’ Daarna: ‘Ditis tot mijn behoefte droevig nieuws. 6805 Nu was ik liever dood geweest, Dan te leven in deze grote rouw.’ Die vrouwe sprak Gurrehes toe: ‘Aai heer, raad me aan wat ik het beste doe!,’ - ‘Vrouwe, zeg me wat het dan is, 6810 Ik zal u aanraden zo goed ik kan.’ Ze zei: ‘Heer, God beloont het u, En ik zal het zeggen nu. Heer, ik kwam samen gereden In dit land te ene plaats, 6815 En een van mijn knapen, daar ik van vernam Dat een ridder tegen mij gereden kwam Van dit land, die me met kracht ving. En hij zei me een ding, Hij zou me in gevangenis leiden, 6820 Daar ik nimmermeer uit nee zou scheiden, Tenzij dat ik hem wilde Verzekeren dat ik doen zou Dat hij mij eisen zou daar, Ik had van de dood groot gevaar, 6825 Ik kende hem wreed en fel, En de macht was zijne, wist ik wel. Ik verzekerde hem dat ik doen zou Alles dat hij me eisen wou, Opdat ik de macht had. Hij zei toen 6830 Hij was niet zeker genoeg alzo. Hij liet de heiligen aldaar brengen, En liet me zweren daarna Dat ik mijn dochter, een jonkvrouw De mooiste maagd, bij mijne trouw, 6835 Die nu is in al dit land, Noch die men sedert daarin vond. Geven zou mee te doen Zijn wil als hi het mij vermaande; Zodat ik met eden van hem scheidde. 6840 Nooit sinds vermaande hij me niet Dan nu. Ik weet niet wat doen tot deze. Ik zou niet droeviger wezen Zag ik haar slepen met een paard Dan of hij haar voer zijn vaart, 6845 Want hij een rechte verrader is, En hij is gekomen, dat is zeker, Van kwade schande; maar doordat Dat hij zo dapper van lichaam was Maakte de graaf hem ridder 6850 Van Valdrien en gaf hem land en have. Sinds deed hij zo veel dapperheid, Dat hem de heer van het kasteel Zijn dochter tot wijf gaf. En hij bedankte hem daar zo goed van. 6855 Dat hij hem dood sloeg met zijn hand Om te hebben zijn land. En toen hij dat land had ontvangen En ze hem manschap hadden gedaan, Die schuldig waren zijn man te zijn, 6860 Hij werd dan tegen zijn wijf wreed, Zodat hij nauwelijks een woord tegen haar sprak. Hij hanteerde haar voort zo slecht, Dat hij haar om een klein ding Daarna aan een boom verhing; 6865 En omdat hij aldus haar deed Ben ik in zorgen en in gevaar, En dat ik niet weet wat te doen, zeg ik u, En dat ze me liever dood was nu Dan dat ze nu meer leeft, 6870 Ik zou haar dan eerder vergeten Dan ik nu zal; en bid dat gij, Heer, op dit me aanraadt.’ Hij zei: ‘Vrouwe, geeft me God geluk Ik zeg u wat ik voor u doen zal, 6875 En door de vrouwen die hier zijn En door uw dochter, dat mooie maagdje, Daar het grote schade van was Viel ze in zulke handen hierna. Ik zal graag met u gaan, 6880 En naar dat ik aan zijn spreken kan verstaan Zal ik u met de Goddelijke genade In zulke manier aanraden Dat die zaak een deel zal gaan Naar uw wil.’ Ze zei gelijk: 6885 Ԅank heb je van God onze heer. Gaan we, ik bezorg zeer Dat hij haar zal hebben genomen Met kracht eer we daar komen.’ Hij bond zijn helm met een vaart 6890 En zat snel op zijn paard. Hij sprak tot de jongste vrouw daarna Van de drie, en bad haar Dat ze hem wees haar woning; Hij liet het om geen ding 6895 Hij zou haar zien eer hij scheidde Uit het land, tenzij hem geschiedde Avontuur die hem daartoe bracht, Dat hij er niet toekomen mocht. En ze wees het hem met een vaart 6900 Zodat hij goed de weg wist derwaarts Elk beval de anderen God van hen lieden. Gurrehes en de vrouwe scheiden En reden tot dat ze vernamen Dat ze ter vrouwe woning kwamen, 6905 Die sterk was en stond in een moeras. Die vrouwe riep ter poorten gelijk, Daar gelijk knapen toekwamen, Die ze van het paard hieven toen En ontvingen Gurrehes met minnen. 6910 De vrouwe ging daarna daar binnen. Ten eerste dat ze daar binnen is gekomen Heeft ze het paard van de ridder vernomen, Daar ze groot gevaar van had. Ze sprak tot Gurrehes daarna: 6915 Ԛiet hier het paard van de kwade man, heer, Wat kan ik nu meer mogen doen?’ Hij zei: ‘Neen, wees hiervan niet bang, Houd uw voorwaarde, kwijt uw belofte, En lever hem uw dochter nu. 6920 Ik beloof en verzeker u, Eer hij haar een halve mijl voert Ik zal er tegen wezen te die tijd; Nee, wil hij haar niet minnelijk Terug geven zal ik eindelijk 6925 Tegen hem vechten tot die, dat hi j Of in strijd overwonnen is.’ Ze gingen daarin, daar ze te die tijd Die ridder geheel gewapend vonden, Die meteen tot de vrouwe zei 6930 Dat hij haar eerst mocht zien: ‘Vrouwe, ik kom u eisen nu De belofte dat is tussen mij en u. Nu kwijt u alzo zoals ge U schuldig bent te kwijten tegen mij.,’ 6935 Gurrehes sprak: ‘Watis dat voor belofte, Daar ge de vrouwe van aanklaagt? Ik wilde wel daarvan dat ware Weten, als het uw wil was.’ Die ridder sprak hovaardig 6940 Dat hij het niet nee deed zeker. Die vrouwe zei: ‘Heer, dat is waar, Ik beloofde u, het is niet een jaar, Dat ik u mijn dochter alzo gelijk Leveren zou, zonder twijfel, 6945 Als ge haar kwam zoeken. Ik zal hiervan Me kwijten en mijn belofte doen. En eer ge haar weg voert, zeg ik u; Voor deze ridder die hier nu is Om me van de belofte, zonder twijfel, 6950 Te kwijten, dat ik heb gedaan, Wil ik u graag vrij geven Deze toren en dat er toebehoort,’ zei ze, ԉndien dat ge wil laten huwen mij Mijn dochter daar het mijn wil is.,’ 6955 Hij zag op die vrouwe daarna, En hij sprak aldus tot haar: ‘Vrouwe, waarom maak je drukte Van uw dochter aldus groot hier Tot een wijf mij te geven? 6960 Ik ben rijker van goed dan gij, En ik ben van grotere macht Dan is allemaal uw geslacht. En is het uw wil of niet is, Ik zal haar hebben, wees zeker dus. 6965 En om de woorden, die gij Daartoe zegt, weet wel dat ze Meer kwaad dan goed hebben zal.’ Die vrouwe sprak geheel te neergeslagen: ‘Aai edele man, nee verbolg niet, ik bid het u, 6970 Ik zei deze woorden niet nu In kwaadheid tot u waart, heer, Maar ik bemin mijn kind zo zeer, Mocht wezen, dat ik graag zag Dat met me bleef al mijn dagen.,’ 6975 Toen ging die vrouw in de kamer En vond haar dochter met grote rouw. Ze zei: ‘Lieve, kind waarom Ben je dus droevig, zeg het me.’ - ‘Waarom, lieve moeder? Nee ben ik niet 6980 Schuldig te hebben rouw en verdriet Nadien dat ik zo ver ben gekomen Dat me baat en eer Tijdig te geschieden waren: En dat ik nu tot mijn dood moet gaan. 6985 Dat ik niet heb verdiend Noch voor mij noch verwant noch vriend.’ Die vrouwe sprak: ‘Lieve dochter van mij Ge zal hierdoor erg zeker zijn, Want hier binnen is een ridder, 6990 Die erg dapper is, dat is zeker dus, Die zegt, wik deze ridder u Met kracht henen voeren nu, Dat hij de ridder zal weerstaan En tegen hem vechten, zonder twijfel, 6995 Tot de wijl en te die tijd Dat hij u wint met strijd. En me lijkt, dat ge met deze Zeer verzekerd mag wezen.’ Die jonkvrouw antwoordde te die tijd: |
7000 ԁy vrouwe, dat es avonture; Dat doet mi in vresen wesen.,’ Die vrouwe seide na desen: ‘Lieve kint, ic wille dat gi u Pareert ten scoensten dat gi kont nu. 7005 Soe u die ridder scoenre siet [p. 48] Soe meerre sal wesen sijn verdriet,’ Die joncfrouwe, die niet ne liet Te done dat hare moeder hiet, Pareerde haer so si best mochte. 7010 Daer na die vrouwe brochte Haerre dochter vort geleedt Wel gepareert ende wel gecleedt. Alse die ridder wart geware, Die daer comen was om hare, 7015 Dat si so overscone was Hem vermoyede sere das, Dat hi so lange lette daer Hine hadde die joncfrouwe hem het naer. Hi sprac toter joncfrouwen na desen: 7020 ‘Joncfrouwe, wel moetti comen wesen. Die ghene die van uwer scoenhede Mi spraken si seiden waerheide, Want gi seit scoenre, sonder waen, Dan si mi daeden verstaen: 7025 Ic houde mi wel gepayt van u. Beveelt ure vrouwen Gode nu. Nadat ic u hebbe ne willic niet Langer hier letten, wats gesciet.’ Gurres sprac dus den ridder an: 7030 ԗaendise dus wech voren dan?’ - ‘Voer wien soudict laeten?’ antworde hi. Gurres sprac weder: ‘Hore mi, Die de joncfrouwe minne so sere, Dat ic jegen u sal vechten ere.,’ 7035 - ‘Ic bem lettel vervart daer bi Dat gi met vechtene dreget mi. Bi allen helichgen sweric u, Waerdi uwer derde van riddren nu, Al sulc alse gi sijt, ic soudse nochtan 7040 En wech voren ende niet laeten doer u dan.’ Gurres antworde hem al erre: ‘Ridder, gi hebt gesproken te verre. Weet wel, gine vorse heden meer niet Tuwer herbergen, wat soes gesciet. 7045 Nu doet daertoe al uwe macht, Maer hier binnen ne doe ic gene cracht Dat gise vort, om daer of Te houdene der vrouwen gelof. Maer als gi daer buten sijt, 7050 Weet wel, dat ic u tier tijt Sonder versten sal bestaen.’ Die ridder ontwerde saen: ‘Ic ontsie u dreygen lettel nu.’ Die ridder sprac: ‘Vrouwe, quijt u 7055 Van uwen gelove jegen mi.’ Si antworde: ‘Here, dat si.’ Si nam haerre dochter bider hant Ende levretse hem thant. Si seide: ‘Neenmt hier die dinc, here, 7060 Die ic in die werelt minne mere.’ Hi dankets hare, ende metter vart Dede hise sitten op een part, Ende hi vorde en wech die joncfrouwe, Die begonste maken groten rouwe. 7065 Als hise wech begonste leden, Ende si sach dat si moeste seeden Van haerre moeder ende mettien varen, Daer si seker af waent sijn tuwaren Dat hise emmer sal slaen te doet. 7070 Ende al hadde die dochter rouwe groet, Die moeder drovede noch mere, Die hare kint minde so sere Alse moeder hare kint minnen mach. Si maecte groet hantgeslach 7075 Op Gurresse ende es met allen Hem optie voeten gevallen. So seide: ԅdel ridder ende vri, Vart na mire dochter ende brinctse mi!’ - ԁy vrouwe,’ sprac Gurresse saen, 7080 ԏm Goede laet u wenen staen. Ic hope an Goede onsen here; Gi sult eer avont verhogen sere.’ Hi porret ende volget metter vart Dien ridder, die metter joncfrouwen vart. 7085 Hi achterretene ende hi Riep: ‘Hoedt u jegen mi, Ic ontsegge u.’ Dander seget: ‘Dats ene dinc daer mi lettel an leget,’ Hi keerde sijn pert te hem wart, 7090 Alse die joesteren begart. Si lieten beide lopen die perde Onderlinge, want elc andren begerde So sere, dat si beide met allen Metten orsen sijn gevallen. 7095 Si sprongen op beide metter vart Ende elc van hen trac sijn swart, Ende hebben elc andren an gelegen So dat Gurres heeft geslegen Enen zwaren slach, so int gevoech, 7100 Dat hi den riddre die hant af sloech, Daer hi den scilt mede helt; ende daer nare Alse dat die ridder wart geware Dat hi verminct was woudi vlien; Maer dat ne mocht hem niet gescien, 7105 Want hem Gurres noch enen slach gaf Dat hem sijn hoeft vloech af Ende hi viel ter erden doet neder. Gurres quam toter joncfrouwen weder Ende seide: ‘Joncfrouwe, wat dunct u 7110 Hebbix genoech gedaen nu?’ - ‘Ja gy, here,’ antworde si, ‘wihebt so vele gedaen doer mi, Dat u onse here moete geven Also vele bliscepen al u leven 7115 Als icker hebbe dat hi doet es.’ Doe sprac toter joncfrouwen Gurres: ‘Nu sullen wi weder thuuswert keren, Ende ic sal bider hulpen ons heren Uwer vrouwen weder geven u nu, 7120 Die mi so sere bat over u.’ - ‘Dat varen, here, ende dat bliven toe Staet an u selven,’ seide si doe. Gurres sat weder op thant Ende nam sine glavie in die hant, 7125 Ende si namen hare vart Ter joncfrouwen moeder wart. Hi sach optie joncfrouwe binnen desen, Die hem so scone dochte wesen, Dat hem wonder dochte van hare. 7130 Hi versochtse van minnen daer nare. Si sprac: ‘Here, na dien dat gi Mi versoect van minnen wie siedi? Nochtan en weet ic niet wel Ocht gi met mi hout u spel.,’ 7135 Gurres antworde hare Dat hi van Arturs hove ware Ende geselle vander tafelronde. Oec seidi haer ten selven stonde Dat hi Waleweins broeder ware. 7140 ‘Hoe es u name,’ sprac si daer nare. ‘Ic hete Gurres, joncfrouwe.’ Si seide tote hem: Ԃi mire trouwe, Ic hebbe genoech gehoren Spreken van u hier te vore . 7145 Ic kinne wel dat gi goet ridder sijt, Ende gi hebt ene scone lief nu ter tijt, Ende hoverdich, ende so hoge vrouwe, Dat ic wel weet, bi mire trouwe, Dat gijt niet en sout willen laeten om mi; 7150 Ende gi versocht mi van minnen bedi Dat gi mi wout proven.’ Ende hi seide doe Dat hi geen lief en had ende hi swort toe, Ende dat hise gerne soude Minnen opdat sijt also woude. 7155 ‘Ic weet wel,’ seide si, ‘ende bem seker des, [p. 49] Dat noch niet .i. jaer en es Dat gi sere minnet in dit lant Die scone joncfrouwe ende wel becant.’ Hi antworde: ԓegt mi wien.,’ 7160 Die joncfrouwe seide hem nadien Dien name vander joncfrouwen. Hi sprac: ‘Ic minnese en trouwen, Maer ic ne minnese niet mere.’ Doe sprac die joncfrouwe: ‘Ja, here, 7165 Ocht ic u mine minne gave Hoe soudic seker sijn daer ave Dat gi mi niet laeten ne sout Om ene andre ocht gise minnen woud.’ - ‘Ic sal u,’ seit hi, ԩn sulker manieren 7170 Seker doen alse gi sult visieren.’ - ԓekerlijc het ware sere Pijnlic te gelovene, here, Dat gi sout willen houden ane mi Getrouwelike, nadien dat gi 7175 Hebt gelaeten die gone, Die so hoge wijf es ende so scone, Ende hoger ende scoenre dan ic si.’ Ende vort tote hem seide si: ‘Ic hebbe wel daer mede gevaren 7180 Dat gijt mi hebt geseit, tuwaren. Ne haddic niet geweten die waerhede Ic hadde u gemint mede, Daer ic sotheit an hadde gedaen. Sekerlike ende sonder waen 7185 Gi sout mi hebben gelaeten alse gi Uwen wille hadt gehadt met mi, Alse gi die andre liet; bi desen Haddic sere bedroegen gewesen.’ -Al dat gi segt ne diedt niet nu: 7190 Ic moet minen wille hebben van u. Wie sijn hier allene ic ende ghi Ende verre van lieden, dat siedi.’ - ‘Here, wildi dat met crachten doen?’ - ‘Nenic,’ antworde die baroen; 7195 ԍaer ic bidde u vriendelike Dat gijt wilt doen goedertierlike.’ So seide: ‘Watsout sijn ocht ict doen woude?’ Hi antworde dat hi soude. - ‘Ende ocht icker niet en woude?’ sprac si. 7200 ԓone dadicker niet toe,’ sprac hi. - ‘Dus saels,’ seide si, ‘al mijn wille gescien?’ Hi seide: ‘wisegt waer van dien.’ - ‘Nu segt mi,’ sprac si thant, ‘Is enichge joncfrouwe in dit lant 7205 Ocht in erderike binnen Die gi bi minnen wout minnen, Ende gi wel wanet dat si u Haette ende onwart hadde nu?’ - ‘sekerlike, nenic,’ seide hi. 7210 - ‘Nu segt mi danne wildi Gemeintscap hebben met haren live Alse man soude met sinen wive Om scoenheit die in hare ware, Opdat gi wel wist van hare 7215 Dat si u haette indelike?’ Hi seide: ‘Nenic, sekerlike, Ende ic ne soudse niet minnen mede.’ Si seide: Ԃi rechter waerhede, Gine sult dan an mi niet leggen minne, 7220 Want ic hate u in minen sinne Ende hebbe u onwart van dien done, Dat gi hebt jegen die gone Gevalsch van minnen, die u mere Minde dan hare selve, here. 7225 Ende nieman en salre af spreken horen Hine sal u min minnen dan te voren Alsmen sal weten datmen segt Dat gi bi costumen plegt Te bedriegene vrouwen ende joncfrouwen 7230 Achter lande, die u met trouwen. Ende ic bem wel seker van u, Also alse gi mi versoect nu Suldi morgen versoeken ene andre Es dat sake dat si met u wandre. 7235 Ende ic ne weet in mine verstantnesse Gene so arme verraetnesse Alse wive te bedriegene Met scoenre spraken ende met liegene In gelike van vrayer minnen; 7240 Bedi men machse lichte verwinnen, Ende mi dunct dat gi mocht mere Scanden bejagen ende onnere Dan eren, nadien dat ict merke, In te doene sulke gewerke.,’ 7245 Hi sprac: ‘Joncfrouwe, in desen Mesprijsdi mi; waerbi macht wesen Dat gi mi haedt? Ik waende bat nu Hebben verdient die minne van u Dan uwe haettie, sonder waen.,’ 7250 So seide: ‘Ic saelt u seggen saen, Here; het es waer, des sijt gewes, Dat inden lande een ridder es, Die mi lange heeft geminnet, Ende ic hebben weder so gesinnet, 7255 Dat ic hem in allen sinne Hebbe gegeven mine minne Om die doeget die icker an hebbe vonden; Nochtan dat hi noit te genen stonden Mi so na quam alse gi sijt nu. 7260 Maer dat willic seggen u, Dat ic hebbe gedaen gelof Daer ic niet en wille sceden of, Dat icker meer af sceden sal. Ende het es man in dese werelt al 7265 Doer wien ic verwandelen woude Die minne van hem; maer ic soude Die gene haeten met allen sinnen, Die mi hier boven versochte van minnen; Want hi soect mi te minnen allene 7270 Bi hovesscer minnen ende bi rene, Ende alle die mijns vanden Van minnen begeren mire scanden. Nu hebbic u ontdect mede Twi ic u lachtre u bede. 7275 Nu vragic ocht gi mi, here, Enichge cracht sult doen vort mere Vandien dat gi mi hebt gebeden nu?’ Hi sprac: ‘Joncfrouwe, ic sect u, Begerdic u nu also sere 7280 Als ic enich wijf dede noit ere, Gi hebt u so wel van dien saken Ontsculdicht jegen mi met spraken, Ic ne soeke u niet vort, tuwaren, Van stucken die u moegen verswaren; 7285 Ende seggic, tote heden den dach Van alden mageden die ic oyt sach, Dat ic noit gene vant, sekerlike, Die sprac also getrouwelike Alse gi hebt gedaen, ende ic bidde u, 7290 Dat gi die mesdaet vergevet nu Vanden worden die ic nu hebbe gehadt Jegen u.’ Si dede te hant dat. Si reden sprekende te samen Dat si te haerre moeder huus quamen. 7295 Ende alse die moeder vernam Dat hare dochter gesont thuus quam, Si liep sere jegen hare doe Ende cussetse .c. werven toe, Ende si weende van groter bliscepen 7300 Daer si mede was begrepen. Die joncfrouwe sprac na desen: ԁy soete vrouwe, wat sal dit wesen? Van mi ne maket bliscap negene Maer van desen ridder allene, 7305 Die bi siere doeget, sonder waen, [p. 50] Doer u ende mi hevet gedaen, Wine mochtent verdienen te gere uren. Hi heeft hem geset in avonturen. Om u ende om mi heden den dach, 7310 Nochtan dat hi mi noit ne sach. Nu laet ons pensen tavont mere Hem te diennen ende te doen eere, Wine sullenre hem niet so vele Doen in ernste noch in spele 7315 Dat wi hem sullen moegen van dien Gedanken dat ic hebbe gesien Dat hi heden doer ons dede Bi sire groter vromichede.’ Die joncfrouwe beette van haren perde 7320 Ende bat Gurresse doe herde, Ende seide tot hem: ‘Lieve here, Ic bidde u, dat gi herberget tavont mere.’ Hine blever niet, antworde hi hare Want gene tijt herbergens ware, 7325 Ende hi hadde so vele te doene toe Dar hi niet en mochte bliven doe. Die joncfrouwe quam tote hem thant Ende sloech an sinen breidel hare hant, Ende seide tot hem: ‘Watsoes gesciet, 7330 U ontseggen ne helpt u niet, Gi moet hier bliven met crachte nu. Wildi oft ne wilt, dat seggic u.’ - ‘Ic sal bliven,’ antworde Gurres, ‘Opdat ic gaen mach alst mijn wille es.,’ 7335 Die joncfrouwe antworde daer nare Dat dat wel hare wille ware. Hi beette ende ginc also houde In die herberge alse die hem rusten woude, Bedi het hadde heet gedaen. 7340 Die knapen quamen gelopen saen, Die den ridder wouden ontwapen; Maer hi ontseit den cnapen, Hine woude niet af doen groet noch elene Sonder sinen helm allene, 7345 Omdat hi micte danen te tidene Eer avont quame ende te ridene. ‘Watwildi doen,’ sprac die vrouwe, ԓo helpe mi God, in goeder trouwe, Ic hadde liever dat ic te hande 7350 Verlore een deel van minen lande Dan gi tavont sout sceden van mi.’ - ‘Ic bleef optie vorwaerde,’ sprac hi, ‘Dat ic als ic woude soude varen, Ende mijn wille es, tuwaren, 7355 Dat ic noch tavont henen kere; Ende ic ne ligge te nacht mere In gene herberge, het ne si Dat davonture bringet mi Ter herbergen, bi mire trouwe, 7360 Daer woent die jonge vrouwe Daer wi af scieden, des onlanc es.’ Die vrouwe sprac tote Gurres: ‘Ic ne rader u niet vaerne wel, Hare man es wreet ende fel, 7365 Die u lichte soude willen slaen doet Daeddi in sijn huus cleine ocht groet Dat jegen sinen wille ware iet.’ Hi seide: ‘Vrouwe ic ne laets niet Om gene dinc, icne salre varen.,’ 7370 Die vrouwe sprac: ‘Dats mi leet, tuwaren, God moete u laeten wederkeren Met bliscepen ende met eren.’ Si beval te gereidene die spise, Alsi die woude in alre wise 7375 Dat hi ate eer hi danen sciede. Dat daeden thant hare liede. Di spise was gereet ende si saeten Ten taflen ende aeten. Alsi lange hadden geseten 7380 Ten taflen drinken ende eten Ende Gurres hadde doen verstaen Der vrouwen hoet was vergaen Tusschen haerre dochter ende hem binnen Dat hise versochte van minnen, 7385 Ende wat antworde si hem gaf, Die vrouwe was herde blide daer af, Ende si seide tote Gurres: ‘Dat si vroet es, here, sijt seker des, Dat es hare wel onslachte nu. 7390 Hare vader was, dat seggic u, Die vroetste die hier was int lant.’ Hi heeschede sine wapene thant: Hi sat op ende voer uten hove Metter vrouwen orlove 7395 Ende metter joncfrouwen, die hem vandien Baeden dat hise quame sien Ten minsten enewerven ere Eer hi uten lande kere. Hi seide dat mochte wel gescien 7400 Gave hem God avonture te dien. |
7000 ‘Aai vrouwe, dat is avontuur; Dat laat me in vrees wezen.,’ De vrouwe zei na deze: ‘Lieve kind, ik wil dat ge u Pareert ten mooiste dat ge nu kan. 7005 Zo mooier de ridder u ziet Hoe groter zal zijn verdriet wezen,’ De jonkvrouw, die niet nee liet Te doen dat haar moeder zei, Pareerde haar zo goed ze kon. 7010 Daarna bracht die vrouwe Haar dochter voort geleidt Goed gepareerd en goed gekleed. Toen de ridder werd gewaar, Die daar gekomen was om haar, 7015 Dat ze zo uiterst mooi was Hem vermoeide zeer dat, Dat hij zo lang lette daar Hij had de jonkvrouw hem beter nabij. Hij sprak tot de jonkvrouw na deze: 7020 ‘Jonkvrouw, welkom moet je wezen. Diegene die van uw schoonheid Me spraken ze zeiden waarheid, Want ge bent mooier, zonder twijfel, Dan ze me lieten verstaan: 7025 Ik hou me goed tevreden van u. Beveel uw vrouwe God nu. Nadat ik u heb nee wil ik niet Langer hier letten, wat er geschiedt.’ Gurrehes sprak aldus de ridder aan: 7030 ԗaande je haar aldus weg te voeren dan?’ - ‘Voor wie zou ik het laten?’ antwoordde hij. Gurrehes sprak weer: ‘Hoor mij, Die de jonkvrouw zo zeer mint, Dat ik eerder tegen u zal vechten.,’ 7035 - ‘Ik ben daarbij weinig bang Dat ge met vechten me dreigt. Bij alle heiligen zweer ik u, Waren er van u drie ridders nu, Al zulke zoals gij bent, ik zou haar nochtans 7040 Weg voeren en niet laten door u dan.’ Gurrehes antwoordde hem al gergerd, ‘Ridder, ge hebt te ver gesproken. Weet wel, ge voert haar heden niet meer Tot uw herberg, wat zo er gebeurt. 7045 Nu doe daartoe al uw macht, Maar hier binnen nee doe ik geen kracht Dat ge haar voert, om daarvan Te houden de vrouwen belofte. Maar als ge daar buiten bent, 7050 Weet wel, dat ik u te die tijd Zonder uitstel zal bestaan.’ Die ridder antwoordde gelijk: ‘Ik ontzie uw dreigen weinig nu.’ De ridder sprak: ‘Vrouwe, kwijt u 7055 Van uw belofte tegen mij.’ Ze antwoordde: ‘Heer, dat is.’ Ze nam haar dochter bij de hand En leverde haar hem gelijk. Ze zei: ‘Neenm hier dat ding, heer, 7060 Die ik in de wereld meer bemin.’ Hij bedankte haar en met een vaart Liet hij haar zitten op een paard, En hij voerde weg die jonkvrouw, Die grote rouw begon te maken. 7065 Toen hij haar weg begon te leiden, En ze zag dat ze moest scheiden Van haar moeder en meteen gaan, Daar ze zeker van waant te zijn inderdaad Dat hij haar immer dood zal slaan. 7070 En al had de dochter grote rouw, De moeder bedroefde het noch meer, Die haar kind zo zeer beminde Als een moeder haar kind minnen mag. Ze klapte zeer met haar handen 7075 Op Gurrehes en is geheel Hem te voeten gevallen. Ze zei: ԅdele ridder en vrij, Ga naar mijn dochter en breng haar mij!’ - ‘Aai vrouwe,’ sprak Gurrehes gelijk, 7080 ԏm God laat uw wenen staan. Ik hoop op God onze heer; Ge zal eer vanavond zeer verheugen.’ Hij ging en volgde met een vaart Die ridder, die me de jonkvrouw gaat. 7085 Hij achtervolgde hem en hij Riep: ‘Hoedt u tegen mi, Ik ontzeg het u.’ De ander zei: ‘Dat is een ding waar me weinig aan ligt,’ Hij keerde zijn paard tot hem waart, 7090 Als die kampen begeert. Ze lieten beide lopen de paarden Onderling, want elk de andere begeerde Zo zeer, zodat ze beide geheel Met de paarden zijn gevallen. 7095 Ze sprongen op beide met een vaart En elk van hen trok zijn zwaard, En hebben elk de andere aangelegen Zodat Gurrehes heeft geslagen Een zware slag, zo in het gevoeg, 7100 Dat hij de ridder de hand afsloeg, Daar hij het schild mede hield; en daarna Toen dat die ridder werd gewaar Dat hij verminkt was wilde hij vlieden; Maar dat nee mocht hem niet geschieden, 7105 Want Gurrehes gaf hem noch een slag Zodat hem zijn hoofd afvloog En hij viel ter aarde dood neer. Gurrehes kwam tot de jonkvrouw weer En zei: ‘Jonkvrouw, wat dunkt u 7110 Heb ik genoeg gedaan nu?’ - ‘Ja gij, heer,’ antwoordde ze, ‘Ge hebt zoveel gedaan voor mij, Dat u onze heer moet geven Alzo veel blijdschap al uw leven 7115 Als ik er heb dat hij dood is.’ Toen sprak tot de jonkvrouw Gurrehes: ‘Nu zullen we weer huiswaarts keren, En ik zal met de hulp van onze heer Uw vrouwe terug geven u nu, 7120 Die me zo zeer bad voor u.’ - ‘Dat gaan, heer, en dat blijven toe Staat aan u zelf,’ zei ze toen. Gurrehes zal gelijk weer op En nam zijn speerpunt in de hand, 7125 En ze namen hun vaart Ter jonkvrouw moeder waart. Hij keek naar de jonkvrouw binnen deze, Die hem zo mooi dacht te wezen, Dat hem wonder dacht van haar. 7130 Hij verzocht ze van minnen daarna. Ze sprak: ‘Heer, na dien dat gij Me verzoekt van minnen wie ben je? Nochtans weet ik niet goed Of ge met me uw spel houdt.,’ 7135 Gurrehes antwoordde haar Dat hij van Arthur’ s hof was En gezel van de tafelronde. Ook zei hij haar terzelfder tijd Dat hij Walewein’ s broeder was. 7140 ‘Hoe is uw naam,’ sprak ze daarna. ‘Ik heet Gurrehes, jonkvrouw.’ Ze zei tot hem: ‘Bij mijn trouw, Ik heb genoeg gehoord Spreken van u hier tevoren. Ik beken wel dat ge een goede ridder bent, En ge hebt een mooie lief nu ter tijd, En hovaardig, en zo’ n hoge vrouwe, Dat ik wel weet, bij mijn trouw, Dat gij haar niet zou willen verlaten om mij; 7150 En ge verzocht me van minnen omdat Dat ge me wilde beproeven.’ En hij zei toen Dat hij geen lief had en hij zwoer het toen, En dat hij haar graag zou Minnen opdat zij het alzo wou. 7155 ‘Ik weet wel,’ zei ze, ‘en ben zeker dus, Dat noch niet een jaar is Dat ge zeer mint in dit land Die mooie goed bekende jonkvrouw.’ Hij antwoordde: ‘Zeg me wie.,’ 7160 Die jonkvrouw zei hem nadien De naam van de jonkvrouw. Hij sprak: ‘Ik min haar en trouw, Maar ik bemin haar niet meer.’ Toen sprak die jonkvrouw: ‘Ja, heer, 7165 Als ik u mijn minne gaf Hoe zou ik daarvan zeker zijn Dat ge me niet verlaten nee zou Om een andere als ge haar winnen wilde.’ - ‘Ik zal u,’ zei hij, ԯp zulke manieren 7170 Zekerheid doen zoals ge zal versieren.’ - ‘Zeker het was zeer Moeilijk te geloven, heer, Dat ge zou willen houden aan mij Getrouw, nadien dat gij 7175 Hebt gelaten diegene, Die zo’ n hoog wijf is en zo mooi, En hoger en mooier dan ik ben.’ En voort zei ze tot hem: ‘Ik heb wel daarmee gevaren 7180 Dat gij me hebt gezegd, inderdaad. Nee had ik niet geweten de waarheid Ik had u bemint mede, Daar ik zotheid aan had gedaan. Zeker en zonder twijfel 7185 Ge zou me hebben verlaten als gij Uw wil had gehad met mij, Zoals ge de ander verliet; hierdoor Was ik zeer bedrogen geweest.’ - Al dat ge zegt nee duidt niet nu: 7190 Ik moet mijn wil hebben van u. We zijn hier alleen ik en gij En verre van lieden, dat zie je.’ - ‘Heer, wil je dat met kracht doen?’ - ‘Neenn ik,’ antwoordde de baron; 7195 ‘Maar ik bid u vriendelijk Dat gij het goedertieren wil doen.’ Ze zei: ‘Wat zou het zijn als ik het doen wilde?’ Hij antwoordde dat hij zou. - ‘Enals ik het niet wilde?’ sprak ze. 7200 Ԛo deed ik er niets toe,’ sprak hij. - ‘Dus zal het,’ zei ze, ‘al mijn wil geschieden?’ Hij zei: ‘Ge zegt waar van die.’ - ‘Nu zeg me,’ sprak ze gelijk, ‘Is er enige jonkvrouw in dit land 7205 Of in aardrijk binnen Die ge met minnen wilde beminnen, En ge wel waant dat ze u Haatte en onwaardig had nu?’ - ‘Zeker neen ik,’ zei hij. 7210 - ‘Nu zeg me dan wil je Gemeenschap hebben met haar lijf Als een man zou met zijn wijf Om de schoonheid die in haar was, Opdat ge wel wist van haar 7215 Dat ze u haatte eindelijk?’ Hij zei: ‘Neenn ik, zeker, En ik nee zou haar niet minnen mede.’ Ze zei: ‘Bij rechte waarheid, Ge zal dan aan mij niet minne leggen, 7220 Want ik haat u in mijn geest En heb u verontwaardigd van dat doen, Dat gij hebt tegen diegene Vervalst van minnen, die u meer Minde dan zichzelf, heer. 7225 En niemand zal er van spreken horen Hij zal u minder minnen dan tevoren Als men zal weten dat men zegt Dat ge te gebruiken pleegt Te bedriegen vrouwen en jonkvrouwen 7230 Achter landen, die u met trouw. En ik ben wel zeker van u, Alzo zoals ge mij verzoekt nu Zal je morgen verzoeken een andere Is het zaak dat ze met u wandelt. 7235 En ik nee weet in mijn verstand Geen zo’ n arme verraad Als wijven te bedriegen Met mooie woorden en met liegen Op gelijke wijze van fraaie minnen; 7240 Omdat men ze licht mag overwinnen, En me lijkt dat gij noch meer Schande bejaagt en oneer Dan eer, nadien dat ik het merk, In te doen zulk werk.,’ 7245 Hij sprak: ‘Jonkvrouw, in deze Misprijs je me; waarbij mag het wezen Dat ge me haat? Ik waande beter nu Hebben verdiend die minne van u Dan uw haat, zonder twijfel.,’ 7250 Ze zei: ‘Ik zal het u gelijk zeggen, Heer; het is waar, dus wees zeker, Dat in het land een ridder is, Die me lang heeft bemind, En ik heb hem weer zo begeerd, 7255 Dat ik hem in alle zinnen Heb gegeven mijn minne Om de deugd die ik er aan heb gevonden; Nochtans dat hij nooit te geen stonden Mij zo nabij kwam zoals gij nu bent. 7260 Maar dat wil ik u zeggen, Dat ik een belofte heb gedaan Waarvan ik niet wil scheiden, Dat ik er meer van scheiden zal. En er is geen man in al deze wereld 7265 Door wie ik het veranderen zou De minne van hem; maar ik zou Diegene haten met alle zinnen, Die me hier boven verzocht van minnen; Want hij zoekt me te minnen alleen 7270 Bij hoffelijke minnen en bij reine, En allen die mij van de Van minnen begeren tot mijn schande. Nu heb ik u verteld mede Waarom ik uw bede uitlachte. 7275 Nu vraag ik of ge mij, heer, Enige kracht zal doen voort meer Van die dat ge me hebt gebeden nu?’ Hij sprak: ‘Jonkvrouw, ik zeg het u, Begeerde ik u nu alzo zeer 7280 Zoals ik enig wijf nooit eerder deed, Ge hebt u zo goed wel van die zaken Verontschuldigt tegen mij met woorden, Ik nee verzoek u niet voort, inderdaad, Van stukken die u mogen verzwaren; 7285 En zeg ik, tot heden de dag Van alle maagden die ik ooit zag, Dat ik nooit geen vond, zeker, Die sprak alzo getrouw Zoals gij hebt gedaan, en ik bid u, 7290 Dat ge die misdaad vergeeft nu Van de woorden die ik nu heb gehad Tegen u.’ Ze deed dat gelijk. Ze reden sprekende tezamen Dat ze tot haar moeders huis kwamen. 7295 En toen haar de moeder vernam Dat haar dochter gezond thuis kwam, Ze liep zeer tegen haar toen En kuste ze honderd maal toen, En ze weende van grote blijdschap 7300 Daar ze mede was begrepen. De jonkvrouw sprak na deze: ‘Aai lieve vrouwe, wat zal dit wezen? Van mij nee maak nee geen blijdschap Maar van deze ridder alleen, 7305 Die bij zijn deugd, zonder twijfel, Voor u en mij heeft gedaan, We mochten het verdienen te geen uren. Hij heeft hem gezet in avonturen. Om u en om mij heden de dag, 7310 Nochtans dat hij me nooit nee zag. Nu laat ons vanavond meer peinzen Hem te dienen en eer te doen, We zullen het hem niet zoveel Doen in ernst noch in spel 7315 Dat we hem zullen mogen van die Bedanken dat ik heb gezien Dat hij heden voor ons deed Bij zijn grote dapperheid.’ Die jonkvrouw steef af van haar paard 7320 En bad Gurrehes toen erg, En zei tot hem: ‘Lieve heer, Ik bid u, dat ge herbergt vanavond meer.’ Hij bleef er niet, antwoordde hij haar Want het geen tijd te herbergen was, 7325 En hij had zoveel te doen toe Dar hij niet mocht blijven toen. De jonkvrouw kwam tot hem gelijk En sloeg aan zijn breidel haar hand, En zei tot hem: ‘Watzo er gebeurt, 7330 Uw ontzeggen nee helpt u niet, Ge moet hier met kracht blijven nu. Wil je of wil je niet, dat zeg ik u.’ - ‘Ik zal blijven,’ antwoordde Gurrehes, ‘Opdat ik gaan mag als het mijn wil is.,’ 7335 De jonkvrouw antwoordde daarna Dat dit wel haar wil was. Hij steeg af en ging alzo gauw In de herberg als die hem rusten wilde, Omdat toen hij het had gedaan. 7340 De knapen kwamen gelopen gelijk, Die de ridder wilden ontwapen; Maar hij ontzei het de knapen, Hij wilde het niet afdoen groot noch klein Uitgezonderd zijn helm alleen, 7345 Omdat hij mikte vandaan te gaan Eer de avond kwam en te rijden. ‘Watwil je doen,’ sprak die vrouwe, Ԛo help me God, in goede trouw, Ik had liever dat ik gelijk 7350 Verloor een deel van mijn land Dan ge vanavond van mij zou scheiden.’ - ‘Ik blijf op die voorwaarde,’ sprak hij, ‘Dat ik als ik wilde zou gaan, En mijn wil is, inderdaad, 7355 Dat ik noch vanavond henen keer; En ik nee lig vannacht meer In geen herberg, tenzij Dat het avontuur me brengt Ter herberg, bij mijn trouw, 7360 Daar woont die jonge vrouw Daar we van scheiden, dat kort geleden is.’ Die vrouwe sprak tot Gurrehes: ‘Ik nee raadt aan u niet te gaan, Haar man is wreed en fel, 7365 Die u licht dood zou willen slaan Deed ge in zijn huis klein of groot Dat iets tegen zijn wil was.’ Hij zei: ‘Vrouwe, ik nee laat het niet Om geen ding, ik zal er heen gaan.,’ 7370 Die vrouwe sprak: ‘Dat is me leed, inderdaad, God moet u laten terug keren Met blijdschap en met eren.’ Ze beval te bereiden de spijs, Als die wilde op alle wijze 7375 Dat hij at eer hij vandaan scheidde. Dat deden gelijk haar lieden. De spijs was gereed en ze zaten Te tafel en aten. Toen ze lang hadden gezeten 7380 Te tafel drinken en eten En Gurrehes had laten verstaan De vrouwe hoe het was vergaan Tussen haar dochter en hem binnen Dat hij haar verzocht van minnen, 7385 En wat antwoord ze hem gaf, Die vrouwe was erg blijde daarvan, En ze zei tot Gurrehes: ‘Dat ze verstandig is, heer, wees zeker van dat, Dat is wel haar geslacht nu. 7390 Haar vader was, dat zeg ik u, De verstandigste die hier was in het land.’ Hij eiste zijn wapens gelijk: Hij zat op en voer uit het hof Met het verlof van de vrouwe 7395 En met de jonkvrouw, die hem van die Baden dat hij ze kwam zien Ten minste een maal eerder Eer hij uit het land keert. Hij zei dat mocht wel geschieden 7400 Gaf hem God avontuur tot die. |
Alse Gurres opten wech quam Hi reet so verre, dat hi vernam Enen casteel staende in een dal, Starc ende scone bemuert al, 7405 Ende wel berecht van cantelen In allen siden in allen delen, So dat hine wel kinde saen Bi litekine die hi hadde verstaen; Ende hi derwart sinen wech nam. 7410 Tirst dat hi ter bruggen quam Vant hi die vrouwe daer al gereet Van daer binnen, die daer ontbeet Om hem sien, ocht hi soude comen. Tirst dat sine hadde vernomen 7415 Liep si jegen hem blidelike Om te doene beeten haestelike, Want die vrouwe daer hi hadde geeten Hadde hare wel gedaen weten Wie hi was ende hoe hi hadde mede 7420 Wel gedaen hare besichede. Si namen metten breidele saen Ende seide: Ԃeet, here, gi sijt gevaen.’ Gurres antworde hare Dat hi gerne hare gevangene ware: 7425 Hi beette, ende die vrouwe dede Twee cnapen comen daer ter stede. Die een nam sijn pert, Dander scilt ende swart. Die vrouwe namen bider hant 7430 Ende leiddene in die zale thant. Si deden ontwapen (sic) gereet: Si deden andoen een licht cleet, Omdat hi gepijnt was van hitten, Ende deden op tgroene gras gaen sitten. 7435 Si sagen gerne om die doeget groet, Die hem die vrouwe van hem ontboet, Ende si ginc bi hem sitten daer nare. Onlange nadien quam aldare Die here, die gejaget hadde alden dach. 7440 Tirst dat hi sinen gast so scone sach Wart hi erre dat hire comen was, Maer hine maecte gene gelike das Omdat hi was vremde; maer haddi Redene moegen vinden waer bi 7445 Hine hadde moegen verdriven Hine hadden niet laeten bliven, Bedi hi sorgede dat hi dare Om sijns wijfs wille comen ware. Hi sprac toten ridder na desen 7450 Ende hieten willecome wesen. Gurres antworde tier ure: ‘Here, God geve u goede avonture.’ Hi seide: ‘Vrouwe, es dit u man?’ - ‘Ja hi,’ sprac si. Hi seide dan: 7455 ‘Het en es geen wonder, dat gine ontsiet, [p. 51] [Want hier voren en saggic niet] Enichgen man die bat sceen fel wesen Dan mi nu dinct van desen.’ Binnen dien dat si spraken also 7460 Quam een man gelopen toe, Die der vrouwen seide openbare Dat buten der porten een ridder ware Die gerne herberge name: ‘Vrouwe, eist u bequame 7465 Dat hi herberget tavont mere?’ - ‘Jaet, laeten in eer coemt mijn here, Bedi hadt mijn here vernomen Eer hi in die herberge ware comen Hine quamer niet in, des sijt gewes, 7470 Omdat hier een ridder binnen es.’ Die knape ginc ten riddre daer nare, Ende seide dat hi geherberget ware. Hi voer in. Al te hant quamen die knapen Die hem af holpen doen sine wapen. 7475 Tirst dat hi binnen der zalen quam Gurres besagene ende vernam Dat Sagrimor was. Hi liep met desen Tote hem ende hietene wellecome wesen. Sagramor helsedene sere 7480 Ende seide: ‘Hoe quaemdi hier, here?,’ - ‘Ic quam recht hier,’ sprac Gurres. Die vrouwe vragede wie die ridder es. Gurres antworde hare Dat hi van Arturs hove ware 7485 Ende geselle vander tafelronden, Een der bester diemen nu weet tier stonden. Die vrouwe haelde van samite doe Enen roc ende enen mantel toe, Ende gafse hem an te doene. 7490 Tirst dat ontwapent was diegone Ende sijn ansichte hadde gedwegen Ende sinen hals, als ridders plegen, Was hi een scone ridder ende openbare. Die here quam uut ere camere daer nare, 7495 Ende hi vragede als hine vernam Weltijt die ander ridder quam. Men seiden dat hi daer na quam saen Dat hi in sine camere was gegaen. Die here vragede hen wanen si waren. 7500 Si antworden hem sonder sparen: ‘Wie sijn van Arturs hove, here.’ Doe ontsach hi hem herde sere Datse sijn wijf hadde ontboden Omdat sine souden doden. 7505 Hi keerde in sine camere ende dede Sinen broeder daer in gaen mede Ende .ij. van sinen neven toe. Hi seide hen lieden in rade doe: ‘Ic ne weet wat mijn wijf heeft gedacht 7510 Te doene, die dese ridders heeft bracht Hier binnen jegen minen orlof; Ic bem een deel in wane daer of, Tien tiden dat ic in slape sal sijn, Dat si mi sal doen nemen dat leven mijn.,’ 7515 Die broeder seide: ‘Ic segge u Watmen daermede sal doen nu. Hier binnen sijn genoech cnapen Dien gi sult seggen dat si hen wapen Ende in ene camere bliven stille: 7520 Ocht enich vanden ridders wille Enichge overdaet doen ocht striden, Si sullense doet slaen in corten tiden.’ Die here antworde: ‘Dese raet es goet, Ic wille datmen also doet.,’ 7525 Hi dede in ene camere na desen .X. cnapen al gewapent wesen, Ende hi beval henliede vaste Ocht si verstoeden dat sine gaste Enichge overdaet doen wouden, 7530 Dat si hem thant oplopen souden Ende te doet slaen metter vart; Si soudense vinden onbewart Van wapenen, ende sine souden tier uren Jegen hen niet moegen geduren. 7535 Si seiden: Ԑorrensi cleine ocht groet Wie sullense beide slaen te doet.’ Alse dit aldus gesproken was Een knape wart geware das, Ende ginc te sire vrouwe saen 7540 Ende dede hare dese dinc verstaen. Si antworde den cnape gereit: ԅist waer dattu heves geseit, Sone was noit gesproken tote hare Sulke verraetnesse alse dit ware.,’ 7545 - ‘Neenst niet waer, ic sal gedoegen Datmen uut steke mijn oegen.’ - ‘Dat es om niet,’ sprac die vrouwe; ‘Ic gelove Gode, bi mire trouwe, Dat ic die ridders sal vandien 7550 Bescermen dat hen niet sal messcien.’ Si dede den ridders te wetene saen Dat hare here doe hadde gedaen, Ende si seide hen: ‘Ic rade u Dat gi daer af versiet nu 7555 Dat gi jegen hen bewaret sijt: Ne doedijs niet, ende siet hijs tijt Dat hi uwes boven moege comen U wart u lijf thant genomen.’ Si seiden: ԏcht God wille, onse here, 7560 Dat en gevallet nembermere, Dat hi ons, het ne doe groet mesfal, Met sulker verraetnesse doeden sal.’ Gurres sprac dus Sagramorre toe: ‘Ic segge u watmen best doe: 7565 Ic ne sal tavont meer niet eten, Hets onlanc dat ic at, dat suldi weten; Ic sal mi oec vensen ende gaen Liggen in gene camere saen, Daer onse wapenen sijn: alse gi 7570 Sult sijn geseten ic sal mi Wapenen saen, ende maggie verhoren Dat gi mijns noet hebt daer voren Ic sal comen ende houden den strijt Tote dien dat gi gewapent sijt. 7575 Ende waren wi wel gewapent bede Sine hilden jegen ons gene stede Al waerre noch also vele, dat verstaet.,’ Mettien Gurres liggen gaet In die camere, ende doet verstaen 7580 Dat hi met siecheden es bevaen. Sagramor bleef metter vrouwen daer. Die here bleef vragende daer naer Waer die ander ridder es becomen Als hine niet en hevet vernomen. 7585 Si seide: ‘Hi dede ons verstaen Dat hi siec es ende te bedde gegaen.’ Althant sweech die here Ende hine vragede daeromme niet mere, Als diere luttel om soude geve n 7590 Al was hi thant doet bleven. Die etentijt quam ende men ginc dwaen Ende si gingen sitten saen. Ende omdattie here niet ne woude Datten Sagramor over dorper houde 7595 Ne liet hi doe sijn wijf niet eten Metter maysniede, dat suldi weten, Ende deedse met Sagramor eten dan; Ende dat dede hi bedi nochtan, Dat hise woude begripen saen, 7600 [Ende es op dander side sitten gegaen Daer was wel in alre wise Gedient van dranke ende van spise. Alsten derden gerechte quam Ene joncfrouwe brochte, alsict vernam 7605 .IJ. rosene hoede gedragen tier stat [p. 52] Daer die vrouwe met Sagramorre sat, Die si hadde gemaect in dien boengaert, Ende si gafse herre vrouwen ter vart, Diese hare heescede, dies geloeft. 7610 Si sette den enen op hare hoeft Ende gaf Sagrimorre den andren doe, Dies hare man balch, die sach toe, Ende sloechse soe, dat si met allen Ter erden neder moeste vallen, 7615 Ende seide: quade pute, thanden Neemt hier uwen loen vanden scanden Die gi in mine herberge doet. Gi sijt al te coene in uwen moet, Dat gi dorst u leckeringe toegen 7620 Daer ic toesach met minen oegen.’ - ‘Ay here,’ sprac Sagrimor saen, ‘Nu haddi herde sere mesdaen, Die dese vrouwe hebt geslaegen soe Ende om niet daer ic sach toe.,’ 7625 Die ridder seide: ‘Dat ics dede nu Dat dedic in despite van u.’ - ‘Ja,’ sprac Sagrimor, ‘dadi Ic ware quaet dattic ne wraecs mi Vander buffen die gi hare hebt gegeven.,’ 7630 Sagrimor heeft die vuest verheven, Die groet was ende vircante also wel, Ende sloegen soe, dathi vel Vander taflen verdort daer neder. Daer wart altehant wech ende weder 7635 Groete nose ende geluet dor das Dattie here so geslagen was, Ende die in die wachte waren Sprongen uut al sonder sparen Met getrecten swerden, sonder waen, 7640 Ende wouden Sagramorre doet slaen. Gurres quamer gelopen toe, Ende hi was wel gewapent doe, Met ere haecsen in sinen handen, Daer hi mede cloefde toten tanden 7645 Den irsten die quam in sijn gemoet. Daerna liep hi met groter spoet Toten here, die woude opstaen, Ende sloegen metter haecsen saen, Ende hi hem sloech sijn hoeft af 7650 Metten slage die hi hem gaf. Ende alse die andre dat saegen Si liepen hem op met groten slaegen, Ende hi weerde hem wel, alsict las. Alse Sagramor gewapent was 7655 Ende si beide te gader waren Si scofierden alle die scaren Ende maketse vlouchtich dat si tier stont Vlouwen gequetst ende doet gewont; Ende binnen in die camere bleven 7660 Des heren broedere doet ende sine neven. Alsi dit dus hadden gedaen Die vrouwe ontboet hare mage saen Dat si tote hare souden comen. Si quamen ende alsi hadden vernomen 7665 Hoet was si waren blide sere, Bedi si haetten sere den here Ende si minden die vrouwe mede Om hare grote hoveschede Ende omdat si hare nichte was toe. 7670 Si namen den doeden ridder doe Ende leiden wel eerlike In een scone coffer rike Met dieren pellen bedect, Ende droegene also berect, 7675 Inden midden vanden zale, Daermen alden nacht bewaecte wale. Die vrouwe ne woude gedoegen niet Dat hare gasten souden waken iet, Maer si deedse slapen gaen tier ure, 7680 Ende si rusten alden nacht dure. Des ander dages ruemden si thof Ende namen an die vrouwe orlof, Die hem vriendelike bat thant, Ofsi weder keerden doer tlant, 7685 Dat sise quamen sien. Si seiden doe Dat sijt gerne daeden gevielt hen also. |
Toen Gurrehes op de weg kwam Hji reed zo ver, zodat hij vernam Een kasteel staande in een dal, Sterk en mooi ommuurd al, 7405 En goed gemaakt van kantelen In alle zijden in alle delen, Zodat hij het wel herkende gelijk Bij de tekens die hij had verstaan; En hij derwaarts zijn weg nam. 7410 Ten eerste dat hij ter brug kwam Vond hij die vrouwe daar al gereed Van daar binnen, die daar wachtte Om hem zien, of hij zou komen. Ten eerste dat ze hem had vernomen 7415 Liep ze blijde naar hem Om haastig te laten afstijgen, Want de vrouwe daar hij had gegeten Had haar wel laten weten Wie hij was en hoe hij had mede 7420 Goed gedaan haar bezigheid. Ze nam hem met de breidel gelijk En zei: ԓtijg af, heer, ge bent gevangen.’ Gurrehes antwoordde haar Dat hij graag haar gevangene was: 7425 Hij steeg af, en die vrouwe liet Twee knapen komen daar ter plaatse. De ene nam zijn paard, De andere schild en zwaard. Die vrouwe nam hem bij de hand 7430 En leidde hem gelijk in de zaal. Zie liet hem gereed ontwapenen: Ze liet hem een licht kleed aandoen, Omdat hij gepijnigd was van hitte, En liet hem op het groene gras gaan zitten. 7435 Ze zag hem graag vanwege de grote deugd, Die hem de vrouwe van hem ontbood, En ze ging bij hem zitten daarna. Kort nadien kwam aldaar De heer, die de hele dag gejaagd had. 7440 Ten eerste dat hij zijn gast zo mooi zag Werd hij gergerd dat hij er gekomen was, Maar hij maakte geen vergelijking dat Omdat hij vreemd was; maar had hij Reden mogen vinden waarbij 7445 Hij hem had mogen verdrijven Hij had hem niet laten blijven, Omdat hij bezorgd was dat hij daar Vanwege zijn wijf gekomen was. Hij sprak tot de ridder na deze 7450 En zei hem welkom te wezen. Gurrehes antwoordde te die tijd: ‘Heer, God geeft u goed avontuur.’ Hij zei: ‘Vrouwe, is dit uw man?’ - ‘Ja hij,’ sprak ze. Hij zei dan: 7455 ‘Het is geen wonder, dat ge hem ontziet, Want hiervoor zag ik niet Enige man die meer fel scheen te wezen Dan me nu lijkt van deze.’ Binnen dien dat ze alzo spraken 7460 Kwam een man toegelopen, Die de vrouwe zei openbaar Dat buiten de poort een ridder was Die graag herberg nam: ‘Vrouwe, is het u bekwaam 7465 Dat hij herbergt vanavond meer?’ - ‘Ja het, laar hem binnen eer mijn heer komt, Omdat had mijn heer vernomen Eer hij in de herberg was gekomen Hij kwam er niet in, dus wees zeker, 7470 Omdat hier een ridder binnen is.’ De knaap ging te ridder daarna, En zei dat hij geherbergd was. Hij voer in. Al gelijk kwamen de knapen Die hem toen afhielpen van zijn wapen. 7475 Ten eerste dat hij binnen de zaal kwam Gurrehes bezag hem en vernam Dat het Sagramor was. Hij liep met deze Tot hem en zei hem welkom te wezen. Sagramor omhelsde hem zeer 7480 En zei: ‘Hoe kwam je hier, heer?,’ - ‘Ik kwam net hier,’ sprak Gurrehes. Die vrouwe vroeg wie die ridder was. Gurrehes antwoordde haar Dat hij van Arthur’ s hof was 7485 En gezel van de tafelronden, Een der beste die men nu weet te die tijden. Die vrouwe haalde van fluweel toen Een rok en een mantel toen, En gaf ze hem aan te doen. 7490 Ten eerste dat ontwapend was diegene En zijn aanzicht had gewassen En zijn hals, zoals ridders plegen, Was hij een mooie ridder en openbaar. De heer kwam uit een kamer daarna, 7495 En hij vroeg toen hij hem vernam Welke tijd die andere ridder kwam. Men zei hem dat hij daarna gelijk kwam Dat hij in zijn kamer was gegaan. De heer vroeg hen waarvan ze waren. 7500 Ze antwoordden hem zonder ophouden: ‘we zijn van Arthur’ s hof, heer.’ Toen ontzag hij zich zeer erg Dat ze zijn wijf had ontboden Omdat ze hem zouden doden. 7505 Hij keerde in zijn kamer en liet Zijn broeder daarin gaan mede En 2 van zijn neven toe. Hij zei die lieden in raad toen: ‘Ik weet niet wat mijn wijf heeft gedacht 7510 Te doen, die deze ridders heeft gebracht Hier binnen tegen mijn verlof; Ik ben een deel in waan daarvan, Ten tijden dat ik in slaap zal zijn, Dat ze me zullen nemen mijn leven.,’ 7515 De broeder zei: ‘Ik zeg u Wat men daarmee nu zal doen. Hier binnen zijn genoeg knapen Die ge zal zeggen dat ze hen wapenen En stil blijven in een kamer: 7520 Als enige van de ridders wil Enige overdaad doen of strijden, Ze zullen ze dood slaan in korte tijden.’ De heer antwoordde: ‘Deze raad is goed, Ik wil dat men alzo doet.,’ 7525 Hij liet in een kamer na deze 10 knapen geheel gewapend wezen, En hij beval hen lieden vast Als ze verstonden dat zijn gasten Enige overdaad doen wilden, 7530 Dat ze hen gelijk oplopen zouden En te dood slaan met een vaart; Ze zouden ze onbeschermd vinden Van wapens, en ze zouden te die tijd Tegen hen niet mogen verduren. 7535 Ze zeiden: ‘Gaan ze klein of groot We zullen ze beide dood slaan.’ Toen dit aldus besproken was Een knaap werd het gewaar dat, En ging tot zijn vrouwe gelijk 7540 En liet haar dit ding verstaan. Ze antwoordde de knaap gereed: ԉs het waar dat u hebt gezegd, Zo was nooit gesproken tot haar Zulk verraad zoals dit was.,’ 7545 - ‘Neenn is het niet waar, ik zal gedogen Dat men uitsteekt mijn ogen.’ - ‘Dat is om niet,’ sprak die vrouwe; ‘Ik beloof God, bij mijn trouw, Dat ik die ridders zal van die 7550 Beschermen dat hen niets zal misgaan.’ Ze liet de ridders te weten gelijk Dat haar heer toen had gedaan, En ze zei hen: ‘Ik raad u Dat ge u daarvan voorziet nu 7555 Dat ge tegen hen beschermd bent: Nee doe je het niet, en ziet hij tijd Dat hij u te boven mag komen U wordt uw lijf gelijk genomen.’ Ze zeiden: ԁls God het wil, onze heer, 7560 Dat gebeurt nimmermeer, Dat hij ons, tenzij doet groot misval Met zulk verraad doden zal.’ Gurrehes sprak aldus Sagramor toe: ‘Ik zeg u wat men het beste doet: 7565 Ik nee zal vanavond niet meer eten, Het is kort geleden dat ik at, dat zal je weten; Ik zal me ook veinzen en gaan Liggen in die kamer gelijk, Daar onze wapens zijn: als gij 7570 Zal zijn gezeten zal ik me Wapenen gelijk, en mag ik horen Dat ge me nodig hebt daar voeren Ik zal komen en houden de strijd Tot dien dat ge gewapend bent. 7575 En waren we beide goed gewapend Ze houden tegen ons geen stand Al waren er noch alzo veel, dat verstaat.,’ Meteen Gurrehes liggen gaat In die kamer, en laat verstaan 7580 Dat hij met ziekte is bevangen. Sagramor bleef met de vrouwe daar. Die heer bleef vragen daarna Waar die andere ridder is bekomen Toen hij hem niet heeft vernomen. 7585 Ze zei: ‘Hij liet ons verstaan Dat hij ziek te bed is gegaan.’ Al gelijk zweeg die heer En hij vroeg daarom niet meer, Als die er weinig om zou geven 7590 Al was hij gelijk dood gebleven. De etenstijd kwam en men ging wassen En ze gingen zitten gelijk. En omdat die heer niet nee wilde Dat het Sagramor voor schande hield 7595 Nee liet hij toen zijn wijf niet eten Met de manschappen, dat zal je weten, En liet haar met Sagramor eten dan; En dat deed hij omdat nochtans, Dat hij ze wilde grijpen gelijk, 7600 En is aan de andere kant gaan zitten Daar was wel op alle wijze Bediend van drank en van spijs. Toen het derde gerecht kwam Een jonkvrouw bracht het, zoals ik het vernam 7605, 2 rozen hoeden gedragen te die plaats Daar die vrouwe met Sagramor zat, Die ze had gemaakt in de boomgaard, En ze gaf ze haar vrouwe ter vaart, Die ze van haar eiste, dus geloof het. 7610 Ze zette de ene op haar hoofd En gaf Sagramor de andere toen, Dus haar man verbolg, die toekeek, En sloeg haar zo, zodat ze geheel Ter aarde neer moest vallen, 7615 En zei: ‘Kwade hoer, gelijk, Neem hier uw loon van de schande Die ge in mijn herberg doet. Ge bent al te koen in uw gemoed, Dat ge uw aanmatigheid durft te tonen 7620 Daar ik toekeek met mijn ogen.’ - ‘Aai heer,’ sprak Sagramor gelijk, ‘Nu heb je zeer erg misdaan, Dat je deze vrouw zo hebt geslagen En om niet daar ik toekeek.,’ 7625 De ridder zei: ‘Dat ik het nu deed Dat deed ik in minachting van u.’ - ‘Ja,’ sprak Sagramor,’deed je Ik was kwaad dat ik me niet wraakte Van de klappen die ge haar hebt gegeven.,’ 7630 Sagramor heeft de vuist verheven, Die groot was en vierkant alzo goed, En sloeg zo, dat hij viel Van de tafel verdort daar neer. Daar werd al gelijk heen en weer 7635 Groot lawaai en geluid door dat Dat de heer zo geslagen was, En die in de wacht waren Sprongen uit al zonder ophouden Met getrokken zwaarden, zonder twijfel, 7640 En wilden Sagramor dood slaan. Gurrehes kwam er toegelopen, En hij was toen goed gewapend, Met een strijdbijl in zijn handen, Daar hij mee kloofde tot de tanden 7645 De eerste die kwam in zijn ontmoeting. Daarna liep hij met grote spoed Tot de heer, die wilde opstaan, En sloeg hem met de strijdbijl gelijk, En hij hem sloeg zijn hoofd af 7650 Met de slag die hij hem gaf. En toen de anderen dat zagen Ze liepen hem op met grote slagen, En hij verweerde hem goed, zoals ik het las. Toen Sagramor gewapend was 7655 En ze beide tezamen waren Ze schoffeerden de gehele schaar En maakte ze vluchtig zodat ze te die tijd Vlogen gekwetst en tot de dood gewond; En binnen in de kamer bleven 7660 De heer zijn broeder dood en zijn neven. Toen ze dit aldus hadden gedaan De vrouwe ontbood haar verwanten gelijk Dat ze tot haar zouden komen. Ze kwamen en toen ze hadden vernomen 7665 Hoe het was waren ze zeer blijde, Omdat ze de heer zeer haatten En ze minden de vrouwe mede Om haar grote hoffelijkheid En omdat ze hun nicht toen was. 7670 Ze namen de dode ridder toen En legden hem luisterrijk In een mooi rijke kist Met duur doodskleed bedekt, En droegen hem alzo uitgerust, 7675 In het midden van de zaal, Daar men de hele nacht wel waakten. De vrouwe nee wilde niet gedogen Dat haar gasten iets zouden waken, Maar ze liet ze slapen gaan te die tijd, 7680 En ze rusten de hele nacht door. De volgende dag ruimden ze de hof En namen aan die vrouwe verlof, Die hem vriendelijk gelijk bad, Of ze terug keerden door het land, 7685 Dat ze haar kwamen zien. Ze zeiden toen Dat zij het graag deden geviel het hen alzo. |
Doe porreden Sagramor ende Gurres. Tirst dat Sagramor opten wech es Vragedi Gurresse thant 7690 Ocht hi noch iet ondervant Van dien dat si sochten tien stonden. Hi sprac hine hadder niet af vonden. Sagramor sprac: ‘God moete ons beden Te sulker stat noch geleden, 7695 Daer wijs horen moeten vraye niemaren.’ - ‘Dat moete ons God geven, tuwaren,’ Antworde Gurres daer toe. Si reden enen nauwen pat doe, Ende droegen over een tien tiden, 7700 Dat si te gadere souden riden Des si enich avonture vonden. Si reden toter none tien stonden Eer si uten foreeste quamen. Ende als sire uut quamen si vernamen 7705 Vor hem gerecht .xij. pawelgoene Van ere manieren, van enen doene, Ende stonden in enen beemt gerecht; An elc pawelgoen hingen gehecht .iiij. scilden, ende daer waren toe 7710 Bi elken .x. glavyen doe. Gurres seide thant: ‘wi Moeten joesteren, dat dunket mi. Wie sire nu comen so naer, Dai wi niet moegen sceden van daer 7715 Wine moeten joesteren here.’ Dander seide: ‘Dat moet emmer sijn, here.’ Mettien worden si geware Van enen naen, die quam tot hen dare Ende tote hen seide: ‘wiheren, 7720 Gi moet emmer nu joesteren: Welc wilt voren joesteren berecht mi des.’ - ‘Ic sal voren joesteren,’ sprac Gurres. ԏntbeit hier danne,’ sprac die naen Ende keert ten pawelgoene saen. 7725 Die naen ginc in ende na dien Hebben die ridders thant versien Enen gewapenden ridder metter vart Comen gereden te Gurresse wart, Die brac sijn spere op Gurres, 7730 Die hem also dancte des, Dat hine afstac vanden perde, Dat hi gestrect lach op die erde. Daer na sach comen die here Wel .lx. ridders ochte mere 7735 Uten pawelgoenen, die met allen Huedden op dien die daer was gevallen. Die naen seide doe tote Gurres: ‘Here, gi moeget varen alst u wille es, Gi hebt u wel gequijt met eren; 7740 Maer u geselle moet joesteren.’ Sagramor gaf antworde doe, Dat hi gereet was daer toe. Thant Sagramor comen vernam Enen riddre die joesteren quam. 7745 Sagramor liet lopen metter vart Ende die ander te hem wart; Ende brac op Sagramor sijn spere. Sagramor stac den andren so sere, Dat hem niet ne halp doe 7750 Noch scilt, noch balsberch toe, Hine stac hem dor den lichame bede Tyser entie glavie mede, Ende droegen van den perde Dat hi viel ned er ter erde. 7755 Doe wart men daer huwende saen [p. 53] Gelijc men te voren hadde gedaen. Doe sprac tote Sagramor die naen: ‘Here alse gi wilt dan mogedi gaen.’ Sagramor antworde dat hi 7760 An dat joesteren niet wan, bedi Hi hadde verloren sine glave. Als hine horde claegen daer ave Hi seide: ‘Ic sal u wel betalen, Want ic sal u ene andre halen.,’ 7765 Altehant hi ene andre sochte, Die hi Sagramorre brochte, Ende vragedem wie hi ware. Sagramor antworde daer nare: ‘Ic bem van Arturs hove seggic di, 7770 Ende hete Sagramor. Nu sech mi Wies sijn dese pawelgoene, ende hoe Staen si hier gerecht ende waertoe?’ Die naen antworde hem tuwaren Dat si tsgraven Wigans waren, 7775 Die de pawelgoene daer dede slaen Omdat hi hadde verstaen Ende hadde horen vertellen Dat Walewein met .xij. gesellen In dit lant soude sijn ter uren 7780 ‘Ende soeken ine weet wat avonturen. Ende mijn here hevet wel ondervraget Hoe gedane wapine dat hi draget, Datten mijn here soude ter curen Kinnen, quame hi hier bi avonturen; 7785 Ende mijn here es een sere weert Goet riddre, ende hi begeert Sine macht te provene sere Jegen Waleweins prouetchen, here, Ende bi derre redenen hevet hi gedaen 7790 Die pawelgoene, die g hier siet, slaen.’ Sagramoer sciet danen, ende hi reet naer Gurresse, die sijns ontbeidde daer. Doe reden si beide gader te samen Dat si in ene valeye quamen. 7795 Si ontmoetten ene joncfrovwe doe, Die scone genoech was ende jonc daer toe. Si reet een cleine pert, ende si groette Die ridders als sise ontmoette, Ende si groetense weder scone. 7800 Si seide: ‘wiheren, dat u God lone, Wanen siedi?’ Si seiden tuwaren Dat si van Arturs hove waren. - ‘Iist soe,’ sprac si, ‘des ben ic blide, Want dat ic hebbe gesocht wide 7805 Wanic dat gi wel sult wisen mi.’ - ‘Watis dat, joncfrouwe, ‘Spracsi. - ‘Ic sochte,’ seidsi, ‘Sonder waen, Minen broeder, die de queste hevet bestaen.’ Doe vragede Gurres hare 7810 Hoe haers broeder name ware. - ‘Acglovel heet hi, ocht gijt gebiet.’ - ‘Ic en sagen sint eergistren niet,’ Antworde hare Gurres; ‘Ic weet wel dat hi gesont es. 7815 Ic ne sach oec, noch ne sprac na dien Nieman diene hadde gesien; Mer om die minne van hem, wildi, Mogedi tenen ridder nemen mi Ende leiden in allen steden nu, 7820 Daer gi mijns hebt te done, met u.’ Ende si dankes hem vriendelike. Sagramor boet hare desgelike Ende seide: ‘Hebbedi te done Van enen van ons tween, sone 7825 Nontsegt mi niet, dats mijn raet; Nadien dat gescepen staet Gi sult bat al in een, wildi, Uwen wille moegen doen met mi Dan met minen geselle, des sijt gewes, 7830 Omdat hi al te edel man es. Ic ben een arm van cleinre machte Ende van edelen geslachte, Ende ic sal u dienen met herten mere Dan soude dese grote here. 7835 Hierbi radic dat gi mi leit met u Ocht gi mijns hebt te done nu.’ Si seide: ‘Ic sal also doen, here;’ Ende si dankede hem sere Dat hi hare sinen dienst boet. 7840 Si scieden van Gurresse daer nare Ende bevalne den here van hemelrike, Ende hi hen dies gelike. |
Toen gingen Sagramor en Gurrehes. Ten eerste dat Sagramor op de weg was Vroeg hij Gurrehes gelijk 7690 Of hij noch iets ondervond Van die dat ze zochten te die tijd. Hij sprak hij had er niets van gevonden. Sagramor sprak: ‘God moet ons beiden Te zulke plaats nog leiden, 7695 Daar wij horen moeten fraai nieuws.’ - ‘Dat moet ons God geven, inderdaad,’ Antwoordde Gurrehes daartoe. Ze reden een nauw pad toen, En kwamen overeen te die tijd, 7700 Dat ze tezamen zouden rijden Tot ze enig avontuur vonden. Ze reden tot de noen te die tijd Eer ze uit het bos kwamen. En toen ze er uit kwamen ze vernamen 7705 Voor hen opgericht 12 paviljoenen Van een manier, van een doen, En stonden in een beemd opgericht; Aan elke paviljoen hing gehecht 4 schilden, en daar waren toe 7710 Bij elke 10 speerpunten toen. Gurrehes zei gelijk: ‘wij Moeten kampen, dat lijkt me. We zijn nu zo nabij gekomen, Dat we niet mogen scheien van daar 7715 We moeten kampen heer.’ De ander zei: ‘Dat moet immer zijn, heer.’ Meteen worden ze gewaar Van een kleine, die kwam tot hen daar En tot hen zei:’gij heren, 7720 Gij moet immer nu kampen: Welke wil eerst kampen bericht me dit.’ - ‘Ik zal eerst kampen,’ sprak Gurrehes. ‘wacht hier dan,’ sprak die kleine En keert ten paviljoen gelijk. 7725 Die kleine ging er in en na dien Hebben de ridders gelijk gezien Een gewapende ridder met een vaart Komen gereden te Gurrehes waart, Die brak zijn speer op Gurrehes, 7730 Die hem alzo bedankte dus, Zodat hij hem van het paard stak, Dat hij gestrekt lag op de aarde. Daarna zag komen die heer Wel 40 ridders of meer 7735 Uit een paviljoen, die met allen Hoedden op die die daar was gevallen. De kleine zei toen tot Gurrehes: ‘Heer, ge mag wel gaan als het uw wil is, Ge hebt u goed gekwijt met eren; 7740 Maar uw gezel moet kampen.’ Sagramor gaf antwoord toen, Dat hij gereed was daartoe. Gelijk vernam Sagramor komen Een ridder die kampen kwam. 7745 Sagramor liet lopen met een vaart En de ander tot hem waart; En brak op Sagramor zijn speer. Sagramor stak de andere zo zeer, Dat hem niet nee hielp toen 7750 Noch schild, noch harnas toe, Hij stak hem door het lichaam beide Het ijzer en de speerpunt mede, En droeg hem van het paard Zodat hij neer viel ter aarde. 7755 Toen ging men daar behoeden gelijk Gelijk men tevoren had gedaan. Toen sprak tot Sagramor die kleine: ‘Heer, als ge wilt ge mag dan gaan.’ Sagramor antwoordde dat hij 7760 Aan dat kampen niets won, omdat Hij had verloren zijn speerpunt. Toen hij hem daarvan hoorde klagen Hij zei: ‘Ik zal u wel betalen, Want ik zal u een andere halen.,’ 7765 Al gelijk hij een andere zocht, Die hij Sagramor bracht, En vroeg hem wie hij was. Sagramor antwoordde daarna: ‘Ik ben van Arthur’ s hof zeg ik u, 7770 En heet Sagramor. Nu zeg me Van wie zijn deze paviljoenen, en hoe Staan ze hier opgericht en waartoe?’ De kleine antwoordde hem inderdaad Dat ze van graaf Wigans waren, 7775 Die de paviljoenen daar liet slaan Omdat hij had verstaan En had horen vertellen Dat Walewein met 12 gezellen In dit land zou zijn ter uren 7780 ‘En zoeken ik weet niet wat avonturen. En mijn heer heeft wel gevraagd Hoedanige wapens dat hij droeg, Zodat de heer zou ter onderzoek Kennen, kwam hij hier bij avonturen; 7785 En mijn heer is een zeer waardige Goede ridder, en hij begeert Zijn macht te beproeven zeer Tegen Walewein’ s troep, heer, En om die redenen heeft hij gedaan 7790 Die paviljoenen, die ge hier ziet, slaan.’ Sagramor scheidde vandaan, en hij reed naar Gurrehes, die hem daar opwachtte. Toen reden ze beide tezamen Dat ze in een vallei kwamen. 7795 Ze ontmoetten toen een jonkvrouw, Die mooi genoeg was en jong daartoe. Ze reed een klein paard, en ze groette De ridders toen ze hen ontmoette, En ze groetten haar weer mooi. 7800 Ze zei:’gij heren, dat God u beloont, Waarvan zijn jullie?’ Ze zeiden inderdaad Dat ze van Arthur’ s hof waren. - ‘Is het zo,’ sprak ze, ‘dus ben ik blijde, Want dat ik ver heb gezocht 7805 Waan ik dat ge me wel wijzen zal.’ - ‘Wat is dat, jonkvrouw, ‘Spraken ze. - ‘Ik zocht,’ zei ze, ‘zonder twijfel, Mijn broeder, die het avontuur heeft bestaan.’ Toen vroeg Gurrehes haar 7810 Hoe haar broeder naam was. - ‘Aglovel heet hij, als gij het gebiedt.’ - ‘Ik zag hem sinds eergisteren niet,’ Antwoordde haar Gurrehes; ‘Ik weet wel dat hij gezond is. 7815 Ik nee zag ook, noch nee sprak nadien Niemand die hem had gezien; Maar om de minne van hem, wil je, Mag ge tot een ridder mij nemen En begeleiden in alle plaatsen nu, 7820 Daar ge me nodig hebt, met u.’ En ze bedankte hem vriendelijk. Sagramor bood haar desgelijks En zei: ‘Heb je ons nodig Van een van ons twee, zo 7825 Nee ontzeg me niet, dat is mijn raad; Nadien dat geschapen staat Ge zal beter geheel, wil je, Uw wil mogen doen met mij Dan met mijn gezel, weet dat zeker, 7830 Omdat hij al te edele man is. Ik ben een arm van kleine macht En van edele geslacht, En ik zal u dienen met het hart meer Dan zou deze grote heer. 7835 Hierbij raad ik dat ge me leidt met u Als ge me nodig hebt nu.’ Ze zei: ‘Ik zal alzo doen, heer;’ En ze bedankte hem zeer Dat hij haar zijn dienst aanbood. 7840 Ze scheiden van Gurrehes daarna En beval hem de heer van hemelrijk, En hij hen diergelijke. |
Hi reet allene dat hi vernam Dat hi recht tenen ingange quam 7845 Van enen boschsce, die hem tien tiden Ongeweget dochte in allen siden. Hi sach omtrent ende sochte Ocht hi iewerinc bergen mochte, Bedi buten huse lach hi node, 7850 Want hi vaste nochtoe van broede, So dat hi pawelgoene wart geware, Daer hi kersen sach bernen clare. Hi reet ten pawelgoene waert daer naer, Alse die lieden waende vinden daer. 7855 Tirst dat hi daer quam gevaren Sach hi datter .iiij. pawelgoene waren. Hi beette ende ginc in tien stonden, Ende hadde sijn pert buten gebonden. Hi dede sinen helm af thant, 7860 Ende als hi binnen quam hi vant Die taflen gedect eerlike Ende daertoe genoech spisen rike. Ende hi vant evenen genoech mede Wel te .v. perden tere ander stede. 7865 Tirst dat hi geware wart das, Dat hi vant al dat hem besich was Ende sinen perde daer toe, hem dochte Dat dit van Gode wel comen mochte. Daerna dedi sijn perde af 7870 Breidel ende gereide, ende hi gaf Corens genoech; ende na dien done Ginc hi in die andre pawelgoene. In dirste pawelgoen vant hi Viere rike cofren, ende dar bi 7875 In een bedde slapen enen naen. Ende als hi in dandre quam gegaen Vant hi .ij. joncfrouwen tere steden In ene coetse liggende mede, Daer ene bernende kerse voren stont. 7880 Hi liet dat pawelgoen tier stont Ende ginc in een ander, daer hi sach Ene joncfrouwe, die bi haren lieve lach In enen bedde; ende hem dochte das, Dattie joncvrouwe herde scone was 7885 Daer hise sach liggen; mare Des ridders en wart hi niet geware Bedi dat op sijn anscijn lach Een orcussijn, dat hine niet ne sach. Hi keerde daer hi sijn pert vant 7890 Ende ontwapende hem thant. Hi ontstac .ij. kersen saen Ende deedse op die tafle staen. Hi dwoech sine handen ende daer naer Ginc hi sitten ter taflen daer. 7895 Alse genoech geeten hadde die goede man Hem quam grote lust van slapene an. Doe pensede hi dat best ware Dat hi ginge slapen bi hare, Die hi allene liggen liet 7900 Biden .ij. ne woudi liggen niet, Noch biden naen desgelike, Ende hi moeste slapen indelike. Hi nam sine wapine ende ginc thant Ten bedde, daer hi die joncfrouwe vant. 7905 Hi ontscoeide hem ende ontcleedde doe, [p. 54] Ende hi sette sijn swaert altoe Ten hoefde vanden bedde daer, Ende hief dat covertoer op daer naer, Als hi die kersen uut hadde gedaen 7910 Dat hem tlicht niet in doegen soude slaen. Hi ginc liggen bider joncfrouwen siden Die daer of niet wiste tien tiden. Als hi was gelegen ende sine besief Si waende dat hadde geweest haer lief; 7915 Si begonsten helsen vriendelike Ende si custen diere gelike Ende dede al sinen wille daer. Als si lange hadden gespeelt daer naer Begonste slapen die joncfrouwe, 7920 Die ne pensede om gene ontrouwe; So dede Gurres an dander side. Daer na ontspranc in corten tiden Die ridder, die bider joncfrouwen lach, bedi Hi was hare getrouwede man, ende hi 7925 Sloech sinen arm over hare, Ende hi taste ende wert geware Dat daer een bi sinen wive lach doe, Ende dat hise gehelset hadde toe. Hi wart, des so drove tuwaren, 7930 Dat hi uut sinen sinnen waent varen. Hi spranc uut sinen bedde thanden Ende nam met beide sinen handen Gurresse ende traken vanden bedde daer, So dat hi den hals brac wel naer. 7935 Hi nam die joncfrouwe sonder beide Bi haeren vlechten, ende hi seide Dat si ter quader tijt hadde brocht dare Enen andren man liggen bi hare; Hi sout wreken bi sire trouwe. 7940 Doe wart ropende die joncfrouwe: ԁy, vri man, wat heyscedi mi nu?’ Want sine wiste niet, dat seggic u, Noch en hads twint beseven Dat si te sceerne was gedreven. 7945 Die .ij. joncfrouwen ende die naen, Die ten gerope quamen gegaen Met .ij, kersen, si worden geware Dattie joncfrouwe stont naect dare. Gurres was opgestaen te handen 7950 Ende helt sijn swaert met beden handen Ende quam ten riddre waert met gewelt, Die de joncfrouwe met[ten] vlechten helt, Ende sloegen metten swerde thanden Dat hi hem thoeft cloef ten tanden, 7955 Ende hi viel doet ter erde. Die joncfrouwe, die dat sach, mesberde Sere ende dreef den meesten rouwe Die enichsins mochte driven joncfrouwe; Ende si viel in onmacht tier stede 7960 Menichwerf, ende dat selve dede Die naen ende die joncfrouwen toe. Die naen seide tot hem doe: ԁy, here, gi hebt groet quaet gedaen!’ Ende die joncfrouwe seide, sonder waen: 7965 ԁy, here, riddre, hoe hebdi Jegen Gode verraden mi Ende jegen die werelt des gelike, Die minen here doet hebt dus jammerlike! Segt waer bi ghi comen sijt 7970 In dit lant nu ter tijt Om mi te nemene van hemelrike Die bliscap, ende van erderike Die bliscap daer bi, Dat gi minen man hebt genomen mi; 7975 Die bliscap van hemelrike, sonder waen, Naemdi mi met dat gi hebt gedaen Breken die helege wet, Die onse here hevet geset Van te houdene dat huwelike, 7980 Dus hebbedi mi in al gescaedt swaerlike.’ Doe begonste si haeren rouwe weder Ende viel opten doeden ridder neder Ende custene an sinen mont Also bloedich als hi was tier stont. 7985 Si prisede sine goedertierhede Ende groete doeget die in hem was mede. Ende die joncfrouwen brachten hare Hare himmede gedraegen dare, Dat si vergeten hadde emmertoe 7990 An te doene, si was naect noch doe. Gurres cleedde hem ende scoyede. Die joncfrouwe, die hare moyede Met rouwen te drivene eenpaerlike, Troeste hi herde soetelike. 7995 Des ander dages, als met groter werde Die lichame was gedaen ter erde Gurres coemt ter joncfrouwe ende seget hare Dat si opsitte ende met hem vare. Si sprac: ‘ocht God wille onse here 8000 Dat en gevalf nembermere, Dat ic metten genen uut sal comen, Die mi minen man heeft genomen.’ Hi seide: ‘Dat ontseggen ne help niet, Ic minne u soe, wats soes gesciet, 8005 Al woudic selve ine soude nu Niet moegen wesen sonder u. Nu biddic u op rechte trouwe, Dats u niet en vernoye, joncfrouwe, Het doet mi cracht van minnen dat ic doe. 8010 – ‘God, here,’ antworde die joncfrouwe doe, ‘Ocht ic met u ga, waer suldi mi leden?’ Hi seide: ‘Ic en weet in wat steden, Joncfrouwe, waer ic u leiden sal, Sonder waer avonture ende geval 8015 Ons sal leden; want ic nu vare Alomme sokende niemare Van Lancelote van Lac te verstane, Mochticker iewerinc comen ane.’ Si sprac toten goeden man: 8020 ‘Siedi vanden wandelen ridders dan Van Arturs bove?’ Hi seide hare Dat hi een vanden ridders ware. - ‘Hoe es u name dan, segt mi?’ - ‘Ic hete Gurres,’ antworde hi. 8025 Die joncfrouwe seide te dier tijt: ‘Ic weet dan wel wi gi sijt, Gi sijt Waleweins broeder.’ Hi sprac: ‘Hets waer.’ Die joncfrouwe seide tote hem daer naer: ‘Bider trouwen die gi sijt sculdich mi 8030 Biddic u, dat u wille si, Dat ic varen mach daer ic wille.’ Hi seide: ԍaect des een gestille, Het ne mochte gescien nembermere.’ - ‘wimoeget mi, wildijs niet laeten, here, 8035 Met crachten leden daer gi gebiet, Bi minen wille en saelt sijn niet; Weet wel, datter u quaet af comen sal Eer dese weke sal verliden al.,’ - ‘Mine roke wat gi segt te mi waert,,’ 8040 Sprac hi, ԩndien dat gi met mi vaert.’ Si seide: ‘Ic sal dan met u gaen Alst wesen moet.’ Si riep haeren naen Ende dede hem sekeren dat hi sal Algader doen dat si hem beval. 8045 Die naen begonste neder te doene Al te hant die pawelgoene. Gurres voer in hogen ende blide Ende vorde bi sire side Die vrouwe, die hem dochte wel gedaen; 8050 Ende scone soe was si, sonder waen. Si reden also onder hem beden Totien dat middach was leden, Ende quamen ridende, seget die jeeste, Ten ingange van enen foreeste, 8055 Daer si onder ene horme vonden [p. 55] Enen gewapenden ridder tien stonden, Die dat foreest te wachtene plach Ende die straten; ende als hi sach Dattie vrouwe, die scone was, 8060 Sere weende vragedi das, Wat si hadde te weennen soe. Si antworde den ridder doe: ‘Dese ridder vort mi met crachte Mijns ondancs ende bi sire machte, 8065 Ende gister navont sloech hi doet Minen here, des hebbic rouwe groet.’ - ‘Ja, es dat waer,’ sprac die goede man, ‘Entrouwen, hie sal u hier laeten dan. Hi heeft u te verre geleit nu, 8070 Ende hi saelt gelden, seggic u.’ Hi nam die glavie in die hant Ende ontseide Gurresse thant. Hi reet op hem ende stac So dat sine glavie brac. 8075 Ende Gurres stacken so weder, Dat hi viel gewont neder Ende lach in onmacht tier stont, Want hi was toter doet gewont Gurres reet over daer nare 8080 Ende en nam niet meer tote hem ware. Optien nacht lagen si in ere steden Met enen goeden man onder hen beden In een bedde te gader, als ict las, Weder het hare lief of leet was. 8085 Sanderdages als si op waren gestaen Voeren si wech als si hadden gedaen Den dach te voren, ende si reden Tote dat Primetijt was leden. Daerna hevet die vrouwe vernomen 8090 .iiij. ridders al gewapent comen. Si sprac tote Gurresse mettien: Ԉebedi dese ridders gesien, Die jegen ons comen?’ - ‘Jay ic,’ sprac hi, ‘Ic siese wel comen, wie sijn si?,’ 8095 Si sprac: ‘Ic saelt u seggen sciere, Si sijn mine broeders alle viere, Nu suldi mi moeten wedergeven: Wildi oft en wilt, het cost u leven.’ Hi antworde weder ende seide: ԍinne, 8100 Also lange als ic lijf hebbe inne Ne laet ic u om gene noet Noch oec om vrese vander doet. Al comen si u soeken,’ sprac Gurres, ‘Si moegen wel seker wesen des, 8105 Sine gecrigen die macht niet Dat si u nemen, wats gesciet, Also lange als ic u sie met oegen. Ene dinc willic u toegen: Al waer ic al moedernaect nu 8110 So ware mijn scilt wel die minne van u.’ Hi rechte jegen henlieden sijn pert, Ende si worden ropende te hem wert Dat hi doet ware, ende hi ginc nopen Tors metten sporen, ende hi liet lopen 8115 Jegen den genen, die hi vernam Dat irst op hem geslegen quam, Die sijn spere brac op Gurres; Ende hi dancte den genen des Dat hine stac al sonder vorste 8120 Ende veste hem tyser in die borste, Ende staken met sire groter cracht Dat hi viel neder in onmacht. Die ander broeder op Gurresse stac Dat hi sijn spere op hem brac. 8125 Gurres hurte dien here Met lichamen ende met perden so sere, Dat hine dede vanden perde Ongemackelike vallen ter erde. Die andre .ii. brodere si staeken 8130 Op Gurresse dat si hare speren braken, Maer sine mochten altoes niet Vanden perde bringen, wat soes gesciet. Gurres trac daerna sijn swert Ende ginc ten brodere wart. 8135 Hi sloech den enen so, dat hem derde Inden rechten arm, ende affoleerde. Als hi hem gevoelde gequetst also, Ic segge u, dat hi haestelike vlo. Als dander hem selven allene siet 8140 Daer hi hem mochte verweren niet Geeft hi sijn swert op ende bidt toe Gurresse dat hi hem genaden doe. Hi liet wel dat hi verwonnen es. Doe quam die vrouwe tot Gurres, 8145 Si sprac: ‘Nadien dat es comen Dat gi mi .iij. broedere hebt genomen Nontheert mi niet al, des biddic u, Laet desen broeder doch leven nu, Dat hi mi troesten mach.’ Hi sprac doe: 8150 ‘Vrouwe, wildi, dat si also?’ - ‘Jay ic, here,’ sprac si, ‘wildi, Ende het so u wille si.’ Hi sprac: ‘Ic saelt doen in diere manieren, Vrouwe, dat ghi mi sult otroyeren 8155 U minne met goeden wille Ende u geselseap lude ende stille.’ Die vrouwe gaf hem daer af antworde: ‘Ic sal u daer af houden vorwarde: Vander tijt dat ic u laeten sal, 8160 Dat ic ne sal mijn leven al Meer in mans geselscap wesen.’ Hi trac sijn swert na hem [bi desen], Ende si ginc te haren broedere daer naer, Die optie erde laegen daer. 8165 Ende alsi haren broeder vernam, Die jegen Gurresse irst quam Vant sine herde sere gewont. Die ander lach al verdoeft tier stont, Die daer na opstont cortelike 8170 Ende sloech die hant an tswert verdelike Ende woude vechten op Gurres; Maer sijn broeder seget dat pays es. Si saegen houwen bome daer naer, Ende maecten ene loedse daer, 8175 Die een deel vanden wege stont, Daer in lach hare broeder die was gewont, Die niet riden mochte, ende si Ontboden enen ersatre daer bi. Als hi die wonde hadde besien 8180 Hi sprac, hine hadde geen aerch vandien, Ende dat hi binnen .viij. weken wesen Soude gesont ende genesen; Ende men geloefde den ghoenen Datmen sinen dienst wel soude loenen. 8185 Gurres porrede vander stede Ende die vrouwe volgede mede. Si reden sonder drinken ende eten Alden dach, dat suldi weten. Si quamen savonts nader sonnen 8190 Tere abedien van witten nonnen. Gurres beette ende hi ginc. Daer binnen, daermen gerne ontfinc. Si waeren wel te gemake gedaen Van al datter binnen was, sonder waen. 8195 Smorgens eer Gurres gehorde messe Quam die vrouwe toter abdesse, Ende vertelde hare al bloet Hoe Gurres haeren here sloech doet, Ende si telde hare al dure 8200 Haerre beider avonture, Ende hoese Gurres voerde mede Jegen haerren wille vander stede. Die abdesse antworde hare doe: ‘Vrouwe, ic en mochter niet doen toe 8205 Het ne ware dat ghi u leven [p. 56] Wandelen wout ende u begeven Ende hier bliven in religione. Ic weet wel hine ware niet so cone Dat u hier name; ende bi desen 8210 Mochti best verlost wesen.’ - ԁy, lieve vrouwe, ic ne begare Els niet,’ antworde die vrouwe hare, ‘Dan in religione te sine.,’ Dabdisse sprac: ‘Hets so grote pine 8215 Die sal na den religione Werken in al sinen done, Ende die dient met goeder herte Die pine ne daerf hem niet smerten, Ende si gelieft mi in lanc so mere. 8220 Wistic wel, dat kinne onse here, Dat wel u wille ware, Ic daede u cleder bringen hare, Dat eer die messe ware gelesen Gi soudt hier binnen nonne wesen.,’ 8225 Doe seide die vrouwe: Ԃi onsen here, Ic en begere noit dinc so sere Alse nonne te sine hier inne. Ic haete die warelt in minen sinne.’ Dabdisse sprac: ‘Ic ne beits niet mere, 8230 Nadien dat gijt begert so sere In Gods name moet wesen.’ Si viel hare te voeten met desen. Dabdisse beval datmen hare Nonnencleder brochte dare. 8235 Dat was altehant gedaen: Si sneet der vrouwen vlechten af saen, Ende si dede hare nonnencleder an, Die si soetelike ontfinc dan. Dabdisse namse bider hant 8240 Ende leidese in die kerke thant; Ende die nonnen songen alle sere Lof van desen Gode onsen here, Ende si onfingen[se] daer binnen Allegader tere gesellinnen. 8245 Die nonnen waeren alle blide Van haerre coemste ten selven tide. Si hadden recht, want daer nare Wart die stat gevordert bi hare, Bedi si wert een helich wijf 8250 Ende sere religioeus al haer lijf, Alse gi hier na ter cure Lesen moecht in die avonture. Alse Gurres messe hadde gehort Quam hi uter kerken vort, 8255 Ende ginc in die camere thant, Daer hi die vrouwe niet ne vant. Als hi miste van hare Vragedi waer si ware, Ende men en dorst hem ontecken niet 8260 Die dinc, die daer was gesciet. Dabdesse quam tote hem daer naer Ende vrageden waer na hi wachte daer. Hi antworde hare dat hi wachte Na die vrouwe, die hi daer brochte. 8265 Si seide: ‘Here, wachti nu Om gene ander dinc, so radic u Dat gi vart van deser steden: Want gine sultse niewerinc leden.’ - ‘Waeromme es dat, vrouwe?’ sprac hi 8270 Dabdisse antworde: Ԃedi Dat in hare geselscap nemmere Man en coemt also gi waert, here.’ Si leiddene in die kerke daer naer, Ende si wijsde hem altehant daer 8275 Si metten andren nonnen sat. Als hijt sach hi was drove om dat: Hi sprac: ‘Vrouwe, eist nu daer ter tijt?’ - ‘Jaet, here, God sijs gebenedijt, Die mi den wille heeft gegeven 8280 Dat ic hebbe bestaen dit leven; Bedi omme te gane met u Als ic hebbe gedaen tote nu, Daer af ne mochte mi nemmere Niet af sijn comen dan onnere; 8285 Bedi weet wel, here, in ben niet Van so nederen geslachte, dat ic iet Met manne sculdich te vaerne ware Als sine amie harentare.,’ Gurres antworde te desen: 8290 ‘wiscijnt wel van hogen geslachte wesen.’ Die vrouwe antworde daer an: ԁl ne scijnt niet sijn, ic bent nochtan, Bedi mijn vader was coninc Ende mijn moeder, in waerre dinc 8295 Was coninginne, sonder waen. Noch doe ic u ene dinc verstaen: Ic hebbe int geslechte mijn Beter ridders dan int uwe sijn.’ - ‘Nu noemt mi danne wie sijn die?,’ 8300 – ‘Enen van dien ic segge dat si, - Men machse wel nomen, nu hort, - Lancelot van Lac ende Behort Ende Lioneel, dese drie sijn Herde na die mage mijn; 8305 Ende gevielt datse avonture brochte Hier, dat icse spreken mochte, Ic soude doen danken, sonder waen, Vander doeget, die gi mi hebt gedaen. Ende ic en mochte mi niet nu 8310 Anders verlossen jegen u, Ende ic bem wel blide daer af, Datmen mi hier dat broet gaf Ende men mi heeft ontfangen, Bedi ic liete mi eer hangen, 8315 Ocht datmen mi afsloge mijn hoeft, Eer ic soude willen, dat geloeft Sulc leven leiden als ic met u Hebbe geleit tote nu.’ |
Hij reed alleen totdat hij vernam Dat hij recht tot een ingang kwam 7845 Van een bos, die hem te die tijd Zonder wegen leek aan alle kanten. Hij zag omtrent en zocht Of hij ergens herbergen mocht, Omdat hij node buiten huis lag, 7850 Want hij vastte noch toe van brood, Zodat hij een paviljoen werd gewaar, Daar hij kaarsen helder zag branden. Hij reed ten paviljoen waart daarna, Als die lieden waande te vinden daar. 7855 Ten eerste dat hij daar kwam gegaan Zag hij dat er 4 paviljoenen waren. Hij steeg af en ging te die tijd, En had zijn paard buiten gebonden. Hij deed gelijk zijn helm af, 7860 En toen hij binnen kwam vond hij De tafel rijk gedekt En daartoe genoeg dure spijzen. En hij vond haver genoeg mede Wel voor 5 paarden ter andere plaats. 7865 Ten eerste dat hij dat gewaar werd, Dat hij vond alles dat hem nodig was En zijn paard daartoe, hij dacht Dat dit van God wel komen mocht. Daarna deed hij zijn paard af 7870 Breidel en zadel, en hij gaf Koren genoeg; en na dat doen Ging hij in de andere paviljoenen. In de eerste paviljoen vond hij Vier rijke koffers, en daarbij 7875 In een bed slapen een kleine. En toen hij in de andere kwam gegaan Vond hij 2 jonkvrouwen te ene plaats In een legerstede liggen mede, Daar een brandende kaars voor stond. 7880 Hij verliet dat paviljoen te die tijd En ging in een ander, daar hij zag Een jonkvrouw, die bij haar lieve lag In een bed; en hij dacht dat, Dat de jonkvrouw erg mooi was 7885 Daar hij haar zag liggen; maar De ridder werd hij niet gewaar Omdat op zijn aanschijn lag Een oorkussen, zodat hij hem niet nee zag. Hij keerde daar hij zijn paard vond 7890 En ontwapende hem gelijk. Hij ontstak 2 kaarsen gelijk En liet ze op de tafel staan. Hij waste zijn handen en daarna Ging hij zitten ter tafel daar. 7895 Toen genoeg gegeten had die goede man Hem kwam grote lust van slapen aan. Toen peinsde hij dat het beste was Dat hij ging slapen bij haar, Die hij alleen liggen liet 7900 Omdat bij de 2 wilde hij niet liggen, Noch bij de kleine desgelijks, En hij moest eindelijk slapen. Hij nam zijn wapens en ging gelijk Te bed, daar hij die jonkvrouw vond. 7905 Hij ontschoeide hem en ontkleedde toe, En hij zette zijn zwaar al toen Ten hoofde van het bed daar, En hief de bedekking op daarna, Toen hij de kaarsen uit had gedaan 7910 Dat hem het licht niet in de ogen zou slaan. Hij ging liggen bij de jonkvrouw zijde Die daarvan niets wist te die tijd. Toen hij was gelegen en ze hem besefte Ze waande dat het haar lief was geweest; 7915 Ze begon hem te vriendelijk te omhelzen En ze kuste hem diergelijk En deed al zijn wil daar. Toen ze lang hadden gespeeld daarna Begon te slapen die jonkvrouw, 7920 Die niet peinsde om die ontrouw; Zo deed Gurrehes aan de andere zijde. Daar ontsprong al gauw Die ridder, die bij de jonkvrouw lag, omdat Hij was haar getrouwde man, en hij 7925 Sloeg zijn arm over haar, En hij tastte en werd gewaar Dat daar een bij zijn wijf toen lag, En dat hij haar omhelst had toen. Hij werd, dus zo droevig inderdaad, 7930 Dat hij uitzinnig waande te worden. Hij sprong gelijk uit zijn bed En nam met beide zijn handen Gurrehes en trok hem van het bed daar Zodat hij bijna de hals brak. 7935 Hij nam de jonkvrouw zonder wachten Bij haar vlechten, en hij zei Dat ze te kwade tijd daar gebracht had Een andere man liggen bij haar; Hij zou het wreken bij zijn trouw. 7940 Toen begon de jonkvrouw te roepen: ‘Aai, edel man, wat eis je nu dan van me?’ Want ze wist het niet, dat zeg ik u, Noch had niet beseft Dat ze te scherts was gedreven. 7945 Die 2 jonkvrouwen en die kleine, Die te geroep kwamen gegaan Met 2 kaarsen, ze worden gewaar Dat de jonkvrouw naakt daar stond. Gurrehes was gelijk opgestaan 7950 En hield zijn zwaard met beide handen En kwam te ridder waart met geweld, Die de jonkvrouw met de vlechten hield, En sloeg hem met het zwaard gelijk Zodat hij hem het hoofd kloofde ten tanden, 7955 En hij viel dood ter aarde. Die jonkvrouw, die dat zag, jammerde Zeer en dreef de grootste rouw Die enigszins mocht drijven jonkvrouw; En ze viel in onmacht te die plaats 7960 Menigmaal, en datzelfde deed De kleine en die jonkvrouwen toen. Die kleine zei tot hem toen: ‘Aai, heer, ge hebt groot kwaad gedaan!’ En de jonkvrouw zei, zonder twijfel: 7965 ‘Aai, heer, ridder, hoe heb je Tegen God me verraden En tegen de wereld dergelijk, Die mijn heer aldus jammer gedood hebt! Zeg me waarom ge gekomen bent 7970 In dit land nu ter tijd Om me te nemen van hemelrijk De blijdschap, en van aardrijk De blijdschap daarbij, Dat ge mijn man me hebt genomen; 7975 De blijdschap van hemelrijk, zonder twijfel, Nam je me met dat je hebt gedaan Breken de heilige wet, Die onze heer heeft gezet Van te houden dat huwelijk, 7980 Dus heb je geheel zwaar geschaad.’ Toen begon ze haar rouw weer En viel op de dode ridder neer En kuste hem aan zijn mond Alzo bloedig als hij was te die tijd. 7985 Ze prees hem zijn goedertierenheid En grote deugd die in hem was mede. En de jonkvrouwen brachten haar Haar hemd te dragen daar, Dat ze vergeten had immer toe 7990 Aan te doen, ze was naakt noch toen. Gurrehes kleedde hem en schoeide. De jonkvrouw, die zich vermoeide Met rouw te drijven aanhoudend, Troostte hij erg lieflijk. 7995 De volgende dag, toen met grote waarde Dat lichaam was gedaan ter aarde Gurrehes kwam ter jonkvrouw en zei haar Dat ze opzit en met hem gaat. Ze sprak: ‘Als God het wil onze heer 8000 Dat gebeurt nimmermeer, Dat ik met diegene uit zal komen, Die me mijn man heeft genomen.’ Hij zei: ‘Dat ontzeggen nee helpt niet, Ik bemin u zo, wat er zo gebeurt, 8005 Al wilde ik zelf ik zou nu Niet mogen wezen zonder u. Nu bid ik u op rechte trouw, Dat het u niet verdriet, jonkvrouw, Het doet me de kracht van minnen dat ik doe. 8010 – ‘God, heer,’ antwoordde die jonkvrouw toen, ‘Als ik met u ga, waar zal je me leiden?’ Hij zei: ‘Ik weet niet in welke plaatsen, Jonkvrouw, waar ik u leiden zal, Uitgezonderd waar avontuur en geluk 8015 Ons zal leiden; want ik ga nu Alom nieuws te zoeken Van Lancelot van Lac te verstaan, Mocht ik er ergens aankomen.’ Ze sprak tot de goede man: 8020 ‘Ben je van de wandelende ridders dan Van Arthur’ s hof?’ Hij zei haar Dat hj een van de ridders was. - ‘Hoe is uw naam dan, zeg het mij?’ - ‘Ik heet Gurrehes,’ antwoordde hij. 8025 Die jonkvrouw zei te die tijd: ‘Ic weet dan wel wie ge bent, Ge bent Walewein’ s broeder.’ Hij sprak: ‘Het is waar.’ Die jonkvrouw zei tot hem daarna: ‘Bij de trouw die gij me schuldig bent 8030 Bid ik u, dat uw wil is, Dat ik daar gaan mag waar ik wil.’ Hij zei: ‘Hou je dus rustig, Het nee mocht nimmermeer geschieden.’ - ‘Ge mag me, wilde je het niet laten, heer, 8035 Met kracht leiden daar gij gebiedt, Bij mijn wil zal het niet zijn; Weet wel, dat u er kwaadvan zal komen Eer deze week voorbij zal gaan.,’ - ‘Mij een zorg wat ge tot mij zegt,’ 8040 Sprak hij, ԩndien dat ge met me gaat.’ Ze zei: ‘Ik zal dan met u gaan Als het wezen moet.’ Ze riep haar kleine En liet hem verzekeren dat hij zal Alles doen dat ze hem beval. 8045 De kleine begon neer te doen Al gelijk het paviljoen. Gurrehes werd verheugd en blijde En voerde bij zijn zijde Die vrouwe, die hem goed gevormd leek; 8050 En mooi zo was ze, zonder twijfel. Ze reden alzo onder hen beiden Tot dat de middag voor bij was, En kwamen rijden, zegt het verhaal, Ten ingang van een bos, 8055 Daar ze onder een iep vonden Een gewapende ridder te die tijd, Die dat bos te bewaken plag En de straten; en toen hij zag Dat die vrouw, die mooi was, 8060 Zeer weende vroeg hij dat, Wat ze had zo te wenen. Ze antwoordde de ridder toen: ‘Deze ridder voert me met kracht Tegen mijn wil en door zijn macht, 8065 En gisteravond sloeg hij dood Mijn heer, dus heb ik grote rouw.’ - ‘Ja, is dat waar,’ sprak die goede man, ‘Envertrouw, hij zal u hier laten dan. Hij heeft u te ver geleid nu, 8070 En hij zal het ontgelden, zeg ik u.’ Hij nam de speerpunt in de hand En ontzei Gurrehes gelijk. Hij reed op hem en stak Zodat zijn speerpunt brak. 8075 En Gurrehes stak hem zo weer Dat hij gewond viel neer En lag in onmacht te die tijd, Want hij was tot de dood gewond Gurrehes reed er over daarna 8080 En nam niet meer tot hem waar. Op die nacht lagen ze in een plaats Met een goede man onder hen beiden In een bed tezamen, zoals ik het las, Of het haar lief of leed was. 8085 De volgende dag toen ze op waren gestaan Voeren ze weg zoals ze hadden gedaan De dag tevoren, en ze reden Totdat priemtijd was geleden. Daarna heeft die vrouwe vernomen 8090, 4 ridders geheel gewapend komen. Ze sprak tot Gurrehes meteen: Ԉeb je deze ridders gezien, Die tegen ons komen?’ - ‘Ja ik,’ sprak hij, ‘Ik zie ze wel komen, wie zijn ze?,’ 8095 Ze sprak: ‘Ik zal het u snel zeggen, Ze zijn mijn broeders alle vier, Nu zal je me terug moeten geven: Wil je of of niet wil, het kost uw leven.’ Hij antwoordde weer en zei: ԍinne, 8100 Alzo lang als ik lijf heb in Nee, laat ik u om geen nood Noch ook om vrees van de dood. Al komen ze u zoeken,’ sprak Gurrehes, ‘Ze mogen wel zeker wezen dus, 8105 Ze krijgen de macht niet Dat ze u nemen, wat er gebeurt, Alzo lang als ik u zie met de ogen. Een ding wil ik u tonen: Al was ik poedelnaakt nu 8110 Dan was mijn schild wel de minne van u.’ Hij richtte tegen hen lieden zijn paard, En ze begonnen te roepen tot hem waart Dat hij dood was, en hij ging nopen Het paard met de sporen, en hij liet lopen 8115 Tegen diegenen, die hij vernam De eerste die op hem geslagen kwam, Die zijn speer brak op Gurrehes; En hij bedankte diegene dus Dat hij hem stak al zonder vrees 8120 En vestigde hem het ijzer in de borst, En stak hem met zijn grote kracht Zodat hij neerviel in onmacht. De andere broeder op Gurrehes stak Zodat hij zijn speer op hem brak. 8125 Gurrehes hortte die heer Met lichaam en met paard zo zeer, Dat hij hem van het paard liet Ongemakkelijk vallen ter aarde. Die andere 2 broeders ze staken 8130 Op Gurrehes zodat ze hun speren braken, Maar ze mochten hem altijd niet Van het paard brengen, wat zo er gebeurde. Gurrehes trok daarna zijn zwaard En ging te broeders waart. 8135 Hij sloeg de ene zo, dat hem deerde In de rechter arm, en verminkte. Toen hij hem alzo gekwetst voelde, Ik zeg u, dat hij haastig vloog. Toen de andere zichzelf alleen zag 8140 Daar hij hem niet mocht verweren Geeft hij zijn zwaard op en bad toen Gurrehes dat hij hem genaden doet. Hij belijdt wel dat hij overwonnen was. Toen kwam die vrouwe tot Gurrehes, 8145 Ze sprak: ‘Nadien dat is gekomen Dat ge me 3 broeders hebt genomen Nee oneer me niet geheel, dat bid ik u, Laat deze broeder toch leven nu, Dat hij me troosten mag.’ Hij sprak toen: 8150 ‘Vrouwe, wil je dat het alzo is?’ - ‘Ja ik heer,’ sprak ze, ‘wil je, En het zo uw wil is.’ Hij sprak: ‘Ik zal het doen op die manier, Vrouwe, dat ge mij zal machtigen 8155 Uw minne met goede wil En uw gezelschap geheel en al.’ Die vrouwe gaf hem daarvan antwoord: ‘Ik zal u daarvan houden voorwaarde: Van de tijd dat ik u laten zal, 8160 Dat ik nee zal al mijn leven Meer in mannen gezelschap wezen.’ Hij trok zijn zwaard na hem hierdoor, En ze ging tot haar broeders daarna, Die op de aarde lagen daar. 8165 En toen ze haar broeder vernam, Die tegen Gurrehes eerst kwam Vond ze hem erg zeer gewond. De ander lag geheel verdoofd te die tijd, Die daarna al gauw opstond 8170 En sloeg de hand vaardig aan het zwaard En wilde vechten op Gurrehes Maar zijn broeder zei dat het vrede was. Ze gingen bomen houwen daarna, En maakten een draagbaar daar, 8175 Die in een deel van de weg stond, Daarin lag hun broeder die was gewond, Die niet rijden mocht, en ze Ontboden een dokter daarbij. Toen hij de wond had bezien 8180 Hij sprak, hij had geen kwaad van die, En dat hij binnen 8 weken wezen Zou gezond en genezen; En men beloofde diegene Dat men zijn dienst goed zou belonen. 8185 Gurrehes ging van de plaats En die vrouwe volgde mede. Ze reden zonder drinken en eten Al de dag, dat zal je weten. Ze kwamen ‘s avonds na de zon 8190 Ter een abdij van witten nonnen. Gurrehes steeg af en hij ging. Daar binnen, daar men hem graag ontving. Ze waren goed te gemak gedaan Van al dat er binnen was, zonder twijfel. 8195 ‘S Morgens eer Gurrehes hoorde mis Kwam die vrouwe tot de abdis, En vertelde haar al bloot Hoe Gurrehes haar heer sloeg dood, En ze vertelde al door 8200 Haar beide avonturen, En hoe Gurrehes haar voerde mede Tegen haar wil van de plaats. De abdis antwoordde haar toen: ‘Vrouwe, ik kan er niets toe doen 8205 Tenzij dat ge uw leven Veranderen wilde en u begeven En hier blijven in religie. Ik weet wel hij was niet zo koen Dat u hier nam; en hierdoor 8210 Mocht ge het beste verlost wezen.’ - ‘Aai, lieve vrouwe, ik begeer nee Anders niet,’ antwoordde die vrouwe haar, ‘Dan in religie te zijn.,’ De abdis sprak: ‘Het is zo’ n grote pijn 8215 Die naar de religie zal Werken in al zijn doen, En die het dient met een goed hart Die pijn nee behoeft hem niet te smarten, En het belieft me hoe langer hoe meer. 8220 Wist ik wel, dat kent onze heer, Dat het wel u wil was, Ik liet u hier kleren brengen, Dat eer de mis was gelezen Ge zou hier binnen non wezen.,’ 8225 Toen zei de vrouwe: ‘Bij onze heer, Ik begeer een ding nooit zo zeer Als nu te zijn hierin. Ik haat de wereld in mijn zin.’ De abdis sprak: ‘Ik nee wacht niet meer, 8230 Nadien dat gij het zo zeer begeert In Gods naam moet het wezen.’ Ze viel haar te voeten met deze. De abdis beval dat men haar Nonnenkleren daar bracht. 8235 Dat was al gelijk gedaan: Ze sneed de vrouwen vlechten af gelijk, En ze deed haar nonnenkleren aan, Die ze lieflijk ontving dan. De abdis nam haar bij de hand 8240 En leidde haar gelijk in de kerk; En de nonnen zongen allen zeer Lof van deze God onze heer, En ze ontvingen haar daar binnen Allemaal tot gezel. 8245 De nonnen waren allen blijde Van haar komst terzelfder tijd. Ze hadden recht, want daarna Werd de plaats bevorderd door haar, Omdat ze een heilig wijf werd 8250 En zeer religieus al haar lijf, Zoals ge hierna ter keus Lezen mag in het avontuur. Toen Gurrehes mis had gehoord Kwam hij uit de kerk voort, 8255 En ging gelijk in de kamer, Daar hij die vrouwe niet nee vond. Toen hij haar miste Vroeg hij waar ze was, En men durfde het hem niet te verhalen 8260 Dat ding, die daar was geschied. De abdis kwam tot hem daarna En vroeg waarnaar hij daar wachtte. Hij antwoordde haar dat hij wachtte Naar die vrouwe, die hij daar bracht 8265 Ze zei: ‘Heer, wacht ge nu Om geen ander ding, zo raad ik u Dat ge gaat van deze plaats: Want ge zal haar nergens leiden.’ - ‘Waarom is dat, vrouwe?’ sprak hij 8270 De abdis antwoordde: ԏmdat Dat in haar gezelschaap nimmer Man komt alzo gij was, heer.’ Ze leidde hem in de kerk daarna, En ze wees hem al gelijk daar 8275 Ze met de andere nonnen zat. Toen hij het zag was hij droevig om dat: Hij sprak: ‘Vrouwe, ben je nu daar ter tijd?’ - ‘Ja het, heer, God is gezegend, Die me de wil heeft gegeven 8280 Dat ik heb bestaan dit leven; Omdat om te gaan met u Zoals ik heb gedaan tot nu, Daarvan nee mocht me nimmer Niets van zijn gekomen dan oneer; 8285 Omdat weet wel, heer, ik ben niet Van zo’ n laag geslacht, dat ik iets Met mannen schuldig te gaan was Als zijn geliefde hier en daar.,’ Gurrehes antwoordde tot deze: 8290 ‘Ge schijnt wel van hoog geslacht te wezen.’ De vrouwe antwoordde daaraan: ԁl nee schijnt niet te zijn, ik ben het nochtans, Omdat mijn vader was koning En mijn moeder, in waarheid 8295 Was koningin, zonder twijfel. Noch laat ik u een ding verstaan: Ik heb in mijn geslacht Betere ridders dan in de uwe zijn.’ - ‘Nu noem me dan wie zijn die?,’ 8300 –‘Een van die zeg ik dat is, - Men mag ze wel noemen, nu hoort, - Lancelot van Lac en Bohort En Lionel, deze drie zijn Erg nauw me verwant; 8305 En geviel het dat avontuur ze brachten Hier, dat ik ze spreken mocht, Ik zou ze laten bedanken, zonder twijfel, Van de deugd, die gij mij hebt gedaan. En ik mocht me niet nu 8310 Anders verlossen tegen u, En ik ben wel blijde daarvan, Dat men mij hier dat brood gaf En men mij heeft ontvangen, Omdat ik me eerder liet hangen, 8315 Of dat men mijn hoofd afsloeg, Eer ik zou willen, dat geloof Zulk leven leiden als ik met u Heb geleid tot nu.’ |
Alse Gurres wart geware 8320 Dat hi els niet en hadde an hare Hi wapendem ende sat op sijn part Ende voer danen metter vart. Ende hi reet al dore dien dach Ende dien andren diere na gelach, 8325 Ende vragede harentare Van Lanceloete om niemare. So dat hi niemen vinden ne mochte Die iet wiste van dat hi sochte Hi reet ene maent al dure 8330 Dat hi ne vant gene avonture Die te vertelne wardich ware, Nu voren, nu achter, harentare. So dat hi eens maendages, als ict vernam, Ten berge vanden keytiven quam. 8335 Als hi den brief vant anden voet Van den berge, ende hi verstoet Wattie lettren daer af spraken, Die Sornahan hadde doen maken, Loech hi, ende hi seide mede: 8340 ‘Nadat ic ben comen teser stede Ine kere, wat so mijns gesciet, Om enen ridder weder niet.’ Hi reet opwaert als hi den wech vant; Hi horde enen horen blasen thant. 8345 Doe wart hi geware saen, Daer hi ridende quam, van enen naen, Ende vragede den naen dies, Waerbi hi den horen blies? - ‘Omdat ic woude,’ sprac hi, 8350 ‘Ende om dat recht es daer bi, Dat uwe coemste worde cont Den riddre vandien berge tier stont Dat gi daer boven sult comen wesen.,’ Gurres vragede hem na desen 8355 Ocht die brief daer lange hadde gestaen. [p. 57] - ‘Neen hi, here,’ antworde die naen, ‘Hine heefter niet gestaen .xv. dage, Dat seggic u al sonder sage.’ Gurres voer opwaert daer naer, 8360 Ende die naen bleef al stille daer. Alse Gurres daer boven quam Wart hi geware ende vernam Sornahan comen gewapent wel Op een groet starc ors ende snel. 8365 Sine ondergroetten hem niet, mare Elc stac op andren so sere dare, Dat hare halsbergen scorden doe, Ende dyser vanden glavien al toe Gingen in hare vleesch al bloet, 8370 So dat elc andren hadde doet, Maer dattie glavien braken. Nochtan dat si elc andren staken Dat elc van sinen perde Gequetst moeste vallen ter erde, 8375 Ende elkerlijc was so gewont, Dat hi ersaters hadde noet tier stont. Die ridder die vanden berge was here Hine was niet gequetst sere. Gurres was sere gewont 8380 In die scoudere, dat tier stont Daer in was bleven bede Yser ende hout mede, So dat hi viel metten vallen .iij. werf in onmacht met allen. 8385 Sornehan was metter vaert opgestaen, Alse die geen noet hadde, sonder waen, Ende toech thant sijn zwert Ende liep te Gurresse wert, Die in onmach lach emmertoe: 8390 Hi ontwapendem thoeft doe Ende heeften geslagen ende gesteken Dat hi een wort niet mochte spreken, Ende lach in onmacht al in een, Dat hi bat doet dan levende sceen. 8395 Sornahan kinde wel mede Dat ware grote quaethede. Sloech hine also doet, So dat hi sine cnapen ontboet Ende dede hem ontwapennen daer. 8400 Hi dede sinen ersatre comen daer naer Ende vragede hem van desen Ocht hi soude moegen genesen. Hi besach sine wonden thant, Die hi lelijc ende vreselijc vant, 8405 Ende hi dede hem ute bede Dat yser ende dat hout mede, Ende Sornahan seide: ‘Ic bidde u, Ocht gi moeget, dat gine geneest nu, Bedi ic weet wel ende hebbe verstaen 8410 Dat hi goet ridder es, sonder waen. Het ware scade storve hi Bi fauten van hulpen, dunket mi.’ Die meester sprac: ‘Na dat gijt gebiet Hine sal bi fauten van hulpen sterven niet; 8415 Want ic willich te done ben Mine macht om te genesene hem. Ic hope dat hi wesen sal Binnen ere maent genesen al.’ Sornahan hieten daer ter steden 8420 Te sinen torre in prisone leden; Hi wille hem al doen leveren daer Dat hem nuttelic es ende orbaer. Als sine wonden wel waren besien Hi was in prisone geleidt na dien, 8425 Daer Agraveyn sijn broder lach tier stonde. Hine mochte niet spreken metten monde, Sine pine was so swaer. Agravein ne kinnets niet daer, Bedi datmen niet claer ne sach 8430 In die vangnesse daer hi in lach. Des ander daeges alse waren Sine wonden vermaect sonder sparen Ondede sine oegen die here, Ende hi sprac wenende sere: 8435 ԁy here God, waer bem ic nu?’ Agravein seide: ‘Ic segt u, Gi sijt in vangnessen; maer Ine weet in wat steden noch waer.’ Agraveyn sprac: ‘Here, wanen siedi?,’ 8440 Gurres antworde ende seide dat hi Vandes conincs Arturs hove quame, Ende dat Gurres was sine name. Als Agraveyn dat verstont Hi wart sere wenende te dier stont, 8445 Ende seide: ‘Lieve broeder, siedi daer?’ - ‘Wie siedi,’ sprac Gurres daer naer, ‘Die segt dat ic u broeder si?’ Doe antworde die ridder vri: ‘Ic bem Agraveyn, ende hebbe gewesen 8450 Meer dan .vij. weken in desen Kerker daer wi in sijn gevaen.’ Ende hi telde sinen broeder saen Hoe hi was gevaen ende gewont, Ende hoe dat hi over lange stont 8455 Doet hadde geweest, maer Dat des heren nichte quam daer Vanden irsten dage dat hi daer was, Die hem sine wonden genas; Ԏoit haddic anders hulpe negene 8460 Dan vander joncfrouwe allene.’ Si gingen wenen onder hen beden; Sine waenden nembermeer sceden Vander vangnessen daer si in waren. Alsi waren in dit mesbaren 8465 Horden si datmen die dore ontdede Vander vangnessen te dier stede. Agravein sprac: ԍijn joncfrouwe coemt nu, Ay lieve broeder, nu biddic u, Dat gi haer danket, sonder waen, 8470 Van vele goets dat si mi hevet gedaen, Hier liggende in dit prisoen.’ Hi seide, hi sout gerne doen. Mettien quam die joncfrouwe daer inne, Die hovesch ende vroet was van sinne. 8475 Agravein stont op na desen Ende hietse wellecome wesen. Daerna, alse spreken mochte Gurres, Dancti der joncfrouwen des, Dat si sinen broeder dede 8480 Menich goet ende hoveschede. Ende alsi wart geware das, Dattie gene Gurres was Si dede hem herde blidelike Al die feeste van erderike, 8485 Ende si sprac tote Gurresse daer naer: ‘Here, weet dat wel over waer, Al tgoet dat hem hier es gesciet Dat ne dedic om el niet Dan doer uwen wille, here Gurres. 8490 Gi daet mi, dat niet lanc ne es, Daer ic was geport in ene vart Te varne te Arturs hove wart, Het is alse luttel als een jaer, Dat gi quaemt gereden daer 8495 Een ridder mi hadde gevaen Inden bosch van Karlioen, sonder waen, Ende mijns ondancs wechvoret mi: Here, alse gi dat saeget ghi Bescuddet mi hovesschelike 8500 Bi ure prouetsen, ende stoutelike Gi vecht jegen hem so lange stont, Dat gine onderdaet ende verwont, Ende verlosset mi bi desen Van scanden die gesciet souden wesen. 8505 Om dese doeget, seggic u, [p. 58] Hebbic uwen broeder geholpen nu Met al mire mogenthede, Ende ic sal u helpen mede Metten besten dat ic mach, here. 8510 Nu en mestroest u niet sere; Weet wel, waerdi genesen ic soude Pine daer toe doen menichfoude Ocht ic soudu helpen dat gi Uter vangnessen sout comen vri, 8515 Ende laetent om minen oem niet, Om gene dinc, wat soes gesciet. Ic doe u seker van desen, Also lange alse gi hier sult wesen Men sal u doen, bede nacht ende dach, 8520 Al dat goet datmen doen mach Enen ridder die gevaen es.’ Si dancten hare sere des. Aldus vonden an die joncfrouwe Dese .ij. gebroedere grote trouwe 8525 Ende hulpe in haerre swaerre noet, Daer si hadden confort groet. Si waren blide van diere sake, Ende si waren wel te gemake Van al dien dat hem goet dochte 8530 Datmen eten of drinken mochte; Ende ne haddem niet vernoyet Die vangnesse ende vermoyet Si hadden gehadt in dien dagen In die vangnessen daer si in laegen 8535 Al dat gemac, dat hebben mochte Enich ridder, waer dat hijt sochte. Nu swiget davonture van desen, Ende salre af spreken alst tijt sal wesen, Ende sal vanden avonturen tellen 8540 Die Garitte gevellen. |
Toen Gurrehes werd gewaar 8320 Dat hij anders niets had aan haar Hij wapende hem en zat op zijn paard En voer vandaan met een vaart. En hij reed al door die dag En de volgende die er na lag, 8325 En voeg hier en daar Van Lancelot om nieuws. Zodat hij niemand vinden nee mocht Die iets wist van dat hij zocht Hij reed een maand al door 8330 Dat hij nee vond geen avontuur Die te vertellen waard was, Nu voren, nu achter, hier en daar. Zodat hij eens maandags, zoals ik het vernam, Ten berg van de ellendige kwam. 8335 Toen hij de brief vond aan de voet Van de berg, en hij verstond Wat de woorden daarvan spraken, Die Sornahan had laten maken, Lachte hij, en hij zei mede: 8340 ‘Nadat ik ben gekomen te deze plaats In het keren, wat me zo gebeurt, Om een ridder weer niet.’ Hij reed opwaarts toen hij de weg vond; Hij hoorde gelijk een horen blazen. 8345 Toen werd hij gelijk gewaar, Daar hij rijdende kwam, van een kleine, En vroeg de kleine dus, Waarom hij de horen blies? - ‘Omdat ik wilde,’ sprak hij, 8350 ‘En omdat het recht is daarbij, Dat uw komst wordt bekend De ridder van de berg te die tijd Dat ge daarboven zal komen gaan.,’ Gurrehes vroeg hem na deze 8355 Of die brief daar lang had gestaan. - ‘Neen het, heer,’ antwoordde de kleine, ‘Het heeft niet gestaan 15 dagen, Dat zeg ik al zonder sage.’ Gurrehes voer opwaarts daarna, 8360 En die kleine bleef al stil daar. Toen Gurrehes daarboven kwam Werd hij gewaar en vernam Sornahan goed gewapend komen Op een groot sterk paard en snel. 8365 Ze groetten hen niet, maar Elk stak op de andere zo zeer daar, Dat hun harnassen toen scheurden, En het ijzer van de speerpunten al toe Gingen in hun vlees al bloot, 8370 Zodat elk de andere had gedood, Maar dat de speerpunten braken. Nochtans dat ze de andere staken Dat elk van zijn paard Gekwetst moest vallen ter aarde, 8375 En elk was zo zeer gewond, Dat hij dokters nodig had te die tijd. De ridder die van de berg was heer Hij was niet zeer gekwetst. Gurrehes was zeer gewond 8380 In de schouder, dat te die tijd Daarin was gebleven beide IJzer en hout mede, Zodat hij viel met het vallen 3 maal in onmacht geheel. 8385 Sornahan was met een vaart opgestaan, Als die geen nood had, zonder twijfel, En trok gelijk zijn zwaard En liep tot Gurrehes waart, Die in onmacht lag immer toe: 8390 Hij ontwapende hem het hoofd toen En heeft hem geslagen en gestoken Zodat hij geen woord kon spreken, En lag voortdurend in onmacht, Zodat hij beter dood dan levend scheen. 8395 Sornahan kende wel mede Dat was grote kwaadheid. Sloeg hij hem alzo dood, Zodat hij zijn knapen ontbood En liet hem ontwapenen daar. 8400 Hij liet zijn dokter komen daarna En vroeg hem van deze Of hij zou mogen genezen. Hij bezag zijn wonden gelijk, Die hij lelijk en vreselijk vond, 8405 En hij deed hem uit beide Dat ijzer en dat hout mede, En Sornahan zei: ‘Ik bid u, Als ge kan, dat ge hem nu geneest, Omdat ik wel weet en heb verstaan 8410 Dat hij een goede ridder is, zonder twijfel. Het was schade stierf hij Door gemis van hulp, lijkt me.’ De meester sprak: ‘Na dat gij het gebiedt Hij zal van gebrek van hulp niet sterven; 8415 Want ik gewillig te doen ben Mijn macht om te hem genezen. Ik hoop dat hij wezen zal Binnen een maand geheel genezen.’ Sornahan zei hem daar ter plaatse 8420 Te zijn toren in gevangenis leiden; Hij wil hem alles laten leveren daar Dat hem nuttig is gebruikelijk. Toen zijn wonden goed bezien waren Hij was in gevangenis geleid na dien, 8425 Daar Agravein zijn broeder lag de die tijd, Hij mocht niet spreken met de mond, Zijn pijn was zo zwaar. Agravein nee herkende hem niet daar, Omdat men niet helder nee zag 8430 In de gevangenis daar hij in lag. De volgende dag toen ze waren Zijn wonden vermaakt zonder ophouden Opende zijn ogen die heer, En hij sprak zeer wenend: 8435 ‘Aai heer God, waar ben ik nu?’ Agravein zei: ‘Ik zeg het u, Ge bent in gevangenis; maar Ik weet niet in welke plaats noch waar.’ Agravein sprak: ‘Heer, waarvan ben je?,’ 8440 Gurrehes antwoordde en zei dat hij Van de koning Arthur’ s hof kwam, En dat Gurrehes was zijn naam Toen Agravein dat verstond Hij begon zeer te wenen te die tijd, 8445 En zei: ‘Lieve broeder, ben je daar?’ - ‘Wie ben je,’ sprak Gurrehes daarna, ‘Die zegt dat ik uw broeder ben?’ Toen antwoordde die edele ridder: ‘Ik ben Agravein, en ben geweest 8450 Meer dan7 weken in deze Kerker waar we in gevangen zijn.’ En hij vertelde zijn broeder gelijk Hoe hij was gevangen en gewond, En hoe dat hij over lange tijd 8455 Dood was geweest, maar Dat de heren nicht kwam daar Van de eerste dag dat hij daar was, Die hem zijn wonden genas; Ԏooit had ik andere hulp nee geen 8460 Dan van de jonkvrouw alleen.’ Ze gingen wenen onder hen beiden; Ze waanden nimmermeer te scheiden Van de gevangenis daar ze in waren. Toen ze waren in dit misbaren 8465 Hoorden ze dat men de deur opende Van d gevangenis te die tijd. Agravein sprak: ԍijn jonkvrouw komt nu, Aai lieve broeder, nu bid ik u, Dat ge haar bedankt, zonder twijfel, 8470 Van het vele goede dat ze me heeft gedaan, Hier liggen in deze gevangenis.’ Hij zei, hij zou het graag doen. Meteen kwam die jonkvrouw daar in, Die hoffelijk en verstandig was van geest. 8475 Agravein stond op na deze En zei haar welkom te wezen Daarna, toen Gurrehes spreken mocht, Bedankte hij de jonkvrouw dus, Dat ze zijn broeder deed 8480 Menig goed en hoffelijkheid. En toen ze gewaar werd dat, Dat diegene Gurrehes was Ze deed hem erg blijde Al de feesten van aardrijk, 8485 En ze sprak tot Gurrehes daarna: ‘Heer, weet dat wel voor waar, Al het goed dat hem hier is geschied Dat nee deed ik om niets anders Dan door uw wil, heer Gurrehes. 8490 Ge deed me, dat niet lang geleden is, Daar ik in een vaart was gegaan Te gaan tot Arthur’ s hof waart, Het is alzo weinig als een jaar, Dat ze daar kwam gereden 8495 Een ridder had me gevangen In het bos van Carmeloet, zonder twijfel, En me tegen mijn wil wegvoerde: Heer, toen ge dat zag Behoedde me hoffelijk 8500 Bij uw daden en dapper Ge vocht tegen hem zo’ n lange tijd, Zodat ge onder deed en verwondde, En verloste me hierdoor Van schande die geschied zouden wezen. 8505 Om deze deugd, zeg ik u, Heb ik uw broeder geholpen nu Met al mijn mogendheid, En ik zal u helpen mede Met het beste dat ik mag, heer. 8510 Nu wanhoop u niet zeer; Weet wel, was ge genezen zou ik Moeite daartoe doen en menigvuldig Of ik zou u helpen zodat gij Uit de gevangenis zou vrij komen, 8515 En laat het niet om mijn oom, Om geen ding, wat zo er gebeurt. Ik doe u zeker van deze, Alzo lang als ge hier zal wezen Men zal u doen, beide nacht en dag, 8520 Al dat goed dat men doen mag Een ridder die gevangen is.’ Ze bedankten haar zeer dus. Aldus vonden aan die jonkvrouw Deze 2 gebroeders grote trouw 8525 En hulp in hun zware nood, Daar ze hadden grote hulp. Ze waren blijde van die zaak, En ze waren goed te gemak Van al dien dat hen goed dacht 8530 Dat men eten of drinken mocht; En nee hadden hen niet verdroten De gevangenis en vermoeid Ze hadden gehad in die dagen In de gevangenis daar ze in lagen 8535 Al dat gemak, dat hebben mocht Enge ridder, waar dat hij het zocht. Nu zwijgt het avontuur van dezen, En zal er van spreken als het tijd zal wezen, En zal van de avonturen vertellen 8540 Die Garhies gevielen. |
Nu gewaget davonture das, Alse Garit gesceden was Van minen here Waleweine, Dat hi lange reet alleine, 8545 So dat hi quam op enen dach Tenen bossche, diemen te hetene plach Dat Geboemte in dat lant. Daer quam in sijn gemoet thant Ene joncfrouwe gereden op een part. 8550 Hi groettese metter vart: So dede si hem, ende daer nare Vragede si hem wie hi ware. Hi seide dat hi van Arturs hove was. - ԇhi sult mi danne wel berechten das, 8555 Dat ic vare soeken,’ sprac si. - ‘Wien soecti danne,’ vrage[de] hi. Si seide dat si Lancelote sochte, Dien si niet vinden ne mochte. Hi spac: ‘Ic en weet wat seggen des, 8560 Sonder datmen seget dat hi doet es. Daer omme sijn geporret nu Wel .x. ridders, seggic u, Om te wetene dat ware Ende varne soeken harentare.,’ 8565 Si sprac: ԇod hoedene vander doet, Het ware jammer alte groet.’ Ende alsi dit hadde vernomen Si keerde den wech dien si was comen. Garit reet met hare, 8570 Ende hi vragede hare daer nare Waeromme si Lancelote sochte. Si seide met droven gedochte: ‘Here, ic hebben gesocht bedi Haddicken vonden hi soude mi 8575 Te rechte houden wel ter curen Jegen enen van minen geburen, Die mi nuwinge met sire macht Ontherft heeft ende met sire cracht. Garhit sprac: ‘Joncfrouwe, seget mi 8580 Waer hijt dede.’ Si sprac: ‘Dat si. Here, nu hort die dinc algader: Die here van Malings was mijn vader, Hine hadde niet meer kinder dan mi Ende ere mire suster, die hi 8585 Gaf binnen sinen live Enen fellen ridder te wive. Ende mijn vader starf daer naer Des es leden een half jaer. Ic was oyr van sinen goede; 8590 Omdat mi dochte in minen moede Datmen hem meer ontsach dan mi, Ende mijn swager was, woudic dat hi Die manscap ontfinge vanden lande. Ic dede hem manscap doen thande 8595 Minen lieden van lande, tuwaren, Dat si van mi sculdich te houdene waren. Ic dedem mine rente ontfaen mede Alsi quamen, van elker stede. Ic sprac daerna een huwelic te done, 8600 Dat mi rieden mine barone, An enen jonchere in dat lant, Dat ic hem droech mijn goet in hant Dat mi hadde gelaeten mijn vader. Ic seit minen swager algader 8605 Dat ict gedaen hadde. Als hijt verstoet Wart hi welna al verwoet. Hine antworde mi niet daer toe, Ende hi verspiede den jonchere doe Ende sloegen doet verradenlike. 8610 Daerna quam hi te mi cortelike Ende sprac dat ic sotheit dede daer an, Dat ic anders mans goet gaf enichgen man. Ic seide: ‘Here, dat en mach niet sijn, Ic en hebbe niemans goet gegeven dan dmijn.’ 8615 Hi vragede mi waer mijn lant ware, Ende ic seit hem daer nare. - ‘Dat lant en waert u niet,, ‘sprac hi thant, ‘Vart elre soeken ander lant. Wildi ocht ne wilt, ic sal dit nu mere 8620 Houden, want ic ben daer af here.’; Als hi mi sulke antworde gaf Ic beriet mi met minen vrienden daer af, Sodat mi riet een goet man Dat icken daede daegen dan 8625 Vor die vrouwe van Roestoc, daer dit lant Af porrede, ende ic deedt thant. Ic clagede alsic vor hare quam Dat hi mijn lant met crachten nam. Hi sprac hine hadde mi niet genomen, 8630 Maer dat lant was hem comen Van minen vader, diet hem gaf Als hi starf; ende hi woude hem daer af Antworden in allen doene Ware enich ridder so coene 8635 Die seggen woude dat anders ware. Als die ridders worden geware Van minen lande dat hi doe Emmer met campe woude toe, Sone waser geen so coene 8640 Die hem onderwant van minen doene. Ende als si mi dus gingen ave Ic bat dat men mi vorst gave .xl. dage, ic soude binnen dien Soeken enen riddre met wien 8645 Ic mi soude verweren daer af. Ende als men mi den verst gaf Ic pensede dat ic sonder sparen Tes conincs Arturs hove soude varen Ende soeken Lancelote al daer, 8650 Bedi ic wiste wel over waer, Tirst dat hi mi kinde hi soude Met mi varen daer ic woude, Bedi ic hebbe hem dienst gedaen, Die mi es ongeloent, sonder waen. 8655 Maer nadien dat aldus es [p. 59] Ic sal keren sere drove des, Ende tote minen swager varen: Ic sal hem bidden sonder sparen Dat hi minen noet wille scouwen, 8660 Als ere onterfder joncfrouwen Wille geven mine lijfnere.’ Ende si wort wenende sere, So dats ontfarmde Garitte, So dat hise in talen sette 8665 Ende seide: Ԉebbedi goede orconden Van dat gi segt nu ten stonden?’ - ‘Jay ic, here; mochtic vinden man Die mi bescermen woude dan Ic soude vinden .c. man ende mere 8670 Onder ridders ende vavasore, here, Die alle haren eet souden doen des, Dat mine clage getrouwe es.’ Gaheret seide: ‘sone dorre di Genen andren riddre soeken dan mi. 8675 Ic wille vor u den camp bestaen Jegen uwen swager, sonder waen; Ende sijn also gerecht uwe saken Alse gi segt ic salne gelovich maken.’ Si seide, ay here, gi moet van desen 8680 Van Goede gebenedijt wesen. Nu hebbedi mi vertroest sere. Ic sal gereet vinden, here; .Cc. mans, die sullen sweren u Dat mine clage es gerecht nu.,’ 8685 - ‘Ic ne gere niet meer:’ seide hi. Ende si antworde:’danc hebdi.’ Dus reden si te gadere onder hen tween, Ende reden so verre al in een, Dat si vernachten in enen bosch; ende si 8690 Horden ene clocke luden daer bi; Si reden derwart met haesten groet, Want si hadden herbergens noet. Si reden onverre te dien stonden Dat si ene witte abdie vonden 8695 Besloten met grachten ende met muren Jegen dieve, die daer waren tier ure Inden bosch om haerre gewin. Gaheret riep ter porten in. Doe quamen .ij. broedere dare 8700 Om te wetene wie daer ware. Als si saegen dat hi gewapent was Wisten si wel die waerheit das, Dat hi was een vanden ridders doe Die wandelden; ende si spraken hem toe 8705 Ende hietene willecome wesen: Die joncfrouwe tote desen. Si ontfingen eerlike Entie joncfrouwe diere gelike. Si leidene in ene capelle daer naer 8710 Ende ontwapendene daer. Een vandaer binnen quam daer toe, Die de joncfrouwe kinnede doe, Ende seide: ‘wel lieve nichte mijn, Hier moeti ons wellecome sijn.,’ 8715 Si sach op hem ende wart geware das, Dattie broeder haer oem was. Hi hadde haerre moeder broeder gewesen, Stout ende wert ridder vor desen. Si helsedene ende weende mede. 8720 Si hadde groete jammerhede. Hi vragede hare wat si daede. Si tellet hem al bi staeden Also alsmen hier te voren horen mochte, Ende hoe si den ridder brochte 8725 Om te vechtene over hare. Hi ginc toten ridder dar nare Ende seide: ‘Here, nu besiet, Wie gi sijt des en weet ic niet; Maer dat gi deser joncfrouwen 8730 Hulpe hebt geloeft, bi mire trouwen, Dat omme gene getrouwer clage Ridder mochte vechten te genen dage Ic segge u getrouwelike daer an. Het en es in die werelt so vroem man 8735 Waer hi jegen mi in campe van desen Hi moeste van mi verwonnen wesen Binnen den dage, ocht geslagen doet, U recht es in dese sake so groet. Ic wille daertoe u sweren nochtan, 8740 Ne waer ic niet begeven man Ic soude over mire nichten vechten Ende hare claege in desen berechten Ende els geen man die nu leeft; Ende om den besten casteel, die heeft 8745 Die coninc Artur, ne liet ics niet nu. Bi deser redenen, here, seggic u, Dat gi vechten moecht sekerlike.’ Garit antworde vriendelike: ‘Here, nadien dat aldus si 8750 Mine roke wiere come jegen mi.’ Des nachts waren si daer binnen Wel gedient met groter minnen. Sanderdages als hi hadde gehort Messe quam die joncfrouwe vort, 8755 Ende si saeten op doe bede Ende si ruemden die stede. Si reden al dien dach Ende dien andren die daer na gelach, Ende opten derden dach ter noenen 8760 Quamen si ten pawelgoenen Die Glimas helt al stille Daer staende doer Waleweins wille, Also alsmen hier voren las, So dattie naen hen te gemoete was 8765 Ende sprac Gaherette toe Dat hi hem moeste quiten doe Vander costumen, diemen plach dare. Hi vragede wat dat costume ware. Hi seide, dat ten genen tiden 8770 Vremt ridder daer mochte liden Hine moeste eer hi overlede Joesteren daer te dier stede Jegen enen riddre vanden ghone Die laegen inden pawelgonen. 8775 Ende hi, die was ten joesteerne Gereet ende niet tonbeerne, Antworde den naen daer nare, Dat hi woude dat hi daer ware Daer hi jegen joesteren soude. 8780 Die naen antworde houde: ‘Hi sal comen metter vart.’ Die naen ginc ten pawelgoenen wart Ende hi riep lude mettien: ‘wiheren, coemt die joeste sien.,’ 8785 Een ridder trac uut metter vart, Ende trac te Gaherette wart Sere ende wel gewapent, ende stac Op hem, dat sine glavie brac. Ende Gaheret staken weder soe, 8790 Dat hi viel neder ter erden doe. Daer mochtemen ten pawelgoene horen Huwen, alsmen dede te voren, Op hem, die daer gevallen lach. Die naen seide als hi dat sach: 8795 ‘Here, alse gi wilt mogedi varen, Gi hebt u wel gepijnt, tuwaren.’ - Ԅu sals mi eer berechten,’ sprac Gaheret, ‘Wi hier dese pawelgoenen sijn geset.’ Hi seide dat hijt gerne daede. 8800 Doe vertellede hi hem bi staeden Dier gelike dat hi Sagramore Hadde vertelt daer vore. Alse Gaheret dit hadde verstaen Hi seide sciere toten naen: 8805 ‘Ganc seggen dinen here dat hier mede [p. 60] Heeft bestaen te grote sothede Dat hi hier in desen pleine Om te vechtene jegen Waleweine Dese pawelgoenen heeft geset. 8810 Ganc, sech hem,’ sprac Gaheret, ‘Dat hi hier come proven hem Jegen mi, die de minste bem Van .c. ridders ende .l. nu ter stonden, Die behoren ter tafelronden. 8815 Ende mach hi verwinnen mi, Dat ic in sire genaden si, Ende en mach hi hem niet met stride Jegen mi verweren nu te tide, Waertoe souddi hier inden pleine 8820 Ontbeiden na minen here Waleweine? Nu ganc dinen here dit vertellen. Ende en coemt hi niet ic sal vellen Sijn pawelgoenen, ende hi desen [Dat sal hem mere scande wesen.՝ 8825 - Ԃi mire trouwe,’ seide die naen, ‘Dese boetscap sal wel sijn gedaen; Maer ic ware u van desen, Dat tkeren beter hadde gewesen.’ - ‘Ne roke di, ganc sonder beide 8830 Ende doe dat ic di seide.’ Hi ginc ende vant sinen here Blide ende borderende sere Om sinen geselle diere vel Ende om dattie vremde ridder so wel 8835 Joesteerde, ende hi seide dat Die gene .viij. dage al in een bat Datmen hem die irste joeste gave, Ende hi so was gesteken ave. Daer sat een ridder, die seide doe: 8840 ‘Die ridders die wandelen emmertoe Si joesteren dicken ende vele, Al sijn si vroeder van desen spele Nieman ne darf wonderen daer ave.’ - ‘Het mach wel sijn,’ sprac die grave. 8845 Die naen quam tot sinen here ende seide Daer si alle toehorden, sonder beide: ‘Here, gene ridder ontbiet u Dat gi groete sotheit hebt bestaen nu, Dat gi ontbeidt in desen pleine 8850 Om vechten jegen Waleweine; Maer gaet jegen hem vechten nu, Die de minste es, ontbiedt hi u, Van .c. ende .l. ridders nu ten stonden, Die behoren ter tafelronden. 8855 Ende mogedi verwinnen desen Hi sal in uwe genaden wesen, Ende mach u verwinnen die goede man Wat sal mijn here Walewein hier dan? Bi desen ontbiet hi u nu 8860 Dat hi wilt joesteren jegen u. Ne coemdi niet, weet wel hi sal Uwe pawelgoenen neder werpen al; Dit sal u mere scande wesen.’ Die grave antworde te desen 8865 Dat van groter herten ware die here, Ende prijsden meer dan hi dede ere. Hi eyschede sine wapenne doe. Daer sprongen thant cnapen toe, Diene wapenden metter vart. 8870 Hi sat te hant op sijn part Ende liet op Gaherette lopen. Gaheret ginc sijn ors nopen; Si vergaderden dat si staken Elc anderen dattie speren braken, 8875 Ende si onderhorten hen bede Met scilden ende met lichamen mede, Dat si hen onderquetsten herde. Die grave vloech van sinen perde. So verdoeft, dat hi niet ne sach 8880 Noch en wiste weder het nacht was och dach. Gaheret vor over met sinen perde Daer na beette hi ter erde. Het dochtem scande sijn, sonder waen, Soude hine tors bestaen 8885 Dien hi ter erden liggen sach. Doe ginc hi ten grave daer hi lach, Ende trac hem den helm af. Daer na hi hem metten helme gaf Enen swaren slach int tansichte, 8890 Dat dat bloet uutspranc bedichte Beide ten monde ende ten nesen. Die grave bat genaden na desen, Ende sprac, alse die hadde vrese groet: ԁy here, en slaet mi niet doet. 8895 Neemt mijn swert,’ sprac hi tote hem, ‘Ic lie dat ic verwonnen bem.’ Gaheret nam sijn zwert ende seide: ‘weetti wat gi doen moet sonder beide? Ic wille dat gi morgen port metter vart 8900 Ende vart te Waleweine wart, Ende als gi hem hebt vonden Dat gi hem opgeeft tien stonden Van minen halven ende doet hem verstaen Hoe die saken sijn vergaen; 8905 Ende werp u in sine genaden Van al uwen overdaeden.’ Hi dede hem dat sekeren toe. Hi ginc te sinen perde doe Ende woude wech varen sonder beide, 8910 So dattie grave tot hem seide: ‘Here, die dorpernie ne suldi Niet doen, gi sult tavont bliven met mi; Het es herbergens tijt nu mere. Ende ne waents niet, lieve here, 8915 Van mi dat ic u haete iet Van dat tusscen ons es gesciet.’ - ‘Ic ne bliver niet,’ antworde hi, ‘Het ne si datter joncfrouwen wille si.’ Doe batmen hare so vele das, 8920 Dat het hare wille was. Daer was Gaheret wel ontfaen, Ende hem was eeren vele gedaen Van alden ridders diere waren doe. Die grave sprac sinen ridders toe: 8925 ‘wiheren allegader, ic bidde u, Dat gi desen ridder doet nu Feeste ende eere, u sal van dien Al goet ende ere gescien, Want hi een der bester ridder es 8930 Van erderike, des sijt gewes. Ic bems blide dat ic verwonnen bem Van also goeden ridder als ic ken hem.’ Sijn gebod daeden minste ende meeste Ende daeden hem alle ere ende feeste. 8935 Hem was een bedde gemaect daer Also rikelike openbaer Alse ocht Arturs boef ware tien tide, Ende der joncfrouwen een ob ander side. Des ander dages stont Gaheret op vroe 8940 Ende dede sijn gereide leggen doe, Ende dede die joncfrouwe opstaen, Want hi riden woude saen. Si saeten op hare perde Ende reden herre verde. 8945 Die grave gebrachtene een stuc daer Met sinen lieden ende keerde daer naer. |
Nu gewaagt het avontuur dat, Toen Garhies gescheiden was Van mijn heer Walewein Dat hij lang alleen reed, 8545 Zodat hij kwam op een dag Tot een bos die men te noemen plag Dat Geboomte in dat land. Daar kwam in zijn ontmoeting gelijk Een jonkvrouw gereden op een paard. 8550 Hij begroette haar met een vaart: Zo deed ze hem, en daarna Vroeg ze hem wie hij was. Hij zei dat hij van Arthur’ s hof was. - ‘Ge zal me dan wel berichten dat, 8555 Dat ik ga zoeken,’ sprak ze. - ‘Wie zoek je dan,’ vroeg hij. Ze zei dat ze Lancelot zocht, Die ze niet nee vinden mocht Hij sprak: ‘Ik weet niet wat te zeggen dus, 8560 Uitgezonderd dat men zegt dat hij dood is. Daarom zijn nu gegaan Wel 10 ridders, zeg ik u, Om te weten dat ware En gaan zoeken hier en daar.,’ 8565 Ze sprak: ԇod behoed hem van de dood, Het was jammer al te groot.’ En toen ze dit had vernomen Ze keerde de weg die ze was gekomen. Garhies reed met haar, 8570 En hij vroeg haar daarna Waarom ze Lancelot zocht. Ze zei met droevige gedachte: ‘Heer, ik heb hem gezocht omdat Had ik hem gevonden hij zou me 8575 Te recht houden wel ter keur Tegen een van mijn buren, Die me net met zijn macht Onterfd heeft en met zijn kracht. Garhies sprak: ‘Jonkvrouw, zeg me 8580 Waar hij het deed.’ Ze sprak: ‘Dat is. Heer, nu hoor dat ding helemaal: De heer van Malings was mijn vader, Hij had niet meer kinderen dan mij En een zuster, die hij 8585 Gaf binnen zijn leven Een felle ridder tot wijf. En mijn vader stierf daarna Dat is geleden een half jaar. Ik was erfgenaam van zijn goed; 8590 Omdat me leek in mijn gemoed Dat men hem meer ontzag dan mij, En mijn zwager was, wilde ik dat hij De manschap ontvangen van de landen. Ik deed hem manschap toen gelijk 8595 Mijn lieden van het land, inderdaad, Dat ze me schuldig te houden waren. Ik liet hem mijn rente ontvangen mede Toen hij kwam, van elke plaats. Ik sprak daarna een huwelijk te doen, 8600 Dat me aanraadden mijn baronnen, Aan een jonkheer in dat land, Dat ik hem droeg mijn goed in hand Dat me had gelaten mijn vader. Ik zei het mijn zwager allemaal 8605 Dat ik het gedaan had. Toen hij het verstond Werd hij bijna geheel verwoed. Hij antwoordde me niet daartoe, En hij bespiedde de jonkheer toen En sloeg hem verraderlijk dood. 8610 Daarna kwam hij al gauw tot mij En sprak dat ik zotheid deed daaraan, Dat ik een anders man goed enige man gaf. Ik zei: ‘Heer, dat mag niet zijn, Ik heb niemand goed gegeven dan de mijne.’ 8615 Hij vroeg me waar mijn land was, En ik zei het hem daarna. - ‘Dat land was niet van u’, sprak hij gelijk, ‘Ga elders dat land zoeken. Wil je of wil je niet, ik zal dit nu meer 8620 Houden, want ik ben daarvan heer.’ Toen hij me zulk antwoord gaf Ik beraadde me met mijn vrienden daaraf, Zodat me aanraadde een goede man Dat ik hem liet dagen dan 8625 Voor de vrouwe van Rostoc, daar dit land Van gaat, en ik deed het gelijk. Ik klaagde toen ik voor haar kwam Dat hij mijn land met krachten nam. Hij sprak hij had het me niet genomen, 8630 Maar dat land was hem gekomen Van mijn vader, die het hem gaf Toen hij stierf, en hij wilde hem daarvan Verantwoordden in alle doen Was er enige ridder zo koen 8635 Die zeggen wilde dat het anders was. Toen de ridders werden gewaar Van mijn land dat hij toen Immer met kampen wilde toe, Zo was er geen zo koen 8640 Die hem onderwond van mijn doen. En toen ze me dus afgingen Ik bad dat men mij uitstel gaf 40 dagen, ik zou binnen die Zoeken een ridder met wie 8645 Ik me zou verzweren daarvan. En toen men mij de uitstel gaf Ik peinsde dat ik zonder ophouden Te koning Arthur’ s hof zou gaan En zoeken Lancelot al daar, 8650 Omdat ik wel wist voor waar, Ten eerste dat hij me herkende hij zou Met me gaan daar ik wilde, Omdat ik hem een dienst heb gedaan, Die me niet beloond is, zonder twijfel. 8655 Maar nadien dat het aldus is Ik zal zeer droevig keren dus, En naar mijn zwager gaan: Ik zal hem bidden zonder ophouden Dat hij mijn nood wil aanschouwen, 8660 Als een onterfde jonkvrouw Wil geven mijn levensonderhoud.’ En ze begon zeer te wenen, Zodat het ontfermde Garhies, Zodat hij haar toesprak 8665 En zei: Ԉeb je goede bewijzen Van dat ge zegt nu ter tijd?’ - ‘Ja ik, heer; mocht ik een man vinden Die me beschermen wilde dan Ik zou 100 man en meer vinden 8670 Onder ridders en vazallen, heer, Die allen hun eed zouden doen dit, Dat mijn klacht getrouw is.’ Garhies zei: ‘Zo behoef je Geen andere ridder te zoeken dan mij. 8675 Ik wil voor u het kamp bestaan Tegen uw zwager, zonder twijfel; En zijn alzo rechtvaardig uw zaken Zoals ge zegt ik zal ze gelovig maken.’ Ze zei, ‘Aai heer, ge moet van deze 8680 Van God gezegend wezen. Nu heb je me zeer vertroost. Ik zal gereed vinden, heer; 100 mannen, die u zullen u zweren Dat mijn klacht rechtvaardig is nu.,’ 8685 - ‘Ik nee begeer niet meer:’ zei hij. En ze antwoordde: ‘Dank heb je.’ Dus reden ze tezamen onder hen twee, En reden zo ver voortdurend, Dat ze overnachten in een bos; en ze 8690 Hoorden een klok luiden daarbij; Ze reden derwaarts met grote haast, Want ze hadden herberg nodig. Ze reden niet ver te die tijd Dat ze een witte abdij vonden 8695 Omsloten met grachten en met muren Tegen dieven, die daar waren te die tijd In het bos om hun gewin. Garhies riep ter poorten in. Toen kwamen 2 broeders daar 8700 Om te weten wie daar waren. Toen ze zagen dat hij gewapend was Wisten ze wel de waarheid dat, Dat hij een van de ridders was toen Die wandelden; en ze spraken hem toe 8705 En zeiden hem welkom te wezen: En de jonkvrouw tot deze. Ze ontvingen hem schitterend En de jonkvrouw diergelijke. Ze leidden ze in een kapel daarna 8710 En ontwapenden hem daar. Een van daar binnen kwam daar toe, Die de jonkvrouw herkende toen, En zei: ‘wel lieve nicht van mij, Hier moet ge ons welkom zijn.,’ 8715 Ze keek naar hem en werd gewaar dat, Dat die broeder haar oom was. Hij was de broeder van haar moeder geweest, Dapper en werd ridder voor deze. Ze omhelsde hem en weende mede. 8720 Ze had grote droefheid. Hij vroeg haar wat ze deed. Ze vertelde hem alles met pozen Alzo zoals men hier tevoren horen mocht, En hoe ze de ridder bracht 8725 Om te vechten voor haar. Hij ging tot de ridder daarna En zei: ‘Heer, nu beziet, Wie ge bent dat weet ik niet; Maar dat ge deze jonkvrouw 8730 Hulp hebt beloofd, bij mijn trouw, Dat om die trouw klaagt Ridder mocht ge vechten te die dagen Ik zeg u getrouw daarvan. Er is in de wereld geen zo’ n dapper man 8735 Was hij tegen mij in kamp van deze Hij moest van mij overwonnen wezen Binnen de dag, of dood geslagen, Uw recht is in deze zaak is zo groot. Ik wil u daartoe zweren nochtans, 8740 Nee was ik geen begeven man Ik zou voor mijn nicht vechten En haar klacht in deze berechten En is geen man die nu leeft; En om het beste kasteel, die heeft 8745 De koning Artur, nee liet ik het niet nu. Om deze reden, heer, zeg ik u, Dat ge vechten mag zeker.’ Garhies antwoordde vriendelijk: ‘Heer, nadien dat het aldus is 8750 Mij een zorg wie er tegen me komen.’ ‘s Nachts waren ze daar binnen Goed bediend met grote minnen. De volgende dag toen hij had gehoord Mis kwam de jonkvrouw voort, 8755 En ze zaten op toen beide Ze ruimden die plaats. Ze reden die hele dag En de volgende die daarna lag, En op de derde dag ter noen 8760 Kwamen ze ten paviljoen Die Glimas hield geheel stil Daar staande door Walewein’ s wil, Alzo zoals men hiervoor las, Zodat de kleine hen tegemoet kwam 8765 En sprak Garhies toe Dat hij hem moest kwijten toen Van het gebruik, die men plag daar. Hij vroeg wat dat gebruik was. Hi zei, dat ten geen tijden 8770 Vreemde ridder daar mocht gaan Hij moest eer hij overging Kampen daar te die plaats Tegen een ridder van diegene Die lagen in het paviljoen. 8775 En hij, die was te kampen Gereed en niet te ontberen, Antwoordde de kleine daarna, Dat hij wilde dat hij daar was Daar hij tegen kampen zou. 8780 De kleine antwoordde gauw: ‘Hij zal komen met een vaart.’ De kleine ging te paviljoen waart En hij riep luid meteen: ԇij heren, kom de kamp te zien.,’ 8785 Een ridder trok uit met een vaart, En trok te Garhies waart Zeer en goed gewapend, en stak Op hem, zodat zijn speerpunt brak. En Garhies stak hem weer zo, 8790 Dat hij viel neer ter aarde toen. Daar mocht men te paviljoen horen Hoedden, zoals men tevoren deed, Op hem, die daar gevallen lag. De kleine zei toen hij dat zag: 8795 ‘Heer, als ge wil mag ge gaan, Ge hebt u goed gepijnigd, inderdaad.’ - Ԅu zal je me eerder berichten,’ sprak Garhies, ‘Waarom hier deze paviljoenen zijn gezet.’ Hij zei dat hij het graag deed. 8800 Toen vertelde hij hem met pozen Diergelijke dat hij Sagramor Had verteld daarvoor. Toen Garhies dit had verstaan Hij zei snel tot de kleine: 8805 ‘Ga zeggen dat uw heer hiermee Heeft bestaan tot grote zotheid Dat hij hier in deze vlakte Om te vechten tegen Walewein Deze paviljoenen heeft gezet. 8810 Ga, zeg hem,’ sprak Garhies, ‘Dat hij hier hem komt beproeven Tegen mij, die de minste ben Van100 ridders en1 nu ter tijd, Die behoren ter tafelronden. 8815 En mag hij me overwinnen, Dat ik in zijn genade ben, En mag hij hem niet met strijd Tegen mij verweren nu ter tijd, Waartoe zou hij hier in deze vlakte 8820 Wachten op mijn heer Walewein? Nu ga uw heer dit vertellen. En komt hij niet zal ik vellen Zijn paviljoenen, en hij bij deze Dat zal hem meer schande wezen.,’ 8825 - ‘Bij mijn trouw,’ zei de kleine, ‘Deze boodschap zal goed gedaan zijn; Maar ik waarschuw u van deze, Dat te keren beter was geweest.’ - ‘Neen, kan je niets schelen, ga zonder wachten 8830 En doe dat ik u zei.’ Hij ging en vond zijn heer Blijde en zeer bespot Om zijn gezel die er viel En omdat de vreemde ridder zo goed 8835 Kampte, en hij zei dat Diegene 8 dagen voortdurend bad Dat men hem de eerste kamp gaf, En hij zo was afgestoken. Daar zat een ridder, die zei toen: 8840 ‘Die ridders die wandelen immer toe Ze kampen vaak en veel, Allen zijn bekender van dit spel Niemand nee behoeft daarvan te verwonderen.’ - ‘Het mag wel zo zijn,’ sprak de graaf. 8845 Die kleine kwam tot zijn heer en zei Daar ze allen toehoorden, zonder wachten ‘Heer, die ridder ontbied u Dat ge grote zotheid nu hebt bestaan, Dat ge wacht in deze vlakte 8850 Om te vechten tegen Walewein; Mar ga tegen hem vechten nu, Die de minste is, ontbied hij u, Van 100 en 1 ridders nu ten stonden, Die behoren ter tafelronden. 8855 En mag ge overwinnen deze Hij zal in uw genade wezen, En mag die goede man u overwinnen Wat zal mijn heer Walewein hier dan? Hierdoor ontbied hij u nu 8860 Dat hij wil kampen tegen u. Nee, kom je niet, weet wel hij zal Uw paviljoenen allen neerwerpen; Dit zal u grotere schande wezen.’ De graaf antwoordde tot deze 8865 Dat van groot hart was die heer, En prees hem meer dan hij eerder deed. Hij eiste zijn wapens toen. Daar sprongen gelijk knapen toe, Die hem wapenden met een vaart. 8870 Hij zat gelijk op zijn paard En liet op Garhies lopen. Garhies ging zijn paard nopen; Ze verzamelden zodat ze staken Elk de andere zodat de speren braken, 8875 En ze onderstaken hen beide Met schilden en met lichamen mede, Dat ze zich hard kwetsten. De graaf vloog van zijn paard. Zo verdoofd, zodat hij nee niet zag 8880 Noch wist of het nacht of dag was. Garhies voer over met zijn paard Daarna steeg hij af ter aarde. Het leek hem schande te zijn, zonder twijfel, Zou hij hem te paard bestaan 8885 Die hij ter aarde liggen zag. Toen ging hij tot de graaf daar hij lag, En trok hem de helm af. Daarna hij hem met de helm gaf Een zware slag in het aanzicht, 8890 Zodat het bloed er dicht uitsprong Beide te mond en te neus. De graaf bad genade na deze, En sprak, als die grote vrees had: ‘Aai heer, sla me niet dood. 8895 Neem mijn zwaard,’ sprak hij tot hem, ‘Ik belijd dat ik overwonnen ben.’ Garhies nam zijn zwaard en zei: ‘weet ge wat ge doen moet zonder wachten? Ik wil dat ge morgen gaat met een vaart 8900 En ga te Walewein waart, En als ge hem hebt gevonden Dat ge hem opgeeft te die tijd Vanwege mij en laat hem verstaan Hoe die zaken zijn vergaan; 8905 En werp u in zijn genade Van al uw overdaad.’ Hij liet hem dat verzekeren toe. Hij ging tot zijn paard toen En wilde weg gaan zonder wachten, 8910 Zodat de graaf tot hem zei: ‘Heer, die schande nee zal je Niet doen, ge zal vanavond blijven met mij; Het is herbergen tijd nu meer. En nee waan het niet, lieve heer, 8915 Van mij dat ik u iets haat Van dat tussen ons is geschied.’ - ‘Ik nee blijf er niet,’ antwoordde hij, ‘Tenzij dat het de jonkvrouw wil is.’ Toen bad men haar zoveel dat, 8920 Dat het haar wil was. Daar was Garhies goed ontvangen, En hem was veel eer gedaan Van al de ridders die er toen waren. Di graaf sprak zijn ridders toe: 8925’gij heren allemaal, ik bid u, Dat ge deze ridder doet nu Feest en eer, u zal van die Alles goed en eer geschieden, Want hij een der beste ridders is 8930 Van aardrijk, weet dat zeker. Ik ben blijde dat ik overwonnen ben Van alzo goede ridder zoals ik hem ken.’ Zijn gebod dedende kleinste en grootste En deden hem alle eer en feest. 8935 Hem was een bed gemaakt daar Alzo rijk openbaar Alsof het Arthur’ s hof was te die tijd, En de jonkvrouw een aan de andere zijde. De volgende dag stond Garhies vroeg op 8940 En liet zijn zadel leggen toen, En liet de jonkvrouw opstaan, Want hij rijden wilde gelijk. Ze zaten op hun paarden En reden erg ver. 8945 De graaf bracht hem een stuk daar Met zijn lieden en keerde daarna. |
Si reden so verre, dat si quamen Tere wegescede ende vernamen .vi. ridders al gewapent riden; 8950 Ende die .ij. leiden tien tiden Enen ridder ongetamelike, Ende sloegen sere jammerlike. Si hadden sine handen tien stonden Hem op sinen rucge gebonden. 8955 Die ander .ij. ridders daer toe [p. 61] Leiden ene joncfrouwe doe In hare himde al naect Sere drove ende mesmaect, Ende sloegense alle eenpaerlike 8960 Met dorninen roden ontfermelike, Sodat si hare himde al roet sagen Vanden bloeden vanden slaegen. Die ridder ne sprac een wort niet, Maer die joncfrouwe hare mesliet 8965 Sere ende riep: Ԉelpe mi, vrie Edele maget Sinte Marie!’ Ende die den ridder hilden tien tiden Hilden ane dene side Vanden wege; entie die joncfrouwe 8970 Leidden, die dreef groeten rouwe, Reden an dander side al dare. Als Garihet quam bet nare Sach hi ende wart geware das, Dattie ridder ob ander side was 8975 Ende was ridder vander tafelronden, Ende was een vander questen tien stonden; Maer die joncfrouwe ne kindi niet. Hi wart pensende als hi dit siet: Hine weet wien irst helpen, sonder waen. 8980 Hi siet die joncfrouwe vor hem staen, Die om hulpe roept ende genaden; Ne staet hi hare niet in staeden Hi es onteert; ende bescudt hi niet Sinen geselle dien hi siet 8985 Smerte gedogen ende groten toren Ende scande, hi es danne verloren, Bedi die vander tafelronden Waren onderlinge gebonden Bi trouwen ende bi sekerheden, 8990 Dat si souden in allen steden Elc andren helpen sonder ontbiden. Hi sprac toter joncfrouwen tien tiden, Die met hem daer was: ‘Ic bidde u, Joncfrouwe, dat gi mi segt nu 8995 In wat steden dat ic u vinden sal Als ic kere; hebbix geval Ic sal den ridder succureren, Dien ic sie doen so vele onneren.’ Si seide: ‘wisult mi een deel 9000 Over den bosch vinden in enen casteel.,’ - ‘Nu vart dan,’ sprac hi vriendelike, ‘Ende ontbeid mijns daer cortelike, Want ic u cortelike volgen sal, So ic irst mach, hebbic geval.,’ 9005 Gaheret reet al dat hi mochte Der wart dat hem dochte Dat hi den ridder sach leden. Hi hadde onlange gereden Dat hi der gherre wart geware, 9010 Die sinen gesellen leidden dare. Hi riep op hen allen gemene; Ende alsi sagen dat hi was allene Dochten lieden dat hi daer mede Dat hi volgede sotheit dede. 9015 Maer si sinden tote hem enen Om te wetene sijn menen, Dien hi seide dat hi joeste sochte. Hi antworden hine mochte Vander joesten niet falgieren, 9020 Ende sprac tote hem in deser manieren: ‘Ridder, wacht u jegen mi nu, Want ic vrede ontsegge u.’ Ende hi porrede van sire steden Ende quam op Garihette gereden, 9025 Ende heeften so gesteken Dat sijn scilt moeste breken. Garihet stac den ridder so wel, Dat hi vanden orse doet vel; Ende hi liet lopen metter vart 9030 Alte hant ten andren wart. Die hem irst quam te gemoete Stac hi metten spere onsoete, Dat hi hem die slinke scoudre stac dure Ende hi viel vanden orse tier ure. 9035 Alse die derde hare mesfal siet Ne dar hi langer daer bliven niet, Hine ginc vlien met haesten groet, Alse die vrese hadde vander doet. Garihet ne sette hem niet sere 9040 Den ghenen te volgene vort mere, Hi quam te Brandelise ende ontbant Hem sine handen altehant. Elc was anders doe sere blide, Ende sonderlinge Brandelijs tien tide. 9045 Garihet bat Brandalise, Dat hi hem seide in welker wise Datten die ridders hadden gevaen. Brandalis antworden saen: ‘Ic quam gister navont gereden 9050 Niet verre van hier tere steden Ende hadde gereden al den dach So dat ic .ij. pawelgoenen sach. Ic reet der wart gereet, Ende tirsten dat ic was gebeet 9055 Ic ginc in dat een thant, Daer ic een twint niet ne vant, Ic ginc in tander, daer ic sach Dat ene joncfrouwe op .i. bedde lach; Ende ic vragede hare also houde 9060 Ocht si mi herbergen woude. Si seide: Ja si, ende metter vart Halp si mi dat ic ontwapent wart. Als ic ontwapent was ic ginc dare Bider joncfrouwe sitten daer nare, 9065 Die mi so scone wesen dochte, Dat icse van minnen versochte. Si hadde een lief, antworde si, Dat si niet woude laeten dor mi. Als ic dat horde ic bat 9070 So vele, dat si seide, dat, Al hadsijs wille ende gedochte, Dat sijs tien tiden niet doen ne mochte, Ԃedi,’ si sijt, ԭijn amijs es Inden bosch, sijt seker des, 9075 Die cortelike in sal comen.,’ Altehant hebben wi vernomen, Eer hare tale inde nam, Dattie ridder daer binnen quam, Die der joncfrouwen amijs was. 9080 Ende alse hi wart geware das, Dat ic geseten was bi hare Hi seide hi soude mi aldare Te hant doet slaen met sinen swerde Ne gingic niet mire verde. 9085 Ende hi was gewapent, dat hi Te overmoedeliker sprac jegen mi. Ende ic wapende mi daer toe Ic en horde dreygen soe. Als ic mine wapene hadde an 9090 Ic seide ic ne sciede niet van dan Om sinen wille. Te dien tiden Begonsten wi onderlinge striden Ende sloech elc op andren slage groet. So dat ic[en] int dinde sloech te doet. 9095 Ic dede mine wapene af: Ic hadde groten honger, die mi gaf Groten lust tetene ende gare, Ende dede die taflen rechten daer nare. Na etene gingen wi slapen saen 9100 Beide te gadere, sonder waen, Ende sliepen toten dage toe, So dat op mi quamen heden vroe, Eer ic vanden bedde mochte comen, Des ridders mage, diet hadden vernomen 9105 Hoet was gevaren ende onse doen [p. 62] So datter .vi. quamen int pawelgoen, Daer ic lach ende sliep, ende vingen mi Ende die joncfrouwe mede, die ghi Sacget hoe si gevoert was: 9110 Ende droegen over een das, Dat die .iij. souden leiden mie Ende die joncfrouwe die ander drie.’ Binnen dien dat si van deser saken Onderlinge waren in spraken 9115 Sagen si comen an dene side Gosennes van Strangeloet tien tiden. Met hem brachti die joncfrouwe, Die hi hadde gesien met groten rouwe .iij. ridders wech voren een lettel eer. 9120 Nu was hare gemindert hare seer, Wantse Gosennoes den ridders nam Daer hi in hare gemoet quam. Tirst dat si hen hadden ondersien Si hadden alle bliscap van dien, 9125 Ende seiden dat scone avonture Hem vergaderde tier ure. Die joncfrouwe, die sere mesmaect was, Bat den ridders sere das, Dat sise dor Gode souden geleden 9130 Niet verre vandaer tere steden Daer si hare rusten mochte, Want si hads noet, als hem dochte: Si seiden si souden varen met hare, Ende si leidense dar nare 9135 In ene valeye, daer si tien stonden Enen tor nuwinge gemaect vonden. Alsi binnen der porten quamen, Ende die van binnen vernamen Dat hare vrouwe was mesmaect also 9140 Si warens drove ende onvro. Die vrouwe bat also houde Datmense te bedde helpen soude: ‘Ic bem so ziec, dat ic van desen Nemmermee ne wane genesen.,’ 9145 Ende daer ane seide si al waer: Sine leefder mar .vi. dage naer. Alse die.iij. gesellen danen scieden Gaheret vragede hen lieden Ochter ieman heeft gehort niemaren 9150 Van dien dat si socken varen? Si seiden neen si. Doe seide Brandalijs: ‘Ic en can geloven in gere wijs, Ware Lanceloet noch levende man, Dat hi iewerinc mochte wesen dan 9155 In enich lant, hoe verre het ware, Wine hadden daer of gehort niemare. Nadien dat wi niet hebben vernomen Sint dat wi hier toe sijn comen Wanic sekerlike dat hi es doet.,’ 9160 Garihet sprac: ‘Dat ware scade groet: Het hehoren nu ter stonden Sulke .xl. ter tafelronden, Het ne soude van hen allen niet wesen Also groete scaede alse van desen. 9165 Wie moeten gedoegen alle gemeinlike Al dat wille die here van hemelrike.’ Si reden te gadere dat si vernamen Dat si tere wegesceden quamen. Doe sprac Gaheret tote hen lieden 9170 Dat goet ware dat si hen scieden, Dat elc sinen wech name. Oec seide hi dat hem bequame Den rechten wech vort te vaerne doe, Die ginc vort ten castele toe, 9175 Daer die joncfrouwe na hem ontbeet. |
Ze reden zo ver, zodat ze kwamen Ter wegscheiding en vernamen 6 ridders geheel gewapend rijden; 8950 En 2 leidden te die tijd Een ridder onbetamelijk, En sloegen hem zeer droevig. Ze hadden zijn handen te die tijd Hem op zijn rug gebonden. 8955 De andere 2 ridders daartoe Leidden een jonkvrouw toen In haar hemd geheel naakt Zeer droevig en mismaakt, En sloegen haar allen eenparig 8960 Met doren roeden ontfermend, Zodat ze haar hemd geheel rood zagen Van het bloed van de slagen. Die ridder nee sprak een woord niet, Maar de jonkvrouw zich mishaagde 8965 Zeer en riep: Ԉelp me, edele Edele maagd Sint Maria!’ En die de ridder hielden te die tijd Hielden aan de ene zijde Van de weg; en die de jonkvrouw 8970 Leidden, die dreef grote rouw, Reden aan de andere zijde al daar. Toen Garhies dichterbij kwam Zag hij en werd gewaar dat, Dat de ridder aan de andere zijde was 8975 En was ridder van de tafelronden, En was een van het avontuur te die tijd; Maar de jonkvrouw nee kende hij niet. Hij begon te peinzen toe hij dat zag: Hij weet niet wie het eerste te helpen, zonder twijfel. 8980 Hij ziet de jonkvrouw voor hem staan, Die om hulp roept en genade; Nee staat hij haar niet bij Hii is onteerd; en behoedt hij niet Zijn gezel die hij ziet 8985 Smart gedogen en grote toorn En schande, hij is dan verloren, Omdat die van de tafelronden Waren onderlinge gebonden Bij trouw en bij zekerheid, 8990 Dat ze zouden in alle plaatsen Elk de anderen helpen zonder te wachten. Hij sprak tot de jonkvrouw te die tijd, Die met hem daar was: ‘Ik bid u, Jonkvrouw, dat ge me nu zegt 8995 In welke plaats dat ik u vinden zal Als ik keer; heb ik geluk Ik zal de ridder bijstaan, Die ik zoveel oneer zie doen.’ Ze zei: ‘Ge zal me een deel 9000 Over het bos vinden in een kasteel.,’ - ‘Nu ga dan,’ sprak hij vriendelijk, ‘En wacht op mij daar gauw, Want ik u gauw volgen zal, Zo gauw ik kan, heb ik geluk.,’ 9005 Garhies reed al dat hij mocht Derwaarts dat hij dacht Dat hij de ridder zag leiden. Hij had kort gereden Dat hij diegene werd gewaar, 9010 Die zijn gezel leidden daar. Hij riep op hen allen algemeen; En toen ze zagen dat hij alleen was Dachten de lieden dat hij daarmee Dat hij volgde zotheid deed 9015 Maar ze zonden tot hem een Om te weten zijn bedoeling, Die hij zei dat hij te kampen zocht. Hij antwoordde hij mocht Van het kampen niet falen, 9020 En sprak tot hem op deze manier: ‘Ridder, behoed u tegen mij nu, Want ik ontzeg u vrede.’ En hij ging van zijn plaats En kwam op Garhies gereden, 9025 En heeft he zo gestoken Dat zijn schild moest breken. Garhies stak de ridder zo goed, Zodat hij van haar paard dood viel; En hij liet lopen met een vaart 9030 Al gelijk ter anderen waart. Die hem eerst kwam tegemoet Stak hij hard met de speer, Zodat hij hem de linker schouder stak door En hij viel van het paard te die tijd. 9035 Toen de derde hun misval zag Nee, durfde hij niet langer daar te blijven, Hij ging vlieden met grote haast, Als die vrees had van de dood. Garhies nee zette hem niet zeer 9040 Diegene te volgen voort meer, Hij kwam te Brandalis en ontbond Hem zijn handen al gelijk. El was van de andere toen zeer blijde, En vooral Brandalis te die tijd. 9045 Garhies bad Brandalis, Dat hij hem zei op welke wijze Dat hem de ridders hadden gevangen. Brandalis antwoordden gelijk: ‘Ik kwam gisteravond gereden 9050 Niet ver van hier te plaatse En had gereden de hele dag Zodat ik 2 paviljoenen zag. Ik reed derwaarts gereed, En ten eerste dat ik was afgestegen 9055 Ik ging in de ene gelijk, Daar ik niets nee vond, Ik ging in de andere, daar ik zag Dat een jonkvrouw op een bed lag; En ik vroeg haar alzo gauw 9060 Of ze me herbergen wilde. Ze zei: Ja zij, en met een vaart Hielp ze me dat ik ontwapend werd. Toen ik ontwapend was ging ik daar Bij de jonkvrouw zitten daarna, 9065 Die me zo mooi dacht te wezen, Zodat ik haar van minnen verzocht. Ze had een lief, antwoordde ze, Dat ze niet wilde laten door mij. Toen ik dat hoorde bad ik 9070 Zo veel, zodat ze zei, dat, Al had ze wil en gedachte, Dat ze het te die tijd niet doen nee mocht, ԏmdat,’ zei ze, ԭijn geliefde is In het bos, wees zeker dus, 9075 Die gauw binnen zal komen.,’ Al gelijk hebben we vernomen, Eer haar woorden einde namen Dat de ridder daar binnen kwam, Die de jonkvrouw geliefde was. 9080 En toen hij gewaar werd dat, Dat ik gezeten was bij haar Hij zei hij zou me aldaar Gelijk dood slaan met zijn zwaard Nee gin ik niet mijn vaart. 9085 En hij was gewapend, zodat hij Te overmoediger sprak tegen mij. En ik wapende me daartoe Ik hoorde hem zo dreigen. Toen ik mijn wapens aanhad 9090 Ik zei ik nee scheidt er niet vandaan Vanwege hem. Te die tijden Begonnen we onderling te strijden En elk sloeg op de andere grote slagen. Zodat ik hem tenslotte dood sloeg. 9095 Ik deed mijn wapens af: Ik had grote honger, die me gaf Grote lust te eten en verlangen, En liet de tafels oprichten daarna. Na het eten gingen we gelijk slapen 9100 Beide tezamen, zonder twijfel, En sliepen tot de dag toe, Zodat op me kwamen heden vroeg, Eer ik van het bed mocht komen, De verwanten van de ridder, die het hadden vernomen 9105 Hoe het was gevaren en ons doen Zodat 6 kwamen in het paviljoen, Daar ik lag en sliep, en vingen mij En de jonkvrouw mede, die gij Zag hoe ze gevoerd was: 9110 En kwamen dat overeen, Dat die 3 mij zouden leiden En de jonkvrouw de andere drie.’ Binnen dien dat ze van deze zaken Onderling spraken 9115 Zagen ze komen aan de ene zijde Gosennes van Strangeloet te die tijden. Met hem bracht hij de jonkvrouw, Die hij had gezien met grote rouw 3 ridders weg voeren wat eerder. 9120 Nu was verminderd haar droefheid, Want haar Gosennes de ridder nam Daar hij haar tegemoet kwam. Ten eerste dat ze hen hadden gezien Ze hadden allen blijdschap van die, 9125 En zeiden dat mooie avontuur Hen verzamelde te dat uur. De jonkvrouw, die zeer mismaakt was, Bad de ridders zeer dat, Dat ze haar door God zouden geleiden 9130 Niet ver vandaar te ene plaats Daar ze zich rusten mocht, Want ze had het nodig, zoals ze dachten: Ze zeiden ze zouden gaan met haar, En ze leidden haar daarna 9135 In een vallei, daar ze te die tijd Een toren net gemaakt vonden. Toen ze binnen de poort kwamen, En die van binnen vernamen Dat hun vrouwe was alzo mismaakt 9140 Ze waren droevig en niet blijde. Die vrouwe bad alzo gauw Dat men haar te bed helpen zou: ‘Ik ben zo ziek, dat ik van deze Nimmermeer nee waan te genezen.,’ 9145 En daaraan zei ze al waar: Ze leefde maar 6 dagen daarna. Toen de 3 gezellen vandaan scheidden Garhies vroeg hen lieden Of er iemand heeft gehoord nieuws 9150 Van die dat ze aan het zoeken waren? Ze zeiden neen zij. Toen zei Brandalis: ‘Ik kan op geen manier geloven, Was Lancelot noch een levende man, Dat hij ergens mocht wezen dan 9155 In enig land, hoe ver het was, We hadden daarvan nieuws gehoord. Nadien dat wie niets hebben vernomen Sinds dat we hiertoe zijn gekomen Waan ik zeker dat hij dood is.,’ 9160 Garhies sprak: ‘Dat was grote schade: Er behoren nu ter stonden Sommige 40 ter tafelronden, Het nee zou van hen allen niet wezen Alzo grote schade als van deze. 9165 We moeten gedogen algemeen Alles dat wil de heer van hemelrijk.’ Ze reden tezamen totdat ze vernamen Dat ze ter wegscheiding kwamen. Toen sprak Garhies tot hen lieden 9170 Dat goed was dat ze zich scheiden, Dat elk zijn weg nam. Ook zei hij dat hem bekwaam De rechte weg voort te gaan toen, Die ging voort te kasteel toe, 9175 Daar die jonkvrouw op hem wachtte. |
Als sine sach si ginc gereet Jegen hem, ende seide na desen Dat hi moeste welcomen wesen. Die joncfrouwe vragede hem saen 9180 Hoe die besichede was gedaen Daer hi omme bleven ware. - Hi hadde bescudt, dat seidi hare, Den ridder al sonder waen. - ԁy God,’ seit si, Ԩoe eist vergaen 9185 Vander joncfrouwen, die wi horden So sere ropen in droven worden?’ Hi seide, dat noit te gere ure [Also scone aventure] Ere jonfrouwe alse hare gevel; 9190 Ԃedi si was besculdt wel: Een onse geselle quam daer thant, Diese hem nam als hise vant In sulker noet als icse met u sach. Wie reden te gadere heden al den dach.,’ 9195 Si seide: ‘Het es te wonderne wel, Dat desen tween also gevel.’ Dus reden si toten navonde toe. Si quamen in ene prayerie doe, Daer si vonden in dat groene 9200 Geslaegen .iij. pawelgoene. Si voeren om herbergen daer, Bedi het was den avonde naer. Gaheret vant int irste pawelgoen Enen naen, die gereide venisoen 9205 Tetene ende faysante toe; Hi haester sere mede doe. Gaheret bat om herberge desen, Ende [hi] hietene wellecome wesen, In manieren dat sijns heren wille si 9210 Ende en eist niet, dat hi Als hi coemt sal sciere Wech varen; ende hi doet in diere maniere, Ende hi ontwapende hem daer naer. Herde cortelike so quam daer 9215 Een ridder herde gewapent wel, Die sceen hoverdich ende fel; Ende met hem quamen mede .ij. joncfrouwen daer ter stede. Dene was sijn moeder, dander was 9220 Sijn suster, als ict las. Tirst dat Gaheret vernam Dattie ridder int pawelgoen quam Hi stont op thant na desen Ende hietene wellecome wesen. 9225 Hine antworde hem niet, sonder waen Maer hi sprac dus toten naen: ‘Nu sech ende mac mi vroet des, Ochtu den ridder, die hier es, Geherberget hebs tavont mere?,’ 9230 Die naen antworde: ‘Jay ic, here.’ - Ԃi wies orlove?’ sprac die ridder fel. Die naen antworde: ‘Ic waende wel Dat u wille hadde geweest, here, Anders ne haddict gedaen nemmere.,’ 9235 Die ridder seide toten naen: Ԅu hevest ter quader tijt gedaen. Eer du mi suls ontgaen wesen Dune herberges nembermee, no desen Ridder, sonder dijns heren orlof, 9240 Dine sal gedinke hier of. So dattie ridder, die was gram, Den naen biden hoefde nam Ende hiefne op vander erde, Ende staken neder so herde, 9245 Dats cleine gebrac, Godweet, Dat hem therte niet ne spleet, Ende hi in onmacht viel ter stede Vander pinen die hi hem dede. Dat sach Gaheret ende wiste saen 9250 Dat hem tonwerden was gedaen. Gaheret trac sijn swert doe Ende sprac aldus den ridder toe: ‘Here, gi hebt mi scande gedaen nu Dies ic noit en verboerde jegen u.,’ 9255 Die ridder Gaherette antworde [p. 63] Dat hijs niet ne micte van enen worde. - ‘Ne doedi,’ sprac die goede man, ‘Also helpe mi God, gi sult gelden dan.’ Gaheret liep hem op nadien, 9260 Ende die riddre ginc vlien, So dat Gaheret al gram Den ridder ter vart gevolget quam: Ende sloech den ridder so herde Metten platten vanden swerde 9265 Dattie ridder al verdoeft Ter erden viel, des geloeft. Gaheret spranc op hem saen Ende seide hi souden doet slaen Hine beterde wel den naen 9270 Dat hi hem hadde mesdaen. Die ridder bat van anxten groet Genaden dat men niene sloege doet, Want hi den naen betren woude Alst Gaheret visieren soude. 9275 Gaheret sciet van hem saen, Ende hiet dat hi daede jegen den naen Dat hi vergeve den evlen moet. Hi seide dat hijt gerne doet. Hi ginc int pawelgoen nadat, 9280 Daer die naen sere bedroeft sat. Hi knielde vorden naen also houde Ende bat dat hi hem vergeven soude Dat hi jegen hem hadde mesdaen. - ‘Ic salt gerne doen,’ sprac die naen, 9285 ԏp sulke vorwarde dat gi U hande nemmermee doet ane mi Om quaet doen tenichger ure, Ende dat gi van deser avonture, Die u nu bi mi es gesciet, 9290 Mi ne sult wanconnen niet.’ Hi sekerde den naen also. Gaheret nam sine wapene doe Ende seide toter joncfrouwe: ‘Sit op, want bi mire trouwe 9295 Ic wille varen, wat soes gesciet Ic en blive metten genen niet, Die mi heeft gedaen sulke scande.’ Die ridder quam tot hem thande Ende seide: ‘Lieve here, genaden, 9300 Verghevet mi mine mesdaeden, Die ic hebbe gedaen nu, Bedi ic was so erre op u Men sout mi lachtren te min Die daer of kinde minen sin. 9305 Gi hebt mi mesdaen vele mere Heden dan gi wanet, here.’ - ‘Hoe maeh dat sijn?’ seide hi, ‘Ic ne sach u noit..... - ‘Here, m........ 9310 D........... ........... Ende alse gire op quaemt gaende Si bescudden vander noet, Ende sloecht mine .ij. neven doet, 9315 Ic was die derde, die vor u vloe. Hierbi wardic verstormt soe, Als ic te minen pawelgoene quam Ende ic u dar in vernam, Ende ic en mochte minen sin niet dwingen 9320 Ine moeste mi erren bi dien dingen. Ende bidde u, dat gi niet ne belget nu, here, Maer herberget met mi tavont mere.’ Hi seide: ‘Het ne mach niet wesen.’ Die ridder seide na desen: 9325 ‘Introuwen,, here, wat soes gesciet, Gine sceedt tavont van henen niet.’ Ende hi ontgorde hem sijn swert Ende dede di joncfrouwe beeten ter vart. Hi was wel geherberget dien nacht; 9330 Ende si daeden al hare macht Hem te dienne, die daer waren, Ende die here boven hen allen, tuwaren. Dies ander dages quam die ridder vroe Ende leidde Gaherette doe 9335 Tere hermitage die daer bi was, Daer hem dheremite messe las. Die ridder beval te voren Binnen dien dat si messe horen Datmen teten gereidde saen. 9340 Ende alsi van messen quamen gegaen Vonden sijt gereet, ende si saten Altehant neder ende aeten. |
Toen ze hem zag ging ze gereed Tegen hem, en zei na deze Dat hij welkom moest wezen. De jonkvrouw vroeg hem gelijk 9180 Hoe die bezigheid was gedaan Daar hij om gebleven was. - Hij had behoed, dat zei hij haar, De ridder al zonder twijfel. - ‘Aai God,’ zei ze, Ԩoe is het vergaan 9185 Van de jonkvrouw, die we hoorden Zo zeer roepen met droevige woorden?’ Hij zei, dat nooit te geen uur Alzo mooi avontuur Een jonkvrouw zoals zij geviel; 9190 ԏmdat ze goed was behoed: Een van onze gezellen kwam daar gelijk, Die haar hen nam toen hij haar vond In zulke nood zoals ik haar met u zag. We reden tezamen heden de hele dag.,’ 9195 Ze zei: ‘Het is te verwonderen wel, Dat deze twee alzo geviel.’ Dus reden ze tot de avond toe. Ze kwamen in een vlakte toen, Daar ze vonden in dat groene 9200 Geslagen3 paviljoenen. Ze voeren om herbergen daar, Omdat het was de avond nabij. Garhies vond in de eerste paviljoen Een kleine, die wildbraad bereidde 9205 Te eten en fazanten toe; Hij haastte er zeer mee toen. Garhies bad om herberg deze, En hij zei hem welkom te wezen, In manieren dat het zijn heer wil is 9210 En is het niet, dat hij Als hij komt zal snel Weg gaan; en hij deed het op die manier, En hij ontwapende hem daarna. Erg gauw zo kwam daar 9215 Een ridder erg goed gewapend, Die scheen hovaardig en fel; En met hem kwamen mede 2 jonkvrouwen daar ter plaatse. De ene was zijn moeder, de ander was 9220 Zijn zuster, zoals ik het las. Ten eerste dat Garhies vernam Dat de ridder in het paviljoen kwam Hij stond gelijk op na dezer En zei hem welkom te wezen. 9225 Hij antwoordde hem niet, zonder twijfel Maar hij sprak aldus tot de kleine: ‘Nu zeg en maak me bekend dit, Of u de ridder, die hier is, Ge herbergt hebt vanavond meer?,’ 9230 De kleine antwoordde: ‘Ja ik, heer.’ - ‘Bij wiens verlof?’ sprak die ridder fel. De kleine antwoordde: ‘Ik waande wel Dat het uw wil was geweest, heer, Anders nee had ik het nimmer gedaan.,’ 9235 De ridder zei tot de kleine: ‘Ik hebt het ter kwade tijd gedaan. Eer u me zal ontgaan wezen U herbergt nimmermeer, nog deze Ridder, zonder verlof van uw heer, 9240 U zal hieraan denken. Zodat die ridder, die was gram, De kleine bij het hoofd nam En hief hem op van de aarde, En stak hem zo hard neer, 9245 Dat de kleine brak, God weet, Dat hem het hart niet nee spleet, En hij in onmacht viel ter plaatse Van de pijn die hij hem deed. Dat zag Garhies en wist gelijk 9250 Dat tot hem onwaarde was gedaan. Garhies trok toen zijn zwaard En sprak aldus de ridder toe: ‘Heer, ge hebt me schande gedaan nu Dat ik nooit en verbeurde tegen u.,’ 9255 De ridder antwoordde Garhies Dat hij niet nee kon schelen van een woord. - ‘Neen doe je’ sprak die goede man, ‘Alzo helpt me God, ge zal het ontgelden dan.’ Garhies liep hem op nadien, 9260 En de ridder ging vlieden, Zodat Garhies al gram De ridder ter vaart gevolgd kwam: En sloeg de ridder zo hard Met het platte van het zwaard 9265 Dat die geheel verdoofd Ter aarde viel, dus geloof het. Garhies sprong op hem gelijk En zei hij zou hem dood slaan Hij verbeterde wel de kleine 9270 Dat hij hem had misdaan. De ridder bad vanwege grote angst Genade dat men hem niet dood sloeg, Want hij de kleine verbeteren wilde Zoals Garhies het versieren zou. 9275 Garhies scheidde van hem gelijk, En zei dat hij deed tegen de kleine Dat hij vergeeft het euvele gemoed. Hij zei dat hij het graag deed. Hij ging in de paviljoen nadat, 9280 Daar de kleine zeer bedroefd zat. Hij knielde voor de kleine alzo gauw En bad dat hij hem vergeven zou Dat hij tegen hem had misdaan. - ‘Ik zal het graag doen,’ sprak de kleine, 9285 ԏp zulke voorwaarde dat gij Uw handen nimmermeer doet aan mij Om kwaad te doen te eniger tijd, En dat ge van dit avontuur, Die u nu bij mij is geschied, 9290 Mij nee zal niet ongenegen zijn.’ Hij verzekerde de kleine alzo. Garhies nam zijn wapen toen En zei tot de jonkvrouw: ‘Zit op, want bij mijn trouw 9295 Ik wil gaan, wat er zo gebeurt Ik blijf met diegene niet, Die me heeft gedaan zulke schande.’ De ridder kwam tot hem gelijk En zei: ‘Lieve heer, genade, 9300 Vergeef me mijn misdaden, Die ik nu heb gedaan, Omdat ik zo gergerd op u was Men zou me te min schande doen Die daarvan kende mijn zin. 9305 Ge hebt me misdaan veel meer Heden dan ge waant, heer.’ - ‘Hoe mag dat zijn?’ zei hij, ‘Ik nee zag u nooit..... - ‘Heer, m........ 9310 D........... ........... En toen ge er op kwam te gaan Ze behoedde van de nood, En sloeg mijn 2 neven dood, 9315 Ik was de derde, die voor u vloog. Hierbij werd ik zo woest Toen ik tot mijn paviljoen kwam En ik u daarin vernam, En ik nee mocht mijn zin niet bedwingen 9320 Ik moest me ergeren bij die dingen. En bid u, dat ge u nu niet verbolg, heer, Maar herberg met me vanavond meer.’ Hij zei: ‘Het nee mag niet wezen.’ De ridder zei na deze: 9325 ‘Inderdaad, heer, wat zo er gebeurt, Ge scheidt vanavond henen niet.’ En hij ontgorde hem zijn zwaard En liet de jonkvrouw afstijgen ter vaart. Hij was goed geherbergd die nacht; 9330 En ze deden al hun macht Hem te dienen, die daar waren, En de heer boven hen allen, inderdaad. De volgende dag kwam de ridder vroeg En leidde Garhies toen 9335 Ter hermitage die daarbij was, Daar hem de heremiet mis las. De ridder beval tevoren Binnen die dat ze mis horen Dat men te eten bereidde gelijk. 9340 En toen ze van de mis kwamen gegaan Vonden zij het gereed, en ze zaten Al gelijk neer en aten. |
Na etene sat Gaheret op sijn part Ende voer danen metter vart. 9345 Hi reet aldien dach Ende den andren dire na lach. Ende reden so verre te samen, Dat si inder vrouwen lant quamen Van Roestoc .ij. dage vordien, 9350 Dattie camp soude gescien. Alse Gaheret te hove quam, Ende die vrouwe dat vernam, Ende sine kinde, niemen hebbe das Wonder dat si blide was. 9355 Si was so blide om dien here, Dat alden lieden wonderde sere: Dit dede si lude ende stille Algader om Waleweins wille, Die over hare jegen Segurades 9360 Vacht, alse hier voren gescreven es. Als hi ontwapent was si dede Hem bringen scarlaken cleder ter stede. Ende si seide dat mijn here Walewein hare dede wilen ere 9365 Enen dienst, daer si hem noit af Dancte noch loen en gaf. ‘Ic en sagen noit sint, seggic u; Maer ic sal u doer sinen wille nu Doen alden dienst die ic mach. 9370 Ic biede u heden dien dach Al mine castele, sonder waen.’ Hi dankets hare sere saen. Des ander dages wel tilike Sende die vrouwe haestelike 9375 Enen bode, die tote Gindan ginc, Die was der joncfrouwen swaselinc. Si ontboet hem dat hi quame dare, Want daer een ridder comen ware, Die de joncfrouwe woude berechten 9380 Jegen hem ende over hare vechten. Doe vragedi den bode das, Ocht hi wiste wie die ridder was. Hi sprac: ‘Ic ne weet niet sinen name, Maer hi es scone ende bequame, 9385 Ende hi scient wel wesen goet man.’ - ‘Hi quam sottelike,’ sprac Gindan, ԍetter joncfrouwen daer, bedi Hi salre sijn leven laeten bi.’ Hi ontboet die rike lieden thant, 9390 Die goet van hem hilden ende lant. ‘wimoet te hove comen,’ sprac hi, ‘Ende besien den camp tusscen mi Ende dien, daer ic jegen vechten sal.’ Si daeden thant sijn gebod al, 9395 Ende gereidden hen metter vart Ende voeren met hem te hove wart, So dat hadde in sijn geselscap Gindan .xl. ridders, die waren sine man, Ende gepareert met dieren cleden, 9400 Ende daden grote orse leden. Met sulken geselscape tuwaren Quam Gindan te hove gevaren: Hi ende sijn geselscap altemale Beetten vor die meesterzale. 9405 Hi quam vore op tpaleys gaende, [p. 64] Alse die gene, die wel waende Datmen ne vonde noch noit ne vant .iij. ridders in enich lant Diene souden met crachte 9410 Onderdoen ocht met machte. Hi was beide te samen Scone ende groet van lachamen, Ende gepareert rikelike, Ende quam gegaen sere sierlike 9415 Ende enen hoverdichgen man gelijc, Also hi oec was tien tijt. Hi groette sire vrouwen als hise sach, Ende si ontboet hem goeden dach. Hi seide: ‘Ic bem hier comen bedi, 9420 Vrouwe, dat gi hebt ontboden mi Dat hier een ridder es comen, Die jegen mi te vechtene heeft genomen Ocht hi hier binnen es comen vort.’ Alse Gaheret dat hadde gehort, 9425 Die aldaer bider vrouwen sat, Hi woude antworden op dat; Maer dat hem die vrouwe gaf teken Dat hi niet en soude spreken. Doe sprac hem die vrouwe toe, 9430 Si mochtent alle horen diere waren doe: ‘Die ridder en es hier binnen niet nu, Maer hi was hier gisteren, dat seggic u, Ende hi seide mi van desen Daer gi af spreect: hi soude wesen 9435 Opten dach vanden campe gereet Te provene alst daertoe steet, Dat gi der joncfrouwen lant qualike Hout ende ongetrouwelike.’ Gindan antworde: ԍoge hi 9440 Dese dinc geproven op mi Alse gi segt, ic en begeere Geen lant te houdene vort mere.’ Gindan es uten hove gegaen, Ende ginc in ene herberge saen, 9445 Ende dreef dien nacht grote feeste daer. Opten andren dach daer naer Alse hi messe hadde gehort Wapende hi hem, ende quam vort Herde wel gewapent, des geloeft, 9450 Sonder dat hi genen helm hadde op thoeft, Die een ridder van sinen magen Int hof met hem brochte gedragen. Hi quam int paleys ende ginc tien tiden Metten sinen sitten an dene side. 9455 An dander side was geseten Gaheret, dat suldi weten. Die joncfrouwe sat bi sire side, Daer hi omme soude vechten tien tide. Alse die ridders geseten waren 9460 Die vrouwe dede comen sonder sparen Die ridders al gewapent vort. Si sprac tote Gindan: ‘Nu hort, Siet hier ene joncfrouwe, die vor mi Saren quam claegen dat gi 9465 Hare lant hare met crachten naemt. Gi seit alse gi vor mi quaemt Gine hads niet gedaen, Want tlant dat gi hadt, sonder waen, Hadde [u] gegeven hare vader 9470 Alse hi starf; ende dit algader Boedi te provene, quame enich man, Die dit dorste wederseggen dan. Alse dit die joncfrouwe hadde gehort Si nam .xl. dage vorst vort, 9475 Ende si geloefde dat si soude Bringen enichgen man, die woude Hare bescermen jegen u. Het es die .xl.ste dach nu Ende si heeft hier haren ridder bracht; 9480 Siet wat gi te done hebt geacht. Hi wilse bescermen, sijt seker das, Dat u dat lant noit gegeven en was Van haren vader noch van andren man.’ Daer toe antworde Gindan: 9485 ‘Ic bem al gereet dat ic proven sal.’ - ‘Ende ic wederseggene al,’ Sprac Gaheret, ԩn waren dingen.’ Men dede die helichgen bringen: Aldaer swoer Gindan tier stede, 9490 So help hem God ende alle die helegen mede Dat hem hadde der joncfrouwen vader Dat lant gegeven algader, Dattie joncfrouwe calengierde doe. Gaheret seide thant daer toe, 9495 So help hem God ende alle die helegen mede, Dat hi hem daer verswoer tier stede Met eede, die hi daer hadde gedaen. Hi seide hi soude dat proven saen. Daerna gingen si metter vart 9500 Beide sitten op hare part, Ende die vrouwe deedse thant [Varen tote op dat sant,] Alse die vergaderen souden dan. Garehet sprac dus Gindan an: 9505 ‘Ridder, liet di desen camp varen Gi daedt alse die vroede, tuwaren, Bedi die lieden gemeenlike Doen verstaen sekerlike, Dat gi in onrecht sijt van desen. 9510 Gi sulter bi onteert wesen: Hier bi soudic u raden te gevene Derjoncfrouwen haer lant binnen uwen levene.’ Hi seide: ‘Dat ne mach niet gescien.’ Gaheret seide tote hem: ‘Nadien 9515 Dat gi u dus vaste hout in desen Sone mager en geen pays wesen.’ Dus duerde die camp al in een Toten middage tusscen hen tween, Dat si moesten met crachten bede 9520 Op houden ende rusten mede Om weder te gecrigene doe Haren adem. Si waren beide soe Vermoyt, si mochten cume staen, Ende elc van hen beiden, sonder waen, 9525 Hadde vele gebloet tien stonden: Die gene diere hadde minst wonden Hadder viere ocht mere. Te middage, als die sonne sere Heet was, ende si genoech gerust waren, 9530 Spranc Gaheret op sonder sparen Om den strijt weder te beginnen. Hem verdroet in sinen sinne Dattie strijt geduerde so lanc. Hi maecte der wart sinen ganc, 9535 Daer Gindan was, ende ginc op hem slaen. Gindan warp den scilt jegen saen. Die scilt spleet vanden slaegen doe, Ende Gaherets swert brac altoe Ende es inden scilt stekende bleven 9540 Vanden slaegen die hem was gegeven; Ende die hulte bleef in die hant. Gaheret wart te mayert thant, Ende Gindan an dander side Was van desen herde blide, 9545 Alse die wel waende verwinnen doe. Hi sprac dus Gaherette toe: ‘Ridder, gi siet wel hoet es met u: Het ware scade slogic u doet nu Al bem ic boven vanden stride. 9550 Mijn ract es, dat gi nu te tide Verwonnen liet, ende ic sal Wel uwen pays maken al Jegen mire vrouwen, sonder waen, Dat sult quite henen gaen.,’ 9555 Gaheret antworde: Ԅoet mi [p. 65] Dat archste dat gi moeget, bedi Ic bem die ghone die van u niet Verwonnen mach worden, wat soes gesciet.’ - ‘Neenn’ antworde Gindan mettien, 9560 ‘Dat suldi cortelike sien.’ Hi liep hem op metten zwerde sware. Gaheret trac hem so nare, Datten Gindan met vollen arme sloech Opten scilt, dat hem tsweert ontvloech. 9565 Ende Gaheret nam metter vart, Alse dies te done hadde, tswart. Ende alse Gindan dat hadde versien Hi wart sere tongemake vandien, Hi sach wel hi moeste laeten tleven 9570 Och hi moeste hem op geven, Dat hi niet te done ne pensede, sonder waen, Hine soude hem eer doet laeten slaen; Ende men en mochte in gere manieren Gerehande doet visieren 9575 Hine hadse liever an te gane Dan te sijns viants genaden te stane Mettien hi te watre wart liep, Dat sere groet was ende diep, Ende sprac dus Gaherette an: 9580 ԏcht gi wilt, volget mi dan,’ Ende spranc int water, daer hi nemmermere Uut ne quam, hine was doet ere. Ende die optie riviere waeren Quamen om Gaherette gevaren. 9585 Ende alse Gaheret vernam Dat hi vor die vrouwe quam Hi seide: ‘Vrouwe, wat dunct u, Hebbic gedaen dat ic sculdich was nu Om te quitene dese joncfrouwe?,’ 9590 So seide: ‘Here, bi mire trouwe, Gi hebt u wel gequijt hier af. God danc, die u te verwinnen gaf.’ Hi seide: ‘Nu draeget hare dat lant Dat si u eyschede, vrouwe, in hant.,’ 9595 Die vrouwe deedt, ende daer nare Viel si hare ten voeten ende dankets hare. Die joncfrouwe leidde metter vaert Gaherette te haeren castele waert, Ende dedene ontwapennen na dien 9600 Ende sine wonden wel besien, Ende sulke ware nemen das, Dat hi binnen .iij. daegen genesen was. Hi nam orlof doe an hare, Diene gerne hadde behouden dare. 9605 Als sine niet behouden en mochte Met haerre beden, si quam ende brochte Hem een swert vor tsijn, tier tijt, Dat hi ontwee sloech inden strijt. Hi naemt ende dankets hare, 9610 Ende hi porrede daer nare. Die joncfrouwe gebrochtene doe, Entie vrouwe van Rostoc toe, Tote enen bossche, daer si scieden. Ende als hi sciet van hen lieden 9615 Sprac die vrouwe van Rostoc: ‘Here, Ic bidde u, dat gi groet sere Van minen halven, ende laetes niet, Minen here Waleweine als gine siet.’ Ende Gaheret antworde dat 9620 Gerne doen soude dat si bat Die vrouwe keerde tharen castele waert, Ende Gaheret maecte sine vaert Vort wart in die queste te hant. |
Na het eten zat Garhies op zijn paard En voer vandaan met een vaart. 9345 Hij reed de hele dag En de volgende die er na lag. En reden zo ver tezamen, Dat ze in het land van de vrouw kwamen Van Rostoc 2 dagen voordat, 9350 Dat het kampen zou geschieden. Toen Garhies te hof kwam, En de vrouwe dat vernam, En ze hem herkende, niemand heeft dat Verwonderd dat ze blijde was. 9355 Ze was zo blijde om die heer, Dat het alle lieden zeer verwonderde: Dit deed ze geheel en al Allemaal vanwege Walewein, Die voor haar tegen Segurades 9360 Vocht, alzo hiervoor geschreven is. Toen hij ontwapend liet ze Hem brengen scharlaken kleren ter plaatse. En ze zei dat mijn heer Walewein haar deed wijlen eerder 9365 Een dienst, daar ze ze hem nooit van Bedankte noch loon van gaf. ‘Ik zag hem nooit sinds, zeg ik u; Maar ik zal vanwege hem nu Doen al de dienst die ik mag. 9370 Ik bied u heden de dag Al mijn kasteel, zonder twijfel.’ Hij bedankte haar zeer gelijk. De volgende dag wel tijdig Zond die vrouwe haastig 9375 Een bode, die tot Gindan ging, Die was de zwager van de jonkvrouw. Ze ontbood hem dat hij kwam daar, Want daar een ridder gekomen was, Die de jonkvrouw wilde berechten 9380 Tegen hem en voor haar vechten. Toen vroeg hij de bode dat, Of hij wist wie die ridder was. Hij sprak: ‘Ik nee weet niet zijn naam, Maar hij is mooi en geschikt, 9385 En hij schijnt me een goede man te wezen.’ - ‘Hij kwam als een zot,’ sprak Gindan, ԍet de jonkvrouw daar, omdat Hij zal er zijn leven bij laten.’ Hij ontbood de rijke lieden gelijk, 9390 Die goed van hem hielden en land. ‘Ge moet te hof komen,’ sprak hij, ‘Enbezien het kamp tussen mij En die, daar ik tegen vechten zal.’ Ze deden gelijk al zijn gebod, 9395 En bereidden hen met een vaart En voeren met hem te hof waart, Zodat had in zijn gezelschap Gindan 40 ridders, die zijn man waren, En gepareerd met dure kleren, 9400 En lieten grote paarden leiden. Met zulk gezelschap inderdaad Kwam Gindan te hof gegaan: Hij en zijn gezelschap allemaal Stegen af voor de grootste zaal. 9405 Hij kwam voor op het paleis te gaan, Als diegene, die wel waande Dat men nee vond noch nooit nee vond 3 ridders in enig land Die hem zouden met kracht 9410 Onderdoen of met macht. Hij was beide tezamen Mooi en groot van lichaam, En rijk gepareerd, En kwam gegaan zeer sierlijk 9415 En een hovaardige man gelijk, Alzo hij ook was te die tijd. Hij groette zijn vrouwe toen hij haar zag, En ze ontbood hem goede dag. Hij zei: ‘Ik ben hier gekomen omdat, 9420 Vrouwe, dat ge me hebt ontboden Dat hier een ridder is gekomen, Die tegen me te vechten heeft voor genomen Of hij hier voort is gekomen.’ Toen Garhies dat had gehoord, 9425 Die al daar bij de vrouwe zat, Hij wilde antwoordden op dat; Maar dat hem die vrouwe gaf een teken Dat hij niet zou spreken. Toen sprak hem die vrouwe toe, 9430 Ze mochten het allen horen die er toen waren: ‘Die ridder is hier binnen niet nu, Maar hij was hier gisteren, dat zeg ik u, En hij zei me van deze Daar ge van spreekt: hij zou wezen 9435 Op de dag van het kamp gereed Te beproeven als het daartoe staat, Dat ge de jonkvrouw land kwalijk Houdt en ontrouw.’ Gindan antwoordde: ԍag hij 9440 Dit ding op mij beproeven Zoals ge zegt, ik begeer Geen land te houden voort meer.’ Gindan is uit het hof gegaan, En ging in een herberg gelijk, 9445 En dreef die nacht groot feest daar. Op de volgende dag daarna Toen hij de mis had gehoord Wapende hij hem, en kwam voort Erg goed gewapend, dus geloof het, 9450 Uitgezonderd dat hij geen helm had op het hoofd, Die een ridder van zijn verwanten In de hof met hem bracht gedragen. Hij kwam in het paleis en ging te die tijd Meteen zitten aan de ene zijde. 9455 Aan de andere zijde was gezeten Garhies, dat zal je weten. De jonkvrouw zat bij zijn zijde, Daar hij om zou vechten te die tijd. Toen de ridders gezeten waren 9460 Die vrouwe liet zonder ophouden komen De ridders geheel gewapend voort. Ze sprak tot Gindan: ‘Nu hoort, Zie hier een jonkvrouw, die voor mij Zeer kwam klagen dat gij 9465 Haar land haar met krachten nam. Ge zei toen ge voor me kwam Ge had het niet gedaan, Want het land dat ge had, zonder twijfel, Had u haar vader gegeven 9470 Toen hij stierf; en dit allemaal Wilde je beproeven, kwam er enige man, Die dit durft te weerspreken dan. Toen dit de jonkvrouw had gehoord Ze nam 40 dagen uitstel voort, 9475 En ze beloofde dat ze zou Brengen enige man, die wilde Haar beschermen tegen u. Het is de 40ste dag nu En ze heeft hier haar ridder gebracht; 9480 Ziet wat ge te doen hebt geacht. Hij wil haar beschermen, wees daar zeker van, Dat u dat land nooit gegeven was Van haar vader noch van andere man.’ Daartoe antwoordde Gindan: 9485 ‘Ik ben geheel gereed dat ik beproeven zal.’ - ‘Enik weerspreek alles,’ Sprak Garhies, ԩn ware dingen.’ Men liet de heiligen brengen: Aldaar zwoer Gindan te die plaats, 9490 Zo helpt hem God en alle heiligen mede Dat hem had de jonkvrouw vader Dat land gegeven allemaal, Dat de jonkvrouw eiste toen. Garhies zei gelijk daartoe, 9495 Zo helpt hem God en alle heiligen mede, Dat hij hem daar verzweert te die plaats Met eed, die hij daar had gedaan. Hij zei hij zou dat gelijk beproeven. Daarna gingen ze me een vaart 9500 Beide zitten op hun paarden, En die vrouwe liet ze gelijk Gaan tot op dat zand, Als die dan zouden verzamelen Garhies sprak aldus Gindan aan: 9505 ‘Ridder, liet ge dit kamp varen Ge deed als de verstandige, inderdaad, Omdat de lieden algemeen Laten verstaan zeker, Dat ge in onrecht bent van deze. 9510 Ge zal er bij onteerd wezen: Hierbij zou ik u aanraden te geven De jonkvrouw haar land binnen uw leven.’ Hij zei: ‘Dat nee mag niet geschieden.’ Garhies zei tot hem: ‘Nadien 9515 Dat ge u dus vast houdt in deze Zo mag er geen vrede wezen.’ Dus duurde dat kamp voortdurend Tot de middag tussen hen twee, Dat ze moesten met kracht beide 9520 Ophouden en rusten mede Om weer te krijgen toen Hun adem. Ze waren beide zo Vermoeid, ze mochten nauwelijks staan, En elk van hen beiden, zonder twijfel, 9525 Had veel gebloed te die tijden: Diegene die er de minste wonden had Had er vier of meer. Ter middag, toen de zon zeer scheen Heet was, en ze genoeg gerust waren, 9530 Sprong Garhies op zonder ophouden Om de strijd weer te beginnen. Hem verdroot in zijn zin Dat die strijd zo lang duurde. Hik maakte derwaarts zijn gang, 9535 Daar Gindan was, en ging op hem slaan. Gindan wierp het schild er tegen gelijk. Dat schild spleet van de slagen toen, En Garhies’ s zwaard brak toen En is in het schild steken gebleven 9540 Van de slagen die hem waren gegeven; En de helt bleef in de hand. Garhies werd gelijk ontsteld, En Gindan aan de andere zijde Was van deze erg blijde, 9545 Als die wel waande overwinnen toen. Hij sprak aldus Garhies toe: ‘Ridder, ge ziet wel hoe het is met u: Het was schade sloeg ik u nu dood Al ben ik boven van de strijd. 9550 Mijn raad is, dat ge nu ten tijde Overwonnen belijdt, en ik zal Wel al uw vrede maken Tegen mijn vrouwe, zonder twijfel, Dat ge zal vrij henen gaan.,’ 9555 Garhies antwoordde: Ԅoe mij Dat ergste dat ge mag, omdat Ik ben diegene die van u niet Overwonnen mag worden, wat er zo gebeurt.’ - ‘Neen’ antwoordde Gindan meteen, 9560 ‘Dat zal je gauw zien.’ Hij liep hem op me het zwaard zwaar. Garhies trok hem zo na, Dat hij Gindan met de volle arm sloeg Op het schild, zodat hem het zwaard ontvloog. 9565 En Garhies nam met een vaart, Als die het te doen had, het zwaard. En toen Gindan dat had gezien Hij werd zeer te ongemak van die, Hij zag wel hij moest het leven laten 9570 Of moest hem over geven, Dat hij niet te doen nee peinsde, zonder twijfel, Hij zou hem eerder dood laten slaan; En men mocht op geen manier Enigerhande dood versieren 9575 Hij had het liever aangegaan Dan in de genade van de vijand te staan Meteen hij te water waart liep, Dat zeer groot was en diep, En sprak aldus Garhies aan: 9580 ԁls ge wilt, volg me dan,’ En sprong in het water, daar hij nimmermeer Uit nee kwam, hij was eerder dood. En die op de rivier weren Kwamen om Garhies gegaan. 9585 En toen ze Garhies vernam Dat hij voor die vrouwe kwam Hij zei: ‘Vrouwe, wat lijkt u, Heb ik gedaan dat ik schuldig was nu Om te kwijten deze jonkvrouw?,’ 9590 Ze zei: ‘Heer, bij mijn trouw, Ge hebt u goed hiervan gekweten. God dank, die u te overwinnen gaf.’ Hij zei: ‘Nu draag haar dat land Dat ze u eiste, inde hand.,’ 9595 Die vrouwe deed het, en daarna Viel ze haar ten voeten en bedankte haar. De jonkvrouw leidde met een vaart Garhies tot haar kasteel waart, En liet hem ontwapenen na dien 9600 En zijn wonden goed bezien, En zo waar nemen dat, Dat hij binnen3 dagen genezen was. Hij nam verlof toen aan haar, Die hem graag had gehouden daar. 9605 Toen ze hem niet behouden mocht Met haar bede, ze kwam en bracht Hem een zwaard voor de zijne, te die tijd, Dat hij stuk sloeg in de strijd. Hij nam het en bedankte haar, 9610 En hij ging daarna. De jonkvrouw bracht hem toen, En de vrouwe van Rostoc toe, Tot een bos, daar ze scheiden. En toen hij scheidde van hen lieden 9615 Sprak de vrouwe van Rostoc: ‘Heer, Ik bid u, dat ge zeer groet Vanwege mij, en laat het niet, Mijn heer Walewein als ge hem ziet.’ En Garhies antwoordde dat 9620 Graag doen zou dat ze bad De vrouwe keerde tot haar kasteel waart, En Garhies maakte zijn vaart Voorwaarts in dat verhaal gelijk. |
Hi quam daer hi een pawelgoen vant. 9625 Hi sach dat ene joncfrouwe sat In dien pawelgoen, ende dat Si hare in enen spegel besach. Hi ontboet hare goeden dach. Si kindene wel als sine horde, 9630 Maer sine gaf hem gene worde. Hi groette ander werven die joncfrouwe. Si seide: ‘Ridder, bi mire trouwe, Gi hebt mi over niet gegroet nu. Ic ne ben niet sculdich antwordene u 9635 Noch gene joncfrouwe.’ Doe seide hi: ‘Ay lieve joncfrouwe, segt mi waer bi?’ Si seide: ‘want gi nu ter tijt Niet dorper en mocht sijn dan gi sijt.’ - ‘Hebbic dan dorpernie gedaen?,’ 9640 Seide hi; ende si antworde saen: ԍach ridder tenichger stede Doen enichge meerre dorperhede Dan ere joncfrouwen falgieren bi node?’ Hi seide; ‘Joncfrouwe, neent, bi Gode.,’ 9645 - ԓo mogedi wel seggen nu ter tijt Dat gi quaet ende dorper sijt, Nadien dat gi niet ne wart so coene Gine faelgiret hulpe te doene Eergistren ere joncfrouwen, 9650 Die gi vor u oegen saeget blouwen Drie ridders, diese leidden doe; Ende dese sloegen emmertoe. Ende nadien gise liet Te bescuddene men es u niet 9655 Sculdich te houdene vort mere Over riddre in genen kere. Ic hebbe u ontect nu Waer bi ic over dorper houde u; Ende dat gi boven allen mannen quaet sijt 9660 Dat sal ic proven nu ter tijt. Nu segt mi mach meere quaethede Ridder doen ter enichger stede Dan sinen broeders laeten wesen In vangnessen? Ic segge bi desen 9665 Dat gi quaet sijt, ende nieman so quaet, Dat gi u broedere liggen laet In vangnessen, al daer hebbesi .ij. maenden gelegen ende ghi Ne pinet u noit te done 9670 U broedere uten prisone. Hierbi seggic dat gi sijt Die quaetste ridder die leeft nu ter tijt.’ Hi sprac: ‘Joncfrouwe, gedoeget u Dat ic een lettel antworde nu?,’ 9675 - ‘Nu segt dan,’ antworde si. Hi seide: ‘Joncfrouwe, het was alse gi Segt vander joncfrouwe; Maer daer was, bi mire trouwe, Een ridder vander tafelronde, 9680 Die hadde ter selver stonde Also groeten noet hulpe als si, So dat ic emmer hem moeste staen bi Ende hem bescermen sonder sparen Ende die joncfrouwe laeten varen; 9685 Bedi haddic anders gedaen Ic hadde mi versworen, sonder waen; Bedi die vander tafelronden Sijn gebonden tallen stonden Bi haren eede dat elc moet wesen 9690 In anders hulpe in allen vresen. Ende van mine broedere, die sijn nu In vangnessen, seggic u, Ne wistic niet vor heden den dach, Want icse in .ij. maenden ne sach. 9695 Ic bidde u om Goede onsen here, Ende u ridder te sine vort mere, Dat gi mi wilt nu doen verstaen Welc van minen broeders nu sijn gevaen Ende waer hare vangnesse si; 9700 Daer mede mogedi liever doen mi Dan gi mi gaeft in mine hant Den besten casteel die es int lant.’ Si seide: ‘Ic sal u vroet maken des: Deen es Acgravein, dander Gurres: 9705 Ende die beste ridder van desen lande [p. 66] Houtse gevaen in sinen hande. Ende wildi sinen name weten, Hi es Sornahan geheten Vanden nuwen castele; ende hi 9710 Houtse in enen casteel hier bi Ende heet der Keytiven Kasteel.’ - ԁy joncfrouwe, berecht mi een deel, Ocht gijt weet, van ere dinc, In wat manieren hise vinc.,’ 9715 - ‘Ic weet wel,’ antworde si. Si vertellet hem, dat hi Wiste hoe di saken hadden gewesen, Also alse gi voren horet lesen. Hi seide: ‘wihebt groet recht daer an, 9720 Dat gine hout over goeden man, Want hi eist sekerlike bider dinc Dat hi sulke twee ridders vinc Als mine .ij. broeders sijn. Ic sal riden sonder fijn 9725 Ende niet rusten vordien dach Dat ic daer sijn comen mach. Wijst mi die stat, dies biddic u, Daer si in vangnessen liggen nu.’ Si wijsdem enen wech also houde, 9730 Diene toter stat leiden soude. Hi bevalse Goede metter vart, Ende voer thant der wart. Als hi der stat naken began Vant hi die lettren, die Sornahan 9735 Alsmen opwart soude gaen Ten castele hadde gedaen staen. Het dochtem sijn grote hovarde, Ende hi hads sulke onwarde, Dat hi den brief aftrac metter vart; 9740 Ende hi voer daerna opwart. Hi vant den naen, die mettien Den horen blies dat hine hadde versien. Doe vragedem Gaheret dies, Bi wat redenen dat hi blies. 9745 Hi antworde hem alse hi te voren Den andren dede alse gi mocht horen. Als hi boven quam vant hi al gereet Sornahan, die na hem ontbeet. Weet wel dat si hen niet ondergroetten, 9750 Maer dat si hem ondermoetten Met glavien, ende onderstaken Dattie speren te stucken braken; Ende si onderhorten hen te samen Beide met scilden ende met lichamen, 9755 Dat si beide vielen ter erde. Ende si, die waren van groter werde Ende van groter stoutheden, Stonden op met haesticheden, Ende si trocken beide hare swert. 9760 Elc liep ten andren wart Met so sware slagen ende steken, Dattie helme moesten breken, Ende hare halsberge faelgen, So datter af vloegen die maelgen. 9765 Si waren van so groter herten toe, Dat elc bereidde andren soe, Datter en geen was van hen beden Hine hadde gebloet te diere steden: Dat si beide waren sere 9770 Gemoyt ende gepijnt vort mere, Ende dat hare helme niet ne dochten Dat si hen daer niet gehelpen en mochten. Elc hadde andren so onder gedaen, Sine mochten niet op hare voeten staen, 9775 Ende vielen beide gader te neder, Ende en mochte niet opstaen weder, Si waren so onder bede Ende so ademloes mede. Gaheret lach boven dan, 9780 Ende onder hem lach Sornahan. So dat Gaheret een deel bequam Ende sinen adem weder nam Hi stont op vander erde Ende bestont Sornahan metten swerde. 9785 Hi trac hem den helm af Ende waerpen en wech, ende hi gaf Sornahan op thoeft eenen slach Metten swerde dat hi lach, Ende seide hi soudene doet slaen 9790 Hine gave hem op gevaen. Sornahan hief op dat hoeft mettien, Ende als hi dat swert heeft gesien Boven sinen hoefde getrect al bloet Haddi vrese vander doet, 9795 Alse die ongewapent was doe, Ende sprac dus Gaherette toe: ԁy ridder, ne neemt mi niet tleven, Bedi ic wille mi opgeven.’ Gaheret seide: ‘so moetti gaen 9800 Daer ic u sal sinden saen.,’ Ende Sornahan sekerde hem al Te done dat hi hem beval. Doe quamen daer Sornahans cnapen toe, Ende vrageden haren here doe 9805 Wat hi woude hebben gedaen Hi seide: ‘Ic wille dat gi mi saen Daer binnen draeget, ende mi uut doct Al mine wapene metter spoet, Ende dat gi desen ridder met u leet, 9810 Ende dat gi hem eer hi van u sceedt Doet al die ere die gi moeget, Bedi in hem es grote doeget Ende gine hebt genen betren gesien.’ Si namen haren here mettien 9815 Ende deden met hem also alse hi Hem hadde bevolen. Doe quamen si Te Gaherette ende leidene daer naer Daer binnen, ende deden hem daer So vele eren, dat hi van dien 9820 Wonderde doe hijt hadde gesien Als sine wapine uut waren gedaen Quam hi tote Sornahanne gegaen Ende seide: ‘Ic hebbe vernomen Ene dinc, daer ic omme hier ben comen, 9825 Dats dat gi hebt gevaen nu .IJ. ridders, daer ic omme bidde u, Dat gise vort doet bringen.’ Hi seide: ‘Here ic saelt doen sonder beide Nadat gijt wilt.’ Ende also houde 9830 Beval hi datmense bringen soude. Si waren thant uut gedaen. Een cnape seide te hemlieden saen: ‘wiheren, u es wel gesciet nu, Een wandelende ridder heeft u 9835 Van uwer vangnessen gequijt, Die ondergedaen heeft nu ter tijt Met wapenen den genen die u ontfinc.’ Si waren blide van dier dinc Ende quamen in dat paleys nadien. 9840 Alse Gaheret hadde versien Hi liep sere te hem wart, Ende elc cussede andren metter vart, Ende vrageden met willen groet Elc andren hoet met hem stoet. 9845 Si vrageden Gaherette dar naer Wat avonturen hem brachte daer. Hi seide hine ware daer niet comen Ne haddi dat niet vernomen An ene joncfrouwe, sonder waen, 9850 Dat si daer lagen gevaen. Ende hem dochte, seidi na desen, Dat si siec hadden gewesen. Doe seiden si hem al openbaer Hoe si gevangen waeren daer, 9855 Ende hoe si doet waren bleven [p. 67] Ne hadde hen die joncfrouwe niet gegeven Vandaer binnen, die hen dede So vele goets ende eeten mede, ԗine mochten in genen kere 9860 Hare gedanken nemmermere.’ Gaheret seide: ‘Nu hebdi Wel gevaren, dat dunket mi. Nadien dat ic hebbe verstaen an u Gine sijt niet wel genesen nu; 9865 Gi moet hier daegen toter stonden Dat genesen sijn uwe wonden.’ Die .iij. gebroeder waren blide; Ende Sornahan an dander side. Alse hi wiste die waerheit das, 9870 Dat Walewein hare broeder was Hi was blider datten verwan Gaheret dan een ander man Hadde verwonnen. Daer naer Sprac hi tote hen dus openbaer: 9875 ‘wiheren, ic bidde u dat gi Uwen evlen moet vergeeft mi Van dat ic u hebbe mesdaen; Want ic ne wiste niet, sonder waen, Dat gi mijns heren Waleweins broederen wart.,’ 9880 Ende si vergavent hem metter vart. Dien nacht dreef men grote feeste daer, Ende meerre hadde gedaen, maer Dat Sornahan was mesmaect so onsochte Dat hi cume spreken en mochte. 9885 Opten andren dach stont op Sornahan Met groter pinen. Als hi sach an Agraveyne ende wart geware das, Dat hi so wel genesen was Van sinen wonden hem wonderde wat 9890 Ersatren dat hi hadde gehat. Agraveyn tellede hem na desen Dat hi doet hadde gewesen En hadde hem God niet te staeden gestaen, Ende sijn nichte, die sonder waen 9895 Sijns ontfarmde in sinen noet. Sornahan loech ende seide al bloet: ‘sekerlike,, die vander tafelronden Sijn geluckiger tallen stonden Dan enichge anders ridders sijn; 9900 Want dat es die gelove mijn, Waren si verslaegen, men soude vinden Die hem haers souden onderwinden Ende hem sulke hulpe geven, Si soudense doen weder leven. 9905 Agraveyn, dit seggic bi u; Gi wart luttel beter dan doet nu, Ende daertoe in sule prisoen geleit, Ine waende niet, in rechter waerheit, Dat gi sout hebben geleeft .iij. dage; 9910 Ende gi vont onder mine mage Ende mine maisniede die ghone, Die u genas inden prisone. Dus dunke mi dat dus wel Noit gevangen ridder gevel.,’ 9915 Alse dit die brodere hadden gehort Si loegen alle om Sornahans wort. Si bleven dus .viij. dage daer, Ende genasen daer binnen so claer, Dat si gaen mochten ende riden 9920 Ende wapene draegen tien tiden. Gaheret seide tote Sornahanne: Ԕuwaren, Gi moet ter vrouwen van Rostoc varen Ende u hare levren gevaen Van minen halven, ende doet verstaen 9925 Dat ic mi van hare sere belove Vander feesten, die si in haren hove Mi dede als ic daer was. Ic soude hare gerne danken das Sagic stade ende tijt daer toe.,’ 9930 Sornahan antworde hem doe Die boetscap soude wel sijn gedaen, Ende hi wapende hem saen Ende nam an die broderen orlof Ende ruemde sijns selfs hof, 9935 Ende voer te Rostocke wart. Die .iij. broederen maecten hare vart Ende bevalen die joncfrouwe Goede, Die Agraveine halp in sire node. Ende vort an was die berch geheten 9940 Agraveins berch, dat suldi weten, Omdat doer hem af worden gedaen Die quade costumen diere hadden gestaen, Daer alle die ghene blide af waren Die daer of horden niemaren. |
Hij kwam daar hij een paviljoen vond. 9625 Hij zag dat een jonkvrouw zat In dat paviljoen, en dat Ze haar in een spiegel bezag. Hij ontbood haar goede dag. Ze herkende hem wel toen ze hem hoorde, 9630 Maar ze gaf hem geen antwoord. Hij groette andermaal die jonkvrouw. Ze zei: ‘Ridder, bij mijn trouw, Ge hebt me voor niets gegroet nu. Ik nee ben niet schuldig te antwoorden u 9635 Noch geen jonkvrouw.’ Toen zei hij: ‘Aai lieve jonkvrouw, zeg me waarom?’ Ze zei: ‘Want gij nu ter tijd Niet schandelijker mocht zijn dan gij bent.’ - ‘Heb ik dan schande gedaan?’ 9640 Zei hij; en ze antwoordde gelijk: ԍag ridder te enige plaats Doen enige meer schande Dan een jonkvrouw falen met nood?’ Hij zei; ‘Jonkvrouw, neen het, bij God.,’ 9645 - Ԛo mag je wel zeggen nu ter tijd Dat ge een kwade vogelvrije bent, Nadien dat ge niet nee zo koen was Ge faalde hulp te doen Eergisteren een jonkvrouw, 9650 Die ge voor uw ogen zag slaan Drie ridders, die haar leidden toen; En deze sloegen immer toe. En nadien gij haar liet Te behoeden men is u niet 9655 Schuldig te houden voort meer Voor ridder op geen manier. Ik heb u nu verhaald Waarom ik u voor vogelvrij hou u; En dat ge boven alle mannen kwaad bent 9660 Dat zal ik beproeven nu ter tijd. Nu zegt men mag meer kwaadheid Ridder doen te enige plaats Dan zijn broeders laten wezen In gevangenis? Ik zeg hierdoor 9665 Dat gij kwaad bent, en niemand zo kwaad, Dat ge uw broeders liggen laat In gevangenis, al daar hebben ze 2 maanden gelegen en gij Nee pijnigt u nooit te doen 9670 Uw broeders uit de gevangenis. Hierbij zeg ik dat ge bent De kwaadste ridder die leeft nu ter tijd.’ Hij sprak: ‘Jonkvrouw, gedoogt u Dat ik wat antwoord nu?,’ 9675 - ‘Nu zeg het dan,’ antwoordde ze. Hij zei: ‘Jonkvrouw, het was zoals ge Zei van de jonkvrouw; Maar daar was, bij mijn trouw, Een ridder van de tafelronde, 9680 Die had terzelfder tijd Alzo grote hulp nodig zoals zij, Zodat ik hem immer moest bijstaan En hem beschermen zonder ophouden En de jonkvrouw laten gaan; 9685 Omdat had ik anders gedaan Ik had me verzworen, zonder twijfel; Omdat die van de tafelronden Zijn gebonden te allen stonden Bij hun eed dat elk moet wezen 9690 In de ander zijn hulp in alle vrezen. En van mijn broeders, die zijn nu In gevangenis, zeg ik u, Nee wis ik niet voor heden de dag, Want ik zag ze in 2 maanden niet. 9695 Ik bid u om God onze heer, En uw ridder te zijn voort meer, Dat gij me wilt nu laten verstaan Welke van mijn broeders nu zijn gevangen En waar hun gevangenis is; 9700 Daarmee mag ge liever doen mij Dan ge gaf in mijn hand Het beste kasteel die er in het land is.’ Ze zei: ‘Ik zal u bekend maken dit: De ene is Agravein, de ander Gurrehes: 9705 En de beste ridder van dit land Houdt ze gevangen in zijn handen. En wilde ge zijn naam weten, Hij is Sornahan geheten Van het nieuwe kasteel; en hij 9710 Houdt ze in een kasteel hierbij En heet het Ellendige Kasteel.’ - ‘Aai jonkvrouw, bericht me een deel, Als gij het weet, van een ding, Op welke manier hij ze ving.,’ 9715 - ‘Ik weet wel,’ antwoordde ze. Ze vertelde het hem, dat hij Wist hoe de zaken waren geweest, Alzo zoals ge voor hoorde lezen Hij zei: ‘Ge hebt groot recht daaraan, 9720 Dat ge hem houdt voor goede man, Want hij is het zeker vanwege het ding Dat hij zulke twee ridders ving Als mijn 2 broeders zijn. Ik zal rijden zonder einde 9725 En niet rusten voor die dag Dat ik daar ze zijn komen mag. Wijs me de plaats, dat bid ik u, Daar ze in gevangenis liggen nu.’ Ze wees hem een weg alzo te houden, 9730 Die hem tot de plaats leiden zou. Hij beval haar God met een vaart, En voer gelijk derwaarts. Toen hij de plaats naken begon Vond hij de letters, die Sornahan 9735 Als men opwaarts zou gaan Ten kasteel had laten staan. Het leek hem grote hovaardigheid te zijn, En hij had zulke onwaarde, Dat hij de brief met een vaart aftrok; 9740 En hij voer daarna opwaarts. Hij vond de kleine, die meteen De horen blies toen hij hem had gezien. Toen vroeg hem Garhies dit, Bij welke redenen dat hij blies. 9745 Hij antwoordde hem zoals hij tevoren De anderen deed zoals ge mocht horen. Toen hij boven kwam vond hij geheel gereed Sornahan, die op hem wachtte. Weet wel dat ze zich niet groetten, 9750 Maar dat ze zich ontmoetten Met speerpunten, en onderstaken Zodat de speren te stukken braken; En ze reden hen tezamen Beide met schilden en met lichamen, 9755 Zodat ze beide ter aarde vielen. En zij, die waren van grote waarde En van grote dapperheid, Stonden op met haast, En ze trokken beide hun zwaard. 9760 Elk liep ten andere waart Met zo zware slagen en steken, Dat de helmen moesten breken, En hun harnassen faalden, Zodat er afvlogen de maliën. 9765 Ze waren van zo’n groot hart toen, Dat elk bereidde de andere zo, Dat er geen was van hen beiden Hij had gebloed te die plaats: Zodat ze beiden waren zeer 9770 Vermoeid en pijnlijker voort meer, En dat hun helmen niet nee dachten Dat ze zich daarmee nietmee helpen mochten. Elk had de andere zo onder gedaan, Ze mochten niet op hun voeten staan, 9775 En vielen beide samen te neer, En mochten niet opstaan weer, Ze waren zo onder beide En zo ademloos mede. Garhies lag boven dan, 9780 En onder hem lag Sornahan. Zodat Garhies een deel bekwam En zijn adem weer nam Hij stond op van de aarde En bestond Sornahan met het zwaard . 9785 Hij trok hem de helm af En wierp het weg, en hij gaf Sornahan op het hoofd een slag Met het zwaard zodat hij lag, En zei hij zou hem dood slaan 9790 Hij gaf hem over gevangen. Sornahan hief op dat hoofd meteen, En toen hij dat zwaard heeft gezien Boven zijn hoof al bloot getrokken Had hij vrees van de dood, 9795 Als die ongewapend was toen, En sprak aldus Garhies toe: ‘Aai ridder, nee neem me niet het leven, Omdat ik me over wil geven.’ Garhies zei: ’Dan moet je gaan 9800 Daar ik u gelijk zal zenden.,’ En Sornahan verzekerde hem alles Te doen dat hij hem beval. Toen kwamen daar Sornahan’ s knapen toe, En vroegen hun heer toen 9805 Wat hij gedaan wilde hebben Hij zei: ‘Ik wil dat ge mij gelijk Daar binnen draagt, en me uit doet Al mijn wapens met een spoed, En dat ge deze ridder met u leidt 9810 En dat gij hem eer hij van u scheidt Doet al de eer die ge kan, Omdat in hem is grote deugd En ge hebt geen betere gezien.’ Ze namen hun heer meteen 9815 En deden met hem alzo zoals hij Hen had bevolen. Toen kwamen ze Tot Garhies en leidde hem daarna Daar binnen, en deden hem daar Zo veel eer, dat hij van die 9820 Verwonderde toen hij het had gezien Toen zijn wapens waren uit gedaan Kwam hij tot Sornahan gegaan En zei: ‘Ik heb vernomen Een ding, waarom ik hier ben gekomen, 9825 Dat is dat ge hebt gevangen nu 2 ridders, waarom ik u bid, Dat ge ze voort laat brengen.’ Hij zei: ‘Heer ik zal het doen zonder wachten Nadat gij het wit.’ En alzo gauw 9830 Beval hij dat men ze brengen zou. Ze waren gelijk uit gedaan. Een knaap zei tot hen lieden gelijk: ԇij heren, u is goed geschied nu, Een wandelende ridder heeft u 9835 Van uw gevangenis bevrijd, Die onder gedaan heeft nu ter tijd Met wapens diegene die u ontving.’ Ze waren blijde van dat ding En kwamen in dat paleis nadien. 9840 Toen ze Garhies hadden gezien Hij liep zeer tot hen waart, En elk kuste de andere met een vaart, En vroegen met grote wil Elk de andere hoe het met hem stond. 9845 Ze vroegen Garhies daarna Wat avontuur hem bracht daar. Hij zei hij was daar niet gekomen Nee had hij dat niet vernomen Aan een jonkvrouw, zonder twijfel, 9850 Dat ze daar lagen gevangen. En hij dacht, zei hij na deze, Dat ze ziek waren geweest. Toen zeiden ze hem al openbaar Hoe ze gevangen waren daar, 9855 En hoe ze dood waren gebleven Nee, had hen die jonkvrouw niet gegeven Vandaar binnen, die hen deed Zo veel goeds en eten mede, ‘We mochten op geen manier 9860 Haar bedanken nimmermeer.’ Garhies zei: ‘Nu heb je Goed gevaren, dat lijkt me. Nadien dat ik heb verstaan aan u Ge bent niet goed genezen nu; 9865 Ge moet hier dagen tot de tijd Dat genezen zijn uw wonden.’ De 3 gebroeders waren blijde; En Sornahan aan de andere zijde. Toen hij de waarheid wist dat, 9870 Dat Walewein hun broeder was Hij was blijder dat hem overwon Garhies dan een andere man Had overwonnen. Daarna Sprak hij tot hen aldus openbaar: 9875’Gij heren, ik bid u dat gij Uw euvele gemoed me vergeeft Van dat ik u heb misdaan; Want ik nee wist niet, zonder twijfel, Dat ge mijn heer Walewein’ s broeders was.,’ 9880 En ze vergaven het hem met een vaart. Die nacht dreef men grote feesten daar, En meer hadden gedaan, maar Dat Sornahan was zo hard was mismaakt Zodat hij nauwelijks spreken mocht. 9885 Op de volgende dag stond op Sornahan Met grote pijn. Toen hij aanzag Agravein en werd gewaar dat, Dat hij zo goed genezen was Van zijn wonden hem verwonderde wat 9890 Dokters dat hij had gehad. Agravein vertelde hem na deze Dat hij dood was geweest En had hem God niet bijgestaan, En zijn nicht, die zonder twijfel 9895 Hem ontfermde in zijn nood. Sornahan lachte en zei al bloot: ‘Zeker, die van de tafelronden Zijn gelukkiger te allen tijden Dan enige anders ridders zijn; 9900 Want dat is mijn geloof, Waren ze verslagen, men zou ze vinden Die hen zich zouden onderwinden En hen zulke hulp geven, Ze zouden ze weer laten leven. 9905 Agravein, dit zeg ik bij u; Ge was weinig beter dan dood nu, En daartoe in zulke gevangenis gelegd, Ik waande niet, in rechte waarheid, Dat ge 3 dagen geleefd zou hebben; 9910 En gij vond onder mijn verwanten En mijn manschappen diegene, Die u genas in de gevangenis. Dus lijkt me dat aldus wel Nooit gevangen ridder geviel.,’ 9915 Toen dit de broeders hadden gehoord Ze lachten allen om Sornahan’ s woorden. Ze bleven aldus 7 dagen daar, En genazen daar binnen zo duidelijk, Dat ze gaan mochten en rijden 9920 En wapens dragen te die tijd. Garhies zei tot Sornahan: ‘Inderdaad, Ge moet ter vrouwe van Rostoc gaan En u haar gevangen leveren Vanwege mij, en laat verstaan 9925 Dat ik me van haar zeer beloof Van het feest, die ze in haar hof Mij deed toen ik daar was. Ik zou haar graag bedanken dat Zag ik plaats en tijd daartoe.,’ 9930 Sornahan antwoordde hem toen Die boodschap zou goed gedaan zijn, En hij wapende hem gelijk En nam aan de broeders verlof En ruimde zijn eigen hof, 9935 En voer te Rostoc waart. De 3 broeders makten hun vaart En bevalen God de jonkvrouw, Die Agravein hielp in zijn nood. En voortaan was die berg geheten 9940 Agravein’ s berg, dat zal je weten, Omdat door hem af werden gedaan Die kwade gebruiken die er hadden gestaan, Daar al diegene blijde van waren Die daarvan nieuws hoorden. |
9945 Alse die .iij. broeders daren scieden Reden si te gader onder hen lieden, Ende droegen over een, dat si niet Sceden en souden sine souden eer iet Avonturen hebben vonden. 9950 Si reden dat si quamen tien stonden Tere heremitagen, daer si Luttel gewaecs hadden, bedi Daer was luttel tetene binnen. Smorgens als si den dach kinnen 9955 Horden si messe metter vart Ende setten hen ten wege wart. Si laegen dien nacht daer an Met enen groten riken man, Diese wel ontfinc, tuwaren, 9960 Als hi wist wi si waren. Na etene leiddese hare wart In enen sconen boengart; Daer saeten si op tgras onder hen .iiij. Die wart vrageden in wat manieren 9965 Si daer waren comen ende hoe, Ende wat avonturen si sochten doe. Si antworden: ‘Here, wi varen Om te wetene vraye niemaren Van Lancelote van Lac, daer wi 9970 Af hebben gehort dat hi doet si.’ Hi seide: ԇod bescermene vander doet; Het ware scade alte groet; Het ne bleve in erderike En geen ridder sijns gelike. 9975 Ic ne rade u niet te houdene vort ane Dien wech dien gi hebt bestaen te gane.’ Gaheret antworde hem: ‘Waerbi?’ - ‘Ic saelt u seggen,’ antworde hi. ‘Hier in dit lant sijn swaere veten 9980 Gine hebt gene swaerre geweten, Ende het sijn na mage algader, Want het sijn kinder ende vader. Ic sal u seggen waer af het began: In dat lant es een groet rike man, 9985 Hi es here over dit lant, Ende es die hertoge Cales genant. Hi heeft .vi. sonen, dat suldi weten, Die wert ende vromich sijn geheten. Soe dattie hertoge hadde ene 9990 Dochter te huwene ende el negene, Die hi gaf te wive enen hogen man, Die an sijn lant machierde dan. Alse si in die kerke was, ende haer vader Die helecht van sinen lande algader 9995 Hare woude draegen in handen Quamen sine .vi. sonen thanden Ende seiden, watso haers gesciet, Sine lieten hem onterven niet Om genen minsche die geboren ware. 10000 Hare vader seide doer hare: ‘Ne magic niet dat mi behaget Metten lande, dat ic hebbe bejaeget Met mire cracht?... En trouwen ic sal Daer mede doen minen wille al; 10005 Ende omdat gire nu toe sprekende sijt [p. 68] Gevic op den ridder nu ter tijt, Die mine dochter te wive hebben sal, Na minen live mijn lant al. Ochte gi lant wilt hebben, sonder waen, 10010 Bejaget als ic hebbe gedaen; Vanden minen en wert u groet no clene.’ Doe seiden die broedere algemene: Ontfinge die riddre gichte dare Van den lande, dat met rechte hare 10015 Soude sijn, dat hi bi desen Seker te stervene mochte wesen. Doe droech die vader al sijn lant Sire dochter sonder letten in hant. Die ridder trouwedse ende also houde 10020 Als hise thuuswart voren soude Die .vi. broedere hadden gelegen In enen bosch, quamen hem jegen, Ende sloegen dien ridder doet Ende aldat met hem was cleine ende groet; 10025 Ende oec was aldaer ter stede Die bruet doet geslaegen mede, Die haer suster was, sonder waen. Ende alsi dat hadden verstaen Voeren si in die castele haers vader, 10030 Ende toegense te hen wart allegader, Ende setten daer in lieden doe, Daer si hem wel betrouweden toe. Si ontboden serjante daer naer Om haeren vader torlogene daer, 10035 Ende hebben georloget dat en can Den pays gemaken en geen man. Si hebben verloren nu te tide Vele an dene ende an dander side.’ Gaheret seide: ԍaect mi vroet des, 10040 Welke pertie int donsienste es.’ Hi seide dattie hertoge noch toe In tonsienste was emmer toe, Dat grote scade was; ende noch mere Waest hem mesfallen sere, 10045 Want hi hadde onlanc daer te voren Enen sinen broeder verloren In enen strijt, daer si vergadert waren, Die goet ridder was, tuwaren, Ende daer hi af hadde hulpe groet, 10050 Sine kindren sloegene doet. Gaheret seide dat scade was Van des hertogen verliese, dor das, Dat hi goet was ende melde mede, Ende hi hadde te sulker stede 10055 Gesien dat menne prijsde sere Van ridderscape, en hem sprac ere, ‘Ende quam ic daer, Godweet, Ic soude hem willen helpen gereet.’ Hier mede lieten si de tale staen 10060 Ende si gingen hen rusten saen. |
9945 Toen de 3 gebroeders vandaan scheidden Reden ze tezamen onder hen lieden, En kwamen overeen, dat ze niet Scheiden zouden ze zouden eerder iets Avonturen hebben gevonden. 9950 Ze reden totdat ze kwamen te die tijd Ter een hermitage, daar ze Weinig gemak hadden, omdat Daar was weinig te eten binnen. ‘S Morgens toen ze dag bekenden 9955 Hoorden ze mis met een vaart En zetten hen te weg waart. Ze lagen die nacht daaraan Met een grote rijke man, Die ze goed ontving, inderdaad, 9960 Toen hij wist wie ze waren. Na het eten leidde ze hun waard In een mooie boomgaard; Daar zaten ze op het gras onder hen 4. De waard vroeg op wat manieren 9965 Ze daar waren gekomen en hoe, En wat avonturen ze toen zochten. Ze antwoordden: ‘Heer, we gaan Om te weten fraai nieuws Van Lancelot van Lac, daar we 9970 Van hebben gehoord dat hij dood is.’ Hij zei: ԇod beschermt hem van de dood; Het was schade al te groot; Er nee bleef in aardrijk En geen ridder zijn gelijke. 9975 Ik nee raad u aan niet te houden voortaan Die weg dien ge hebt bestaan te gaan.’ Garhies antwoordde hem: ‘Waarom?’ - ‘Ik zal het u zeggen,’ antwoordde hij. ‘Hier in dit land zijn zware veten 9980 Ge hebt geen zwaar geweten, En het zijn nauwe verwanten allemaal, Want het zijn kinderen en de vader. Ik zal u zeggen waarvan het begon: In dat land is een grote rijke man, 9985 Hij is heer over dit land, En is hertog Cales genoemd. Hij heeft 6 zonen, dat zal je weten, Die waardig en dapper zijn geheten. Zodat de hertog had een 9990 Dochter te huwen en anders nee geen, Die hij gaf tot wijf een hoge man, Die aan zijn land grensde dan. Toen ze in de kerk was, en haar vader De helft van zijn land allemaal 9995 Haar wilde dragen in handen Kwamen zijn 6 zonen gelijk En zeiden, wat zo hen geschiedt, Ze lieten zich onterven niet Om geen mens die geboren was. 10000 Haar vader zei toen tot haar: ‘Neen mag ik niet dat me behaagt Met het land, dat k heb bejaagd Met mijn kracht?... In vertrouwen ik zal Daarmee doen al mijn wil; 10005 En omdat ge er nu van tegenspreekt Geef ik op de ridder nu ter tijd, Die mijn dochter tot wijf hebben zal, Na mijn leven al mijn land. Als ge land wil hebben, zonder twijfel, 10010 Bejaag het zoals ik heb gedaan; Van de mijne en u krijgt groot nog klein.’ Toen zeiden de broeders algemeen: Ontving die ridder gift daar Van het land, dat met recht van hen 10015 Zou zijn, dat hij hierdoor Zeker te sterven mocht wezen. Toen droeg de vader al zijn land Zijn dochter zonder letten in de hand Die ridder trouwde haar en alzo gauw 10020 Toen hij haar huiswaarts voeren zou De 6 broeders hadden gelegen In een bos, kwamen hem tegemoet, En sloegen die ridder dood En al dat met hem was klein en groot; 10025 En ook was aldaar ter plaatse De bruid dood geslagen mede, Die hun zuster was, zonder twijfel. En toen ze dat had verstaan Voeren ze in het kasteel van hun vader, 10030 En trokken tot hem waart allemaal, En zetten daarin lieden toen, Daar ze zich wel op vertrouwden toe. Ze ontboden bedienden daarna Om hun vader te beoorlogen daar, 10035 En hebben geoorloogd zodat kan De vrede maken geen man. Ze hebben verloren nu ten tijde Veel aan de ene en aan de andere zijde.’ Garhies zei: ԍaak me bekend dit, 10040 Welke partij in het minste is.’ Hij zei dat de hertog noch toe In het minste was immer toe, Dat grote schade was; en noch meer Was het hem zeer misvallen, 10045 Want hij had kort daar tevoren Een van zijn broeders verloren In een strijd, daar ze verzameld waren, Die goede ridder was, inderdaad, En waarvan hij grote hulp had, 10050 Zijn kinderen sloegen hem dood. Garhies zei dat schade was Van het verlies van de hertog, doordat, Dat hij goed was en mild mede, En hij had te sommige plaatsen 10055 Gezien dat men hem zeer prees Van ridderschap, en hem sprak eer, ‘En kwam ik daar, God weet, Ik zou hem gereed willen helpen.’ Hiermee lieten ze de woorden staan 10060 En ze gingen hen rusten gelijk. |
Opten andren dach also saen Alse die broederen op waren gestaen Wapenden si hen metter vart. Gaheret vragede dus den wart: 10065 ԏcht ic den hertoge sien woude Wijst mi waer icken vinden soude.’ Hi wijsdem enen pat ter vart Hoe hi mochte riden der wart, Daer die hertoge meest plach te sine 10070 In rouwen ende in groter pine. ‘Ic segt u,’ sprac hi, ‘Sekerleke, Het en es niet .i. dach in die weke Hine es geasselgiert sere Van sinen kinderen enewaerf ofte mere. 10075 Si riden met groten geselscape, Dat si hebben van ridderscape; Ende die goede man, die hertoge, Heeft so vele verloren int torloge, Dat hem wel na sijn, sonder waen, 10080 Al sine lieden af gegaen, So dat hi maer een lettel liede Met hem en hout, met cleinre maisniede. Ende hi es sere gescoffiert omdat Hem sine kindre al sinen scat 10085 Hebben genomen ende geroeft.’ Dese .iij. brodere, des geloeft, Namen orlof ende scieden van dane, Ende begonsten dien wech te gane, Die hem hadde gewijst hare wart. 10090 Sine vonden nieman in hare vart Eer si tenen gewade quamen, Daer si .ij. ridders vernamen Wel gewapent ende op geseten toe, Die dat gewat wachten doe, 10095 Ende riepen optie gebrodere mettien Dat sise derwart comen sien, Dat si souden wederkeren Het ne ware dat si wouden joesteren, Anders ne mochten si niet liden. 10100 Gaheret dede sine broeders ontbiden Ende seide hine ware in gere wijs Werdich dat men hem gave prijs Hine daede int water met allen Den enen van den .ij. ridders vallen. 10105 Hi noepte metten sporen tpart Ende reet te hen lieden wart Dat hi den irsten stac so wel, Dien hi gemoette, dat hi vel Al metten perde in dat gewat, 10110 Ende hi ware verdronken in dat, Om dat hi was gewapent swaer Ende dat gewat diepe was daer, En hadde geweest een boem, die stont Int water, daer hi hem ane helt tier stont, 10115 Daer hi vander doet bescudt wart. Doe liet hi lopen ten andren wart, Ende staken so van den perde Dat sijn hoeft irst quam ter erde; Ende hi leet over ende sach 10120 Den andren ridder daer hi lach Ende baedde in dat gewat. Doe begonsti lachen omdat. Die .iij. broederen reden So verre, dat si quamen ter steden 10125 Daer die hertoge was doe. Die porte was besloten toe, Want sine waren in genen tide Daer binnen versekert van stride. Ende alse die scotters dit saegen, 10130 Die boven ten cantelen laegen, Si riepen op die .iij. heren Dat si weder souden keren, Ende seiden: ‘Gine sijt vanden onsen niet, Wi sullen u doeden gine vliet.,’ 10135 Gaheret stac af den helm doc, Ende sprac aldus den genen toe: ԗine sijn niet van uwen vianden Ende wi comen uwes vanden, Ende willen u te staeden staen; 10140 Doet ons den hertoge spreken saen.’ Daer ginc een om den hertoge thant, Dien hi in ene camere vant, Ende dede vermaken sine wonden, Die hi hadde ontfaen vor die stonden, 10145 Daer hi vacht jegen sine kinder. Die bode sprac tote hem ginder: ‘Here, hier buten houden .iij. ridders nu, Die begeeren te sprekene u.’ Die hertoge seide na desen: 10150 ԁy God, here, mochten si iet wesen Vanden ridders vander tafelronden, Die Lancelote soeken nu ten stonden! Waeren sijt ende wouden si hulpen mi Ic soude noch wanen daerbi 10155 Mijn orloge ten ende bringen [p. 69] Ende mine kindren daertoe dwingen, Die mi willen onterven, dat si souden Hem selven over sot houden.’ Ende ginc toten ridders na dien. 10160 Gaheret hadden dicken gesien; Hi seide: ‘Here, siet hier .iij. ridders nu, Die hier comen sijn tote u, Die vremde ridders sijn, ende wi Souden hier gerne bliven wouddi, 10165 Ende souden u gerne te staeden staen In u orloge, sonder waen, Wildi ons onthouden daer toe.’ - ‘Lieve heren,’ sprac die hertoge doe, ‘Wiende die met u sijn dunken mi 10170 Werde ridders wesen ende vri Op avonture, ende van meerre machte Dan ic ben, ende van meerren geslachte, Ende hebt u lijf geleit ende uwe saken In weelden ende in groten gemaken. 10175 Bi desen seggic u dat gi Hier niet en ducht, ende bedi Waerdi hier met ons, dat suldi weten, Gi moest ontidelike eten Ende luttel, ende gi moest tote desen 10180 Menich werven gewapent wesen Als te rustene ware tijt, Die tote nu sachte gehouden sijt. Bedi es mijn raet dat gi Weder keert algader, bedi 10185 Gi sout moeten doegen pine Ende ongemac met ons te sine.’ Gaheret seide: ‘Wie hebben wel beide Geleert pine [ende] moylicheide Te menegen tiden gedoegen, 10190 Bedi wie hebbens lange geploegen. Weet wel, hine es goet man niet, Die pine te gedogene vliet, Daer hi met mach bejagen ere.’ Doe seide die hertoge: ‘Here, 10195 Ic sal die porte ontdoen, wildi, Ende hier binnen onthouden met mi: Ende als sulc als ic hebben sal Hier binnen suldi hebben al; Ende en laet u niet sijn ongemoge 10200 Al en haddi niet al u gevoege.’ Si seiden: ‘Neennt, niet meer no min.’ Hi ondede die porte ende lietse in Ende leidese int paleys, ende gaf hen dan Lichte cledere te doene an. 10205 Hi sprac tote sinen lieden: ‘Ic bidde u Dat gi dese ridders eert nu; Si sijn goede ridders na minen wane.’ Die hertoge vragede hen wane Waren. Gaheret antworde toe, 10210 Alse die niet bekent sijn woude doe: ‘Wie sijn van vremden lande alle drie.’ Die hertoge seide. ‘widunct mie Alle .iij. gebrodere wesen. Nu ne heelt mi niet van desen, 10215 Ic bids u, ocht gi gebrodere sijt.’ Gaheret antworde hem tier tijt: ‘Ja wi, gebroedere sijn wi; Ende wie bidden u, here, dat gi Ons vortwart meer verdraget, 10220 Dat gi om onse wesen niet meer ne vraget; Gi sullet tijt genoech weten, here.’ Hi seide: ‘Ic ne spreecs niet mere.’ Savonts alster maeltijt quam, Om dattie hertoge vernam 10225 Ende hi wel wart geware das, Dat Gaheret meest geheert was Van sinen broederen dedi hem ere, Ende deden sitten eere Ter taflen dan hi selve sat, 10230 Ende pensede in sinen sinne dat, Dat hi was van groten doene Ende een vroem ridder ende .i. coene. Des ander dages als si hadden gehort Messe quamen si alle vort 10235 Ende sagen dattie ridders al dare Hem wapenden harentare. Si vrageden den hertoge na dien Dat si dat wapenen hadden versien Waeromme si hem wapenden doe. 10240 Die hertoge antworde daer toe: ‘Si hebben groet recht daer an, dat si Hem wapennen, bedi Si sullen eer morgen none Der wapene wel hebben te done. 10245 Gi sult cortelike hier sien ter stede Mire kinder grote verweinthede, Die met groten geselscape Comen sullen van ridderscape.’ Gaheret seide: ‘mijn raet es dan 10250 Dat wi onse wapine doen an Ende wi jegen hen uut varen, bedi Laeten wi ons asselgieren eer wi Uut varen wie sullens hebben scande.’ Die hertoge seide thanden: 10255 ԉnt wel ontbeiden ne sie ic, here, Gene sotheit, maer int haesten sere: Ende int sottelike uutvaren Ne sie ic niet daer en mach tuwaren Ongeval af comen ende vresen; 10260 Ende ic rade wel bi desen Dat gi blijft in payse tote dien Dat gi noet van porne sult sien. Gi sijt .iij. broedere, daertoe siedi Sulke ridders, dat dinket mi, 10265 Alse die andre sullen sijn moede Dat gi sult moegen bi ure hoede Te rechte een groet here scoffieren Daer gi op wilt, in allen manieren; Ende omdat ic wille dat in u .iij. si 10270 Al mijn bescudt ne willic niet dat gi Port, gine sijt wel gerust ter curen; Sine sullen vor u niet geduren.’ Agraveyn antworde te dien: ‘Dat ne mach niet gescien, 10275 Dat wi die achterste souden wesen. Men mochte ons wel bi desen Over gelovichge ridders houden, Dat wi gerust comen souden Op ridders, die bi hare vromichede 10280 Gepijnt souden sijn ende moede mede.’ - ‘Neen, broeder,’ sprac Gaheret doe, ‘Hets quaet dat gi segt, verstaet hoe: Die hertoge es so goet man, dat hi niet Wille dat ons scande gesciet. 10285 Hier bi willic, nadien dat staet, Dat wi hier af doen sinen raet.’ Agraveyn sprac: ‘wisult doen van desen Dat gi wilt, gine laetet niet wesen Doer mi, des ben ic wel vroet, 10290 Maer wat so gi hier toe doet, Sijt hier letten, sijt uutvaren, Ic ben die gone die sonder sparen Uut sal vaeren int beginnen, Ine weete hoe si joesteren connen.,’ 10295 Gurres hier toe antworde gaf: ‘Broeder, gi sult uwen wille doen hier af; Ic bem die niewerinc ne vare, ic ne sie Gaheret minen broeder vor mie.’ Binnen dat si waren in deser talen 10300 Horden si ropen achter zalen: ‘Ten wapenen, ten wapennen dapperlike!,’ Die ridders quamen gemeenlike Vor tpaleys al sonder sparen. Daer ne dorste niemen uutvaren 10305 Sonder des hertogen geheet [p. 70] Daer waren in corten tiden gereet, Wel gewapent ende wel bereet Ende al met ysere bedect, .cc.ridders, ende daer toe 10310 Zeilscotters, diere vele waren doc. Die hertoge wapende hem daer naer Ende .iiij. neven die hi hadde daer, [Wapenden hen oec ginder,] Die hadden geweest des hertogen kinder 10315 Die int achterste pongijs was bleven doet; Si waren vrome ridders ende groet; Ende die .iij. gebroeders waren mede Wel gewapent daer ter stede. Gaheret bat sere Agraveine 10320 Dat hi van hen niet ne sciede inden pleine. Agraveyn seide, wat soes gesciet Hine ontbeidde na dachterste niet. - ԇod geeft u te goede,’ sprac Gaheret, - ‘Ic vrese sere, bi mire wet, 10325 Dattie viande u sullen vaen.’ Agravein sprac: Ԍaet dat sorgen staen: Hare wille sal niet al gescien.’ Die hertoge sciet sine lieden na dien, Ende hi maecte .iiij. scaren, 10330 Daer in elke .xl. ridders waren; Ende hi heeftse gegeven Te hoedene sinen .iiij. neven; Si waren lieden die leveden doe Daer hi meest trouwe hadde toe. 10335 Ende seide hoe si hen souden houden Ende hoe elc andren helpen souden Als si saegen dats noet ware. Ende hi coes .xl. ridders daer nare, Daer meest trouwen toe hadde tien tiden, 10340 Ende deedse wesen teere siden Een deel vanden andren versceden; Ende dat si niet en porreden vander steden Haddi hem bevolen, eer dat quame Tote hen liden sijns selfs lichame. 10345 Daerna es hi te sinen neven gegaen, Daer die een af hiet Cassibiliaen, Die de joncste van sinen neven was, Ende die ander hiet Abylas Ende die derde Dyonele. 10350 Hi deedse varen uten castele: Hi seide: ‘Ne mict niet op overdaeden, Maer vart al bi steden Jegen die vianden.’ Si seiden doe, Dat si gerne souden doen also. 10355 Agravein was voren uutgevaren Van sinen gesellen, sonder sparen Om joesteren, ende hi sach dare Ridders varen harentare, Nu twee nu .iij. te samen 10360 Also alsi van allen siden quamen. Ende die .vi. broeder, die waren Stoute ridders, hadden .vi. scaren, In elc waren .c. ridders dan, Ende elc was van ere scare leitsman. |
Op de volgende dag alzo gelijk Toen de broeders op waren gestaan Wapenden ze hen met een vaart. Garhies vroeg dus de waard: 10065 ԁls ik de hertog wilde zien Wijs me waar ik hem vinden zou.’ Hij wees hem een pad ter vaart Hoe hij mocht rijden derwaarts, Daar de hertog meest plag te zijn 10070 In rouw en in grote ellende. ‘Ik zeg het u,’ sprak hij, Ժeker, Er is niet een dag in de week Hij nee wordt zeer aangevallen Van zijn kinderen eenmaal of meer. 10075 Ze rijden met groot gezelschap Dat ze hebben van ridderschap; En die goede man, die hertog, Heeft zoveel verloren in het oorlogen, Dat hem bijna zijn, zonder twijfel, 10080 Al zijn lieden afgegaan, Zodat hij maar een beetje lieden Met hem houdt, met weinig manschappen. En hij is zeer geschoffeerd omdat Hem zijn kinderen al zijn schat 10085 Hebben genomen en geroofd.’ Deze 3 broeders, dus geloof het, Namen verlof en scheiden vandaan, En begonnen die weg te gaan, Die hem hun waard had gewezen. 10090 Ze vonden niemand in hun vaart Eer ze tot een ondiepte (wad) kwamen, Daar ze 2 ridders vernamen Goed gewapend en opgezeten toe, Die de ondiepte bewaakten toen, 10095 En riepen op de gebroeders meteen Dat ze derwaarts komen zien, Dat ze zouden terug keren Tenzij het was dat ze wilden kampen, Anders nee mochten ze niet voorbij gaan. 10100 Garhies liet zijn broeders wachten En zei hij was op geen manier Waardig dat men hen prijs gaf Hij liet in het water geheel De ene van de 2 ridders vallen. 10105 Hij noopte met de sporen het paard En reed tot hen lieden waart Dat hij de eerste zo goed stak, Die hij ontmoette, zodat hij viel Al met het paard in die ondiepte, 10110 En hij was verdronken in dat, Omdat hij zwaar gewapend was En de ondiepte was diep daar, Was er niet geweest een boom, die stond In het water, daar hij zich aan hield te die tijd, 10115 Daar hij van de dood behoed werd. Toen liet hij lopen te andere waart, En stak hem zo van het paard Dat zijn hoofd eerste kwam ter aarde; En hij ging er over en zag 10120 De andere ridder daar hij lag En baadde in die ondiepte. Toen begon hij te lachen om dat. Die 3 broeders reden Zo ver, zodat ze kwamen ter plaatse 10125 Daar de hertog was toen. De poort was gesloten toen, Want ze waren in die tijd Daar binnen verzekerd van strijd. En toen de schutters dit zagen, 10130 Die boven te kantelen lagen, Ze riepen op die 3 heren Dat ze terug zouden keren, En zeiden: ‘Ge bent van de onze niet, We zullen u doden als ge niet vliedt.,’ 10135 Garhies trok de helm toen af, En sprak aldus diegene toe: ‘we zijn niet van uw vijanden En we komen u vinden, En willen u bijstaan; 10140 Laat ons de hertog spreken gelijk.’ Daar ging een om de hertog gelijk, Die hij in een kamer vond, En liet vermaken zijn wonden, Die hij had ontvangen voor die tijd, 10145 Daar hij vocht tegen zijn kinderen. De bode sprak tot hem ginder: ‘Heer, hier buiten houden3 ridders nu, Die begeren u te spreken.’ De hertog zei na deze: 10150 ‘Aai God, heer, mochten ze iets wezen Van de ridders van de tafelronden, Die Lancelot zoeken nu ten stonden! Waren zij het en wilde ze me helpen Ik zou noch wanen daarbij 10155 Mijn oorlog ten einde brengen En mijn kinderen daartoe dwingen, Die me willen onterven, dat ze zouden Zichzelf voor zot houden.’ En ging tot de ridders na dien. 10160 Garhies had hem vaak gezien; Hij zei: ‘Heer, ziet hier 3 ridders nu, Die hier gekomen zijn tot u, Die vreemde ridders zijn, en wij Zouden hier graag blijven wil u, 10165 En zouden u graag bijstaan In uw oorlog, zonder twijfel, Wil ge ons onthouden daartoe.’ - ‘Lieve heren,’ sprak de hertog toen, ‘Gij en die met u zijn lijken me 10170 Waardige ridders te wezen en edel Op avontuur, en van grotere macht Dan ik ben, en van groter geslacht, En hebt uw lijf gelegd en uw zaken In weelde en in groot gemak. 10175 Hierdoor zeg ik u dat gij Hier niet deugd, en omdat Was ge hier met ons, dat zal je weten, Ge moest ontijdig eten En beetjes, en ge moest tot deze 10180 Menig maal gewapend wezen Als te rusten was tijd, Die tot nu zacht gehouden bent. Daardoor is mijn raad dat gij Terug keert allemaal, omdat 10185 Ge zou moeten gedogen pijn En ongemak met ons te zijn.’ Garhies zei: ‘we hebben wel beide Geleerd pijn en moeilijkheid, Te menige tijden gedogen, 10190 Omdat we hebben het lang gepleegd. Weet wel, hij is geen goede man, Die pijn te gedogen vliedt, Daar hij eer mee mag bejagen.’ Toen zei de hertog: ‘Heer, 10195 Ik zal de poort openen, wil je, En hier binnen onthouden met mij: En al zulks als ik hebben zal Hier binnen zal je alles hebben; En laat u niet te ongemak zijn 10200 Al had je niet al uw gevoeg.’ Ze zeiden: ‘Neen het, niet meer of min.’ Hij opende de poort en liet ze in En leidde ze in het paleis, en gaf hen dan Lichte kleren aan te doen. 10205 Hij sprak tot zijn lieden: ‘Ik bid u Dat ge deze ridders eert nu; Ze zijn goede ridders naar mijn waan.’ De hertog vroeg hen waarvan ze Waren. Garhies antwoordde toen, 10210 Als die niet bekend toen wilde zijn: ‘we zijn van vreemde landen alle drie.’ De hertog zei. ‘Ge lijkt me Alle 3 broeders te wezen. Nu nee verheel me niet van deze, 10215 Ik bid het u, of ge broeders bent.’ Garhies antwoordde hem te die tijd: ‘Ja wij, gebroeders zijn we; En we bidden u, heer, dat gij Ons voortaan meer verdraagt, 10220 Dat ge om onze aanwezigheid niet meer nee vraagt; Ge zal het tijdig genoeg weten, heer.’ Hij zei: ‘Ik nee spreek niet meer.’ ‘s Avonds toen de maaltijd kwam, Omdat de hertog vernam 10225 En hij wel werd gewaar dat, Dat Garhies het meest geerd was Van zijn broeders deed hij hem eer, En liet hem eerder zitten Ter tafel dan hij zelf zat, 10230 En peinsde in zijn zin dat, Dat hij was van grote doen En een dappere ridder en een koene. Des volgende dag toen ze hadden gehoord Mis kwamen ze allen voort 10235 En zagen dat de ridders aldaar Zich wapenen hier en daar. Ze vroegen de hertog na dien Dat ze dat wapenen hadden gezien Waarom ze zich wapenden toen. 10240 De hertog antwoordde daartoe: ‘Ze hebben groot recht daaraan, dat ze Zich wapenen, omdat Ze zullen eer morgen noen De wapens wel hebben te doen. 10245 Ge zal gauw hier zien ter plaatse Mijn kinderen grote verwaandheid, Die met groot gezelschap Komen zullen van ridderschap.’ Garhies zei: ‘Mijn raad is dan 10250 Dat we onze wapens aan doen En we tegen hen uit varen, omdat Laten we ons aanvallen eer wij Uitgaan we zullen schande hebben.’ De hertog zei gelijk: 10255 ԉn het goed afwachten nee zie ik, heer, Geen zotheid, maar in het haasten zeer: En in het zot uitgaan Nee zie ik niets daar mag inderdaad Ongeval van komen en vrees; 10260 En ik raad wel aan hierdoor Dat ge blijft in vrede tot dien Dat ge nood van gaan zal zien. Gij bent 3 broeders, daartoe ben je Zulke ridders, dat lijkt me, 10265 Als de andere moe zullen zijn Dat ge zal mogen bij uw hoede Terecht een grote heer schofferen Daar gij op wilt, in alle manieren; En omdat ik wil dat in u 3 is 10270 Al mijn behoeden nee wil ik niet dat gij Gaat, ge bent goed uitgerust ter keur; Ze zullen voor u niet verduren.’ Agravein antwoordde tot dien: ‘Dat nee mag niet geschieden, 10275 Dat we de laatste zouden wezen. Men mocht ons wel hierdoor Voor bijgelovige ridders houden, Dat we uitgerust zomen zouden Op ridders, die bij hun dapperheid 10280 Gepijnigd zouden zijn en moede mede.’ - ‘Neenn, broeder,’ sprak Garhies toen, ‘Het is kwaad dat ge zegt, versta hoe: De hertog is zo’ n goede man, dat hij niet Wil dat ons schande geschiedt. 10285 Hierbij wil ik, nadien dat het staat, Dat we hiervan doen zijn raad.’ Agravein sprak: ‘Ge zal doen van deze Dat gij wil, ge laat het niet wezen Door mij, dat ben ik wel bekend, 10290 Maar wat zo gij hiertoe doet, Is het hier letten, is het uitgaan, Ik ben diegene die zonder ophouden Uit zal gaan in het begin, Ik weet hoe ze kampen kunnen.’ 10295 Gurrehes hiertoe antwoord gaf: ‘Broeder, ge zal uw wil hiervan doen; Ik ben die nergens nee ga, zie ik niet Garhies mijn broeder voor mij.’ Binnen dat ze waren in dit gesprek 10300 Hoorden ze roepen achter zalen: ‘Ten wapen, ten wapen dapper!,’ De ridders kwamen algemeen Voor het paleis al zonder ophouden. Daar nee durfde niemand uit te gaan 10305 Zonder bevel van de hertog Daar waren in korte tijden gereed, Goed gewapend en goed gereed En geheel met ijzer bedekt, 200 ridders, en daartoe 10310 Grote bogen, die er veel waren toen. De hertog wapende hem daarna En 4 neven die hij had daar, Wapenden hen ook ginder, Die waren geweest de hertog kinderen 10315 Die in de laatste aanval dood was gebleven; Ze waren dappere ridders en groot; En die 3 gebroeders waren mede Goed gewapend daar ter plaatse. Garhies bad zeer Agravein 10320 Dat hij van hem niet nee scheidt in de vlakte. Agravein zei, wat zo er gebeurt Hij wachtte op de laatste niet. - ԇod geeft u te goed,’ sprak Garhies, - ‘Ik vrees zeer, bij mijn weten, 10325 Dat de vijand u zal vangen.’ Agravein sprak: Ԍaat dat zorgen staan: Hun wil zal geheel niet geschieden.’ De hertog scheidde zijn lieden na dien, En hij maakte 4 scharen, 10330 Daar in elke 40 ridders waren; En hij heeft ze gegeven Te behoeden zijn neven; Ze waren lieden die leefden toen Daar hij de meeste vertrouwen had toen. 10335 En zei hoe ze hen zouden houden En hoe elk de anderen helpen zouden Als ze zagen dat het nodig was. En hij koos 40 ridders daarna, Daar meest vertrouwen toen had te die tijd, 10340 En liet ze wezen te ene zijde Een deel van de anderen gescheiden; En dat ze niet gingen van de plaats Had hij hen bevolen, eer dat kwam Tot hen lieden zijn eigen lichaam. 10345 Daarna is hij naar zijn neven gegaan, Daar de ene van heet Cassibiliaen, Die de jongste van zijn neven was, En de ander heet Abylas En de derde Dyonele. 10350 Hij liet ze uit het kasteel gaan: Hij zei: ‘Neen mik niet op overdaad, Maar ga al bij pozen Tegen de vijanden.’ Ze zeiden toen, Dat ze graag alzo zouden doen. 10355 Agravein was tevoren uitgegaan Van zijn gezellen, zonder ophouden Om kampen, en hij zag daar Ridders gaan hier en daar, Nu twee, nu 3 tezamen 10360 Alzo zoals ze van alle zijden kwamen. En de 6 broeder, die waren Dappere ridders, hadden 6 scharen, In elke waren 100 ridders dan, En elke was van een leider van een schaar. |
10365 Nochtan was hare drossate voren Met .xl. ridders uutvercoren, Die voren quam sere achemant, Scilt anden hals, spere in die hant. Alsen Agravein geware wart 10370 Hi nam .x. ridders metter vart, Ende hi seide: ‘Volget mi!’ - ‘Wie sullent gerne doen,’ seiden si, Ende hi liet lopen ten ridder wart Die vor dander quam met groter vart, 10375 Die op Agraveine so stac, Dat hi sijn spere op hem brac. Ende Acgravein staken soe, Dat hem niet mochte gehelpen doe Scilt no halsberch, sonder waen, 10380 Hem ne moeste dorden buec gaen Dat spere al metten ysere doe, Ende hi viel ter erden gewont altoe, So dat hi geen ersaters en hadde noet, Want hi was luttel beter dan doet; 10385 Ende die gesellen die met hem waren Velden elkerlic den haren. Agravein trac sijn swert tien stonde, Daer hi hem wel mede gehelpen conde, Ende vacht an die rechte side, 10390 Ende andie slinke so tien tide, Ende dede so vele bi sire vromichede, Ende die .x. gesellen mede, Dattie .xl., die daer waren Uut comen tere scaren, 10395 Eer gescoffiert waren, sonder waen, Eermen .ij. bogescoten verre mochte gaen. Si setten hen ter vlucht daer, Ende die andre volgeden hen naer So sere, dat si hem, sonder faelge, 10400 Slaen deden in die irste bataelge. Ende alse die vander bataelgen vernamen Dats drossaten lieden gevlouwen quamen Si vrageden wat si wouden doen Dat si so haestelike vloen? 10405 Si seiden sine mochten niet das, Bedi an dander side was Een so goet riddre, sine hadden gescien Genen van stoutheden gelijc dien, Die haren drossate doet hadde, ende daer an 10410 Van sinen lieden meer dan .x. man. Si dedense keren met haesten groet, Ende seiden: ‘Heeft hi den drossate doet Wi sullenne wreken, wat soes gesciet, Eer avont coemt; wine laetens niet.,’ 10415 Nadien porrede uut, sonder faelge, Van der binnen dirste bataelge, Ende vergaderden op die scare, Die jegen hen quam van buten dare. Ende in die ene van dien .ij. scaren 10420 Waren meer lieden dan in dander waren. Die .x. ne hadden niet moegen gestaen. Ne hadde Agraveins doeget gedaen, Die hen gaf herte ende coenhede, Ende die bloede stout wesen dede, 10425 Bedi hi deedt so wel, tuwaren, Dat sine viande gescoffiert waren Bider doeget die ane hem allene lach. Ende als des hertogen sone sach, Die leitsman was vander irster bataelgen, 10430 Sine lieden bi hem so faelgen, Hi pensede wel tier uren Mochte die gene lange duren Hem souder grote scade af gescien; Ende hi riep tote hem mettien 10435 .x. van sinen mannen, ende seide daer naer: ‘Siedi ghenen riddre daer? Ine weet wie hi es, sonder waen, Ende hi heeft ons groten scade gedaen. Ic bidde u dat gi mi volget al, 10440 Want ic jegen hem joesteren sal; Ende magicken af gesteken Ons en sal niet moegen gebreken Hine wart gevaen daer bi. Ende gevalt dat hi afsteect mi 10445 Bevelickene so dat hi blijft gevangen Ochte doet; mach hi ontgangen Winc worden van hem niet gewroken.’ Ende als hi dat hadde gesproken Si seiden hi sout doen metter vart. 10450 Hi liet lopen te Agraveine wart, Ende Agraveyn weder te hem wart doe; Ende si onderstaken hem soe, Dat si beide quamen te samen Met scilden ende met lichamen, 10455 So dat geen van hen beiden en was [p. 71] Hine te barenteerde hem das. Ende dies hertogen sone viel neder Dat hi en mochte niet opstaen weder. Ende alse Agraveyn liden waende 10460 Quamer wel .x. te hem wart slaende, Die hem alle wouden deren, Ende alle op hem staken met speren, So dat sine ter erden droegen Ende sijn pert hem doet sloegen. 10465 Doe wart hi wel geware das, Dat dat te voren besproken was, Ende dat si dat deden, sonder waen, Om dat sine wouden vaen. Hi treckede sijn swert uten scoe 10470 Ende deckede sijn hoeft metten scilde toe, Ende ginc hem weren met slagen groet, Ende sloech ridders ende perde doet, Ende weerde hem met so stouten slagen, Dat algader dine saegen 10475 Hem hilden over enen vromen man. Maer hem laegen so sere an Meer dan si .xx., diene hadden doe Onder hen beloken emmertoe Ende dedene vallen over sine knien 10480 Wel .ij. werven ochte drien, Ende vingene, waest hem lief of leet, Ende namen hem sijn swaert gereet, Ende ontwapenden hem dat hoeft doe, Ende hadden doet geslagen toe, 10485 Maer dat hem dat benam Een vanden .vi. broeders, diere toe quam, Diene hem beval te done In haeren casteel in prisone. Si deden dat hi beval saen. 10490 Dus was hi in vangnessen gedaen. Bi dien scoffierde die irste scare Die uten castele was comen dare. Uut dien castele quam tier stont Ene scare die hem in staeden stont, 10495 Die te leidene was gegeven Enen van des hertogen neven. Also tbescudt van binnen comen was Worden gescoffiert die van buten das, Ende en mochten jegen hen niet gestaen. 10500 Die van binnen waren, sonder waen, So goet, dattie van buten bidien, Woudensi ocht ne wouden, moesten vlien. Ende hem quam ene bataelge metter spoet, Die hem sciere in staeden stoet. 10505 Aldus vergaderden die scaren Dene op dandre sonder sparen, So dattie gebrodere daer toe Alle .vi. waren comen doe, Die die van binnen so versochten, 10510 Dat si niet langer duren en mochten; Want met hen vele min lieden waren Dan waren in der ander scaren; Ende si moesten int dinde vlien Alse die vele hadden verloren indien. 10515 Hen waren occ vele lieden gewont Ende oec gevaen, so dat tier stont Een van hem allen niet en ware ontgaen En hadde allene .i. ridder gedaen, Die in den lichame was gewont doe 10520 Met enen spere, ende daer toe In sijn hoeft met enen swerde, Die ten hertoge quam met groter verde Ende seide toten hertoge saen: ԁy here, twi laetti doet slaen 10525 U lieden daer buten jamerlike? Ende en helpti hen niet cortelike Gine sulter nemmermeer enen sien Hier weder keren van al dien, Di gi uut hebt gesint. Bi desen 10530 Sal u scande ende u scade groet wesen.’ Doe ginc die hertoge sonder beide Tote Gaherette ende seide: ‘Here, hets tijt uut te vaerne nu, Bedi mine lieden sijn, seggic u, 10535 Tonpayse ende tonwille, bi dien Dat si mi bi hen niet ne sien Ende datter vele sijn gevaen Ende vele doet, hebbic verstaen. Nu varen wi uut, lieve here, 10540 Ende laet ons hen oplopen sere Dat si daer bi te mayeren, Bedi in andren manieren Ne sullen wise niet moegen doen vlien.’ Gaheret antworde te dien: 10545 ԍi es leet dat icker niet en ginc ere, Want ic sorge herde sere Dat si minen broeder hebben gevaen.’ Nochtoe en hadden sire niet af verstaen Dat Agravein gevangen ware. 10550 Ende si voren uut dar nare Wel berect ende wel gescaert. Si sagen die hare vlien metter vart, Die so vele hadden vordien Gedaen dat si moesten vlien. 10555 Gaheret ginc tors met sporen nopen Ende liet op die van buten lopen. Hi stac den irsten so sere, Dien hi ontmoette, metten spere, Dat hine al metten perde 10560 Tenen hope droech ter erde. Hine liet noch niet bliven also, Want sijn spere was niet te broken doe, Maer hi stac enen andren saen, Die grote scade hadde gedaen 10565 Den sinen, dat inden lichame bede Veste tyser ende thout mede, So dat hine vort ter erden stac, Ende tspere metten valle brac. Die hertoge staker enen of daer, 10570 Ende dandre die hem volgeden naer Stoutelike hare speren braken, Ende som ridders avestaken, Ende dedent so wel in hare comen Die andre, die dat hadden vernomen, 10575 Dat si keerden ende bequamen Bi exemple die si ane hen namen, Bider doeget die si ane hen sagen, Ende setten hen ten groeten slaegen. Gaheret ende Gurres 10580 Waren over een gedragen des, Dat si hem te gadere souden houden Ende elc andren niet begeven en souden Om gene dinc die mochte gescien. Si liepen den vianden op mettien. 10585 Gaheret sloech wech ende weder Grote slage op ende neder, Ende hine gemoette nieman Hine droegen ter erden snieman Ho starc hi was ende ho stide; 10590 Ende hi dede so vele tien tide Met wapenen, en es geen man Levende, diet hadde gesien an Dat hi dede, hine haddem lof Ende ere gesproken daer of. 10595 Gurres ende die hertoge mede Deden grote prouetsen bede; Maer der prouetsen die dede Gaheret al daer ter stede Ne geleec prouetsen ne gene 10600 Die daer enich man dede allene, Bedi hi deedt so wel besonder, Dat sijs alle hadden wonder, Ende hilden over den besten bidien, [Dien si emmer mochten sien]; 10605 Ende daer en was geen so cone man [p. 72] Dat sine gemoeten dorsten dan. Gaheret dede so vele daer, Dat sire af spraken verre ende naer, So dat van hem horden niemare 10610 Die .vi. gebrodere in hare scare. Si toegen te hem wart om die dingen Ende seiden waer dat si hem ondergingen Hem souder grote scade af comen. Alse die hertoge hadde vernomen 10615 Wijsde hise Gaherette ginder Ende seide: Ԕgint sijn mine kinder, Die mi gewert hebben onsochte; Die mi te boven bringen mochte Van hem lieden hi soude moegen 10620 Inde maken van minen orloge; Bedi waren si ondergedaen Dandre en souden niet moegen gestaen: Ende die in hare handen coemt Mach wel seggen dat hi es verdoemt, 10625 Hine si van herden groten doene, Ende vol van prouetsen ende coene.’ Gaheret seide: ‘Ic rade dan Dat wi ons te gadere houden vort an, Mochten wise in enigcher manieren 10630 Bider hulpen van Gode sconfieren So name onse orloge inde.’ - ‘Nu porren wi danne met geninde’ Sprac Gurres te hem wart. Si lieten lopen metter vart 10635 Up die .vi. broedere, sonder waen. Gaheret stac den irsten af saen Dien hi gemoette, ende rcet altoe Daer over sinen lichame also Dat hine sere brac met sire cracht, 10640 Ende hi bleef liggende in onmacht. Gurres stac af den andren daer, Ende die hertoge den derden daer naer. Dus wart die strijt fel ende wreet, Daer die drie broedere gereet 10645 Waeren ende pijnden met haren crachten Hoe si die .iij. brodere bescudden machten, Die daer vor hen laegen ter erden Gevallen van haren perden. Gaheret vor onder hen mettien, 10650 Ende sloech den enen vanden drien Dat faelgierden daer ter stede Sijn helm entie cuffie mede, Ende tswert in ginc toten tanden, Ende hi viel neder doet thanden. 10655 Ende liep den andren op saen Ende voer ridders ende perde doet slaen, Ende dede so vele in corten tiden Dat nieman sijns slachs dorste ontbiden, Sine vlouwen alle gemeine 10660 Die jegen hem waren, groet ende cleine. Alse Gaheret dat hadde versien Hi vinc thant enen van dien .vi. gebroderen in die plaetse daer, Ende die hertoge enen daer naer, 10665 Ende leidene gevaen met crachte. Doe begonste daer grote jachte, So dattie hertoge bi dien dingen Ende Gaheret vele vingen, So dattie andre na dit doen 10670 In ene van haeren vesten vloen, Daer si behelden tleven, Anders waren si doet bleven. Die hertoge keerde te sinen castele Ende met hem sire lieden vele, 10675 Die des sere blide waren, Dat si also hadden gevaren. Gaheret sach al omme daer naer, Ende als hi Agraveyns gemiste daer Vragedi Gurresse mettien 10680 Ocht hine iewerinc hadde gesien. Hi seide neenhi; ende daer nare Sochten sine harentare. Ende als sire niet af mochten verstaen Waende Gaheret, sonder waen, 10685 Dat hi inden wige ware bleven doet. Doe ginc hi maken rouwe groet: Hi clagede sinen broeder sere, Ende seide: ‘is hi doet, ay God, lieve here, Es hi doet, dats scade sonder waen. 10690 Hi mach wel iewerinc sijn gevaen. Ic sal sinden om berecht te sine des, Ocht hi iewerinc gevaen es. Ende es hi gevangen bleven Ic sal so vele ridders weder geven, 10695 Die gevaen sijn hier binnen, Ic salne wel daer bi gewinnen.’ Gaheret sende enen sciltknecht Ten vianden om te sine berecht Ocht si Agravein hadden gevaen. 10700 Si seiden: ja si, sonder waen, Ende dat si gerne geven souden Opdat si weder geven wouden Die .ij. gebrodere die si hadden daer. Die sciltknecht ginc ter herberge daer naer 10705 Ende seide wat hi hadde vonden. Die hertoge dilevereerde tien stonden Sine .ij. sonen ende lietse gaen; Ende in dander side was also saen Agravein dilevereert also 10710 Gewapent als hi was doe Hi daer in die vangnesse quam. Ende alsene Gaheret vernam Niemen en vragede ocht hi Blide was tien tiden, bedi 10715 Hi dreef so grote bliscap besonder, Dat alle diet sagen hadden wonder. Gaheret dede enen eet doe, Daer alle diere waren horden toe, Dat hi van danen nembermere 10720 Ne sciede, hine soude ere Hebben gehint dat orloge, Op dat ment ten inde bringen moege. Aldus bleef Gaheret aldaer; Ende die hertoge ontboet daer naer 10725 Allen ridders over dat lant, So waer mense wiste ende vant, Ende dedem weten bi namen, Waer dat si tote hem quamen Wel bereet, ende met hem bleven, 10730 Hi soudem al haren eysch geven; So dat daer quamen te dien tiden So vele ridders van allen siden, Datter wel .dccc. waeren. Nu laet ic die tale van hen vaeren 10735 Ende sal in die avonture Vanden coninc Arture Ende vander coninginnen Een deel spreken beginnen. |
10365 Nochtans was hun drost voren Met 40 ridders uitverkoren, Die voor kwam zeer bevallig, Schild aan de hals, speer in de hand. Toen Agravein hem gewaar werd 10370 Hij nam 10 ridders met een vaart, En hij zei: ‘Volg mij!’ - ‘we zullen het graag doen,’ zeiden ze, En hij liet lopen ter ridder waart Die voor de andere kwam met grote vaart, 10375 Die op Agravein zo stak, Dat hij zijn speer op hem brak. En Agravein stak hem zo, Dat hem niets mocht helpen toen Schild nog harnas, zonder twijfel, 10380 Hem nee moest door de buik gaan Die speer al met het ijzer toe, En hij viel ter aarde gewond al toe, Zodat hij geen dokter nodig had, Want hij was weinig beter dan dood; 10385 En de gezellen die met hem waren Velden elk die van hen. Agravein trok zijn zwaard te die tijd, Daar hij hem wel mee behelpen kon, En vocht aan de rechter zijde, 10390 En aan de linker zo te die tijd, En deed zoveel bij zijn dapperheid, En de 10 gezellen mede, Dat de 40 die daar waren Uitgekomen in een schaar, 10395 Eerder geschoffeerd waren, zonder twijfel, Eer men 2 boogschoten ver mocht gaan. Ze zetten hen ter vlucht daar, En de anderen volgden hen na Zo zeer, dat ze zich, zonder falen, 10400 Slaan lieten in het eerste gevecht. En toen die van het gevecht vernamen Dat de drost lieden gevlogen kwamen Ze vroegen wat ze wilden doen Dat ze zo haastig vlogen? 10405 Ze zeiden ze mochten niet dat, Omdat aan de andere zijde was Een zo’ n goed ridder, ze hadden gezien Geen van dapperheid gelijk die, Die hun drost gedood had, en daaraan 10410 Van zijn lieden meer dan 10 man. Ze lieten ze keren met grote haast, En zeiden: ‘Heeft hij de drost gedood We zullen hem wreken, wat zo er gebeurt, Eer avond komt; we laten het niet.,’ 10415 Nadien gingen uit, zonder falen, Van daar binnen de eerste aanval, En verzamelden op die schaar, Die tegen hen kwam van buiten daar. En in de ene van die 2 scharen 10420 Waren meer lieden dan in de andere waren. Die 10 nee hadden niet mogen verduren. Nee had Agravein’ s deugd gedaan, Die hen gaf hart en koenheid, En de bange dapper liet wezen 10425 Omdat hij het zo goed deed, inderdaad, Dat zijn vijanden geschoffeerd waren Vanwege de deugd die aan hem alleen lag. En toen de hertog zoon zag, Die leider was van de eerste aanval, 10430 Zijn lieden bij hem zo falen, Hij peinsde wel te dat uur Mocht diegene lang verduren Hem zou er grote schade van geschieden; En hij riep tot hem meteen 10435, 10 van zijn mannen, en zei daarna: Ԛie je die ridder daar? Ik weet wie hij is, zonder twijfel, En hij heeft ons grote schade gedaan. Ik bid u dat ge me alle volgt, 10440 Want ik tegen hem kampen zal; En mag ik hem afsteken Ons zal niet mogen ontbreken Hij wordt gevangen daarbij. En gebeurt het dat hij mij afsteekt 10445 Beveel ik hem zo zodat hij blijft gevangen Of dood; mag hij ontgaan We worden van hem niet gewroken.’ En toen hij dat had gesproken Ze zeiden hij zou het doen meteen vaart. 10450 Hij liet lopen tot Agravein waart, En Agravein weer tot hem waart toen; En ze onderstaken zich zo, Dat ze beide kwamen tezamen Met schilden en met lichamen, 10455 Zodat geen van hen beiden was Hij ontstelde hem dat. En dus viel de zoon van de hertog neer Zodat hij niet mocht opstaan weer. En toen Agravein gaande waande 10460 Kwamen er wel 10 tot hem waart slaande, Die hem allen wilden deren, En allen op hem staken met speren, Zodat ze hem ter aarde droegen En zijn paard hem dood sloegen. 10465 Toen werd hij wel gewaar dat, Dat tevoren besproken was, En dat ze dat deden, zonder twijfel, Omdat ze hem wilden vangen. Hij trok zijn zwaard uit de schede 10470 En bedekte zijn hoofd met het schild toen, En ging zich verweren met grote slagen, En sloeg ridders en paarden dood, En verweerde hem met zo met dappere slagen, Dat allemaal die hem zagen 10475 Hem hielden voor een dappere man. Maar ze lagen hem zo zeer aan Meer dan zij 20 die hem hadden toen Onder hen omsloten immer toe En lieten hem vallen op zijn knien 10480 Wel 2 maal of drie, En vingen hem, was het hem lief of leed, En namen hem zijn zwaard gereed, En ontwapenden hem dat hoofd toen, En hadden hem toen dood geslagen, 10485 Maar dat hen dat benam Een van de 6 broeders, die er toekwam, Die hen hem beval te doen In hun kasteel in gevangenis. Ze deden dat hij beval gelijk. 10490 Dus was hij in gevangenis gedaan. Daardoor schoffeerden ze de eerste schaar Die uit het kasteel daar was gekomen. Uit dat kasteel kwam te die tijd Een schaar die hen bijstond, 10495 Die te leiden was gegeven Een van de hertog neven. Alzo het behoeden van binnen was gekomen Worden geschoffeerd die van buiten dus, En mochten tegen hen niet verduren. 10500 Die van binnen waren, zonder twijfel, Zo goed, dat die van buiten daardoor, Wilden ze of niet wilden, moesten vlieden. En hen kwam een bataljon met een spoed, Die hen snel bijstond. 10505 Aldus verzamelden die scharen De ene op de andere zonder ophouden, Zodat de gebroeders daartoe Alle 6 waren gekomen toen, Die hen van binnen zo verzochten, 10510 Dat ze niet langer verduren mochten; Want met hen waren veel minder lieden Dan waren in de andere scharen; En ze moesten tenslotte vlieden Als die veel hadden verloren in die. 10515 Hen waren ook vele lieden gewond En ook gevangen, zodat te die tijd Een van hen allen niet was ontgaan Had niet alleen een ridder gedaan, Die in het lichaam was gewond toen 10520 Met een speer, en daartoe In zijn hoofd met een zwaard, Die te hertog kwam met grote vaart En zei tot de hertog gelijk: ‘Aai heer, waarom laat je dood slaan 10525 Uw lieden daar buiten droevig? En help ge hen niet gauw Ge zal er nimmermeer een zien Hier terug keren van al die, Die ge uit hebt gezonden. Hierdoor 10530 Zal uw schande en uw schade groot wezen.’ Toen ging de hertog zonder te wachten Tot Garhies en zei: ‘Heer, het is tijd uit te gaan nu, Omdat mijn lieden zijn, zeg ik u, 10535 Ontevreden en onwillig, omdat Dat ze me bij hen niet nee zien En dat er veel zijn gevangen En velen dood, heb ik verstaan. Nu gaan we uit, lieve heer, 10540 En laat ons hen zeer oplopen Dat ze daarbij ontstellen, Daarom in andere manieren Nee zullen we ze niet mogen laten vlieden.’ Garhies antwoordde tot die: 10545 ԍij is leed dat ik er eerder ging, Want ik bezorg zeer erg Dat ze mijn broeder hebben gevangen.’ Noch toe hadden ze er niets van verstaan Dat Agravein gevangen was. 10550 En ze voeren uit daarna Goed uitgerust en goed geschaard. Ze zagen die van hen vlieden met een vaart, Die zoveel hadden voordien Gedaan dat ze moesten vlieden. 10555 Garhies ging het paard met sporen nopen En liet op die van buiten lopen. Hij stak de eerste zo zeer, Die hij ontmoette, met de speer, Dat hij hem al met het paard 10560 Tot een hoop droeg ter aarde. Hij liet noch niet blijven alzo, Want zijn speer was niet gebroken toen, Maar hij stak een andere gelijk, Die grote schade had gedaan 10565 De zijne, dat in het lichaam beide Vestigde het ijzer en het hout mede, Zodat hij hem voort ter aarde stak, En de speer met het vallen brak. De hertog stak er een af daar, 10570 En de andere die hem navolgden Dapper hun speren braken, En sommige ridders afstaken, En deden het zo goed in hun komen De andere, die dat hadden vernomen, 10575 Dat ze keerden en bekwamen Met het voorbeeld die ze aan hen namen, Bij de deugd die ze aan hen zagen, En zetten hen te grote slagen. Garhies en Gurrehes 10580 Waren overeen gekomen dus, Dat ze zich tezamen zouden houden En elk de andere niet begeven zouden Om geen ding die mocht geschieden. Ze liepen op de vijanden meteen. 10585 Garhies sloeg heen en weer Grote slagen op en neer, En hij ontmoette niemand Hij droeg hem ter aarde, niemand Hoe sterk hij was en hoe verhard; 10590 En hij deed zoveel te die tijd Met wapens, er is geen man Levend, die het had aangezien Dat hij deed, hij had hem lof En eer gesproken daarvan. 10595 Gurrehes en de hertog mede Deden beide grote dapperheid; Maar de dapperheid die deed Garhies al daar ter plaatse Nee geleek dapperheid nee geen 10600 Die daar enig man deed alleen, Omdat hij het deed zo bijzonder, Dat zij allen hadden verwondering, En hielden voor de beste daardoor, Die ze immer mochten zien; 10605 En daar was geen zo’ n koene man Dat ze hem durfden te ontmoeten dan. Garhies deed zoveel daar, Dat ze ervan spraken ver en nabij, Zodat van hem hoorden nieuws 10610 De 6 gebroeders in hun scharen. Ze trokken tot hem waart om die dingen En zeiden waar dat ze hem ondergingen Hem zou er grote schade van komen. Toen de hertog had vernomen 10615 Wees hij Garhies ginder En zei: ԇinds zijn mijn kinderen, Die me hard verweerd hebben; Die me te boven brengen mocht Van hen lieden hij zou mogen 10620 Einde maken van mijn oorlog; Omdat waren ze ondergedaan De anderen zouden niet mogen verduren: En die in hun handen komt Mag wel zeggen dat hij is verdoemd, 10625 Tenzij hij is van erg grote doen, En vol van dapperheid en koen.’ Garhies zei: ‘Ik raad dan aan Dat we ons tezamen houden voortaan, Mochten we ze op enige manieren 10630 Met de hulp van God schofferen Dan nam onze oorlog einde.’ - ‘Nu gaan we dan met dat doel’ Sprak Gurrehes tot hem waart. Ze lieten lopen met een vaart 10635 Op de 6 broeders, zonder twijfel. Garhies stak de eerste af gelijk Die hij ontmoetten, en reed al toe Daar over zijn lichaam alzo Dat hij hem zeer brak met zijn kracht, 10640 En hij bleef liggen in onmacht. Gurrehes stak af de andere daar, En de hertog de derde daarna. Dus werd de strijd fel en wreed, Daar de drie broeders gereed 10645 Waren en pijnigden met hun krachten Hoe ze die 3 gebroeders behoedden mochten, Die daar voor hen lagen ter aarde Gevallen van hun paarden. Garhies voer onder hen meteen, 10650 En sloeg de ene van de drie Zodat faalde daar ter plaatse Zijn helm en de bedekking mede, En het zwaard in ging tot de tanden, En hij viel neer dood gelijk. 10655 En liep de anderen op gelijk En voer ridders en paard dood slaan, En deed zoveel in korte tijden Dat niemand zijn slagen durfde op te wachten, Ze vlogen algemeen 10660 Die tegen hem waren, groot en klein. Toen Garhies dat had gezien Hij ving gelijk een van die 6 gebroeders in die plaats daar, En de hertog een daarna, 10665 En leidde ze gevangen met kracht. Toen begon daar grote jacht, Zodat de hertog bij die dingen En Garhies vele vingen, Zodat de anderen na dit doen 10670 In een van hun vestingen vlogen, Daar ze behielden het leven, Anders waren ze dood gebleven. De hertog keerde tot zijn kasteel En met hem veel van zijn lieden, 10675 Die dus zeer blijde waren, Dat ze alzo hadden gevaren. Garhies zal alom daarna, En toen hij Agravein miste daar Vroeg hij Gurrehes meteen 10680 Of hij hem ergens had gezien. Hij zei neen hij; en daarna Zochten ze hem hier en daar. En toen er niets van mochten verstaan Waande Garhies, zonder twijfel, 10685 Dat hij in strijd dood was gebleven. Toen ging hij grote rouw maken: Hij beklaagde zeer zijn broeder, En zei: ‘Is hij dood, aai God, lieve heer, Is hij dood, dat is schade zonder twijfel. 10690 Hij mag wel ergens gevangen zijn. Ik zal zenden om bericht van hem aldus, Of hij ergens gevangen is. En is hij gevangen gebleven Ik zal zoveel ridders terug geven, 10695 Die gevangen zijn hier binnen, Ik zal hem wel daarbij gewinnen.’ Garhies zond een schildknecht Te vijanden om te zijn bericht Of ze Agravein hadden gevangen. 10700 Ze zeiden: ja zij, zonder twijfel, En dat ze hem graag geven zouden Opdat ze terug geven wilden De 2 broeders die ze daar hadden. De schildknecht ging ter herberg daarna 10705 En zei wat hij had gevonden. De hertog bevrijdde te die tijd Zijn 2 zonen en liet ze gaan; En aan de andere zijde was alzo gelijk Agravein bevrijd alzo 10710 Gewapend zoals hij was toen Hij daar in de gevangenis kwam. En toen Garhies hem vernam Niemand vroeg of hij Blijde was te die tijd, omdat 10715 Hij dreef zo’ n grote blijdschap bijzonder, Dat alle die het zagen hadden verwondering. Garhies deed toen een eed, Daar allen die er waren toehoorden, Dat hij vandaan nimmermeer 10720 Nee scheidde, hij zou eerder Hebben geëindigd die oorlog. Opdat men het ten einde brengen mag. Aldus bleef Garhies aldaar; En de hertog ontbood daarna 10725 Alle ridders over dat land, Zo waar men ze wist en vond, En liet hen weten bij namen, Waar dat ze tot hem kwamen Goed bereid, en met hem bleven, 10730 Hij zou hen al hun eis geven; Zodat daar kwamen te die tijden Zoveel ridders van alle zijden, Dat er wel 500 waren. Nu laat ik het woord van hen varen 10735 En zal in dat avontuur Van de koning Arthur En van de koningin Een deel spreken beginnen. |
Nu doet davonture verstaen 10740 Alse die gesellen waeren gegaen In die queste, als gi mocht horen In die avonture hier te voren, Die van Kameloet waren gesceden, Ende hare queste begonden leden, 10745 Dattie coninc in gepense sware Ende tonpayse bleef om die niemare Die hi van Lancelote hadde verstaen. Hi hiltene over doet, sonder waen. Hi weende ende was drove van desen 10750 Ocht hi sijn vader hadde gewesen, Ende seide dat hem vor die tijt niet So groete scade nie was gesciet, Noch geen verlies toequam so groet Bi allene eens mans doet. 10755 Na desen sprac die coninc vort [p. 73] Ter coninginne dese wort: ‘Ic hadde liever, bi mirc trouwe, Dat ic hadde verloren, vrouwe, Dat conincrike van Logers al, 10760 Ende al mine neven groet ende smal, Sonder Waleweine allene, Ende van al minen lande gemene Die ene helecht geheellike.’ Die coninginne seide: ‘sekerlike,, 10765 Here, mine wondert niet van dien: U hof was vernaemt ende ontsien Bi sire namen in allen steden, Ende bi sire doechtechticheden, Meer dan sal wesen nu mere 10770 Bi .x. den besten ridders, here, Die in u hof sullen wesen.’ Jonge ende oude waren van desen Drove ende tonpayse utermaten, Ende hebben lachen ende spelen gelaten. 10775 Si seggen si ne weten niet wale Hoe davonturen vanden Grale Thoefde moegen worden bracht vort an, Nadien dat doet es die selve man Daer si alle ontbeidden naer. 10780 Omtrent middach quam Lionel daer. Alse die coninginne horde mare das, Dat Lionel comen was, Ende sine hadde versien Vernuwede hare seer mettien, 10785 Ende si weenden alle mede Die daer waren tier stede. Ende als hise alle sach wenen Hine wiste niet wat si menen: Hi te mayerde hem van desen. 10790 Hine es niet sonder grote vresen. Hi es toter coninginne gegaen Ende heeft hare gevraget saen Wacromme die barone waren So drove? Si seide sonder sparen: 10795 ‘wisullet weten al te tijt, Doet so dat gi ontwapent sijt.’ Ende hi ontwapendem thant. Doe namen die coningin bider hant Ende leidene metter vart 10800 Ic haerre camere wart. Ende alsi hem seggen soude Die niemare also houde Gebrac hare herte ende cracht, Ende si viel neder in onmacht. 10805 Alse Lyonel dat hadde versien Hi namse in sinen arme mettien; Ende alsi was becomen een deel Doe seide tote hare Lyoneel: ‘Lieve vrouwe, segt mi 10810 Waer of dese groete rouwe si.’ - Ԍioneel, wildi,’ sprac die vrouwe, ‘Dat ic segge desen groten rouwe Ende u overgroet verlies, Hi es doet, sijt seker dies, 10815 Die over goede ende die scone Die beste was onder dien trone; Hi, na wien in allen manieren Alle prouetsen moeten faelgieren, Dat es u neve Lanceloet, 10820 Die ridder was sonder genoet.’ Alse Lioneel dat verstont Hi dreef so groten rouwe tier stont, Ende weende ende dreef sulc mesbaer, Dat alle die lieden liepen daer. 10825 Die coninc troestene sere doe, Maer hi weende emmertoe. Hi vragede der coninginnen saen Wat si van sire doet hadde verstaen. Ende si vertelde hem nadien 10830 Hoe si den ridder hadde gesien Al gewapent vor hare liden, Die hadde hangende tien tiden Een hoeft an sijn gereide. Ende si visierde hem ende seide 10835 Hoese een ridder woude, sonder waen, Met crachten wech voren, ende hadde gedaen, Ne hadt hem Lanceloet niet benomen; ‘Ende hi es hier binnen comen Ende leget hier siec,’ seide si. 10840 - ‘weetti wi hi es?’ sprac hi. Si antworde: ‘Nenic, bedi Hi dect hem sere jegen mi; Maer ic segt u wel,’ sprac die vrouwe, Ԏie en dreef man sulken rouwe 10845 Alse hi dreef doe hi seker was das, Dattie gene Lanceloet was, Daer hi jegen joesterde daer.’ Lioneel seide tote hare daer naer Dat hine gerne soude besien. 10850 Si namen bider hant nadien, Ende leiden daer; ende alsi quamen Te sinen bedde si vernamen Sijn ansichte gedect altoe, Alse ocht hi slaepen woude doe. 10855 Ende Lyoneel ginc daerin thant Ende vragede der joncfrouwen, die hi daer vant, Ocht hi sliepe. Si sprac: ‘Neenn hi, here, Hi es tongemake sere; Hem ontspranc heden sine wonde 10860 Ende hi bloedde lange stonde .iij. werven ochte viere.’ Ende alsi spraken in deser maniere Ontspranc die ridder daer hi lach. Hi ontdect hem, ende als hi sach 10865 Lionele doe seide hi: ԁy mi, lieve broeder, ay mi, Wat sullen wi doen nu mere, Na dat doet es onse here?’ Ende sine wonde ontspranc metter vart, 10870 Dat sijn bedde al bebloet wart. Doe wart die coninginne das Geware, dat dat Behort was. Lioneel namen sonder beide In sinen arm, ende hi seide: 10875 Ԃroeder, swiget hier af met allen, Of God wilt dat en sal niet gevallen, Dat onse here teneger uren Sterven sal bi sulker avonturen. Om Gode, berecht mi van desen 10880 Ocht gi suit moegen genesen?’ - ‘Daar en es geen genesen an Es mijn here doet; maer nochtan Leeft hi, ic segge dat ic sal Sonder ersatre genesen al.,’ 10885 Die coninc ende die barone Quamen daer in desen done, Ende alsi Bohorde hadden gesien Worden si blide ende drove van dien; Blide omdat hi was vonden; 10890 Ende si waren drove tien stonden Om dat si waren in vresen Dat hi niet en soude moegen genesen. Hi was sere gewont, sonder waen, Na dattie meester dede verstaen. 10895 Die meester hadde sine wonden Altehant weder gebonden. Die coninc ende die barone Sceiden van hem na desen doene, Ende daer en bleef nieman inne 10900 Sonder Lioneel metter coninginne. In deser manieren lach Behort Daer binnen siec die maent vort, Ende vele langer hadde gedaen, En hadde die coninc geweest, die saen 10905 Hem enen goeden meester gaf, [p. 74] Die hem so onderwant daer af, Dat hi binnen .vi. male Wandelen mochte inden zale. Ende die coninc lach daer al stille 10910 Alden tijt doer Bohorts wille. Hier binnen hadde gerne die coninc Behorde gevraget ene dinc, Die wile dat hi was daer inne, Waer bi hi die coninginne 10915 Wech wilde leiden; mer hi Ne dorste, ende hi liet bedi, Dat hine gram waende maken also. Die coninc bleef emmertoe Met hem ende dede hem geselscaps vele 10920 Metten meestre ende met Lyonele. Si dreven onder hem drien dagelike Haren rouwe al heimelike. So groten rouwe dreef di coninginne, Dat sijs cume bleef in haeren sinne. 10925 Ende tote haerre groter droefhede At si luttel ende dranc mede. Ende si wart so mesmaect binnen desen Eer Bohort mochte genesen, Dat si moeste, sonder sage, 10930 Siec liggen wel .xv. dage. Ende die coninc was om die sake Herde sere tongemake, Bedi hine was niet vroet das, Dat doer Lanceloets wille was, 10935 Bedi si hadde hare eenpaerlike Daer of gedect vroedelike. Dat hof was tongemake doe Om Lanceloets wille, ende daer toe Om die ridders, die waren 10940 Lancelote te sokene varen, Daer men niet af en wiste tien tide, Ende om die coninginne ob ander side, Die siec was, dat si niet ne conde Elc andren beraden tier stonde. 10945 Daerna geviel op enen maendach, Die naest Sinte Jans dage lach, Dattie coninc was geseten Ter taflen ende soude gaen eten; Ende als tirste gerechte was comen 10950 Hebben si daer binnen ene joncfrouwe vernomen, Die den coninc groette met joye Vander vrouwen halven van Galoye. Ende die coninc pensede so sware, Dat hi niet en horde na hare. 10955 Altehant waende die joncfrouwe das, Dat al bi onwerden was, Ende keerde weder altehant, So dat si in haren wech vant Lucan den bottelgier, die hare 10960 Vragede wat hare wille ware. - ‘Ic quam hier,’ seit si, ԯm ene dinc, Dat was om te sprekene den coninc Vander vrouwen halve, die es Vrouwe van Galoye, des sijt gewes; 10965 Ende hine prijst mi so wale niet, Dat hi jegen mi spreket iet.’ Lucan seide: ԁy lieve joncfrouwe, Ic seggen u, bi mire trouwe, Dattie coninc dat niet ne dede 10970 Bi enichger onwardichede; Maer hi es om die coninginne gram, Die van haren bedde ne quam Des es meer dan ene maent leden, Daer si leget in groter siecheden. 10975 Ontbeit, ic sal tote hem gaen, Gi sultene spreken, sonder waen.’ Lucan ginc tote hem ende seide: ‘Here, Gi penst utermaten sere, God geve dat u goet moete wesen.,’ 10980 Die coninc hief thoeft op na desen, Ende vragede wat hi woude daer nare. Lucan seide dat daer comen ware Ene joncfrouwe, diene spreken woude. Hi hietse doen comen also houde. 10985 Alsi quam si seide: ‘Here, Die vrouwe van Galuoye groet u sere, Ende si ontbiedt u, here, bi mi, Alse haren rechten here, dat gi Hare sint eenen ridder van tween, 10990 Die ic nomen sal: die een Es Walewein, ende die ander es Lanceloet, here, sijt seker des, Om te rechtene houdenne hare Van ere claegen, die hare gaet nare. 10995 Ende en sindi hare den enen niet Van desen tween si ontbiet U bi mi, here, dat so sal Hare clage verliesen al.’ Die coninc antworde hare, 11000 Dat geen vanden .ij. daer binnen ware. Si seide: ‘so heeft si al sonder sage, Mijn vrouwe, verloren al hare clage, Bedi ic segge dattie gene Daer si jegen heeft te done 11005 Sulc ridder heet, haer ne soude moegen Geen ridder in die werelt genoegen Sonder die een van desen tween.’ - ‘Introuwen,,’ sprac die coninc, ‘haer negeen Nes hier binnen, des hebbic rouwe.,’ 11010 - ԁy God, here,’ sprac die joncfrouwe, ‘Waer moegen si dan wesen?’ Die coninc antworde te desen: ‘Ic en can u niet berechten des, Sonder datmen seit dat Lanceloet doet es, 11015 Dat scade groet es, mi namelike, Ende allen goeden lieden gemeenlike. Ende Walewein mijn neve es gevaren Om te wetene van hem niemare; Ende omdat ic sculdich ben ure vrouwen 11020 Te helpene, met goeder trouwen Bescermen ende bescudden hare lant, Willic dat gi kiest thant Welke .ij. ridders die gi wilt nu Hier binnen ende vortse met u.,’ 11025 Die joncfrouwe pensede een luttel vort, Ende sprac ten coninc dese wort: ‘Here, hort wat mi mijn vrouwe hiet. En mochtic den enen hebben niet Van desen .ij. dat ic weder quame 11030 Ende ic en genen ridder en name Sonder of ic mochte hebben Bohorde.’ Die coninc gaf hare daer af antworde: ‘Ik vrouwe hadde recht daer an Dat si woude hebben den goeden man, 11035 Want vander ouden dat hi heeft Dunct mi dat geen beter en leeft; Ende u es wel gesciet van desen, Hi heeft hier binnen .vi. weken gewesen.’ Si vragede waer bi dat ware. 11040 Die coninc antworde hare Dat hi hadde gelegen van ere wonde, Daer hi af was genesen tien stonde. Si seide: ‘Ic bidde u, here, dat gi Hem bidt dat hi vare met mi.,’ 11045 Die coninc ontboet Bohorde nadien, Ende seide als hine hadde gesien: Ԃohort, hier coemt ene joncfrouwe Om hulpe tote mi, op trouwe, Die mi heeft gebeden te biddene u 11050 Dat gi wilt met hare varen nu In hare vrouwen besichede. Ende ic wane een ander mede Dat gi niet wel ne sijt genesen.’ Bohort antworde te desen: 11055 ԁl en ware die joncfrouwe hier niet comen [p. 75] Ic soude orlof hebben genomen Binnen den andren dage ende gevaren Om te wetene ocht ic niemaren Van Lancelote... daerna langhet sere... 11060 Als die joncfrouwe wille, here, Varen voren ic volge hare.’ Die coninc sprac tote hem daer nare: ‘wihebt siec geweest ende gewont, Ne porret niet, gine sijt gesont.,’ 11065 Bohort seide: ԍine deert gene dinc Daer ict om dar laeten, here coninc, Te done mine dachvart cort of lanc.’ Die coninc seide: ‘Des hebt God danc.’ Sciere daer na dede Bohort 11070 Sine wapine bringen vort. Also dede Lioneel die fine, Bedi hem ne stoet niet daer te sine, Seidi, na sijns broeder wech varen, Ende hi soude, seidi tuwaren. 11075 Als sulke queste te done bestaen Alse die andre hadden gedaen, ‘Ende ic ne kere nemmermere.’ Sprac hi, ԩc ne sal weten eere Van Lancelote vraye niemaren.,’ 11080 Ende als si beide gewapent waren Sprac Lyoneel toten broeder saen: Ԃohort, broeder, coemt laet ons gaen Danken onser vrouwen der coninginnen Van dat si ons heeft gedaen daer binnen, 11085 Want noit so groete vrouwe en dede Vremden ridders teneger stede So vele goets ende eere als si Ons hevet gedaen, dat dunket mi.’ Alse gewapent die coninginne 11090 [Comen beide sach daer inne] Seide si wenende wel sere: ‘Ic sie wel dat u nu mere Mijn genesen leet es, bedi Dat gi nu wilt sceden van mi, 11095 Want gi weet wel dattie sake Daer ic siec af bem ende tongemake Vanden genen coemt, dies ic mere Vergeten en sal in genen kere; Ende omdat ic so grote minne 11100 Te hem wart drage in minen sinne Heeft mi gedocht op elken dach Als ic u sien mochte dat icken sach, Ende mi verlichte hier mede Een groet deel mine siechede, 11105 Ende ic ne sal mi weten an wien Troesten, als ic u niet en sal sien, Van minen rouwe op genen dach, So dat icker wel bi sterven mach Nu als ic moet hebben den rouwe mijn, 11110 Ende dochte het sal wonder sijn Ne breect mi mine herte niet.’ Behort seide als hi dit siet: ‘Vrouwe, nadien dat u leet es, Ic ne ware binnen ere maent, sijt seker des, 11115 Uten hove gevaren, na dat Mijn here die coninc mi des bat, Dat ic varen soude op trouwe Om te helpene ere joncfrouwe.’ Die coninginne seide als sijt verstoet: 11120 ‘Nadien dat gi emmer varen moet So bevelic u beide gader Gode onser alre vader, Dat hi u ende u vriende alle Bescermen moete van ongevalle. 11125 [Si] nam een vingerlijn thant, Dat so hadde an hare hant, Ende seide tote Bohorde vort: ‘Nu neemt dit vingerlin, Bohort, Om dat ic seker bem van dien, 11130 Dat gi Lancelote eer sult sien Dan enich ander, opdat hi Noch in levende live si; So biddic, tirst dat gine siet, Dat gijt hem geeft ende ne lates niet. 11135 Ic hope het sal cortelike sijn, Bedi mi seget die herte mijn Dat hi noch indelike leeft. Ende segt hem alse gijt hem geeft, Op al dat hi van mi houdende es, 11140 Dat hi niet en laete des, Hine come tote mi thant na dien Dat hi dit vingerlijn heeft gesien.’ Bohort seget dat hi wel sal Doen dat si beveelt al, 11145 Ocht God wilt hine mach Iewerinc vinden op genen dach. Si namen orlof, ende ten gescede Cussede die coninginne bede. Si sijn in dien zale gegaen 11150 Ende nemen hore helmen saen. Daer cussede die coninc bede Ende alle die barone mede, Ende bevalense Gode met minnen. Also scieden si vandaer binnen. 11155 Die joncfrouwe die om hulpe quam Sat op alsi dat vernam, Ende voer met hen sonder sparen. Tirst dat si geporret waren Sekerde elkerlijc andren 11160 Dat si te gader souden wandren, Ende elc in die queste wesen Soude jaer ende dach na desen, Ne worde Lancelote niet eer vonden. Aldus porreden tien stonden 11165 Die twee gebrodere in die queste, Ende voren te gadere in dien foreeste. Nu sullen wi die tale laeten staen Van dien .ij. broederen, sonder waen, Ende spreken vander coninginnen, 11170 Die si te Kameloet binnen Lieten in groter droefhede Ende sere tongemake mede. |
Nu laat het avontuur verstaan 10740 Toen de gezellen waren gegaan In dat avontuur, zoals ge mocht horen In dat avontuur hier tevoren, Die van Carmeloet waren gescheiden, En hun avontuur begonnen te doen, 10745 Dat de koning in zwaar gepeins En te onvrede bleef om dat nieuws Die hij van Lancelot had verstaan. Hij hield hem voor dood, zonder twijfel. Hij weende en was droevig van deze 10750 Of hij zijn vader was geweest, En zei dat hem voor die tijd niet Zo’ n grote schade niet was geschied, Noch geen verlies toekwam zo groet Bij alleen een mans dood. 10755 Na deze sprak de koning voort Ter koningin deze woorden: ‘Ik had liever, bij mijn trouw, Dat ik had verloren, vrouwe, Dat koninkrijk van Londen al, 10760 En al mijn neven groot en smal, Uitgezonderd Walewein alleen, En van al mijn land algemeen Die ene helft geheel.’ De koningin zei: ‘Zeker, 10765 Heer, me verwondert niet van die: Uw hof was voornaam en ontzien Bij zijn naam en in alle plaatsen, En bij zijn deugden, Meer dan zal wezen nu meer 10770 Bij 10 van de beste ridders, heer, Die in uw hof zullen wezen.’ Jonge en oude waren van deze Droevig en uitermate ontevreden, En hebben lachen en spelen gelaten. 10775 Ze zeggen ze nee weten niet goed Hoe het avontuur van de Graal Ten hoofde mag worden gebracht voortaan, Nadien dat dood is dezelfde man Daar ze allen op wachtten. 10780 Omtrent middag kwam Lionel daar. Toen de koningin hoorde bericht dat, Dat Lionel gekomen was, En ze hem had gezien Vernieuwde haar zeer meteen, 10785 En ze weenden allen mede Die daar waren te die plaats. En toen hij ze alle zag wenen Hij wist niet wat ze bedoelden: Hij ontstelde hem van deze. 10790 Hij was niet zonder grote vrees. Hij is tot de koningin gegaan En heeft haar gelijk gevraagd Waarom de baronnen waren Zo droevig? Ze zei zonder ophouden: 10795 ‘Ge zal het weten al op tijd, Doe het zo dat ge ontwapend bent.’ En hij ontwapende hem gelijk. Toen nam hem de koningin bij de hand En leidde hem met een vaart 10800 In haar kamer waart. En toen ze hem zeggen zou Dat nieuws alzo gauw Ontbrak haar harten kracht, En ze viel neer in onmacht. 10805 Toen Lionel dat had gezien Hij nam haar in zijn armen meteen; En toen ze was bekomen een deel Toen zei tot haar Lionel: ‘Lieve vrouwe, zeg me 10810 Waarvan deze grote rouw is.’ - Ԍionel, wil je,’ sprak die vrouwe, ‘Dat ik zeg deze grote rouw En uw uiterst groot verlies, Hij is dood, wat zeker is dit, 10815 Die uiterst goede en die mooie De beste was onder de troon; Hij, naar wie in alle manieren Alle dapperheden moeten falen, Dat is uw neef Lancelot, 10820 Die ridder was zonder gelijke.’ Toen Lionel dat verstond Hij dreef zo’ n grote rouw te die tijd, En weende en dreef zulk misbaar, Dat alle lieden liepen daar. 10825 De koning vertroostte hem zeer toen, Maar hij weende immer toe. Hij vroeg de koningin gelijk Wat ze van zijn dood had verstaan. En ze vertelde hem nadien 10830 Hoe ze de ridder had gezien Geheel gewapend voor haar gaan, Die had hangen te die tijd Een hoofd aan zijn zadel. En ze versierde hem en zei 10835 Hoe haar een ridder wilde, zonder twijfel, Met kracht weg voeren, had niet gedaan, Nee had hem Lancelot niet benomen; ‘Enhij is hier binnen gekomen En ligt hier ziek,’ zei ze. 10840 - ‘weet ge wie hij is?’ sprak hij. Ze antwoordde: ‘Neen ik, omdat Hij bedekt hem zeer tegen mij; Maar ik zeg het u wel,’ sprak die vrouwe, Ԏiet dreef men zulke rouw 10845 Als hij dreef toen hij zeker was dat, Dat diegene Lancelot was, Daar hij tegen kampte daar.’ Lionel zei tot haar daarna Dat hij hem graag zou bezien. 10850 Ze nam hem bij de hand nadien, En leidde hem daar; en toen ze kwamen Tot zijn bed ze vernamen Zijn aanzicht bedekt al toe, Alsof hij toen wilde slapen. 10855 En Lionel ging daarin gelijk En vroeg de jonkvrouw, die hij daar vond, Of hij sliep. Ze sprak: ‘Neenn hij, heer, Hij is zeer te ongemak; Hem ontsprong heden zijn wond 10860 En hij bloedde lange tijd 3 maal of vier.’ En toen ze spraken op deze manier Ontsprong de ridder daar hij lag. Hij deed het kleed van hem, en toen hij zag 10865 Lionel toen zei hij: ‘Aai mij, lieve broeder, aai mij, Wat zullen we doen nu meer, Nadat dood is onze heer?’ En zijn wond ontsprong met een vaart 10870 Zodat zijn bed geheel bebloed werd. Toen werd de koningin dat Gewaar, dat dit Bohort was. Lionel nam hem zonder wachten In zijn arm, en hij zei: 10875 Ԃroeder, zwijg hiervan geheel, Als God het wil het dat zal niet gebeuren, Dat onze heer te enige uren Sterven zal bij zulke avonturen. Om God, bericht me van dezen 10880 Of ge zal mogen genezen?’ - ‘Daar is geen genezen aan Is mijn heer dood; maar nochtans Leeft hij, ik zeg dat ik zal Zonder dokter geheel genezen.,’ 10885 De koning en de baronnen Kwamen daar in dit doen, En toen ze Bohort hadden gezien Werden ze blijde en droevig van die; Blijde omdat hij was gevonden; 10890 En ze waren droevig te die tijd Omdat ze in vrees waren Dat hij niet zou mogen genezen. Hij was zeer gewond, zonder twijfel, Naar dat de meester liet verstaan. 10895 De meester had zijn wonden Al gelijk weer verbonden. De koning en de baronnen Scheiden van hem na dit doen, En daar bleef niemand in 10900 Uitgezonderd Lionel met de koningin. Op deze manier lag Bohort Daar binnen ziek die maand voort, En had veel langer gedaan, Had niet de koning geweest, die gelijk 10905 Hem een goede meester gaf, Die hem zo onderwond daarvan, Dat hij binnen 6 maal Wandelen mocht in de zaal. En die koning lag daar geheel stil 10910 Al de tijd vanwege Bohort. Hierbinnen had graag de koning Bohort een ding gevraagd, De tijd dat hij daarin was, Waarom hij de koningin 10915 Weg wilde leiden; maar hij Nee durfde, en hij liet het daarom, Dat hij hem gram waande maken alzo. De koning bleef immer toe Met hem en deed hem veel gezelschap 10920 Met de meester en met Lionel. Ze dreven onder hem drie dagelijks Hun rouw al heimelijk. Zo’ n grote rouw dreef de koningin, Dat ze nauwelijks in haar zin bleef. 10925 En tot haar grote droefheid At ze weinig en dronk mede. En ze werd zo mismaakt binnen deze Eer Bohort mocht genezen, Dat ze moest, zonder sage, 10930 Ziek liggen wel 15 dagen. En de koning was om die zaak Erg zeer te ongemak, Omdat hij niet bekend was, Dat het vanwege Lancelot was, 10935 Omdat ze had zich eenparig Daarvan verstandig behoed. Dat hof was te ongemak toen Vanwege Lancelot, en daartoe Om de ridders, die waren 10940 Lancelot te zoeken gegaan, Daar men niets van wist te die tijd, En om de koningin aan de andere zijde, Die ziek was, zodat ze niet nee kon Elk de andere beraden te die tijd 10945 Daarna geviel op een maandag, Die naast Sint Jans dag lag, Dat de koning was gezeten Ter tafel en zou gaan eten; En toen het eerste gerecht was gekomen 10950 Hebben ze daar binnen een jonkvrouw vernomen, Die de koning groette met vreugde Vanwege de vrouwe van Galoye. En de koning peinsde zo zwaar, Dat hij niet hoorde naar haar. 10955 Al gelijk waande de jonkvrouw dat, Dat het al bij onwaarde was, En keerde weer al gelijk, Zodat ze in haar weg vond Lucan de opperschenker, die haar 10960 Vroeg wat haar wil was. - ‘Ik kwam hier,’ zei ze, ԯm een ding, Dat was om te spreken de koning Vanwege de vrouwe, die is Vrouwe van Galoye, dat is zeker; 10965 En hij prees me niet zo goed, Dat hij tegen mij iets sprak.’ Lucan zei: ‘Aai lieve jonkvrouw, Ik zeg u, bij mijn trouw, Dat de koning dat niet nee deed 10970 Bij enige onwaardigheid; Maar hij is om de koningin gram, Die van haar bed niet kwam Dat is meer dan een maand geleden, Daar ze ligt in grote ziekte. 10975 Wacht, ik zal tot hem gaan, Ge zal hem spreken, zonder twijfel.’ Lucan ging tot hem en zei: ‘Heer, Ge peinst uitermate zeer, God geeft dat het u goed moet gaan.,’ 10980 De koning hief het hoofd op na deze, En vroeg daarna wat hij wilde. Lucan zei dat daar gekomen was Een jonkvrouw, die hem spreken wilde. Hij zei haar te komen alzo gauw. 10985 Toen ze kwam zei ze: ‘Heer, De vrouwe van Galoye groet u zeer, En ze ontbiedt u, heer, bij mij, Als haar rechte heer, dat gij Haar zendt een ridder van twee, 10990 Die ik noemen zal: de ene Is Walewein, en de andere is Lancelot, heer, wees zeker dit, Om terecht houden haar Van een klacht, die haar aangaat. 10995 En zend je de ene niet Van deze twee ze ontbiedt U bij mij, heer, dat ze zal Haar klacht geheel verliezen.’ De koning antwoordde haar, 11000 Dat geen van de 2 daar binnen waren. Ze zei: ‘Zo heeft ze al zonder sage, Mijn vrouwe, verloren al haar klacht, Omdat ik zeg dat diegene Daar ze tegen heeft te doen 11005 Zo’ n ridder heet, haar nee zou mogen Geen ridder in de wereld vergenoegen Uitgezonderd de ene van deze twee.’ - ‘Inderdaad,’ sprak de koning, ‘Van hen nee geen Nee is hier binnen, dus heb ik rouw.,’ 11010 - ‘Aai God, heer,’ sprak die jonkvrouw, ԗaar mogen ze dan wezen?’ De koning antwoordde tot deze: ‘Ik kan u dit niet berichten, Uitgezonderd dat men zegt dat Lancelot dood is, 11015 Dat schade groot is, mij namelijk, En alle goede lieden algemeen. En Walewein mijn neef is gegaan Om van hem nieuws te weten; En omdat ik schuldig ben uw vrouw 11020 Te helpen, met goede trouw Beschermen en behoedden haar land, Wil ik dat ge gelijk kiest Welke 2 ridders die ge nu wilt Hier binnen en voert ze met u.,’ 11025 De jonkvrouw peinsde wat voort, En sprak te koning deze woorden: ‘Heer, hoort wat me mijn vrouwe zei. En mocht ik de ene niet hebben Van deze 2 dat ik terugkwam 11030 En ik geen ridder nam Uitgezonderd of ik Bohort mocht hebben.’ De koning gaf haar daarvan antwoord: ‘Ikw vrouwe had recht daaraan Dat ze wilde hebben de goede man, 11035 Want van de ouderdom dat hij heeft Lijkt me dat geen betere leeft; En u is goed geschied van deze, Hij is hier binnen 6 weken geweest.’ Ze vroeg waarom dat was. 11040 De koning antwoordde haar Dat hij lag gelegen van een wonde, Waarvan hij was genezen te die tijd. Ze zei: ‘Ik bid u, heer, dat gij Hem bidt dat hij met me gaat.,’ 11045 De koning ontbood Bohort nadien, En zei toen hij hem had gezien: Ԃohort, hier komt een jonkvrouw Om hulp tot mij, op trouw, Die me heeft gebeden te bidden u 11050 Dat ge wil met haar gaan nu In haar vrouwe bezigheid. En ik waan een ander mede Omdat ge niet goed nee bent genezen.’ Bohort antwoordde tot deze: 11055 ԁl was de jonkvrouw hier niet gekomen Ik zou verlof hebben genomen Binnen de volgende dag en gegaan Om te weten of ik nieuws Van Lancelot... daarna lang het zeer... 11060 Als de jonkvrouw wil, heer, Gaat voor ik volg haar.’ De koning sprak tot hem daarna: ‘Ge bent ziek geweest en gewond, Nee ga niet, tot ge gezond bent.,’ 11065 Bohort zei: ԍij deert geen ding Daar ik het om durf te laten, heer koning, Te doen mijn dagvaart kort of lang.’ De koning zei: ‘Dus heeft God dank.’ Snel daarna liet Bohort 11070 Zijn wapens voort brengen. Alzo deed Lionel die fijne, Omdat hem nee stond niet daar te zijn, Zei hij, na zijn broeder weg gaan. En hij zou, zei hij inderdaad. 11075 Als zo’ n avontuur toe doen bestaan Als de anderen hadden gedaan, ‘Enik nee keer nimmermeer.’ Sprak hij, ԩk nee zal eerder weten Van Lancelot fraai nieuws.,’ 11080 En toen ze beide gewapend waren Sprak Lionel tot de broeder gelijk: Ԃohort, broeder, kom laat ons gaan Bedanken onze vrouwe de koningin Van dat ze ons heeft gedaan daar binnen, 11085 Want nooit zo’ n grote vrouwe deed Vreemde ridders te enige plaats Zoveel goed en eer zoals zij Ons heeft gedaan, dat lijkt me.’ Alzo gewapend de koningin 11090 Beide komen zag daarin Zei ze wel zeer wenend: ‘Ik zie wel dat u nu meer Mijn genezen leed is, omdat Dat ge nu wil scheiden van mij, 11095 Want ge weet wel dat die zaak Daar ik ziek van ben en te ongemak Van diegene komt, die ik niet meer Vergeten zal in geen keer; En omdat ik zo’ n grote minne 11100 Tot hem waart draag in mijn zin Heb ik gedacht op elke dag Als ik u zien mocht dat ik hem zag, En me verlichtte hiermee Een groot deel van mijn ziekte, 11105 En ik nee zal niet weten aan wie Troosten, als ik u niet zal zien, Van mijn rouw op geen dag, Zodat ik er wel bij sterven mag Nu als ik mijn rouw moet hebben, 11110 En dacht het zal wonder zijn Nee breekt me mijn hart niet.’ Bohort zei toen hij dit zag: ‘Vrouwe, nadien dat het u leed is, Ik nee was binnen een maand, zij het zeker dat, 11115 Uit het hof gegaan, na dat Mijn heer de koning me dus bad, Dat ik op trouw gaan zou Om te helpen een jonkvrouw.’ De koningin zei toen ze het verstond: 11120 ‘Nadien dat ge immer moet gaan Zo beveel ik u beide tezamen God onze aller vader, Dat hij u en al uw vrienden Beschermen moet van ongeval. 11125 Ze nam een gelijk een ring, Dat ze aan haar hand had, En zei tot Bohort voort: ‘Nu neem deze ring, Bohort, Omdat ik zeker ben van die, 11130 Dat ge Lancelot eerder zal zien Dan enige andere, opdat hij Noch in levende lijve is; Zo bid ik, ten eerste dat ge hem ziet, Dat gij het hem geeft en nee laat het niet. 11135 Ik hoop dat het gauw zal zijn, Omdat me mijn hart zegt Dat hij noch eindelijk leeft. En zeg hem als gij het hem geeft, Op alles dat hij van mij gehouden is, 11140 Dat hij niet laat dus, Hij komt gelijk tot mij na dien Dat hij deze ring heeft gezien.’ Bohort zei dat hij wel zal Doen dat ze beveelt al, 11145 Als God het wil dat hij hem mag Ergens vinden op een dag. Ze namen verlof, en ten afscheid Kuste de koningin beide. Ze zijn in de zaal gegaan 11150 En namen hun helmen gelijk. Daar kuste de koning beide En al de baronnen mede, En bevalen ze God met minnen. Alzo scheiden ze vandaar binnen. 11155 De jonkvrouw die om hulp kwam Zat op toen ze dat vernam, En voer met hen zonder ophouden. Ten eerste dat ze gegaan waren Verzekerde elk de andere 11160 Dat ze tezamen zouden wandelen, En elk in het avontuur wezen Zouden jaar en dag na deze, Nee wordt Lancelot niet eerder gevonden. Aldus gingen ze te die tijd 11165 Die twee gebroeders op dat avontuur, En voeren tezamen in dat bos. Nu zullen we het verhaal laten staan Van die 2 broeders, zonder twijfel, En spreken van de koningin, 11170 Die ze te Carmeloet binnen Lieten in grote droefheid En zeer te ongemak mede. |
Davonture seget hier ter steden, Alse die gebrodere waren gesceden, 11175 Also als gi mocht horen In davonture hier te voren, Vander coninginnen, dat si Bleef drove ende tongemake daer bi. Daer en was niemen int hof 11180 Dien si dorste ontdecken waerof Dat si peynsede, noch openbaren Nadat dese .ij. en wech waren; Sine hadde daer binnen bedi Genen so lieven vrient, dien si 11185 Van haren rouwe woude laten kinnen Die waerheit ende van haerre minnen; Ende moeste dus doegen die smerten Ende die rouwe van haerre herten. Soude hare die doet comen bi 11190 Van siecheden, so waende si Wel seker sijn van desen, Dat vanden rouwe soude wesen. Den irsten nacht nadat gesceden Waren die .ij. ridders onder hen beden 11195 Vander coninginnen wart si das Sieker dan si te voren was. Die coninginne lach allene In ene camere, sonder met ene Joncfrouwe die was met haer daerre, 11200 Hiet Helibeel, ende was haer nichte nare. Dit was die joncfrouwe dier si woude Irst seggen, opdat si woude Die dinc ontdecken enichgen wive Emmermeer in haeren live. 11205 Daer die coninginne in slape lach [p. 76] Dochte hare dat si sach Lancelote openbaerlike Wel gecleet ende rikelike, Ende hi was so scone tien stonden, 11210 Datmen sine gelike niet ne hadde vonden. Ende na hem quam, dat hare dochte, Die scoenste joncfrouwe die wesen mochte, Ende dat hare die coninc dede Groete feeste entie coninginne mede. 11215 Savonts alse Lanceloet was gegaen Inder coninginnen camere, sonder waen, Ende hi inder coninginnen bedde lach, Ende die coninginne, als si plach, Bi hem int bedde woude slapen dare 11220 Wart die coninginne geware Dattie joncfrouwe int bedde lach Bi Lancelote. Als si dat sach Riep si Lancelote op sere Ende spraecs hem groet onnere. 11225 Lanceloet bat hare, dat hare dochte, Genaden, ende swoer al dat hi mochte Dat hi niet en wiste van hare. Dat en mochte helpen niet; mare Si verboet hem dat hi nemmermere 11230 In steden daer si es en kere, Hi wart tongemake so doe Vander avonture, dat hi vloe In hemde, in broeke, van dier stede, Ende hi voer uut sinen sinne mede. 11235 Die coninginne wart om die sake Herde sere tongemake. Alsi ontspranc was hare so onsochte, Dat si cume spreken en mochte. Die coninginne sechgende hare 11240 Ende dreef den meesten rouwe daer nare Die in erderike mochte wesen, Ende si seide na desen: ԁy wel soete minne Lanceloet, U scoenheit es noch also groet 11245 Alse mi dochte dat ic sach Als ic in minen drome lach. Vergave God, wel lieve minne, Dat gi nu wart hier inne Gesont, ende ic nu ter stonde 11250 Die joncfrouwe hier liggende vonde, Op vorwarde oft ic mi Daer af so vererrede, dat ic daer bi Mijn hoeft verliesen moeste dan, Dat ic niet en woude nochtan 11255 Om al dat es in erderike.’ Si mesbarde so drovelike Als ocht si hadde gesijn doet Al die werelt, ende na dien rouwe groet Viel si in sulc gepens, dat si 11260 Van hare selven quam bedi. Mettien so wart geware Dat een gebeelde stont vor hare In eens gewapens ridders gelike, Van houte gewracht subtiellike. 11265 Si sach op dat beelde tien stonden. Ten voeten van haren bedde stonden Twee kersen die bernden clare, Die groet licht gaven dare. Alsi lange hadde gesien 11270 Dat beelde dochte hare van dien, Dat dat beelde Lanceloet ware; Ende si rechte hare op daer nare Int bedde ende warp hare himde gerede Op haeren rugge ende si ontdede 11275 Beide hare arme metter vart, Ende seide: ԓoete lief, coemt hare wart. Waer hebbedi so lange gemert nu? Coemt hare wart, dies biddic u, Ende helpt mi vander doet, 11280 Uter meester pinen, uter meester noet, Ende uten meesten rouwe Daer noit in quam edele vrouwe Doer eens ridders lichame.’ Ende alsi Sach dat hi niet en dede dar bi 11285 Om bede, die si dede, Sprac si vort ende seide mede: ԁy vrient Lanceloet, ic ne sach u Noit so fier als gi sijt nu Te mi wart; dit ne diet niet, bedi 11290 Nu dat gi niet wilt comen te mi Ic sal tote u comen, sonder waen.’ Mettien es die coninginne opgestaen Ende gaet toten beelde als ende als, Ende warp hem den arm omden hals 11295 Ende dreef er mede feeste dare Sulc alst Lanceloet selve ware, Ende ontbeedde tote deser sake Tote dattie joncfrouwe wart in wake, Die met hare in die camere was. 11300 Alse die joncfrouwe wart geware das, Dattie coninginne dat beelde helt Gehelst met so starker gewelt, Si spranc op, alse die sorgede das, Dattie coninginne in frenesien was. 11305 Si liep ten wijnwatre thant, Die si genoech daer binnen vant, Ende warp hare in dansichte doe, Ende sprac hare dapperlike toe: ‘Vrouwe, siet, hier coemt die coninc.,’ 11310 Nu plac die coninginne ere dinc, Dat si sere tonsiene plach Den coninc waer sine sach; Ende hadde sulken vrese vanden worde Alsi van den coninc spreken horde, 11315 Dat si quam alte haer selven daer, Ende ginc op hare bedde liggen daer naer. Si wart slapende also siec, Dat si vorden dage niet ontwiec; Ende si vant hare doe bat gesont 11320 Dan si hadde geweest vor die stont. Si sat een luttel na dien. Alsi hevet geeten heeft si versien Dat niemen in die camere was dare Dan allene hare nichte met hare, 11325 Si seide: ‘Nichte, waendic dat gi Ene boetscap sout doen mi Ic soude u sinden gerne; Ende mi stonts oec wel tonberne Gine wart vroet ende wel vorsien, 11330 Want anders ne dochti niet te dien Niet, bedi ne doedijs niet Sone weet ic niemen, wat soes gesciet, Dien icker wille sinden dan, Het gaet mi so sere ter herten an.,’ 11335 Die joncfrouwe antworde der vrouwen: ‘Het en es gene dinc, bi mire trouwen, Die ic vermach te done nu, Ine salse doen doer u, Ende ghine sout gheen wijf vinden, 11340 Die hare soude onderwinden Alse wel te deckene uwe saken In dien dat gi mi cont wout maken. Ic bem sculdich tallen uren Doer u te done bi naturen; 11345 Bedi ic bem van uwen geslachte Die naeste die ghi hebt; ende ic achte Van u goet tontfane ende weldaet, Opdat ieman te hebbene staet; Want alse gi mi sult gebreken 11350 Alle andre sullen mi achter steken. Ende mi staet u te diennen wel Vele meer dan ieman el Om te hebbene lude ende stille Uwen danc ende u goeden wille.,’ 11355 Die coninginne sprac: Ԗindic di [p. 77] Getrouwe in allen saken jegen mi Ic sal di meer goets doen om die dinc Dan noit van coninginne ontfinc Op enichgen tijt joncfrouwe.,’ 11360 Si antworde: ‘bi mire trouwe, Vrouwe, ic sal u doen van desen Also seker als gi wilt wesen, Dat ic getrouwelike sal In allen stucken dienen al.,’ 11365 Doe begonste een stuc die coninginne Te pensene in haren sinne. Naden pensene sprac si doe Dus haerre nichten toe: ‘Joncfrouwe, gi sult moeten, tuwaren, 11370 Morgen int lant van Gaule varen Ende gi sult soeken in dat lant Enen casteel, die Trebes es genant. Daerbi staet ene abedie, als ic weet, Die in walsche Monstijr roal heet, 11375 Dats in dietsche na mijn verstaen Coninclike monster, sonder waen. Die monster was gesticht, dats waer, Om conincs Bans ere daer. Die monster steet op enen berch al, 11380 Ende onder die monster staet een dal, Ende daer in een lac. Also gi coemt daer Gaeter in al sonder vaer, Want els niet dan toverie en es; Ende hebbedi gene herte des, 11385 Dat gire in gaet, ontbeit totien Dat gire ieman ingaen sult sien. Ende alse gire ieman ingaen siet Volget hem ende en laetes niet; Want ne daeddijs niet, sonder waen, 11390 Mijn orbare bleve al ongedaen. Ende als gi sult comen daer lac es Gi sult daer vinden, des sijt gewes, Scone huse ende salen Ende hovesche lieden ende vroet van talen. 11395 Vraeget dan om die vrouwe daer Van daer binnen, die heet over waer Iemenne bi rechter namen, ende si Heet vrouwe vanden Lake daer bi. Als gise siet segt hare daer naer 11400 Dat ic u selve sinde daer, Ende dat ic hare bidde om Gode des, Bider trouwen die si sculdich es Den genen dien si heeft gevoet, Dien si niet min en mint dan si mi doet, 11405 Dat si, opdat hare wille si, Hier wille comen spreken jegen mi.’ Ende si visierde doe hare Welc hare wech te vaerne ware. Mettien quam die coninc daer inne, 11410 Ende als hi sach die coninginne Op geseten was hi blide, Want hi wiste wel tien tide Dat si niet also siec ne was, sonder waen, Alse hem was doen verstaen. 11415 Hi vragede hare wat si daede. Si seide: ‘wel, bider Gods genade, Ic ne bem niet so siec bedi Als ic gisteren was,’ seide si. ‘Ic bem verlicht van mire siecheden.,’ 11420 Hi seide: ԁet di iet heden?’ Si seide: ‘Jay ic, een luttelkijn.’ - ‘Ic woude wel,’ sprac hi, ԭocht sijn, Dat gi vanden bedde wart gestaen Ende ghi inden zale moest gaen 11425 Met ridders, ende proven dare Ocht gi mocht horen niemare Die u mochte vertroesten iet.’ Si seide: ‘Ic ne gare noch niet: Bedi ic bem siec ende swaer.,’ 11430 Die coninc seide tote hare daer naer: ‘Ic salre danne gaen, bedi Het es etentijt.’ Doe ginc hi, Ende men ginc daer eten saen. Doe begonsten in die camere gaen 11435 Tote hare vrouwen ende joncfrouwen, Die vergaeten alles rouwen Als sise saegen verlicht alsoe, Ende maecten grote feeste doe, Ende troesten so si best mochten daer af. 11440 Maer om troest diemen hare gaf, Noch om dinc diemen seide dare Ne mochten si blide maken hare; Want sine wisten niet levende, als haer dochte, Daer alle bliscap hare af comen mochte. 11445 Nochtan was si op dien dach Blider dan si te sine plach; Ende si dede soeken metter vart Een goet ende een dapper part. Ende si dede soeken beide 11450 Breidel, sambuwe ende gereide, Die diere waren ende rike Ende berect mede cierlike. Des anderdaeges stont op vroe Die coninginne ende seide doe 11455 Ter joncfrouwen: ‘Hets tijt nu, Dat gi wech vart, gereid u.’ Si gereidde hare daer nare, Ende die coninginne gaf hare Om te ridene bede 11460 Roc ende mantel mede Van roden samite, ende daer bi Noch enen mantel, die si Tandren tiden alsi woude Ende haer goet dochte dragen soude. 11465 Ende si leverde haer enen naen, Die alle tongen conste verstaen, Ende enen sciltknecht diere gelike Om te varne sekerlike. ԁls gi biden lake coemt,’ seide si, 11470 ‘Ne voerse niet met u daer bi, Maer laetse te mostier royale.’ Si seide si sout doen wale. Die joncfrouwe porrede mettien, Ende die coninginne heeft na hare gesien 11475 Al in een, ende wachte Also verre als sise sien machte. Ende als sise niet langer mochte sien, Noch joncfrouwe noch pert mettien, Gebrac hare therte ende si besweec, 11480 Ende si sat neder al bleec Ende weende ende mesbarde so saen, Dat si met pinen mochte opstaen. Alsi dus weende si vant Een vingerlin an hare hant, 11485 Dat Lanceloet te dragene plach. Mettien si opt vingerlijn sach, Dat hem die vrouwe van Lac gehinde Doe sine te hove sinde Om nuwe ridder sine; 11490 Ende hare gedachte biden vingerline Omden ghenen diet hare gaf, Daer hare vele pinen was comen af. Doe custe si dat vingerlijn Gelijc ocht helich hadde [ge]sijn. 11495 Mettien seide die coninginne: ԁy Lanceloet, wel lieve minne, Nadien dat ic nacht noch dach En gene bliscap hebben ne mach Bi niemaren die ic hore van u, 11500 So sal ic mi conforteren nu Met desen vingerline, dat gi Hadt so wart, ende bedi Dat gi so minnet ne sal ic niet sien Ic ne sal verbliden vandien. 11505 Ende God onse here moete geven [p. 78] Dat ic noch so lange moete leven, Dat ic u gans ende gesont Hebben moete noch teneger stont, Mine mochten daerna gene saken 11510 Gescien, die mi drove mochten maken.’ Die coninginne sprac dese wort Tote haer selven, die gi hebt gehort, Ende si ginc neder blide van desen Dan si te voren hadde gewesen, 11515 Ende bat Gode dat hi hare Horen dede goede niemare, Die si begherde te horne sere. Davonture swiget mere Hier af, ende sal van Lancelote van Lac 11520 Spreken, daer si in langen af ne sprac. |
Het avontuur zegt hier ter plaatse, Toen de broeders waren gescheiden, 11175 Alzo zoals ge mocht horen In het avontuur hier tevoren, Van de koningin, dat ze Bleef droevig en te ongemak daarbij. Daar was niemand in de hof 11180 Die ze durfde te verhalen waarvan Dat ze peinsde, noch openbaren Nadat de 2 weg waren; Ze had daar binnen daarbij Geen zo’ n lieve vriend, die zij 11185 Van haar rouw wilde laten bekennen De waarheid en van haar minnen; En moest dus gedogen de smart En de rouw van haar hart. Zou de dood haar nabij komen 11190 Van ziekte, ze waande ze Wel zeker te zijn van deze, Dat het van de rouw zou wezen. De eerste nacht nadat gescheiden Waren de 2 ridders onder hen beiden 11195 Van de koningin werd ze dus Zieker dan ze tevoren was. De koningin lag alleen In een kamer, uitgezonderd met een Jonkvrouw die daar met haar was, 11200 Heet Helibeel, en was een nicht. Dit was de jonkvrouw die ze wilde Eerst zeggen, opdat ze wilde Dat ding verhalen enig wijf Immermeer in haar leven. 11205 Daar de koningin in slaap lag Dacht ze dat ze zag Lancelot openbaar Goed en rijk gekleed, En hij was zo mooi te die tijd, 11210 Dat men zijn gelijke niet nee had gevonden. En na hem kwam, dat ze dacht, Die mooiste jonkvrouw die er wezen mocht, En dat haar de koning deed Grote feesten en de koningin mede. 11215 ‘s Avonds toen Lancelot was gegaan In de koningin kamer, zonder twijfel, En hij in het bed van de koningin lag, En de koningin, zoals ze plag, Bij hem in het bed wilde slapen daar 11220 Werd de koningin gewaar Dat die jonkvrouw in het bed lag Bij Lancelot. Toen ze dat zag Riep ze zeer op Lancelot En sprak hem grote oneer. 11225 Lancelot bad haar, dat ze dacht, Genade, en zwoer alles dat hij mocht Dat hij niets wist van haar. Dat mocht hem niet helpen; maar Ze verbood hem dat hij nimmermeer 11230 In plaatsen daar zij is keert, Hij werd te ongemak toen zo Van het avontuur, zodat hij vloog In hemd, in broek, van die plaats, En hij voer uitzinnig mede. 11235 De koningin werd om die zaak Erg zeer te ongemak. Toen ze opsprong was het haar zo moeilijk, Zodat ze nauwelijks spreken mocht. De koningin zegende zich 11240 En dreef de grootste rouw daarna Die in aardrijk mocht wezen, En ze zei na deze: ‘Aai wel lieve minne Lancelot, Uw schoonheid is noch alzo groot 11245 Als me leek dat ik zag Als ik in mijn dromen lag. Vergaf God, wel lieve minne, Dat ge nu was hier binnen Gezond, en ik nu ter tijd 11250 De jonkvrouw hier liggen vond, Op voorwaarde of ik me Daarvan zo ergerde, dat ik daarbij Mijn hoofd verliezen moest dan, Dat ik niet wilde nochtans 11255 Om alles dat in aardrijk is.’ Ze misbaarde zo droevig Alsof ze dood was geweest Al de wereld, en na die grote rouw Viel ze in zulk gepeins, zodat ze 11260 Van zichzelf kwam daardoor. Meteen zo werd ze gewaar Dat een beeld stond voor haar In een gewapende ridder gelijke, Van hout gewrocht subtiel. 11265 Ze keek naar dat beeld te die tijd. Ten voeten van haar bed stonden Twee kaarsen die helder brandden, Die groot licht gaven daar. Toen ze lang had gezien 11270 Dat beeld dacht ze van die, Dat dit beeld Lancelot was; En ze richtte zich op daarna In het bed en wierp haar hemd gereed Op haar rug en ze opende 11275 Beide haar armen met een vaart, En zei: ‘Lieve lief, kom herwaarts. Waar heb je zo lang gedraald nu? Kom hier heen, dat bid ik u, En help me van de dood, 11280 Uit de grootste droefheid, uit de grootse nood, En uit de grootste rouw Daar nooit in kwam edele vrouwe Door een ridders lichaam.’ En toen ze Zag dat hij het niet deed daarbij 11285 Om bede, die ze deed, Sprak ze voort en zei mede: ‘Aai vriend Lancelot, ik nee zag u Nooit zo fier zoals ge nu bent Tot mij waart; dit nee dient niet, omdat 11290 Nu dat ge niet wil komen tot mij Ik zal tot u komen, zonder twijfel.’ Meteen is de koningin opgestaan En gaat tot het beeld geheel, En wierp hem de arm om de hals 11295 En dreef er mede feest daar Zulke alsof het Lancelot zelf was, En vertoefde met deze zaak Totdat de jonkvrouw wakker werd, Die met haar in de kamer was. 11300 Toen de jonkvrouw dat gewaar werd , Dat de koningin dat beeld hield Omhelst met zo’n sterk geweld, Ze sprong op, als de bezorgd was, Dat de koningin in waanzin was. 11305 Ze liep te wijnwater gelijk, Dat ze genoeg daar binnen vond, En wierp het haar toen in het aanzicht, En sprak haar dapper toe: ‘Vrouwe, ziet, hier komt de koning.,’ 11310 Nu plag de koningin een ding, Dat ze zeer te ontzien plag De koning waar ze hem zag; En had zo ծ vrees van de woorden Toen ze van de koning spreken hoorde, 11315 Dat ze geheel tot zichzelf kwam daar, En ging op haar bed liggen daarna. Ze begon te slapen alzo ziek, Dat ze voor de dag niet ontwaakte; En ze vond zich toen beter gezond 11320 Dan ze voor die tijd was geweest. Ze zat wat na dien. Toen ze had gegeten heeft ze gezien Dat niemand daar in de kamer was Dan alleen haar nicht met haar, 11325 Ze zei: ‘Nicht, waande ik dat gij Een boodschap voor me zou doen Ik zou u graag zenden; En me stond het ook wel te ontberen Ge bent verstandig en goed voorzien, 11330 Want anders nee dacht ik niet tot die Niet, omdat nee doe je het niet Zo weet ik niemand, wat zo er gebeurt, Die ik er dan wil zenden, Het gat me zo zeer ter hart aan.,’ 11335 De jonkvrouw antwoordde de vrouwe: ԅr is geen ding, bij mijn trouw, Die ik mag te doen nu, Ik zal het doen door u, En ge zou geen wijf vinden, 11340 Die haar zou onderwinden Alzo goed te bedekken uw zaken Indien dat ge me bekend wil maken. Ik ben schuldig te alle uren Door u te doen van naturen; 11345 Omdat ik van uw geslacht ben De naaste die gij hebt; en ik acht Van uw goed te ontvangen en weldaad, Opdat iemand te hebben staat; Want als ge mij zal ontbreken 11350 Alle anderen zullen me achteruit steken. En me staat u goed te dienen Veel meer dan iemand anders Om te hebben geheel en al Uw dank en uw goede wil.,’ 11355 De koningin sprak: Ԗind ik u Getrouw in alle zaken tegen mij Ik zal u meer goeds doen om dat ding Dan nooit van koningin ontving Op enige tijd jonkvrouw.,’ 11360 Ze antwoordde: ‘Bjj mijn trouw, Vrouwe, ik zal u doen van deze Alzo zeker als gij wil wezen, Dat ik getrouw zal In alle stukken dienen al.,’ 11365 Toen begon een stuk de koningin Te peinzen in haar zin. Na het peinzen sprak ze toen Aldus haar nicht toe: ‘Jonkvrouw, ge zal moeten, inderdaad, 11370 Morgen in het land van Gaule gaan En ge zal zoeken in dat land Een kasteel, die Trebes is genaamd. Daarbij staat een abdij, zoals ik weet, Die in Waals Monstijr roal heet, 11375 Dat is in Diets naar mijn verstaan Koninklijk munster, zonder twijfel. Dat munster was gesticht, dat is waar, Om koning Ban’ s eer daar. Dat munster staat al op een berg, 11380 En onder dat munster staat een dal, En daarin een meer. Alzo ge daar komt Ga er in al zonder gevaar, Want het is niets ander dan toverij; En heb je geen hart dus, 11385 Dat ge er in gaat, wacht tot die Dat g er iemand zal zien ingaan. En als ge er iemand ziet ingaan Volg hem en laat het niet; Want nee deed ge het niet, zonder twijfel, 11390 Mijn voordeel bleef geheel ongedaan. En als ge daar zal komen waar het meer is Ge zal daar vinden, dus wees zeker, Mooie huizen en zalen En hoffelijke lieden en verstandig van woorden. 11395 Vraag dan om die vrouwe daar Van daar binnen, die heet voor waar Iemenne bij de rechte naam, en ze Heet vrouwe van het Meer daarbij. Als ge haar ziet zeg haar daarna 11400 Dat ik u zelf daar zond, En dat ik haar bid om God dus, Bij de trouw die ze schuldig is Diegenen die ze heeft gevoed, Die ze niet minder mint dan ze mij doet, 11405 Dat ze, opdat het haar wil is, Hier wil komen spreken tegen mij.’ En ze versierde haar toen Welke weg te gaan was. Meteen kwam de koning daarin, 11410 En toen hij de koningin zag Opgezeten was hij blijde, Want hij wist wel te die tijd Dat ze niet alzo ziek nee was, zonder twijfel, Als hem was laten verstaan. 11415 Hij vroeg haar wat ze deed. Ze zei: ‘wel, bij de Gods genade, Ik nee ben niet zo ziek zoals Als ik gisteren was,’ zei ze. ‘Ik ben verlicht van mijn ziekte.,’ 11420 Hij zei: ԁt u iets heden?’ Ze zei: ‘Ja ik, een beetje.’ - ‘Ik wilde wel,’ sprak hij, ‘mocht het zijn, Dat ge van het bed was opgestaan En ge in de zaal moest gaan 11425 Met ridders, en beproeven daar Of ge mocht horen nieuws Die u iets mochten vertroosten.’ Ze zei: ‘Ik nee ga er noch niet: Omdat ik zwaar ziek ben.,’ 11430 De koning zei tot haar daarna: ‘Ik zal er dan gaan, omdat Het is etentijd.’ Toen ging hij, En men ging daaer eten gelijk. Toen begonnen in de kamer te gaan 11435 Tot haar vrouwen en jonkvrouwen, Die vergaten alle rouw Toen ze haar alzo verlicht zagen, En maakten groot feest toen En troostte haar zo goed de konden daarvan. 11440 Maar om troost die men haar gaf, Noch om ding die men daar zei Mochten ze haar niet blijde maken; Want ze wist hem niet levend, zoals ze dacht, Daar alle blijdschap haar van komen mocht. 11445 Nochtans was ze op die dag Blijder dan ze te zijn plag; En ze liet zoeken met een vaart Een goed en een dapper paard. En ze liet zoeken beide 11450 Breidel, paardendek en zadel, Die duur waren en rijk En mede sierlijk uitgerust. Des volgende dag stond ze vroeg op De koningin en zei toen 11455 Ter jonkvrouw: ‘Het is tijd nu, Dat ge weg gaat, bereid u.’ Ze bereidde haar daarna, En de koningin gaf haar Om te rijden beide 11460 Rok en mantel mede Van rood fluweel, en daarbij Noch een mantel, die ze Te andere tijden als ze wilde En haar goed dacht te dragen zou. 11465 En ze leverde haar een kleine, Die alle talen kon verstaan, En een schildknecht diergelijk Om zeker te gaan. ԁls ge bij het meer komt,’ zei ze, 11470 ‘Neen voer ze niet met u daarbij, Maar laat ze te koninklijk munnster.’ Ze zei ze zou het wel doen. De jonkvrouw ging meteen, En de koningin heeft haar na gezien 11475 Voortdurend, en wachtte Alzo ver als ze haar zien mocht. En toen ze haar niet langer mocht zien, Noch jonkvrouw noch paard meteen, Brak haar hart en ze bezweek, 11480 En ze zat neer geheel bleek En weende en misbaarde zo gelijk, Dat ze met moeite mocht opstaan. Toen ze aldus weende vond ze Een ring aan haar hand, 11485 Dat Lancelot te dragen plag. Meteen ze naar de ring keek, Dat hem de vrouwe van Lac te die tijd Toen ze hem te hof zond Om nieuwe ridder te zijn; 11490 En ze bedacht bij die ring Om diegene die het haar gaf, Daar haar veel verdriet van was gekomen. Toen kuste de die ring Gelijk alsof het heilig was geweest. 11495 Meteen zei de koningin: ‘Aai Lancelot, wel lieve minne, Nadien dat ik nacht noch dag Geen blijdschap nee hebben mag Bij nieuws die ik van u hoor, 11500 Zo zal ik me bemoedigen nu Met deze ring, dat gij Had zo waard, en omdat Dat ge het zo bemind nee zal ik niet zien Ik nee zal verbljiden van die. 11505 En God onze heer moet geven Dat ik noch zo lang moet leven, Dat ik u gans en gezond Hebben moet noch te enige tijd, Mij mochten daarna geen zaken 11510 Geschieden, die me droevig mochten maken.’ Die koningin sprak deze woorden Tot zichzelf, die ge hebt gehoord, En ze ging neder blijde van deze Dan ze tevoren was geweest, 11515 En bad God dat hij haar Horen liet goed nieuws, Die ze zeer begeerde te horen. Het avontuur zwijgt meer Hievan, en zal van Lancelot van Lac 11520 Spreken, daar ze al lang niet van nee sprak. |
Lanceloet, nader avonturen spreken, Bleef ter stat .vi. weken Datten die quene brochte, So dat hem selven dochte 11525 Dat hi gans was ende gesont, Ende wapine mochte dragen tier stont. Al ne was hi niet al genesen Hem begonste verdrieten na desen Vander raste, ende hem dochte na das, 11530 Dat hi daer alte lange was. Doe sciet hi uten hove Bider goeden lieden love, Die hi alle Goede beval. Die quene haddem gereet al 11535 Nuwe wapine daer ter stede Ende rike, ende enen scilt mede. Si quamen omtrent middach gereden Daer si achterhaelden tere stede Ene joncfrouwe op een swart part, 11540 Thoeft geslagen nederwart, Die geweent hadde, alsmen wel sien Mochte an hare oegen, bidien Dat si geswollen waren ende groet. Hi groettese ende si ontboet 11545 Hem sciere weder goeden dach. Hi sprac hare ane als hi dat sach: ‘Joncfrouwe, gi dunct mi tongemake; Ic soude gerne weten die sake Waerbi dat es, wart u wille. 11550 Ic soude gerne lude ende stille Daer toe geraden na minen gedochte Ten alrenbesten dat ic mochte.’ Si seide: ‘Here, ic segge u Dat niemen en es in die werelt nu, 11555 Sonder God allene, diere toe dochte Dat hire toe geraden mochte; Bedi om die selve sake Daer ic om bem tongemake Sijn tonpayse .c.m. man, 11560 Ende daer en es niet te wonderne an; Ic en verlieser niet ane allene, Maer die lieden algemene. Arme edel liede gemeenlike Verlieser an van erderike, 11565 Ende alle die rike verlieser an Van Grote Bertaengen, wijf ende man, Ende van allen andren landen toe.’ Lanceloet sprac toter joncfrouwen doe: ԍine wondert dan niet der sake, 11570 Joncfrouwe, dat gi sijt tongemake. Joncfrouwe, nu biddic u des, Dat gi mi segt wat es; Nadien dat so vele lieden es cont Ghi moeget nu ter stont, 11575 Wildi, sonder mesdaet seggen mi.’ Si seide: ‘Jay ic, nadien dat gi Te wetene dit begert so sere. Nochtan wondert mi, here, Dat gijs niet en hebt gehort, 11580 Men weet elcsins weder ende vort. Here, hets waer, ic ben tongemake Om twerande sake: Die ene es om mire suster comen, Die mi een ridder heeft genomen 11585 Met crachte, ende die ander es Om enen ridder, des sijt gewes, Dies mi hadde doen hebben wrake Haddi geweest wel te gemake. Maer neen hi, bedi hi es doet. 11590 Hoe ict weet sal ic u seggen bloet. Hets waerheit, alst daertoe quam Dattie ridder mire suster nam Ende hire niet en woude sceden of, Noch om bede noch om gelof, 11595 Ic maecte doe mine vart Tes conincs Arturs hove wart, Om daer te clagene das, Dat mi sulc onrecht gedaen was. Ende als ic daer binnen quam 11600 Ic en vant daer nieman noch en vernam Die mi iewerinc af antworden; mare Si waenden allegader dare Ende hadden groet mesbaer ende geclach. Ic sconfierde mi als ic dat sach. 11605 Ende mi seide een cnape daer Dattie grote rouwe ende mesbaer, Die daer hadden cleine ende groet, Was om minen here Lanceloet, Diemen seide dat doet ware. 11610 Ende alsic van minen orbare Niet comen mochte ruemde thof, Drove en tongemake daer of, Dattie ghene doet was, daer sal Breke af hebben die werelt al; 11615 Want niemen ne sal na sine doet Hebben ontfarmnesse so groet Van allen joncfrouwen als hi plach Te hebben alden dach. Ic ne vinde man vort nemmermere, 11620 Die mi berecht van minen here.’ Alse Lanceloet wiste die waerheit das, Dat al thof tonpayse was Hi pensede thant dat sine vrouwe Die coninginne met groten rouwe 11625 Siec was; om die sake Dat hi was sere tongemake. Lanceloet seide ter joncfrouwen saen, Die hem dat dede verstaen: ‘Joncfrouwe, waer dat sake dat ghi 11630 Ene boetscap doen [wout] dor mi, Ic soude pinen met al minen gedochte Ocht ic u suster lossen mochte.’ Si sprac: ‘Het en es stat, sonder waen, In geen lant ine wouder gaen 11635 Optie vorwarde dat gi Mine suster doet hebben mi.’ - ԗijst mi waer die ridder es, Ic salre gaen, sijt seker des.’ Si seide dat hi daer bi ware. 11640 Doe seide Lanceloet tote hare: Ԗart voren ic volge u naer.’ Si sloeg uten groeten wege daer, Ende leidene toten torre toe, Daer hare suster in was doe. 11645 Si scide: ԉn genen tor es Mijn suster, here, des sijt gewes, Ende die ridder, diese nam, met hare.,’ Hi seide: ԃoemt met mi al dare, Ende wisetse mi, ic sal tier stont 11650 U weder geven, bem ic gesont.’ Die joncfrouwe seide doe: ‘Here, Ic ontsie den ridder sere.’ Hi seide: ‘Ic sal u verweren Jegen al dat u wille deeren.,’ 11655 Die joncfrouwe reet met hem doe, [p. 79] Ende si voren toter porten toe. Si riepen in, ende men ontdede, Ende si voeren in die stede Ende vonden den ridder, die tien stonden 11660 Tongemake lach van wonden. Lanceloet vragede hare oft si Harre suster iet saege daerbi; Ende [si] seide: ‘Here, ic segge u, Siet waer si ginder sit nu.,’ 11665 Lanceloet namse bider hant Ende levretse hare thant, Ende hietse haer leden daer si woude, Want si niemen vinden en soude Diese soude durren letten dare 11670 Also lange als hire bi ware. Si seide: ‘groten danc, here, Ine heesche u niet mere Dat ghi mi in mijn behout leit nu; Van uwen belove hebbedi u 11675 Wel gequijt nu indelike. Hi seide: ‘Gaet wech sekerlike, Ic sal u toter steden Daer gi wilt sijn leden.’ Hi nam die joncfrouwe metter vart 11680 Ende hiefse vor hem op sijn part. Alse dat die sieke ridder sach Hi was sere drove daer hi lach, Ende seide tot Lancelote dat hi Hem onrecht dede daerbi, 11685 Dat hi sine joncfrouwe wech vorde doe, Ende hi geen recht en hadde daertoe. Ende hi seide: ‘Ware ic gesont Gi soutse hier laeten nu ter stont. Ende magix stade hebben iewerinc 11690 Weet wel, gine daedt noit dinc Die u berau also sere.’ Lanceloet seide: ԁy lieve here, Gi naemt die joncfrouwe met crachte Haers ondancs met ure machte. 11695 Ende gelijc dat gise hebt genomen Met crachte, ende deedse hier comen Sal icse met rechte wech voren van u. Ende dinct u dat onrecht doe nu, Alse gi wilt neemt bate van desen.,’ 11700 Dander sprac het soude also wesen. Mettien voren si vander steden. Alsi een stuc hadden gereden Lanceloet vragede der joncfrouwen doe Wie den ridder wonde soe? 11705 Si seide: ‘Ic sal u seggen, here. Alse hi mi wech vorde wenende sere Wie gemoetten .ij. ridders, die daer bi Ontfarmnesse hadden op mi, Ende wouden mi bescudden doe, 11710 Ende wondene; ende weerden soe, Dat hise doet sloech bede. Ende hie vorde mi ter stede, Daer ghi hem vont ende mi. Ende als hi gebeet was doe was hi 11715 So siec, dat hi waende wesen doet, Ende ginc liggen optie noet. Nu es mi bi u wel gesciet Want noch en dede hi mi niet Enichge dinc, die mi messat.,’ 11720 Doe hare suster horde dat Was si also blide van desen Alse enich wijf mochte wesen. Si reden so verre dat si vernamen Enen bosch; als sire toe quamen 11725 Vonden si ene scone woninge daer. Die joncfrouwen beetten beide daer naer, Ende baden hem dat hi beeten soude. Hi antworde hine woude, Hi hadde so verre te gane. 11730 So laegen hem so vaste ane, Dat hi beeten moeste ende eeten: Die quene met hem, dat suldi weten. Die joncfrouwe dedem feeste groet. Alsi geheten hadde sprac Lanceloet: 11735 ‘Joncfrouwe, hebbic gedaen mijn belof?’ - ‘Ja gi, here, hebt danc daer of.’ - ‘Nu biddic u, joncfrouwe, sonder waen, Om den dienst, die ic u hebbe gedaen, Ende op u bate, dat gi vart 11740 Sconincs Arturs hove wart, Ende doet verstaen der coninginnen, Ende hen allen die daer sijn binnen, Dat si alle moegen seker wesen des, Dat Lanceloet niet doet en es, 11745 Maer gesont ende te gereke. Ende segt hem coenleke, Dat si seker moegen weten Dat gi hebt gedronken ende geeten Met enen ridder, die met hem at 11750 Gister navont, ende oec dat Hi lach met hem in een bedde toe.’ Die joncfrouwe sprac tote Lancelote doe: ‘Ic ne sal niet geloeft wesen Ine ware bat seker van desen.,’ 11755 Hi seide: ‘wimocht wel doen verstaen Der coninginnen, sonder waen, Dat hi gans es ende gesont. Die joncfrouwe seide tier stont: ‘Ic ne mach dan niet faelgieren 11760 Rike te sine in gere manieren Ende machtich mijn leven al, Nadien dat ic bringen sal Sulke niemare in Arturs hof; Want ic ne duchte niet daer of, 11765 Die coninc en geeft mi enen casteel Ocht ene port al geheel, Hort hi dese niemare van mi Eer si hem van andren geseecht si.’ Hi seide dat hem dat lief ware 11770 Ende hi sciet doe van hare Ende voer metter quenen doe. S |