Der kerken clage

1. In dit gedichte settic voren:

Wie dat doget heeft vercoren,

Van hem en comt negeene blame;

Al eest dat hem de quade storen,

Si hebben daer af haer toebehoren:

Daer bi swigic haren name.

Die in tgemeene sayt sijn coren

Op den steen ende onder den doren,

Hi wilde datter goede vrochte af quame.

Wat mach die sayere dan verboren?

Bi quaden herden bliven die scape verloren;

Die bie trect honech uter brame:

Dats der coppen onbequame.

2. Daer wijngaert wies ende edel coren,

Sal seker staen distelen ende doren,

Alst ter werelt ende gaet.

Ocht Antkerst nu es geboren,

Ende sine jongeren loepen voren,

Dorstict seggen, ic wane jaet.

Es een dorper, scalc, versworen,

Mach hi geven, men salne horen

Spreken in der heren raet.

Al heeft een sot op thoeft gescoren

Ene breede crune toten oren,

Hi nes te vroeder niet een saet:

Hi es vroet die wel verstaet.

3. Almechtech God, staet ons in staden,

Ende hulpt mi bi uwer genaden:

Ic soude gerne doen gewach,

Hoe dierste crune was versmaden,

Die sente Petere was geladen

TAnthiochen, daer hi lach

Gevaen sonder alle mesdaden,

Omme dat hi tfolc wilde geraden

Ten wege, dat hi verdoelt sach.

Nu gaen si op die crune bladen,

Die giere, die niemen en mochte versaden;

Ic wane noyt man en sach

Volc so gierech omme bejach!

4. Si doen hen alse meesters horen:

Si craken ons die note voren,

Selve sueken si tcarnel.

Aldus doen si tfolc verdoren,

Dien si souden leven voren

Ende bewisen goet bispel.

Hoe vele saets dus blijft verloren

Op den steen ende onder den doren,

Dat seit die Ewangeliste wel.

Om dat die herden nu sijn doren,

Ende met weelden hen versmoren,

Soe sijn die wolve nu rebel,

Nidech, gierech ende fel.

5. Hoe menech wolf es nu herde

Onder die scaep van groter werde,

Daer Cristus omme storte sijn bloet.

Die de waerheit niet en sparde,

Ende sprake als die onvervarde,

Hem quame menech fel gemoet!

Corte rocke, breede swaerde

Sijn nu nuwe, ende lange baerde,

(Trouwe es getrocken onder voet)

Gierecheit ende hovarde,

Dierre cleedere, hoege parde.

Opter Heileger Kerken goet

Toent nu menech fieren moet.

6. Ic peise dicwile, alsic wake,

Dat Lucifer, die helsche drake,

Heeft gestort dit quade venijn.

Elc es nu gierech omme wrake,

Besmet met menegerande sake,

Ende niemen en wilt sculdech sijn;

Doch roepen si met luder sprake

Om diere spise van goeden smake,

Ende waer men coept den besten wijn.

Jhesus hinc an des crucen stake,

Dorstech, met groten ongemake;

Hem scinctemen galle ende aysijn,

Omme te makene onsen fijn!

7. Hi es onvroet, die metten boge

Tstrael scietet van goeden vloge,

Daer hi hem selven met geraect.

Wat helpt, dat ic waerheit toge,

Ende ic selve na vordeel poge,

Mijn recke gecleedt, ende Jhesus naect?

Sich, hoe Jhesus clam in thoge,

Hangende an dat cruce droge,

Die onsen pays heeft gemaect.

Al eest dat ic met herten doge,

Weelde verblent menege oge;

Lettel yemen es die smaect

Dlicht, daer mijn oge op waect.

8. Noch haddic liever ruumdic dlant,

Dan ic seide wie dat pant

Der Heileger Kerken hevet gedaen;

Maer dus sprect hi, die dware bevant,

Dat niemen en mach met vuelre hant

Eens anders anscijn scone dwaen.

Ocht dan een gierech tierant

Anedraget sijn diere gewant,

Salic hem te rade gaen?

Jae ic, willic sijn gescant,

Geworpen in der hellen brant,

Ende daer ewelec binnen staen,

Ende sijn bedrogen in dommen waen.

9. Wat sagic in den spiegel claer:

Mijn oude leven, mijn graeu haer,

Hoe sterven es met mi geboren!

Het es nu menech logenaer,

Die smeeken ende decken dwaer,

Als hen die heren souden horen.

Tfordeel sueken si oppenbaer:

Sine willen niet sterven maertelaer,

(Leefden doch alse confessoren)

Dat ware hen te doene swaer;

Si willen volgen den heren naer,

Sitten in die tafele voren:

Heefse God aldus vercoren?

10. Es dese redene waer, so gies

Die bescoren draget sijn vlies

Een dorper, daer die heren saten

Ter tafelen, heeft hi sijn verkies

Geset, in tfordeel even ries,

Hine sal hem selven niet gematen.

Alse hem avonture opblies,

Ende hem tgeluc toewies,

Hine volchde niet ter rechter straten.

Ic hadde onrecht, stoerdic mi dies,

Ic hore hen clagen hare verlies,

Als si tfordeel moeten laten,

Die in weelden redenen haten.

11. Redene es nu sere versmaden,

Hare es so swaren last geladen,

Daer si onder leit verplet.

Woudic met redenen mi beraden,

Het soude tallen steden scaden:

Daer es soe menech op geset!

Die noede clemmen ocht diepe waden,

Die gaen in Gods wijngaert bladen,

Ende sniden af die druve vet.

Dat sijn si ende hare gegaden,

Die tfolc leeren van goeden daden,

Ende en becommeren hen daer met,

Wie es der Heileger Kerken let.

12. Dat es dat roepen van den armen,

Die selden van couden verwarmen,

Daer men hen cleene genade doet,

Ende oec van hongere carmen:

ԁy here! en saels u niet ontfarmen,

So dat mijn lichame werde gevoedt?ռo:p>

Dus roepen si met ydelen darmen,

Met sieken leden, met naecten armen:

Gi sit in welden bi der gloet.

Gi en laetse niet bi u geharmen,

Gi jaechse, die gi soudt bescarmen,

Ende hebt der Heileger Kerken goet,

Dat u te rechte noyt en bestoet.

13. Nu wacht uwes rechts, gi wert gedaget!

U recke der armen cleedere draget;

U poegen es te gaderne scat.

Wie es soe coene die u vraget

Wanent u comt dat gi bejaget?

U hant es altoes sonder gat.

Menech arm mensche hem beclaget,

Dat gi hen niet en gaeft, daer gise saget,

Gi woudet volgen der heren pat.

U hoecheit sal noch sijn gelaget.

Hoe was die rike man geplaget,

Doen hi den armen Lazaruse bat

Te makene sine tonge nat!

14. Siet, hoe es dit rechte verkeert!

Die te voren was geeert

Leit nu gevallen in die scande.

Hadde hi ontfermicheit geleert,

So waerre hi bleven onverseert:

Nu moet hi in den helscen brande.

Wie heeft den dorper daer gemeert

Int dal, daer die duvel reert?

Wat doen nu sijn lecker tande?

Oft gi in weelden sijt verweert,

So dat u al die werelt eert,

Hoedt u vore des viants bande!

Hi jaecht altoes in sine warande.

15. Hine derf nochtan niet vele jagen,

Noch oec leggen te nauwe lagen:

Het staeds so vele in siere hoede!

Al woude God die werelt plagen,

Svolcs es so vele verslagen

Ende versmoert in den bloede,

Sine sijns te beter niet diet sagen.

Elc es gierech om bejagen,

Ende onvervart van Gods roede.

Ic dart wel seggen sonder vragen:

Si doen sware bordenen dragen.

Van dragene werdic lichte moede,

Al waert dat men mi sachte loede.

16. Die sueken om te sittene boven,

De quade in hare secte loven,

Si hebben nu die cokene vet.

Alsi metten heren hoven,

Diepe drinken, dat si stoven,

Sine slapens maer te bet.

Sine scelden die heren niet om roven,

Si connen hemelrike geloven,

Die selve met sonden sijn besmet!

Dus maken si tfolc verscoven,

Als si singen gaen den doven,

Ende men den dooden kersen set,

Die daer onder leit geplet.

17. Dits der Heileger Kerken clagen

Van den jammerliken slagen,

Die de menege op hare slaet!

Eest dat gi sijt van haren magen,

So moetti nuwe wapene dragen,

Keeren ende wreken dese overdaet.

Des en laet u niet versagen,

Gine set u in der wagen:

God sal sijn u toeverlaet.

Die dit quade noch sal verjagen,

Hem sal een salech dach bedagen,

Doet hi der Heileger Kerken raet,

Als die in getrouwen dienste staet.

18. Nu siet of hi met valen minde:

Die Gods scape noyt en kinde,

Hi wilt dat ickene herde scrive!

Dus gaen si vore alse die blinde,

Ende leiden die scape in grote alinde,

Alse hen volgen die keytive.

Hier met makic mijns dichtens inde.

Wi bidden Hem die dware bekinde,

Dat Hi die quade noch verdrive

Ende ons sinen Heilegen Geest toesinde,

Die ons troeste in dit ellinde

Dor sijn heilege wonden vive,

Soe dat die Kerke in eeren blive!

Amen.

1. In dit gedicht zet ik voor:

Wie dat doe deugd heeft uitverkoren,

Van hem komt nee geen blaam;

Al is het dat hem de kwade storen,

Ze hebben daarvan hun toebehoren:

Daarbij verzwijg ik hun namen.

Die in het algemene zaait zijn koren

Op de stenen en onder de dorens,

Hij wilde dat er goede vruchten van kwamen.

Wat mag de zaaier dan gebeuren?

Bij kwade herder blijven de schapen verloren;

De bijen trekken honing uit de bramen:

Dat is de koppen onbekwaam.

2. Daar wijngaard groeit en edel koren,

Zal zeker staan distels en dorens,

Als het ter wereld einde gaat.

Och de Antichrist is nu geboren,

En zijn jongeren lopen voren,

Durfde ik het te zeggen, ik waan het ja.

Is een dorper, schalk, verzworen,

Mag hij geven, men zal hem horen

Spreken in de heren raad.

Al heeft een zot op het hoofd geschoren

Een brede kruin tot de oren,

Hij is niet verstandiger dan een zaad:

Hij is verstandig die het goed verstaat.

3. Almachtige God, sta ons bij,

En help me bij uw genaden:

Ik zou graag gewag doen,

Hoe de eerste kruin was versmaden,

Die Sint Petrus was geladen

Te Antiochië, daar hij lag

Gevangen zonder alle misdaden,

Omdat hij het volk wilde aanraden

Ter weg, dat hij verdoolt zag.

Nu gaan ze op die kruin blazen,

De gieren, die niemand mocht verzadigen;

Ik waan dat nooit een man zag

Volk zo gierig om bejag!

4. Ze laten zich als de meesters horen:

Ze kraken ons de noot tevoren,

Zelf zoeken ze de kern.

Aldus laten ze het volk verdorren,

Die ze zouden leveren voor

En bewijzen goed voorbeeld.

Hoe veel zaad aldus blijft verloren

Op de stenen en onder de dorens,

Dat zegt de Evangelist goed.

Omdat de herders nu zijn dorens,

En met weelde zich versmoren,

Zo zijn die wolven nu rebels,

Nijdig, gierig en fel.

5. Hoe menige wolf is nu herder

Onder de schapen van grote waarde,

Daar Christus om stortte zijn bloed.

Die de waarheid niet spaarde,

En sprak als de onvervaarde,

Hem kwam menig fel gemoed!

Korte rokken, brede zwaarden

Zijn nu nieuw, en lange baarden,

(Trouw is getrokken onder de voet)

Gierigheid en hovaardigheid,

Dure kleren, hoge paarden.

Op de Heilige Kerk goed

Toont nu menig fier gemoed.

6. Ik peins vaak, als ik waak,

Dat Lucifer, die helse draak,

Heeft gestort dit kwade venijn.

Elk is nu gierig om wraak,

Besmet met menigerhande zaken,

En niemand wil schuldig zijn;

Toch roepen ze met luide stemmen

Om dure spijzen van goede smaak,

En waar men koopt de beste wijn.

Jezus hing aan de kruis staak,

Dorstig, met groot ongemak

Hem schonken ze gal en azijn,

Om te maken ons fijn!

7. Hij is onverstandig die met een boog

De straal schiet van goeden vlucht,

Daar hij zichzelf mee raakt.

Wat helpt het, dat ik de waarheid toon,

En ik zelf naar voordeel poog,

Mijn rek gekleed, en Jezus naakt?

Zie, hoe Jezus klom in het hoge,

Hing aan dat kruis droog,

Die onze vrede heeft gemaakt.

Al is het dat ik het met hart gedoog,

Weelde verblind menige oog;

Luttel iemand is er die smaakt

Het licht, daar mijn oog op waakt.

8. Noch had ik liever ruimde ik het land,

Dan ik zei wie dat pand

De Heilige Kerk heeft gedaan;

Maar aldus spreekt hij, die het ware bevond,

Dat niemand mag met een vuile hand

Een andere zijn aanschijn schoon wassen.

Of dan een gierige tiran

Aandraagt zijn dure gewant,

Zal ik hem te rade gaan?

Ja ik, wil ik zijn geschonden,

Geworpen in de hellen brand,

En daar eeuwig binnen staan,

En zijn bedrogen in domme waan.

9. Wat zag ik in de heldere spiegel:

Mijn oude leven, mijn grauwe haar,

Hoe sterven is met mij geboren!

Er is nu menige leugenaar,

Die smeken en bekken het ware,

Als hen de heren zouden horen.

Het voordeel zoeken ze openbaar:

Ze willen niet sterven als martelaar,

(Leefden toch als belijders)

Dat was hen te doen zwaar;

Ze willen volgen de heren na,

Zitten in die tafel voren:

Heeft ze God aldus uitverkoren?

10. Is deze reden waar, zo gok

Die beschoren draagt zijn vlies

Een dorper, daar de heren zaten

Ter tafel, heeft hij zijn verkiezen

Gezet, in het voordeel even driest,

Hij zal zichzelf niet matigen.

Als het avontuur hem opblies,

En hem het geluk toe groeide,

Hij volgde niet de rechte straten.

Ik had onrecht, stoorde ik me dit,

Ik hoor hen klagen hun verlies,

Als ze het voordeel moeten laten,

Die in weelde redenen haten.

11. Reden is nu zeer versmaden,

Hen is zoՠn zware last geladen,

Daar ze onder liggen verpletterd.

Wilde ik met redenen me beraden,

Het zou te alle plaatsen schaden:

Daar is zo menige op gezet!

Die node klimmen of in het diepe waden,

Die gaan in Gods wijngaard bladen,

En snijden af die vette druiven.

Dat zijn ze en hun gegadigden,

Die het volk leren van goede daden,

En bekommeren hen daarmee,

Wie is de Heilige Kerk leed.

12. Dat is dat roepen van de armen,

Die zelden van kouden verwarmen,

Daar men hen kleine genade doet,

En ook van honger kermen:

ԁai heer! Zal u zich niet ontfermen,

Zodat mijn lichaam wordt gevoed?ռo:p>

Aldus roepen ze met lege darmen,

Met zieke leden, met naakte armen:

Gij zit in weelde bij de gloed.

Gij laat ze bij u niet verduren,

Ge verjaagt ze, die gij zou beschermen,

En hebt het goed der Heilige Kerk,

Dat u terecht noot bestond.

13. Nu wacht uw recht, ge wordt gedaagd!

Uw rek der arme zijn kleren draagt;

U pogen is te verzamelen schat.

Wie is zo koen die u vraagt

Waarvan het komt dat u bejaagt?

Uw hand is altijd zonder gat.

Menig arm mens zich beklaagt,

Dat ge hen niets gaf, daar ge ze zag,

Ge wilde volgen de heren pad.

Uw hoogheid zal noch zijn verlaagd.

Hoe was die rijke man geplaagd,

Toen hij de arme Lazarus bad

Te maken zijn tong nat!

14. Ziet, hoe is dit rechte veranderd!

Die tevoren was geëerd

Ligt nu gevallen in de schande.

Had hij ontferming geleerd,

Zo was hij gebleven onbeschadigd:

Nu moet hij in de helse brand.

Wie heeft de dorper daar gemeerd

In het dal, daar de duivel regeert?

Wat doen nu zijn lekkere tanden?

Of ge in weelde bent verwart,

Zodat u de hele wereld eert,

Hoed u voord de vijand banden!

Hij jaagt altijd in zijn warande.

15. Hij behoeft nochtans niet veel te jagen,

Noch ook te leggen te nauwe lagen:

Er staat zo veel in zijn hoede!

Al wilde God de wereld plagen,

Het volk is zo veel verslagen

En versmoort in het bloede

Ze zijn niet te beter niet die het zagen.

Elk is gierig om bejagen,

En niet bang van Gods roede.

Ik durf het wel te zonder vragen:

Ze laten zware borden dragen.

Van dragen word ik lichte moede,

Al was het dat men me zag laden.

16. Die zoeken om te zitten boven,

De kwade in hun sekte loven,

Ze hebben nu de keuken vet.

Als ze met de heren hoven,

Diep drinken, dat ze stoven,

Ze slapen maar niet te beter.

Ze schelden de heren niet om roven,

Z kunnen hemelrijk beloven,

Diezelfde die met zonden zijn besmet!

Dus maken ze het volk verschoven,

Als ze zingen gaan de doven,

En men de doden kaarsen zet,

Die daaronder ligt geplet.

17. Dit is de Heilige Kerk klagen

Van de jammerlijke slagen,

Die menigeen op haar slaat!

Is het dat gij bent van hun verwanten,

Zo moet je nieuwe wapens dragen,

Keren en wreken deze overdaad.

Dis laat u niet versagen,

Ge ze u in het wagen:

God zal zijn uw toeverlaat.

Die dit kwaad noch zal verjagen,

Hem zal een zalige dag behagen,

Doet hij der Heilige Kerk raad,

Als die in getrouwe dienst staat.

18. Nu ziet of hij met velen minde:

Die Gods schapen nooit kende,

Hij wil dat ik hem hard schrijf!

Dus gaan ze voor als de blinde,

En leiden de schapen in grote ellende,

Als hen volgen de ellendige.

Hiermee maak ik van mijn gedicht een einde.

We bidden Hem die het ware bekende,

Dat Hij de kwade noch verdrijft

En ons zijn Heilige Geest toezendt,

Die ons troost in deze ellende

Dor zijn vijf heilige wonden,

Zodat de Kerk in eren blijft!

Amen.