Roman van Perchevael

247 Daventure gewaget nu das,
Dat menech man blide was
dor dat Perchevael te hove es comen,

Ende om dat si mede hebben vernomen

36955Dat hi gewonnen heeft sijn lant,

Ende sijn broder mede altehant

Acglavael dlant heeft beseten.

Dor dese sake, alse wijt weten,

Dede die coninc houden hof

36960Om te merren sinen lof,

Ende ontboet als te voren

Die ter tafelronden behoren.

Ende alsi in dese feeste saten

Quam daer ene joncfrouwe, di utermate

36965Lelijc was in allen maniren:

Men mochse niet wel visiren

Van gedane hoe swerd si was:

Si hadde di tande gelijc den das:

Si hadde granen omden mont

36970Ende enen snavel gelijc den hont,

Ende ogen hol, der simmen gelike:

Die wintbrauwen lanc ende eyselike:

Dat ansichte breet ende vuel

Si quam gereden op enen muel

36975Inder zalen ter selver stat

Daer die coninc Artur at,

Ende si groette den coninc vorwaer,

Ende al die met hem waren daer.

Daerna sprac vort die joncfrouwe:

36980"Her coninc Artur, bi mire trouwe;

Ic moet noch tavont herde verre

Ofte ic saels wesen erre;

Want ten castele, hebbic geval,

Orglieuse, here, soe sal

36985Mine herberge wesen, wildijt horen,

Daer vif hondert ridders utvercoren

Ende .lx. sijn altoes binnen;

Ende elc heeft daer, als wijt kinnen,

Sine amie. Dies wille roken

36990Dat hi aventuren wilt soken,

Daer mach hi vinden in allen tijt

Joesten fel ende swaren strijt;

Een mach daer proven sijn geval,

Ofte winnen oft verlisen al.

36995Es hier ieman, die wilt winnen

Alden prijs die heeft binnen

Die werelt nu? Ic segge hi vare

Opten berch te Montesclare;

Daer es beseten ene joncfrouwe,

37000Die hulpeloes drivet groten rouwe.

Dise hulpe uter noet

Men souts hem spreken ere groet,

Ende hi mochte oec danen bringen

Tswerd metten vremden ringen,

37005Daer grote doget an geleget."

248 Die joncfrouwe heeft nu al geseget,

Ende reet en wech eer iet lanc.

Mijn her Walewein doe op spranc

Ende sprac: "Bi mire trouwe, ic vare

37010Der joncfrouwen hulpen te Montesclare."

Ywain sprac: "Ic wille riden

Ten castele Orglieus nu ten tiden,

Ende proven daer mijn geval."

Ende Keye sprac: "Ic sal

37015Ten Doloreus nu varen met."

Dit selve seide her Griflet.

Ende Perchevael seide: "Ic wille riden

Achter lande in allen tiden,

I alle martsen harentare;

37020Ende es ieman die oppenbare

Josteren wille jegen mi

Oft vechten met swerden oec daer bi,

Ic makene mat oft hi mi mede

Eer ic meer van hem scede."

37025Ende eer hi volinde sine tale

Sprongen daer op si hondert wale,

Ende hebben haer wapine an gedaen,

Ende namen orlof alle saen,

Ende souden en wech sijn gereden.

37030Daer sagen si comen met haestecheden

Ginganbrisile met gewoude,

Die brachte enen scilt van goude

Met ere veeschen van lasure.

Hi groette den coninc Arture

37035Ende die ridders groet ende clene,

Sonder Waleweine allene.

"Waleweine en grotic nembermere,

Want hi versloech minen here

Sonder redene ende sonder recht,

37040Dies willic hem doen lien echt

Vor alle die hoge baroen

Ins conincs hof van Scaveloen.

Dies bidic pant vor sine mage,

Te vechtene over .xl. dage."

37045Walewein spranc op ter vard

Ende sprac te Ginganbrisile ward,

Daer sijt alle horden, hoveschelike:

"Her riddere, semmi God, die rike,

Haddic iet jegen u mesdaen,

37050Ende haddi mi dat laten verstaen

Tuscen mi ende u hoveschelike,

Ic had u gebetert sekerlike

Tuwen wille; maer sint dat gi

Den camp begert dus sere van mi,

37055Ic sal dan over .xl. dage

Te Scaveloen comen, sonder sage,

Ende vechten daer al sonder scamp

Aldus ontfa ic hier den camp."

Dus werd di camp genomen daer,

37060Ende Giganbrisiel voer wech vor waer,

Ende her Walewein ginc hem gereiden

Ten campe werd sonder beiden.

Ende al die heren. als gi moget horen,

Daer ic af seide hier te voren,

37065Die wilden soeken die aventuren,

Gereiden hen te dire uren

Ende reden met Waleweine uut.

Ginder werd doe groet geluut

Vanden vrouwen ende der maisnieden

37070Doe di heren van hove scieden;

Want thof bleef soe bloet nu

Van goden ridders, secgic u,

Datter si vive niet bleven omtrent,

Daermen op micken mochte een twent.

37075Walewein ende Acgravein,

Gariet ende her Ywein,

Perchevael ende Griflet

Ende her Keye, die oec reet met,

Ende Mordret, ende alt conroet,

37080Dat ic hier vore seide al bloet,

Dat voer al nu ter uren

Om te sokene aventuren.

Si reden te gadere .iiij. milen:

Doe quamen si ter selver wilen

37085Tere wegescede, daer si doe

Wilden sceden, ic segt u hoe.

Walewein wilt riden tsinen campe,

Hem te bescuddene van rampe;

Ende mijn her Ywein wilt varen

37090Ten castele, sonder sparen,

Diemen heet Orglieus;

Ende Keye wilt varen ten Doloreus:

Ende Griflet ende dandere mede

Deilden hen al daer ter stede,

37095Ende voren som met Yweine

Ende som met Keyen ende Acgraveine,

Ende som vorense te Montesclaren,

Daer Walewein soude sijn gevaren.

Ende Perchevael voer allene daer

37100Enen wech, hine weet waer.

Dus laticse riden alle nu

Ende sal hier vort tellen u

Van Waleweine, die nu vard

Te Scaveloen tsinen campe ward.

37105Doe Walewein gesceden was

Van sinen gesellen, daer ic af las,

Quam hi gereden daer hi sach liden

Ene grote rote ridderen riden.

Her Walewein hilt stille ende lietse varen.

37110Een sciltknecht quam gereden daer naren:

Dien vrachde Walewein, secgic u,

Wie die ridders waren nu.

"Here," seit hi, "hets Meliandelijs,

Die gerne soude bejagen prijs;

37115Ende dat ander es Credouet,

Die altoes na di ere hem set."

Walewein sprac: "Hem kinnic wel,

Hets een ridder dapper ende snel."

Walewein seide: "Waer varen nu si?"

37120"Here, tenen tornoye hier bi,

Tote Tybaude van Tintavel,

Daer sal sijn een tornoy fel.

Here, vard te hulpen dien van binnen,

Bi Gode, gi sulter mogen winnen

37125Groten prijs, sidi vrome.

Daer sal sijn harde willecome

Elc riddere die es coene:

Tybaut heeft hulpen te doene."

Walewein sprac doe te desen:

37130"Knape, hoe mach die tornoy wesen

Tuscen hen tween in eneger wijs?

Ja, en was Meliandelijs

In Tybauts huus op gevoet?"

"Ja hi, here, dies gevroet,

37135Bat dan hi sijn sone ware;

Maer ic segt u oppenbare

Hoe dese dinc wesen mach.

Doe Meliandelijs vader lach

In sinen doetbedde ent met hem naude

37140Betroudi so wel heren Tybaude,

Dat hi op trouwe beval sijn kint;

Ende Tybaut heeften oit sint

Harde vaderlijc gehouden

Tes hi quam te sire ouden.

37145Doe socht hi an Tybauts dochter minne:

Si seide hine quame in haren sinne

Hine ware riddere ende goet man,

Ende sine haddene oec daer an

Sien torniren ten beginne;

37150"Ende mogedi dan hoger joncfrouwen minne

Verdinen, so salic u minnen tenen gader;

Ende des seldi beginnen an minen vader:

Daer selen comen diet vreischen mogen.

Sie ic u dan ten wapinen dogen,

37155Ende gi den prijs moget gewinnen,

249 Ic sal u dan gerne minnen."

Dus es die tornoy daer toe comen."

Her Walewein heeft orlof genomen,

Entie knape es wech gereden

37160Te sinen here, die nu ter steden

Te Tyntaveel quam vor di stat.

Ende Tybaut, die daer binnen sat

Met sinen geburen, met sinen magen,

Die nu secgen ende sere clagen

37165Dattie tornoy niet sal gescien,

Want Tybaut dorste niet doen te dien;

Hi vruchte dat hem an sijn ere

Mochte lopen nu al te sere,

Ende om dit haddi doen sluten

37170Sine porten al, ende daer buten

Meliandelise ende sine liede mede.

Walewein quam doe vore die stede,

Want sijn wech al daer gelach.

Doe hi die porten besloten sach

37175Trac hi daer ene eyke stoet:

Bi enen torre beetti te voet,

Ende dede an die eyke daer naer

Sijn twee scilde hangen daer,

Ende beide daer op aventure.

37180Die boven lagen daer ten mure,

Drove waren van dien

Dattie tornoy niet soude gescien.

Binnen dien heeft dit verstaen

Een out riddere ende es gegaen

37185Tote Tybaude, ende seide hem daer:

"Here, mi donct al over waer,

Dat ginder houden .ij. ridders van love,

Die mi donken van Arturs hove

Ende hen gerne hier binnen daden.

37190Twe gode man comen wel te staden

Ondertiden; bi enen goden man

Es dicke gesciet datmen verwan

Enen tornoy altenengader.

Her Tybaut, al waric u vader,

37195Bi Gode, ic dorst u wel raden

Dat wi donse wapinen daden

Ende wi beginnen den tornoy.

Het sal hen hebben harde boy

Dat wi des tornoys dorren roeken,

37200Ende selen ons driven ende soeken

Tonser porten met overmode;

Wi hebben ridders vele ende gode

Ende seriante dapper hier binnen:

Si selen verlisen ende wi winnen."

37205Dit was een vroet man vander stat,

Daer des raets vele ane sat,

Ende bi sinen rade Tybaut woude

Datmen den tornoy crieren soude.

Dies waren gene ridders blide:

37210Die sciltknechte lipen te stride

Ende wapenden die ridders saen;

Ende daer binnen waren gegaen

Die vrouwen licgen entie joncfrouwen

Ten tinnen omden tornoy scouwen.

37215Doe sagen si neder in dat plein

Onder eyke waer her Walewein

Lach ende reste, die ridder milde.

Doe si daer sagen die .ij. scilde

Waren die vrouwen blide daer

37220Ende seiden: "Nu selewi sien oppenbaer

Dese .ij. ridders wapenen nu."

Andere seiden: "Ic segt hier u,

Hi heeft els iet vernomen,

Want hijs sonder geselle comen.

37225Wat selen hem allene .ij. scilde?

Vergave God dat hise wilde

Beide nu te samen dragen,

So mochtwi secgen dat wi sagen

Nie merre wonder noch en horden."

37230Binnen dien dat si dese worden

Seiden ende maecten geluut

Soe trocken gene ridders uut.

Ende Tybauts dochter was daer nu comen,

Daer di tornoy om was genomen,

7235Ende met hare haer susterkijn,

Dat jonger was vele in scijn;

Maer si was so overfier,

Dat si hadde tenen toname hier,

Beide van heren ende van vrouwen:

37240Die joncfrouwe metten clenen mouwen.

Die ridders sijn comen opt velt:

Die tornoy began met gewelt,

Ende min here Meliandelijs

Reet ut om te bejagene prijs.

37245Ende alsene sine vrindinne siet

Sprac si: "Gi vrouwen, nu bespiet.

En es hi niet prijs wel weerd

Ende dat hi vore spere ende sweerd?

Siet ho wel hi hem gelaet:

37250Bi Gode, ic wilde dine haet

Dat hi mesvore." Doe sprac saen

Haer susterkijn: "Joncfrouwe, laet staen

U prisen; hier es sulc bi,

Hijs beter ende scoenre dan hi."

37255Om dit wilsise hebben geslegen,

Maer die vrouwen scotenre jegen,

Dat si hare nine quam an;

Ende die tornoy hi began.

Daer werd menech slach geslegen:

37260Wie dat Meliandelijs quam jegen

Hem was een vallen wel gereet

Eer dat hi heme iet leet.

Hi hadde daer al sulc geval,

Dattie tornoy vor hem boech al.

37265Dies was sine minne so blide,

Dat si noch sprac ten selven tide:

"Gi vrouwen alle, nu besiet.

En es die gene te minnen niet,

Diet ginder soe ridderlijc doet?

37270Hijs rike, scone ende goet,

Nieman can hem geliken iet."

Doe sprac die suster: "Dit nes niet.

Hier es noch vele scoenre bi

Ende beter mede dan hi si."

37275Die outste suster werd erre ter stont

Ende sloech di andere vorden mont

Ende verspracse sere omt gent.

Doe ward echt groet perlement

Om Waleweine, twi hi stille lach

37280Daer hi dus torniren sach?

"Hets een coeman," sprac die ene,

"Ende vard aldus, alsict verneme,

Ende vard oft hi een ridder si

Omden tol tontforne daer bi."

37285Sulke seide: "Het es een wisselare."

Dus maectense haer sceren oppenbare

Met Waleweine. Doe sprac en trouwen

Die joncfrouwe metten clenen mouwen:

"En es wisselare noch coman,

37290Maer hi scient een edel man,

Ende es wel elcs ridders genoet;

Want sine speren sijn so groet."

Doe spraken hare die vrowen an:

"Swiget, het scient menech man

37295Dies meester des hi nine es;

Dits geen ridder, sijt seker des,

Maer hi maect hem ridder daer bi

Dat hi wilt wesen tolvri;

Ende sal des plegen so vele,

37300Datmenne sal hangen bider kele."

Dit seiden si daer soe oppenbaer,

Dat Walewein horde al claer.

Hi scaemde hem des soe sere,

Dat hi ward al uten kere.

37305Hi dochte hem sere van sinen campe;

250 Wordi belet bi enegen rampe,

Dat hi nine quame ten dage,

Hi ware gelachtert ende al sijn mage,

Worde hi gequetst oft gevaen.

37310Hier bi liet hi torniren staen.

Meliandelijs toende sine cracht

Vore die porte optie gracht.

Doe sagen die vrouwen daer ter steden

Enen sciltknecht comen gereden,

37315Die daer om bejach reet.

Die vrowen ripen dien gereet

Ende seiden: "Waerdi goet, bi mire trouwen,

Gi sout u spade laten blouwen

Om een trinsoen oft om .i. testire;

37320Want gi mocht hier winnen scire

Onder dese eyke harnasch ende goet,

Sonder slach ende oec stoet,

Die dese riddere heeft in hoeden.

Hijs van so godertiren moden,

37325Al sloechdine ende namet hem al,

Ic wane hi hem niet weren sal."

Die knape reet te Waleweine ward

Ende seide: "Hoe ligdi dus, musard?

Ic wane gi gelaten sijt ter aderen

37330Dat gi ligt stille, daer gi vergaderen

Saget dus sconen tornoy heden."

Walewein antwerde hem ter steden:

"Maecti henen nu ter stat,

In berechti dit noch dat."

37335Dus voer hi van hem alsoe,

Ende die tornoy sciet daer doe.

Die van buten hadden den prijs;

Maer tgewin in alre wijs

Hadden merre die van binnen.

37340Eer si scieden daden si bekinnen

Datmen sanderdages sal torniren.

Mijn her Walewein , die godertiren,

Es met ter porten in gevaren

Metten ridders die daer waren.

37345Doe quam daer saen in sijn gemoet

Her Garijn, daer die raet an stoet

Altemale vander steden.

Hi heeft Waleweine al daer gebeden,

Dat hi met hem herberge nu.

37350Walewein deet gerne, secgic u;

Ende onderwegen vrachdi Waleweine

Twi hi so stille hilt inden pleine,

Dat hi nine tornierde daer?

Walewein seide tot hem daer naer:

37355"Her werd, ic ben beropen saen

Van enen campe, sonder waen,

Ins conincs hof van Scaveloen,

Dien ic ember daer moet doen;

Ende haddic hier dan getorniert,

37360Ende waric igeren af gefalgiert,

Dat ic niet quame te minen dage,

Soe waric gelachtert ende al min mage."

"Her riddere, gi daet hier an wale."

Dus quamen [si] tot sire zale,

37365Daer die werd wille wesen.

Ende her Walewein was binnen desen

Verraden; want Tybauts dochter saen

Liet den vader van hem verstaen

Dat Walewein en coman si,

37370Ende dat hi alse riddere vard daer bi

Omdat hi wilt tolvri wesen.

Die jonger suster es binnen desen

Dor enen bogart gegaen

Ende dede heren Garine dit verstaen.

37375Her Garijn werd sere onsteken

Ende es te hove werd gestreken

Met sinen sone Herbaude:

Onderwegen ontmoetti Tybaude.

Al was her Garijn erre sere,

37380Nochtan groetti sinen here

Ende vrachden waer hi henen woude.

Tybaut seide dat hi soude

Tsinen huus varen enen coman vaen,

"Daer mi nu es af laten verstaen

37385Dat hi vard alse riddere ter uren

Omdat hi den tol wilt ontfuren."

"Her Tybaut, eer ic u des gehinge

Hier soude eer werden groet gedinge,

Al benic u man ende gi min here;

37390Eric u liet doen dese onnere

In min huus al onverdient

Enegen goeden man, al min vrient,

Soudicker eer om pinen nu."

Tybaut seide doe: "Ic wille met u

37395Varen corten minen tijt."

Aldus werd daer bevelt die strijt.

Dus redense tsire herbergen bede:

Van goder hoede comt goet vrede

Doe min her Walewein vernam

37400Dat Tybaut tsire herbergen quam

Ginc hi jegen hem mettesen

Ende hitene willecome wesen.

Deen nam den anderen metter hant

Ende gingen sitten op ene banc.

37405Alse Tybaut sine stade siet

Vrachdi Waleweine twi hi liet

Dat hi nine tornierde heden?

Walewein seide: "Here, bi waerheden,

Ic ben campvast, secgic u,

37410Jegen den coensten di levet nu

Ins conincs hof van Scaveloen."

Her Tybaut sprac hem ane doen:

"Her riddere, begeerdi enege dinge

Die u gebreken sonderlinge,

37415Dat soudic doen, haddijs noet."

Walewein seits hem danc groet.

Mettien nam Tybaut orlof saen:

Doe sach [hi] waer dat quam gegaen

Sine joncste dochter ende hilt ter stede

37420Waleweine met haren armen bede

Ende seide: "Here ontfermt u dongevoech.

Dat mi min suster om u sloech

Heden dat clagic, here, nu u."

"Soete kint wat besteet nu,"

37425Sprac Walewein, "te berechtene mi

Dat tusscen u ende uwer suster si?"

Die vader scaltse doe om dat

Ende seide: "Loepti dus in die stat

Den ridders clagen u verdriet,

37430Dat u ende uwer suster er gesciet."

Walewein seide doe: "Sonder waen,

Sine heeft hier an niet mesdaen."

Doe sprac hi hare al lachende toe:

"Live kint, wat wildi dat ic doe

37435Te wraken van uwer suster nu?

"Here," seitsi, "Ic bidde hier u

Dat gi dor mi ten tornoie draecht

Margen wapine." "Scone maecht,"

Sprac Walewein, "dat willic anegaen

37440Dor uwen wille, sonder waen."

Si neech toten voeten daer of.

Doe nam Tybaut daer orlof

Ende sette sijn dochter vor hem daer.

Onderwegen vragede hi daer naer

37445Wat si ende haer suster hadden gaens

Daer si ane verdiende slaens?

Si seide den vader dattet ware

Om Meliandelise, dien si so mare

Maecte van groter vromecheide;

37450"Ende om dat ic dat wederseide

Nam si mi biden hare

Ende gaf mi enen slach daer nare.

Ic sach desen riddere doe an,

Ende seide hi ware beter man.

37455Oec woude ic, here, bi mire trouwen,

251 Dat ic Meliandelise mochte scouwen

Margen ter eerden licgen , here,

Ende hi moest costen een deel mire ere."

Tybaut sprac ende loech:

37460"Dochter, gi moet margen vroech

Den riddere een teken geven daer bi

Datmen kinne dat u riddere si."

"Here, daeraf en wetic twint."

Tybaut seide doe: "Live kint,

37465Ic sal u hier af wel betalen."

Mettien quamen si tsire zalen

Daer bi beette ter eerden saen.

Die outste dochter quam gegaen,

Ende alsi harre suster sach daer

37470Versprac sise sere. Doe seide daer naer

Haer vader: "Maer gi, dise sloecht heden,

Moet Godsat hebben nu ter steden."

Des anderdages harde vroe

Riep Tybaut sijn dochterkijn hem toe

37475Ende gaf hem ene mouwe roet,

Ende hiet hare doe ende geboet

Dat si ten riddere weder kere

Ende hi die mouwe dor haer ere

Dragen wille heden den dach.

37480Dat kint liep daerwerd dattet mach,

Ende gaf heren Waleweine die mouwe,

Ende bat hem op gerechte trouwe

Dat hise dragen soude dor hare.

Walewein seide doe oppenbare

37485Dat hise dragen soude, Godweet.

Mettien waren die ridders gereet.

Ende waren ten velde comen.

Die joncfrouwen hebbent oec vernomen

Ende sijn ten tinnen geseten mede.

37490Mettien liet lopen daer ter stede

Meliandelijs op dat velt

Ende dede ropen met gewelt

Oft daer ieman soe coene ware

Een spere te brekene oppenbare?

37495Alsine amie dit gesiet ,

"Gi vrouwen," seit si, "en donct u niet

Die gene der bester een die leeft?

Die den genen gemint heeft

Mach harre minnen blide wesen."

37500Ende rechte doe si sprac van desen

Quam Walewein gereden opt velt,

Dar Meliandelijs reet met gewelt;

Ende alse Walewein dit heeft gesien

Reet hi jegen hem mettien,

37505Ende stakene metten orsse int sant.

Walewein riep enen knape te hant

Ende sende dors in rechten trouwen

Der joncfrouwen metter cleinre mouwen.

Die suster heeft gesien ende seecht

37510Hoe Meliandelijs ter eerden leecht:

"Suster," seit si, "wat segdi nu?

Dits die comen die hier vor u

Meliandelise tumelen dede."

Di suster was drove ende seide ter stede:

37515"Swiget daer af, quade pute.

Bi Gode, haddic u daer ute

Ic soude u geven ene buffe.

"Ja, suster? ende eest dan truffe?

Besiet, gi vrowen, ho hi leecht,

37520Daert min suster af wederseecht,

Die de coeman ave stac.

Ic wane hi heeft groet ongemac:

Hi leget soe lange averrecht."

Die suster heeft hare gerecht

37525Ende wilde harre suster slaen,

Maer die vrowen benament saen.

Mettien quam die knape ende sochte

Die joncfrouwe, dier hi dors brochte,

Ende presenteret daer ter stede

37530Van sijns heren halven mede.

Si was blide ende dancte hem sere.

Die knape reet weder tsinen here,

Die des dages opter heide

Menegen dede rumen sijn gereide.

37535Ic wane noit man ne sach

Meer Waleweine pinen om bejach

Op enen dach; dies wan hi sciere

Rikeliker orsse vire.

Dirste sindi der joncfrouwen

37540Diemen heet metten clenen mouwen:

Dander ter herbergen binnen

Heren Garijns wive, der werdinnen:

Terde sindi harre dochter ter stede:

Dat vierde harre suster mede.

37545Aldus bestaetdi sijn bejach;

Ende doent ginc om den middach

Done wildi nember torniren,

Ende die tornoy began falgiren.

Walewein reet ter herbergen tien tiden:

37550Hi hadde den prijs van beiden siden.

Daer ward stille ende oppenbare

Dicke gevraget wie hi ware,

Maer nieman conde geweten dat.

Doe her Walewein quam in die stat

37555Vant hi tsire herbergen saen

Die joncfrouwe, dine heeft ontfaen

Vrindelike, ende dancte hem sere

Dat hi hare dade die ere

Dat hi dor hare tornierde daer

37560Haer vader quam oec daer naer

Ende dankets hem, ende die werdinne

Ende beide haer dochtere oec met sinne;

Ende her Garijn dancte hem mede

Der eren die hi hen allen dede.

37565Si vrachden om sinen name te hant:

"Walewein," seit hi, "benic genant

Des conincs Arturs suster soene:

Ic bens te lochgene niet gewone."

Doe boden si hem haren dienst sere

37570Walewein dancte der ere

Ende heeft an hen orlof genomen.

Mettien es die joncfrouwe comen

Ende custen daer an sinen voet.

"Wat eest, joncfrouwe, wat gi doet."

37575"Ic cusse uwen voet dor dat gi

Mijns gedinken sult daer bi."

Walewein sprac: "Wel live joncfrouwe,

Ic sal u altoes sijn getrouwe;

Gi hebt mi gedaen sulke ere,

37580In vergeets nembermere."

Dus heeft hi orlof genomen

Niet allene ane hen somen,

Maer an hem allen die daer waren.

Nu latic heren Walewein varen

37585Ende sal u van Acgraveine tellen vort

Ende van Keyen, als gi gehort

Hebt hier vore, die wilden varen

Ten Doloreusen castele twaren.

Daventure seget ons al plein,

37590Dat her Keye ende Acgravein

Ter wegescede daer si scieden,

Alse gi hier vore horet bediden,

Voren dien dach al dorenture

Sonder te vindene aventure

37595Die te vertellen werdech es.

Des ander dages, sijt gewes,

Gemoetten si ene joncfrouwe daer.

Si vraechden doe oppenbaer

Om den wech ten castele ward;

37600Ende si antwerde hen ter vard:

"Wildi derward varen nu,

Ic salre u leiden, secgic u,

Opdat gi dorret volgen mi."

Keye seide: "Joncfrouwe, waer bi

37605En soudewi u niet volgen dorren?

252 Vard vore, waerward gi wilt porren,

Wi selen u volgen nu vor waer."

Si voer vore: si reden naer

Toter nacht toe alsoe.

37610Des nachts lagen si oec doe

In dat wout met een hermite,

Dise wel ontfinc met vlite.

Des ander dages voren si vort.

Doe quamen si ridende in ene port

37615Daer si ontbeten ten selven tiden;

Want si moesten verre riden,

Dat dede hen die joncfrouwe verstaen,

Eer si ter herbergen souden gaen.

Doe si geten hadden daer

37620Reden si henen, wet vorwaer,

Ende quamen omtrent vespertijt gereden

Daer si .ij. ridders gemoetten ter steden,

Wel gewapent ende opgeseten.

Doe sprac die joncfrouwe: "Ic laet u weten,

37625Gi heren, eer gi hier moget liden

Suldi jegen dese .ij. hier moten striden.

Si sijn so overmodech nu,

Gi behoeft wel te wachtene u,

Suldi metten live ontgaen."

37630Doen antwerde min her Keye saen:

"Bi Gode, joncfrouwe, ic segt u hier,

Si mogen wesen alsoe fier,

Ende also spreken hier oec mede,

Si selen bliven hier ter stede

37635Gevaen ofte also gewont,

Sine werden daer af meer gesont."

Ende binnen dat Keye dese worde sprac

Doe joncfrouwe over ene side trac,

Ende deen riddere vanden tween

37640Riep op Keyen al in een

Sevenwarf met groet:

"Geeft u op oft gi sijt doet."

Ende Keye hadde dit onwerd sere,

Ende rechte te hant sinen spere,

37645Ende liet lopen doe sijn ors;

Ende die ander, die niet wors

Gereden was dan Keye daer,

Quam op Keyen, wet vor waer,

Ende stakene met sinen spere soe,

37650Dat brac in seven sticken doe;

Maer Keye en was gequetst niet,

Noch die steke deden geen verdriet;

Ende hi stac den riddere weder

Dat hi viel vanden orsse neder;

37655Maer hine was niet sere gequetst:

Sijn helm die was hem ontletst.

Hi spranc op ende bantene weder.

Dat hi was gesteken neder

Dat dremde hem sere utermaten:

37660Hine wiste hem hoe gelaten.

Hi trac sijn sward ende seide saen:

"Nu moet hier an u leven gaen,

Ic sal u doden ende u part,

Gine beet te voet ter vart

37665Oft laet mi weder min part bescriden;

Ende laet ons dan met swerden striden."

Binnen dat si dus spreken , Godweet,

Soe was die ander riddere gereet

Ende comt daer oec op Keyen gereden.

37670Dit sach Acgravein ter steden,

Ende sloech met sporen der ward,

Ende haeste soe sere sine vart,

Dat hi den riddere heeft onderreden

Eer hi te Keyen quam ter steden,

37675Ende geraectene so over di side,

Dat hine dede tumelen tien tide

Vanden orsse optie eerde.

Ic waent hem .vij. dage deerde,

Want hi viel in sire ongewout

37680Besiden weges op een hout,

Dat hi den arm brac ontwee.

Nu es versekert hedemee

Keye van desen, dat secgic u

Doe hi sach dat sijn geselle nu

37685Den genen af hadde gesteken

Was Keye te stouter, sekerleken,

Ende sprac ten genen die daer stoet:

"Ic wille beten met u te voet,

Ende wille becorten desen strijt

37690Tuscen mi ende u, ter tijt;

Want litic u dit pert bescriden

Gi sout mi lichte willen ontriden."

"Fi, quaet vassael, wat segdi.

Dat gi dit nie pinset van mi

37695Dat suldi ontgelden, dat verstaet,

Eer ghi mi heden voet ontgaet."

Dus heeft hi sijn sward genomen,

Ende Keye es daer jegen hem comen,

Ende manlijc heeft anderen daer gegroet

37700Met groten slagen ende ontmoet.

Die riddere was erre ende sloech sere

Grote slage op Keye den here,

Ende Keye slogen weder soe,

Soe grote slage, dat hi doe

37705Achter moeste gaen aldaer,

Dies hem te mode was harde swaer;

Idoch werdi hem harde sere,

Ende ginc Keyen an met mengen kere,

Want hi conste harde wel scermen.

37710Keye en liten niet gehermen,

Ende slogene so int leste daer naer,

Dat hi loefs moeste lien daer.

Ende rechte als hi verwonnen was

Quamen met groter haest na das

37715.viij. ridders gereden met snelre vard,

Ende ripen sere te Keyen ward:

"Gi blives hier, her mordenere.

Gi waent nu sijn een groet here

Dat gi dien riddere hebt verwonnen;

37720Ter quader tijt hebdijs begonnen."

Mettien sijn si an hem comen

Eers Keye word heeft genomen,

Ende steken op hem ende slaen,

Ende hebben daer Keyen gevaen.

37725Maer eer sine gevingen ter stont

Haddire daer twe soe gewont,

Dat si nemmeer mochten striden.

Si voren an Acgraveine tien tiden

Ende wilden oec hebben gevaen;

37730Maer hi sette hem ter were saen,

Ende staker enen met sinen spere

Dat hi viel al sonder were,

Ende quetste hem sere in die side,

Want hi brac ene rebbe tien tide.

37735Dus waser vive so onvermogen,

Dat si niweren toe ne dogen,

Eer Acgravein ward gevaen,

Twe die vorste, sonder waen,

Ende drie nadat, secgic u,

37740Vanden .viij. dire quamen nu.

Dus worden gevaen dese twee

Ende en wech gevord met groten wee.

Ten Doloreusen castele toe

Wilden sise binne voren doe,

37745Die daer stont in ere milen naer.

Die andere, die gewont waren daer,

Die vorden si met hen oec mede:

Dire doet waren lietense ter stede.

Alsi dus henen gesceden waren

37750Ende ene halve milen hadden gevaren

Quam Perchevael in hare gemoet

Al enen sijtwech die daer stoet,

Also als hi sochte aventuren

Daer si hem souden mogen geburen.

37755Een riddere sagene daer hi soude liden,

253 Ende riep hem ane ten selven tiden:

"Hordijt, gi di daer nu rijt,

Geeft u op nu ter tijt,

Gi hebt verre gnoech gereden,

37760Gi moet met ons nu ter steden

Mettesen tween te hove varen

In onse gevancnesse, twaren.

Vollijc, geeft u op ter vart

Eric u dode ende u part."

37765"Doden?" sprac doe Perchevale,

"Gi hebt mi vollijc metter tale

Doet, dat donct mi ane u;

Maer ic rade u dat gi u nu

Wacht jegen minen steke;

37770Ic segt u bider goder weke,

Ic saelt u tsuren maken soe,

Eer gi mi sult bringen daer toe

Dat ic mi op nu sal geven,

Dat u costen sal u leven

37775Ende hen allen die met u sijn.

Nu hoet u jegen dat spere mijn.

Ic vechte eer ict late nu,

Want ic ride om vechten, secgic u,

Achter lande harentare,

37780Ende om te vreischene daer af niemare.

Nu hoet u jegen minen spere."

Mettien sette hem die ander ter were

Ende reet op Perchevale, ende stac

Soe dat hi sijn spere brac;

37785Ende Perchevael redene weder soe,

Dat hi sijns lijfs werd onvroe;

Want hi dorstakene altemale

Dat hi doet viel te dale.

Doen dit sach een ander daer

37790Nam hi sijn spere ende reet daer naer

Op Perchevale met enen erren moede;

Ende Perchevael, die was in sine hoede,

Quam hem jegen daer ter stont,

Ende heeft den genen oec so gewont,

37795Dat hi viel neder ter stede

Ende brac sijn been oec daer mede.

Doe quam die derde, die riep sere:

"Her vasseel, bi onsen here,

Gi copet eer gi mi ontvard."

37800Perchevael antwerde ongespard:

"Bi Gode, her riddere, in vlie niet."

Mettien Perchevael lopen liet

Ten riddere ward met snelre vard,

Ende stac heme ende oec sijn part,

37805Dat si ter eerden vielen beide.

Die riddere viel onder tgereide

Ende tpart viel op hem daer naer,

Ende hi brac sine rucge al daer.

Doen dit die [andere] hebben gesien

37810Gingen si vaste henen vlien

Ten castele ward bi ere valeien,

Ende liten Acgraveine ende Keyen

Ende die gewonde licgen daer.

Doe quam Perchevael hen ba naer

37815Ende vant daer sine gesellen doe,

Dies si blide waren ende vroe.

Hi ontbant hen hare hande saen,

Ende si hebben hare orsse gevaen

Ende saten daer op, ende reden daer

37820Na die daer vloen, wet vor waer;

Want Perchevael en wils laten niet

Om dat hise vor hem riden siet.

Hi reet soe sere, hebbic vernomen,

Eer si ter porten consten comen

37825Vanden castele heeft hise herhaelt

Ende seide: "Gi heren, betaelt,

Gi motet ontgelden, sonder waen,

Dat gi min gesellen had gevaen."

Mettien heeft hi tsward verheven

37830Ende den enen slach gegeven

Dat hi viel ter eerden mettien.

Dit heeftmen inden casteel versien,

Ende al dat daer binnen was

Trac metten here ut nadas.

37835Ende hierenbinnen waren comen mede

Acgravein ende Keye bede.

Daer ward een groet strijt verheven,

Ende menech groet slach gegeven.

Perchevael onderginc hen di porte saen,

37840Datter nieman in mochte ontgaen,

Ende sloech oec so grote slagen,

Dat si hen allen begonsten versagen;

Want hi sloger vele doet aldaer.

Doe werd die here in groter vaer

37845Ende gaf hem op al daer ter stede

Perchevale, ende alle dandre mede,

Ende opende hem den casteel oec daer,

Ende swoer hem te varne daer naer

In des conincs Arturs genaden saen,

37850Ende den casteel van hem sal ontfaen;

Dit geloefdi bi sekerheiden.

Nu salic swigen hier ter steden

Van Perchevale ende van Acgraveine,

Ende van Gariet tellen ende Yweine.

37855Nu doet verstaen daventure

Dat Ywein ter selver ure

Ende Gariet, daer si orlof namen

Ter wegesceden daer si toe quamen,

Daer Walewein voer ten campe ward,

37860Dat si voren met ere snelre vard

Ten castele Orglieus werd saen.

Onderwegen vonden si enen naen,

Den feynesten dien si noit sagen;

Ende her Ywein began hem vragen

37865Om den casteel, waer hi stoet,

Oft hijs hem iet conde gemaken vroet,

Die die Orglious daer hiet?

Die naen seide: "Wildi hem iet?"

Ywein seide: "Jawi, twaren,

37870Wi wouden daer josteren varen,

Want ons [is] doen daeraf bekint

Datmen daer altoes joeste vint."

"Bi Gode, dats waer," seide di naen;

"Maer al ware uwer .lx., sonder waen,

37875Nochtan soudi alle bliven mat

Eer gi quaemt vander stat;

Maer wildi ember wesen daer,

Ic salre u leiden oppenbaer,

Ende sal u wisen den casteel,

37880Daer binnen es groet riveel

Van riddere ende van sconen vrowen

Ende van joncfrouwen, diemer scouwen

Mach .c. ende .lx., wetet wale,

Ende also menech ridder bi getale,

37885Die goet sijn ende vrome.

Ic secge u dat ic danen come

Ende ben vanden gesellen een,

Ende hebbe ontfangen daer min leen;

Ende wildi, ic kere weder met u,

37890Want ic soude gerne sien nu

Hoe gi dese dinge sout beginnen

Jegen die gene die sijn daer binnen,

Want uwer en es hier maer twee:

Hoe gemochti embermee

37895Enege dinge daer bestaen

Die u te gode mochte vergaen?"

Gariet seide: "Bi Gode, in weet;

Maer wi hebben gedaen enen eet,

Dat wi daer ember moten varen

37900Ende jostiren daer al sonder sparen."

Die naen sprac: "Bi waerheiden,

Ic sal u ember tot daer geleiden,

Ende sal u wisen in wat maniren

Dat gi haestelijc sult torniren.

37905Daer steet een tor, daer seldi varen

254 Ende rechte daer vore u oppenbaren;

Ende also vollijc alsmen u vernomen

Heeft selen si twe ut comen

Al gewapent met speren groet,

37910U te vane ofte slaen te doet.

Ende al verwindi die, sonder waen,

So salre noch twee comen saen

Tote dat gi verwonnen sijt.

Dus mochdi ontgaen in gere tijt."

37915Ywein seide: "Wi selen hier of

Doen algader onse belof."

Dus voren si metten naen,

Dise geleit heeft, sonder waen,

Toten castele rechte toe,

37920Daer die torre stont alsoe.

Ende die naen voer daer besiden

Ende barch hem te dien tiden

Dat menne niet soude sien.

Nu hebben vernomen binnen dien

37925Die ridders vanden castele nu

Den .ij. ridders, dat secgic u.

Daer gincker hen .ij. wapinen ter vart,

Ende sijn gereden udeward

Daer Gariet ende her Ywein

37930Stille houden op dat plein.

Ende alle vrowen ende joncfrouwen

Gingen ten cartele di joesten scouwen,

Ende manlijc met enen rosen hode.

Nu sijn comen met stouten mode

37935Gene .ij. ridders opten pleine:

Die een reet op heren Yweine,

Die ander reet op Gariette.

Elc reet ontwee sonder lette

Sijn spere; maer die ander twee

37940En hadden daer af en geen wee;

Maer si staken die andere soe,

Dat si der joesten waren onvroe.

Si vilen ter eerden alst hen sceen:

Deen brac den arm, dander been.

37945Also vollijc als dit was gedaen

Quam daer een knape utgegaen

Ende brachte elken enen rosen hoet

Die opter vrowen hoeft stoet,

Die gerre ridders vrindinne waren.

37950Gene knape seide doe sonder sparen:

"Gi ridders, u sinden gene .ij. vrowen,

Die gi sonder hoet moget scouwen,

Dese .ij. hoede op rechte minne,

Ende elke es worden u vrindinne;

37955Ende wildi riddere sijn daer binnen

Gi mogetter comen nu met minnen;

Ende bliefdi, dat secgic u,

Soe moetti noch josteren nu."

Ywein seide: "Danct ons den vrowen sere:

37960En ware ons noch en gene ere,

Ende wie mochtens ons oec scamen

Dat wi noch daer binnen quamen

Wine hadden meer gejosteert."

Hieren binnen es weder gekeert

37965Die knape ende heeft sine boetscap gedaen.

Doen quamen daer .ij. andere saen,

Ende elc reet daer opten sinen

Met selker cracht, met sulker pinen,

Dat si moesten rumen tgereide

37970Ende vielen neder optie heide.

Echt quam die knape daer gegaen,

Als hi te voren hadde gedaen,

Ende brachte .ij. hoede alsoe vort,

Ende seide noch die selve wort

37975Die hi hier vore seide nu;

Maer die ridders, dat secgic u,

En wilden daer binnen comen niet.

Twee andere men echt daer comen siet,

Ende die verwonnense daer ter stede,

37980Ende also vort tot .xx. mede:

Ende .xx. rosen hoede omtrint

Waren hen daer mede gesint.

Dit duerde toten avonde daer.

Doe quamen daer .lx. ute vorwaer,

37985Ende bestonden Gariette ende Yweine,

Ende vingense daer inden pleine

Met crachte, ende vordense nu

In den casteel, dat secgic u.

Maer die vrowen die waren daer inne

37990Ende hare hoede sinden op minne

En liten hen doen geen quaet:

Si bescuddense daer, dat verstaet,

Ende holpen hen dat si daer waren

In ene scone camere twaren,

37995Daer si hadden alles gnoech,

Van etene, van drinkene gevoech;

Hen ne gebraken gene dinge

Dies si begeerden sonderlinge,

Sonder dat si nine mochten van daer.

38000Aldus lagen si, wet vor waer,

Inden casteel aldus gevaen

Also alsic u hebbe doen verstaen.

Nu latic bliven dese

Tote dat icker meer af lese,

38005Ende sal van Mordrette tellen nu

Ende van Griflette, secgic u,

Die wilden verloessen openbare

Die joncfrouwe te Montesclare.

Daventure doet ons weten

38010Dat Mordret hem heeft vermeten

Ende Griflet [te helpen] der joncfrouwen

Die hulpeloes dreef groten rouwe.

Si reden henen onder hen beden

Van daer si scieden ter wegesceden

38015Daer Walewein voer ten campe ward.

Doen si dus quamen op haer vard

Quamen si in een wout gereden

Daer si vonden tere steden

Ene hermitage staende nu.

38020Daer lagen si in, dat secgic u,

Dien nacht tot dat ginc dagen.

Doe stondense op ende gingen vragen

Den clusenare hoe verre het ware

Toten castele te Montesclare.

38025Die clusenare sprac: "Wat wildi daer?

Daer drieft eene joncfrouwe groet mesbaer,

Want si es belegen daer binnen

Van enen dise wilt winnen

Ende haers ondancs nemen te wive;

38030Ende si heeft liver dat mense ontlive

Dan sine tenen manne name.

Ende ware dat sake, dat ieman quame

Dise verloeste in enen camp,

Hi mochte hare winnen, sonder scamp,

38035Ende verloesten oec sonder gedingen,

Ende tswaerd metten vremden ringen;

Maer die gene die daer vore leecht

Es soe starc, alsmen ons seecht,

Dat hi wel soude dorven bestaen

38040.vi. ridders te male, sonder waen,

In enen crite, dat secgic u.

Ende hier omme ne darre nieman nu

Eenwijcs bestaen: dits die sake

Daer die joncfrouwe af es tongemake.

38045Ende .xx. milen es noch tot daer;

Ende dese wech sal u openbaer

Dar ward leiden, dat verstaet,

Die hier besiden den bosche gaet.

Constise verloesten gi daet wale."

38050Doen seide Mordret dese tale:

"Al ware hi noch alsoe starc,

Wilt hi comen in een parc,

Ic slane doet, ic segt u twi,

Oft die duvel ontragene mi."

38055"Soe doe ic oec," seide Griflet.

255 Doe namen si orlof ongelet

Ende voren henen alden dach

Die strate die biden bosche lach

Tote des avons. Doe quamen si

38060In enen cloester die daer lach bi

In .vi. milen gehinde na

Den castele, alsict versta.

Daer lagen si dien nacht alsoe.

Daer horden si sere clagen doe

38065Die joncfrouwe, die was beseten.

Men liet hen daer die waerheit weten

Van algader dat daer was gesciet.

Des ander dages en lettense niet,

Sine voren dar ward harde vroe,

38070Ende quamen daer te primetide toe,

Daer die tyran was gelegen,

Ende hadden .xx. tenten geslegen,

Daer in waren met hem oec dan

Wel .cccc. werachteger man.

38075Nu es Mordret ende Gariet

Comen met haesten ongelet

Daer die tenten sijn geslagen,

Ende begonsten naden here vragen,

Daer hen scire berecht af was.

38080Ende doen hijt wiste, sijt seker das,

Quam hi vord ende seide

Wat si wilden alle beide?

Si seiden si wilden bescudden al dare

Die joncfrouwe, jegen wien dat ware.

38085Hi sprac: "Dat moet sijn jegen mi.

Nu segt, weder soe wildi

Beide tenenmale nu vechten

Oft wilt hem elc allene berechten

Jegen mi? Nu kiest dat ene."

38090Mordret seide: "Ic wille allene

Jegen u vechten, sidi so coene

Dat gijt doret bestaen te doene."

Des balch hem die tyran sere

Ende keerde met enen corten kere,

38095Ende nam ene glavie in die hant,

Ende quam te Mordrette ward gerant

Al dat hi mochte; ende Mordret weder.

Elc stac anderen daer ter neder;

Maer die riddere hadde gene dere,

38100Ende Mordret was met den spere

In sine side gequetst nu.

Die tyran spranc op, secgic u,

Ende es te Mordrette gegaen,

Die oec nu op es gestaen,

38105Maer hine conste hem niet verweren,

Hi hadde vander wonden sulc deren

Dat hi hem op moeste geven

Oft hi hadde verloren dleven.

Dus es Mordret gevaen;

38110Ende Griflet heeft den strijt bestaen.

Elc hadde in die hant een spere:

Si quamen te gadere met groten gere,

Ende elc stac sijn spere ontwee;

Maer sine hadden daer af geen groet wee.

38115Si trocken die swerde beide doe,

Ende manlijc ginc anderen toe

Met groten slagen ende met sturen.

Mi heeft wonder hoe geduren

Griflet mochte vor sine slage,

38120Dier hi ontfinc inden dage

Menegen, dat seldi verstaen.

Oec heeft die ander daer ontfaen

Menegen slach die was groet:

Een ander warre af bleven doet.

38125Dus vochtensi toter nonen daer.

Maer Griflet begonste daer naer

Tragen sere an sijn slaen,

Ende die ander es hem angegaen

Ende heeften met slagen soe verladen,

38130Dat hi hem moeste bidden genaden.

Dus es daer Griflet oec gevaen

Ende met Mordrette sinen geselle gedaen.

Nu latic dese twee aldaer,

Ende sal u vort secgen hier naer

38135Van Perchevale ende sinen gesellen,

Daer gi hier vore af horet tellen,

Die den Doloreusen casteel wan.

Doen si alle drie van dan

Sciden ende wech varen

38140Hebben si vernomen, twaren,

Dat Ywein ende Gariet mede

Waren gevaen alle bede

Ten Orglieus inden casteel.

Doen si die waerheit wisten geheel

38145Drogen si over een, secgic u,

Dat sise wilden verloessen nu,

Ofte daer vore bliven doet.

Dus reden si met groet

Wat si mochten dar ward.

38150Ende rechte in die selve vard

Gemoetten si den selven naen,

Daer ic hier vore af dede verstaen,

Ende soude thuswerd sijn gereden;

Want doe gevaen waren ter steden

38155Ywein ende Gariet beide,

Alsic u hier te voren seide,

Voer hi henen ongelet

Ende gemoette dese heren met,

Die hem oec vrachden naden casteel.

38160Ende hi berechte hen al geheel

Die manire vanden castele

Ende vanden ridders in enen dele,

Die daer waren also gevaen.

Si seiden si wilden derward saen

38165Die ridders verloesten, mogen si.

Die naen seide: "Hets den avonde bi,

Maer vart met mi herbergen nu,

Ende margen vroech salic u

Derward leiden, begerdijt , gi heren."

38170Si dancten hem derre eren

Ende voren met hem daer ter stat.

Savons men hens nine vergat:

Van datmen eten mochte ende drinken

Die naen dede hars wel gedinken.

38175Si hadden daer wel haer gemac.

Smargens als di dach ontbrac

Beriden si hen ende wilden riden;

Ende die naen voer met tien tiden

Ende leidese toten castele mettien,

38180Omdat hi wilde die joeste sien.

Hi wiesde hen waer si selen riden

Daer men der joesten soude ontbiden.

Ende alsoe vollijc alsi daer waren

Quemen daer drie ridders utgevaren

38185Jegen die drie die daer hilden,

Beide met speren ende met scilden,

Ende gewapent wel ter cure,

Ende reden optie andere ter ure.

Ende Perchevael den sinen soe stac

38190Vanden orsse, dat hem brac

Sijn been ontwe; ende Keye

Stac den sinen in ene valeie

Vanden perde dat hi tumelde daer.

Acgravein stac den sinen daer naer

38195Dat hi die vote opward keerde:

Ic wane wel dat hem deerde.

Ende alse saen alse dit was gedaen

Quam daer een knape ende brachte saen

Drie rosen hoede, ende seide daer

38200Gelijc dat ic vore maecte openbaer.

Ende alse dit daer was leden

Quamen daer drie ander ridders gereden:

Die staken si oec af ter stat,

Ende .iij. rosen hoede brachte na dat

38205Echt die knape, wet vor waer.

256 Dus wonnen sire .xxv. aldaer:

Perchevael .x. ende dander twee

.xv. onder hen beiden min no me

Ende alse dit die van binnen sien

8210Comen si alle ut mettien,

Ende willen die drie ridders vaen

Gelijc si dandere hadden gedaen;

Maer dat en conde hen niet gescien.

Perchevael ginc hen an mettien

38215Ende Keye ende Acgravein,

Ende verslogenre daer op dat plein

.xx. doet ende .xv. gewont soe,

Dat si waren des lives onvroe;

Alse dit dandere hebben gesien

38220Gaven si hem op mettien,

Ende die joncfrouwen alle met,

Ende her Ywain ende Gariet

Waren te livereert al daer.

Ende alle die joncfrouwen oppenbaer

38225Ende die ridders die daer waren

Moesten ten coninc Artur varen

Ende hem opgeven, sonder waen,

Ende den casteel van hem ontfaen.

Nu salic hier swigen van desen

38230Ende sal van Waleweine lesen,

Die tsinen campe ward gereden

Doe hi van Tintavel es gesceden.

Daventure doet ons weten

Dat Walewein, die riddere vermeten,

38235Doe hi orlof hadde genomen

Te Tyntavel, dat hi es comen

Soe verre gereden, dat hi versach

Enen cloester, daer hi snachs lach.

Des anderdages, si u becant,

38240Waest al weldernesse ende woest lant:

Daer vant hi hinden harde vele.

Daer nam hi een ors te sinen spele

Ende reet na die hinden soe,

Dat hi ene hinde wel na doe

38245Metten spere hadde gesteken daer,

Maer sijn ors sneefde daer naer

Ende mietde an enen voet.

Doe keerde Walewein, die ridder goet,

Ende dede sijn ors besien.

38250Doe seide die knecht mettien

Dat een yser hadde verloren

An sinen rechteren voet voren.

Dus reden si vort ende hebben gemoet

Vele liede al ongegroet.

38255Daerna quamen twe ridders dan:

Deen was een scone jonc man:

Die jonge nam Waleweine bider hant

Ende groettene vrindelijc te hant,

Ende seide doe blidelijc na desen

38260Hi moet ember sijn gast wesen;

"Ende ic sal bidden desen here

Dat hi met u te mire herbergen kere."

Her Walewein gelovet hem daer.

Doe bat hi sinen geselle daer naer

38265Dat hine tsire suster soude leiden,

Ende hare bevale sonder beiden

Dat sine alse wel ontfinge dare

Alse oft hi selve quame te hare,

Ende dat sine minne ende ere doe.

38270Dus voer die riddere met hem alsoe

Ende sal heren Waleweine voren ende laten

Daer sine al toter doet haten.

Niet verre was hi optie vart,

Hine sach enen casteel wel beward,

38275Die op enen arm sat vander zee:

Dies prisdine vele te mee.

An dander side was die casteel

Met starken muren al geheel

Gemuert wel in allen sinnen,

38280So datter an was geen winnen.

Dus quamense gereden binnen der stede.

Daer sach her Walewein oec mede

Alrehande ambacht maken

Van so meneger, messeliker saken,

38285Dat ict niet vertrecken conde:

En doech oec niet te deser stonde.

Dus redense te gadere met gemake.

Her Walewein bescoude menege sake

Eer si toten torre quamen.

38290Knapen sprongen op do sijt vernamen

Ende hebben heren Waleweins part ontfaen;

Ende die riddere namen saen

Bider hant ende hirenbinnen

Leidene tere camere met minnen,

38295Daer die joncfrouwe binnen was nu,

Ende seide: "Desen gast sent u

Uwe broder, die coninc mijn here,

Ende ontbiet u dat gi hem doet ere,

Ende alsoe jegen hem gevard

38300Oft gi sijn suster ward;

Ende hout hem geselscap soe

Dat hi blide si ende vroe.

Hiertoe maent u nu, joncfrouwe,

U broder op gerechte trouwe.

38305Ic sac weder varen in geen wout:

Sijt desen riddere hout,

Ende maecten vro tesen tide."

"Deser geselscap benic blide:

Hi scient so overhoveschen here;

38310Ic sal hem doen al die ere

Die ic mach ende die ic can."

Mettien nam si dien edel man

Hoveschlike bider hant;

Ende die bode nam orlof te hant

38315Ende voer tsinen here weder.

Mijn her Walewein ginc sitten neder

Bider joncfrouwen ten selven stonden.

Ten irsten selense hen beconden

Onderlinge van goder minne.

38320Hi seide te hare ten beginne

Dat hi haer vrient ende riddere ware

Beide stille ende oppenbare,

Ende soud wesen al sijn leven.

Die joncfrouwe heeft hem weder gegeven

38325Sulke tale die was bequame.

Si hadde van hovescheit groten name.

Een riddere es comen binnen dien,

Ende heeft heren Waleweine cussen sien

Die joncfrouwe, ende hi verkindene daer

38330Walewein, en maecte geroechte daer naer.

"Bose wijf, du cust ende sits beneven

Die dinen vader nam sijn leven."

Eet Walewein dir conste gehanden

So was die gene gelopen thanden

38335In die stat, ende maecte groet gescal,

Ende brachte di comoenge op hem al.

Doe die joncfrouwe horde dese tale

Ward si bleec ende vale

Ende viel van anxte in onmachte.

38340Doe si bequam en haer bedachte

Versuchte si ende seide al bloet:

"Ay arme, wi sijn beide doet;

Want die riddere die ons hier sach

Sal vergaderen al dat hi mach

38345Die comoenge vander port

Ende bringense op ons nu vort.

Ic wane gi bat wapent u;

Een vrome riddere die mochte nu

Een stuc houden desen inganc."

38350"Joncfrouwe, en maket dan niet lanc,

Haelt mi wapine opter stede."

Si haelde hem wapine ende wapenden mede

Van allen wapinen sonder lac,

Maer dat hem een scilt gebrac:

38355Daer vore hi een scaecbert nam.

257 Ende aldus hi vor die dore quam

Ende seide: "Nu come wie dat wille,

Ic segt hem wel lude ende stille,

Die op mi wilt winnen die dore

38360Hi blieft doet oft ic daer vore."

Ende binnen desen es die gene comen

Daer hi die scepenen heeft vernomen

Ende den meyer vander stat,

Ende riep met luder stemmen na dat:

38365"Wapent u, gi liede allegader.

Hier es Walewein die verrader,

Die onsen here sloech te doet."

"Waer es hi?" riepen si alle bloet.

"Hi es hier boven bi onser joncfrouwen,

38370Die ic hem sach cussen, bi trouwen."

Men geboet daer ten wapinen al,

Ende datmenne levende vaen sal

Ende gevene levende haren here;

Des selensi hebben prijs ende ere.

38375Het riep al vaste: "Nu besiet

Dat hi ons ontga niet."

Die meyer liep sere verbolgen:

Die scepenen gingen hem volgen.

Men geboet al ute daer,

38380Wat elc vinden conste vorwaer,

Waest riec, pike, vlegel, stocken,

Hake, sceppen, swingen, rocken,

Wat dat si gegripen conden;

Also alsi in haer ambacht stonden

38385Nam elc dat ende volgede naer.

Sulc nam een timberbiel daer

Ofte ene reke oft ene gysarme;

En si dattene God bescerme

Soe es min here Walewein verloren.

38390Die joncfrouwe wel geboren

Pijnt hem te hulpen so si best can.

Doe si sach so menegen man

Riep si met luder stemmen nu:

"Gi dorpers, wat es gedaen hier u?

38395Bringt u die duvel hier gedregen?

Hier werden selke sevene verslegen

Eer gi den riddere vercrigen moget.

Ende oftene min broder sinde op doget

Dat ic heme nu ere dade,

38400Ende dit was met mins broder rade,

Wildine dan aldus orlogen?

Ic segt u wel al ongelogen,

So wie so wille maget horen,

U ware beter waerdi te voren

38405Ten duvel volen werd gegaen

Dan gi op mi dus comt, sonder waen,

Met getogenen swerden al nu

Sonder mijn weten, dat secgic u."

Binnen dat si aldus sprac

38410Was gesteken dat si brac

Mids ontwee die camerdore;

Maer die portier, dire stont vore,

Hi ontfinc den irsten soe

Metten swerde, datter vloe

38415Meer dan .xl. achterward;

Ende si worden soe vervard,

Datter geen so coene stoet

Die sine hant oft sinen voet

Hadde gesteken ter cameren binnen,

38420Al haddire mede mogen winnen

Enen guldinen pinninc:

Soe hoetde elc sine dinc.

Die joncfrouwe, die nine vant

Dat si mochte nemen indi hant,

38425Toten scaecspele si scire voer,

Dat lach gestroit opten vloer,

Ende rapet al in haren scoet,

Ende dede coenheit vele groet,

Ende ginc staen ter camerdore:

38430Den dorperen dire stonden vore

Ginc si deilen ende spinden

Gene rocken metten vinden

Ende gene ridders metten ouden,

Ende swoer dat sijt ontgelden souden,

38435Die quade dorpers entie vule.

Si warp daer sulken somege bule,

Dat alden dach hem dede wee.

Daer keerder dusent ende mee

Vander camerdore weder,

38440Ende seiden dat si den torre neder

Te houwene souden beginnen,

Sine consten di dore niet gewinnen

Met en gerehande vermoge,

Si waren so nedere ende si so hoge;

38445Die portwerdere was hen alte stuer.

Doe hiwen si an genen muer

Met wapinen ende met bilen.

Nu hort van Ginganbrisilen:

Hi quam gegaen ter selver uren,

38450In weet bi wat aventuren,

Ten geruchte ende ter niemare.

Hem hadde wonder wat dat ware

Dat hem tfolc geliet;

Noch sone wiste hi niet

38455Dat Walewein daer binnen was.

Doe hi die waerheit wiste das,

Geboet hi hen bi haren ogen

Dat si souden met Gode gedogen

Ende den tor roren no breken.

38460Si begonsten daer weder spreken

Met wreden worden ende met fellen:

Op hem selven souden sine vellen,

Den tor, op dat hire binnen ware

Met Waleweine den mordenare,

38465Ende op harre joncfrouwe mede,

Hoe soet die comoenge lede,

Eer si hen liten den man ontgaen,

Die hen so lede heeft gedaen.

Doe hi sach datmen nine dede

38470Dor sijn gebot no dor sine bede

Pensdi dat hi den coninc

Soude varen tellen dese dinc,

Ende hijt hem sere clagen soude.

Binnen desen quam vanden woude

38475Die coninc, ende Ginganbrisiel seide:

"Her coninc, grote lelijchede

Doet u meyer ende sine gesellen,

Dat si uwen tor ter neder vellen

Ende al dat si mogen asselgiren.

38480Gi wet wel in wat maniren

Walewein beropen es van mi

Te campe; here, dat es hi,

Die selve man, war hulpt verholen,

Dien gi herberget ene hebt bevolen

38485Uwer suster mire joncfrouwen.

Het ware wel recht, bi mire trouwen,

Sint dat hi es u gast,

Dat gine in uwen huse vast

Geleide daet hebben ende vrede.

38490Gesciet hem daer enege lelijchede

Gi seles hebben mesprijs groet.

Hi ware gevaen nu ende doet

En haddi hem selve bescud niet:

Hi slacht den ever, di niene vliet

38495Ende voer die honde gevet biel."

Die coninc sprac: "Ginganbrisiel,

Donct u wesen dat onmate,

Die mi lief heeft dat hi hate

Die mi lede heeft gedaen?

38500Nochtan secgic u, sonder waen,

Ic wilde wel dat ware benomen;

Ende magic daer te tide comen

Ic saelt benemen ende gebiden

Dat nieman so cone si van minen lieden

38505Dine scaed meer ofte arget

258 Sint dat icken hebbe geherberget."

Ten irsten dattie coninc quam

Vor sinen tor, ende hi vernam

Gene geruechte ende dat gescal,

38510Hiet hi den meyer dat hijt al

Bename. Doe waest scire gedaen.

Hi geboet hen allen saen

Dat si keerden vanden torre.

Doe werd dat here saen in porre:

38515Die sameninge was saen testort

Doen si horden des meyers wort.

Een rike man, een wel geboren,

Die alder porteren was te voren,

Die daer woenden in die stat,

38520Dor sine doget ende dor dat,

Om dat hi was van hogen rade,

Die gene sprac: "Here, hi mesdade

Die hierto wiste goeden raet,

Hine gevane te derre daet

38525Die hier bestaen was met onmaten;

Maer dat vele lieden haten

Den genen die uwen vader sloech,

Dan donct mi geen ongevoech;

Al hadden si meer gedaen. Nochtan

38530Sint dat gi selve hebt den man

In u huus geherbercht

So sidine sculdech ongehercht

Te houdene alse uwes selfs leven;

Ende al wildine oec begeven,

38535Ginganbrisiel, die ridder coene,

Hi ware sculdech hem te doene

Goet geleide ende vasten vrede

Sint hine hier comen dede

Jegen hem te vechtene camp.

38540Gesciet hem lachter hier oft ramp

Men saelt u beiden sere mesprisen;

Hi es na goets mans wisen

Sinen hals hier comen te verwerne.

Here, ic segt u dat ic gerne

38545Sage ende wel raden dorste

Datmen desen camp vervorste

Dat virendeel van enen jare,

Ende daer binnen soeken vare

Dat witte spere die edel man,

38550Datmen gevagen so nine can

Daerne hanget emmer boven ane

Van verschen blode ene trane

Dat uten gehelen ysere dringet.

Hi doe den raet dat hi u bringet

38555Dat witte blodende spere,

Oft hi come weder, here,

Ende levere hem selven u

In sulker gevancnesse alsi es nu:

Dus en mogedijs niet gemissen

38560Gine hebtene in uwer gevancnessen;

Soe mogedi bi beteren saken

Ende bi scoenre comen te wraken,

Kere, dan gi moget nu.

Doet aldus, dat radic u."

38565Die coninc lovede desen raet.

Hier na hi langer nine staet,

Hine gaet ten torre sonder sparen,

Daer si beide binnen waren,

Walewein ende oec die suster sijn.

38570An Waleweine en was niet in scijn,

No an varuwe no an gebare,

Dat hem daer van enen hare

Sine coenheit iet besweec;

Maer die joncfrouwe, si was bleec

38575Van sorgen ende van serecheden,

Ende beefde met alden leden.

Ende alsi haren broder sach,

Dat hare meest op therte lach

Claget si hem met wenenden ogen.

38580Ende Ginganbrisiel hi ginc togen

Sine grote hoveschede;

Hi groette Waleweine ende sede:

Owi, here, her Walewein,

Dat horde u broder Acgravein

38585Ende menech man van hogen love

Binnen des conincs Arturs hove

Daer wi campvast worden beide,

Daer namic u op min geleide.

Daer so maendic u ende bat

38590Dat gi in ne gene stat

Ne sout herbergen oppenbare

Die mijns heren des conincs ware.

Her Walewein, des en daetdi niet,

Ende daer ombe es u mesciet

38595Bi uwes selfs scout; geweet,

Dit ongevoech es mi leet,

Ende ben des drove in minen mode."

Doe sprac die gode man, di vrode,

Daer die raet vander stat an stont:

38600"Ginganbrisiel, hout uwen mont.

Heeft die comoenge enege dinc

Mesgrepen, dats jegen den coninc

Meer dant es jegen u.

Danct Gode, hets wel leden nu

38605Jegen dat gescepen stoet.

Donket u beiden wesen goet,

Die coninc wilt sonder scamp

Een jaer versten desen camp,

Ende her Walewein daer binnen vare

38610Ende soeke dat blodende spare,

Datmen gedrogen nine can,

Daer en hange ember an

Versches bloets ene trane.

Vandien spere, na minen wane,

38615Es vorscreven ende vorseget:

Een conincrike dat verre leget,

Dat rike van Logres es genant,

Dat wilen was der heidene lant,

Sal biden spere al sijn testort.

38620Dat spere, daer gi af hebt gehort,

Sal her Walewein soken varen.

Oec sal hi sekeren ende swaren

Den coninc dat hijt hem sal bringen."

Walewein sprac: "Salmen mi dwingen

38625Te swerne enegen valscen eet?

Noch ware mi liver, Godeweet,

Dat ic dogede seven jaer

Selke quale die mi ware swaer,

Dan ic mi keerde an sulke vore,

38630Dat ic sekerde ende swore

Dat ic nine vermochte te done."

Die gode man sprac: "Ridder cone,

Hier nes nieman die des geert

Dat gi u dancs u iet versweerd;

38635Maer gi selt sweren oppenbare,

Dat gi om te bejagen dat spare

Sult doen al u macht met vlite.

Ontfechtet u so sidijs quite:

Oft gi tspere niet cont gewinnen,

38640So moetti tesen torre binnen

Tenden den jare geven u

In sulc gevancnesse als gi sijt nu."

Her Waleweine antwerde: "Desen eet

Aldus te done benic gereet;

38645Maer ic moet tirsten varen

Ene joncfrouwe verloessen te Montesclaren,

Die ic mi vermat ere

Te verloessene ut haren sere

Eer Ginganbrisiel beriep mi.

38650Daerna varic, wildi,

Dat spere soeken een jaer."

Si loefdent wel , ende brachten daer

Die heilegen Waleweine te voren,

Ende hi hevet daer gesworen

38655Dat hi sal doen al sine macht

259 Te sokene den witten scacht.

Daer altoes hanget ane

Versces bloets ene trane;

Oft hijs oec niet can gewinnen

38660Hi sal ten selven torre binnen

Hem selven leveren in gevancnessen,

Ofte hi sal des lives messen,

Oft vander verranessen hem maken claer,

Daer hi om es gehachtet daer.

38665Alse dese eet was gedaen

Nam Walewein orlof saen

Anden coninc ende ander joncfrouwe,

Die hem geholpen hadde met trowen,

Ende ane alle die daer waren,

38670Ende es aldus en wech gevaren.

Sinen knapen gaf hi orlof,

Ende hietse varen in Arturs hof,

Ende es aldus van hen gesceden.

Die orsse hiet hi weder leden

38675Alle, sonder sijn Gringalet.

Hoe sere weende doe Jonet

Ende die andere knapen mede

Doent daer quam tenen gescede,

Ende dat hi wilde in vreemt lant

38680Allene varen dolen. Te hant

Voren die knapen te Cardol ward,

Want si vernamen optie vard

Dat die coninc Artur was daer.

Doe si daer quamen, wet vor waer,

38685Dat hen die coninc vrachde, twaren,

Waer Walewein ware gevaren?

Jonet sprac: "Here, her coninc,

Walewein groet u boven alle dinc.

Ende die camp van Scavelone,

38690Dien hi geloefde daer te done,

Die es geverst nu een jaer."

Hi vertelde den coninc daer naer

Al die gescinesse clein ende groet

Die hi daer geloefde al bloet:

38695Vanden spere te sokene een jaer,

Ende vander joncfrouwen te Montesclaer,

Hoe hi dar ward gevaren es nu

"Om hare te verloessene, secgic u,

Ende daerna vaert hi tspere soken."

38700Die coninc began daventure vloken,

Dat Walewein soe was verdoeft

Dat hi dat hadde geloeft;

Want hi docht sere van dien

Dat Waleweine iet mochte mescien.

38705Dies was hi drove herde sere,

Ende die coninginne noch mere:

Doe sijt wiste mesliet si hare,

Ende alle die vanden hove daer nare

Dreven rouwe, dat secgic u.

38710Ic laetse driven den rouwe nu,

Ende secge u van Waleweine vort,

Des gi noch niet en hebt gehort.

Daventure doet ons verstaen,

Alse Walewein hadde wech doen gaen

38715Sine knapen, dat hi allene

Quam gereden, die ridder, gemene

Ane een wout omtrent middach,

Daer hi ene hermitage sach.

Daer ward es hi gereden saen.

38720Omdat hi gerne hadde verstaen

Vanden hermite enege niemare

Hoe hi mochte te Montesclare

Geraken, ende welken wech dat hi

Varen mochte, daer hi bi

38725Comen mochte ter joncfrouwen,

Die beseten was met rouwen;

Want doe hi quam den bosch binnen

Vant hi daer in allen sinnen

Grote wege, die wel waren

38730Geslegen: done wisti welken varen.

Omdit voer hi ter clusen ward

Met ere groter snelre vard.

Ende als hi ter clusen binnen quam,

Enen hermite hi daer vernam,

38735Die out was sere van jaren.

Alsi daer binnen quam gevaren

Vraechdi den goden man daer nare

Welc hi best mach henen varen

Ten castele te Montesclare,

38740Ende oft iet verre tot daer ware?

Die hermite seide: "Live here,

Het ware u te verre hedemere;

Maer comt herbergen met mi,

Ende margen betide so suldi

38745Daer wel comen, dat secgic u."

Walewein pensde dat hem nu

Beter ware dat hi daer blive

Dan hi jegen avont crige,

Want het was den avonde naer.

38750Her Walewein dankes den hermite daer,

Ende bleef dien nacht alsoe.

Die hermite vertelde hem doe

Vander joncfrouwen te Montesclare,

Hoe dat si beseten ware

38755Van enen den vreselijcsten tyran,

Die niet ontsage .vi. man

Tenen male in enen crite.

Vort telde hem die hermite

Hoe hi .ij. ridders heeft gevaen:

38760"Dat was mi heden doen verstaen

Dat si van Arturs hoven waren;

Die sal hi margen sonder sparen

Hangen doen, dat seidemen mi."

Walewein sprac doe: "Live here wetti

38765Iet hoe die ridders hieten nu?"

"Here, ic horese nomen, secgic u,

Mordrette ende Griflet."

Her Walewein seide: "Bi mire wet,

Magic daer margen te tide comen

38770Dat hangen werd hem daer benomen."

Doe bat Walewein den hermite doe

Dat hine sanderdages wecke vroe;

Want hi wilt daer waerd riden

Ende die ridders bescudden te dien tiden,

38775Ende die joncfrouwe oec ter stede,

Daer ic u hier vore af sede.

Die clusenare gelovet hem daer.

Des anderdages, wet vor waer,

Wectine in die dageraet,

38780Ende her Walewein met haesten op staet

Ende gereit hem, ende vor van daer.

Ende rechte doen die sonne claer

Sceen quam hi met haesten gereden

Op enen berch, daer hi beneden

38785Sach waer .xx. ridders hilden,

Beide met spere ende met scilden,

Ende al gewapent; ende hadden daer

Ene galge gerecht oppenbaer,

Daer si Mordrette ende Griflette

38790Hangen souden sonder lette.

Ende Walewein sach den enen opwaerd gaen,

Daermenne hangen soude saen,

Ende hi wiste wel nu die waerheit,

Bi dat hem die clusenare hadde geseit,

38795Dat sijn broder was ende Griflet.

Hi riep van verren: "Gi lietet bet.

Dat gi minen broder wilt hangen

Dat sal u hier te quade vergangen."

Mettien setti sijn ors inden loep

38800Ende reetter daer vive over hoep,

Dat si daer vielen metten perde

Sere gequetst op die eerde.

Hi trac sijn sward ende ginc slaen:

Die gene die daer hilden gevaen

38805Sinen broder ende Griflette mede

260 Sloech hi die hande af daer ter stede.

Doe ginc hi den anderen toe:

Elc die mochte daer ontfloe

Ten here ward, ende ripen dare

38810Dat daer een duvel comen ware,

Diet al versleet sonder vorste

Die daer sijns ontbeiden dorste.

"Ende die ridders heeft hi genomen,

Daer wi met waren ter galgen comen."

38815Ginder ward groet geruechte nu.

Die here vanden here, secgic u,

Dede wapinen al sijn here

Alse te sine in die were,

Ende beval hen allenoec daer na

38820"Eest dat ic te campe besta

Den genen die dit heeft gedaen,

Ende sidi dat ic onder sal gaen,

Soe comt alle met ere conroet,

Ende vaetten mi of slaten doet.

38825Ende sidi dat ic boven bem,

Ende ic minen wille doe met hem,

Sone suldi niet doen daertoe."

Aldus beval hi hen allen doe,

Ende hi reet vore te Waleweine ward,

38830De doe ontbonden hadde ter vard

Sinen broder die hande bede

Ende Griflette oec mede,

Ende elc hadde hem gewapent daer

Met wapinen, dat wet vor waer,

38835Die de ridders hadden an

Die Walewein versloech, di edel man;

Ende hebben die orsse oec bescreden,

Die daer die dode liten ter steden.

Ende Walewein es vord gereden met

38840Ende sijn broder ende Griflet,

Ende sciet waer die here comt dan

Gewapent met .cccc. man

Doense die tyran heeft vernomen

Maecti een teken, ende es comen

38845An Waleweine, ende vrachde hem al dare

Hoe dat hi soe coene ware

Dat hi hem dorste nemen nu

Sine gevangene? "Ic segt u,"

Sprac Walewein; "ic quam al hier

38850Om te bescuddene dese joncfrouwe fier,

Die gi hier hebt beseten;

Ende oec vort doe ic u weten

Dat ic hier dese .ij. quam verdingen

Ende gint swerd metten vremden ringen.

38855Daer ombe quamic oec hareward.

Nu hebbic u geoppenbard

Waeromme dat ic hier ben comen."

Die ander sprac: "God moet mi verdomen

Oftict hier nine wreke an u.

38860Gi sijt te verre comen nu,

Gi moet betalen, sonder waen,

Die overdaet, die gi hebt gedaen."

Walewein doe met haesten seide:

"Mi es leet enege beide.

38865Sidi die here daert al an staet,

Soe hebt hier enen corten raet

Ende siet wat gi wilt anegaen.

Ic beens gereet, sonder waen;

Ic strede so gerne jegen u,

38870Dat mi verwast der talen nu."

"Bi Gode, ic maecs u heden mat,"

Sprac die ander, ende kerde na dat,

Ende seide dat hi hem hoetde gereet.

Walewein, die doe was al gereet,

38875Nam sijn spere in die hant,

Ende es ten anderen ward gerant,

Die op Waleweine quam gereden

Met harder groter haestecheden,

Ende brac sijn spere mids ontwee;

38880Maer Walewein en hadde geen wee

Vanden steke, wet vorwaer,

Maer hi stac den anderen daer

Met sinen spere so utermaten,

Dat hi moeste tgereide laten

38885Ende viel opt deerde daer ter stede,

Soe dat hem deerde in al die lede.

Nochtan spranc hi op ter vard

Ende heeft getrect daer sijn sward,

Ende es tote Waleweine gegaen,

38890Ende seide hi soude doet slaen

Sijn ors, oft hine beette neder.

Her Walewein antwerde hem weder

Ende seide dat ware onmate:

Hi hadde liever dat hi op sijn ors sate

38895Ende verwere hem also daer naer,

Dan hi ombescedenheit dade daer.

Dus sat op sijn ors die here:

Des seidense Waleweine alle ere.

Doen trac Walewein sijn sward,

38900Ende die ander reet te hem ward,

Ende hadde sijn sward oec getogen.

Si quamen te gadere so vermogen,

Dattie eerde donderen sceen

Daer si versamenden onder hen tween.

38905Elc sloech anderen grote slage

Ene lange wile vanden dage,

Dat gelijc gnoech onder hen was,

Ende men niet geweten conde das,

Welc dat daer was te boven.

38910En was en geen, men mochten loven.

Vanden slagen die si slogen

Haer helme daer inward bogen

Ende haer scilde frotseerden doe,

Ende haer halsberge oec daer toe.

38915Nu werd erre die grote tyran:

Dat so lange vor hen een man

Gestaen mochte was hem leet.

Hi ginc Waleweine op gereet

Ende waendene wel scoffieren nu;

38920Maer her Walewein, dat secgic u,

Bestontene weder daer alsoe,

Want sine cracht begonsten doe

Te wassene, daer men toe gesach;

Want het ginc anden middach,

38925Dat sine cracht te wassene plach.

Doe ginc hi slaen slach in slach,

Gelijc dat hi smargens dede.

Men ward niet geware an sine lede

Noch an sine slage dat hi iet

38930Gevochten hadde, diet besiet.

Hi ward soe rasch in sijn slaen,

Dattie gene waende sonder waen

Dathi hadde gemaect sijn spel

Al tote nu, so overfel

38935Ende so groet ende so sture

Waren sine slage nu ter ure.

Hine conste vor hem niet gestaen

Ende vlo alomme, sonder waen,

Ende ne dorste der slage verbeiden niet.

38940Ende alse Walewein dit gesiet

Dat hi vor hem vlochtech es

Reet hi hem na, sijt seker des,

Ende slogene opt hoeft enen slach

Dat hi ne horde none sach,

38945Ende dat hi daer na al met allen

Vanden perde moeste vallen,

Ende bleef in onmacht licgende daer.

Dit sagen sine liede oppenbaer,

Ende worden hier af sere verert.

38950Si waenden te lange hebben gemert,

Ende dat haer here ware doet.

Doen brac op al dat conroet,

Ende reden heren Waleweine daer toe.

Som wilden sine vaen daer doe,

38955Ende som wilde sine slaen doet.

261 Daer ward een geruchte soe groet,

Daer si op hem trocken ter wilen,

Men horet wel tere halver milen.

Deen riep: "Slachene doet."

38960Dander riep met mode groet:

"Vatene hier nu ter stede

Ende laettene ons hangen mede;

Ende die andere, sine gesellen,

Laetse ons op radere quellen."

38965Dus eest al op Waleweine getogen,

Die ginder hielt also vermogen

Ende also onversaecht oec mede,

Als oft hire dusentech hadde ter stede

Die hem souden in staden staen.

38970Nu hord, wat hi heeft gedaen.

Hi arselde allettel over voet

Tot enen berge die daer stoet,

Daermen hem van achter niet

En conde gedoen en geen verdriet,

38975Ende hiet Mordret ende Griflette

Dat si hem weerden sonder lette.

Elc stont daer vor hem selven nu:

Si quamen alle, dat secgic u,

Op Waleweine gereden ter stede,

38980Die hem daer ter were dede

Soe anxtelijc ende soe sere,

Dat hire daer ten irsten kere

.xx. ende meer dede vlien

Van enen slage die si gesien

38985Hadden, dien hi ter stede sloech;

Want hi enen sijn hoeft afdroech

Ende enen anderen dire bi was

Half den hals, sijt seker das.

Ende Mordret ende Grifelet mede

38990Verslogenre menegen optie stede.

Dus latic vechten daer die heren

Ende sal te Perchevale weder keren,

Die Yweine heeft verloest,

Ende Gariette ende Keyen vertroest,

38995Ende Acgraveine oec, sonder waen,

Alsic u hier vore dede verstaen.

Doen si scieden sonderlingen

Vanden torre, daer si ontfingen

Die rosen hoede, do reden si

39000 Daer vernamen si die niemare

Vanden castele van Montesclare,

Dat Mordret daer ware gevaen

Ende Griflet ende datmense soude saen

39005Hangen des ander dages vroe.

Doen sijt vernamen si reden doe

Alden dach ende alden nacht

Wat si mochten, met groter cracht,

Om dat sire gerne waren comen

39010Eer hen dlijf worde genomen.

Doch reden si soe in haren doene,

Dat si quamen omtrent none

Gereden daer die casteel stoet,

Ende sagen waer die ridders goet,

39015Walewein, Mordret ende Griflet mede,

Vochten so vresselijc daer ter stede

Jegen wel .cccc. man,

Dat u nieman gesecgen ne can.

Si haddenre wel geslegen doet

39020.xl. ridders in dat conroet

Eer hen dese hulpe es comen.

Ende alse Perchevael dit heeft vernomen

Dat daer vacht min here Walewein

Sloech hi vore in dat plain

39025Ende riep: "Geselle, versaecht u niet,

Ic beent, die Walloes." Mettien hi liet

Sijn spere sinken ende reet in.

Daer veldire .xx. int begin,

Ende dorbrac al die scare,

39030Ende dorreetse so aldare,

Dat hi banderside es dore comen.

Echt heeft hi een spere genomen

Enen die daer bi hem hilt,

Ende reet echt dore met gewilt.

39035Derdewarf reet hi echter vort.

Alse Walewein dit heeft verhort

Dattie Waloes daer es comen

Heeft hi oec een spere genomen

Ende reet in die scare met.

39040Doe volchde Gariet ende Mordret

Ende Keye ende min her Ywain

Ende oec mede Acgravain,

Ende hebben der andere vele gedoet.

Dus worden si daer soe verbloet,

39045Dat si alle gingen vlien

Ende liten haren here mettien

Licgende in onmacht op dat plein,

Daerne geslagen hadde Walewein.

Si slogenre wel .cc. al daer,

39050Die dlijf verloren, wet vor waer;

Ende .cc. esser ontvloen.

Si quamen daer lach die here doen,

Ende Mordret die stakene doet

Om dat hi hem te hangene geboet;

39055Maer dat was Waleweine leet.

Tirst dattie joncfrouwe dit weet

Es si vanden castele comen

Ende heeft der heren ware genomen,

Ende deetse met hare varen nu.

39060Si ontfincse wel, dat secgic u.

Daer was des avons bliscap groet:

Die joncfrouwe haren knapen geboet

Datmen nine spare jegen hen.

Si was so blide in haren sen,

39065Dat si hare ne wiste hoe gelaten.

Die heren die daer savons aten

Waren wel gedient tier stont.

Walewein vrachde, dat si u cont,

Omt swerd metten vremden ringen,

39070Datment daer soude vort bringen,

Dattie joncfrouwe heeft gedaen:

Si dede hem sine nature verstaen,

Ende seide wie dats werdech ware

Hi mocht nemen openbare

39075Ende uttrecken, sonder waen,

Ende daer met vechten ende slaen;

Ende dies oec werdech nine es,

Het brake ontwee, sijt seker des."

Walewein nam tswerd in die hant,

39080Ende traect ute, ende sloecht thant

Op enen helm, die daer lach,

Datmenne te sticken scoren sach.

Doen stac hijt weder inden scoe

Ende wildet Perchevale geven doe

39085Om te provene daer ter stede.

Perchevael seide, ende alle dandere mede,

Dat hijt gnoech hadde geproeft

Also alst den swerde toe behoeft;

"Ende het es oec uwe met rechte,

39090Want gi wonnet met gevechte

Opten tyran die hier lach."

Die joncfrouwe, die dit horde ende sach,

Seide tot Waleweine: "Nu siet, here,

Ic ben uwe nu embermere,

39095Ende moet tuwen dienste staen;

Gi moget met mi doen, sonder waen,

Al dat gi wilt ende begeert.

Al min goet ende oec dit sweerd

Es uwe, dat wet oppenbare."

39100Her Walewein die dankets hare

Met scoenre tale daer ter stede.

Na den etene gincmen gerede

Bedden, ende doe gingen die heren

Hen daer na ter rasten keren,

39105Ende slipen met gemake doe

262 Tote des ander dages vroe.

Doe wilden die heren danen varen:

Die joncfrouwe boet hen allen, twaren,

Gichten ende scoenheit omtrent;

39110Maer sine wildens niet een twent.

Si sciden danen met vrouden nu.

Her Walewein voer, dat secgic u,

Dat grael soeken ent spere met

Alsi geloefde bi sire wet

39115Te Scaveloen al sonder waen.

Alsic u hier vore dede verstaen.

Ende Perchevael, Ywain ende Gariet,

Keye, Acgravein ende Griflet,

Dese sijn te hove gevaren,

39120Daer si willecome waren.

Die coninc was blide harde sere

Ende vraechde om Waleweine den here,

Oft si van hem iet wisten nu?

Ende si vertrocken hem al dat, secgic u,

39125Die aventuren die waren gesciet;

Sine lietens achter bliven niet.

Si waren blide van dien gevalle,

Maer om Waleweine droefden si alle,

Ende die coninc alre meest.

39130Ende die coninginne, alsijt vereest,

Was sijs soe drove utermaten,

Sine wiste hare hoe gelaten;

Nochtan verblietde si haer te mere

Om Perchevale den stouten here,

39135Bedie si hadde troest om das,

Dat hi een vrindelijc ridders was.

Nu latic dese tale bliven,

Ende sele van Waleweine scriven,

Die nu vart dat grael soeken

39140In allen landen, in allen hoeken.

Doen her Walewein was wech gevaren

Vanden castele te Montesclaren

Ende van sine gesellen, alswi weten,

Doe quam gereden die here vermeten

39145Des derdes dages an een wout,

Daer hi hoerde menechfout

Doe vogle singen ende wesen blide.

Daer vernam hi ten selven tide

Enen riddere sere gewont,

39150Die daer lach ten selver stont

Ende reste in sire amien scoet.

Her Walewein hare goeden dach ontboet.

Si, die drove was herde sere,

"God loent u, seit si,"live here."

39155"Joncfrouwe," sprac Walewein saen,

"Die riddere donct mi sere ontaen:

Wectene, des biddic u,

Ende laet mi hem vragen nu

Na die seden vanden lande."

39160Die joncfrouwe antwerde hem te hande:

"In weckene dor ne genen man."

"Joncfrouwe, ic salne wecken dan."

Doe wectene Walewein an haren danc,

Soe dattere die riddere met ontspranc.

39165Die riddere sprac ter selver tide:

"Vore Gode moet hi wesen blide

Die mi wecte dus sachte nu.

Her riddere, op trouwe radic u

Dat gi scuwet dese pade

39170Die vol sijn van overdade.

En quam nie man in valscher voie:

Dit sijn die pade van Galoye,

Daer noit riddere dore en leet,

Hine bleef doet oft so bereet,

39175Dat hem dat keren werd ontseit."

Walewein antwerde hem gereit:

"Vrient, in quam hier niet om keren,

Maer ic quam hier omdat ic leren

Wilde die seden vanden lande:

39180Keerdic dus dat ware scande."

Die riddere seide: "Bi mire trouwen,

Vaerdi voerd, het sal u rouwen;

Maer keerdi weder gesont na dien,

Dat nembermeer mach gescien,

39185Ende benic doet, nemt dese joncvrouwe

Ende voertse op gerechte trouwe

Tot eneger stat daer si wel si."

Walewein antwerde doe dat hi

Die joncfrouwe soude bestaden met eren

39190Op dat hi mochte weder keren.

Dus sciet Walewein van daer

Ende quam gereden saen daer naer

Optie zee, sonder waen.

Daer sach hi menech scep staen.

39195Ene scone stat stoet daer besiden,

Daer hi neven moeste liden,

Daer ene rivire neven liep,

Die wijt was ende sere diep.

Optie rivire reet hi te hant

39200So verre, dat hi ene brucge vant,

Die sere lanc was ende groet.

Daer reet hi over met groter spoet.

Besiden der brucge daer een deel

Vant hi staende enen casteel,

39205Die de hoede was vander stat.

Walewein maecte hem vaste na dat

Ten castele waerd herde saen,

Ende bider porten heeft hi verstaen

Ropen ene joncfrouwe na dat,

39210Die in een scone proyel daer sat:

"Her riddere, gine dorft u dus niet haesten,

Ic wane gire nu sijt ten naesten

Dat gire nembermer selt comen.

Gi wanet mi wel nu hebben genomen

39215Ende met u gevoert daer naer."

Walewein seide: "Gi secget waer:

Om u soe benic comen hier."

"Bi Gode, her riddere, sidi so fier,

Dat gi dorvet geleiden mi,

39220Ic sal u volgen waer dat si,

Tot dat ic di sie in selc meswinde

Dat di sal smerten tot dinen inde.

Nu hale mi ginder over min pard,

Dat daer staet in dien boegard."

39225"Bi Gode, dat si al ongelet,

Wistic waer doen min Gringelot."

Walewein gaeft hare ende ginc saen

Over een vonder daer hi sach staen

Ridderen, knapen ende joncfrouwen,

39230Dine te wondere alle bescouwen,

Ende spraken hem ane alle daer,

Ende castiedene sere daer naer

Dat hi der joncfrouwen nine rochte,

Want si ware in quaden gedochte,

39235Ende si hadde menegen doen nemen dlijf,

Want si ware een quaet wijf.

Walewein liet hen secgen daer

Dat si wilden, ende ginc daer naer

Al gewapent daer hi tpart vant.

39240Een groet riddere, een seriant,

Lach daer bi ende hoetde tpaert:

Ende Walewein boet die hant der waerd.

Die riddere sprac: "Wat wildi maken?

Hoetdu van al sulken saken,

39245Want gi bliefter ombe gescint."

Si hadden ginder lanch perlemint.

Int inde nam her Walewein dat part

Ende voret saen ter joncfrouwen ward,

Die haren mantel hadde laten vallen

39250Ende haren wimpel oec met allen,

Om dat si wilde datmense soude

Te bat sien. Doe sprac boude

Her Walewein: "Joncfrouwe, siet u part:

Sitter op als gi wilt, ende vard,

39255Ic sal u hulpen nu daer op."

263 "Wat, her sot, houdi u scop,

Dat gi u hant soud doen an mi?

Dan wildic niet dat gevallen si

Om dat goet van derre steden:

39260Mi ware liver afgesneden

Dine hant, dan si an mi ware comen."

Mettien heeft si tpart genomen

Ende es saen daer op geseten.

"Her riddere:" seit si, "ic doe di weten,

39265Vaert nu voren, ic volge u na

Toter wilen, dat wel versta,

Dat ic di sie in so groter scande

Ende in selc verdriet, dat in den lande

Nie riddere gesciede te voren.

39270Groten lachter ende groten toren

Sal di gescien, ende mesval,

Eric van di sceden sal."

Dus voer si op hem rampeniren

Alden dach, sonder enech viren,

39275Dat Waleweine dede groet verdriet;

Maer hine antwerde hare daer niet

Ende keerde over die brucge weder

Ende rechte vort alt water neder,

Soe verre, dat hi ten inde quam

39280Daert water sinen loep om nam.

Doe sprac die joucfrouwe: "Bloet man,

Keert weder omme, ende volgt mi dan,

Want ic sie wel sonder beiden

Dat gi mi uten wege wilt leiden."

39285Walewein seide doe: "Ay scone joncfrouwe,

Ic doe niet, bi mire trouwe;

Mar ic deet nu om dat,

Dor dat ic quam den anderen pat

Ende ic gene aventure vant:

39290Om dat redic al hier te hant."

"Dune deets: du reets hier bedien

Dattu wilt daventuren vlien."

"Nu segt dan waer gi wilt, joncfrouwe,

Ic vares gereet, bi mire trouwe."

39295"Soe vard mi dan al desen pat."

Dus sloech hi weder omme na dat,

Ende quam inden wech gereden

Daer hi den riddere liet licgen heden,

Die daer lach alsoe gewont.

39300Ende rechte inder selver stont

Soe heeft Walewein gelesen een cruet,

Dat in hadde grote virtuet,

Ende quam ten riddere daer hi was,

Ende betastene over al na das,

39305Ende vant den puls stide ende warm.

Die joncfrouwe hadden in haer arm

Ende weende, ende seide: "Hi es doet."

Ende Walewein dat crudekijn croet

In die wonden ende bantse daer

39310Mit enen doeke, die hem daer naer

Die joncfrouwe van haren boefde nam.

Ende die riddere saen herquam

Ende sprac dese word met pinen groet:

"Ic hebbe geweest in groter noet

39315Vanden duvlen vander hellen,

Die mi gerne souden quellen;

Maer mochtic mine biechte spreken

Soe waric den duvlen ontsteken.

Hier woent een pape herde naer:

39320Haddic een part ic rede daer,

Dat ic mine biechte gesprake."

Mittien quam ginder een scilknape

Van sere vremden seden

Op een dravende part gereden.

39325Doe seide die riddere: "Ay live here,

Geeft mi geen part, dor Gods ere,

Dattie sciltknecht bringet daer."

Walewein antwerde hem daer naer:

"Wat soect die knecht, wat doet hi hier?

39330Hi mochte wesen nu so fier,

Ic soude min ors eer lenen u

Eer ic sijn rosside name nu."

"Gi had recht, hi es so quaet:

Al dat hi jaget dats baraet:

39335Hi comt om uwe scande naer,

Ende sal u wachten, wet vor waer;

Ende mocht hi, hi dade u quaet."

Als min her Walewein dit verstaet

Gaet hi darward vraget saen

39340Wanen hi comt also gedaen?

"Ic vare allomme spien," seit hi;

"Quaet gelucke geve God di.

Wat hefstu met mi te done

Waric vare?" Ende omt goene

39345Slogene Walewein ter stat,

Dat hi ter eerden viel na dat,

Metter vust op sijn hoeft,

Dat hi daer neder lach verdoeft.

Ende als hi opstont viel hi weder

39350Wel .vij. werf, eer hi ginc ter neder.

Daer na dreichdene di sciltknecht,

Ende Walewein ginc ten riddere echt,

Die welna al was becomen:

Ende alsi Walewein hevet vernomen

39355Verkindene wel. Hi bat hem daer naer

Dat hi sire amien op holpe daer;

Ende die wile dat hi dat dede

Sat hi op Waleweins ors gerede

Ende voret wech optie heide;

39360Soe watter Walewein toe seide

Hine wilden dors geven niet.

Walewein seide als hi dit siet:

"Bi Gode, gi volget wel den raet:

Doet mi goet ic doe u quaet.

39365Nu soudic gerne weten, vrient,

Waer ic des nu hebbe verdient

Dat gi mi dus fel sijt."

"Walewein, gedinct di niet die tijt

Dattu mi daets eten metten honden,

39370Mijn hande op minen rucge gebonden?"

"Bestu dan dit Gregorias?

Dat ic di dede ic lie wel das;

Maer het es des lans sede,

Die met ere joucfrouwe mesdede,

39375Hars ondanc, datmen den man

Metten honden dade eten dan,

In des coninc Arturs lant."

"Walewein, daer ombe saltu nu te hant,

Dijn Gringalet darven, ende riden nu

39380Dat rosside, dat mager es ende scu."

Dus sciet hi van Waleweine daer;

Ende die quade joncfrouwe loech daer naer

Ende seide: "Here, bi mire trouwen,

Nu sciendi wel die groeten vrowen

39385Geleiden sout te groten feesten;

Oec soudise wel in oreesten

Ende in groten wigen bescudden nu.

Sit op u rosside, ic volge u.

Gi hebt een goet begin gedaen."

39390Die sciltknecht quam daertoe gegaen

Ende versprac Waleweine oec sere,

Dat Waleweine tornen dede mere

Dan hem noit dinc dede:

Doch sweech hi stille ende sat gerede

39395Op dat part, dat mager was

Ende ongescepen, alsict las,

Ende oec dravende so onsochte,

Dat hem di lichame scoren dochte;

Ende reet en wech so hi best conste.

39400Die sciltknecht riep: "Ter quader onste

Ende ter quader tijt wordi geboren;

Ende hebben moetti groten toren

Dat gi min part ontvoret nu."

Die joncfrouwe sprac: "Laet genogen u,

39405Hi salre joesteren op wel scone:

264 Het comt u noch wel te lone;

Hi salre perde met winnen gnoech,

Dan suldi hebben wel u gevoech,

Want hi sal u deilen sijn gewin."

39410"Ay joncfrouwe, seidi min."

Sprac Walewein, " en scaed u twint.

Dit spel en es noch niet gehint.

Nu sijt hovesch ende hout uwen mont;

Noch mochte comen wel di stont

39415Dat ic min leet verwinnen soude."

Die joncfrouwe antwerde also houde:

"Bi Gode, her riddere, dat scient wel.

Wan rietdi vort u pert snel

Ende doet lopen metten sporen?"

39420Walewein hadde des groten toren,

Want hi sijn pert met genen dingen

Ne const in den loop gebringen

Anders niet dant gaen wilde.

Dus quam gereden die riddere milde

39425Op een plein bi ere rivire,

Daer een casteel stont wel dire,

Banderside den watere daer.

Dat weder was scone ende claer,

Ende vele joncfrouwen lagen ginder,

39430Graven ende ridders kinder,

Ten castele ende sagen uut.

Doe sprac die joncfrouwe over luut

Tote Waleweine: "Riddere, ontflie.

Sagedi den genen die ic nu sie,

39435Gi sout vlien, in twifels niet."

Mettien Walewein hem om siet,

Ende heeft daer enen riddere vernomen

Op sijn part gereden comen.

"Ay live joncfrouwe, ic biddu des,

39440Segt mi wie die gene es."

"Ic segt u wale, sijt seker das,

Het es die bode Gregorias,

Een sijn neve, een riddere fier,

Ende wilt u verslaen al hier.

39445Maer wiltu ontflien der doet,

Soe com te mi in desen boet."

"Joncfrouwe, wat so mijns gesciet,

Vanden genen en vlie ic niet;

Mochtic mijn part weder bejagen

39450Sone dorstic min vernoi niet clagen."

"Ic hope jagi, ende mede oec prijs.

Gi sult doen .i. fier pongijs

Vor alle gene scone joncfrouwen,

Diet ten castele selen scouwen.

39455Vergave God dat ic nu horde

Dat borderen entie worde

Dat si selen maken ter vart

Als gi di vote keert opward

In dat sant met groten scanden."

39460Walewein keerde hem omme te handen

Ten riddere ward, die ginder quam,

Ende als hi sijn spere vernam

Brac int sitten sijn gereide,

Ende sine stegerepe oec beide,

39465Ende stille bleef oec staende sijn part,

Hine const gebringen niet vorward,

Wat hijt sloech metten sporen

Dat was al pine verloren.

Nu es die gene op Waleweine comen

39470Ende heeft sijn spere in hant genomen,

Ende stac Waleweine soe metter vard,

Dat sijn part boech achterward

Ende hi hem stoende op sine vote.

Maer sijn spere quam so te gemote

39475Datten riddere al dore brac

Sine wapine ende in die side stac,

Soe dat hi ter eerden gevallen quam.

Walewein sijn ors weder nam

Ende sater op met snelre vart,

39480Ende keerde weder ter joncfrouwen ward;

Maer si was hem doe ontfaren.

Daerna sach hi comen gevaren

Enen scipman op die vard,

Die Waleweine eischede sijn part

39485Ende seide dat ware sijn leen.

Her Walewein seide: "Scipman, neen,

Waer af soudic u geven nu?"

Die verman seide: "Ic segt u:

Die enen riddere verwint opt sant,

39490Dat pert es mine alte hant,

Ofte die riddere die blijft ontaen

Soude men geven mi gevaen:

Dits dat leen van genen castele."

"Soe nemtene dan te uwen dele,"

39495Sprac Walewein, "ic geven u."

"Her riddere, gi sout selve nu

Gnoech hebben te done, soudi

Den riddere bringen gevaen mi;

Ende gi siten sculdech mi te vane

39500Ende in min scip te bringen ane."

"Vrient, ic geloefdi vele te wors;

Mi was heden genomen min ors,

Ende man mi een ridder, sijt seker das,

Dinic vander doet genas;

39505Ende gingic nu ende haelde den man

Wie soude min pert houden dan?"

Die verman seide: "Bi mire wet,

Ic saelt u wel hoiden." Ende ongelet

Ginc Walewein ten riddere ward

39510Ende trac op hem daer sijn sward.

Die riddere sprac doe: "Live here,

Ic ben gewont harde sere,

En slaet mi nemmeer." "Vrient, dat si.

Nu staet dan op ende gaet met mi."

39515Dus nam hine daer metter hant

Ende leverde den verman thant,

Die hem groten danc seide.

Walewein vrachde doe sonder beide

Den verman om die joncfrouwe,

39520Waer si ware. "Bi mire trouwe."

Sprac die verman, "gine saget nie

Quader beeste dan was die.

Si heeft menegen riddere valiant

Dlijf doen nemen op dit sant.

39525Laetse varen ende ridet met mi,

Want het es den avonde bi:

Ic sal u herbergen trameer."

Walewein sprac: "Verman, sidermeer

Dat mi ontfaren es die joncfrouwe

39530Soe varic met u op rechte trouwe."

Dus voren si saen na das,

Daer die verman wonende was,

In ene scone woninge saen,

Die niet verre en was gestaen

39535Vanden castele, daer ic af seide.

Men leide daer taflen sonder beide

Ende ginc eten, sonder waen.

Alles diesmen conde verstaen

Datmen drinken mochte oft eten

39540Dies en was daer niet vergeten;

Ende doe die tafle was opgedaen

Gincmen daer slapen, sonder waen.

Nu willic swigen hier van desen

Ende wille vord vander joncfrouwen lesen.

39545Daventure seget, sonder waen,

Alse die joncfrouwe heeft verstaen

Dat Walewein den riddere stac neder

Ende sijn ors gewonnen weder,

Keret si omme in die stat

39550Hemelike, te vernemen om dat,

Ende te spiene oec alsoe houde,

Waer Walewein toe varen soude.

Ende al dat si triest ende wacht,

Dat was omdat si sine cracht

39555Gerne soude proven nu;

265 Ende ware hi so starc, dat secgic u,

Dat hi behouden mochte tplein,

Soe sage si gerne dat Walewein

Wrake dade over haren viant.

39560Om dese dinge heeft si int sant

Menegen riddere doen nemen dlijf

Hieromme hiet een quaet wijf.

Hier namaels seldijt bat verstaen

Waeromme dese dinge sijn gedaen.

39565Ende dese joncfrouwe wacht biden pleine

Tote des ander dages Waleweine,

Die metten verman was gevaren.

Des ander dages, eer began baren

Die sonne, was Walewein op gestaen.

39570Ende sijn ward quam daer gegaen,

Die hem daer boet goden dach.

Walewein vrachde so hi irst mach,

Ende nam den wart bider hant:

"Her wart, wies es dit scone lant?

39575Ende dese casteel, di scone es sere,

Wie houtene, wie esser af here?"

"Here, des en wetic niet."

"Ende die den castele wilde doen verdriet

Oft asselgieren, wie souden dan

39580Bescermen?" "Here, bi sente Jan,

Daer sijn binnen si .v. hondert

Onder ridders ende knapen besondert,

Ende vele vrowen die weduen sijn,

Ende vele scoenre mageden fijn.

39585Ende daer es .i. vrowe, sijts gewes,

Die daer boven hen allen es,

Die wilen hier int lant quam

Ende met hare brachte, alsict vernam,

Den meesten scat die man sach;

39590Ende also alsic u secgen mach

Soe deetsi met haren scatte maken

Alle dese dire saken;

Ende oec es dit met gokelien

Binnen gemaect ende met astromien:

39595Ende een meester die hiet Merlijn

Maecte daer een bedde fijn,

Dat dierste dat nie man sach,

Ende daer noch noit man op lach.

Ende die dat wonne, hi mocht here

39600Vanden castele sijn embermere,

Ende die joncfrouwe huwen daer binnen

Ende haer goet doen oec gewinnen,

Dat si lange hebben gedeerft,

Ende daer si af sijn onteerft.

39605Alse min her Walewein dit horde

Sprac hi ten waert dese worde:

"Her werd, doet mi halen min part,

Ic wille nu varen dareward,

Ende wille dat wonder bescowen an."

39610"Neen, her riddere, edel man,

Laet dit bliven. In selker noet

En latic u niet varen; gi bleefter doet."

"Ic salre varen, wats gesciet;

In liet om al die werelt niet.

39615Houdi mi over dus blode?"

"Nenic, here; maer bi Gode,

Hets mi leet dat gire vard."

Walewein ginc tsinen perde ward.

Ende alse die wert dat gesach

39620Liep hi hem na al dat hi mach,

Ende seide hi wilde varen met heme.

Dus vorense te gadere, alsict verneme.

Die bat hi Waleweine ene bede daer,

Die hi geloefde te doene daer naer.

39625Mettesen worden si beide quamen

Toter salen, daer si vernamen

Sittende enen steltenare,

Die rike was ende vorbare,

Ende een die fierste mede vor waer,

39630Diemen wiste verre ofte naer.

Dus quamen si ter zalen binnen,

Die rikelijc was in allen sinnen.

Die doren waren met goude verweven

Ende menech dier daer op verheven;

39635Ende an die zale, wien dats wondert,

Stoden vensteren .vij. hondert

Glasijn, daermen oppenbare

Dore sach ofs glases nine ware

Van in die camere tot opten vlore.

39640Walewein ginc al dorentore

Ende besach dat wonder daer.

Doen quamen si den bedde naer,

Daer stene in stonden oppenbare,

Die snachs lichten also clare

39645Alse oft ware scone dach.

An dit bedde groet wonder lach

Van pellen ende van siden mede:

Het liep op .iiij. sciven gerede

Met corden gemaect inden vloge

39650Alse een piel ut enen boge.

Daer hingen bellen ane gemanc,

Die sere luetden ende maecten geclanc.

Alse Walewein dwonder hadde besien

Seidi te sinen werd mettien:

39655"Her werd, in can gemerken niet

Twi gi mi hier te gane ontriet;

In sie hier nieman striden no twesten.

Ic wille mi nu gaen sitten resten

Op geen bedde, dat ginder staet."

39660"Neen, here, dats niet min raet.

Sem mi die here die mi geboet,

Gi sout sterven die quaetste doet

Die nie starf enech edel man.

Ic vermane u mire bede dan,

39665Die gi mi gelovet heden."

"Neen, her werd, bi mire waerheden,

In mach aldus niet henen gaen;

Ic moet opt bedde sitten gaen,

Watter af comt, oft wats gesciet."

39670Ende alse die werd dat gesiet:

"Ay live here, so willic van u sceden:

U ziele mote God geleden;

In wane u sien nembermere."

Hi liep uter zalen sere,

39675Ende Walewein ginc te hant daer naer

Op dat bedde sitten daer,

Al gewapent, met snelre vard.

Ende dat bedde in roren ward,

Ende die bellen maecten geclanc.

39680Daer ward van gescutte gemanc,

Van pilen ende van groten enginen,

Daermen liede met mochte pinen,

Dies quam daer so vele over een

Op Waleweine, dat hem wel sceen;

39685Want al die wondere die daer waren

Quamen daer op hem gevaren.

Ende had sijn gode scilt gedaen

Hine ware der doet niet ontgaen.

Dat wonder brac daer al ter wile.

39690Hi trac ut sinen scilde die pile,

Ende van somen was hi gewont.

Ende recht in dese selve stont

Quam daer een groet man gegaen

Ende ontede ene dore saen,

39695Ende brachte daer enen libard uut,

Die briescede ende maecte geluut,

Ende scoet op Waleweine also houde

Oft hine daer verbiten soude,

Ende gaf Waleweine daer enen slach

39700Met beide sinen clauwen, die hem wach,

Soe dat Walewein viel ter neder.

Maer hi spranc saen op weder

Ende sloech den libart thoeft af

Met enen slage, die hem gaf:

39705Die vorste vote hi met af droech.

266 Danc heb hi, die den slach sloech.

Dus viel die liebart doet ter neder,

Ende Walewein ginc sitten weder

Opt bedde. Alse dit sijn werd vernam,

39710Dapperlike hi gelopen quam,

Ende sprac: "Here, nu weset blide:

U es gesciet nu te tide

Die meeste ere die nie gesciede

Enegen man. Al dese maisniede

39715Ende al dit wonder, dat hort hier toe,

Moet u dienen spade ende vroe;

Ende het steet al tuwen gebode,

Des gi wel werdech sijt, bi Gode."

Na desen quamen toten roten groet

39720Van sconen knapen, die al bloet

In haer rocke quamen gegaen,

Ende knielden vore Waleweine saen

Ende seiden: "Here, wi sijn u knechte

Ende gi onse here: wel met rechte

39725Soe biedewi u onse manscap hier."

Daerna quamen knapen fier

Dine ontwapenden metter vard.

Men leide sijn part ten stalle ward.

Andere knapen quamen dier gelike,

39730Dine cleetden rikelike.

Doe quamen daer vrouwen ende joncfrouwen,

Diemen te wondere mochte scowen,

Met groten scaren behagelike.

Walewein spranc op do haestelike

39735Ende hiet die joncfrouwen willecome wesen;

Ende si negen hem alle mettesen

Ende boden hem haren dienst daer naer,

Ende seiden: "Here, wet oppenbar,

Dat wi u eygen sijn algader,

39740Gelijc oft gi ward onse vader."

Vord seide daer ene joncfrouwe:

"Here, u groet op grote trouwe

Onse vrouwe die coninginne nu,

Ende sint ons allen hier tot u

39745Dat wi bliscap maken ende joie,

Dat u des tijds te min vernoie."

Walewein sprac:" Danc hebbe min vrowe,

Ende gi oec mede, scone joncfrouwe."

Ende daerna namene saen sijn ward

39750Ende leidene tenen torre ward,

Daer hi hem toende water ende wout

Ende wilt ende tam, jonc ende out.

Doen sprac Walewein al sonder sparen:

"Hier salic mi in meyen varen

39755Ende corten daer wel mine stonden,

Beide met voglen ende met honden."

Die ward sprac: "Swiget van desen,

Dat en mach altoes niet wesen,

Want die hier binnen sal sijn here

39760Moet hier in bliven embermere."

Walewein seide al sonder sage:

"In bliver in niet .vij. dage

Aldus besloten met gewoude,

Om .m. pont van roden goude.

39765Soudic dan hier ember bliven?

Daertoe mochte nieman bedriven."

Dus keerdi vanden torre neder

Ende ginc opt bedde sitten weder

Grammelike ende drove sere.

39770Ene joncfrouwe quam ende seide: "Here,

Hier sal comen die coninginne,

Ende si doet u vragen ten beginne

Waer dat gi wilt datmen et."

"Joncfrouwe," seit hi, "bi mire wet,

39775Mine roec waermen etet nu,

In ete hier meer, dat secgic u,

In sal eer sijn vertroestet bet

Van dingen die mi hier nu let."

Die joncfrouwe sciet gescoffirt van daer

39780Ende ginc ter coninginnen daer naer

Ende seide hare wat si hadde vernomen

Ane Waleweine. Nu es selve comen

Die coninginne, ende festeerden sere

Ende seide: "Sijt willecome, here."

39785"God loene u," sprac hi, "soete vrowe;

Sem mine wet ende mine trowe,

Eer ic u sach was mi so swaer

Om en lettel dincs; maer daer naer,

Tirst dat ic u sach, sonder waen,

39790Es mi die droefheit al vergaen."

"Here, gi moget wel blide wesen."

Sprac die vrowe, " want van desen

Castele ende van al desen joncfrouwen

Ende van desen serianten ende dese vrowen,

39795Ende van al dat hier binnen es

Sidi here, des sijt gewes.

U es gesciet die meeste ere

Die noit gesciede enegen here,

Danc hebbe God ende sine gewilt.

39800Nu siet, here, waer gi eten wilt,

Soe ginder boven, so in die zale,

Het staet ane u altemale."

Walewein sprac doe: "Sem min trouwe,

Het donct mi hier so scone, vrowe,

39805Dat hier elken wel mach lusten

Beide dat eten ende dat rusten."

Die vrowe nam doe orlof saen.

Men ginc daer die hande dwaen,

Ende Walewein ende sijn waerd

39810Sijn geseten daer ter vaert

Omt bedde vanden wondere daer

Tere taflen allene. Daer naer

Saten daer doe banderside

Onderhalf hondert joncfrouwen tien tide.

39815Daer was ten etene gedient wale.

Daer was bliscap in die zale

Naden etene ende groet spel:

Men dancste daer ende sanc daer wel,

Ende daerna gincmen slapen daer.

39820Walewein lach dien nacht daer naer

Opt bedde vanden wondere, Godweet.

Sanderdages quam sijn wert gereet

Ende dede Waleweine op staen,

Ende sijn op enen torre gegaen.

39825Ende Clariane werd des geware,

Ende seit der coninginnen daer nare,

Die op stont met snelre vard

Ende volgede hem ten torre ward,

Ende leitde harre nichten met hare.

39830Ende alsere Walewein werd geware

Groethise, ende namse bider hant,

Ende gingen tere vensteren thant,

Daer si lagen ende sagen uut

Ende bescouden bome ende cruet.

39835Mettien si daer beneden scouwen

Enen riddere ende ene joncfrouwe:

Ende alse Walewein dese besiet

Sprac hi, "Vrouwe, kindi iet

Gene .ij., die ginder varen?"

39840"En roeke u, here," sprac si, "twaren

Het sijn .ij. die quaetste sekerlike

Diemen vonde in enech rike.

Hets der stouter riddere een

Die de sonne nie besceen,

39845Ende daertoe die felste die leeft.

Hets die menegen riddere heeft

Terre havenen genomen dlijf;

Ende dit es oec dat quade wijf

Die hare en gere ondaet scaemt,

39850Daer gi gisteren hier vore met quaemt."

"Ay live vrowe, mocht ict sijn,

Hoe gerne sprakicse en letelkin."

"Neen, riddere, dan mach niet gescien,

Ende God verde u oec van dien

39855Quade , van oec so groter scade;

267 Want wildi, here, vroech ende spade

Ute varen altoes te dien

Alse hier wondere selen gescien,

Soe soudi hier onlange geduren.

39860Maer wildi houden die aventuren

Die tesen castele behoren, twaren,

Sone mogedi nembermer daer ut varen."

Walewein sprac doe: "Ver coninginne,

Hier mit bringdi mi uten sinne.

39865Ic waende hier niet gevaen wesen."

Die coninginne sprac doe mettesen:

"Vaert daer gi wilt, in dien dat gi

Sulc covent wilt houden mi,

Dat gi weder keert noch tavont

39870Indien dat gi blivet gesont."

"Vrouwe, dit willic doen gerede;

Maer gi moet mi oec ene bede

Doen, vrowe; ende dat sal wesen

Dat gi mi in .vij. dagen na desen

39875Na minen name niet vereest."

"Here, dit was die dinc die ic meest

Begeerde te wetene, dat secgic u;

Maer sint dat gijt begeret nu

Soe latict bliven, ende hedemere

39880Gevic u orlof te varne, here."

Dus liep Walewein neder te dale,

Daer wi af selen houden tale,

Ende vander quader joncfrouwen daer nare,

Ende vanden riddere die quam met hare.

39885Nu seget ons vord die avonture:

Dese joncfrouwe, die quade figure,

Daer ic hier te voren af las,

Alsi wiste waer Walewein was,

Also alse sijt hadde bespiet,

39890Doe en lette si langer niet,

Sine voer om desen riddere saen,

Die menege ondaet heeft gedaen,

Ende brachten vorden torre bi dien

Om dattene Walewein daer soude sien;

39895Ende alse hise sage, pinsde si mede,

Dat hi hare soude volgen gerede,

Alse hi oec dede; want also saen

Als hi int palais quam gegaen

Dedi knapen halen sijn pard

39900Ende sater op, ende reet derward

Wel gewapent, entie verman

Volgede hem vaste mede dan

Toter havene in corten stonden,

Daer si den boet gereet vonden,

39905Daer si mede over reden.

Die andere riddere sprac ter steden

Vrindelike ter quader joncfrouwen:

"Segt mi, vrindinne, bi uwer trouwen,

Kindi genen riddere iet?"

39910Si loech ende seide: "Nenic niet;

Maer, lief, het es die selve man,

Die mi gisteren brachte hier an."

"Ay joncfrouwe, es hi dan dat,

Dan coept hi metten live ter stat.

39915Besoect hi die havene van Galoye

Dat sal sijn tsinen groten vernoie;

Dit sal hi metten live becopen."

Metten worde liet hi lopen

Te min here Waleweine ward,

39920Ende waenden met ere snelre vard

Wel hebben gesteken neder;

Ende Walewein rechte op hem weder,

Ende stac hem den scilt al dore,

Ende maecte hem ene grote score

39925Inden halsberch, soe dat daer naer

Tspere ginc inden lichame daer

Wel eens voets lanc, Godweet.

Die riddere viel ter eerden gereet,

Maer hi spranc op ende trac sijn sward

39930Ende quam te heren Waleweine ward,

Ende sloech op hem, sonder waen;

Maer het was scire gedaen,

Want Walewein maecten soe mat,

Dat hi hem op gaf ter stat.

39935Ende Walewein riep den verman saen

Ende gaf hem den riddere gevaen,

Ende voer ter joncfrouwen saen daer bi,

Ende seide: "Joncfrouwe, wildi varen met mi,

Ic vore u over gene rivire."

39940"Deus. gi sijt nu harde fire,"

Sprac die joncfrouwe, om dat gi

Mijnen amijs verwont; maer dorsti

Met mi varen onder genen boem,

Die ginder staet? Nu nemet goem,

39945Ende doet daer ene coenheit mede

Die min amijs dicke dede,

Soe salic secgen dat gi sijt

Die coenste die leeft nu ter tijt."

Walewein sprac: "Vart vore, joncfrouwe,

39950Ic volge u na, bi mire trowe,

Warward dat gi vard vort an."

"Ay God," seit si, "ende Sente Jan

En late u nembermer danen keren,

Behouden uwer werelt eren."

39955Metttesen voren si dare ward,

Ende alse des geware warden ter vart

Die vrowen die ten palaise lagen,

Ende sine dus wech varen sagen,

Begonsten si mesbaren sere,

39960Ende seiden: "Wi verlisen onsen here,

Die onse troest soude sijn ter noet.

Siet, waerne nu tsire doet

Die quade joncfrouwe met hare leidet.

O wach, dat hi van ons nu sceidet."

39965Binnen desen, alsict hebbe vernomen,

Es Walewein onder den boem comen,

Daer hi niemanne onder ne vant

Maer die joncfrouwe, die valant

Waende der aventuren hebben vonden.

39970Walewein sprac doe ten selven stonden:

"Joncfrouwe, wildi iet meer van mi?"

"Here, hier staet een water bi,

Dat harde diep es ende nauwe,

Daer min amijs metten dauwen

39975Blomen mi te haelne plach

Tenen hoede op elken dach:

Dorsti daer over nu riden

Ic soude secgen dat nu ten tiden

In die werelt coenre man ware."

39980Mijn her Walewein antwerde hare:

"In sie hier brucge no gewat,

Hoe soude ic comen daer ter stat?

Ende dwater es diep, ende dboert hoge."

"Dit wistic wel, dat nine doge,"

39985Sprac die joncfrouwe; "want gi node

Daer over sout riden, gi sijt so blode;

Want dit es dat sorgelijcste gewat.

Hine mach niet hebben therte mat,

Noch versaget sijn van al,

39990Die daer over nu riden sal."

Walewein sweech al stille te hant

Ende reet tot an des waters cant,

Dat harde steil was ende diep.

Hi hadde een ors dat wel liep

39995Ende dicke hadde, sonder waen,

Alsoe groten spronc gedaen

Alse oftet daer over spronge.

Hi hadde den ouden enten jonge

Horen spreken vroe ende spade

40000Vanden vreesseliken gewade,

Wire over quame, in alre wijs

Hi soude bejagen groten prijs.

Walewein haelde ut na dat,

Ende sloech met sporen tot opt gewat;

40005Ent tpert spranc, ende miste ter stont,

268 Soe dat achter quam opten gront;

Maer het lichte hem ende spranc boven:

Des mochtem Walewein wel beloven.

Ende alse vollijc alsi over was

40010Sach hi waer quam gereden int gras

Een riddere, daer meer scoenheit an

Lach dan ic gesecgen can.

Walewein groettene met worden scone.

Die ander seide: "God moets u lonen.

40015Nu sech mi, riddere, waer si si,

Die quade joncfrouwe, die quam metti.

Wetstu van haren geselscepe iet?"

walewein antwerde: "Nenic niet;

Maer een riddere quam met hare heden,

40020Die op mi reet, ende daer ter steden,

Alsoe alst God wilde oec dat,

Dien stakic af ende maecten mat,

Ende gaffene den verman daer nare,

Die seide dat sijn recht ware.

40025Doe sinde si mi hier in derre wijs,

Ende seide mi dat haer amijs

Hier over dicke te varne plach

Ende hare te haelne op elken dach

Blome tenen hoede, vor waer."

40030"Die quadersse loech u daer;

Hine ward nie soe cone vor das,

Dat hi dorste comen daer ic was;

Ende die quadersse daer gi met quaemt,

Die hare geens dincs en scaemt,

40035Si was min amie wel .i. jaer.

In quam nie in steden vorwaer,

Dat ic dies verdinen conste

Dat si nie enege gode onste

Te mi waerd hadde oft trouwe mede;

40040Nochtan ic hare menegen dienst dede,

Maer min dienst was buten hare al,

Ende tirst datse mochte si mi ontstal

Ende was an desen riddere comen,

Dien duse heden heves genomen;

40045Ende dat si di tot hier taende

Dat was omdat si waende

Dattu verdronken souts wesen.

Nu latewi die tale van desen,

Ende manlijc sekere anderen hier

40050Te secgene alse riddere fier

Dat elc anderen vragen sal."

Dus sekeret deen den anderen al.

Walewein haeste hem ende vragede na dat:

"Here, hoe heet gene stat?"

40055"Die stat behort allene mi

Ende es geheten Orcani,

Ende houtse van Gode te lene

Ende van el niemanne gemene."

"Here, hoe sidi selve genant?"

40060"Vrient, ic hete Griromelant."

"Ende hoe heet nu die joncfrouwe

Die gi segt so ongetrouwe?

"Her riddere, dats waer, wildijt weten,

Si es Orgeliose geheten.

40065Haer amijs heet Orgeleos van Yrlant,

Ende sijn casteel es genant

Die roetse metten nauwen wege,

Daer ic u wel af verplege,

Al lagendre .iiij. coninge voren,

40070Dine alle wilden testoren,

Hine achtes niet van enen hoye:

Dese hoet di pale van Galoye."

"Here, nu segt mi noch een deel,

Hoe heet gene scone casteel

40075Die over gene rivire steet?

Daer lagic tnacht in, Godweet,

Ende daer keric weder alsic scede."

Griromelande ward harde lede

Te moede doe hi dit horde,

40080Ende reet metten worden

Al houdende dat hoeft neder.

Ende Walewein die ripene weder,

Ende vermaende hem daer sire trowen.

"Vrient," seithi, "bi onser vrouwen,

40085Ic sculdi mine trowe quite.

Nu vare daer du wils met vlite,

Indien dat ic oec quite si.

Ic waende, riddere, dattu mi

Souts hebben geseit oppenbare

40090Vanden castele enege niemare,

Maer du wets alse vele vander mane

Alse vanden castele, in minen wane."

Walewein sprac: "Alse hulp mi God.

In make niet min spot,

40095Ic lach al desen nacht gereet

Opt bedde vanden wondere; Godweet."

Griromelant sprac: "Dit sijn scone word;

Soete vrient nu liecht vort,

Doch soudic enen favelare

40100Horen liegen, oft hi hier ware."

"Here, in liege u groet no smal."

Doe ginc hi hem vertrecken al

Wat hem sander dages was gesciet:

Hine liets hem achter niet

40105Vanden wonderen van daer boven,

Vanden quarelen die op hem vlogen

Ende vanden libart met gewilt.

Doen toendi heme sinen scilt,

Daer die clauwen in staken doe,

40110Daer Griromelant sach al toe.

Ende als hi dit hevet vorsien

Beette hi neder op sine knien

Ende leide sine hande te samen:

"Here," seithi, " mach mi scamen

40115Dat ic tot u hebbe geseit

Aldus grote onhovescheit.

Dor God, here, vergevet mi saen."

Walewein sprac: "Hets gerne gedaen."

Griromelant sprac: "U es gevallen

40120Die meeste ere boven allen

Ridderen die hier leven nu.

Nu waric gerne berecht van u:

Nu segt mi vanden hovescen vrowen

Diemen inden casteel mach scouwen,

40125Weetti daer af te secgene iet?"

Walewein seide: "Nenic niet.

In weet wie si sijn, Godweet."

"Ic saelt u dan secgen gereet:

Die outste vrowe, des sijt vroder,

40130Es des conincs Arturs moder,

Ende dandere vrowe, die gi saget daer,

Es haer dochter, wet vor waer,

Ende Waleweins moder, dien God verwate

Ende dien ic boven alle man hate."

40135Walewein sprac: "Wat segdi van desen,

Dies en mach altoes niet wesen,

Dies es meer dan .xx. jaer

Dat si doet sijn, wet vor waer."

"Si leven noch," sprac Griromelant;

40140"Ende doen die vrowen quamen int lant

Brachten si hier groten scat.

Doe daden si maken daer ter stat

Genen rikeliken casteel,

Ende wondere mede een groet deel.

40145Ende waeromme si hier quam int lant

Dat salic u secgen al te hant.

Doen doet waren alle beede,

Uterpandragoen ende coninc Lot mede,

Doe ward in Bertangen groet strijt

40150Wie coninc soude sijn ter selver tijt,

Want van Arture men niet vernam,

Die sint ten conincrike quam;

Ende Walewein ende sine brodere, dat wet,

Waren doe cleine kindere met.

40155Ende om dat doe dlant in werre was

269 Ruemden dese vrowen beide dor das,

Ende brachten groten scat ter steden

Om hier te sine mede in vreden,

Want si dat orloge dochten daer.

40160Dat sijn die saken, wet vor waer,

Datse hier dus comen dede.

Ende tirst dat si quamen ter stede

Soe bleef Waleweins moder al daer

Van enen sconen kinde, dats waer,

40165Dat nu die scoenste joncfrouwe es,

Die in die werelt, sijt seker des,

Nie geboren ward scoenre, ic wane,

Ende es geheten Clariane,

Daer ic ane hebben wane goet deel,

40170Want ic houtse over mine al geel;

Nochtan hatic Walewein meer

Dan ic noit manne dede eer;

Ende mochticken bevaren, in liten niet

Om al die werelt leven iet."

40175Walewein sprac: "Dits wonder groet,

Dat gi der joncfrouwen broder doet

Dus sere begert die gi mint.

Ic wane u haer minne lettel bint;

Want minnetdise, gi sout boude

40180Haer mage gerne te vriende houden."

"Gi segt waer," seide Griromelant,

"Maer dat sijn vader met sire hant

Minen vader te doet sloech,

Daer dedi mi leets ane gnoech;

40185Ende Walewein selve sloech oec sint

Enen jongen riddere, mire suster kint,

Die starc ende cone was in die mate;

En es geen wonder dat icken hate

Ende ic mi wrake, mochtic, wale.

40190Nu lecgewi neder dese tale,

Des biddic u op doget fijn,

Ende vord mi nu dit vingerlijn

Mire amien der scoenre Clarianen,

Ende sege hare datic wille wanen

40195Dat Walewein liver, hare broder,

Hars vader kint ende haerre moder,

Vander quaetster doet vervore

Dan mi min minste vinger swore."

Walewein seide: "Bi mire trouwe,

40200Hets ene harde scone joncfrouwe,

Die gi hebt tere amien,

Wilt si aldus der saken lien."

Griromelant seide: "Ic en wille niet

Dat gijt hare anders secget iet."

40205"Gerne, here. Nu segt mi thant

Hoe die casteel es genant."

Griromelant seide: "Dat moet sijn:

Hi heet die Roche van Sangwijn.

Nu laet mi uwen name weten,

40210Dies haddic wel na vergeten."

Doen antwerdi hem te hant:

"Here, ic ben Walewein genant,

Ende ben des conincs Arturs neve;

In loechgene nembermer datic leve

40215Minen name in gere stat."

Alse Griromelant horde dat

Sprac hi verbolgen ende sere verhit:

"Ja Walewein, sidi dan dit,

Gi sijt wel sot, dat secgic u,

40220Dat gi uwes namen liet nu.

Waric gewapent alse gi nu sijt,

Onser een soude hier bliven ter tijt

Verslegen al hier op dit plein."

"Wat node ware dies?" sprac Walewein,

40225"Condi enege dinc op mi gelecgen

Ic wilt u betren na goder liede secgen."

"En mach niet sijn," sprac Griromelant.

"Ic eysce u hierna camp te hant

Van heden over .vij. dage;

40230Want hier nu alle uwe mage

Met uwen oem sijn hier bi

Tote in die stat te Orcani.

Ontbiettene dat hi come hier

Met allen sinen ridders fier

40235Ende met vrouwen ende met joncfrouwen,

Dat si mogen den camp scouwen.

Ende ic sal oec varen om mine mage

Ende bringense hier ten .vij. dage."

Walewein seide: "Ic lovet wale."

40240Dus scieden si met derre tale,

Ende Walewein sloech met sporen nadat,

Ende sijn part spranc over tgewat.

Alse dat die joncfrouwe vernam,

Dat hi gesont dus weder quam,

40245Ginc si van haren perde saen

Ende quam hem daer jegen gegaen

Oetmodelike daer te voet,

Ende seide: "Here, God geve u goet

Desen dach ende alle dage.

40250Nu hort, here, hier mine clage:

Ic moet u hier vertrecken al

Mijn vernoy ende min mesval.

Ic bekinne mi selven wel

Dat ic hebbe stout ende fel

40255Allen ridderen menegen dach

Geweest, die ic oit gesach;

Nochtan haddic hier vormaels prijs

Ende een scone riddere was min amijs,

Daer ic toe droech grote minne;

40260Ende Griromelant, die sinen sinne

Mi vercoes, slogene doet,

Ende nam mi met cracht groet,

Ende hilt mi doe .ix. maende

Ende diende mi sere ende vermaende

40265Ende hadde mi utermaten lief;

Maer ic haetten alse enen dief.

Wat hi dor mi dede verloes hi al.

Tirst dat ic mochte ic heme ontstal

Ende was an desen riddere comen,

40270Dien gi mi heden hebt genomen,

Daer ic om doge clenen rouwe;

Maer min irste amijs, die getrowe,

Daer mi af sciet die lede doet,

Sine minne doet mi pine so groet,

40275Nat si mi maket herde dul

Ende alre hoverdecheiden vul.

Ende dit hebbic al gedaen bedi

Ic waende dat ieman soude mi

Daer omme dlijf hebben genomen;

40280Maer in can an niemane comen

Daer ic des liefs an can verburen.

Die doet vliet mi tallen uren.

Nu biddic u, dat gi sonder genaden

Recht over mi van minen mesdaden

40285Ende nemt mi hier min felle lijf."

Walewein sprac doe: "Wel scone wijf,

Oft God wilt des ne doe ic niet:

Maer sit op, ende vard met mi; nu siet

Waer die verman beit na mi."

40290"Here ic doe al gerne dat gi

Wilt ende heet." Dus vorense thant

Int scep ende quamen in dander lant.

Ende alse die vanden castele scouwen

Dat Walewein quam metter joncfrouwen

40295Waren sijs utermatene blide.

Knapen sprongen an sine side

Ende holpene af hoveschelike,

Ende die joncfrouwe dire gelike.

Die coninginnen alle beide

40300Quamen te heme wel gereide

Ende hitene willecome wesen.

Die joncfrouwen quamen binnen desen

Ende ontwapendene herde saen.

Walewein es int palais gegaen

40305Ende nam sire suster bider hant,

270 Ende seide hare sine boetscap thant,

Ende gaf hare tvingerlijn daer nare,

Ende seide hare wie die ridder ware;

"Ende hi ontbiet u oec terre tijt

40310Dat gi sine amie oec sijt,

Ende dat u liver ware al bloet

Dat Walewein u broder ware doet

Dan hem sijn vinger swore gereit."

"Ja here, heeft hi dit geseit,

40315Bi Gode, hine darf op mi niet hopen:

Sijn troest es hem nu ontslopen.

Al haddic te voren hem goeds geont,

Hi hevet verwracht nu ter stont;

Want wet dat , here, al oppenbare,

40320Dat mi nu vele liver ware

Dat mi mesviele vroech ende spade

Dant Waleweine minen broder dade.

Nochtan en weet hi niet van mi

Oftic doet ofte levende si."

40325Als hi die boetscap hadde gedaen

Gincmen daer eten saen.

Ende naden etene Walewein quam

Vord in die zale ende nam

Enen knape aldaer besiden

40330Ende seide: "Vrient, du moets riden

Margenvroech tote Orcani,

Daer die coninc Artur si;

Ende segt hem datten haestelike

Walewein ontbiet ende nerstelike,

40335Dat hi come opten .vi.ten dach,

Ende bringe alt volc dat hi mach

Te minen campe, dien ic dan sal

Vechten om lijf ende om al

Jegen Griromelande ter stede.

40340Segt der coninginnen oec mede

Dat ic hare bidde op alle trouwe

Dat si en late vrouwe no joncfrouwe

Sine bringse te minen campe met hare,

Want ict geloeft hebbe oppenbare.

40345Doet mi die boetscap so hemelike

Dat nieman en weet in dit rike."

"Here, si werdet wel gedaen."

Dus nam die knape orlof saen

Ende es van Waleweine gesceden daer,

40350Ende reet en wech saen daer naer.

Nu latic hier af die aventure

Ende sal spreken van Arture.

Die aventure seget ons vord,

Alsict int walsc hebbe gehord,

40355Dat alle die grote heren, twaren,

Die metten coninc Arture waren

Tote Orcani in die stede,

Dreven rouwe ende serechede

Om min her Waleweine, dat verstaet.

40360Die coninc en wiste sijns selves raet.

Als hi alle sine riddere vernam,

Ende min her Walewein daer nine quam,

Waent hi dat hi es verloren.

Alle die ridders haddens toren;

40365Maer sconincs rouwe was soe groet,

Dat hi vander taflen scoet

Ende in onmacht viel ter stat.

Ende als die coninginne ware werd dat,

Viel si mede in onmacht saen

40370Van rouwen, ende werd sere ontaen.

Het werd al in rore dat was int hof.

Die knape, daer ic hier vore seide of,

Die Waleweins boetscap nu dede,

Quam gereden ter selver stede

40375Int hof, doe dit geruchte daer was.

Hi beette van sinen perde na das

Ende quam in die zale gegaen,

Ende dede daer den heren verstaen

Wanen hi quam; ten selven tide

40380Hi maecte saen dat hof blide.

Als hi vore den coninc quam

Ende men sine boetscap vernam

Doe vrachde daer menech ridder goet

Hoet met min her Waleweine stoet.

40385Die knape seide: "Hi es in hogen;

Van sire doget en soudic u mogen

Niet gesecgen dat tiende deel;

Nochtan willics u secgen en deel,

Sine vrient mogens hebben joie.

40390Hi es leden di pale van Galoie:

Hi [heeft] verwonnen inder campaengen

Den overmodegen vander montangen,

Ende vanden wondere oec den casteel

Heeft hi gewonnen al gheheel,

40395Daer ombe heeft hier te voren

Menech riddere sijn lijf verloren.

Oec es mijn here overleden

Dat felle gewat, daer tot heden

Noit man over dorste riden.

40400En levet man nu ten tiden

Die half mins heren Waleweins prijs

Mochte versecgen in gere wijs.

Here, oec senti mi tote u,

Ende bid u sere ende vriendelijc nu,

40405Dat gi tsinen campe wilt comen,

Dien hi nu heeft genomen

Jegen den besten riddere int lant,

Ende diemen heet Griromelant.

Hi tiet u ende min here al bloet

40410Dat gi hebt sinen vader doet,

Ende haet u beiden, hebbic vernomen."

Die coninc seide: "Ic sal daer comen

Ten campe met so menegen man

Dat sijn liede daer inden dan

40415Cleine selen scinen ofte niet

Jegen donse." Ende daerna hiet

Die coninc Keyen ende Griflette

Dat si den knape sonder lette

Vore der coninginne leiden.

40420Alsi daer quamen die knape seide

Sijns heren boetscap herde wale.

Daerna seide hi in corter tale

Dat hare sijn here bade bi trouwen

Dat si quame den camp scouwen.

40425"Knape," seitsi, "al sonder waen,

Wat u here wilt sal sijn gedaen.

Ic sal daer comen met so meneger joncfrouwen,

Men salse te wondere anscouwen."

Nu was bliscap in dat hof,

40430Ende men sprac so vele hier of,

Dat vespertijt was eermen daer at.

Ende naden etene die coninc bat

Heren Ywaine dat hi bevale

Allen den heren vander zale

40435Dat si alle gereet waren

Alse dat si met hem mochten varen

Daer Walewein den camp soude doen.

Des ander dages was menech baroen

Gereet eer die sonne op ginc

40440Om te varne metten coninc.

Ende doe die coninc porde van dare

Vordi met heme tere scare

Wel .iiijm. in rechten trouwen,

Onder joncfrouwen ende vrouwen.

40445Dus reet die coninc tot dat hi quam

Daer hi den casteel vernam

Daer min her Walewein in was gelegen:

Daer hebben si haer tenten geslegen.

Ende mins heren Waleweins bode quam

40450Ende anden coninc orlof nam,

Ende voer over dwater saen,

Ende dede heren Waleweine verstaen

Dattie coninc Artur daer ware

Entie coninginne met al haerre scare.

40455Doe ginc Walewein saen na dien

271 Op enen tor dat besien;

Ende sijn moder ginc met al dare,

Ende sijn oudermoder met hare,

Ende sijn suster Clariane.

40460Ende doen die vrouwen scouwen ane

Die tenten ende there banderside,

Waren si sere vervard tien tide,

Want si waenden al sonder viren

Datsi den casteel wilden asselgiren;

40465Maer Walewein die troestese daer.

"Here," seide die coninginne daer naer,

"Nu es die tijt so verre comen

Dat gi mi uwen sout nomen,

Dien willic nu ter stede weten."

40470Vrouwe, ic ben Walewein geheten;

Ende dat u es worden so na gebuer

Dats min oem die coninc Artuer

Ende es om minen wille comen hare.

Nu eest tijt dat ic daer vare

40475Ende dat ickene met mi bringe hier binnen,

Ende Genevren der coninginnen,

Ende der ridderen mede een deel,

Om te besiene desen casteel."

Doe baden hem die vrowen daer naer

40480Dat hi te hans vore daer

Ende hise met hem brachte ter steden.

Dus es Walewein derward gereden,

Ende nam met hem ridders ende joncfrouwen,

Die scoenste diemen mochte scouwen;

40485Ende es toten comen saen,

Dine blidelijc heeft ontfaen.

Doe telde Walewein den coninc

Van algader sire dinc,

Ende vanden castele ende vanden vrouwen,

40490Dies die coninc niet wilde getrouwen,

Want hine geloefde niet, oppenbaer,

Dat sijn moder ware daer;

Want hi waende, sijt seker das,

Dat si meer dan .xl. jaer doet was.

40495Hi waende dat Walewein betoverd ware.

Doen vertelde hem Walewein daer nare

Alle die sticken groet ende clene

Die ic hier vore seide gemene.

Ende doen dien coninc dat werd cont

40500Voer hi met Waleweine ter stont,

Met .xx. ridders daer ter stede,

Ende die coninginne oec mede.

Ende alsi banderside quamen

Ende die .ij. coninginnen vernamen

40505Gingen si jegen hen haestelike,

Ende ontfingense vrindelike.

Daer ward grote bliscap saen,

Want alse die coninc heeft verstaen

Dat hi daer sire moder vant,

40510Ende die moder den sone te hant,

Ende Walewein suster ende moder,

Die moder tkint, di suster den broder,

Doe ward die bliscap soe groet al daer,

Dat si vergaten al daer naer.

40515Harre maisnieden banderside,

Die drove waren ende onblide

Omden coninc ende haerre vrouwen,

Want si waenden in rechten trowen

Dat si betovert waren, vorwaer,

40520Om dat si so lange merden daer;

Dies driven si rouwe onderlinge.

Godweet, nu donken mi dese dinge

Gedeilt oneffene ende niet wel;

Want dene bliscap ende spel

40525Hadden ende vroude herde groet,

Ende dandere van rouwen wilden doet

Wesen. Maer saen was dese dinc

Verwandelt; want die coninc

Keerde des anders dages na das

40530Daermen sire comste blide was.

Ende alse die coninc was danen gesceden

Doe ginc hem Walewein gereden

Te sinen campe ward gereet.

Doen hi gewapent was, Godweet,

40535Soe gorde hem een swaerd

Her Tristram, dat dire was ende waerd,

Des conincs neve, die menegen dach

In swaer bedwanc van minnen lach

Om Ysauden wille van Yrlant.

40540Ende banderside es comen Griromelant

Met menegen riddere ende joncfrouwen,

Diemen te wondere mochte scouwen.

Ende alse Walewein dit heeft verstaen

Dedi sijn ors bringen saen,

40545Ende sater op, ende voer ter vard

Met scoenre geselscap ten campe ward.

Alse Clariane dit verstoet,

Dattie camp ember wesen moet,

Was si die droefste di nie man sach.

40550Si viel in onmacht optien dach

.vij.werf, want hare was seer

Dat herte, ende tonrasten meer

Dan ic u wel can doen verstaen;

Want nature ende redene sonder waen,

40555Willen dat si getrouwe si

Den broder, ende die minne daer bi

Wille dat si den broder late

Ende den vrient an hare sate

Ende hem geonstech wese vor al.

40560Dit latic dus bliven, ende sal

U secgen van Griromelande,

Die onder ridders ende seriante

Wel .m. brachte, in goeden trouwen,

Ende also vele vrouwen ende joncfrouwen,

40565Die scoenste diemen vant int lant.

Selve was min her Griromelant

Gewapent so behagelike,

Dat nie man sach dies gelike.

Dus quam Griromelant daer te stride:

40570Ende her Waleweine quam banderside

Metten coninc ende met sinen lieden

Ende met vele meerre meisnieden.

Ende alsi bi een quamen na dat

Doe hilt elc stille op sine stat;

40575Ende Walewein ende Griromelant

Namen beide speren in hant.

Her Walewein horte vort sijn ors,

Ende Griromelant, die niet wors

En was gereden dan oec hi.

40580Dus quamen te gadere die ridders vri

Met selker cracht, dattie speren

Te sticken braken in den weren,

Ende dat si oec te gadere quamen

Metten scouderen beide te samen,

40585Soe dat si vielen metten parden

Beidegadere daer ter aerden.

Dese joeste was soe groet,

Een mate riddere warre af doet.

Ic weet oec wel, dat elken deert.

40590Walewein spranc op ende trac sijn swerd:

Soe dede oec Griromelant.

Elc sloech op anderen daer te hant

Al te voet, want hare orsse

Bleven daer licgende vander porsse.

40595Dus vochten si daer lange stont

Dat niemanne mochte werden cont

Wie tfoerdeel hadde van hen tween,

Want elc gout den anderen al in een

Opter stat dat hi hem dede.

40600In beiden siden was serechede

Van haren vrinden, van haren magen,

Om die grote sware slagen

Die deen den anderen gaf al daer.

Dies hadde min her Walewein, vor waer,

40605Grote scame te derre tijt,

272 Dat hi sinen wille inden strijt

Niet wel volvorderen en mochte.

Met groten slagen hi doe besochte

Griromelande, die hem weerde sere;

40610Maer min her Walewein haeste hem mere,

Ende verhaeste soe Griromelande,

Soe dat hine daer altehande

Hadde onder bracht, en hadde gedaen

Dat hi liet sine ogen gaen

40615Opter scoenre Clarianen:

Doe begonste hem sijn herte vermanen

Die sutecheit van harre minnen.

Doen werd hi int herte binnen

Fierre ende coenre dan een drake:

40620Die minne geloefdem sine sake

Te goeden poente te bringen mede.

Om desen troest hi weder dede

Waleweine soe sere doe onder,

Dats den mengen hadde wonder.

40625Dat hem die minne daer dus diende,

Dies waren blide sine vriende,

Ende priesdene sere alle daer,

Ende seiden daer al oppenbaer,

Dat doe in al eertrike

40630Niet en ware sijns gelike.

Walewein scaemden om die sake,

Want hi horde al die sprake

Die Griromelants mage seiden.

Sijn swaerd nam hi sonder beiden,

40635Ende sloech Griromelande enen slach,

Datmer dbloet ut rinnen sach,

Opt hoeft, datmen in wederside

Sien mochte. Des waren onblide

Griromelants vrient, maer daer an

40640Was blide die coninc ende sine man.

Ende Walewein ward al verfierst,

Ende begonste te vechten al van ierst;

Want het was omtrent middach,

Dat hem wies sine cracht:

40645Ende hi stac na dansichte

Griromelande, ende sloech bedichte

Op hem daer so grote slage,

Dats drove waren al sine mage;

Want hi was so sere ontaen,

40650Dat hem sijn herte was ontgaen.

Sine vrient dreven rouwe groet:

Si hildene alle over doet.

Deen side es blide, dander heeft rowe.

Mar Clariane die scone joncfrouwe

40655Was die gene diet al ontgout:

Haer verdriet was menechfout.

Daer droech nu dus over een

Redene ende nature onder hen tween,

Dat si den broder onne bat

40660Dan den amijs, in elke stat,

Want sine mochte vercoveren no oec sien

Beteren broder, verlore si dien:

Dat soude si lichte beteren amijs,

Verlore si dien, in alre wijs.

40665Dit raet redene ende nature,

Maer dit donct ende ongedure

Der minnen, ende oec grote onmate,

Ende wilt dat si den broder late,

Want damijs sal, sonder waen,

40670Altoes hare sijn onderdaen;

Si seit: "Dijn herte dat es sijn,

Ende tsine oec dijn eygijn;

Ende alse hi heeft dijn hertekijn

Ende du de sine, hoe mocht dan sijn

40675Die jegen hem vochte, hine ware

Jegen di selven al oppenbare?"

Die minne seide ende proeft mede:

"Walewein, die dus vecht gerede

Jegen dijn lief, hine mint di niet:

40680Dit mach elc merken diet besiet.

Dijn herte heeft nu Griromelant,

Ende slaten dan doet Walewein thant

Soe moetti sterven in groten toren."

Des brachte di minne haer vele te voren,

40685Soe dat sijt liet om gene dinc,

Sine ginc tot Arture den coninc,

Ende bat hem om haren amijs.

Die coninc seide: "Nichte, des sijt wijs,

In hebbe gene macht hier an;

40690Maer Walewein u broder, die den man

Vore hem heeft inden camp

Hi magen u geven sonder scamp."

Dus es si te Waleweine gegaen,

Ende viel hem te voten saen,

40695Ende bat hem met groten sere

Om Griromelande den here.

Hi seide dat hijs nine dade,

"Hine wedersecge die overdade

Daer hi mi af hevet beropen."

40700Die coninc quamer doe toe gelopen

Dat hi der nichten helpen soude;

Maer Walewein geensijns nine woude

Den camp niet quite scelden daer,

Griromelant en wederseide oppenbaer

40705Die valscheit entie grote mort.

Doch bracht die coninc alsoe vort

Dattie camp werd op genomen,

So dat si souden daer weder comen

Des ander dages vroech betide

40710Alsoe gewapent inden stride,

Des waren blide die heren al,

Want si hoepten doe dat sal

Die coninc Artur den pais maken.

Dus scieden si alle bi desen saken;

40715Ende Walewein voer daer allene

Met sire geselscap gemene

Ten castele ward vanden wondere,

Daermen hem diende wel besondere.

Ende recht op desen selven nacht

40720So hevet die coninc daer toe bracht,

Ende so gesproken, dat Griromelant

Clarianen troutde te hant,

Ende waende den pais dus hebben gemaect

Ende Walewein, die noch haect

40725Na sinen camp, gereiden ter vard

Sanderdages, ende reet dar ward,

Ende gemoette daer min her Keyen,

Die hem daer nu reet meyen.

Doen seidi Waleweine daer saen

40730Hoe die dinge waren vergaen,

Ende dat Griromelant tsinen live

Clarianen hadde genomen te wive.

Dies balch hem Walewein so sere,

Dat hi swoer dat hi nembermere

40735Ne quame in sijn hof, Godweet,

Hine soudene soeken eer gereet

Met .iij.m. man te voet.

Om desen groten evelen moet

Soe sciet Walewein van Keyen daer

40740Ende voer in anderen lande daer naer.

Nu latic van Waleweine bliven

Ende sal u vanden coninc scriven.

Daventure seget nu vord:

Alse min her Keye dit heeft gehord

40745Ginc hi saen ten coninc,

Ende vertelde hem al dese dinc

Die Walewein hier vore hem seide.

Doe dede die coninc sonder beide

Gebieden alden groten heren

40750Dat si Waleweine souden doen teren,

Dat sine souden soeken gaen

Al te voet. Dit was gedaen.

Die coninc ginc voren ende si alle mede,

Rechte toter selver stede,

40755Daer her Keye van hem sciet;

273 Ende alsine daer ne vonden niet

Dreven si doe groten rouwe.

Maer Clariane die joncfrouwe,

Die wel wiste dat van hare quam,

40760Si was op hare selven gram,

Ende hadde verdriet ende rouwe groet,

Dat si haer livere ware doet.

Doe sworen een deel ridders daer

Dat si hem souden varen naer,

40765Ende soeken souden heme teren

Een jaer eer si weder keren.

Her Tristram, Ysauden man,

Die hi met starker minnen wan,

Was dierste die daer op spranc,

40770Ende Perchevael daer na eer iet lanc,

Ende Acglavael sijn broder met,

Ende Garies ende Griflet,

Ende Keye ende oec Dodineel,

Ende ander ridders en groet deel,

40775Tote hen .xxiiij. sonder waen.

Dese hebben enen eet gedaen

Dat si in enen jare doen keer,

Sine hebben Waleweine eer

Vonden. Dus scieden si daer

40780Vanden coninc; ende daer naer

Voer Artur weder in sijn lant

Ende sciet van sire moder thant.

Ende Griromelant ende Clariane

Voren daerna oec, ic wane,

40785Te sinen lande te Orcanien.

Dus sceden si daer in vier pertien.

Hieraf latic die tale bliven,

Ende sal vanden ridders scriven,

Die Waleweine soeken varen,

40790Die hen verre was ontvaren.

Dus reden te gadere dese heren

Ende en wilden niet van een keren

Dien dach ende den anderen daer na.

Des derdes dages, alsict versta,

40795Quamen si gereden an een wout,

Daer wegesceden stonden menechfout,

West, suud, oest ende noert.

Daer hebben si ene stemme verhort,

Die riep lude: "Staet, staet.

40800En vard niet vord, het ware quaet

Voerdi vorder enen voet.

Mar es uwer enech so goet,

Dat hi dar ene joeste riden,

Men sal ten wege sijns ontbiden."

40805Doe bat Keye hen allen daer naer

Datmen heme lite varen daer

Ende dese joeste wilden geven.

Sij sijns alle in Keyen bleven.

Dus voer Keye dar warf,

40810Ende noepte met sporen sijn part,

Ende reet alsoe ten wege toe;

Ende die ander hilt int bosch noch doe,

Ende vrachde Keyen wie hi ware.

"Ic beent, Keye," sprac hi daer nare.

40815"Soe hoetti dan jegen min spere."

Ende Keye sette hem daer ter were.

Die gene quam uten bosce gevlogen

Soe utermaten ende soe vermogen,

Dat hi Keyen stac ter eerde

40820Lachterlike al metten perde,

Dat hi opward kerde die voete.

Oec hadde Keye van dien onmote

Selc verdriet, daer hine stac,

Dat hi .ij. rebben ontwe brac.

40825Ende die ander voer int wout saen,

Ende riep alsi vore hadde gedaen.

Doe voer derward Dodineel,

Ende wilde Keye wreken en deel;

Ende die ander vrachde hem mede

40830Hoe hi hiete. Hi seit ter stede.

"Nu hoetti dan," sprac hi saen:

Mettien liet hi henen gaen.

Ende Dodineel verhaeste hem daer,

Ende stac den riddere, die sonder vaer

40835Sinen scilt daer jegen droech,

Dat hem ne dede geen ongevoech;

Maer hi stac Dodinele met sinne

Recht onder den bart vander kinne,

Dat hine droech uten gereide,

40840Soe dat hi viel optie heide

Met sire scouderen soe sere mede,

Dat si hem ginc daer uten lede.

Dus es er .ij. mesmaect sere,

Ende echter reet int wout die here.

40845Nu es Triestram comen vort:

Ende alsene die ander heeft verhort

Vrachdi na sienen name echt.

"Ic wille dat gi mi berecht,

Sprac her Tristram, " wie gi sijt;

40850Want ic wilt weten nu ter tijt."

Die ander seide: "Ic vrages u voren,

Daeromme willict van u irst horen."

Tristram seide: "Dan sal niet wesen."

"Soe selewi vechten dan om desen:

40855Wie irst den anderen can verwinnen,

Hi sal hem sinen name doen kinnen."

"Bi Gode, dat si." sprac Tristram.

Dus liten si lopen ende elc quam

Daer op anderen met enen gemote

40860Soe vresselike ende soe onsoete,

Dat haer orsse beide tsuckeerden,

Ende hare speren beide falgeerden

Ende rechte braken vor die hant,

Ende sticken vlogen daer int sant.

40865Die perde sprongen op ter vard,

Ende si trocken beide die sward,

Ende gingen slaen slach in slach

Tote rechte opten middach,

Datmen niet geweten conde

40870Wie die beste was ter stonde.

Naden middach gingen si moeden,

Ende hare wonden gingen bloden,

Dier si menege hadden ontfaen.

Mettien wilden oec sijn gegaen

40875Die andere gesellen al oppenbare

Om die .ij. te scedene dare.

Ende alse dat die ander riddere sach

Vloe hi henen al dat hi mach

Int dicke wout saen na das,

40880Daer hi hen ongereet in was:

Dus es hi hen ontfaren daer.

Doen keerden si saen daer naer,

Daer Keye lach ende Dodineel,

Die gequetst waren een deel,

40885Alsic u vore verstaen dede.

Ende rechte te deser selver stede

Quam een knape daer gereden

Met harder groter haestecheden,

Die Tristram sochte om die dinc,

40890Want sin wijf in arbeit ginc,

Ende om heme so sere mesliet,

Si soude sterven en quame hi niet.

Dit dede die knape hem verstaen

Ende Tristram, die sere was bevaen

40895Met harre minnen, was drove sere.

Hi penst: settet hem ten kere,

Ende voer hi daer ombe nu te lande,

Dat onnere ware ende scande;

Ende en keert hi niet, ende bleefse doet,

40900Soe soude sijn rouwe sijn so groet,

Dat hi selve soude bederven

Ende van groten rouwen sterven

Sine gesellen seiden doe: "Here,

Gi sijt gewont harde sere,

40905Ende Keye ende oec Dodineel

274 Sijn gequetst nu een deel,

Soe datsi nember mogen riden.

Hier bi radewi u nu ten tiden

Dat gi alle drie metten knape vard

40910Ten coninc ende tuwen wive ward;

Ende wi selen varen vord

Tot dat wi iet hebben verhort

Ofte vernomen van Waleweine."

Dus scieden die heren vanden pleine

40915Alse Tristramme waren verbonden

Sine wonden; ende ten selven stonden

Daden si Keyen sitten op,

Daer si mede hilden sere haer scop,

Omdat hi soe cuemde ende steinde

40920Alsine metten handen gereinden.

Dese drie voren thusward.

Ende die riddere, die met snelre vard

Ontfaren was daer inden woude,

Quam alsoe alst wesen soude

40925Ten inde vanden woude gereden,

Daer dese drie neven leden.

Ende Keye ward daer doe in spraken

Ende seide hoe met fellen saken

Ende valscelike stac ter neder;

40930Maer mocht hi noch comen weder

Ane sijn boert, hi sout hem lonen.

Dodineel wilt oec versconen

Ende seide mede tselve aldaer.

Die riddere, die daer was soe naer,

40935Horde algader dese word.

Hi quam gereden en lettel vord

In haer gemoet, ende seide gereet:

"Keye, noch benic hier, Godweet.

Nu wrect di valscheit hier op mi;

40940Ic salse wreken, canic, op di.

Nu hoet di herde wel te voren."

Mettien so noepti dors met sporen

Ende quam gereden te hem waerd.

Ende Keye, die hem nine waerd,

40945Besiden uten wege reet.

Die gene doe hem der steke vermeet,

Ende nam dat spere saen daer naer

Ende sloech Keyen optie scoudere daer,

Dat hi averecht viel ter eerde

40950Al verdovet vanden perde.

Doe quam hi te Dodinele ward

Ende waenden slaen metter vard;

Maer Dodineel deecte daer met allen,

Ende liet hem vanden perde vallen.

40955Doe trac sijn sward ter selver steden

Tristram ende quam vord gereden,

Ende seide: "Here, hout mate saen:

Wildijt al nu hier verslaen?

Gi sult ons laten leven hier,

40960Al waerdi noch alse fier."

Doe sprac die ander: "Maer u gesellen,

Die van groter valscheit tellen,

Die ic hier vore hen hebbe gedaen,

Waeromme en wreken sijt niet saen?

40965Wildijt becorten nu ter tijt

Hiervore hen in een crijt,

Want ic ben jegen u campvast?

Maer gi daet mi heden overlast

Met uwen gesellen, di op mi quamen,

40970Dies si hen allen mogen scamen.

Op die vorwaerde, wildijt gestaden,

Vechtic, dat wi heden daden:

Verwinnic u ofte gi mi,

Dat deen bekint werde daer bi."

40975Tristram seide: "Ic loeft mede."

Dus gingen si vechten daer ter stede.

Daer vochten si so lange wile,

Datmen mochte gaen ene mile.

Soe dat Tristram tonder was,

40980Ende hem op soude geven na das,

Ende soude geliet hebben ter steden,

Die quam daer ene joncfrouwe gereden,

Die Lancelote van Lac sochte.

Doe si spreken hoerde haer dochte

40985Dattie riddere Lanceloet was

Die daer vacht, sijt seker das,

Ende si scoet an heme te hant,

Ende tpart metten breidele prant

Ende seide: "Here, vard met mi nu:

40990Mijn vrowe van Lac ontbiet u

Dat gi vollijc comt te hare."

Hi antwerde der joncfrouwen daer nare:

"Willecome, live joncfrouwe.

Ic vare met u, bi mire trouwe,

40995Mar ic moet eer weten

Hoe dese riddere es geheten."

"Ic saelt u wel secgen nu:

Sceltene quite, des biddic u,

Hets Tristram Ysauden man."

41000Doe scoutene Lanceloet quite daer an

Sonder meer te vragene iet

Secgic u dat hi danen sciet;

Ende Tristram ende Keye ende Dodineel,

Die te barenteert waren een deel,

41005Voren te Arturs hove ward.

Nu latic hier af staen die vard,

Ende sal u nu vord tellen

Van algader dien gesellen

Die daer bleven anden woude,

41010Daer hen ontvoer die riddere boude,

Ende daer Tristram van hen sciet

Ende Keye, die sint hadde verdriet.

Nu gewaget daventure das,

Alse Tristram dus gesceden was,

41015Dat elc geselle daer allene

Enen wech nam gemene

Om Waleweine te sokene daer.

Nu was in groten pinen swaer

Acglavael om Perchevale,

41020Want Perchevael was, wet dat wale,

Noch jonc ende kints mede,

Ende hi wilde daer oec gerede

Enen wech varen allene,

Ende Acglavael wilde gemene

41025Met hem varen, wats gesciet.

Perchevael seide, hine soude niet.

Doch moesti sceden van Perchevale,

Daer ic nu af sal houden tale,

Want als hi was gesceden daer

41030Quam hi onlancs gereden daer naer

Op enen berch, daer hi beneden

Sach vele rikelijcheden,

Ende ene scone stat daer staen,

Ende een water daer omme gaen;

41035Ende dit was die selve stede,

Daer ic hier vore af sprac mede,

Daer Walewein vore gereden quam,

Daer hi die quade joncfrouwe vernam,

Die hem daer so lelijc toe sprac,

41040Daer hi [of] hadde groet ongemac,

Daer hi opt sciltknecht pert reet.

Dese joncfrouwe, na dat ict weet,

Was nu belegen in die stat;

Want alse vollijc alse wiste dat

41045Orgeleos, die haer amijs was,

Dien Walewein gaf vor das

Den verman hier vore gevaen,

Doen hi die niemare heeft verstaen

Dat Walewein was wech gereden

41050Verbolgelike van dier steden,

Maecti sinen pais saen

Jegen den verman, ende heeft bestaen

Te orlogen optie quade joncfrouwe;

Want die scande ende die ontrouwe

41055Ginc hem na, die si hem dede

275 Doe si Waleweine volgede mede

Ende heme in gevancnesse liet:

Dit wilt hi wreken, wats gesciet,

Ende volgede der joncfrouwen naer,

41060Die gevaren was, wet vor waer,

Weder danen si was geboren,

Daerse Walewein vant te voren.

Ende alsi vernam datse Orgeleos

Weder wilde hebben altoes

41065Voer si in hare stede saen,

Die hare doe was onderdaen;

Ende hi volgede hare na dat,

Ende belach met here die stat,

Ende dede der stat groten pant;

41070Want sijn casteel stoet daer ant sant,

Die soe groet was ende so vast,

Dat hi noit sach genen gast.

Daer quam mensch bi in vernoye:

Hi dwanc die pade van Galoye.

41075Nu es Perchevael neder ward comen.

Alsi dat volc daer heeft vernomen

Reet hi dar ward met snelre vard.

Doe Orgeleos sijns geware ward

Reet hi jegen heme opt sant

41080Ende vraechde Perchevale alte hant

Wie hi ware ende wanen hi quame.

"Perchevael, seit hi, es min name,

Ende ben van conincs Arturs lieden.

Nu segt mi, condi mi iet bedieden

41085Van Waleweine?" sprac Perchevale;

"Waert te berge oft te dale

Daer ickene igerenc mochte vinden,

Ic soude mi gerne derward winden."

Die ander sprac: Nu soecti dan

41090Enden den alre valsten man

Die in ertrike levet nu."

Perchevael seide: "Dat secgic u,

Dat gi liget valschelike.

Men vindet nigeren sine gelike

41095Van dogeden ni van vromicheden."

Hier om worden si daer ter steden

Beide so erre, dat elc nam

Sin spere ende daer gereden quam

Deen opten anderen so onsochte,

41100Dattie eerde donderen dochte.

Orgeleos stac op Perchevale

Ende geraecten metten spere so wale,

Dattet brac te seven staden;

Mar en dede ne gene scaden

41105Perchevale, noch gene dere.

Maer hi stac met sinen spere

Orgelosen al dorentore,

Ende maecte hem in di side een store

Soe wijt, so diep, ende so groet,

41110Dat hi thans vel te doet.

Ende in die selve wile recht

Soe ward daer buten een gevecht

Ende een harde groet geluut,

Want die van binnen togen uut

41115Ende slogen optie andere soe,

Dat daer menech ward onvroe.

Ende om dit vergaten si daer

Hars heren allegadere vor waer,

Die daer doet lach ant sant.

41120Doe quam daer een gereden te hant,

Dine daer sach licgen doet.

Die gene maecte geruechte so groet,

Int here van sijns heren dode,

Dat si alle worden blode

41125Ende gingen vlien ter selver stont.

Ende Perchevael, dien dit was oncont,

Hilt biden riddere noch doe;

Ende die vander stede quamer toe

Alsoe alsi dandere jageden henen,

41130Ende vonden Perchevale biden genen,

Dien si wel ontfingen na das,

Doen si wisten wie hi was,

Ende vordene met hen in die stede

Ende vore die quade joncfrouwe mede,

41135Dine vrindelike ontfinc.

Alsi seker wiste die dinc,

Dat hi Orgeleose hadde doet,

Ende Waleweins geselle was al bloet

Dede si hem die meeste feeste

41140Daermen af tellen mochte in jeeste.

Ende dese joncfrouwe, daer ic af scrive,

Si ward sint reine van live

Ende heilich ende goet oec mede,

Soe datmense hiet gerede

41145Die goede joncfrouwe ende anders niet;

Gelijc datmense te voren hiet

Die quade joncfrouwe so hietse nu

Die goede joncfrouwe, dat secgic u.

Perchevael bleef met hare dien nacht.

41150Des ander dages was hi bedacht

Dat hi niet langer wilde ontbiden,

Hine wilt om sine aventure ride;

Hi sciet also vander joncfrouwen,

Die hem geloefde bi haerre trouwen,

41155Mocht si van Waleweine iet verhoren,

Si sout Arture bringen te voren.

Dus sciet Perchevael van daer,

Ende reet menegen dach daer naer

Dat hi gene aventure ne vant.

41160Nu salic u vord secgen te hant

Van sinen broder Acglavale

Eer ic meer scrive van Perchevale

Daventure sal ons tellen:

Doe Acglavael sciet vanden gesellen

41165Quam hi gereden op een sant,

Daer hi ene riviere vant,

Die groet was ende herde diep,

Ende die herde sere liep.

Hi reet die riviere te dale,

41170Maer hine vant brucge no zale,

Ende het was den avonde naer.

Over ene wile gemoetti daer

Enen riddere, die opward reet

Die nine sprac als hi hem leet;

41175Ende Acglavael kerdem ombe:

"Hoe varstu dus alse een stombe:

Nu alsic hier groette di

Waeromme en antwerdestu niet mi?

Du sout spreken ende mi berechten,

41180Oft du sout jegen mi vechten."

Ende die ander voer rechte vort

Ende en sprac niet een word,

Ende voer ter rechter hant daer besiden,

Daer een casteel stont tien tiden;

41185Daer reet hi in met haesten groet,

Ende sine wapine hi saen ontboet,

Ende wapende hem met wapinen dire,

Ende dede een ors bringen scire,

Ende sater op ende voer daer uut,

41190En seide: "Waer sidi, die dus geluut

Hebt geweest? Nu comt hier naer,

Ic sal u soe spreken, wet vor waer,

Eer gi mi ontridet nu,

Dat gi nembermeer, dat secgic u,

41195Ne volget na goeden man."

Mettien sette hi sijn spere an;

Ende alse Acglavael des geware ward

Trac hi met ere snelre vard

Ombe sijn part ofte hi vloe.

41200Om dat hi woude dat hem doe

Die gene soude volgen mede

Tote in ene hemelike stede,

Vanden castele ene halve mile.

Dit dedi daer ter selver wile

41205Dat hem te hulpen nieman ne quame

276 Ocht hi hem daer sijn leven name.

Ende die gene riep vaste: "Keert,

Puten sone, valsch quaet onteert.

Nu sprekic ende gi niet."

41210Alse Acglavael sine stede siet

Keert hi hem ende sprac tijt:

"Nu weerd u, oft gi goet man sijt.

Gi hebt mi lange gnoech versproken,

Ic waent noch tavont werd gewroken."

41215Die ander seide: "Nu hout besiden,

Ic wille di spreken nu ten tiden

Ende vragen hoe du quams int lant

Dat lettel iemanne es becant:

Wanen quamstu optie rivire?

41220En es geen riddere so fire

Dire op riden dar, vor waer.

Nu segt, wanen quamstu nu daer?"

"Bi Gode, ic saelt di doen cont;

Maer in segt di niet ter stont

41225Om dat ic di iet ontsie.

Ic ende ene grote pertie

Soeken Waleweine nu ter steden,

Ende aldus coninc hier gereden

Om hem te soekene in dit lant."

41230"Ja," sprac die ander te hant,

"Soecti Waleweine den verrader,

Soe moettijt hebben vele quader:

Om sinen wille, dat verstaet,

Sone ward uwes levens geen raet;

41235Sidi oec van Arturs maisnieden

Ende van sire pertien ende sinen lieden,

Soe haetic u al toter doet.

Nu segt mi uwen name al bloet;

Ic willen weten eric u doet sla."

41240Acglavael seide daer na:

"Minen name en hal ic nie:

Acglavael heetmen mie,

Ende min broder es Perchevael."

"Ja, sidi dit," seit hi, Acglavael,

41245Die mi verradelike halpt vaen,

Daer mi Walewein dede, sonder waen,

Gevangen licgen ende gebonden,

Ende eten dede metten honden,

Dat moetstu nu becopen hier,

41250Al waerstu noch alse fier."

Acglavael die sprac na das:

"Bestu dit, verradere Gregorias,

Die Walewein sijn ors ontfures?

Du hefs hier ene dinc gerures

41255Die di ember sterven doet;

Alse mote mi God geven spoet.

In wilde niet wesen, sekerlike,

Nu ter wilen in hemelrike,

In soude die quaetheit wreken ere,

41260Die gi dadet so goeden here;

Want hi dlijf [di] daer behilt.

Nu hoet u vaste oft gi wilt,

In geve u verste hedemeer."

Mettien daden si enen keer

41265Om bat te verhaelne haren loep:

Si reden te gadere over hoep

Metten speren harde stide.

Gregorias reet ten selven tide

Op Acglavale sijn spere ontwee,

41270Maer Acglavael ne hadde geen wee,

Want hi geraectene opten scilt.

Ende Acglavael, die jegen hem hilt

Sijn spere stief, geraecten soe,

Dats die ander ward onvroe;

41275Want hi stakene in die borst

Dat hi neder viel al sonder vorst

Gequetst sere optie aerde;

Nochtan so vinc hi scire ten swaerde

Ende quam te Acglavale ward

41280Ende seide hi soude dorsteken sijn part

Hine ginge af saen te voet.

"Her riddere, ic secgu wat gi doet;

Nemt u ors nu ten tiden,

Ic wille te ors jegen u striden."

41285Dus sat op weder Gregorias

Ende Acglavael gedogede hem das;

Maer ic segt u in waerre dinc,

Dat hi hem den wech onderginc

Op aventure oft hi daer naren

41290Heme daer iet woude ontfaren.

Nu sijn si beide vergadert daer:

Si slogen slage harde swaer

Met haren swaerden, dat verstaet.

Maer alst daer omt lange gaet

41295Soe had te quaet Gregorias.

Hi ware gerne onfloen na das,

Maer hine conste in gere manire.

Hi ward nu so godertire,

Dat hi hem dwingen liet gereet,

41300Ende hadde gerne gedaen enen eet

Te varne daer hi hadde gewilt.

Hi boet hem op daer sinen scilt,

Ende bat genade sere daer.

Ende Acglavael seide daer naer:

41305"Gi sijt soe loes ende so quaet,

Ende hebt gedaen so menge ondaet,

Ende gi hebt oec u trowe verloren,

Ende gi sijt menedech ende versworen,

Want gi sword ten heiligen mede

41310Te Carmeloet in die stede,

Doen gi daer in laget gevaen,

Eer gi van daer mocht ontgaen,

Dat gi embermer na desen

Den coninc sout getrowe wesen

41315Ende sinen ridderen, daer gise vont.

Des gedachti qualike ter stont,

Fel verradere Gregorias,

Onder die eyke, daer u genas

Walewein, dien al ere betaemt,

41320Dien gi daer sijn pert oec naemt.

Die valscheit moetti nu ontgulden:

En hulpt geen bidden no geen hulden,

Maer verweerd u oft gi cont."

Gregorias sach wel daer ter stont

41325Dat hem ne hulp en geen smeken:

Mettien begonsti thovet queken

Ende seide: "Bi Gode, ic wist wel,

Gi sijt soe quaet ende soe fel,

Ane u en es gene genade;

41330Mare felheit ende overdade

Soe es ane hen allen geboren,

Die tArturs hove toebehoren."

Acglavael seide, "Dit weetmen wale,

Beide te berge ende te dale,

41335Wat Artur es ende sine maisniede;

Maer hore wat ic di bediede:

Nem dinen scilt ende dijn sward

Ende waert u hier metter vard,

Oft ic sla u thovet af."

41340Gregorias gene antwerde gaf

Ende nam sijn sward ende sinen scilt

Alse een die hem weren wilt;

Maer die were was saen gedaen,

Want Acglavael gincgen slaen

41345Slach in slach ten selven stonden,

Ende gaf hem daer so vele wonden

Dat hi viel ter eerden neder.

Daerna waendi op staen weder,

Ende Acglavael, di bi hem was,

41350Slogene opt hovet saen na das

Dat hi sturte weder doe:

Tward ginc toten tanden toe.

Dus bleef daer doet Gregorias,

Die een quaet verradere was.

41355Dus wrac Acglavael daer ter stede

277 Hen allen, dien hi noit lede dede.

Alse dese batalie was gedaen

Keerde Acglavael weder ombe saen

Ter riviren ward danen hi quam.

41360Hi reet een sticke eer hi vernam

Enech huus oft enech hof.

Daerna sach hi en lettel bat of

Een gelege scone ende dire

Rechte over gene rivire,

41365Tere brucgen daer hi quam,

Daer hi den wech over nam:

Dit was tuscen dach ende nacht.

Een goet man stont optie gracht,

Die out was, ende cranc sceen sere.

41370Acglavael groette den here

Ende bat hem dor Gode saen

Dat hine nacht mochte ontfaen.

Want hi ware vermoit nu.

"Ic doet gerne, dat secgic u;

41375Maer segt mi tirst, oft gi wilt,

Wie heeft dorhouwen so uwen scilt?

Ende waer af sijn u wapine

Alsoe bebloet nu in scine?

Dat willic weten over luut,

41380Want ic hebbe .ij. ridders daer uut,

Die mine sonen sijn beidegader,

Die nu wachtende sijn enen verrader,

Die mi menegen pant doet."

Acglavael seide: "Sint wesen moet,

41385Gi scient so goeden man, twaren,

Ic saelt u secgen sonder sparen,

Sindermeer dat gijt wilt weten,

In dien dat gi mi nine wilt veten."

Die goede man seide: "Nenic niet."

41390"Here, een diemen Gregorias hiet,

Ende die mi den wech wilde verplegen,

Dien hebbic thans ginder verslegen."

"Es dat waer," sprac die oude,

"Soe sijt willecome menechfoude.

41395Gi hebt mi verlaten nu

Meneger pinen, dat secgic u."

Hi dede Acglavale beten saen

Ende heeften wel te gemake gedaen.

Niet lange daer na quamen ter steden

41400Des heren kinder beiden gereden,

Ende seiden sine consten vinden niet

Gregoriase daer si omme gespiet

Hadden alle dien dach dure.

Doe seide die vader ter selver ure

41405Dattene die riddere hadde doet.

Doe was ginder bliscap groet:

Alle die waren in die zale

Dienden daer doe Acglavale.

Naden etenen gincmen slapen.

41410Des ander dages ginc hem wapen

Acglavael ende nam orlof

An die genen die waren int hof.

Doe reden met hem udewerd

Die .ij. ridders ende die werd

41415Om te wetene die waerheit das

Waer Gregorias doet geslegen was.

Ende Acglavael die leidese daer

Ende sciet also van hen daer naer.

Nu latic hier van hem staen

41420Ende sal van Waleweine spreken gaen.

Daventure doet ons weten,

Dat hem Walewein heeft vermeten

Doe hi sciet vanden coninc,

Dat hi om ne gene dinc

41425Weder ne kerde in enen jare.

Dus voer Walewein harentare

In vremt lant proven sijn geval

Ende oec setten al jegen al.

Sijn gepens was menechfout:

41430Hine sparde velt no wout,

Scilt om hals, spere in die hant.

Mettien quam hi daer hi vant

Ene rivire wijt ende diep,

Daer die stroem sere in liep.

41435Hi reet al dat water neder.

Doe quam hem een gepens weder

Om dat grael, dat hi hier voren

Te soekene hadde oec gesworen

Ende weder te comene, vonde hijs niet,

41440Int gevancnesse daer hi ute sciet.

In dat gepens reet hi alsoe,

Soe dat hi quam tenen berge toe,

Die daer stoet ane een wout.

Daer op reet die riddere stout

41445Om te besiene oft hi vername

Enege herberge daer hi toe quame.

Ende als hi daer boven soude riden

Sach hi staende daer besiden

Enen casteel, als hem dochte.

41450Doe reet hi derward dar hi mochte,

Ende hi vant die porte open ter steden,

Daer hi scire in es gereden.

Daer sach hi staen, als hem dochte,

Die scoenste borch die wesen mochte,

41455Daer knapen ute quamen gegaen,

Dine vrindelijc hebben ontfaen,

Ende leidene in die grote zale,

Daer hi cuesselike ende wale

Was ontwapent, ende daerna

41460Wale gecleet, alsict versta.

Doen brachtmen vorden here daer,

Die daer lach, wet vor waer,

Soe behagel van allen dingen,

Dat ict niet en coude volbringen

41465Al wildics pine nu bestaen.

Die waerd bat Waleweine saen,

Alse die sire comst es blide,

Dat hi quame sitten neven sine side

Op dat bedde biden vire.

41470Ende min her Walewein ginc doe scire

Sitten daer ter selver stat

Daer hem sijn ward hiet ende bat.

Die ward vrachdem wanen hi ware

Ende wat hi sochte, ende daer nare

41475Berechte hem Waleweine gereet

Na sijn vragen al dat hi weet.

Doen seiden daer twee knapen saen,

Dat men wel mochte eten gaen,

Want het al gereet ware.

41480"Soe gaemen eten," sprac hi daer nare.

Twee guldine beckene vorwaer

Brachtmen daer si ut dwogen daer.

Naden dwane so sijn geseten

Walewein ende sijn werd ende eten,

41485Daer hen gedient was hovescelike.

Daerna quam daer cuesselike

Een scone knape wel gedaen

Ute ere cameren daer gegaen,

Die .i. wit spere brachte in die hant.

41490Dese knape, dese scone seriant,

Leet vore die tafle, daer nu saten

Dese twee heren ende aten.

Boven ant inde vanden spere

Stac een wit yser, daer openbare

41495Her Walewein ut sach gaen vers bloet.

Ene joncfrouwe scone, wel gemoet,

Quam daerna ende brachte fier

Een scone selverijn doblier.

Daerna quamen .ij. knapen vroet:

41500Elc brachte .i. candelere goet,

Op elken .i. kersse bernende clare.

Her Walewein hadde groten gare

Te vragene wat dit bedieden mochte,

Maer hi beide noch ende dochte,

41505Want hi sach daer comen gegaen

278 Eene scone joncfrouwe, die bevaen

Was met rouwen harde groet:

Si weende ende droech al bloet

Dat grael edel ende oec dire

41510Daerna quamen knapen vire,

Daer here Walewein altoe gesach,

Ende brachten .i. bare, daer op lach

Een lichame ende een pellen daer boven,

Datmen te rechte sere soude loven;

41515Ende daer boven lach een swaerd,

Dat meneger marc sceen waerd.

Dat swaerd sceen al geheel daer;

Nochtan waest van .ij. sticken vorwaer,

Mar menne conde geweten niet

41520Dat ware te broken iet.

Dese gingen alle in ene camere daer,

Maer sine waren niet lange daer naer

Sine kerden weder den selven pat

Die si irsten quamen vor dat.

41525Deen ginc vorden anderen met staden,

Gelijc dat si te voren daden;

Ende doe si derdewaerf leden na dat

Walewein te sinen werd ward sat

Om te vragene wat dit ware.

41530Hi vrachde hem saen om die bare,

Omt doblier ende omden spere

Ende omt grael, dies hi gere

Hadde te wetene harde sere.

Die werd seide: "Es an u, here,

41535Selke doget dat gijt moget verstaen,

Ic saelt u secgen." Doe hiet hi saen

Tswerd halen, daer ic af seide.

Men bracht hem: doe nam hi beide

Die sticken vanden swerde daer

41540Ende seide: "Here, condi vorwaer

Dit swerd nu soe vast gemaken

Dat hem moge van allen saken

Elc riddere daer met verweren.

Soe salic u secgen al u begeren

41545Van al dat gi mi hebt gevraget."

Walewein nam tswerd ende besaget,

Ende settet te gadere, dat hem dochte

Datter wel met vechten mochte

Enen camp elc riddere, Godweet.

41550Die werd heren Waleweine nu heet

Dat hi prove oft hi iet can

Dat swaerd gebreken, hi sal hem dan

Berechten van algader mede,

"Ende meer dan si saget ter stede."

41555Walewein nam tswerd met den oerde,

Ende daert di werd sach ende hoerde

Trac hijt weder mids ontwee.

"Her riddere, gine moget nemmee

Van derre dinc, die gi begeert,

41560Weten," sprac die goede weert;

"Want noch en hebdi niet gedaen

Datment u mach laten verstaen.

Maer in secgere niet toe el,

Gine moges noch verdinen wel;

41565Want diemen dit laten sal

Weten hi moet dorvochten al

Hebben die werelt ende so sijn geheten

Datmen sijns gelijcs niet sal weten."

Walewein pensde soe sere hier ombe

41570Dat hi sweech stille als een stombe,

Ende sijns selfs algader vergat,

Ende in enen slaep viel na dat,

Daer sijt alle sagen toe,

Ende sliep toten dage alsoe.

41575Des margens als hi ontwake was

Vant hi hem selven ende sijn harnas

An enen maras onder enen boem:

Sijn part daer bi. Doe nam hi goem

Oft hem enege dinc gebrake;

41580Ende hem ne gebrac gene sake.

Die wapendi hem ende voer van daer

Sere bedrovet, ende daer naer

Bepensdi hem in desen rouwe

Dat hi te Scaveloen sine trowe

41585Quiten moeste, want hi niet

Gedoen ne conde dat hi behiet.

Dus reet hi vaste dar ward,

Ende gemoette daer in sine vard

Enen riddere ende ene joncfrouwe.

41590Her Walewein vrachde hem op trowe

Waer hi rede ende wanen hi quame.

"Her vasseel, tuwer grote scame,

Wat staet des te vragene u?

Ic rade dat gijs swiget nu

41595Ende segt mi nu, ic wilt weten,

Hoe gi selve sijt geheten,

Ende wanen gi comt, ende wie gi sijt."

Walewein seide ter selver tijt:

"Mins namen en loechgent ic nie;

41600Walewein soe hietmen mie.

Ende ben Arturs suster sone:

In beens te loechgene niet gewone."

Doe sprac die riddere sere verhit:

"Her Walewein sidi dit?

41605Nu dankics Gode van hemelrike

Dat ic u vinde dus gelagelike.

Om u ridic gewapent algader,

Want gi sloget doet minen vader:

Sat salic hier op u wreken.

41610Nu hoet u jegen mine steken

Oft gi cont: het moet hier nu

Becort sijn tuscen mi ende u."

Si liten dus haer spreken daer,

Ende elc sciet van anderen daer naer

41615Om dat si te bat pongiren wilden.

Si vernamen oec hare scilden

Ende gingen die ors met sporen nopen,

Die te gadere quamen gelopen;

Ende elc stac anderen inder weren,

41620Dat ontwe braken haer speren;

Maer si bleven doe alle beide

Sittende daer in haer gereide.

Doe kerden si omme die perde

Ende trocken beide hare swerde,

41625Daer elc anderen mede sloech

Grote slage ende dire gnoech.

Si slogen ontwee helme ende scilde;

Maer int leste Walewein die milde

Maecte den genen herde mat,

41630Ende alse die gene vernam dat

Sprac hi: "Laet ons desen strijt

Versten tot enen anderen tijt,

Want al verwonne hier onser een

Den anderen, hier nes man negeen

41635Die onse ere soude vort dragen;

Maer vechtewi daer toe sagen

Beide vrouwen ende heren,

Die verwonne hads meerre eren.

Verstewi aldus desen strijt

41640Tot dat ic come daer gi sijt

Ende dat wi dan ten selven male

Vechten." "Het genoget mi wale,"

Sprac Walewein. "Nu segt mi dan

Uwen name." Bi Sinte Jan,"

41645Sprac die ander, "Ic lie wel das,

Ic ben geheten Dyandras,

Ende plege oec in allen tijt

Orloge te soekene ende strijt.

Her Walewein, nu soudic weten gaerne

41650Werward u nu steet te vaerne."

Walewein seide: "Tote Scaveloen

Varic nu enen camp doen;

Maer ic ben des sere verert,

Ic duchte ic hebbe te lange gemert."

41655Dus sijn si daer beide gesceden

279 Vrindelike: elc van hen beden

Beval den anderen onsen here.

Walewein reet wech ende haestem sere

Om daer te comene te tide, Godweet.

41660Die wile dat hi dus henen reet

Salic tellen van Gariette

Ende sinen geselle Griflette.

Hier doet weten daventure

Vanden gesellen ter selver ure

41665Daer si scieden ter wegesceden,

Dat dese .ij. ridders onder [hen] beden

Te gadere reden sonder lette,

Griflet ende met Gariette;

Si quamen ridende an ene stat:

41670Daer hoerden si doe secgen dat

Mijn her Walewein was vore gereden,

Dies was .iij. dage wel leden;

Maer men seide hen niet tien tiden

Waerward hi henen soude riden

41675Anders dan hi west ward reet.

Darward volchden si doe gereet.

Ende alsi hadden dus gereden

Twee dage quamen si tere steden

Daer si ene borch vonden staen,

41680Daer Hestor in lach gevaen,

Lanceloets broder, een ridder vercoren,

Want doen hi quam daer voren

Lietmen in ter porten daer.

Hi waende sijn sonder vaer,

41685Want men ontfingen daer met minnen;

Doe hi ontwapent was daer binnen

Vingen sine ende leidene saen

In enen kerker vaste gevaen,

Daer hi tsinen onwille lach.

41690Rechte omtrent middach

Soe quamen dese twee gereden

Bider borch in ere hemeliker steden,

Daer si ene vrowe hebben gehort

Criten. Doe reden [si] bat vort

41695Ende hebben .iiij. knapen daer versien,

Die die joncfrouwe leitden. Mettien

Versach die ridders die joncfrouwe

Ende bat genade op rechte trowe,

Ende seide: "Edel heren ende fier,

41700Bescud mi vander doet nu hier,"

Gariet ende oec Griflet

En hebben niet lange gelet

Sine voren optie knapen saen

Ende gingen vaste op hen slaen

41705Met haren swerden, soe dat si

Daer moesten laten die joncfrouwe vri.

Ende waren blide, sonder waen,

Dat si mochten van daer ontgaen.

Die ridders namen doe die joncfrouwe

41710Ende vrachden hare bi haerre trowe

Twi sise wilden ontliven daer?

Doe seide die joncfrouwe oppenbaer

Dat ware om min her Hestors wille,

Die lach gevaen tsinen onwille

41715"In dien casteel die ginder staet;

Ende om dat ic dede den raet

Dat hi uter gevancnessen quam,

Hier omme was men op mi gram

Ende wilde mi dleven hebben genomen;

41720Maer hi geloefde mi dat hi comen

Soude te hulpen waer dat hi si,

Vername hi datmen wilde deren mi;

Ende dit en heeft hi niet gedaen."

Hierenbinnen soe quam daer saen

41725Hestor gereden al dat hi mochte,

Die daer gene joncfrouwe sochte.

Hi riep van verren: "Gi laetse hier,

Al waerdi noch alsoe fier;

Nu doet van hare vaste u hant,

41730Oft ic saels nemen swaren pant."

Si waenden dat een ware van den torre,

Ende Griflet set hem daer in porre

Ende kerdem daer te Hestore ward,

Ende Hestor weder op hem ter vard.

41735Eer die joncfrouwe iet conde gespreken

Hadde deen den anderen af gesteken.

Ende alst die joncfrouwe ward geware

Quam si saen gelopen dare

Ende seide: "Live here, laet staen:

41740Dese riddere wilt mi in staden staen:

Dit es Hestor van Maras."

Ende Gariet, die des blide was,

Vrachde hem daer oft hijt ware.

"Ja ic," antwerde hi daer nare;

41745"Ende wie sidi, dat segt mi met."

"Ic beent," seithi, "Gariet,

Des conincs Arturs suster sone,

Ende dit ander es Griflet di cone."

Doe was daer bliscap onder hen drien.

41750Doen horden si blasen mettien

Harde lude enen horen.

Doe sprac die joncfrouwe: "Groten toren

Duchtic dat ons nakende es:

Wi vlien bat, des sijt gewes;

41755Mettesen horne doemen comen

Wel .xx. ridders die begomen

Dese martse hier alomme,

Ende wel .xxx. seriante tere somme.

Dese comen alle alsi horen

41760Datmen blaset desen horen

Ic weet wel datmen ons volgen sal

Ende soeken mede berch ende dal

Om dat lijf te nemene u,

Ende mi oec mede, dat secgic u;

41765Liven heren, varewi en wege,

Gine mocht hier hebben genen zege,

Ende en es u gene scande."

Hestor antwerde doe te hande:

"Wi varen bat al lettel vort."

41770Ende binnen dien hebsi verhort

.ij. ridders daer comen gereden

Wel gewapent van allen leden.

Deen was Perchevael, dander was

Sijn broder Acglavael, alsict las,

41775Want si waren te gadere comen

Des ander dages, hebbic vernomen,

Ende en wilden niet sceden, seiden si,

Want het was den jare bi

Dat die tijt ute soude gaen

41780Dat si haer soeken hadden bestaen;

Ende si hadden geloeft oec, twaren,

Te comene weder binnen den jaren.

Nu comen dus gereden die twie,

Daer si vinden houdende die drie,

41785Die wel waenden nu ter tijt

Daer te hebbene swaren strijt;

Want si waenden in allen dele

Dat hadden gesijn die vanden castele.

Si keerden hen ter were daer.

41790Ende alse deen den anderen quam bat naer

Onderkinden si hen ten irsten male.

Des waren si blide, wet dat wale.

Doen telde deen den anderen daer

Van hare gescinessen oppenbaer.

41795Perchevael vrachde om die joncfrouwe,

Waer ombe si dreve selken rouwe?

Si seiden hem algader mettien,

"Ende si dade ons harde gerne vlien,

Want si seget ons al bloet

41800Dat des heren macht es groet,

Ende dat hi ons vaen sal ende doden:

Dit doet der joncfrouwen soe verbloden,

Dat si daer omme weent dus sere."

Perchevael sprac doe: "Bi onsen here,

41805In vlie hen heden enen voet

280 Alse lange alsic geduren moet;

Al voerdi alle, ic blive hier nu."

Doe seiden si: "Wi bliven met u."

Ende binnen desen hebbense vernomen

41810Wel .x. ridders te gadere comen

Ende oec wel .xv. knapen,

Die alle ane hadden haer wapen.

Ende tirst datse die joncfrouwe sach,

"Ay mi," seitsi, "laesse, o wach.

41815Hier comen die verraders fel.

Nu benic doet, dat wetic wel."

Perchevael keerde sijn part saen

Doe hi dese word hadde verstaen:

Hi reet op hen gerechtes speren.

41820Ende eer si comen mochten ter weren

Haddire .iiij. af gesteken:

Daer was an sulken lettel queken,

Want hi brac den hals int vallen.

Acglavael reet oec met allen

41825Enen riddere doet ter stede:

Gariet ende Griflet mede

Reden oec soe in den tas

Dat daer sulken leet was

Dat hi hen noit quam so nae.

41830Daer blever doet, alsict verstae,

.vi. ridders ende knapen vive:

Die andere ontvloen metten live.

Aldus geviel die scofferture.

Ic segt u wel, dat tier ure

41835Niemen en quam di was so coene

Hen enech aerch te doene.

Dus scieden [si] om dese sake,

Ende reden van daer al met gemake,

Ende voerden die joncfrouwe vord

41840Met hen te Karmeloet in die port,

Daer si blidelijc waren ontfaen

Doemen haer saken hadde verstaen.

Nu salic swigen van desen

Ende sal vord van Waleweine lesen.

41845Daventure brinct ons vord,

Als gi hier voren hebt gehort,

Daer Walewein van Dyandrase sciet,

Dat hi en lette langer niet,

Hine reet te Scavelon ward

41850Wat gelopen conde sijn part.

Hi reet velt, bosch ende heide,

Soe dat hi met groter arbeide

Te Scaveloen gereden quam.

Buten der stede, alsict vernam,

41855Setti sijn spere; ende omdat

Hi was in die stat gehat,

Daer omme liet hijt buten staen.

Sine andere wapine, sonder waen,

Voerdi met hem in die port.

41860Aldus gewapent reet hi vort

Tote dien castele te hant,

Daer hi den coninc binnen vant

Ende een deel sire barone.

Doe telde Walewein, die ridder cone,

41865Dat hi menech lant dor reden

Hadde, ende hi te gere steden

Tgrael nigeren hebbe vernomen.

"Bedien soe binnic weder comen

Om minen camp te vechten nu."

41870Ende Ginganbrisijl, dat secgic u,

Die daer jegenworden sat,

Ginc vorden coninc ende bat

Sinen camp te vechten daer,

Die hi hem borgede over een jaer;

41875"Want Walewein hier comen es

Gelijc hi gelovede vor des."

Die coninc seide: "Gine moget niet messen,

Men sal u beiden doen vonnessen.

Ende handelen na recht dese dinc."

41880Doe maende te hans die coninc

Sinen mannen ende sinen lieden

Dat si hen hierop beriden.

Alse dus die hoge liede waren

Te rade gestaen quam daer gevaren

41885Een riddere, die wel gewapent was,

Ende dit was die selve Dyandras,

Daer hi hier voermaels jegen vacht.

Hi hadde Waleweine dus hier gewacht,

Ende quam int hof gereden saen

41890Aldaer die heren sijn gestaen

Tenen rade metten coninc.

Her Dyandraes na dese dinc

Reet tot Waleweine nu

Ende seide: "Her Walewein, ic eische u

41895Minen camp ende min belof

Vor alle die hier sijn int hof

Te vechtene rechte nu ter wile."

Nu hort oec van Ginganbrisile:

Hi eiscede Waleweine oec al daer

41900Den camp, dien hi hem borgede een jaer;

Hi willen hebben op die stat.

Walewein antwerde saen na dat:

"Wat ic sculdech ben te doene

Willic doen alse riddere coene."

41905Doe seide die coninc echt na dien:

"U allen drien sal hier gescien

Dat vonnesse wiset ende recht."

Her Dyandraes die sprac echt:

"Her Walewein, gi wet wel dat gi

41910Enen camp gelovet mi

Te vechtene, waer dat ic u vonde,

Jegen mi ter selver stonde,

Ende dan soude beletten gene noet."

Walewein liede des al bloet,

41915Dat hier ave waer sede.

"Her Walewein, so eyschic thans ter stede

Minen camp, dat secgic u."

Her Gymgambrisijl die seide nu:

"Dies es nu een jaer leden

41920Dat mi dese camp ward ontbeden,

Ende litickene mi hier echt ontsotten,

Men mochte wel met mi spotten

Nember en doe mi God genade,

Oft mi al die werelt ontbade,

41925Ic salne hebben nu ter stat."

Doe bat die coninc echt na dat

Den baronen ende den hogen lieden

Dat si hen hier op berieden,

Oft her Walewein soude int gemene

41930Vechten jegen beide, oft allene

Jegen elken sonderlinge.

Hier ombe ward daer groet gedinge:

Doen sprac daer een riddere saen,

Een vroet clerc, een wel gedaen,

41935Ende seide dat her Walewein [sculdich] ware

Jegen hen beiden daer oppenbare

Te vechtene tenen male, Godweet.

Ende some seiden si daer gereet

Dat hi jegen elken soude vechten

41940Sonderlinge ende hem berechten.

Dus hadden si sprake ende wedersprake,

Dat daer nieman van derre sake

Over een gedragen ne conste;

Maer die riddere, die daer irst begonste

41945Te sprekene, alsict u seide,

Hi proefde dat Walewein jegen beide

Vechten soude daer tenenmale.

Dit proefdi met so scoenre tale,

Dat nieman wedersecgen mochte,

41950Ende hen allen redene dochte;

Want en mochte geen man mede

Bat geproeft hebben dan hi dede.

Dus keerden si alle saen

Ende daden dit vonnesse verstaen.

41955Si seiden daer alle over een

281 Dat Walewein soude vechten jegen hen tween

Ja, al warre vive oft sesse.

Den coninc was wel dit vonnesse

Tsinen wille gewiest na dat

41960Ende den genen vander stat.

Nu es Gymgambrisijl comen

Daer hi sine wapine heeft vernomen:

Hi dede hem wapinen metter vard,

Ende sat te hant daer op sijn part,

41965Dat scone was ende valiant.

Enen spere nam hi in die hant,

Ende sinen scilt metten luparde,

Ende alrehande wapine die hi begarde

Haddemen hem gegeven daer.

41970Sonder sorge ende sonder vaer

En mochte Walewein niet wesen,

Die jegen Dyandrase ende jegen desen,

Die beide waren ridderen goet,

Tenen male vechten moet.

41975Nu gingen vrowen ende joncfrouwen,

Die gerne den camp souden scouwen,

Sitten optie hoge castele

Vore die vensteren, ten cantele,

Daer men vechten soude int dal.

41980Een seriant die hoerde dit al,

Die mins heren Waleweins maech was,

Hi was tongemake das,

Ende reet omden coninc Arture.

Hine was niet verre te dire ure:

41985Hi wiste daer bi den groten here:

Hi sloech sijn part met sporen sere,

Ende soe sere, dat hi quam

Daer hi den coninc Arture vernam,

Die hem gereide ter selver uren

41990Te vaerne int lant van aventuren.

Die knape ginc saen toten coninc

Ende seide hem algader dese dinc,

Dat Walewein sonder twivel geen

Den camp soude vechten jegen hen tween,

41995"Te Scaveloen, wet wel, noch heden,

Here; ende hi hevet u gebeden

Dat gi te sinen campe sult comen."

Als min her Ywein dit heeft vernomen

Dede hi sadelen saen sijn part,

42000Ende reet vaste derward,

Soe dat hi te Scaveloen inder steden

Vore den middach quam gereden.

Daer vant hi vrowen ende joncfrouwen,

Die den camp wilden scouwen.

42005Hi sach derward riden ende gaen;

Ende menegen man daer bi staen.

Nu es Ywain haestelijc comen

Daer hi den coninc heeft vernomen,

Ende groettene ende seide: "Here,

42010U bid Artur die coninc sere

Dat gi desen camp doet lingen;

Hi sal hier comen ende bringen

Sire ridders een getal,

Daer her Walewein vechten sal."

42015Hi seide dat hijt gerne dade.

Doe riep hi die ridders te rade

Ende seide hen dese niemare daer.

Si antwerden beide daer naer

Dat si naden coninc Arture

42020Niet ne beitden nu ter ure.

Die coninc seide: "Beraet u bat,"

Ende ginc tote Walewein na dat,

Ende seide hem daer van sinen oem,

Ende leitdene met hem, ende naems goem,

42025Ende dede den camp versten na desen

Dan sal Artur comen wesen.

Ende Ginganbrisiel ende Dyandras

Voren in die stat na das.

Si seiden dat hen die coninc

42030Onrecht dade met derre dinc.

Ende saen daerna es weder comen

Heren Waleweins bode, hebbic vernomen,

Die omden coninc Artur reet.

Hi quam tot Waleweine gereet

42035Ende seide hem saen oec na dat,

Dat sijn oem ware vore di stat.

Doen bat min her Walewein tien tiden

Den coninc oft hi moechte riden

Jegen sinen oem. Doe seide

42040Die coninc: "Ic vare met u gereide."

Doe geboet hi hen allen ter ure

Te vaerne met hem jegen coninc Arture,

Dien si vonden met vele lieden.

In mochte u die ere niet bedieden

42045Dien si den coninc Artur daden.

Si voren te gadere met groten scaden

Tot dat si ter herbergen sijn comen.

Die coninc Artur heeft genomen

Den coninc van Scaveloen om die saken

42050Om dat hi wilde enen pais maken.

Men ontboet die ridders saen nu,

Ende leide hen ane, dat secgic u,

Van desen campe ene soene.

Doen antwerden die ridders coene

42055Dat sijt en daden om gene dinc.

Doe seide van Scaveloen die coninc

Dat sijt daden dor sinen wille.

Si seiden: "Here, swiget des stille,

Wine dadens niet om alt goet

42060Dat den coninc Arture bestoet;

Wine latens niet en geensijns quite,

Wi seelne doden inden crite."

Dit hadde den coninc Arture onward,

Ende sciet doe henen metter vard

42065Ter zalen ward, ende men ginc eten.

Die hoge liede sijn geseten

Ten hogen taflen in die zale.

Daer was gedient utermaten wale

Den genen di daer waren geseten.

42070Men ginc daer slapen na dat eten.

Des ander dages alst dach was

Ginganbrisijl ende Dyandras

Sijn gewapent harde saen,

Ende sijn ten crite ward gegaen.

42075Mijn her Walewein banderside

Was al gereet te genen stride.

Het wapenden hen te dien tiden

Twee .c. ridders in beiden siden:

Om dat si den camp bevreden souden

42080Dadense die coninge bi hen houden.

Die vrowen ende die joncfrouwen,

Die den camp wilden scouwen,

Lagen daer ten hogen tinnen.

Nu sijn comen hierenbinnen

42085Ginganbrisijl ende Dyandras,

Ende Walewein oec mede na das,

Inden crite, te doene den camp.

Walewein hoede hem jegen scamp,

Want hi wale behovede das.

42090Ginganbrisil ende Dyandras

Noepten dorsse metten sporen,

Ende her Walewein heeft vercoren

Dyandrase, dien hi geraecte

Vor therte dat hem di rucge craecte.

42095Hi geraecten wel te sinen wille.

Ginganbrisijl en hilt niet stille,

Die sinen geselle wilde wreken:

Sijn spere heeft hi ontwee gesteken

Op Waleweine, dine weder

42100Metten orsse stac ter neder,

Dat hi vallen moeste op deerde;

Ende Dyandraes vinc ten swerde

Ende voer te Waleweine ward.

Ginganbrisil sat op sijn part

42105Ten alre irsten dat hi mach.

282 Walewein outfinc menegen slach

Van hen .ij. eer si verscieden.

In mochte u lichte niet bedieden

Dat grote wonder dat si daden.

42110Elc galt anderen wel te staden

Metten swerden, so datmen seide

Dat her Walewein jegen beide

Die ridders niet mochte volstaen

Noch oec metten live ontgaen:

42115Des waren sine vrient onblide.

Gine horet nie in uwen tide

Dat wonder secgen van hen drien,

Dat men daer doe sach gescien.

Si gingen houwen ende kerven:

42120Walewein was nu te deser werven

Sere verladen van hen tween,

Want si drogen over een

Dat sine doden wilden daer.

Ende min her Walewein ginc daer naer

42125Ende maecte Dyandrase so mat,

Dat hi niet mochte vander stat,

Maer bleef daer stille ene wile.

Doen sloech [hi] mede Ginganbrisile,

Ende heeften oec wel sere verladen;

42130Maer hen quam saen te staden

Dyandraes, dine bescudde daer:

Hi ware daer bleven, wet vor waer,

En had sine hulpe gedaen.

Walewein moeste nu achter gaen.

42135Dies was drove Artur, twaren,

Ende alle die met hem waren.

Walewein scaemdem derre saken,

Dat sine daden dus achter braken:

Hi ginc steken ende oec slaen,

42140Soe dat hise weder brachte saen

Ter stede daer si tirst waren.

Mettien quamer toe gevaren

Die coninc Artur, ende seide

Oft si versonen wilden beide

42145Ende werden daer sine man?

Hi seide dat hi nine can

Gemerken dat hen clein of groet

Iet gelage ane Waleweins doet

Dat hen comen mochte teren;

42150Maer wilden sijt nu beide keren

Ane sconincs secgen van Scaveloen,

Hi wilder oec soe vele toe doen

Dat sijs souden hebben ere

Ende haer geslechte embermere.

42155Doe seide die coninc van Scaveloen:

"Ic wille dat sijt beide doen,

Ende si werden sconincs Arturs man.

Waer hi mach ende waer hi can

Sal hi ons doen ere groet;

42160Maer bleve her Walewein nu doet,

So souden hebben onse mage

Orloge strijt alle dage.

Ic wille u den coninc nu geven:

Soe behoudi alle .iij. u leven."

42165Doe antwerde Ginganbrisijl ende seide:

"Soe warewi gelachtert alle beide

In allen landen, des seker sijt;

Ende Walewein begonste irst den strijt,

Doen hi doet sloech minen here,

42170Daer ic om ben in groten sere,

Die des conincs broder was;

Ende oec tijt hem an Dyandras

Dat hi sinen vader doet sloech:

Hi hevet in onse geslechte gnoech

42175Mesdaen dicke, dats oppenbare;

Waerd dat Artur nine ware

Sijn oem, men souden lettel sparen,

Ende wildi achter lande dus varen."

Die coninc wederseide dese tale

42180Ende sprac: "Gi heren, daedi wale,

Gi sout ontberen derre daet;

En dodijs niet, het es u quaet

Motic leven ene wile."

Dit seide hi tot Gynganbrisile

42185Ente Dyandrase terre tijt.

Doe begonste van irst die strijt.

Dus sijn si weder te gadere comen,

Ende elc heeft sijn ward genomen,

Ende gingen slaen slach in slach.

42190Het was comen opten middach,

Dat Waleweine sine cracht wies;

Ende Walewein, die hem dies

Wel bedachte, was harde blide,

Ende hi sloech met groten nide

42195Welken so hi conde geraken.

Men mochte di scilde horen craken,

Ende die halsberge sien scoren.

Si gingen achter ende voren

Op hem houwen ende slaen,

42200Hine ware hen levende niet ontgaen,

Maer dat hem sulke aventure gevel,

Dat hi Gyngambrisile so wel

Metten swerde sloech opt hoeft,

Hi had hem toten tanden gecloeft

42205En ware hi niet gevallen neder.

Ende eer hi op conde comen weder

Maecti Dyandrase so mat,

Hine ware niet comen vander stat

Al mocht hem harde sere vromen

42210Ende Gynganbrisijl heeft genomen

Sijn Swaerd weder ende sinen scilt,

Dien hi te poente vor hem hilt,

Ende ginc op Waleweine steken.

Ende Dyandraes, dien waende breken

42215Therte, es weder op gestaen

Ende theren Waleweine werd gegaen,

Dine met groten slagen groette.

Oec secgic u, dattene ontmoette

Gyngambrisijl ten selven tiden,

42220Ende gingen beide op hen striden

Soe utermaten ende soe sere,

Dat her Walewein, die here,

Die raste herde sere begeerde,

Ende liet dat ort van sinen sweerde

42225Vore hem in die eerde gaen,

Ende ginc daer ene wile staen

Ende lagere metter herten op.

Doen hilden sire mede haer scop,

Ende liten die swaerd gedichte gaen

42230Op heren Waleweine, daer sine sagen staen:

Sine spardene no min no mere.

Ende alse gerest hadde die here

Ende becomen was ter wile,

Onthaeldi so Gingambrisile

42235Metten swarde, dat was goet....

Al daer hi doe vor heme stoet

Dedine vallen doe ter eerde

Dor noet, niet dore hoverde.

Hi lager langer dan hem lief was.

42240Mijn her Walewein ende Dyandras

Vochten onderlinge beide

Soe lange dattie moetheide

Dyandrase niet vechten liet,

Ende hi van Waleweine sciet,

42245Die hem volgede utermaten.

Hi hadde sijn leven daer gelaten,

En hadde Gynganbrisijl gedaen,

Die Waleweine daer heeft wederstaen

Soe sere, dats hem hadde wonder;

42250Want hi te voren was so onder.

Dus liet elc daer anderen rusten

Van hen tween. Het mochte lusten

Waleweine dat hire quite ware;

Want men seide daer oppenbare

42255Dat Walewein te vele hadde te done.

283 Het was gegaen achter none,

Soe dat quam ter vespertijt:

Doe hadde Walewein, dus lesewijt,

Dobbel cracht in al di lede.

42260Nu mogedi horen wat hi dede.

Hi speelde om een quite maken:

Welken dat hi conste genaken

Sloech hi dore al toter huut;

Men mochter sien comen uut

42265Dat rode bloet ter meneger stede.

Hi maecte hen menege wonde mede.

Walewein hief op doe sijn sward

Ende sloech Dyadrase ter vard

Dat hi neder viel int gras:

42270In weet niet wel oft hijs genas

Van den slage die hi hem gaf.

Hi sloech met groten sticken af

Den helm, die hi hadde opt hoeft.

Hi hadden toten tanden gecloeft

42275En ware hi niet gevallen neder.

Her Walewein die keerde weder

Ende litene licgen over doet:

Daer an dedi sine ere groet,

Dat hi hem nemmeer en dede.

42280Daer bleef hi licgende optie stede

Toter wilen dat hi bequam.

Alsi becomen was hi nam

In sine hant sijn goede sward

Ende ginc te Waleweine ward,

42285Dien hi haet ende nine mint.

Ende alse her Walewein dat bekint,

Dat hi weder op heme quam

Ward hi tornech ende gram

Ende keerde op hem ende waenden slaen;

42290Ende Gymganbrisijl bescudden saen.

Dat hine niet en sloech te doet

Dat was wonder harde groet,

Want hi ginc slaen slach in slach.

Ic wane nie man ne sach,

42295Noch nembermer ne sal sien

Sulken camp van hen drien.

Si onderslogen hen met nide.

Gingambrisijl was inden stride

Driewerf optie knien ter neder

42300Eer Dyandras bequam weder

Ende hi hem halp al dat hi mochte.

Waleweine ward te mode onsochte

Dat sine bestonden in beiden siden.

Hine werd noit in sinen tiden

42305Van gevechte also moede:

Daer omme moesti op sine hoede

Wesen nu, oft bliven doet.

Daer was rouwe harde groet

Overal nu te desen male:

42310Daer was tale ende wedertale

Om mins heren Waleweins wille.

Sine liten nigeren staen stille

Soe lange datmen geseide

Enen pater noster, sine slogen beide

42315Op hem met groter overmoede.

Ende alse min her Walewein, die goede,

Gevoelde dat hi becomen was

Van sire moetheit, Dyandras

Keerde hem omme ende ward vervard.

42320Ende Walewein, die niet en spard,

Nam dat swerd met beiden handen

Ende waende Dyandrase toten tanden

Tenen slege hebben geslegen;

Maer hi droech den scilt daer jegen,

42325Daer hi in sloech metten sweerde

Dat Dyandras daer optie eerde

Vor Waleweins vote quam gevallen.

Vore die heren ende vor hen allen

Boet hi di hande ende bat genade.

42330Her Walewein seide: "Het ware scade

Soudemen verraderen sparen

Ende latense achter lande varen

Om goeden lieden te doene lachter.

Mir herten ware te mode sachter

42335Dat hi bi sirer kele hinge

Dan hi mi van hier ontginge."

Ende alse dat horde Dyandras,

Ende Walewein sach dat avont was,

Ne spardi sine cracht nemmeer.

42340Hi dede mengen corten keer

Om die .ij. te bringene onder.

Her Walewein, die menech wonder

Heeft gewracht in corter wile,

Velde doe neder Gijnganbrisile

42345Ende litene licgen over doet.

Dyandras was in groter noet

Alse hem sine hulpe gebrac.

Her Walewein sloech ende stac

Op Dyandrase met groter cracht.

42350Gynganbrisijl, dien was gesacht

Die slage die hi hadde ontfaen.

Hi sach Dyandrase staen

Alse den genen di was verwonnen;

Ende mettien quam hi geronnen

42355Op Waleweine daer hine sach.

Doe gaf hi Dyandrase .i. slach

Dat hi vor hem viel int gras;

Ic wane hijs nembermer genas.

Dus ward hi quite vanden enen.

42360Her Walewein ginc daer slage lenen

Soe utermaten ende so vele,

Dat doe ginc al uten spele

Gingambrisile, hine wiste wat doen,

Hi hadde gerne wech gevloen,

42365Haddi wel geweten waer;

Want hi hadde groten vaer

Om sijn lijf ende om sine ere.

Ende alst van Scaveloen sach di here

Dat hi ward te barenteert

42370Ende van gedane te falgeert,

Ende ment seide al oppenbare,

Ens die grietwaerders worden geware,

Voren sire tuscen ende seiden:

"Gi heren, gi moet allettel beiden,

42375Dat wi den coninc Artur mogen

Gespreken." Doe worden in hogen

Die Gyngambriesiels vrient waren.

Mettien quamer toe gevaren

Die coninc Artur ende menech man,

42380Dien ic genomen niet en can.

Die coninc Van Scaveloen entie sine

Quamer toe ende daden pine

Om te makene die soene

Tuschen die drie ridders coene.

42385Soe lange spraken die barone,

Dat gemaect ward die soene,

Ende in dire maniren, dat Ban

Die coninc Van Scaveloen werd Arturs man,

Ende wel .c. ridders te hant,

42390Die beste diemen vant int lant,

Die worden sconincs man met ede.

Dus versoendemen daer die vede,

Die menegen dach hadde gestaen.

Oec heeft men in di vede bevaen

42395Dyandraes geslechte algader;

Ende die doet van sinen vader

Ward versoent ten selven tide:

Dies was daer menech herde blide.

Dus vorde die coninc Scaveloen

42400Artur den coninc ende menegen baroen

Met hem ten etene in sine zale,

Daer grote bliscap was ten male.

Coninge, graven ende hertogen

Waren blide ende wel in hogen.

42405Die coninc van Scaveloen was herde blide.

284 Doe bat Artur ten selven tide

Allen den heren die daer waren,

Dat si met hem souden varen

Te Kardeloen: hi wilde daer hof

42410Houden. Si dadens hem gelof:

Alle die daer aten in die zale,

Dire was .ccc. bi getale,

Die seiden dat sijt gerne doen.

Entie coninc selve van Scaveloen

42415Gelovet heme blidelike saen.

Doe waren die taflen opgedaen:

Men ginc daer pogen om een slapen.

Beide die heren ende die knapen

Si waren gebet harde wale,

42420Beide in cameren ende in zale,

Daer si met gemake lagen.

Smargens alsi den dach sagen

Sijn si weder opgestaen

Ende daden die somers laden saen

42425Met groten gode, ende voren danen,

Soe dat si savons bider manen

Te Tyntavel quamen binnen.

Si namen daer in allen sinnen

Heberge jegen die coninge beide,

42430Die daer met enen sconen geleide

Comen waren vore die stat.

Tybaut heeft vernomen dat

Daer comen dese twe coninge

Met ere groter sameninge.

42435Hi ontboet sine ridders mede

Ende die porters vander stede,

Ende wilde daer met groten eren

Riden jegen die stoute heren

Ende oec hoveschelike ontfaen.

42440Doe hise ontmoette groettise saen

Ende hietse willecome wesen.

Ter herbergen voren si mettesen,

Daer si met gemake waren.

Ende her Walewein es gevaren

42445Ter herbergen theren Garijns,

Daermen wale plach doe sijns.

Sijn ward ontfingen harde wale,

Ende die vrowe met soeter tale,

Ende des wards dochtere mede,

42450Hadden met hem al daer ter stede

Grote bliscap ende feeste.

Oec telt ons mede die jeeste

Dattie joncfrouwen metten cleinen mouwen

Heren Waleweine daer quam scouwen,

42455Ende dede hem feeste herde groet,

Ende haren dienst si hem boet,

Ende dancte hem daer harde sere

Vanden dienste ende der groter ere

Die hi hare daer vore hadde gedaen.

42460Si liet daer heren Waleweine verstaen,

Ware enege dinc in haer macht,

Diese conde gedoen dach oft nacht,

Die soutsi dor hem aventuren

Alse lange alsi mochte geduren.

42465Her Walewein seide doe: "Scone joncfrouwe,

Also mote mi hulpen onse vrowe,

Wistic u in node bevaen,

Ic soude u ember in staden staen

Met al mire macht, dat verstaet."

42470Dus gedroech harre beider raet

Over een van hovescher tale.

Men plach daer heren Waleweine wale:

Men heeft hem grote ere gedaen;

Vrowen ende joncfrouwen, sonder waen,

42475Ende her Garijn deden hem grote ere

Hi dede dinen vore den here

Van alle dies dat deerde droech,

Dies hadde Walewein sijn gevoech.

Tybaut diende oec getrowelike

42480Arture den coninc rike

Enten coninc van Scaveloen.

Hi dede in sine herberge doen

Groten cost van meneger sake

Si waren blide ente gemake,

42485Ende naden etene gingen slapen

Vrowen, heren ende knapen:

Si slipen dattie dach op ginc.

Doe porde echt die coninc.

Met alden hogesten die hi vant

42490Reet hi danen alte hant,

Soe dat hi quam te vespertide

Te Carlioen, des was hi blide

Ende alle die met hem quamen.

Ic weet wel, dattie heren namen

42495Hare herberge in die port.

Nu salic u corten mine wort

Ende hier af die tale nederlecgen,

Ende sal u vanden coninc secgen,

Die nu es te hove comen

42500Met starken ridders ende met vromen,

Dier hi heeft bracht meer

Dan hi dede noit eer,

Die nu worden sijn sine man.

Ende mijn here Waleweine was nochtan

42505Daer nu meer eren gedaen:

Hi waes wel weert, sonder waen

Hi dede den coninc met hem tien tiden

Van Scaveloen gaen bi sire siden:

Soe dedi oec mede ter selver wile

42510Sinen neve Ginganbrisile.

Overal soe waer hi ginc

En was keyser noch coninc

Soe wel ontfaen, horic bedieden,

Als hi was van alden lieden.

42515Artur dede die coninge ontbiden

Met algader harre maisnieden,

Ende beide vrowen ende joncfrouwen,

Die hen daer dienden met trouwen

Altoes alsijs hadden te doene.

42520Het waren kinder der barone

Die daer dienden tallen stonden

Den heren vander tavelronden.

Men at daer ende dranc tien tide:

Daer was menech man nu blide.

42525Die coninc Artur dede gebieden

Gnoech te gevene alden lieden.

Die coninc en hilt in langen feeste,

Also vertelt ons hier die jeeste,

Die soe groet was alse dese,

42530Daer ic nu ter stede af lese.

Dese feeste duerde seven dage.

Daer binnen quam daer menege clage

Van ondade weder ende vord,

Die alle moesten sijn gehort;

42535Want wat clagen dat daer quam,

Daermen die waerheit af vernam,

Daer voren die heren vander tavelronden

Ende dadent beteren in allen stonden.

Ende nu oec in dese feeste

42540Suldi horen vele oreeste,

Die een riddere maecte omtrent,

Die Perchevale te hove nu sent,

Ende van hem sal vort sijn die tale

Ende oec mede van Perchevale:

42545[Van da]t sine soeken varen

[Sal ic] u hier al oppenbaren.

TEKST Roman van Perchevael

Auteur: Onbekend

Aard: Rijm

BRON Luik, Bibliothèque général de l'Université, 1333 (fragm.)

Datum: 1275-1300

Omvang: 736 verzen

Opm.: Zie CG2, vol. 1, 501.

EDITIE M. Gysseling (ed.): Corpus van Middelnederlandse teksten (tot en met het jaar 1300). Reeks II: Literaire handschriften. Deel 1, Fragmenten. 'sGravenhage, 1980, 502-519.

Status: Diplomatisch

MNW-nr: 1018 (andere editie)

BRONNEN De Roman van Perchevael is verkort overgeleverd in de zogenaamde Haagse Lancelot-codex (fol. 100-115). Verder zijn er van de tekst twee Middelnederlandse en twee Middelfrankische fragmenten bewaard. De signaturen van de Haagse codex en de beide Middelnederlandse fragmenten zijn:

- 's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 129 A 10

- Luik, Bibliothèque général de l'Université, 1333 (fragm.)

- Brussel, Koninklijke Bibliotheek, II 115,2 (fragm.)

De inhoud van het Luikse fragment correspondeert met een aantal verzen in de editie Jonckbloet (1846-1849): vs. 1-100 = Jonckbloet Bk. II, vs. 37532-584; vs. 101-368 = Bk. II, vs. 38233-330; vs. 369-428 = Bk. II, vs. 38613-680; Voor vs. 429-736 is er in Jonckbloet geen overeenstemmende passage aanwijsbaar, wat ook geldt voor het volledige Brusselse fragment.

Voor de tekst zie CG2, Perchevael.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/

247 Het avontuur gewaagt nu dat,
Dat menige man blijde was
Door dat Percheval te hof is gekomen,

En omdat ze mede hebben vernomen

36955 Dat hij gewonnen heeft zijn land,

En zijn broeder mede gelijk

Acglavael het land heeft bezet.

Door deze zaak, zoals wij het weten,

Liet de koning houden hof

36960 Om te vermeerderen zijn lof,

En ontbood zoals tevoren

Die tot de tafelronden behoren.

En toen ze in dit feest zaten

Kwam daar een jonkvrouw, die uitermate

36965 Lelijk was in alle manieren:

Men mocht haar niet goed versieren

Van gedaante hoe zwart ze was:

Ze had de tanden gelijk de das:

Ze had knevels om de mond

36970 En een snavel gelijk de hond,

En ogen hol, de apen gelijk:

De wenkbrauwen lang en ijselijk:

Dat aanzicht breed en vuil

Ze kwam gereden op een muilezel

36975 In de zaal terzelfder plaats

Daar koning Arthur at,

En ze groette de koning voorwaar,

En al die met hem waren daar.

Daarna sprak voort die jonkvrouw:

36980 "Heer koning Arthur, bij mijn trouw;

Ik moet nog vanavond erg ver

Of ik zal wezen boos;

Want te kasteel, heb ik geluk,

Orglieus, heer, zo zal

36985 Mijn herberg wezen, wilde gij het horen,

Daar vijf honderd ridders uitverkoren

En 60 zijn altijd binnen;

En elk heeft daar, zoals wij het kennen,

Zijn geliefde. Die wil acht slaan

36990 Dat hij avonturen wil zoeken,

Daar mag hij vinden in alle tijd

Spelen fel en zware strijd;

Een mag daar beproeven zijn geval,

Of winnen of verliezen al.

36995 Is hier iemand, die wil winnen

De hele prijs die heeft binnen

De wereld nu? Ik zeg hij vaart

Op de berg te Montesclare;

Daar is bezet een jonkvrouw,

37000 Die hulpeloos drijft grote rouw.

Die haar helpt uit de nood

Men zou van hem spreken eer groot,

En hij mocht ook vandaan brengen

Het zwaard met de vreemden ringen,

37005 Daar grote deugd aan ligt."

248 Die jonkvrouw heeft nu alles gezegd,

En reed weg aanstonds.

Mijn heer Walewein toen op sprong

En sprak: "Bij mijn trouw, ik vaar

37010 De jonkvrouwen te helpen te Montesclare."

Ywein sprak: "Ik wil rijden

Te kasteel Orglieus nu ten tijden,

En beproeven daar mijn geval."

En Keye sprak: "Ik zal

37015 Te Doloreus nu varen mee."

Ditzelfde zei heer Griflet.

En Percheval zei: "Ik wil rijden

Achter landen in alle tijden,

In alle vlakten hier en daar;

37020 En is iemand die openbaar

Spelen wil tegen mij

Of vechten met zwaarden ook daarbij,

Ik maak hem mat of hij mij mede

Eer ik meer van hem scheidt."

37025 En eer hij voleinde zijn taal

Sprongen er daar op honderd wel,

En hebben hun wapens aan gedaan,

En namen verlof alle gelijk,

En zouden weg zijn gereden.

37030 Daar zagen ze komen met haastigheden

Ginganbrisile met geweld,

Die bracht een schild van goud

Met een bedekking van lazuur.

Hij groette koning Arthur

37035 En die ridders groot en klein,

Uitgezonderd Walewein alleen.

"Walewein groet ik nimmermeer,

Want hij versloeg mijn heer

Zonder reden en zonder recht,

37040 Dus wil ik hem laten belijden echt

Voor alle hoge baronnen

In konings hof van Scaveloen.

Dus bid ik pand voor zijn verwanten,

Te vechten over 40 dagen."

37045 Walewein sprong op ter vaart

En sprak te Ginganbrisile waart,

Daar zij het alle hoorden, hoffelijk:

"Heer ridder, zeg me God, die rijke,

Had ik iets tegen u misdaan,

37050 En had ge me dat laten verstaan

Tussen mij en u hoffelijk,

Ik had het u verbeterd zekerlijk

Tot uw wil; maar sinds dat gij

Het kamp begeert dus zeer van mij,

37055 Ik zal dan over 40 dagen

Te Scaveloen komen, zonder sage,

En vechten daar al zonder schade

Aldus ontvang ik hier het kamp."

Dus werd dat kamp genomen daar,

37060 En Ginganbrisile voer weg voor waar,

En heer Walewein ging hem bereiden

Te kamp waart zonder wachten.

En al die heren, zoals ge mag horen,

Daar ik van zei hier tevoren,

37065 Die wilden zoeken de avonturen,

Bereiden hen te die uren

En reden met Walewein uit.

Ginder werd toen groot geluid

Van de vrouwen en de manschappen

37070 Toen de heren van hof scheiden;

Want het hof bleef zo bloot nu

Van goede ridders, zeg ik u,

Zodat er vijf niet bleven omtrent,

Daar men op mikken mocht iets.

37075 Walewein en Acgravein,

Gariet en heer Ywein,

Percheval en Griflet

En heer Keye, die ook reed mee,

En Mordret, en het hele konvooi,

37080 Dat ik hier voor zei al bloot,

Dat voer al nu ter uren

Om te zoeken avonturen.

Ze reden tezamen 4 mijlen:

Toen kwamen ze terzelfder wijlen

37085 Te ene wegscheiding, daar ze toe

Wilden scheiden, ik zeg het u hoe.

Walewein wil rijden tot zijn kamp,

Hem te behoeden van rampen;

En mijn heer Ywein wil varen

37090 Te kasteel, zonder sparen,

Die men noemt Orglieus;

En Keye wil varen te Doloreus:

En Griflet en de andere mede

Verdeelden hen al daar ter plaatse,

37095 En voeren sommige met Ywein

En sommige met Keye en Acgravein,

En sommmige voeren te Montesclare,

Daar Walewein zou zijn gevaren.

En Percheval voer alleen daar

37100 Een weg, hij weet waar.

Dus laat ik ze rijden alle nu

En zal hier voort vertellen u

Van Walewein, die nu vaart

Te Scaveloen tot zijn kamp waart.

37105 Toen Walewein gescheiden was

Van zijn gezellen, daar ik van las,

Kwam hij gereden daar hij zag rijden

Een grote rode ridder rijden.

Heer Walewein hield stil en liet hem varen.

37110 Een schildknecht kwam gereden daarnaar:

Die vroeg Walewein, zeg ik u,

Wie die ridders was nu.

"Heer," zei hij, "het is Meliandelijs,

Die graag zou bejagen prijs;

37115 En de andere is Credouet,

Die altijd naar de eer hem zet."

Walewein sprak: "Hem ken ik wel,

Het is een ridder dapper en snel."

Walewein zei: "Waar varen nu zij?"

37120 "Heer, tot een toernooi hier bij,

Tot Tybaut van Tintaveel,

Daar zal zijn een toernooi fel.

Heer, vaar te helpen die van binnen,

Bij God, ge zal er mogen winnen

37125 Grote prijs, bent ge dapper.

Daar zal zijn erg welkom

Elke ridder die is koen:

Tybaut heeft hulp te doen."

Walewein sprak toen tot deze:

37130 "Knaap, hoe mag dat toernooi wezen

Tussen hen twee in enige wijs?

Ja, was Meliandelijs

In Tybauts huis opgevoed?"

"Ja hij, heer, die het weet,

37135 Bad dan hij zijn zoon was;

Maar ik zeg het u openbaar

Hoe dit ding wezen mag.

Toen Meliandelijs vader lag

In zijn doodsbed en het hem benauwde

37140 Vertrouwde zo wel heer Tybaut,

Dat hij op trouw beval zijn kind;

En Tybaut heeft hem ooit sinds

Erg vaderlijk gehouden

Tot hij kwam tot zijn oudheid.

37145 Toen zocht hij aan Tybauts dochter minne:

Ze zei hij kwam in haar zin

Hij was ridder en goede man,

En ze had hem ook daaraan

Zien toernooien ten beginne;

37150 "En mag ge dan hoge jonkvrouw minne

Verdienen, zo zal ik u minnen tezamen;

En dus zal ge beginnen aan mijn vader:

Daar zullen komen die het eisen mogen.

Zie ik u dan te wapens gedogen,

37155 En ge de prijs mag winnen,

249 Ik zal u dan graag minnen."

Dus is dat toernooi daartoe gekomen."

Heer Walewein heeft verlof genomen,

En de knaap is weg gereden

37160 Tot zijn heer, die nu ter plaatse

Te Tintaveel kwam voor die stad.

En Tybaut, die daar binnen zat

Met zijn buren, met zijn verwanten,

Die nu zeggen en zeer klagen

37165 Dat het toernooi niet zal geschieden,

Want Tybaut durfde niet doen tot die;

Hij vreesde dat het hem aan zijn eer

Mocht lopen nu al te zeer,

En om dit had hij doen sluiten

37170 Zijn poorten al, en daar buiten

Meliandelijs en zijn lieden mede.

Walewein kwam toen voor die plaats,

Want zijn weg al daar lag.

Toen hij die porten gesloten zag

37175 Trok hij daar een eik stond:

Bij een toren steeg hij afj te voet,

En liet aan die eik daarnaar

Zijn twee schilden hangen daar,

En wachtte daar op avontuur.

37180 Die boven lagen daar te muur,

Droevig waren van die

Dat het toernooi niet zou geschieden.

Binnen die heeft dit verstaan

Een oude ridder en is gegaan

37185 Tot Tybaut, en zei hem daar:

"Heer, me lijkt al voor waar,

Dat ginder houden 2 ridders van lof,

Die me lijken van Arthurs hof

En hen graag hier binnen deden.

37190 Twee goede man komen wel te stade

Ondertussen; bij een goede man

Is vaak gebeurd dat men overwon

Een toernooi al te ene tezamen.

Heer Tybaut, al was ik uw vader,

37195 Bij God, ik durfde u wel te raden

Dat we ons wapenen deden

En we beginnen het toernooi.

Het zal hen hebben erg boos

Dat we dus het toernooi durven laten,

37200 En zullen ons drijven en zoeken

Te onze poorten met overmoed;

We hebben ridders veel en goede

En bedienden dapper hier binnen:

Ze zullen verliezen en wij winnen."

37205 Dit was een verstandige man van de stad,

Daar diens raad veel aan zat,

En bij zijn raad Tybaut wou

Dat men het toernooi uitroepen zou.

Dus waren die ridders blijde:

37210 De schildknechten liepen te strijde

En wapenden die ridders gelijk;

En daar binnen waren gegaan

De vrouwen liggen en de jonkvrouwen

Te tinnen om het toernooi te aanschouwen.

37215 Toen zagen ze neer in dat plein

Onder de eik waar heer Walewein

Lag en ruste, die ridder mild.

Toen ze daar zagen die 2 schilden

Waren die vrouwen blijde daar

37220 En zeiden: "Nu zullen we zien openbaar

Deze 2 ridders wapens nu."

Andere zeiden: "Ik zeg het hier u,

Hij heeft elders iets vernomen,

Want hij is zonder gezel gekomen.

37225 Wat zullen hem alleen 2 schilden?

Vergaf God dat hij ze wilde

Beide nu te samen dragen,

Zo mochten we zeggen dat we zagen

Niet meer wonder nog en hoorden."

37230 Binnen dien dat ze deze worden

Zeiden en maakten geluid

Zo trokken die ridders uit.

En Tybauts dochter was daar nu gekomen,

Daar dit toernooi om was genomen,

7235 En met haar haar zustertje,

Dat jonger was veel in schijn;

Maar ze was zo over fier,

Dat ze had tot een bijnaam hier,

Beide van heren en van vrouwen:

37240 Die jonkvrouw met de kleine mouwen.

Die ridders zijn gekomen op het veld:

Dat toernooi begon met geweld,

En mijn heer Meliandelijs

Reed uit om te bejagen prijs.

37245 En toen zijn vriendin ziet

Sprak ze: "Gij vrouwen, nu bespiedt.

En is hij niet prijs wel waard

En dat hij voert speer en zwaard?

Ziet hoe goed hij hem toont:

37250 Bij God, ik wilde uw haat

Dat hij misvoer." Toen sprak gelijk

Haar zustertje: "Jonkvrouw, laat staan

Uw prijzen; hier is zulke bij,

Hij is beter en schoner dan hij."

37255 Om dit wilde ze haar hebben geslagen,

Maar die vrouwen schoten er tegen,

Zodat ze haar niet kwam aan;

En dat toernooi hij begon.

Daar werd menige slag geslagen:

37260 Wie dat Meliandelijs kwam tegen

Hem was een val wel gereed

Eer dat hij hem iets reed.

Hij had daar al zulk geluk,

Dat het toernooi voor hem boog al.

37265 Dus was zijn minne zo blijde,

Dat ze nog sprak terzelfder tijd:

"Gij vrouwen alle, nu beziet.

En is diegene te minnen niet,

Die het ginder zo ridderlijk doet?

37270 Hij is rijk, schoon en goed,

Niemand kan hem gelijken iets."

Toen sprak dat zustertje: "Dit is niet.

Hier is nog veel mooiere bij

En beter mede dan hij is."

37275 De oudste zuster werd boos terstond

En sloeg de andere op de mond

En versprak haar zeer om datgene.

Toen werd echt groot gesprek

Om Walewein, waarom hij stil lag

37280 Daar hij dus toernooien zag?

"Het is een koeienman," sprak die ene,

"En vaart aldus, zoals ik het verneem,

En vaart of hij een ridder is

Om de tol te ontnemen daarbij."

37285 Sommige zeiden: "Het is een geldhandelaar."

Dus maakten ze hun schertsen openbaar

Met Walewein. Toen sprak in vertrouwen

Die jonkvrouw met de kleine mouwen:

"Het is geen geldhandelaar nog koeienman,

37290 Maar hij schijnt een edele man,

En is wel elke ridders genoot;

Want zijn speren zijn zo groot."

Toen spraken haar die vrouwen aan:

"Zwijg, het schijnt menige man

37295 Diens meester dus hij niet is;

Dit is geen ridder, zij het zeker dit,

Maar hij maakt hem ridder daarbij

Dat hij wil wezen tolvrij;

En zal dus plegen zo veel,

37300 Dat men hem zal hangen bij de keel."

Dit zeiden ze daar zo openbaar,

Dat Walewein het hoorde al helder.

Hij schaamde hem dus zo zeer,

Dat hij werd al uitzinnig.

37305 Hij dacht hem zeer van zijn kamp;

250 Wordt hij belet bij enige ramp,

Zodat hij niet kwam op de dag,

Hij was uitgelachen en al zijn verwanten,

Wordt hij gekwetst of gevangen.

37310 Hierbij liet hij het toernooien staan.

Meliandelijs toonde zijn kracht

Voor de poort op de gracht.

Toen zagen die vrouwen daar ter plaatse

Een schildknecht komen gereden,

37315 Die daar om bejag reed.

De vrouwen riepen die gereed

En zeiden: "Was ge goed, bij mijn trouw,

Ge zou u laat laten slaan

Om een stuk speer of om 1 bedekking van een paard;

37320 Want ge mocht hier winnen snel

Onder deze eik harnas en goed,

Zonder slag en ook stoot,

Die deze ridder heeft in hoeden.

Hij is van zo goedertieren vermoeden we

37325 Al sloeg ge hem en nam het hem al,

Ik waan hij zich niet verweren zal."

Die knaap reed te Walewein waart

En zei: "Hoe lig je dus, sukkel?

Ik waan ge gelaten bent ter aderen

37330 Dat ge ligt stil, daar ge verzamelen

Zag aldus mooi toernooi heden."

Walewein antwoordde hem ter plaatse:

"Maak je henen nu ter plaatse,

Ik berecht u dit nog dat."

37335 Dus voer hij van hem alzo,

En het toernooi scheidde daar toen.

Die van buiten hadden de prijs;

Maar het gewin in alle wijs

Hadden meer die van binnen.

37340 Eer ze scheiden lieten ze bekennen

Dat men de volgende dag zal toernooien.

Mijn heer Walewein, die goedertieren,

Is mee ter poorten in gevaren

Met de ridders die daar waren.

37345 Toen kwam daar gelijk in zijn gemoed

Heer Garijn, daar de raad aan stond

Allemaal van de steden.

Hij heeft Walewein al daar gebeden,

Dat hij met hem herbergt nu.

37350 Walewein deed het graag, zeg ik u;

En onderweg vroeg hij Walewein

Waarom hij zo stil hield in het plein,

Dat hij niet toernooide daar?

Walewein zei tot hem daarnaar:

37355 "Heer waard, ik ben beroepen gelijk

Van een kamp, zonder waan,

In konings hof van Scaveloen,

Die ik immer daar moet doen;

En had ik hier dan getoernooid,

37360 En was ik ergens van gefaald,

Zodat ik niet kwam tot mijn dag,

Dan was het lachen en al mijn verwanten."

"Heer ridder, ge deed hieraan goed."

Dus kwamen ze tot zijn zaal,

37365 Daar die waard wilde wezen.

En heer Walewein was binnen deze

Verraden; want Tybauts dochter gelijk

Liet de vader van hem verstaan

Dat Walewein een koeienman is,

37370 En dat hij als een ridder vaart daarbij

Omdat hij wil tolvrij wezen.

Die jonge zuster is binnen deze

Door een boomgaard gegaan

En liet heer Garijn dit verstaan.

37375 Heer Garijn werd zeer ontstoken

En is te hof waart gestreken

Met zijn zoon Herbaude:

Onderweg ontmoette hij Tybaut.

Al was heer Garijn boos zeer,

37380 Nochtans groette hij zijn heer

En vroeg hem waar hij heen wou.

Tybaut zei dat hij zou

Tot zijn huis varen een koeienman te vangen,

"Daar me nu van is laten verstaan

37385 Dat hij vaart als een ridder ter uren

Omdat hij de tol wil ontvaren."

"Heer Tybaut, eer ik u dus toesta

Hier zou eerder worden groot geding,

Al ben ik uw man en gij mijn heer;

37390 Eer ik u liet doen deze oneer

In mijn huis al onverdiend

Enige goede man, al mijn vriend,

Zou ik er eerder om pijnen nu."

Tybaut zei toen: "Ik wil met u

37395 Varen en korten mijn tijd."

Aldus werd daar geveld die strijd.

Dus reden ze tot zijn herberg beide:

Van goede hoede komt goede vrede

Toen mijn heer Walewein vernam

37400 Dat Tybaut tot zijn herberg kwam

Ging hij tegen hem met deze

En zei hem welkom te wezen.

De ene nam de andere bij de hand

En gingen zitten op een bank.

37405 Toen Tybaut zijn tijd ziet

Vroeg hij Walewein waarom hij liet

Dat hij niet toernooide heden?

Walewein zei: "Heer, bij waarheden,

Ik ben kampvast, zeg ik u,

37410 Tegen de koenste die leeft nu

In koningshof van Scaveloen."

Her Tybaut sprak hem aan toen:

"Heer ridder, begeer je enig ding

Die u ontbreekt bijzonderling,

37415 Dat zou ik doen, had ge het nodig."

Walewein zei hem dank groot.

Meteen nam Tybaut verlof gelijk:

Toen zag hij waar dat kwam gegaan

Zijn jongste dochter en hield ter plaatse

37420 Walewein met haar armen beide

En zei: "Heer ontfermt u het ongevoeg,

Dat me mijn zuster om u sloeg

Heden dat klaag ik, heer, nu u."

"Lief kind wat bestaat nu,"

37425 Sprak Walewein, "te berichten mij

Dat tussen u en uw zuster is?"

De vader schold haar toen om dat

En zei: "Loopt ge dus in die stad

De ridders beklagen uw verdriet,

37430 Dat u en uw zuster is geschied."

Walewein zei toen: "Zonder waan,

Ze heeft hier aan niets misdaan."

Toen sprak hij haar al lachende toe:

"Lieve kind, wat wilde ge dat ik doe

37435 Te wraken van uw zuster nu?

"Heer," zei ze, "Ik bid hier u

Dat ge door mij te toernooi draagt

Morgen wapens." "Schone maagd,"

Sprak Walewein, "dat wil ik aangaan

37440 Door uw wil, zonder waan."

Ze neeg tot de voeten daar of.

Toen nam Tybaut daar verlof

En zette zijn dochter voor hem daar.

Onderweg vroeg hij daarnaar

37445 Wat zij en haar zuster hadden gaande

Daar ze aan verdiende slaan?

Ze zei de vader dat het was

Om Meliandelijs, die ze zo maar

Maakte van grote dapperheden;

37450 "En omdat ik dat weersprak

Nam ze me bij de haren

En gaf me een slag daarnaar.

Ik zag deze ridder toen aan,

En zei hij was een betere man.

37455 Ook wou ik, heer, bij mijn trouw,

251 Dat ik Meliandelijs mocht aanschouwen

Morgen ter aarde liggen, heer,

En hij moet kosten een deel van mijn eer."

Tybaut sprak en lachte:

37460 "Dochter, ge moet morgen vroeg

De ridder een teken geven daarbij

Dat men herkent dat hij uw ridder is."

"Heer, daarvan weet ik niets."

Tybaut zei toen: "Lieve kind,

37465 Ik zal u hiervan wel betalen."

Meteen kwamen ze tot zijn zalen

Daarbij steeg hij ter aarde gelijk.

De oudste dochter kwam gegaan,

En toen ze haar zuster zag daar

37470 Sprak ze haar zeer. Toe zei daarnaar

Haar vader: "Maar gij, die haar sloeg heden,

Moet God zij dank hebben nu ter plaatse."

De volgende dag erg vroeg

Riep Tybaut zijn dochtertje hem toe

37475 En gaf hem een mouw rood,

En zei haar toen en gebood

Dat ze te ridder weer keert

En hij die mouw door haar eer

Dragen wil heden de dag.

37480 Dat kind liep derwaarts dat het mag,

En gaf heer Walewein die mouw,

En bad hem op echte trouw

Dat hij het dragen zou door haar.

Walewein zei toen openbaar

37485 Dat hij het dragen zou, God weet.

Meteen waren die ridders gereed.

En waren te veld gekomen.

Die jonkvrouwen hebben het ook vernomen

En zijn te tinnen gezeten mede.

37490 Meteen liet lopen daar ter plaatse

Meliandelijs op dat veld

En liet roepen met geweld

Of daar iemand zo koen was

Een speer te breken openbaar?

37495 Toen zijn geliefde dit ziet ,

"Gij vrouwen," zei ze, "lijkt u niet

Diegene de beste een die leeft?

Die diegenen gemind heeft

Mag haar minnen blijde wezen."

37500 En recht toen ze sprak van deze

Kwam Walewein gereden op het veld,

Daar Meliandelijs reed met geweld;

En toen Walewein dit heeft gezien

Reed hij tegen hem meteen,

37505 En stak hem met het paard in het zand.

Walewein riep een knaap gelijk

En zond het paard in rechte trouw

De jonkvrouw met de kleine mouwen.

Die zuster heeft het gezien en zei

37510 Hoe Meliandelijs ter aarde ligt:

"Zuster," zei ze, "wat zeg je nu?

Dit is gekomen is die hier voor u

Meliandelijs tuimelen deed."

De zuster was droevig en zei ter plaatse:

37515 "Zwijg daarvan, kwade kikker.

Bij God, had ik u daar uit

Ik zou u geven een dik gezicht.

"Ja, zuster? en is het dan een leugen?

Beziet, gij vrouwe, hoe hij ligt,

37520 Daar het mijn zuster van weerspreekt,

Die de koeienman van stak.

Ik waan hij heeft groot ongemak:

Hij ligt zo lang ondersteboven."

Die zuster heeft zich opgericht

37525 En wilde haar zuster slaan,

Maar die vrouwen benamen het gelijk.

Meteen kwam die knaap en zocht

De jonkvrouw, die hij het paard bracht,

En presenteerde het daar ter plaatse

37530 Vanwege zijn heer mede.

Ze was blijde en bedankte hem zeer.

Die knaap reed weer tot zijn heer,

Die deze dag op de heide

Menigeen liet ruimen zijn zadel.

37535 Ik waan nooit man zag

Meer Walewein pijnen om bejag

Op een dag; dus won hij snel

Rijke paarden vier.

De eerste zond hij de jonkvrouw

37540 Die men noemt met de kleine mouwen:

De andere te herberg binnen

Heer Garijns vrouw, de waardin:

De derde zond hij haar dochter ter plaatse:

De vierde haar zuster mede.

37545 Aldus besteedde hij zijn bejag;

En toen het ging om de middag

Toen wilde hij nimmer toernooien,

En het toernooi begon te falen.

Walewein reed ter herberg te die tijden:

37550 Hij had de prijs van beide zijden.

Daar werd stil en openbaar

Vaak gevraagd wie hij ware,

Maar niemand kon weten dat.

Toen heer Walewein kwam in die stad

37555 Vond hij tot zijn herberg gelijk

Die jonkvrouw, die hem heeft ontvangen

Vriendelijk, en bedankte hem zeer

Dat hij haar deed die eer

Dat hij door haar toernooide daar

37560 Haar vader kwam ook daarnaar

En bedankte hem, en de waardin

En beide haar dochters ook met zin;

En heer Garijn bedankte hem mede

De eer die hij hen allen deed.

37565 Ze vroegen om zijn naam gelijk:

"Walewein," zei hij, "ben ik genoemd

Konings Arthurs zuster zoon:

Ik ben het te loochenen niet gewoon."

Toen boden ze hem hun dienst zeer

37570 Walewein bedankte de eer

En heeft aan hen verlof genomen.

Meteen is die jonkvrouw gekomen

En kuste hem daar aan zijn voet.

"Wat is het, jonkvrouw, wat ge doet."

37575 "Ik kus uw voet doordat gij

Me gedenken zal daarbij."

Walewein sprak: "Wel lieve jonkvrouw,

Ik zal u altijd zijn trouw;

Ge hebt me gedaan zulke eer,

37580 Ik vergeet het nimmermeer."

Dus heeft hij verlof genomen

Niet alleen aan hen sommige,

Maar aan hen allen die daar waren.

Nu laat ik heer Walewein varen

37585 En zal u van Acgravein vertellen voort

En van Keye, zoals ge gehoord

Hebt hiervoor, die wilden varen

Ten Doloreuse kasteel te waren.

Het avontuur zegt ons al vlak,

37590 Dat heer Keye en Acgravein

Ter wegscheiding daar ze scheiden,

Zoals ge hiervoor hoorde aanduiden,

Voeren die dag al door en door

Zonder te vinden avonturen

37595 Die te vertellen waard is.

De volgende dag, zij het gewis,

Ontmoetten ze een jonkvrouw daar.

Ze vroegen toen openbaar

Om de weg ter kasteel waart;

37600 En ze antwoordde hen ter vaart:

"Wil ge derwaarts varen nu,

Ik zal er u leiden, zeg ik u,

Opdat ge durft volgen mij."

Keye zei: "Jonkvrouw, waarbij

37605 Zouden we u niet volgen durven?

252 Vaar voor, waarheen ge wil gaan,

We zullen u volgen nu voorwaar."

Ze voer voor: ze reden na

Tot de nacht toe alzo.

37610 ‘s Nachts lagen ze ook toen

In dat woud met een heremiet,

Die ze goed ontving met vlijt.

De volgende dag voeren ze voort.

Toen kwamen ze rijden in een poort

37615 Daar ze ontbeten terzelfder tijden;

Want ze moesten ver rijden,

Dat liet hen die jonkvrouw verstaan,

Eer ze te herberg zouden gaan.

Toen ze gegeten hadden daar

37620 Reden ze heen, weet voorwaar,

En kwamen omtrent vespertijd gereden

Daar ze 2 ridders ontmoetten ter plaatse,

Goed gewapend en opgezeten.

Toen sprak die jonkvrouw: "Ik laat u weten,

37625 Gij heren, eer ge hier mag rijden

Zal ge tegen deze 2 hier moeten strijden.

Ze zijn zo overmoedig nu,

Ge behoeft goed te wachten u,

Zal ge met het lijf ontgaan."

37630 Toen antwoordde mijn heer Keye gelijk:

"Bij God, jonkvrouw, ik zeg het u hier,

Ze mogen wezen alzo fier,

En alzo spreken hier ook mede,

Ze zullen blijven hier ter plaatse

37635 Gevangen of alzo gewond,

Ze worden daarvan niet meer gezond."

En binnen dat Keye deze woorden sprak

Toen de jonkvrouw over een zijde trok,

En de een ridder van de twee

37640 Riep op Keye al gelijk

Zevenmaal met groet:

"Geef u op of ge bent dood."

En Keye had dit onwaardig zeer,

En richtte gelijk zijn speer,

37645 En liet lopen toen zijn paard;

En die andere, die niet slechter

Gereden was dan Keye daar,

Kwam op Keye, weet voorwaar,

En stak hem met zijn speer zo,

37650 Dat het brak in zeven stukken toen;

Maar Keye was gekwetst niet,

Nog die steek deed geen verdriet;

En hij stak de ridder weer

Zodat hij viel van het paard neer;

37655 Maar hij was niet zeer gekwetst:

Zijn helm die was hem los gegaan.

Hij sprong op en verbond hem weer.

Dat hij was gestoken neer

Dat bedrukte hem zeer uitermate:

37660 Hij wist niet hoe hem te laten.

Hij trok zijn zwaard en zei gelijk:

"Nu moet het hier aan uw leven gaan,

Ik zal u doden en uw paard,

Ge gaat te voet ter vaart

37665 Of laat me weer mijn paard beschrijden;

En laat ons dan met zwaarden strijden."

Binnen dat ze aldus spreken, God weet,

Zo was die andere ridder gereed

En komt daar ook op Keye gereden.

37670 Dit zag Acgravein ter plaatse,

En sloeg met sporen derwaarts,

En haastte zo zeer zijn vaart,

Zodat hij de ridder heeft onderreden

Eer hij te Keye kwam ter plaatse,

37675 En raakte hem zo over die zijde,

Zodat hij hem liet tuimelen te die tijde

Van het paard op de aarde.

Ik waan het hem 7 dagen deerde,

Want hij viel in zijn zwakte

37680 Bezijden de weg op een hout,

Zodat hij de arm brak in twee.

Nu is verzekerd hiermee

Keye van deze, dat zeg ik u

Toen hij zag dat zijn gezel nu

37685 Diegenen af had gestoken

Was Keye dapperder, zekerlijk,

En sprak tot diegene die daar stond:

"Ik wil afstijgen met u te voet,

En wil bekorten deze strijd

37690 Tussen mij en u, ter tijd;

Want liet ik u dit paard beschrijden

Ge zou me licht willen ontrijden."

"Foei, kwade vazal, wat zeg jij.

Dat ge dit niet denkt van mij

37695 Dat zul je ontgelden, dat verstaat,

Eer ge me heden te voet ontgaat."

Dus heeft hij zijn zwaard genomen,

En Keye is daar tegen hem gekomen,

En mannelijk heeft de andere daar begroet

37700 Met grote slagen en ontmoet.

Die ridder was boos en sloeg zeer

Grote slagen op Keye de heer,

En Keye sloeg hem weer zo,

Zulke grote slagen, dat hij toen

37705 Achteruit moest gaan aldaar,

Dus hem te moede was erg zwaar;

Toch verweerde hij hem erg zeer,

En ging Keye liet het niet toe,

Want hij kon erg goed schermen.

37710 Keye liet zich niet pijnigen,

En sloeg hem tenslotte daarnaar,

Zodat hij lof moest plegen daar.

En recht toen hij overwonnen was

Kwamen met grote haast na dat

37715 8 ridders gereden met snelle vaart,

En riepen zeer te Keyen waart:

"Ge blijft hier, heer moordenaar.

Ge waant nu te zijn een grote heer

Dat ge die ridder hebt overwonnen;

37720 Te kwade tijd ben je het begonnen."

Meteen zijn ze aan hem gekomen

Eer Keye woord heeft genomen,

En steken op hem en slaan,

En hebben daar Keyen gevangen.

37725 Maar eer ze hem vingen terstond

Had hij er daar twee zo gewond,

Zodat ze nimmer mochten strijden.

Ze voeren aan Acgravein te die tijden

En wilden hem ook hebben gevangen;

37730 Maar hij zette hem te verweer gelijk,

En stak er een met zijn speer

Zodat hij viel al zonder verweer,

En kwetste hem zeer in de zijde,

Want hij brak een rib te die tijde.

37735 Dus waren er vijf zo onvermogen,

Dat ze nergens toe deugen,

Eer Acgravein werd gevangen,

Twee van de voorste, zonder waan,

En drie nadat, zeg ik u,

37740 Van de 8 die er kwamen nu.

Dus worden gevangen deze twee

En weg gevoerd met grote wee.

Te Doloreusen kasteel toe

Wilden ze hen binnen voeren toen,

37745 Die daar stond in een mijl nabij.

Die andere, die gewond waren daar,

Die voerden ze met hen ook mede:

Die er dood waren lieten ze ter plaatse.

Toen ze dus heen gescheiden waren

37750 En een halve mijl hadden gevaren

Kwam Percheval in hun ontmoeting

Aan een zijweg die daar stond,

Alzo zoals hij zocht avonturen

Daar ze hem zouden mogen gebeuren.

37755 Een ridder zag hem daar hij zou rijden,

253 En riep hem aan terzelfder tijden:

"Hoor gij, gij die daar nu rijdt,

Geef u op nu ter tijd,

Ge hebt ver genoeg gereden,

37760 Ge moet met ons nu ter plaatse

Met deze twee te hof varen

In onze gevangenis, te waren.

Volledig, geef u op ter vaart

Eer ik u doodt en uw paard."

37765 "Doden?" sprak toen Percheval,

"Ge hebt me volledig met de taal

Gedood, dat lijkt me aan u;

Maar ik raad u dat ge u nu

Wacht tegen mijn steken;

37770 Ik zeg het u bij de goede week,

Ik zal het u zuur maken zo,

Eer ge me zal brengen daartoe

Dat ik me op nu zal geven,

Dat het u kosten zal uw leven

37775 En hen allen die met u zijn.

Nu hoed u tegen die speer mijn.

Ik vecht eer ik het laat nu,

Want ik rij om te vechten, zeg ik u,

Achter landen hier en daar,

37780 En om te vragen daarvan nieuws.

Nu hoed u tegen mijn speer."

Meteen zette hem die ander te verweer

En reed op Percheval, en stak

Zodat hij zijn speer brak;

37785 En Percheval reed hem weer zo,

Dat hij zijn lichaam werd droevig;

Want hij doorstak hem helemaal

Zodat hij dood viel ter dal.

Toen dit zag een ander daar

37790 Nam hij zijn speer en reed daarnaar

Op Percheval met een boos gemoed;

En Percheval, die was in zijn hoede,

Kwam hem tegen daar terstond,

En heeft diegenen ook zo gewond,

37795 Zodat hij viel neer ter plaatse

En brak zijn been ook daarmee.

Toen kwam de derde, die riep zeer:

"Heer vazal, bij onze heer,

Ge koopt eer ge me ontvaart."

37800 Percheval antwoordde ongespaard:

"Bij God, heer ridder, ik vliedt niet."

Meteen Percheval lopen liet

Te ridder waart met snelle vaart,

En stak hem en ook zijn paard,

37805 Zodat ze ter aarden vielen beide.

Die ridder viel onder het zadel

En het paard viel op hem daarnaar,

En hij brak zijn rug al daar.

Toen dit de anderen hebben gezien

37810 Gingen ze vast heen vlieden

Te kasteel waart bij een vallei,

En lieten Acgravein en Keye

En de gewonde liggen daar.

Toen kwam Percheval hen beter nabij

37815 En vond daar zijn gezellen toen,

Dus ze blijde waren en vrolijk.

Hij maakte los hen hun handen gelijk,

En ze hebben hun paarden gevangen

En zaten daar op, en reden daar

37820 Naar die daar vlogen, weet voor waar;

Want Percheval wil ze laten niet

Omdat hij ze voor hem rijden ziet.

Hij reed zo zeer, heb ik vernomen,

Eer ze ter poorten konden komen

37825 Van het kasteel heeft hij ze achterhaald

En zei: "Gij heren, betaal,

Ge moet het ontgelden, zonder waan,

Dat ge mijn gezellen had gevangen."

Meteen heeft hij het zwaard verheven

37830 En de ene een slag gegeven

Zodat hij viel ter aarde meteen.

Dit heeft men in het kasteel gezien,

En al dat daar binnen was

Trokken met de heer uit na dat.

37835 En hierbinnen waren gekomen mede

Acgravein en Keye beide.

Daar werd een grote strijd verheven,

En menige grote slag gegeven.

Percheval beging hen in de poort gelijk,

37840 Zodat er niemand in mocht ontgaan,

En sloeg ook zulke grote slagen,

Dat ze hen allen begonnen te verschrikken;

Want hij sloeg er vele dood aldaar.

Toen werd die heer in groot gevaar

37845 En gaf hem op al daar ter plaatse

Percheval, en alle de andere mede,

En opende hem het kasteel ook daar,

En zwoer hem te varen daarnaar

In konings Arthurs genaden gelijk,

37850 En het kasteel van hem zal ontvangen;

Dit beloofde hij bij zekerheden.

Nu zal ik zwijgen hier ter plaatse

Van Percheval en van Acgravein,

En van Gariet vertellen en Ywein.

37855 Nu laat verstaan het avontuur

Dat Ywein terzelfder ure

En Gariet, daar ze verlof namen

Te wegscheiding daar ze toekwamen,

Daar Walewein voer te kamp waart,

37860 Dat ze voeren met een snelle vaart

Te kasteel Orglieus waart gelijk.

Onderweg vonden ze een kleine,

De venijnigste die ze nooit zagen;

En heer Ywein begon hem te vragen

37865 Om het kasteel, waar hij stond,

Of hij het hem iets kon maken bekend,

Die Orglieus daar heet?

Die kleine zei: "Wilde ge van hem iets?"

Ywein zei: "Ja wij, te waren,

37870 We wilden daar te spelen varen,

Want ons is toen daarvan bekend

Dat men daar altijd spelen vindt."

"Bij God, dat is waar," zei de kleine;

"Maar al was er van u 60, zonder waan,

37875 Nochtans zou ge alle blijven mat

Eer ge kwam van de plaats;

Maar wilde ge immer wezen daar,

Ik zal er u leiden openbaar,

En zal u wijzen het kasteel,

37880 Daar binnen is groot lawaai

Van ridder en van schone vrouwen

En van jonkvrouwen, die men er aanschouwen

Mag 100 en 40, weet het wel,

En alzo menige ridder bij getal,

37885 Die goed zijn en dapper.

Ik zeg u dat ik er vandaan kom

En ben van de gezellen een,

En heb ontvangen daar mijn leen;

En wilde ge, ik keer weer met u,

37890 Want ik zou graag zien nu

Hoe ge deze dingen zou beginnen

Tegen diegene die zijn daar binnen,

Want van u zijn er hier maar twee:

Hoe ge mag immermeer

37895 Enige dingen daar bestaan

Die u ten goede mochten vergaan?"

Gariet zei: "Bij God, ik weet;

Maar we hebben gedaan een eed,

Dat we daar immer moeten varen

37900 En spelen daar al zonder sparen."

Die kleine sprak: "Bij waarheden,

Ik zal u immer tot daar begeleiden,

En zal u wijzen in welke manieren

Dat ge haastig zal toernooien.

37905 Daar staat een toren, daar zal ge varen

254 En recht daarvoor u openbaren;

En alzo volledig als men u vernomen

Heeft zullen zij twee uit komen

Geheel gewapend met speren groot,

37910 U te vangen of te slaan te dood.

En al overwin je die, zonder waan,

Zo zullen er nog twee komen gelijk

Totdat ge overwonnen bent.

Dus mag je ontgaan in geen tijd."

37915 Ywein zei: "We zullen hier of

Doen allemaal onze belofte."

Dus voeren ze met de kleine,

Die ze begeleid heeft, zonder waan,

Tot het kasteel recht toe,

37920 Daar die toren stond alzo.

En de kleine voer daar bezijden

En verborg hem te die tijden

Zodat men hem niet zou zien.

Nu hebben vernomen binnen die

37925 De ridders van het kasteel nu

De 2 ridders, dat zeg ik u.

Daar gingen er hen 2 wapenen ter vaart,

En zijn gereden uitwaart

Daar Gariet en heer Ywein

37930 Stil houden op dat plein.

En alle vrouwen en jonkvrouwen

Gingen te kantelen die spelen aanschouwen,

En mannelijk met een roze hoed.

Nu zijn gekomen met dappere moed

37935 Die 2 ridders op dat plein:

De ene reed op heer Ywein,

De andere reed op Gariet.

Elk reed stuk zonder letten

Zijn speer; maar die andere twee

37940 Hadden daarvan geen wee;

Maar ze staken die andere zo,

Dat ze van die spelen waren droevig.

Ze vielen ter aarde zoals het hen scheen:

De ene brak de arm, de andere een been.

37945 Alzo volledig toen dit was gedaan

Kwam daar een knaap uitgegaan

En bracht elk een roze hoed

Die op de vrouwen hoofd stond,

Die diegene ridders vriendinnen waren.

37950 Die knaap zei toen zonder sparen:

"Gij ridders, u zonden die 2 vrouwen,

Die ge zonder hoed mag aanschouwen,

Deze 2 hoeden op rechte minne,

En elke is geworden uw vriendin;

37955 En wil ge ridder zijn daar binnen

Ge mag er komen nu met minnen;

En blijf je, dat zeg ik u,

Zo moet ge nog spelen nu."

Ywein zei: "Bedank ons de vrouwen zeer:

37960 Het was ons nog geen eer,

En we mochten ons ook schamen

Dat we nog daarbinnen kwamen

We hadden nier meer gespeeld."

Hierbinnen is weer gekeerd

37965 Die knaap en heeft zijn boodschap gedaan.

Toen kwamen daar 2 andere samen,

En elk reed daar op de zijne

Met zulke kracht, met zulke pijnen,

Dat ze moesten ruimen het zadel

37970 En vielen neer op de heide.

Echt kwam die knaap daar gegaan,

Zoals hij tevoren had gedaan,

En bracht 2 hoeden alzo voort,

En zei nog datzelfde woord

37975 Die hij hiervoor zei nu;

Maar die ridders, dat zeg ik u,

Wilden daar binnen komen niet.

Twee andere man echt daar komen ziet,

En die overwonnen ze daar ter plaats,

37980 En alzo voort tot 20 mede:

En 20 rozen hoeden omtrent

Waren hen daarmee gezonden.

Dit duurde tot de avond daar.

Toen kwamen daar 60 uit voorwaar,

37985 En bestonden Gariet en Ywein,

En vingen ze daar in het plein

Met kracht, en voerden ze nu

In het kasteel, dat zeg ik u.

Maar de vrouwen die waren daarin

37990 En hun hoeden zonden op minne

En lieten hen doen geen kwaad:

Ze behoeden hen daar, dat verstaat,

En hielpen hen dat ze daar waren

In een schone kamer te waren,

37995 Daar ze hadden van alles genoeg,

Van eten, van drinken gevoeg;

Hen ontbraken geen dingen

Die ze begeerden bijzonderlinge,

Uitgezonderd dat ze niet mochten van daar.

38000 Aldus lagen ze, weet voor waar,

In het kasteel aldus gevangen

Alzo zoals ik u heb laten verstaan.

Nu laat ik blijven deze

Totdat ik er meer van lees,

38005 En zal van Mordret vertellen nu

En van Griflet, zeg ik u,

Die wilden verlossen openbaar

De jonkvouw te Montesclare.

Het avontuur laat ons weten

38010 Dat Mordret hem heeft vermeten

Griflet te helpen de jonkvrouw

Die hulpeloos dreef grote rouw.

Ze reden heen onder hen beiden

Van daar ze scheiden ter wegscheiding

38015 Daar Walewein voer te kamp waart.

Toen ze dus kwamen op hun vaart

Kwamen ze in een woud gereden

Daar ze vonden te ene plaats

Een hermitage staan nu.

38020 Daar lagen ze in, dat zeg ik u,

Die nacht totdat het ging dagen.

Toen stonden ze op en gingen vragen

De kluizenaar hoe ver het was

Tot het kasteel te Montesclare.

38025 De kluizenaar sprak: "Wat wil je daar?

Daar drijft een jonkvrouw groot misbaar,

Want ze is belegerd daar binnen

Van een die haar wil winnen

En tegen haar wil nemen tot wijf;

38030 En ze heeft liever dat men haar ontlijft

Dan ze hem tot een man nam.

En was dat zaak, dat iemand kwam

Die haar verloste in een kamp,

Hij mocht haar winnen, zonder schamp,

38035 En verlossen ook zonder gedingen,

En het zwaard met de vreemde ringen;

Maar diegene die daarvoor ligt

Is zo sterk, zoals men ons zegt,

Dat hij wel zou durven bestaan

38040 6 ridders te ene maal, zonder waan,

In een krijt, dat zeg ik u.

En hierom durft niemand nu

Een slag te bestaan: dit is die zaak

Daar de jonkvrouw van is te ongemak.

38045 En 20 mijlen is nog tot daar;

En deze weg zal u openbaar

Derwaarts leiden, dat verstaat,

Die hier bezijden het bos gaat.

Kon ge haar verlossen, ge deed goed."

38050 Toen zei Mordret deze taal:

"Al was hij nog alzo sterk,

Wil hij komen in een perk,

Ik sla hem dood, ik zeg het u waarom,

Of de duivel ontneemt hem mij."

38055 "Zo doe ik ook," zei Griflet.

255 Toen namen ze verlof zonder letten

En voeren heen de hele dag

Die straat die bij het bos lag

Tot de avond. Toen kwamen zij

38060 In een klooster die daar lag bij

In 6 mijlen tot dat doel nabij

Het kasteel, zoals ik het versta.

Daar lagen ze die nacht alzo.

Daar hoorden ze zeer klagen toen

38065 Die jonkvrouw, die was bezet.

Men liet hen daar de waarheid weten

Van alles dat daar was geschied.

De volgende letten ze niet,

Ze voeren derwaarts erg vroeg,

38070 En kwamen daar te priemtijd toe,

Daar die tiran was gelegen,

En had 20 tenten opgeslagen,

Daarin waren met hem ook dan

Wel 400 weerachtige man.

38075 Nu is Mordret en Gariet

Gekomen met haast zonder letten

Daar de tenten zijn geslagen,

En begonnen naar de heer te vragen,

Daar hen snel van bericht was.

38080 En toen hij het wist, zij het zeker das,

Kwam hij voort en zei

Wat ze wilden alle beide?

Ze zeiden ze wilden behoeden al daar

Die jonkvrouw, tegen wie dat was.

38085 Hij sprak: "Dat moet zijn tegen mij.

Nu zeg het, weer zo wil gij

Beide te ene male nu vechten

Of wil zich elk alleen berechten

Tegen mij? Nu kies dat ene."

38090 Mordret zei: "Ik wil alleen

Tegen u vechten, bent ge zo koen

Dat gij het durft bestaan te doen."

Dus verbolg hem die tiran zeer

En keerde met een korte keer,

38095 En nam een lans in de hand,

En kwam te Mordret waart gerent

Al dat hij mocht; en Mordret weer.

Elk stak de andere daar te neer;

Maar die ridder had geen deer,

38100 En Mordret was met de speer

In zijn zijde gekwetst nu.

De tiran sprong op, zeg ik u,

En is tot Mordret gegaan,

Die ook nu op is gestaan,

38105 Maar hij kon hem niet verweren,

Hij had van de wonden zulke deren

Dat hij hem op moest geven

Of hij had verloren het leven.

Dus is Mordret gevangen;

38110 En Griflet heeft de strijd bestaan.

Elk had in de hand een speer:

Ze kwamen tezamen met grote gang,

En elk stak zijn speer in twee;

Maar ze hadden daarvan geen grote wee.

38115 Ze trokken de zwaarden beide toen,

En mannelijk ging de andere toe

Met grote slagen en met sturen.

Me heeft verwonderd hoe verduren

Griflet mocht voor zijn slagen,

38120 Die hij ontving in de dag

Menigeen, dat zal ge verstaan.

Ook heeft die ander daar ontvangen

Menige slag die was groot:

Een ander was er van gebleven dood.

38125 Dus vochten ze tot de noen daar.

Maar Griflet begon daarnaar

Te vertragen zeer aan zijn slaan,

En die ander is hem aangegaan

En heeft hem met slagen zo verladen,

38130 Zodat hij hem moest bidden om genade.

Dus is daar Griflet ook gevangen

En met Mordret zijn gezel gedaan.

Nu laat ik deze twee aldaar,

En zal u voort zeggen hiernaar

38135 Van Percheval en zijn gezellen,

Daar ge hiervoor van hoorde vertellen,

Die te Doloreus kasteel won.

Toen ze alle drie vandaan

Scheiden en weg varen

38140 Hebben ze vernomen, te waren,

Dat Ywein en Gariet mede

Waren gevangen alle beide

Ten Orglieus in het kasteel.

Toen ze de waarheid wisten geheel

38145 Kwamen ze overeen, zeg ik u,

Dat ze hen wilden verlossen nu,

Of daarvoor blijven dood.

Dus reden ze met groet

Wat ze mochten derwaarts.

38150 En recht in diezelfde vaart

Ontmoetten ze dezelfde kleine,

Daar ik hier voor van liet verstaan,

En zou huiswaarts zijn gereden;

Want toen gevangen waren ter plaatse

38155 Ywein en Gariet beide,

Zoals ik u hier tevoren zei,

Voer hij heen zonder letten

En ontmoette deze heren mee,

Die hem ook vroegen naar het kasteel.

38160 En hij berichtte hen al geheel

De manieren van het kasteel

En van de ridders in een deel,

Die daar waren alzo gevangen.

Ze zeiden ze wilden derwaarts gelijk

38165 Die ridders verlossen, mogen zij.

Die kleine zei: "Het is de avond nabij,

Maar vaar met mij herbergen nu,

En morgen vroeg zal ik u

Derwaarts leiden, begeert gij het, gij heren."

38170 Ze bedankten hem die eren

En voeren met hem daar ter stad.

‘s Avonds men hen niet vergat:

Van dat men eten mocht en drinken

Die kleine liet hen goed gedenken.

38175 Ze hadden daar wel hun gemak.

‘s Morgens toen de dag ontbrak

Bereiden ze hen en wilden rijden;

En de kleine voer mee te die tijden

En leidde ze tot een kasteel meteen,

38180 Omdat hij wilde dat spelen zien.

Hij wees hen waar ze zullen rijden

Daar men de spelen zou opwachten.

En alzo volledig zoals ze daar waren

Kwamen daar drie ridders uitgevaren

38185 Tegen de drie die daar ophielden,

Beide met speren en met schilden,

En gewapend goed ter keur,

En reden op de andere ter uur.

En Percheval de zijne zo stak

38190 Van het paard, zodat hij brak

Zijn been in twee; en Keye

Stak de zijne in een vallei

Van het paard zodat hij tuimelde daar.

Acgravein stak de zijne daarnaar

38195 Zodat hij de voeten opwaarts keerde:

Ik waan wel dat het hem deerde.

En toen gelijk dit was gedaan

Kwam daar een knaap en bracht gelijk

Drie roze hoeden, en zei daar

38200 Gelijk dat ik voor maakte openbaar.

En toen dit daar was geleden

Kwamen daar drie ander ridders gereden:

Die staken ze ook af ter plaatse,

En 3 rozen hoeden bracht na dat

38205 Echt die knaap, weet voor waar.

256 Dus wonnen ze er 25 aldaar:

Percheval 10 en de ander twee

15 onder hen beiden min of meer

En toen dit die van binnen zien

8210 Komen ze alle uit meteen,

En willen de drie ridders vangen

Gelijk ze de andere hadden gedaan;

Maar dat kon hen niet geschieden.

Percheval ging hen aan meteen

38215 En Keye en Acgravein,

En sloegen er daar op dat plein

20 dood en 15 gewond zo,

Dat ze waren in hun leven droevig;

Toen dit de andere hebben gezien

38220 Gaven ze hen op meteen,

En de jonkvrouwen alle mee,

En heer Ywein en Gariet

Waren bevrijd al daar.

En al die jonkvrouwen openbaar

38225 En die ridders die daar waren

Moesten tot koning Arthur varen

En zich overgeven, zonder waan,

En het kasteel van hem ontvangen.

Nu zal ik hier zwijgen van dezen

38230 En zal van Walewein lezen,

Die tot zijn kamp waart is gereden

Toen hij van Tintaveel is gescheiden.

Het avontuur laat ons weten

Dat Walewein, die ridder vermetel,

38235 Toen hij verlof had genomen

Te Tintaveel, dat hij is gekomen

Zo ver gereden, zodat hij zag

Een klooster, daar hij ‘s nachts lag.

De volgende dag, zij u bekent,

38240 Was het al wildernis en woest land:

Daar vond hij hinden erg veel.

Daar nam hij een paard tot zijn spel

En reed naar die hinden zo,

Zodat hij een hinde bijna toen

38245 Met een speer had gestoken daar,

Maar zijn paard sneefde daarnaar

En hinkte aan een voet.

Toen keerde Walewein, die ridder goed,

En liet zijn paard bezien.

38250 Toen zei die knecht meteen

Dat het een ijzer had verloren

Aan zijn rechter voet voren.

Dus reden ze voort en hebben ontmoet

Vele lieden al zonder groeten.

38255 Daarna kwamen twee ridders dan:

De ene was een schone jonge man:

De jonge nam Walewein bij de hand

En begroette hem vriendelijk gelijk,

En zei toen blijde na deze

38260 Hij moet immer zijn gast wezen;

"En ik zal bidden deze heer

Dat hij met u tot mijn herberg keert."

Heer Walewein beloofde het hem daar.

Toen bad hij zijn gezel daarnaar

38265 Dat hij hem tot zijn zuster zou leiden,

En haar beval zonder wachten

Dat ze hem alzo goed ontving daar

Alsof hij zelf kwam tot haar,

En dat ze hem minne en eer doet.

38270 Dus voer die ridder met hem alzo

En zal heer Walewein voeren en laten

Daar ze hem al tot de dood haten.

Niet ver was hij op de vaart,

Hij zag een kasteel goed bewaard,

38275 Die op een arm zat van de zee:

Dus prezen vele het meer.

Aan de andere zijde was dat kasteel

Met sterke muren al geheel

Ommuurd goed in alle zinnen,

38280 Zodat er aan was geen winnen.

Dus kwamen ze gereden binnen de plaats.

Daar zag heer Walewein ook mede

Allerhande ambacht maken

Van zo menige, verschillende zaken,

38285 Dat ik het niet vertellen kon:

En deugt ook niet te deze stonde.

Dus reden ze tezamen met gemak.

Heer Walewein aanschouwde menige zaken

Eer ze tot de toren kwamen.

38290 Knapen sprongen op toen zij het vernamen

En hebben heer Waleweins paard ontvangen;

En die ridder nam hem gelijk

Bij de hand en hierbinnen

Leidde te ene kamer met minnen,

38295 Daar die jonkvrouw binnen was nu,

En zei: "Deze gast zend u

Uw broeder, de koning mijn heer,

En ontbied u dat ge hem doet eer,

En alzo tegen hem was

38300 Of ge zijn zuster was;

En houdt hem gezelschap zo

Dat hij blijde is en vrolijk.

Hiertoe vermaant hij u nu, jonkvrouw,

Uw broeder op echte trouw.

38305 Ik zal weer varen in dat woud:

Zij het deze ridder houdt,

En maak hem vrolijk te deze tijde."

"Dit gezelschap ben ik blijde:

Hij schijnt zo’n over hoffelijke heer;

38310 Ik zal hem doen alle eer

Die ik mag en die ik kan."

Meteen nam ze die edele man

Hoffelijk bij de hand;

En de bode nam verlof gelijk

38315 En voer tot zijn heer weer.

Mijn heer Walewein ging zitten neer

Bij de jonkvrouw terzelfder stonden.

Ten eersten zullen hen bekennen

Onderlinge van goede minne.

38320 Hij zei tot haar ten beginne

Dat hij haar vriend en ridder was

Beide stil en openbaar,

En zou het wezen al zijn leven.

Die jonkvrouw heeft hem weer gegeven

38325 Zulke taal die was bekwaam.

Ze had van hoffelijkheid grote naam.

Een ridder is gekomen binnen die,

En heeft heer Waleweine kussen zien

Die jonkvrouw, en hij herkende daar

38330 Walewein, en maakte gerucht daarnaar.

"Boze vrouw, u kust en zit benevens

Die uw vader nam zijn leven."

Eer Walewein die kon wreken

Zo was diegene gelopen gelijk

38335 In de stad, en maakte groet geschal,

En bracht dat nieuws op hem al.

Toen de jonkvrouw hoorde deze taal

Werd ze bleek en vaal

En viel van angst in onmacht.

38340 Toen ze bijkwam en haar bedacht

Verzuchtte ze en zei al bloot:

"Ay arme, we zijn beide dood;

Want die ridder die ons hier zag

Zal verzamelen al dat hij mag

38345 Die burgerij van de poort

En brengen ze op ons nu voort.

Ik waan ge beter wapent u;

Een dappere ridder die mocht nu

Een stuk houden deze ingang."

38350 "Jonkvrouw, maak het dan niet lang,

Haal me mijn wapens op de plaats."

Ze haalde zijn wapens en wapende hem mede

Van alle wapens zonder gebrek,

Maar dat hem een schild ontbrak:

38355 Daarvoor hij een schaakbord nam.

257 En aldus hij voor die deur kwam

En zei: "Nu komt wie dat wil,

Ik zeg het hem wel luid en stil,

Die op me wil winnen de deur

38360 Hij blijft dood of ik daarvoor."

En binnen deze is diegene gekomen

Daar hij de schepenen heeft vernomen

En het hoofd van de stad,

En riep met luide stemmen na dat:

38365 "Wapent u, gij lieden allemaal.

Hier is Walewein die verrader,

Die onze heer sloeg te dood."

"Waar is hij?" riepen ze alle bloot.

"Hij is hier boven bij onze jonkvrouw,

38370 Die ik hem zag kussen, bij trouw."

Men gebood daar te wapens al,

En dat men hem levend vangen zal

En geven hem levend hun heer;

Dus zullen ze hebben prijs en eer.

38375 Hij riep al vast: "Nu beziet

Dat hij ons ontgaat niet."

De meyer of hoofd liep zeer verbolgen:

De schepenen gingen hem volgen.

Men gebood al uit daar,

38380 Wat elk vinden kon voorwaar,

Was het riek, piek, vlegel, stokken,

Haken, scheppen, slingers, spinrokken,

Wat dat ze grijpen konden;

Alzo zoals er in hun ambacht stonden

38385 Nam elk dat en volgde na.

Sommigen nam een timmerbijl daar

Of een riek of een zeis;

Tenzij dat hem God beschermt

Zo is mijn heer Walewein verloren.

38390 Die jonkvouw goed geboren

Pijnigt hem te helpen zo best ze kan.

Toen ze zag zo menige man

Riep ze met luide stem nu:

"Gij dorpers, wat is gedaan hier u?

38395 Brengt u de duivel hier gedragen?

Hier worden soms zeven verslagen

Eer ge de ridder krijgen mag.

En of hem mijn broeder zond op deugd

Dat ik hem nu eer deed

38400 En dit was met mijn broeders raad,

Wil ge hem dan aldus beoorlogen?

Ik zeg het u wel al ongelogen,

Zo wie het zo wil mag het horen,

U was beter was ge tevoren

38405 Te duivel bevolen werd gegaan

Dan ge op mij dus komt, zonder waan,

Met getrokken zwaarden al nu

Zonder mijn weten, dat zeg ik u."

Binnen dat ze aldus sprak

38410 Was gestoken zodat ze brak

Midden stuk, de kamerdeur;

Maar de portier, die er stond voor,

Hij ontving de eerste zo

Met het zwaard, dat die vloog

38415 Meer dan 40 achteruit;

En ze worden zo bang,

Zodat er geen zo koene stond

Die zijn hand of zijn voet

Had gestoken ter kamer binnen,

38420 Al had hij er mee mogen winnen

Een gouden penning:

Zo hoedde elk zijn ding.

De jonkvrouw, die niets vond

Dat ze mochten nemen in de hand,

38425 Tot het schaakspel ze snel voer,

Dat lag gestrooid op de vloer,

En raapte het al in haar schoot,

En deed koenheid veel groot,

En ging staan ter kamerdeur:

38430 De dorpers die er stonden voor

Ging ze delen en spinden

Die spinrokken met de vondst

En die ridders met de ouden,

En zwoer dat zij het ontgelden zouden,

38435 Die kwade dorpers en die vuile.

Ze wierp daar zulke sommige builen,

Dat de hele dag hem deed wee.

Daar keerden er duizend en meer

Van de kamerdeur weer,

38440 En zeiden dat ze de toren neer

Te houwen zouden beginnen,

Ze konden de deur niet overwinnen

Met enigerhande vermogen,

Ze waren zo neer en zij zo hoog;

38445 Die poortwachter was hen al te stuur.

Toen hieuwen zei aan die muur

Met wapens en met bijlen.

Nu hoort van Ginganbrisile:

Hij kwam gegaan terzelfder uren,

38450 Ik weet niet bij welke avonturen,

Te gerucht en te nieuws.

Hem had verwonderd wat dat was

Dat hem het volk liet;

Nog zo wist hij niet

38455 Dat Walewein daar binnen was.

Toen hij de waarheid wist dat,

Gebood hij hen bij hun ogen

Dat ze zouden met God gedogen

En de toren roeren nog breken.

38460 Ze begonnen daar weer te spreken

Met wrede woorden en met felle:

Op hem zelf zouden ze hem vellen,

De toren, opdat hij er binnen ware

Met Walewein de moordenaar,

38465 En op hun jonkvrouw mede,

Hoe ze het die burgerij leden,

Eer ze hen lieten de man ontgaan,

Die hen zo’n leed heeft gedaan.

Toen hij zag dat men het niet deed

38470 Door zijn gebod nog door zijn bede

Peinsde hij dat hij de koning

Zou varen vertellen dit ding,

En hij het hem zeer beklagen zou.

Binnen deze kwam van het woud

38475 De koning, en Ginganbrisile zei:

"Heer koning, grote lelijkheden

Doet uw hoofd en zijn gezellen,

Dat ze uw toren te neder vellen

En alles dat ze mogen aanvallen.

38480 Ge weet wel in welke manieren

Walewein beroepen is van mij

Te kamp; heer, dat is hij,

Diezelfde man, wat helpt het te verholen,

Die ge herbergt en hebt bevolen

38485 Uw zuster mijn jonkvrouw.

Het was wel terecht, bij mijn trouw,

Sinds dat hij is uw gast,

Dat ge hem in uw huis vast

Geleidde liet hebben en vrede.

38490 Gebeurt hem daar enige lelijkheden

Ge zal hebben misprijs groot.

Hij was gevangen nu en dood

En had hij zichzelf behoed niet:

Hij slacht de ever, die niet vliedt

38495 En voor de honden geeft weerstand."

De koning sprak: "Ginganbrisile,

Lijkt het u te wezen onmatigheid,

Die me lief heeft dat hij haat

Die me leed heeft gedaan?

38500 Nochtans zeg ik u, zonder waan,

Ik wilde wel dat het was benomen;

En mag ik daar op tijd komen

Ik zal het benemen en gebieden

Dat niemand zo koen is van mijn lieden

38505 Die hem schaadt meer of ergert

258 Sinds dat ik hem heb geherbergd."

Ten eerste dat de koning kwam

Voor zijn toren, en hij vernam

Dat gerucht en dat geschal,

38510 Zei hij het hoofd dat hij het al

Benam. Toen was het snel gedaan.

Hij gebood hen allen gelijk

Dat ze keerden van de toren.

Toen werd dat leger gelijk in gang:

38515 Die samenkomt was gelijk verstoort

Toen ze hoorden de burgemeesters woord.

Een rijke man, een goed geboren,

Die aller poortenaar was te voren,

Die daar woonden in die stad,

38520 Door zijn deugd en door dat,

Omdat hij was van hoge raad,

Diegene sprak: "Heer, hij misdeed

Die hiertoe wist goede raad,

Hem te vangen tot die daad

38525 Die hier bestaan was met onmatigheid

Maar dat vele lieden haten

Diegenen die uw vader sloeg,

Dat lijkt me geen ongevoeg;

Al hadden ze meer gedaan. Nochtans

38530 Sinds dat ge zelf hebt de man

In uw huis geherbergd

Zo bent ge schuldig ongedeerd

Te houden hem als uw eigen leven;

En al wilde hem ook begeven,

38535 Ginganbrisile, die ridder koen,

Hij was schuldig hem te doen

Goede geleide en vaste vrede

Sinds hij hem hier komen deed

Tegen hem te vechten een kamp.

38540 Geschiedt hem lachen hier of ramp

Men zal het u beiden zeer misprijzen;

Hij is naar goede mans wijzen

Zijn hals hier komen te verweren.

Heren, ik zeg het u dat ik graag

38545 Zag en wel raden durfde

Dat men dit kamp verstelde

Dat vierdedeel van een jaar,

En daar binnen zoeken vaart

De witte speer die edele man,

38550 Dat men vegen zo niet kan

Daar hangt immer boven aan

Van vers bloed een traan

Dat uit de gehele ijzer dringt.

Hij doet de raad dat hij u brengt

38555 De witte bloedende speer,

Of hij komt weer, heer,

En levert hem zelf aan u

In zulke gevangenis zoals hij is nu:

Dus mag ge hem niet missen

38560 Ge hebt hem in uw gevangenis;

Zo mag ge betere zaken

En bij schonere komen te wraken,

Keer, dan ge mag nu.

Doe het aldus, dat raad ik u."

38565 De koning loofde deze raad.

Hierna hij langer niet staat,

Hij gaat te toren zonder sparen,

Daar ze beide binnen waren,

Walewein en ook de zuster van hem.

38570 Aan Walewein was niet in schijn,

Nog aan kleur nog aan gebaren,

Dat hem daar van een haar

Zijn koenheid iets bezweek

Maar die jonkvrouw, ze was bleek

38575 Van zorgen en van zeerheden,

En beefde met alle leden.

En toen ze haar broeder zag,

Dat haar het meest op het hart lag

Klaagde ze hem met wenende ogen.

38580 En Ginganbrisile hij ging tonen

Zijn grote hoffelijkheden;

Hij groette Walewein en zei:

Owi, heer, heer Walewein,

Dat hoorde uw broeder Acgravein

38585 En menige man van hoge lof

Binnen konings Arthurs hof

Daar we kampvast worden beide,

Daar nam ik u op mijn geleide.

Daar zo vermaande ik u en bad

38590 Dat ge in geen stad

Zou herbergen openbaar

Die van mijn heer de koning was.

Heer Walewein, dus deed ge niet,

En daarom is u misgaan

38595 Bij uw eigen schuld; ge weet,

Dit ongevoeg is me leed,

En ben dus droevig in mijn gemoed."

Toen sprak die goede man, die verstandige,

Daar de raad van de stad aan stond:

38600 "Ginganbrisiel, hou uw mond.

Hebben die burgers enig ding

Misgrepen, dat is tegen de koning

Meer dan het is tegen u.

Dank God, het is wel geleden nu

38605 Tegen dat het geschapen stond.

Lijkt u beiden wezen goed,

De koning wil zonder schamp

Een jaar verstellen dit kamp,

En heer Walewein daar binnen varen

38610 En zoeken die bloedende speer,

Dat men drogen niet kan,

Daar hangt immer aan

Vers bloed een traan.

Van die speer, naar mijn waan,

38615 Is voorscheven en voorzegt:

Een koninkrijk dat ver ligt,

Dat rijk van Londen is genoemd,

Dat wijlen was een heidens land,

Zal bij de speer geheel zijn verstoord.

38620 Die speer, daar ge van hebt gehoord,

Zal heer Walewein zoeken varen.

Ook zal hij verzekeren en zweren

De koning dat hij het hem zal brengen."

Walewein sprak: "Zal men mij dwingen

38625 Te zweren enige valse eed?

Nog was me liever, God weet,

Dat ik gedoogde zeven jaar

Zo’ n kwaal die me was zwaar,

Dan ik me keerde aan zulke voor,

38630 Dat ik verzekerde en zwoor

Dat ik niet vermocht te doen."

Die goede man sprak: "Ridder koen,

Hier is niemand die dus eist

Dat ge tegen uw wil iets zweert;

38635 Maar ge zal zweren openbaar,

Dat ge om te bejagen die speer

Zal doen al uw macht met vlijt.

Lukt het u niet zo bent ge het kwijt:

Of ge de speer niet kan winnen,

38640 Zo moet ge deze toren binnen

Ten einden het jaar geven u

In zulke gevangenis zoals ge bent nu."

Heer Walewein antwoordde: "Deze eed

Aldus te doen ben ik gereed;

38645 Maar ik moet ten eerste varen

Een jonkvrouw verlossen te Montesclare,

Die ik me vermat eerder

Te verlossen uit haar zeer

Eer Ginganbrisile beriep mij.

38650 Daarna vaar ik, wil gij,

Die speer zoeken een jaar."

Ze beloofden het wel , en brachten daar

De heiligen Walewein te voren,

En hij heeft daar gezworen

38655 Dat hij zal doen al zijn macht

259 Te zoeken de witte schacht.

Daar altijd hangt aan

Vers bloed een traan;

Als hij het ook niet kan gewinnen

38660 Hij zal terzelfder toren binnen

Hem zelf leveren in gevangenis,

Of hij zal het lijf missen,

Of van het verraad hem maken klaar,

Daar hij om is gehecht daar.

38665 Toen deze eed was gedaan

Nam Walewein verlof gelijk

Aan de koning en aan de jonkvrouw,

Die hem geholpen had met trouw,

En aan allen die daar waren,

38670 En is aldus weg gevaren.

Zijn knapen gaf hij verlof,

En zei ze te varen in Arthurs hof,

En is aldus van hen gescheiden.

De paarden zei hij weer te leiden

38675 Alle, uitgezonderd zijn Gringalet.

Hoe zeer weende toen Jonet

En die andere knapen mede

Toen het daar kwam tot een afscheid,

En dat hij wilde in vreemd land

38680 Alleen varen te dolen. Gelijk

Voeren die knapen te Carmeloet waart,

Want ze vernamen op die vaart

Dat koning Arthur was daar.

Toen ze daar kwamen, weet voor waar,

38685 Dat hen de koning vroeg, te waren,

Waar Walewein was gevaren?

Jonet sprak: "Heer, heer koning,

Walewein groet u boven alle ding.

En dat kamp van Scaveloen,

38690 Die hij beloofde daar te doen,

Die is verzet nu een jaar."

Hij vertelde de koning daarnaar

Al die geschiedenis klein en groot

Die hij daar beloofde al bloot:

38695 Van de speer te zoeken een jaar,

En van de jonkvrouw te Montesclare,

Hoe hij derwaarts gevaren is nu

"Om haar te verlossen, zeg ik u,

En daarna vaart hij de speer te zoeken."

38700 De koning begon het avontuur te vervloeken,

Dat Walewein zo was verdoofd

Dat hij dat had beloofd;

Want hij dacht zeer van die

Dat Walewein iets mocht misgaan.

38705 Dus was hij droevig erg zeer,

En de koningin nog meer:

Toen zij het wist misdeed ze haar,

En alle die van het hof daarnaar

Dreven rouw, dat zeg ik u.

38710 Ik laat ze drijven de rouw nu,

En zeg u van Walewein voort,

Dat ge nog niet hebt gehoord.

Het avontuur laat ons verstaan,

Toen Walewein had weg doen gaan

38715 Zijn knapen, zodat hij alleen

Kwam gereden, die ridder, algemeen

Aan een woud omtrent middag,

Daar hij een hermitage zag.

Derwaarts is hij gereden gelijk.

38720 Omdat hij graag had verstaan

Van de heremiet enige nieuws

Hoe hij mocht te Montesclare

Geraken, en welke weg dat hij

Varen mocht, daar hij bij

38725 Komen mocht ter jonkvrouw,

Die bezet was met rouw;

Want toen hij kwam het bos binnen

Vond hij daar in alle zinnen

Grote wegen, die wel waren

38730 Geslagen: toen wist hij niet welke te varen.

Om dit voer hij te kluis waart

Met een grote snelle vaart.

En toen hij ter kluis binnen kwam,

Een heremiet hij daar vernam,

38735 Die oud was zeer van jaren.

Toen hij daar binnen kwam gevaren

Vroeg hij de goede man daarnaar

Welke hij het beste mag heen varen

Te kasteel te Montesclare,

38740 En of het iets ver tot daar was?

Die heremiet zei: "Lieve heer,

Het was u te ver heden meer;

Maar kom te herbergen met mij,

En morgen bij tijd zo zal gij

38745 Daar wel komen, dat zeg ik u."

Walewein peinsde dat hem nu

Beter was dat hij daar blijft

Dan hij tegen avond krijgt,

Want het was de avond nabij.

38750 Heer Walewein bedankte de heremiet daar,

En bleef die nacht alzo.

De heremiet vertelde hem toen

Van de jonkvrouw te Montesclare,

Hoe dat ze bezet was

38755 Van een van de vreselijkste tiran,

Die niet ontzag 6 man

Te ene maal in een krijt.

Voort vertelde hem de heremiet

Hoe hij 2 ridders heeft gevangen:

38760 "Dat was me heden laten verstaan

Dat ze van Arthurs hof waren;

Die zal hij morgen zonder sparen

Hangen doen, dat zei men mij."

Walewein sprak toen: "Lieve heer weet gij

38765 Iets hoe die ridders heten nu?"

"Heer, ik hoorde ze noemen, zeg ik u,

Mordret en Griflet."

Heer Walewein zei: "Bij mijn weet,

Mag ik daar morgen op tijd komen

38770 Dat hangen wordt hem daar benomen."

Toen bad Walewein de heremiet toen

Dat hij hem de volgende dag wekt vroeg;

Want hij wil derwaarts rijden

En die ridders behoeden te die tijden,

38775 En de jonkvrouw ook ter plaatse,

Daar ik u hier voor van zei.

De kluizenaar beloofde het hem daar.

De volgende dag, weet voor waar,

Wekte hij hem in de dageraad,

38780 En heer Walewein met haast op staat

En bereidde hem, en voer van daar.

En recht toen de zon helder

Scheen kwam hij met haast gereden

Op een berg, daar hij beneden

38785 Zag waar 20 ridders hielden,

Beide met speren en met schilden,

En geheel gewapend; en hadden daar

Een galg opgericht openbaar,

Daar ze Mordret en Griflet

38790 Hangen zouden zonder letten.

En Walewein zag de ene opwaart gaan,

Daar men hem hangen zou gelijk,

En hij wist wel nu de waarheid,

Bij dat hem de kluizenaar had gezegd,

38795 Dat het zijn broeder was en Griflet.

Hij riep van verre: "Gij liet het beter.

Dat ge mijn broeder wil hangen

Dat zal u hier ten kwade vergaan."

Meteen zette hij zijn paard in de loop

38800 En reed er daar vijf over hoop,

Zodat ze daar vielen met de paarden

Zeer gekwetst op de aarde.

Hij trok zijn zwaard en ging slaan:

Diegene die daar hielden gevangen

38805 Zijn broeder en Griflet mede

260 Sloeg hij de handen af daar ter plaatse.

Toen ging hij de anderen toe:

Elk die mocht daar ontkomen

Te leger waart, en riepen daar

38810 Dat daar een duivel gekomen was

Die het al versleet zonder uitstel

Die zich daar op hem wachten durfde.

"En die ridders heeft hij genomen,

Daar we met waren ter galg gekomen."

38815 Ginder werd groot gerucht nu.

Die heer van het leger, zeg ik u,

Liet wapenen al zijn leger

Als te zijn in verweer,

En beval hen allen ook daarna

38820 "Is het dat ik te kamp besta

Diegenen die dit heeft gedaan,

En zie je dat ik onder zal gaan,

Zo kom alle met een konvooi,

En vat hem mij of sla hem dood.

38825 En zie je dat ik boven ben,

En ik mijn wil doe met hem,

Zo zal je niets doen daartoe."

Aldus beval hij hen allen toen,

En hij reed voor te Walewein waart,

38830 Die toen los gemaakt had ter vaart

Zijn broeder de handen beide

En Griflet ook mede,

En elk had zich gewapend daar

Met wapens, dat weet voor waar,

38835 Die de ridders hadden aan

Die Walewein versloeg, die edele man;

En hebben de paarden ook geschreden,

Die daar die dode lieten ter plaatse.

En Walewein is voort gereden mee

38840 En zijn broeder en Griflet,

En scheidde waar dat leger komt dan

Gewapend met 400 man

Toen ze die tiran heeft vernomen

Maakte hij een teken, en is gekomen

38845 Aan Walewein, en vroeg hem al daar

Hoe dat hij zo koen ware

Dat hij hem durfde te nemen nu

Zijn gevangene? "Ik zeg het u,"

Sprak Walewein; "ik kwam al hier

38850 Om te behoeden deze jonkvrouw fier,

Die ge hier hebt bezet;

En ook voort laat ik u weten

Dat ik hier deze 2 kwam verdingen

En ginds het zwaard met de vreemde ringen.

38855 Daarom kwam ik ook hierheen.

Nu heb ik u geopenbaard

Waarom dat ik hier ben gekomen."

De ander sprak: "God moet me verdoemen

Of ik het hier niet wreek aan u.

38860 Ge bent te ver gekomen nu,

Ge moet betalen, zonder waan,

De overdaad, die ge hebt gedaan."

Walewein toen met haast zei:

"Me is leed enig wachten.

38865 Sinds dat leger daar het al aan staat,

Zo heb je hier een korte raad

En zie wat ge wilt aangaan.

Ik ben gereed, zonder waan;

Ik streed zo graag tegen u,

38870 Dat me vergaat de taal nu."

"Bij God, ik maak u heden mat,"

Sprak die andere, en keerde na dat,

En zei dat hij hem hoedde gereed.

Walewein, die toen was geheel gereed,

38875 Nam zijn speer in de hand,

En is te andere waart gerent,

Die op Walewein kwam gereden

Met erg grote haastigheden,

En brak zijn speer midden in twee;

38880 Maar Walewein had geen wee

Van de steek, weet voorwaar,

Maar hij stak de andere daar

Met zijn speer zo uitermate,

Zodat hij moest het zadel verlaten

38885 En viel op de aarde daar ter plaatse,

Zodat het hem deerde in alle leden.

Nochtans sprong hij op ter vaart

En heeft getrokken daar zijn zwaard,

En is tot Walewein gegaan,

38890 En zei hij zou dood slaan

Zijn paard, of hij steeg hem neer.

Heer Walewein antwoordde hem weer

En zei dat was onmatigheid;

Hij had liever dat hij op zijn paard zat

38895 En verweren hem alzo daarnaar,

Dan hij onbeschaamdheid deed daar.

Dus zat op zijn paard die heer:

Dus zeiden ze Walewein alle eer.

Toen trok Walewein zijn zwaard,

38900 En de andere reed tot hem waart,

En had zijn zwaard ook getrokken.

Ze kwamen tezamen zo vermogend,

Dat de aarde donderen scheen

Daar ze verzamelden onder hen twee.

38905 Elk sloeg de andere grote slagen

Een lange tijd van de dag,

Dat gelijk genoeg onder hen was,

En men niet weten kon dat,

Welke dat daar was te boven.

38910 En was er geen, men mocht hem loven.

Van de slagen die ze sloegen

Hun helmen daar inwaarts bogen

En hun schilden verbogen toen,

En hun harnassen ook daar toe.

38915 Nu werd boos die grote tiran:

Dat zo lang voor hen een man

Staan mocht was hem leed.

Hij ging op Walewein gereed

En waande hem goed te schofferen nu;

38920 Maar heer Walewein, dat zeg ik u,

Bestond hem weer daar alzo,

Want zijn kracht begon hem toen

Te groeien, daar men toe zag;

Want het ging aan de middag,

38925 Dat zijn kracht te groeien plag.

Toen ging hij slaan slag in slag,

Gelijk dat hij ‘s morgens deed.

Men werd niet gewaar aan zijn leden

Nog aan zijn slagen dat hij iets

38930 Gevochten had, die het beziet.

Hij werd zo ras in zijn slaan,

Dat diegene waande zonder waan

Dat hij had gemaakt zijn spel

Al tot nu, zo over fel

38935 En zo groot en zo stuur

Waren zijn slagen nu ter ure.

Hij kon voor hem niet staan

En vloed alom, zonder waan,

En durfde de slagen op te wachten niet.

38940 En toen Walewein dit ziet

Dat hij voor hem voortvluchtig is

Reed hij hem na, zij het zeker dit,

En sloeg hem op het hoofd een slag

Zodat hij niets hoorde nog zag,

38945 En dat hij daarna geheel

Van het paard moest vallen,

En bleef in onmacht liggen daar.

Dit zagen zijn lieden openbaar,

En worden hiervan zeer boos.

38950 Ze waanden te lang hebben gewacht,

En dat hun heer was dood.

Toen brak op al dat konvooi,

En reden op heer Walewein daar toe.

Sommige wilden ze hem vangen daar toen,

38955 En sommige wilde hem slaan dood.

261 Daar werd een gerucht zo groot,

Daar ze op hem trokken ter wijlen,

Men hoorde het wel een halve mijl.

De ene riep: "Sla hem dood."

38960 De andere riepen met moed groot:

"Vat hem hier nu ter plaatse

En laat hem ons hangen mede;

En die andere, zijn gezellen,

Laten we ze ons op raderen kwellen."

38965 Dus is het al op Walewein getogen,

Die ginder hield alzo vermogend

En alzo onversaagd ook mede,

Alsof hij er duizend had ter plaatse

Die hem zouden bijstaan.

38970 Nu hoor, wat hij heeft gedaan.

Hij aarzelde al wat over voet

Tot een berg die daar stond,

Daar men hem van achter niet

Kon doen geen verdriet,

38975 En zei Mordret en Griflet

Dat ze hen verweerden zonder letten.

Elk stond daar voor hem zelf nu:

Ze kwamen alle, dat zeg ik u,

Op Walewein gereden ter plaatse,

38980 Die hem daar verweren deed

Zo angstig en zo zeer,

Zodat hij er daar te eerste keer

20 en meer liet vlieden

Van een slag die ze gezien

38985 Hadden, die hij ter plaatse sloeg;

Want hij een zijn hoofd afdroeg

En een andere die er bij was

Half de hals, zij het zeker dat.

En Mordret en Griflet mede

38990 Versloegen er menigeen op die plaats.

Dus laat ik vechten daar die heren

En zal te Percheval weer keren,

Die Ywein heeft verlost,

En Gariet en Keye vertroost,

38995 En Acgravein ook, zonder waan,

Zoals ik u hier voor liet verstaan.

Toen ze scheiden onderling

Van de toren, daar ze ontvingen

Die rozen hoeden, toen reden zij
247 Het avontuur gewaagt nu dat, Dat menige man blijde was Door dat Percheval te hof is gekomen, En omdat ze mede hebben vernomen 36955 Dat hij gewonnen heeft zijn land, En zijn broeder mede gelijk Acglavael het land heeft bezet. Door deze zaak, zoals wij het weten, Liet de koning houden hof 36960 Om te vermeerderen zijn lof, En ontbood zoals tevoren Die tot de tafelronden behoren. En toen ze in dit feest zaten Kwam daar een jonkvrouw, die uitermate 36965 Lelijk was in alle manieren: Men mocht haar niet goed versieren Van gedaante hoe zwart ze was: Ze had de tanden gelijk de das: Ze had knevels om de mond 36970 En een snavel gelijk de hond, En ogen hol, de apen gelijk: De wenkbrauwen lang en ijselijk: Dat aanzicht breed en vuil Ze kwam gereden op een muilezel 36975 In de zaal terzelfder plaats Daar koning Arthur at, En ze groette de koning voorwaar, En al die met hem waren daar. Daarna sprak voort die jonkvrouw: 36980 "Heer koning Arthur, bij mijn trouw; Ik moet nog vanavond erg ver Of ik zal wezen boos; Want te kasteel, heb ik geluk, Orglieus, heer, zo zal 36985 Mijn herberg wezen, wilde gij het horen, Daar vijf honderd ridders uitverkoren En 60 zijn altijd binnen; En elk heeft daar, zoals wij het kennen, Zijn geliefde. Die wil acht slaan 36990 Dat hij avonturen wil zoeken, Daar mag hij vinden in alle tijd Spelen fel en zware strijd; Een mag daar beproeven zijn geval, Of winnen of verliezen al. 36995 Is hier iemand, die wil winnen De hele prijs die heeft binnen De wereld nu? Ik zeg hij vaart Op de berg te Montesclare; Daar is bezet een jonkvrouw, 37000 Die hulpeloos drijft grote rouw. Die haar helpt uit de nood Men zou van hem spreken eer groot, En hij mocht ook vandaan brengen Het zwaard met de vreemden ringen, 37005 Daar grote deugd aan ligt." 248 Die jonkvrouw heeft nu alles gezegd, En reed weg aanstonds. Mijn heer Walewein toen op sprong En sprak: "Bij mijn trouw, ik vaar 37010 De jonkvrouwen te helpen te Montesclare." Ywein sprak: "Ik wil rijden Te kasteel Orglieus nu ten tijden, En beproeven daar mijn geval." En Keye sprak: "Ik zal 37015 Te Doloreus nu varen mee." Ditzelfde zei heer Griflet. En Percheval zei: "Ik wil rijden Achter landen in alle tijden, In alle vlakten hier en daar; 37020 En is iemand die openbaar Spelen wil tegen mij Of vechten met zwaarden ook daarbij, Ik maak hem mat of hij mij mede Eer ik meer van hem scheidt." 37025 En eer hij voleinde zijn taal Sprongen er daar op honderd wel, En hebben hun wapens aan gedaan, En namen verlof alle gelijk, En zouden weg zijn gereden. 37030 Daar zagen ze komen met haastigheden Ginganbrisile met geweld, Die bracht een schild van goud Met een bedekking van lazuur. Hij groette koning Arthur 37035 En die ridders groot en klein, Uitgezonderd Walewein alleen. "Walewein groet ik nimmermeer, Want hij versloeg mijn heer Zonder reden en zonder recht, 37040 Dus wil ik hem laten belijden echt Voor alle hoge baronnen In konings hof van Scaveloen. Dus bid ik pand voor zijn verwanten, Te vechten over 40 dagen." 37045 Walewein sprong op ter vaart En sprak te Ginganbrisile waart, Daar zij het alle hoorden, hoffelijk: "Heer ridder, zeg me God, die rijke, Had ik iets tegen u misdaan, 37050 En had ge me dat laten verstaan Tussen mij en u hoffelijk, Ik had het u verbeterd zekerlijk Tot uw wil; maar sinds dat gij Het kamp begeert dus zeer van mij, 37055 Ik zal dan over 40 dagen Te Scaveloen komen, zonder sage, En vechten daar al zonder schade Aldus ontvang ik hier het kamp." Dus werd dat kamp genomen daar, 37060 En Ginganbrisile voer weg voor waar, En heer Walewein ging hem bereiden Te kamp waart zonder wachten. En al die heren, zoals ge mag horen, Daar ik van zei hier tevoren, 37065 Die wilden zoeken de avonturen, Bereiden hen te die uren En reden met Walewein uit. Ginder werd toen groot geluid Van de vrouwen en de manschappen 37070 Toen de heren van hof scheiden; Want het hof bleef zo bloot nu Van goede ridders, zeg ik u, Zodat er vijf niet bleven omtrent, Daar men op mikken mocht iets. 37075 Walewein en Acgravein, Gariet en heer Ywein, Percheval en Griflet En heer Keye, die ook reed mee, En Mordret, en het hele konvooi, 37080 Dat ik hier voor zei al bloot, Dat voer al nu ter uren Om te zoeken avonturen. Ze reden tezamen 4 mijlen: Toen kwamen ze terzelfder wijlen 37085 Te ene wegscheiding, daar ze toe Wilden scheiden, ik zeg het u hoe. Walewein wil rijden tot zijn kamp, Hem te behoeden van rampen; En mijn heer Ywein wil varen 37090 Te kasteel, zonder sparen, Die men noemt Orglieus; En Keye wil varen te Doloreus: En Griflet en de andere mede Verdeelden hen al daar ter plaatse, 37095 En voeren sommige met Ywein En sommige met Keye en Acgravein, En sommmige voeren te Montesclare, Daar Walewein zou zijn gevaren. En Percheval voer alleen daar 37100 Een weg, hij weet waar. Dus laat ik ze rijden alle nu En zal hier voort vertellen u Van Walewein, die nu vaart Te Scaveloen tot zijn kamp waart. 37105 Toen Walewein gescheiden was Van zijn gezellen, daar ik van las, Kwam hij gereden daar hij zag rijden Een grote rode ridder rijden. Heer Walewein hield stil en liet hem varen. 37110 Een schildknecht kwam gereden daarnaar: Die vroeg Walewein, zeg ik u, Wie die ridders was nu. "Heer," zei hij, "het is Meliandelijs, Die graag zou bejagen prijs; 37115 En de andere is Credouet, Die altijd naar de eer hem zet." Walewein sprak: "Hem ken ik wel, Het is een ridder dapper en snel." Walewein zei: "Waar varen nu zij?" 37120 "Heer, tot een toernooi hier bij, Tot Tybaut van Tintaveel, Daar zal zijn een toernooi fel. Heer, vaar te helpen die van binnen, Bij God, ge zal er mogen winnen 37125 Grote prijs, bent ge dapper. Daar zal zijn erg welkom Elke ridder die is koen: Tybaut heeft hulp te doen." Walewein sprak toen tot deze: 37130 "Knaap, hoe mag dat toernooi wezen Tussen hen twee in enige wijs? Ja, was Meliandelijs In Tybauts huis opgevoed?" "Ja hij, heer, die het weet, 37135 Bad dan hij zijn zoon was; Maar ik zeg het u openbaar Hoe dit ding wezen mag. Toen Meliandelijs vader lag In zijn doodsbed en het hem benauwde 37140 Vertrouwde zo wel heer Tybaut, Dat hij op trouw beval zijn kind; En Tybaut heeft hem ooit sinds Erg vaderlijk gehouden Tot hij kwam tot zijn oudheid. 37145 Toen zocht hij aan Tybauts dochter minne: Ze zei hij kwam in haar zin Hij was ridder en goede man, En ze had hem ook daaraan Zien toernooien ten beginne; 37150 "En mag ge dan hoge jonkvrouw minne Verdienen, zo zal ik u minnen tezamen; En dus zal ge beginnen aan mijn vader: Daar zullen komen die het eisen mogen. Zie ik u dan te wapens gedogen, 37155 En ge de prijs mag winnen, 249 Ik zal u dan graag minnen." Dus is dat toernooi daartoe gekomen." Heer Walewein heeft verlof genomen, En de knaap is weg gereden 37160 Tot zijn heer, die nu ter plaatse Te Tintaveel kwam voor die stad. En Tybaut, die daar binnen zat Met zijn buren, met zijn verwanten, Die nu zeggen en zeer klagen 37165 Dat het toernooi niet zal geschieden, Want Tybaut durfde niet doen tot die; Hij vreesde dat het hem aan zijn eer Mocht lopen nu al te zeer, En om dit had hij doen sluiten 37170 Zijn poorten al, en daar buiten Meliandelijs en zijn lieden mede. Walewein kwam toen voor die plaats, Want zijn weg al daar lag. Toen hij die porten gesloten zag 37175 Trok hij daar een eik stond: Bij een toren steeg hij afj te voet, En liet aan die eik daarnaar Zijn twee schilden hangen daar, En wachtte daar op avontuur. 37180 Die boven lagen daar te muur, Droevig waren van die Dat het toernooi niet zou geschieden. Binnen die heeft dit verstaan Een oude ridder en is gegaan 37185 Tot Tybaut, en zei hem daar: "Heer, me lijkt al voor waar, Dat ginder houden 2 ridders van lof, Die me lijken van Arthurs hof En hen graag hier binnen deden. 37190 Twee goede man komen wel te stade Ondertussen; bij een goede man Is vaak gebeurd dat men overwon Een toernooi al te ene tezamen. Heer Tybaut, al was ik uw vader, 37195 Bij God, ik durfde u wel te raden Dat we ons wapenen deden En we beginnen het toernooi. Het zal hen hebben erg boos Dat we dus het toernooi durven laten, 37200 En zullen ons drijven en zoeken Te onze poorten met overmoed; We hebben ridders veel en goede En bedienden dapper hier binnen: Ze zullen verliezen en wij winnen." 37205 Dit was een verstandige man van de stad, Daar diens raad veel aan zat, En bij zijn raad Tybaut wou Dat men het toernooi uitroepen zou. Dus waren die ridders blijde: 37210 De schildknechten liepen te strijde En wapenden die ridders gelijk; En daar binnen waren gegaan De vrouwen liggen en de jonkvrouwen Te tinnen om het toernooi te aanschouwen. 37215 Toen zagen ze neer in dat plein Onder de eik waar heer Walewein Lag en ruste, die ridder mild. Toen ze daar zagen die 2 schilden Waren die vrouwen blijde daar 37220 En zeiden: "Nu zullen we zien openbaar Deze 2 ridders wapens nu." Andere zeiden: "Ik zeg het hier u, Hij heeft elders iets vernomen, Want hij is zonder gezel gekomen. 37225 Wat zullen hem alleen 2 schilden? Vergaf God dat hij ze wilde Beide nu te samen dragen, Zo mochten we zeggen dat we zagen Niet meer wonder nog en hoorden." 37230 Binnen dien dat ze deze worden Zeiden en maakten geluid Zo trokken die ridders uit. En Tybauts dochter was daar nu gekomen, Daar dit toernooi om was genomen, 7235 En met haar haar zustertje, Dat jonger was veel in schijn; Maar ze was zo over fier, Dat ze had tot een bijnaam hier, Beide van heren en van vrouwen: 37240 Die jonkvrouw met de kleine mouwen. Die ridders zijn gekomen op het veld: Dat toernooi begon met geweld, En mijn heer Meliandelijs Reed uit om te bejagen prijs. 37245 En toen zijn vriendin ziet Sprak ze: "Gij vrouwen, nu bespiedt. En is hij niet prijs wel waard En dat hij voert speer en zwaard? Ziet hoe goed hij hem toont: 37250 Bij God, ik wilde uw haat Dat hij misvoer." Toen sprak gelijk Haar zustertje: "Jonkvrouw, laat staan Uw prijzen; hier is zulke bij, Hij is beter en schoner dan hij." 37255 Om dit wilde ze haar hebben geslagen, Maar die vrouwen schoten er tegen, Zodat ze haar niet kwam aan; En dat toernooi hij begon. Daar werd menige slag geslagen: 37260 Wie dat Meliandelijs kwam tegen Hem was een val wel gereed Eer dat hij hem iets reed. Hij had daar al zulk geluk, Dat het toernooi voor hem boog al. 37265 Dus was zijn minne zo blijde, Dat ze nog sprak terzelfder tijd: "Gij vrouwen alle, nu beziet. En is diegene te minnen niet, Die het ginder zo ridderlijk doet? 37270 Hij is rijk, schoon en goed, Niemand kan hem gelijken iets." Toen sprak dat zustertje: "Dit is niet. Hier is nog veel mooiere bij En beter mede dan hij is." 37275 De oudste zuster werd boos terstond En sloeg de andere op de mond En versprak haar zeer om datgene. Toen werd echt groot gesprek Om Walewein, waarom hij stil lag 37280 Daar hij dus toernooien zag? "Het is een koeienman," sprak die ene, "En vaart aldus, zoals ik het verneem, En vaart of hij een ridder is Om de tol te ontnemen daarbij." 37285 Sommige zeiden: "Het is een geldhandelaar." Dus maakten ze hun schertsen openbaar Met Walewein. Toen sprak in vertrouwen Die jonkvrouw met de kleine mouwen: "Het is geen geldhandelaar nog koeienman, 37290 Maar hij schijnt een edele man, En is wel elke ridders genoot; Want zijn speren zijn zo groot." Toen spraken haar die vrouwen aan: "Zwijg, het schijnt menige man 37295 Diens meester dus hij niet is; Dit is geen ridder, zij het zeker dit, Maar hij maakt hem ridder daarbij Dat hij wil wezen tolvrij; En zal dus plegen zo veel, 37300 Dat men hem zal hangen bij de keel." Dit zeiden ze daar zo openbaar, Dat Walewein het hoorde al helder. Hij schaamde hem dus zo zeer, Dat hij werd al uitzinnig. 37305 Hij dacht hem zeer van zijn kamp; 250 Wordt hij belet bij enige ramp, Zodat hij niet kwam op de dag, Hij was uitgelachen en al zijn verwanten, Wordt hij gekwetst of gevangen. 37310 Hierbij liet hij het toernooien staan. Meliandelijs toonde zijn kracht Voor de poort op de gracht. Toen zagen die vrouwen daar ter plaatse Een schildknecht komen gereden, 37315 Die daar om bejag reed. De vrouwen riepen die gereed En zeiden: "Was ge goed, bij mijn trouw, Ge zou u laat laten slaan Om een stuk speer of om 1 bedekking van een paard; 37320 Want ge mocht hier winnen snel Onder deze eik harnas en goed, Zonder slag en ook stoot, Die deze ridder heeft in hoeden. Hij is van zo goedertieren vermoeden we 37325 Al sloeg ge hem en nam het hem al, Ik waan hij zich niet verweren zal." Die knaap reed te Walewein waart En zei: "Hoe lig je dus, sukkel? Ik waan ge gelaten bent ter aderen 37330 Dat ge ligt stil, daar ge verzamelen Zag aldus mooi toernooi heden." Walewein antwoordde hem ter plaatse: "Maak je henen nu ter plaatse, Ik berecht u dit nog dat." 37335 Dus voer hij van hem alzo, En het toernooi scheidde daar toen. Die van buiten hadden de prijs; Maar het gewin in alle wijs Hadden meer die van binnen. 37340 Eer ze scheiden lieten ze bekennen Dat men de volgende dag zal toernooien. Mijn heer Walewein, die goedertieren, Is mee ter poorten in gevaren Met de ridders die daar waren. 37345 Toen kwam daar gelijk in zijn gemoed Heer Garijn, daar de raad aan stond Allemaal van de steden. Hij heeft Walewein al daar gebeden, Dat hij met hem herbergt nu. 37350 Walewein deed het graag, zeg ik u; En onderweg vroeg hij Walewein Waarom hij zo stil hield in het plein, Dat hij niet toernooide daar? Walewein zei tot hem daarnaar: 37355 "Heer waard, ik ben beroepen gelijk Van een kamp, zonder waan, In konings hof van Scaveloen, Die ik immer daar moet doen; En had ik hier dan getoernooid, 37360 En was ik ergens van gefaald, Zodat ik niet kwam tot mijn dag, Dan was het lachen en al mijn verwanten." "Heer ridder, ge deed hieraan goed." Dus kwamen ze tot zijn zaal, 37365 Daar die waard wilde wezen. En heer Walewein was binnen deze Verraden; want Tybauts dochter gelijk Liet de vader van hem verstaan Dat Walewein een koeienman is, 37370 En dat hij als een ridder vaart daarbij Omdat hij wil tolvrij wezen. Die jonge zuster is binnen deze Door een boomgaard gegaan En liet heer Garijn dit verstaan. 37375 Heer Garijn werd zeer ontstoken En is te hof waart gestreken Met zijn zoon Herbaude: Onderweg ontmoette hij Tybaut. Al was heer Garijn boos zeer, 37380 Nochtans groette hij zijn heer En vroeg hem waar hij heen wou. Tybaut zei dat hij zou Tot zijn huis varen een koeienman te vangen, "Daar me nu van is laten verstaan 37385 Dat hij vaart als een ridder ter uren Omdat hij de tol wil ontvaren." "Heer Tybaut, eer ik u dus toesta Hier zou eerder worden groot geding, Al ben ik uw man en gij mijn heer; 37390 Eer ik u liet doen deze oneer In mijn huis al onverdiend Enige goede man, al mijn vriend, Zou ik er eerder om pijnen nu." Tybaut zei toen: "Ik wil met u 37395 Varen en korten mijn tijd." Aldus werd daar geveld die strijd. Dus reden ze tot zijn herberg beide: Van goede hoede komt goede vrede Toen mijn heer Walewein vernam 37400 Dat Tybaut tot zijn herberg kwam Ging hij tegen hem met deze En zei hem welkom te wezen. De ene nam de andere bij de hand En gingen zitten op een bank. 37405 Toen Tybaut zijn tijd ziet Vroeg hij Walewein waarom hij liet Dat hij niet toernooide heden? Walewein zei: "Heer, bij waarheden, Ik ben kampvast, zeg ik u, 37410 Tegen de koenste die leeft nu In koningshof van Scaveloen." Her Tybaut sprak hem aan toen: "Heer ridder, begeer je enig ding Die u ontbreekt bijzonderling, 37415 Dat zou ik doen, had ge het nodig." Walewein zei hem dank groot. Meteen nam Tybaut verlof gelijk: Toen zag hij waar dat kwam gegaan Zijn jongste dochter en hield ter plaatse 37420 Walewein met haar armen beide En zei: "Heer ontfermt u het ongevoeg, Dat me mijn zuster om u sloeg Heden dat klaag ik, heer, nu u." "Lief kind wat bestaat nu," 37425 Sprak Walewein, "te berichten mij Dat tussen u en uw zuster is?" De vader schold haar toen om dat En zei: "Loopt ge dus in die stad De ridders beklagen uw verdriet, 37430 Dat u en uw zuster is geschied." Walewein zei toen: "Zonder waan, Ze heeft hier aan niets misdaan." Toen sprak hij haar al lachende toe: "Lieve kind, wat wilde ge dat ik doe 37435 Te wraken van uw zuster nu? "Heer," zei ze, "Ik bid hier u Dat ge door mij te toernooi draagt Morgen wapens." "Schone maagd," Sprak Walewein, "dat wil ik aangaan 37440 Door uw wil, zonder waan." Ze neeg tot de voeten daar of. Toen nam Tybaut daar verlof En zette zijn dochter voor hem daar. Onderweg vroeg hij daarnaar 37445 Wat zij en haar zuster hadden gaande Daar ze aan verdiende slaan? Ze zei de vader dat het was Om Meliandelijs, die ze zo maar Maakte van grote dapperheden; 37450 "En omdat ik dat weersprak Nam ze me bij de haren En gaf me een slag daarnaar. Ik zag deze ridder toen aan, En zei hij was een betere man. 37455 Ook wou ik, heer, bij mijn trouw, 251 Dat ik Meliandelijs mocht aanschouwen Morgen ter aarde liggen, heer, En hij moet kosten een deel van mijn eer." Tybaut sprak en lachte: 37460 "Dochter, ge moet morgen vroeg De ridder een teken geven daarbij Dat men herkent dat hij uw ridder is." "Heer, daarvan weet ik niets." Tybaut zei toen: "Lieve kind, 37465 Ik zal u hiervan wel betalen." Meteen kwamen ze tot zijn zalen Daarbij steeg hij ter aarde gelijk. De oudste dochter kwam gegaan, En toen ze haar zuster zag daar 37470 Sprak ze haar zeer. Toe zei daarnaar Haar vader: "Maar gij, die haar sloeg heden, Moet God zij dank hebben nu ter plaatse." De volgende dag erg vroeg Riep Tybaut zijn dochtertje hem toe 37475 En gaf hem een mouw rood, En zei haar toen en gebood Dat ze te ridder weer keert En hij die mouw door haar eer Dragen wil heden de dag. 37480 Dat kind liep derwaarts dat het mag, En gaf heer Walewein die mouw, En bad hem op echte trouw Dat hij het dragen zou door haar. Walewein zei toen openbaar 37485 Dat hij het dragen zou, God weet. Meteen waren die ridders gereed. En waren te veld gekomen. Die jonkvrouwen hebben het ook vernomen En zijn te tinnen gezeten mede. 37490 Meteen liet lopen daar ter plaatse Meliandelijs op dat veld En liet roepen met geweld Of daar iemand zo koen was Een speer te breken openbaar? 37495 Toen zijn geliefde dit ziet , "Gij vrouwen," zei ze, "lijkt u niet Diegene de beste een die leeft? Die diegenen gemind heeft Mag haar minnen blijde wezen." 37500 En recht toen ze sprak van deze Kwam Walewein gereden op het veld, Daar Meliandelijs reed met geweld; En toen Walewein dit heeft gezien Reed hij tegen hem meteen, 37505 En stak hem met het paard in het zand. Walewein riep een knaap gelijk En zond het paard in rechte trouw De jonkvrouw met de kleine mouwen. Die zuster heeft het gezien en zei 37510 Hoe Meliandelijs ter aarde ligt: "Zuster," zei ze, "wat zeg je nu? Dit is gekomen is die hier voor u Meliandelijs tuimelen deed." De zuster was droevig en zei ter plaatse: 37515 "Zwijg daarvan, kwade kikker. Bij God, had ik u daar uit Ik zou u geven een dik gezicht. "Ja, zuster? en is het dan een leugen? Beziet, gij vrouwe, hoe hij ligt, 37520 Daar het mijn zuster van weerspreekt, Die de koeienman van stak. Ik waan hij heeft groot ongemak: Hij ligt zo lang ondersteboven." Die zuster heeft zich opgericht 37525 En wilde haar zuster slaan, Maar die vrouwen benamen het gelijk. Meteen kwam die knaap en zocht De jonkvrouw, die hij het paard bracht, En presenteerde het daar ter plaatse 37530 Vanwege zijn heer mede. Ze was blijde en bedankte hem zeer. Die knaap reed weer tot zijn heer, Die deze dag op de heide Menigeen liet ruimen zijn zadel. 37535 Ik waan nooit man zag Meer Walewein pijnen om bejag Op een dag; dus won hij snel Rijke paarden vier. De eerste zond hij de jonkvrouw 37540 Die men noemt met de kleine mouwen: De andere te herberg binnen Heer Garijns vrouw, de waardin: De derde zond hij haar dochter ter plaatse: De vierde haar zuster mede. 37545 Aldus besteedde hij zijn bejag; En toen het ging om de middag Toen wilde hij nimmer toernooien, En het toernooi begon te falen. Walewein reed ter herberg te die tijden: 37550 Hij had de prijs van beide zijden. Daar werd stil en openbaar Vaak gevraagd wie hij ware, Maar niemand kon weten dat. Toen heer Walewein kwam in die stad 37555 Vond hij tot zijn herberg gelijk Die jonkvrouw, die hem heeft ontvangen Vriendelijk, en bedankte hem zeer Dat hij haar deed die eer Dat hij door haar toernooide daar 37560 Haar vader kwam ook daarnaar En bedankte hem, en de waardin En beide haar dochters ook met zin; En heer Garijn bedankte hem mede De eer die hij hen allen deed. 37565 Ze vroegen om zijn naam gelijk: "Walewein," zei hij, "ben ik genoemd Konings Arthurs zuster zoon: Ik ben het te loochenen niet gewoon." Toen boden ze hem hun dienst zeer 37570 Walewein bedankte de eer En heeft aan hen verlof genomen. Meteen is die jonkvrouw gekomen En kuste hem daar aan zijn voet. "Wat is het, jonkvrouw, wat ge doet." 37575 "Ik kus uw voet doordat gij Me gedenken zal daarbij." Walewein sprak: "Wel lieve jonkvrouw, Ik zal u altijd zijn trouw; Ge hebt me gedaan zulke eer, 37580 Ik vergeet het nimmermeer." Dus heeft hij verlof genomen Niet alleen aan hen sommige, Maar aan hen allen die daar waren. Nu laat ik heer Walewein varen 37585 En zal u van Acgravein vertellen voort En van Keye, zoals ge gehoord Hebt hiervoor, die wilden varen Ten Doloreuse kasteel te waren. Het avontuur zegt ons al vlak, 37590 Dat heer Keye en Acgravein Ter wegscheiding daar ze scheiden, Zoals ge hiervoor hoorde aanduiden, Voeren die dag al door en door Zonder te vinden avonturen 37595 Die te vertellen waard is. De volgende dag, zij het gewis, Ontmoetten ze een jonkvrouw daar. Ze vroegen toen openbaar Om de weg ter kasteel waart; 37600 En ze antwoordde hen ter vaart: "Wil ge derwaarts varen nu, Ik zal er u leiden, zeg ik u, Opdat ge durft volgen mij." Keye zei: "Jonkvrouw, waarbij 37605 Zouden we u niet volgen durven? 252 Vaar voor, waarheen ge wil gaan, We zullen u volgen nu voorwaar." Ze voer voor: ze reden na Tot de nacht toe alzo. 37610 ‘s Nachts lagen ze ook toen In dat woud met een heremiet, Die ze goed ontving met vlijt. De volgende dag voeren ze voort. Toen kwamen ze rijden in een poort 37615 Daar ze ontbeten terzelfder tijden; Want ze moesten ver rijden, Dat liet hen die jonkvrouw verstaan, Eer ze te herberg zouden gaan. Toen ze gegeten hadden daar 37620 Reden ze heen, weet voorwaar, En kwamen omtrent vespertijd gereden Daar ze 2 ridders ontmoetten ter plaatse, Goed gewapend en opgezeten. Toen sprak die jonkvrouw: "Ik laat u weten, 37625 Gij heren, eer ge hier mag rijden Zal ge tegen deze 2 hier moeten strijden. Ze zijn zo overmoedig nu, Ge behoeft goed te wachten u, Zal ge met het lijf ontgaan." 37630 Toen antwoordde mijn heer Keye gelijk: "Bij God, jonkvrouw, ik zeg het u hier, Ze mogen wezen alzo fier, En alzo spreken hier ook mede, Ze zullen blijven hier ter plaatse 37635 Gevangen of alzo gewond, Ze worden daarvan niet meer gezond." En binnen dat Keye deze woorden sprak Toen de jonkvrouw over een zijde trok, En de een ridder van de twee 37640 Riep op Keye al gelijk Zevenmaal met groet: "Geef u op of ge bent dood." En Keye had dit onwaardig zeer, En richtte gelijk zijn speer, 37645 En liet lopen toen zijn paard; En die andere, die niet slechter Gereden was dan Keye daar, Kwam op Keye, weet voorwaar, En stak hem met zijn speer zo, 37650 Dat het brak in zeven stukken toen; Maar Keye was gekwetst niet, Nog die steek deed geen verdriet; En hij stak de ridder weer Zodat hij viel van het paard neer; 37655 Maar hij was niet zeer gekwetst: Zijn helm die was hem los gegaan. Hij sprong op en verbond hem weer. Dat hij was gestoken neer Dat bedrukte hem zeer uitermate: 37660 Hij wist niet hoe hem te laten. Hij trok zijn zwaard en zei gelijk: "Nu moet het hier aan uw leven gaan, Ik zal u doden en uw paard, Ge gaat te voet ter vaart 37665 Of laat me weer mijn paard beschrijden; En laat ons dan met zwaarden strijden." Binnen dat ze aldus spreken, God weet, Zo was die andere ridder gereed En komt daar ook op Keye gereden. 37670 Dit zag Acgravein ter plaatse, En sloeg met sporen derwaarts, En haastte zo zeer zijn vaart, Zodat hij de ridder heeft onderreden Eer hij te Keye kwam ter plaatse, 37675 En raakte hem zo over die zijde, Zodat hij hem liet tuimelen te die tijde Van het paard op de aarde. Ik waan het hem 7 dagen deerde, Want hij viel in zijn zwakte 37680 Bezijden de weg op een hout, Zodat hij de arm brak in twee. Nu is verzekerd hiermee Keye van deze, dat zeg ik u Toen hij zag dat zijn gezel nu 37685 Diegenen af had gestoken Was Keye dapperder, zekerlijk, En sprak tot diegene die daar stond: "Ik wil afstijgen met u te voet, En wil bekorten deze strijd 37690 Tussen mij en u, ter tijd; Want liet ik u dit paard beschrijden Ge zou me licht willen ontrijden." "Foei, kwade vazal, wat zeg jij. Dat ge dit niet denkt van mij 37695 Dat zul je ontgelden, dat verstaat, Eer ge me heden te voet ontgaat." Dus heeft hij zijn zwaard genomen, En Keye is daar tegen hem gekomen, En mannelijk heeft de andere daar begroet 37700 Met grote slagen en ontmoet. Die ridder was boos en sloeg zeer Grote slagen op Keye de heer, En Keye sloeg hem weer zo, Zulke grote slagen, dat hij toen 37705 Achteruit moest gaan aldaar, Dus hem te moede was erg zwaar; Toch verweerde hij hem erg zeer, En ging Keye liet het niet toe, Want hij kon erg goed schermen. 37710 Keye liet zich niet pijnigen, En sloeg hem tenslotte daarnaar, Zodat hij lof moest plegen daar. En recht toen hij overwonnen was Kwamen met grote haast na dat 37715 8 ridders gereden met snelle vaart, En riepen zeer te Keyen waart: "Ge blijft hier, heer moordenaar. Ge waant nu te zijn een grote heer Dat ge die ridder hebt overwonnen; 37720 Te kwade tijd ben je het begonnen." Meteen zijn ze aan hem gekomen Eer Keye woord heeft genomen, En steken op hem en slaan, En hebben daar Keyen gevangen. 37725 Maar eer ze hem vingen terstond Had hij er daar twee zo gewond, Zodat ze nimmer mochten strijden. Ze voeren aan Acgravein te die tijden En wilden hem ook hebben gevangen; 37730 Maar hij zette hem te verweer gelijk, En stak er een met zijn speer Zodat hij viel al zonder verweer, En kwetste hem zeer in de zijde, Want hij brak een rib te die tijde. 37735 Dus waren er vijf zo onvermogen, Dat ze nergens toe deugen, Eer Acgravein werd gevangen, Twee van de voorste, zonder waan, En drie nadat, zeg ik u, 37740 Van de 8 die er kwamen nu. Dus worden gevangen deze twee En weg gevoerd met grote wee. Te Doloreusen kasteel toe Wilden ze hen binnen voeren toen, 37745 Die daar stond in een mijl nabij. Die andere, die gewond waren daar, Die voerden ze met hen ook mede: Die er dood waren lieten ze ter plaatse. Toen ze dus heen gescheiden waren 37750 En een halve mijl hadden gevaren Kwam Percheval in hun ontmoeting Aan een zijweg die daar stond, Alzo zoals hij zocht avonturen Daar ze hem zouden mogen gebeuren. 37755 Een ridder zag hem daar hij zou rijden, 253 En riep hem aan terzelfder tijden: "Hoor gij, gij die daar nu rijdt, Geef u op nu ter tijd, Ge hebt ver genoeg gereden, 37760 Ge moet met ons nu ter plaatse Met deze twee te hof varen In onze gevangenis, te waren. Volledig, geef u op ter vaart Eer ik u doodt en uw paard." 37765 "Doden?" sprak toen Percheval, "Ge hebt me volledig met de taal Gedood, dat lijkt me aan u; Maar ik raad u dat ge u nu Wacht tegen mijn steken; 37770 Ik zeg het u bij de goede week, Ik zal het u zuur maken zo, Eer ge me zal brengen daartoe Dat ik me op nu zal geven, Dat het u kosten zal uw leven 37775 En hen allen die met u zijn. Nu hoed u tegen die speer mijn. Ik vecht eer ik het laat nu, Want ik rij om te vechten, zeg ik u, Achter landen hier en daar, 37780 En om te vragen daarvan nieuws. Nu hoed u tegen mijn speer." Meteen zette hem die ander te verweer En reed op Percheval, en stak Zodat hij zijn speer brak; 37785 En Percheval reed hem weer zo, Dat hij zijn lichaam werd droevig; Want hij doorstak hem helemaal Zodat hij dood viel ter dal. Toen dit zag een ander daar 37790 Nam hij zijn speer en reed daarnaar Op Percheval met een boos gemoed; En Percheval, die was in zijn hoede, Kwam hem tegen daar terstond, En heeft diegenen ook zo gewond, 37795 Zodat hij viel neer ter plaatse En brak zijn been ook daarmee. Toen kwam de derde, die riep zeer: "Heer vazal, bij onze heer, Ge koopt eer ge me ontvaart." 37800 Percheval antwoordde ongespaard: "Bij God, heer ridder, ik vliedt niet." Meteen Percheval lopen liet Te ridder waart met snelle vaart, En stak hem en ook zijn paard, 37805 Zodat ze ter aarden vielen beide. Die ridder viel onder het zadel En het paard viel op hem daarnaar, En hij brak zijn rug al daar. Toen dit de anderen hebben gezien 37810 Gingen ze vast heen vlieden Te kasteel waart bij een vallei, En lieten Acgravein en Keye En de gewonde liggen daar. Toen kwam Percheval hen beter nabij 37815 En vond daar zijn gezellen toen, Dus ze blijde waren en vrolijk. Hij maakte los hen hun handen gelijk, En ze hebben hun paarden gevangen En zaten daar op, en reden daar 37820 Naar die daar vlogen, weet voor waar; Want Percheval wil ze laten niet Omdat hij ze voor hem rijden ziet. Hij reed zo zeer, heb ik vernomen, Eer ze ter poorten konden komen 37825 Van het kasteel heeft hij ze achterhaald En zei: "Gij heren, betaal, Ge moet het ontgelden, zonder waan, Dat ge mijn gezellen had gevangen." Meteen heeft hij het zwaard verheven 37830 En de ene een slag gegeven Zodat hij viel ter aarde meteen. Dit heeft men in het kasteel gezien, En al dat daar binnen was Trokken met de heer uit na dat. 37835 En hierbinnen waren gekomen mede Acgravein en Keye beide. Daar werd een grote strijd verheven, En menige grote slag gegeven. Percheval beging hen in de poort gelijk, 37840 Zodat er niemand in mocht ontgaan, En sloeg ook zulke grote slagen, Dat ze hen allen begonnen te verschrikken; Want hij sloeg er vele dood aldaar. Toen werd die heer in groot gevaar 37845 En gaf hem op al daar ter plaatse Percheval, en alle de andere mede, En opende hem het kasteel ook daar, En zwoer hem te varen daarnaar In konings Arthurs genaden gelijk, 37850 En het kasteel van hem zal ontvangen; Dit beloofde hij bij zekerheden. Nu zal ik zwijgen hier ter plaatse Van Percheval en van Acgravein, En van Gariet vertellen en Ywein. 37855 Nu laat verstaan het avontuur Dat Ywein terzelfder ure En Gariet, daar ze verlof namen Te wegscheiding daar ze toekwamen, Daar Walewein voer te kamp waart, 37860 Dat ze voeren met een snelle vaart Te kasteel Orglieus waart gelijk. Onderweg vonden ze een kleine, De venijnigste die ze nooit zagen; En heer Ywein begon hem te vragen 37865 Om het kasteel, waar hij stond, Of hij het hem iets kon maken bekend, Die Orglieus daar heet? Die kleine zei: "Wilde ge van hem iets?" Ywein zei: "Ja wij, te waren, 37870 We wilden daar te spelen varen, Want ons is toen daarvan bekend Dat men daar altijd spelen vindt." "Bij God, dat is waar," zei de kleine; "Maar al was er van u 60, zonder waan, 37875 Nochtans zou ge alle blijven mat Eer ge kwam van de plaats; Maar wilde ge immer wezen daar, Ik zal er u leiden openbaar, En zal u wijzen het kasteel, 37880 Daar binnen is groot lawaai Van ridder en van schone vrouwen En van jonkvrouwen, die men er aanschouwen Mag 100 en 40, weet het wel, En alzo menige ridder bij getal, 37885 Die goed zijn en dapper. Ik zeg u dat ik er vandaan kom En ben van de gezellen een, En heb ontvangen daar mijn leen; En wilde ge, ik keer weer met u, 37890 Want ik zou graag zien nu Hoe ge deze dingen zou beginnen Tegen diegene die zijn daar binnen, Want van u zijn er hier maar twee: Hoe ge mag immermeer 37895 Enige dingen daar bestaan Die u ten goede mochten vergaan?" Gariet zei: "Bij God, ik weet; Maar we hebben gedaan een eed, Dat we daar immer moeten varen 37900 En spelen daar al zonder sparen." Die kleine sprak: "Bij waarheden, Ik zal u immer tot daar begeleiden, En zal u wijzen in welke manieren Dat ge haastig zal toernooien. 37905 Daar staat een toren, daar zal ge varen 254 En recht daarvoor u openbaren; En alzo volledig als men u vernomen Heeft zullen zij twee uit komen Geheel gewapend met speren groot, 37910 U te vangen of te slaan te dood. En al overwin je die, zonder waan, Zo zullen er nog twee komen gelijk Totdat ge overwonnen bent. Dus mag je ontgaan in geen tijd." 37915 Ywein zei: "We zullen hier of Doen allemaal onze belofte." Dus voeren ze met de kleine, Die ze begeleid heeft, zonder waan, Tot het kasteel recht toe, 37920 Daar die toren stond alzo. En de kleine voer daar bezijden En verborg hem te die tijden Zodat men hem niet zou zien. Nu hebben vernomen binnen die 37925 De ridders van het kasteel nu De 2 ridders, dat zeg ik u. Daar gingen er hen 2 wapenen ter vaart, En zijn gereden uitwaart Daar Gariet en heer Ywein 37930 Stil houden op dat plein. En alle vrouwen en jonkvrouwen Gingen te kantelen die spelen aanschouwen, En mannelijk met een roze hoed. Nu zijn gekomen met dappere moed 37935 Die 2 ridders op dat plein: De ene reed op heer Ywein, De andere reed op Gariet. Elk reed stuk zonder letten Zijn speer; maar die andere twee 37940 Hadden daarvan geen wee; Maar ze staken die andere zo, Dat ze van die spelen waren droevig. Ze vielen ter aarde zoals het hen scheen: De ene brak de arm, de andere een been. 37945 Alzo volledig toen dit was gedaan Kwam daar een knaap uitgegaan En bracht elk een roze hoed Die op de vrouwen hoofd stond, Die diegene ridders vriendinnen waren. 37950 Die knaap zei toen zonder sparen: "Gij ridders, u zonden die 2 vrouwen, Die ge zonder hoed mag aanschouwen, Deze 2 hoeden op rechte minne, En elke is geworden uw vriendin; 37955 En wil ge ridder zijn daar binnen Ge mag er komen nu met minnen; En blijf je, dat zeg ik u, Zo moet ge nog spelen nu." Ywein zei: "Bedank ons de vrouwen zeer: 37960 Het was ons nog geen eer, En we mochten ons ook schamen Dat we nog daarbinnen kwamen We hadden nier meer gespeeld." Hierbinnen is weer gekeerd 37965 Die knaap en heeft zijn boodschap gedaan. Toen kwamen daar 2 andere samen, En elk reed daar op de zijne Met zulke kracht, met zulke pijnen, Dat ze moesten ruimen het zadel 37970 En vielen neer op de heide. Echt kwam die knaap daar gegaan, Zoals hij tevoren had gedaan, En bracht 2 hoeden alzo voort, En zei nog datzelfde woord 37975 Die hij hiervoor zei nu; Maar die ridders, dat zeg ik u, Wilden daar binnen komen niet. Twee andere man echt daar komen ziet, En die overwonnen ze daar ter plaats, 37980 En alzo voort tot 20 mede: En 20 rozen hoeden omtrent Waren hen daarmee gezonden. Dit duurde tot de avond daar. Toen kwamen daar 60 uit voorwaar, 37985 En bestonden Gariet en Ywein, En vingen ze daar in het plein Met kracht, en voerden ze nu In het kasteel, dat zeg ik u. Maar de vrouwen die waren daarin 37990 En hun hoeden zonden op minne En lieten hen doen geen kwaad: Ze behoeden hen daar, dat verstaat, En hielpen hen dat ze daar waren In een schone kamer te waren, 37995 Daar ze hadden van alles genoeg, Van eten, van drinken gevoeg; Hen ontbraken geen dingen Die ze begeerden bijzonderlinge, Uitgezonderd dat ze niet mochten van daar. 38000 Aldus lagen ze, weet voor waar, In het kasteel aldus gevangen Alzo zoals ik u heb laten verstaan. Nu laat ik blijven deze Totdat ik er meer van lees, 38005 En zal van Mordret vertellen nu En van Griflet, zeg ik u, Die wilden verlossen openbaar De jonkvouw te Montesclare. Het avontuur laat ons weten 38010 Dat Mordret hem heeft vermeten Griflet te helpen de jonkvrouw Die hulpeloos dreef grote rouw. Ze reden heen onder hen beiden Van daar ze scheiden ter wegscheiding 38015 Daar Walewein voer te kamp waart. Toen ze dus kwamen op hun vaart Kwamen ze in een woud gereden Daar ze vonden te ene plaats Een hermitage staan nu. 38020 Daar lagen ze in, dat zeg ik u, Die nacht totdat het ging dagen. Toen stonden ze op en gingen vragen De kluizenaar hoe ver het was Tot het kasteel te Montesclare. 38025 De kluizenaar sprak: "Wat wil je daar? Daar drijft een jonkvrouw groot misbaar, Want ze is belegerd daar binnen Van een die haar wil winnen En tegen haar wil nemen tot wijf; 38030 En ze heeft liever dat men haar ontlijft Dan ze hem tot een man nam. En was dat zaak, dat iemand kwam Die haar verloste in een kamp, Hij mocht haar winnen, zonder schamp, 38035 En verlossen ook zonder gedingen, En het zwaard met de vreemde ringen; Maar diegene die daarvoor ligt Is zo sterk, zoals men ons zegt, Dat hij wel zou durven bestaan 38040 6 ridders te ene maal, zonder waan, In een krijt, dat zeg ik u. En hierom durft niemand nu Een slag te bestaan: dit is die zaak Daar de jonkvrouw van is te ongemak. 38045 En 20 mijlen is nog tot daar; En deze weg zal u openbaar Derwaarts leiden, dat verstaat, Die hier bezijden het bos gaat. Kon ge haar verlossen, ge deed goed." 38050 Toen zei Mordret deze taal: "Al was hij nog alzo sterk, Wil hij komen in een perk, Ik sla hem dood, ik zeg het u waarom, Of de duivel ontneemt hem mij." 38055 "Zo doe ik ook," zei Griflet. 255 Toen namen ze verlof zonder letten En voeren heen de hele dag Die straat die bij het bos lag Tot de avond. Toen kwamen zij 38060 In een klooster die daar lag bij In 6 mijlen tot dat doel nabij Het kasteel, zoals ik het versta. Daar lagen ze die nacht alzo. Daar hoorden ze zeer klagen toen 38065 Die jonkvrouw, die was bezet. Men liet hen daar de waarheid weten Van alles dat daar was geschied. De volgende letten ze niet, Ze voeren derwaarts erg vroeg, 38070 En kwamen daar te priemtijd toe, Daar die tiran was gelegen, En had 20 tenten opgeslagen, Daarin waren met hem ook dan Wel 400 weerachtige man. 38075 Nu is Mordret en Gariet Gekomen met haast zonder letten Daar de tenten zijn geslagen, En begonnen naar de heer te vragen, Daar hen snel van bericht was. 38080 En toen hij het wist, zij het zeker das, Kwam hij voort en zei Wat ze wilden alle beide? Ze zeiden ze wilden behoeden al daar Die jonkvrouw, tegen wie dat was. 38085 Hij sprak: "Dat moet zijn tegen mij. Nu zeg het, weer zo wil gij Beide te ene male nu vechten Of wil zich elk alleen berechten Tegen mij? Nu kies dat ene." 38090 Mordret zei: "Ik wil alleen Tegen u vechten, bent ge zo koen Dat gij het durft bestaan te doen." Dus verbolg hem die tiran zeer En keerde met een korte keer, 38095 En nam een lans in de hand, En kwam te Mordret waart gerent Al dat hij mocht; en Mordret weer. Elk stak de andere daar te neer; Maar die ridder had geen deer, 38100 En Mordret was met de speer In zijn zijde gekwetst nu. De tiran sprong op, zeg ik u, En is tot Mordret gegaan, Die ook nu op is gestaan, 38105 Maar hij kon hem niet verweren, Hij had van de wonden zulke deren Dat hij hem op moest geven Of hij had verloren het leven. Dus is Mordret gevangen; 38110 En Griflet heeft de strijd bestaan. Elk had in de hand een speer: Ze kwamen tezamen met grote gang, En elk stak zijn speer in twee; Maar ze hadden daarvan geen grote wee. 38115 Ze trokken de zwaarden beide toen, En mannelijk ging de andere toe Met grote slagen en met sturen. Me heeft verwonderd hoe verduren Griflet mocht voor zijn slagen, 38120 Die hij ontving in de dag Menigeen, dat zal ge verstaan. Ook heeft die ander daar ontvangen Menige slag die was groot: Een ander was er van gebleven dood. 38125 Dus vochten ze tot de noen daar. Maar Griflet begon daarnaar Te vertragen zeer aan zijn slaan, En die ander is hem aangegaan En heeft hem met slagen zo verladen, 38130 Zodat hij hem moest bidden om genade. Dus is daar Griflet ook gevangen En met Mordret zijn gezel gedaan. Nu laat ik deze twee aldaar, En zal u voort zeggen hiernaar 38135 Van Percheval en zijn gezellen, Daar ge hiervoor van hoorde vertellen, Die te Doloreus kasteel won. Toen ze alle drie vandaan Scheiden en weg varen 38140 Hebben ze vernomen, te waren, Dat Ywein en Gariet mede Waren gevangen alle beide Ten Orglieus in het kasteel. Toen ze de waarheid wisten geheel 38145 Kwamen ze overeen, zeg ik u, Dat ze hen wilden verlossen nu, Of daarvoor blijven dood. Dus reden ze met groet Wat ze mochten derwaarts. 38150 En recht in diezelfde vaart Ontmoetten ze dezelfde kleine, Daar ik hier voor van liet verstaan, En zou huiswaarts zijn gereden; Want toen gevangen waren ter plaatse 38155 Ywein en Gariet beide, Zoals ik u hier tevoren zei, Voer hij heen zonder letten En ontmoette deze heren mee, Die hem ook vroegen naar het kasteel. 38160 En hij berichtte hen al geheel De manieren van het kasteel En van de ridders in een deel, Die daar waren alzo gevangen. Ze zeiden ze wilden derwaarts gelijk 38165 Die ridders verlossen, mogen zij. Die kleine zei: "Het is de avond nabij, Maar vaar met mij herbergen nu, En morgen vroeg zal ik u Derwaarts leiden, begeert gij het, gij heren." 38170 Ze bedankten hem die eren En voeren met hem daar ter stad. ‘s Avonds men hen niet vergat: Van dat men eten mocht en drinken Die kleine liet hen goed gedenken. 38175 Ze hadden daar wel hun gemak. ‘s Morgens toen de dag ontbrak Bereiden ze hen en wilden rijden; En de kleine voer mee te die tijden En leidde ze tot een kasteel meteen, 38180 Omdat hij wilde dat spelen zien. Hij wees hen waar ze zullen rijden Daar men de spelen zou opwachten. En alzo volledig zoals ze daar waren Kwamen daar drie ridders uitgevaren 38185 Tegen de drie die daar ophielden, Beide met speren en met schilden, En gewapend goed ter keur, En reden op de andere ter uur. En Percheval de zijne zo stak 38190 Van het paard, zodat hij brak Zijn been in twee; en Keye Stak de zijne in een vallei Van het paard zodat hij tuimelde daar. Acgravein stak de zijne daarnaar 38195 Zodat hij de voeten opwaarts keerde: Ik waan wel dat het hem deerde. En toen gelijk dit was gedaan Kwam daar een knaap en bracht gelijk Drie roze hoeden, en zei daar 38200 Gelijk dat ik voor maakte openbaar. En toen dit daar was geleden Kwamen daar drie ander ridders gereden: Die staken ze ook af ter plaatse, En 3 rozen hoeden bracht na dat 38205 Echt die knaap, weet voor waar. 256 Dus wonnen ze er 25 aldaar: Percheval 10 en de ander twee 15 onder hen beiden min of meer En toen dit die van binnen zien 8210 Komen ze alle uit meteen, En willen de drie ridders vangen Gelijk ze de andere hadden gedaan; Maar dat kon hen niet geschieden. Percheval ging hen aan meteen 38215 En Keye en Acgravein, En sloegen er daar op dat plein 20 dood en 15 gewond zo, Dat ze waren in hun leven droevig; Toen dit de andere hebben gezien 38220 Gaven ze hen op meteen, En de jonkvrouwen alle mee, En heer Ywein en Gariet Waren bevrijd al daar. En al die jonkvrouwen openbaar 38225 En die ridders die daar waren Moesten tot koning Arthur varen En zich overgeven, zonder waan, En het kasteel van hem ontvangen. Nu zal ik hier zwijgen van dezen 38230 En zal van Walewein lezen, Die tot zijn kamp waart is gereden Toen hij van Tintaveel is gescheiden. Het avontuur laat ons weten Dat Walewein, die ridder vermetel, 38235 Toen hij verlof had genomen Te Tintaveel, dat hij is gekomen Zo ver gereden, zodat hij zag Een klooster, daar hij ‘s nachts lag. De volgende dag, zij u bekent, 38240 Was het al wildernis en woest land: Daar vond hij hinden erg veel. Daar nam hij een paard tot zijn spel En reed naar die hinden zo, Zodat hij een hinde bijna toen 38245 Met een speer had gestoken daar, Maar zijn paard sneefde daarnaar En hinkte aan een voet. Toen keerde Walewein, die ridder goed, En liet zijn paard bezien. 38250 Toen zei die knecht meteen Dat het een ijzer had verloren Aan zijn rechter voet voren. Dus reden ze voort en hebben ontmoet Vele lieden al zonder groeten. 38255 Daarna kwamen twee ridders dan: De ene was een schone jonge man: De jonge nam Walewein bij de hand En begroette hem vriendelijk gelijk, En zei toen blijde na deze 38260 Hij moet immer zijn gast wezen; "En ik zal bidden deze heer Dat hij met u tot mijn herberg keert." Heer Walewein beloofde het hem daar. Toen bad hij zijn gezel daarnaar 38265 Dat hij hem tot zijn zuster zou leiden, En haar beval zonder wachten Dat ze hem alzo goed ontving daar Alsof hij zelf kwam tot haar, En dat ze hem minne en eer doet. 38270 Dus voer die ridder met hem alzo En zal heer Walewein voeren en laten Daar ze hem al tot de dood haten. Niet ver was hij op de vaart, Hij zag een kasteel goed bewaard, 38275 Die op een arm zat van de zee: Dus prezen vele het meer. Aan de andere zijde was dat kasteel Met sterke muren al geheel Ommuurd goed in alle zinnen, 38280 Zodat er aan was geen winnen. Dus kwamen ze gereden binnen de plaats. Daar zag heer Walewein ook mede Allerhande ambacht maken Van zo menige, verschillende zaken, 38285 Dat ik het niet vertellen kon: En deugt ook niet te deze stonde. Dus reden ze tezamen met gemak. Heer Walewein aanschouwde menige zaken Eer ze tot de toren kwamen. 38290 Knapen sprongen op toen zij het vernamen En hebben heer Waleweins paard ontvangen; En die ridder nam hem gelijk Bij de hand en hierbinnen Leidde te ene kamer met minnen, 38295 Daar die jonkvrouw binnen was nu, En zei: "Deze gast zend u Uw broeder, de koning mijn heer, En ontbied u dat ge hem doet eer, En alzo tegen hem was 38300 Of ge zijn zuster was; En houdt hem gezelschap zo Dat hij blijde is en vrolijk. Hiertoe vermaant hij u nu, jonkvrouw, Uw broeder op echte trouw. 38305 Ik zal weer varen in dat woud: Zij het deze ridder houdt, En maak hem vrolijk te deze tijde." "Dit gezelschap ben ik blijde: Hij schijnt zo’n over hoffelijke heer; 38310 Ik zal hem doen alle eer Die ik mag en die ik kan." Meteen nam ze die edele man Hoffelijk bij de hand; En de bode nam verlof gelijk 38315 En voer tot zijn heer weer. Mijn heer Walewein ging zitten neer Bij de jonkvrouw terzelfder stonden. Ten eersten zullen hen bekennen Onderlinge van goede minne. 38320 Hij zei tot haar ten beginne Dat hij haar vriend en ridder was Beide stil en openbaar, En zou het wezen al zijn leven. Die jonkvrouw heeft hem weer gegeven 38325 Zulke taal die was bekwaam. Ze had van hoffelijkheid grote naam. Een ridder is gekomen binnen die, En heeft heer Waleweine kussen zien Die jonkvrouw, en hij herkende daar 38330 Walewein, en maakte gerucht daarnaar. "Boze vrouw, u kust en zit benevens Die uw vader nam zijn leven." Eer Walewein die kon wreken Zo was diegene gelopen gelijk 38335 In de stad, en maakte groet geschal, En bracht dat nieuws op hem al. Toen de jonkvrouw hoorde deze taal Werd ze bleek en vaal En viel van angst in onmacht. 38340 Toen ze bijkwam en haar bedacht Verzuchtte ze en zei al bloot: "Ay arme, we zijn beide dood; Want die ridder die ons hier zag Zal verzamelen al dat hij mag 38345 Die burgerij van de poort En brengen ze op ons nu voort. Ik waan ge beter wapent u; Een dappere ridder die mocht nu Een stuk houden deze ingang." 38350 "Jonkvrouw, maak het dan niet lang, Haal me mijn wapens op de plaats." Ze haalde zijn wapens en wapende hem mede Van alle wapens zonder gebrek, Maar dat hem een schild ontbrak: 38355 Daarvoor hij een schaakbord nam. 257 En aldus hij voor die deur kwam En zei: "Nu komt wie dat wil, Ik zeg het hem wel luid en stil, Die op me wil winnen de deur 38360 Hij blijft dood of ik daarvoor." En binnen deze is diegene gekomen Daar hij de schepenen heeft vernomen En het hoofd van de stad, En riep met luide stemmen na dat: 38365 "Wapent u, gij lieden allemaal. Hier is Walewein die verrader, Die onze heer sloeg te dood." "Waar is hij?" riepen ze alle bloot. "Hij is hier boven bij onze jonkvrouw, 38370 Die ik hem zag kussen, bij trouw." Men gebood daar te wapens al, En dat men hem levend vangen zal En geven hem levend hun heer; Dus zullen ze hebben prijs en eer. 38375 Hij riep al vast: "Nu beziet Dat hij ons ontgaat niet." De meyer of hoofd liep zeer verbolgen: De schepenen gingen hem volgen. Men gebood al uit daar, 38380 Wat elk vinden kon voorwaar, Was het riek, piek, vlegel, stokken, Haken, scheppen, slingers, spinrokken, Wat dat ze grijpen konden; Alzo zoals er in hun ambacht stonden 38385 Nam elk dat en volgde na. Sommigen nam een timmerbijl daar Of een riek of een zeis; Tenzij dat hem God beschermt Zo is mijn heer Walewein verloren. 38390 Die jonkvouw goed geboren Pijnigt hem te helpen zo best ze kan. Toen ze zag zo menige man Riep ze met luide stem nu: "Gij dorpers, wat is gedaan hier u? 38395 Brengt u de duivel hier gedragen? Hier worden soms zeven verslagen Eer ge de ridder krijgen mag. En of hem mijn broeder zond op deugd Dat ik hem nu eer deed 38400 En dit was met mijn broeders raad, Wil ge hem dan aldus beoorlogen? Ik zeg het u wel al ongelogen, Zo wie het zo wil mag het horen, U was beter was ge tevoren 38405 Te duivel bevolen werd gegaan Dan ge op mij dus komt, zonder waan, Met getrokken zwaarden al nu Zonder mijn weten, dat zeg ik u." Binnen dat ze aldus sprak 38410 Was gestoken zodat ze brak Midden stuk, de kamerdeur; Maar de portier, die er stond voor, Hij ontving de eerste zo Met het zwaard, dat die vloog 38415 Meer dan 40 achteruit; En ze worden zo bang, Zodat er geen zo koene stond Die zijn hand of zijn voet Had gestoken ter kamer binnen, 38420 Al had hij er mee mogen winnen Een gouden penning: Zo hoedde elk zijn ding. De jonkvrouw, die niets vond Dat ze mochten nemen in de hand, 38425 Tot het schaakspel ze snel voer, Dat lag gestrooid op de vloer, En raapte het al in haar schoot, En deed koenheid veel groot, En ging staan ter kamerdeur: 38430 De dorpers die er stonden voor Ging ze delen en spinden Die spinrokken met de vondst En die ridders met de ouden, En zwoer dat zij het ontgelden zouden, 38435 Die kwade dorpers en die vuile. Ze wierp daar zulke sommige builen, Dat de hele dag hem deed wee. Daar keerden er duizend en meer Van de kamerdeur weer, 38440 En zeiden dat ze de toren neer Te houwen zouden beginnen, Ze konden de deur niet overwinnen Met enigerhande vermogen, Ze waren zo neer en zij zo hoog; 38445 Die poortwachter was hen al te stuur. Toen hieuwen zei aan die muur Met wapens en met bijlen. Nu hoort van Ginganbrisile: Hij kwam gegaan terzelfder uren, 38450 Ik weet niet bij welke avonturen, Te gerucht en te nieuws. Hem had verwonderd wat dat was Dat hem het volk liet; Nog zo wist hij niet 38455 Dat Walewein daar binnen was. Toen hij de waarheid wist dat, Gebood hij hen bij hun ogen Dat ze zouden met God gedogen En de toren roeren nog breken. 38460 Ze begonnen daar weer te spreken Met wrede woorden en met felle: Op hem zelf zouden ze hem vellen, De toren, opdat hij er binnen ware Met Walewein de moordenaar, 38465 En op hun jonkvrouw mede, Hoe ze het die burgerij leden, Eer ze hen lieten de man ontgaan, Die hen zo’n leed heeft gedaan. Toen hij zag dat men het niet deed 38470 Door zijn gebod nog door zijn bede Peinsde hij dat hij de koning Zou varen vertellen dit ding, En hij het hem zeer beklagen zou. Binnen deze kwam van het woud 38475 De koning, en Ginganbrisile zei: "Heer koning, grote lelijkheden Doet uw hoofd en zijn gezellen, Dat ze uw toren te neder vellen En alles dat ze mogen aanvallen. 38480 Ge weet wel in welke manieren Walewein beroepen is van mij Te kamp; heer, dat is hij, Diezelfde man, wat helpt het te verholen, Die ge herbergt en hebt bevolen 38485 Uw zuster mijn jonkvrouw. Het was wel terecht, bij mijn trouw, Sinds dat hij is uw gast, Dat ge hem in uw huis vast Geleidde liet hebben en vrede. 38490 Gebeurt hem daar enige lelijkheden Ge zal hebben misprijs groot. Hij was gevangen nu en dood En had hij zichzelf behoed niet: Hij slacht de ever, die niet vliedt 38495 En voor de honden geeft weerstand." De koning sprak: "Ginganbrisile, Lijkt het u te wezen onmatigheid, Die me lief heeft dat hij haat Die me leed heeft gedaan? 38500 Nochtans zeg ik u, zonder waan, Ik wilde wel dat het was benomen; En mag ik daar op tijd komen Ik zal het benemen en gebieden Dat niemand zo koen is van mijn lieden 38505 Die hem schaadt meer of ergert 258 Sinds dat ik hem heb geherbergd." Ten eerste dat de koning kwam Voor zijn toren, en hij vernam Dat gerucht en dat geschal, 38510 Zei hij het hoofd dat hij het al Benam. Toen was het snel gedaan. Hij gebood hen allen gelijk Dat ze keerden van de toren. Toen werd dat leger gelijk in gang: 38515 Die samenkomt was gelijk verstoort Toen ze hoorden de burgemeesters woord. Een rijke man, een goed geboren, Die aller poortenaar was te voren, Die daar woonden in die stad, 38520 Door zijn deugd en door dat, Omdat hij was van hoge raad, Diegene sprak: "Heer, hij misdeed Die hiertoe wist goede raad, Hem te vangen tot die daad 38525 Die hier bestaan was met onmatigheid Maar dat vele lieden haten Diegenen die uw vader sloeg, Dat lijkt me geen ongevoeg; Al hadden ze meer gedaan. Nochtans 38530 Sinds dat ge zelf hebt de man In uw huis geherbergd Zo bent ge schuldig ongedeerd Te houden hem als uw eigen leven; En al wilde hem ook begeven, 38535 Ginganbrisile, die ridder koen, Hij was schuldig hem te doen Goede geleide en vaste vrede Sinds hij hem hier komen deed Tegen hem te vechten een kamp. 38540 Geschiedt hem lachen hier of ramp Men zal het u beiden zeer misprijzen; Hij is naar goede mans wijzen Zijn hals hier komen te verweren. Heren, ik zeg het u dat ik graag 38545 Zag en wel raden durfde Dat men dit kamp verstelde Dat vierdedeel van een jaar, En daar binnen zoeken vaart De witte speer die edele man, 38550 Dat men vegen zo niet kan Daar hangt immer boven aan Van vers bloed een traan Dat uit de gehele ijzer dringt. Hij doet de raad dat hij u brengt 38555 De witte bloedende speer, Of hij komt weer, heer, En levert hem zelf aan u In zulke gevangenis zoals hij is nu: Dus mag ge hem niet missen 38560 Ge hebt hem in uw gevangenis; Zo mag ge betere zaken En bij schonere komen te wraken, Keer, dan ge mag nu. Doe het aldus, dat raad ik u." 38565 De koning loofde deze raad. Hierna hij langer niet staat, Hij gaat te toren zonder sparen, Daar ze beide binnen waren, Walewein en ook de zuster van hem. 38570 Aan Walewein was niet in schijn, Nog aan kleur nog aan gebaren, Dat hem daar van een haar Zijn koenheid iets bezweek Maar die jonkvrouw, ze was bleek 38575 Van zorgen en van zeerheden, En beefde met alle leden. En toen ze haar broeder zag, Dat haar het meest op het hart lag Klaagde ze hem met wenende ogen. 38580 En Ginganbrisile hij ging tonen Zijn grote hoffelijkheden; Hij groette Walewein en zei: Owi, heer, heer Walewein, Dat hoorde uw broeder Acgravein 38585 En menige man van hoge lof Binnen konings Arthurs hof Daar we kampvast worden beide, Daar nam ik u op mijn geleide. Daar zo vermaande ik u en bad 38590 Dat ge in geen stad Zou herbergen openbaar Die van mijn heer de koning was. Heer Walewein, dus deed ge niet, En daarom is u misgaan 38595 Bij uw eigen schuld; ge weet, Dit ongevoeg is me leed, En ben dus droevig in mijn gemoed." Toen sprak die goede man, die verstandige, Daar de raad van de stad aan stond: 38600 "Ginganbrisiel, hou uw mond. Hebben die burgers enig ding Misgrepen, dat is tegen de koning Meer dan het is tegen u. Dank God, het is wel geleden nu 38605 Tegen dat het geschapen stond. Lijkt u beiden wezen goed, De koning wil zonder schamp Een jaar verstellen dit kamp, En heer Walewein daar binnen varen 38610 En zoeken die bloedende speer, Dat men drogen niet kan, Daar hangt immer aan Vers bloed een traan. Van die speer, naar mijn waan, 38615 Is voorscheven en voorzegt: Een koninkrijk dat ver ligt, Dat rijk van Londen is genoemd, Dat wijlen was een heidens land, Zal bij de speer geheel zijn verstoord. 38620 Die speer, daar ge van hebt gehoord, Zal heer Walewein zoeken varen. Ook zal hij verzekeren en zweren De koning dat hij het hem zal brengen." Walewein sprak: "Zal men mij dwingen 38625 Te zweren enige valse eed? Nog was me liever, God weet, Dat ik gedoogde zeven jaar Zo’ n kwaal die me was zwaar, Dan ik me keerde aan zulke voor, 38630 Dat ik verzekerde en zwoor Dat ik niet vermocht te doen." Die goede man sprak: "Ridder koen, Hier is niemand die dus eist Dat ge tegen uw wil iets zweert; 38635 Maar ge zal zweren openbaar, Dat ge om te bejagen die speer Zal doen al uw macht met vlijt. Lukt het u niet zo bent ge het kwijt: Of ge de speer niet kan winnen, 38640 Zo moet ge deze toren binnen Ten einden het jaar geven u In zulke gevangenis zoals ge bent nu." Heer Walewein antwoordde: "Deze eed Aldus te doen ben ik gereed; 38645 Maar ik moet ten eerste varen Een jonkvrouw verlossen te Montesclare, Die ik me vermat eerder Te verlossen uit haar zeer Eer Ginganbrisile beriep mij. 38650 Daarna vaar ik, wil gij, Die speer zoeken een jaar." Ze beloofden het wel , en brachten daar De heiligen Walewein te voren, En hij heeft daar gezworen 38655 Dat hij zal doen al zijn macht 259 Te zoeken de witte schacht. Daar altijd hangt aan Vers bloed een traan; Als hij het ook niet kan gewinnen 38660 Hij zal terzelfder toren binnen Hem zelf leveren in gevangenis, Of hij zal het lijf missen, Of van het verraad hem maken klaar, Daar hij om is gehecht daar. 38665 Toen deze eed was gedaan Nam Walewein verlof gelijk Aan de koning en aan de jonkvrouw, Die hem geholpen had met trouw, En aan allen die daar waren, 38670 En is aldus weg gevaren. Zijn knapen gaf hij verlof, En zei ze te varen in Arthurs hof, En is aldus van hen gescheiden. De paarden zei hij weer te leiden 38675 Alle, uitgezonderd zijn Gringalet. Hoe zeer weende toen Jonet En die andere knapen mede Toen het daar kwam tot een afscheid, En dat hij wilde in vreemd land 38680 Alleen varen te dolen. Gelijk Voeren die knapen te Carmeloet waart, Want ze vernamen op die vaart Dat koning Arthur was daar. Toen ze daar kwamen, weet voor waar, 38685 Dat hen de koning vroeg, te waren, Waar Walewein was gevaren? Jonet sprak: "Heer, heer koning, Walewein groet u boven alle ding. En dat kamp van Scaveloen, 38690 Die hij beloofde daar te doen, Die is verzet nu een jaar." Hij vertelde de koning daarnaar Al die geschiedenis klein en groot Die hij daar beloofde al bloot: 38695 Van de speer te zoeken een jaar, En van de jonkvrouw te Montesclare, Hoe hij derwaarts gevaren is nu "Om haar te verlossen, zeg ik u, En daarna vaart hij de speer te zoeken." 38700 De koning begon het avontuur te vervloeken, Dat Walewein zo was verdoofd Dat hij dat had beloofd; Want hij dacht zeer van die Dat Walewein iets mocht misgaan. 38705 Dus was hij droevig erg zeer, En de koningin nog meer: Toen zij het wist misdeed ze haar, En alle die van het hof daarnaar Dreven rouw, dat zeg ik u. 38710 Ik laat ze drijven de rouw nu, En zeg u van Walewein voort, Dat ge nog niet hebt gehoord. Het avontuur laat ons verstaan, Toen Walewein had weg doen gaan 38715 Zijn knapen, zodat hij alleen Kwam gereden, die ridder, algemeen Aan een woud omtrent middag, Daar hij een hermitage zag. Derwaarts is hij gereden gelijk. 38720 Omdat hij graag had verstaan Van de heremiet enige nieuws Hoe hij mocht te Montesclare Geraken, en welke weg dat hij Varen mocht, daar hij bij 38725 Komen mocht ter jonkvrouw, Die bezet was met rouw; Want toen hij kwam het bos binnen Vond hij daar in alle zinnen Grote wegen, die wel waren 38730 Geslagen: toen wist hij niet welke te varen. Om dit voer hij te kluis waart Met een grote snelle vaart. En toen hij ter kluis binnen kwam, Een heremiet hij daar vernam, 38735 Die oud was zeer van jaren. Toen hij daar binnen kwam gevaren Vroeg hij de goede man daarnaar Welke hij het beste mag heen varen Te kasteel te Montesclare, 38740 En of het iets ver tot daar was? Die heremiet zei: "Lieve heer, Het was u te ver heden meer; Maar kom te herbergen met mij, En morgen bij tijd zo zal gij 38745 Daar wel komen, dat zeg ik u." Walewein peinsde dat hem nu Beter was dat hij daar blijft Dan hij tegen avond krijgt, Want het was de avond nabij. 38750 Heer Walewein bedankte de heremiet daar, En bleef die nacht alzo. De heremiet vertelde hem toen Van de jonkvrouw te Montesclare, Hoe dat ze bezet was 38755 Van een van de vreselijkste tiran, Die niet ontzag 6 man Te ene maal in een krijt. Voort vertelde hem de heremiet Hoe hij 2 ridders heeft gevangen: 38760 "Dat was me heden laten verstaan Dat ze van Arthurs hof waren; Die zal hij morgen zonder sparen Hangen doen, dat zei men mij." Walewein sprak toen: "Lieve heer weet gij 38765 Iets hoe die ridders heten nu?" "Heer, ik hoorde ze noemen, zeg ik u, Mordret en Griflet." Heer Walewein zei: "Bij mijn weet, Mag ik daar morgen op tijd komen 38770 Dat hangen wordt hem daar benomen." Toen bad Walewein de heremiet toen Dat hij hem de volgende dag wekt vroeg; Want hij wil derwaarts rijden En die ridders behoeden te die tijden, 38775 En de jonkvrouw ook ter plaatse, Daar ik u hier voor van zei. De kluizenaar beloofde het hem daar. De volgende dag, weet voor waar, Wekte hij hem in de dageraad, 38780 En heer Walewein met haast op staat En bereidde hem, en voer van daar. En recht toen de zon helder Scheen kwam hij met haast gereden Op een berg, daar hij beneden 38785 Zag waar 20 ridders hielden, Beide met speren en met schilden, En geheel gewapend; en hadden daar Een galg opgericht openbaar, Daar ze Mordret en Griflet 38790 Hangen zouden zonder letten. En Walewein zag de ene opwaart gaan, Daar men hem hangen zou gelijk, En hij wist wel nu de waarheid, Bij dat hem de kluizenaar had gezegd, 38795 Dat het zijn broeder was en Griflet. Hij riep van verre: "Gij liet het beter. Dat ge mijn broeder wil hangen Dat zal u hier ten kwade vergaan." Meteen zette hij zijn paard in de loop 38800 En reed er daar vijf over hoop, Zodat ze daar vielen met de paarden Zeer gekwetst op de aarde. Hij trok zijn zwaard en ging slaan: Diegene die daar hielden gevangen 38805 Zijn broeder en Griflet mede 260 Sloeg hij de handen af daar ter plaatse. Toen ging hij de anderen toe: Elk die mocht daar ontkomen Te leger waart, en riepen daar 38810 Dat daar een duivel gekomen was Die het al versleet zonder uitstel Die zich daar op hem wachten durfde. "En die ridders heeft hij genomen, Daar we met waren ter galg gekomen." 38815 Ginder werd groot gerucht nu. Die heer van het leger, zeg ik u, Liet wapenen al zijn leger Als te zijn in verweer, En beval hen allen ook daarna 38820 "Is het dat ik te kamp besta Diegenen die dit heeft gedaan, En zie je dat ik onder zal gaan, Zo kom alle met een konvooi, En vat hem mij of sla hem dood. 38825 En zie je dat ik boven ben, En ik mijn wil doe met hem, Zo zal je niets doen daartoe." Aldus beval hij hen allen toen, En hij reed voor te Walewein waart, 38830 Die toen los gemaakt had ter vaart Zijn broeder de handen beide En Griflet ook mede, En elk had zich gewapend daar Met wapens, dat weet voor waar, 38835 Die de ridders hadden aan Die Walewein versloeg, die edele man; En hebben de paarden ook geschreden, Die daar die dode lieten ter plaatse. En Walewein is voort gereden mee 38840 En zijn broeder en Griflet, En scheidde waar dat leger komt dan Gewapend met 400 man Toen ze die tiran heeft vernomen Maakte hij een teken, en is gekomen 38845 Aan Walewein, en vroeg hem al daar Hoe dat hij zo koen ware Dat hij hem durfde te nemen nu Zijn gevangene? "Ik zeg het u," Sprak Walewein; "ik kwam al hier 38850 Om te behoeden deze jonkvrouw fier, Die ge hier hebt bezet; En ook voort laat ik u weten Dat ik hier deze 2 kwam verdingen En ginds het zwaard met de vreemde ringen. 38855 Daarom kwam ik ook hierheen. Nu heb ik u geopenbaard Waarom dat ik hier ben gekomen." De ander sprak: "God moet me verdoemen Of ik het hier niet wreek aan u. 38860 Ge bent te ver gekomen nu, Ge moet betalen, zonder waan, De overdaad, die ge hebt gedaan." Walewein toen met haast zei: "Me is leed enig wachten. 38865 Sinds dat leger daar het al aan staat, Zo heb je hier een korte raad En zie wat ge wilt aangaan. Ik ben gereed, zonder waan; Ik streed zo graag tegen u, 38870 Dat me vergaat de taal nu." "Bij God, ik maak u heden mat," Sprak die andere, en keerde na dat, En zei dat hij hem hoedde gereed. Walewein, die toen was geheel gereed, 38875 Nam zijn speer in de hand, En is te andere waart gerent, Die op Walewein kwam gereden Met erg grote haastigheden, En brak zijn speer midden in twee; 38880 Maar Walewein had geen wee Van de steek, weet voorwaar, Maar hij stak de andere daar Met zijn speer zo uitermate, Zodat hij moest het zadel verlaten 38885 En viel op de aarde daar ter plaatse, Zodat het hem deerde in alle leden. Nochtans sprong hij op ter vaart En heeft getrokken daar zijn zwaard, En is tot Walewein gegaan, 38890 En zei hij zou dood slaan Zijn paard, of hij steeg hem neer. Heer Walewein antwoordde hem weer En zei dat was onmatigheid; Hij had liever dat hij op zijn paard zat 38895 En verweren hem alzo daarnaar, Dan hij onbeschaamdheid deed daar. Dus zat op zijn paard die heer: Dus zeiden ze Walewein alle eer. Toen trok Walewein zijn zwaard, 38900 En de andere reed tot hem waart, En had zijn zwaard ook getrokken. Ze kwamen tezamen zo vermogend, Dat de aarde donderen scheen Daar ze verzamelden onder hen twee. 38905 Elk sloeg de andere grote slagen Een lange tijd van de dag, Dat gelijk genoeg onder hen was, En men niet weten kon dat, Welke dat daar was te boven. 38910 En was er geen, men mocht hem loven. Van de slagen die ze sloegen Hun helmen daar inwaarts bogen En hun schilden verbogen toen, En hun harnassen ook daar toe. 38915 Nu werd boos die grote tiran: Dat zo lang voor hen een man Staan mocht was hem leed. Hij ging op Walewein gereed En waande hem goed te schofferen nu; 38920 Maar heer Walewein, dat zeg ik u, Bestond hem weer daar alzo, Want zijn kracht begon hem toen Te groeien, daar men toe zag; Want het ging aan de middag, 38925 Dat zijn kracht te groeien plag. Toen ging hij slaan slag in slag, Gelijk dat hij ‘s morgens deed. Men werd niet gewaar aan zijn leden Nog aan zijn slagen dat hij iets 38930 Gevochten had, die het beziet. Hij werd zo ras in zijn slaan, Dat diegene waande zonder waan Dat hij had gemaakt zijn spel Al tot nu, zo over fel 38935 En zo groot en zo stuur Waren zijn slagen nu ter ure. Hij kon voor hem niet staan En vloed alom, zonder waan, En durfde de slagen op te wachten niet. 38940 En toen Walewein dit ziet Dat hij voor hem voortvluchtig is Reed hij hem na, zij het zeker dit, En sloeg hem op het hoofd een slag Zodat hij niets hoorde nog zag, 38945 En dat hij daarna geheel Van het paard moest vallen, En bleef in onmacht liggen daar. Dit zagen zijn lieden openbaar, En worden hiervan zeer boos. 38950 Ze waanden te lang hebben gewacht, En dat hun heer was dood. Toen brak op al dat konvooi, En reden op heer Walewein daar toe. Sommige wilden ze hem vangen daar toen, 38955 En sommige wilde hem slaan dood. 261 Daar werd een gerucht zo groot, Daar ze op hem trokken ter wijlen, Men hoorde het wel een halve mijl. De ene riep: "Sla hem dood." 38960 De andere riepen met moed groot: "Vat hem hier nu ter plaatse En laat hem ons hangen mede; En die andere, zijn gezellen, Laten we ze ons op raderen kwellen." 38965 Dus is het al op Walewein getogen, Die ginder hield alzo vermogend En alzo onversaagd ook mede, Alsof hij er duizend had ter plaatse Die hem zouden bijstaan. 38970 Nu hoor, wat hij heeft gedaan. Hij aarzelde al wat over voet Tot een berg die daar stond, Daar men hem van achter niet Kon doen geen verdriet, 38975 En zei Mordret en Griflet Dat ze hen verweerden zonder letten. Elk stond daar voor hem zelf nu: Ze kwamen alle, dat zeg ik u, Op Walewein gereden ter plaatse, 38980 Die hem daar verweren deed Zo angstig en zo zeer, Zodat hij er daar te eerste keer 20 en meer liet vlieden Van een slag die ze gezien 38985 Hadden, die hij ter plaatse sloeg; Want hij een zijn hoofd afdroeg En een andere die er bij was Half de hals, zij het zeker dat. En Mordret en Griflet mede 38990 Versloegen er menigeen op die plaats. Dus laat ik vechten daar die heren En zal te Percheval weer keren, Die Ywein heeft verlost, En Gariet en Keye vertroost, 38995 En Acgravein ook, zonder waan, Zoals ik u hier voor liet verstaan. Toen ze scheiden onderling Van de toren, daar ze ontvingen Die rozen hoeden, toen reden zijEn omdat ze mede hebben vernomen

36955 Dat hij gewonnen heeft zijn land,

En zijn broeder mede gelijk

Acglavael het land heeft bezet.

Door deze zaak, zoals wij het weten,

Liet de koning houden hof

36960 Om te vermeerderen zijn lof,

En ontbood zoals tevoren

Die tot de tafelronden behoren.

En toen ze in dit feest zaten

Kwam daar een jonkvrouw, die uitermate

36965 Lelijk was in alle manieren:

Men mocht haar niet goed versieren

Van gedaante hoe zwart ze was:

Ze had de tanden gelijk de das:

Ze had knevels om de mond

36970 En een snavel gelijk de hond,

En ogen hol, de apen gelijk:

De wenkbrauwen lang en ijselijk:

Dat aanzicht breed en vuil

Ze kwam gereden op een muilezel

36975 In de zaal terzelfder plaats

Daar koning Arthur at,

En ze groette de koning voorwaar,

En al die met hem waren daar.

Daarna sprak voort die jonkvrouw:

36980 "Heer koning Arthur, bij mijn trouw;

Ik moet nog vanavond erg ver

Of ik zal wezen boos;

Want te kasteel, heb ik geluk,

Orglieus, heer, zo zal

36985 Mijn herberg wezen, wilde gij het horen,

Daar vijf honderd ridders uitverkoren

En 60 zijn altijd binnen;

En elk heeft daar, zoals wij het kennen,

Zijn geliefde. Die wil acht slaan

36990 Dat hij avonturen wil zoeken,

Daar mag hij vinden in alle tijd

Spelen fel en zware strijd;

Een mag daar beproeven zijn geval,

Of winnen of verliezen al.

36995 Is hier iemand, die wil winnen

De hele prijs die heeft binnen

De wereld nu? Ik zeg hij vaart

Op de berg te Montesclare;

Daar is bezet een jonkvrouw,

37000 Die hulpeloos drijft grote rouw.

Die haar helpt uit de nood

Men zou van hem spreken eer groot,

En hij mocht ook vandaan brengen

Het zwaard met de vreemden ringen,

37005 Daar grote deugd aan ligt."

248 Die jonkvrouw heeft nu alles gezegd,

En reed weg aanstonds.

Mijn heer Walewein toen op sprong

En sprak: "Bij mijn trouw, ik vaar

37010 De jonkvrouwen te helpen te Montesclare."

Ywein sprak: "Ik wil rijden

Te kasteel Orglieus nu ten tijden,

En beproeven daar mijn geval."

En Keye sprak: "Ik zal

37015 Te Doloreus nu varen mee."

Ditzelfde zei heer Griflet.

En Percheval zei: "Ik wil rijden

Achter landen in alle tijden,

In alle vlakten hier en daar;

37020 En is iemand die openbaar

Spelen wil tegen mij

Of vechten met zwaarden ook daarbij,

Ik maak hem mat of hij mij mede

Eer ik meer van hem scheidt."

37025 En eer hij voleinde zijn taal

Sprongen er daar op honderd wel,

En hebben hun wapens aan gedaan,

En namen verlof alle gelijk,

En zouden weg zijn gereden.

37030 Daar zagen ze komen met haastigheden

Ginganbrisile met geweld,

Die bracht een schild van goud

Met een bedekking van lazuur.

Hij groette koning Arthur

37035 En die ridders groot en klein,

Uitgezonderd Walewein alleen.

"Walewein groet ik nimmermeer,

Want hij versloeg mijn heer

Zonder reden en zonder recht,

37040 Dus wil ik hem laten belijden echt

Voor alle hoge baronnen

In konings hof van Scaveloen.

Dus bid ik pand voor zijn verwanten,

Te vechten over 40 dagen."

37045 Walewein sprong op ter vaart

En sprak te Ginganbrisile waart,

Daar zij het alle hoorden, hoffelijk:

"Heer ridder, zeg me God, die rijke,

Had ik iets tegen u misdaan,

37050 En had ge me dat laten verstaan

Tussen mij en u hoffelijk,

Ik had het u verbeterd zekerlijk

Tot uw wil; maar sinds dat gij

Het kamp begeert dus zeer van mij,

37055 Ik zal dan over 40 dagen

Te Scaveloen komen, zonder sage,

En vechten daar al zonder schade

Aldus ontvang ik hier het kamp."

Dus werd dat kamp genomen daar,

37060 En Ginganbrisile voer weg voor waar,

En heer Walewein ging hem bereiden

Te kamp waart zonder wachten.

En al die heren, zoals ge mag horen,

Daar ik van zei hier tevoren,

37065 Die wilden zoeken de avonturen,

Bereiden hen te die uren

En reden met Walewein uit.

Ginder werd toen groot geluid

Van de vrouwen en de manschappen

37070 Toen de heren van hof scheiden;

Want het hof bleef zo bloot nu

Van goede ridders, zeg ik u,

Zodat er vijf niet bleven omtrent,

Daar men op mikken mocht iets.

37075 Walewein en Acgravein,

Gariet en heer Ywein,

Percheval en Griflet

En heer Keye, die ook reed mee,

En Mordret, en het hele konvooi,

37080 Dat ik hier voor zei al bloot,

Dat voer al nu ter uren

Om te zoeken avonturen.

Ze reden tezamen 4 mijlen:

Toen kwamen ze terzelfder wijlen

37085 Te ene wegscheiding, daar ze toe

Wilden scheiden, ik zeg het u hoe.

Walewein wil rijden tot zijn kamp,

Hem te behoeden van rampen;

En mijn heer Ywein wil varen

37090 Te kasteel, zonder sparen,

Die men noemt Orglieus;

En Keye wil varen te Doloreus:

En Griflet en de andere mede

Verdeelden hen al daar ter plaatse,

37095 En voeren sommige met Ywein

En sommige met Keye en Acgravein,

En sommmige voeren te Montesclare,

Daar Walewein zou zijn gevaren.

En Percheval voer alleen daar

37100 Een weg, hij weet waar.

Dus laat ik ze rijden alle nu

En zal hier voort vertellen u

Van Walewein, die nu vaart

Te Scaveloen tot zijn kamp waart.

37105 Toen Walewein gescheiden was

Van zijn gezellen, daar ik van las,

Kwam hij gereden daar hij zag rijden

Een grote rode ridder rijden.

Heer Walewein hield stil en liet hem varen.

37110 Een schildknecht kwam gereden daarnaar:

Die vroeg Walewein, zeg ik u,

Wie die ridders was nu.

"Heer," zei hij, "het is Meliandelijs,

Die graag zou bejagen prijs;

37115 En de andere is Credouet,

Die altijd naar de eer hem zet."

Walewein sprak: "Hem ken ik wel,

Het is een ridder dapper en snel."

Walewein zei: "Waar varen nu zij?"

37120 "Heer, tot een toernooi hier bij,

Tot Tybaut van Tintaveel,

Daar zal zijn een toernooi fel.

Heer, vaar te helpen die van binnen,

Bij God, ge zal er mogen winnen

37125 Grote prijs, bent ge dapper.

Daar zal zijn erg welkom

Elke ridder die is koen:

Tybaut heeft hulp te doen."

Walewein sprak toen tot deze:

37130 "Knaap, hoe mag dat toernooi wezen

Tussen hen twee in enige wijs?

Ja, was Meliandelijs

In Tybauts huis opgevoed?"

"Ja hij, heer, die het weet,

37135 Bad dan hij zijn zoon was;

Maar ik zeg het u openbaar

Hoe dit ding wezen mag.

Toen Meliandelijs vader lag

In zijn doodsbed en het hem benauwde

37140 Vertrouwde zo wel heer Tybaut,

Dat hij op trouw beval zijn kind;

En Tybaut heeft hem ooit sinds

Erg vaderlijk gehouden

Tot hij kwam tot zijn oudheid.

37145 Toen zocht hij aan Tybauts dochter minne:

Ze zei hij kwam in haar zin

Hij was ridder en goede man,

En ze had hem ook daaraan

Zien toernooien ten beginne;

37150 "En mag ge dan hoge jonkvrouw minne

Verdienen, zo zal ik u minnen tezamen;

En dus zal ge beginnen aan mijn vader:

Daar zullen komen die het eisen mogen.

Zie ik u dan te wapens gedogen,

37155 En ge de prijs mag winnen,

249 Ik zal u dan graag minnen."

Dus is dat toernooi daartoe gekomen."

Heer Walewein heeft verlof genomen,

En de knaap is weg gereden

37160 Tot zijn heer, die nu ter plaatse

Te Tintaveel kwam voor die stad.

En Tybaut, die daar binnen zat

Met zijn buren, met zijn verwanten,

Die nu zeggen en zeer klagen

37165 Dat het toernooi niet zal geschieden,

Want Tybaut durfde niet doen tot die;

Hij vreesde dat het hem aan zijn eer

Mocht lopen nu al te zeer,

En om dit had hij doen sluiten

37170 Zijn poorten al, en daar buiten

Meliandelijs en zijn lieden mede.

Walewein kwam toen voor die plaats,

Want zijn weg al daar lag.

Toen hij die porten gesloten zag

37175 Trok hij daar een eik stond:

Bij een toren steeg hij afj te voet,

En liet aan die eik daarnaar

Zijn twee schilden hangen daar,

En wachtte daar op avontuur.

37180 Die boven lagen daar te muur,

Droevig waren van die

Dat het toernooi niet zou geschieden.

Binnen die heeft dit verstaan

Een oude ridder en is gegaan

37185 Tot Tybaut, en zei hem daar:

"Heer, me lijkt al voor waar,

Dat ginder houden 2 ridders van lof,

Die me lijken van Arthurs hof

En hen graag hier binnen deden.

37190 Twee goede man komen wel te stade

Ondertussen; bij een goede man

Is vaak gebeurd dat men overwon

Een toernooi al te ene tezamen.

Heer Tybaut, al was ik uw vader,

37195 Bij God, ik durfde u wel te raden

Dat we ons wapenen deden

En we beginnen het toernooi.

Het zal hen hebben erg boos

Dat we dus het toernooi durven laten,

37200 En zullen ons drijven en zoeken

Te onze poorten met overmoed;

We hebben ridders veel en goede

En bedienden dapper hier binnen:

Ze zullen verliezen en wij winnen."

37205 Dit was een verstandige man van de stad,

Daar diens raad veel aan zat,

En bij zijn raad Tybaut wou

Dat men het toernooi uitroepen zou.

Dus waren die ridders blijde:

37210 De schildknechten liepen te strijde

En wapenden die ridders gelijk;

En daar binnen waren gegaan

De vrouwen liggen en de jonkvrouwen

Te tinnen om het toernooi te aanschouwen.

37215 Toen zagen ze neer in dat plein

Onder de eik waar heer Walewein

Lag en ruste, die ridder mild.

Toen ze daar zagen die 2 schilden

Waren die vrouwen blijde daar

37220 En zeiden: "Nu zullen we zien openbaar

Deze 2 ridders wapens nu."

Andere zeiden: "Ik zeg het hier u,

Hij heeft elders iets vernomen,

Want hij is zonder gezel gekomen.

37225 Wat zullen hem alleen 2 schilden?

Vergaf God dat hij ze wilde

Beide nu te samen dragen,

Zo mochten we zeggen dat we zagen

Niet meer wonder nog en hoorden."

37230 Binnen dien dat ze deze worden

Zeiden en maakten geluid

Zo trokken die ridders uit.

En Tybauts dochter was daar nu gekomen,

Daar dit toernooi om was genomen,

7235 En met haar haar zustertje,

Dat jonger was veel in schijn;

Maar ze was zo over fier,

Dat ze had tot een bijnaam hier,

Beide van heren en van vrouwen:

37240 Die jonkvrouw met de kleine mouwen.

Die ridders zijn gekomen op het veld:

Dat toernooi begon met geweld,

En mijn heer Meliandelijs

Reed uit om te bejagen prijs.

37245 En toen zijn vriendin ziet

Sprak ze: "Gij vrouwen, nu bespiedt.

En is hij niet prijs wel waard

En dat hij voert speer en zwaard?

Ziet hoe goed hij hem toont:

37250 Bij God, ik wilde uw haat

Dat hij misvoer." Toen sprak gelijk

Haar zustertje: "Jonkvrouw, laat staan

Uw prijzen; hier is zulke bij,

Hij is beter en schoner dan hij."

37255 Om dit wilde ze haar hebben geslagen,

Maar die vrouwen schoten er tegen,

Zodat ze haar niet kwam aan;

En dat toernooi hij begon.

Daar werd menige slag geslagen:

37260 Wie dat Meliandelijs kwam tegen

Hem was een val wel gereed

Eer dat hij hem iets reed.

Hij had daar al zulk geluk,

Dat het toernooi voor hem boog al.

37265 Dus was zijn minne zo blijde,

Dat ze nog sprak terzelfder tijd:

"Gij vrouwen alle, nu beziet.

En is diegene te minnen niet,

Die het ginder zo ridderlijk doet?

37270 Hij is rijk, schoon en goed,

Niemand kan hem gelijken iets."

Toen sprak dat zustertje: "Dit is niet.

Hier is nog veel mooiere bij

En beter mede dan hij is."

37275 De oudste zuster werd boos terstond

En sloeg de andere op de mond

En versprak haar zeer om datgene.

Toen werd echt groot gesprek

Om Walewein, waarom hij stil lag

37280 Daar hij dus toernooien zag?

"Het is een koeienman," sprak die ene,

"En vaart aldus, zoals ik het verneem,

En vaart of hij een ridder is

Om de tol te ontnemen daarbij."

37285 Sommige zeiden: "Het is een geldhandelaar."

Dus maakten ze hun schertsen openbaar

Met Walewein. Toen sprak in vertrouwen

Die jonkvrouw met de kleine mouwen:

"Het is geen geldhandelaar nog koeienman,

37290 Maar hij schijnt een edele man,

En is wel elke ridders genoot;

Want zijn speren zijn zo groot."

Toen spraken haar die vrouwen aan:

"Zwijg, het schijnt menige man

37295 Diens meester dus hij niet is;

Dit is geen ridder, zij het zeker dit,

Maar hij maakt hem ridder daarbij

Dat hij wil wezen tolvrij;

En zal dus plegen zo veel,

37300 Dat men hem zal hangen bij de keel."

Dit zeiden ze daar zo openbaar,

Dat Walewein het hoorde al helder.

Hij schaamde hem dus zo zeer,

Dat hij werd al uitzinnig.

37305 Hij dacht hem zeer van zijn kamp;

250 Wordt hij belet bij enige ramp,

Zodat hij niet kwam op de dag,

Hij was uitgelachen en al zijn verwanten,

Wordt hij gekwetst of gevangen.

37310 Hierbij liet hij het toernooien staan.

Meliandelijs toonde zijn kracht

Voor de poort op de gracht.

Toen zagen die vrouwen daar ter plaatse

Een schildknecht komen gereden,

37315 Die daar om bejag reed.

De vrouwen riepen die gereed

En zeiden: "Was ge goed, bij mijn trouw,

Ge zou u laat laten slaan

Om een stuk speer of om 1 bedekking van een paard;

37320 Want ge mocht hier winnen snel

Onder deze eik harnas en goed,

Zonder slag en ook stoot,

Die deze ridder heeft in hoeden.

Hij is van zo goedertieren vermoeden we

37325 Al sloeg ge hem en nam het hem al,

Ik waan hij zich niet verweren zal."

Die knaap reed te Walewein waart

En zei: "Hoe lig je dus, sukkel?

Ik waan ge gelaten bent ter aderen

37330 Dat ge ligt stil, daar ge verzamelen

Zag aldus mooi toernooi heden."

Walewein antwoordde hem ter plaatse:

"Maak je henen nu ter plaatse,

Ik berecht u dit nog dat."

37335 Dus voer hij van hem alzo,

En het toernooi scheidde daar toen.

Die van buiten hadden de prijs;

Maar het gewin in alle wijs

Hadden meer die van binnen.

37340 Eer ze scheiden lieten ze bekennen

Dat men de volgende dag zal toernooien.

Mijn heer Walewein, die goedertieren,

Is mee ter poorten in gevaren

Met de ridders die daar waren.

37345 Toen kwam daar gelijk in zijn gemoed

Heer Garijn, daar de raad aan stond

Allemaal van de steden.

Hij heeft Walewein al daar gebeden,

Dat hij met hem herbergt nu.

37350 Walewein deed het graag, zeg ik u;

En onderweg vroeg hij Walewein

Waarom hij zo stil hield in het plein,

Dat hij niet toernooide daar?

Walewein zei tot hem daarnaar:

37355 "Heer waard, ik ben beroepen gelijk

Van een kamp, zonder waan,

In konings hof van Scaveloen,

Die ik immer daar moet doen;

En had ik hier dan getoernooid,

37360 En was ik ergens van gefaald,

Zodat ik niet kwam tot mijn dag,

Dan was het lachen en al mijn verwanten."

"Heer ridder, ge deed hieraan goed."

Dus kwamen ze tot zijn zaal,

37365 Daar die waard wilde wezen.

En heer Walewein was binnen deze

Verraden; want Tybauts dochter gelijk

Liet de vader van hem verstaan

Dat Walewein een koeienman is,

37370 En dat hij als een ridder vaart daarbij

Omdat hij wil tolvrij wezen.

Die jonge zuster is binnen deze

Door een boomgaard gegaan

En liet heer Garijn dit verstaan.

37375 Heer Garijn werd zeer ontstoken

En is te hof waart gestreken

Met zijn zoon Herbaude:

Onderweg ontmoette hij Tybaut.

Al was heer Garijn boos zeer,

37380 Nochtans groette hij zijn heer

En vroeg hem waar hij heen wou.

Tybaut zei dat hij zou

Tot zijn huis varen een koeienman te vangen,

"Daar me nu van is laten verstaan

37385 Dat hij vaart als een ridder ter uren

Omdat hij de tol wil ontvaren."

"Heer Tybaut, eer ik u dus toesta

Hier zou eerder worden groot geding,

Al ben ik uw man en gij mijn heer;

37390 Eer ik u liet doen deze oneer

In mijn huis al onverdiend

Enige goede man, al mijn vriend,

Zou ik er eerder om pijnen nu."

Tybaut zei toen: "Ik wil met u

37395 Varen en korten mijn tijd."

Aldus werd daar geveld die strijd.

Dus reden ze tot zijn herberg beide:

Van goede hoede komt goede vrede

Toen mijn heer Walewein vernam

37400 Dat Tybaut tot zijn herberg kwam

Ging hij tegen hem met deze

En zei hem welkom te wezen.

De ene nam de andere bij de hand

En gingen zitten op een bank.

37405 Toen Tybaut zijn tijd ziet

Vroeg hij Walewein waarom hij liet

Dat hij niet toernooide heden?

Walewein zei: "Heer, bij waarheden,

Ik ben kampvast, zeg ik u,

37410 Tegen de koenste die leeft nu

In koningshof van Scaveloen."

Her Tybaut sprak hem aan toen:

"Heer ridder, begeer je enig ding

Die u ontbreekt bijzonderling,

37415 Dat zou ik doen, had ge het nodig."

Walewein zei hem dank groot.

Meteen nam Tybaut verlof gelijk:

Toen zag hij waar dat kwam gegaan

Zijn jongste dochter en hield ter plaatse

37420 Walewein met haar armen beide

En zei: "Heer ontfermt u het ongevoeg,

Dat me mijn zuster om u sloeg

Heden dat klaag ik, heer, nu u."

"Lief kind wat bestaat nu,"

37425 Sprak Walewein, "te berichten mij

Dat tussen u en uw zuster is?"

De vader schold haar toen om dat

En zei: "Loopt ge dus in die stad

De ridders beklagen uw verdriet,

37430 Dat u en uw zuster is geschied."

Walewein zei toen: "Zonder waan,

Ze heeft hier aan niets misdaan."

Toen sprak hij haar al lachende toe:

"Lieve kind, wat wilde ge dat ik doe

37435 Te wraken van uw zuster nu?

"Heer," zei ze, "Ik bid hier u

Dat ge door mij te toernooi draagt

Morgen wapens." "Schone maagd,"

Sprak Walewein, "dat wil ik aangaan

37440 Door uw wil, zonder waan."

Ze neeg tot de voeten daar of.

Toen nam Tybaut daar verlof

En zette zijn dochter voor hem daar.

Onderweg vroeg hij daarnaar

37445 Wat zij en haar zuster hadden gaande

Daar ze aan verdiende slaan?

Ze zei de vader dat het was

Om Meliandelijs, die ze zo maar

Maakte van grote dapperheden;

37450 "En omdat ik dat weersprak

Nam ze me bij de haren

En gaf me een slag daarnaar.

Ik zag deze ridder toen aan,

En zei hij was een betere man.

37455 Ook wou ik, heer, bij mijn trouw,

251 Dat ik Meliandelijs mocht aanschouwen

Morgen ter aarde liggen, heer,

En hij moet kosten een deel van mijn eer."

Tybaut sprak en lachte:

37460 "Dochter, ge moet morgen vroeg

De ridder een teken geven daarbij

Dat men herkent dat hij uw ridder is."

"Heer, daarvan weet ik niets."

Tybaut zei toen: "Lieve kind,

37465 Ik zal u hiervan wel betalen."

Meteen kwamen ze tot zijn zalen

Daarbij steeg hij ter aarde gelijk.

De oudste dochter kwam gegaan,

En toen ze haar zuster zag daar

37470 Sprak ze haar zeer. Toe zei daarnaar

Haar vader: "Maar gij, die haar sloeg heden,

Moet God zij dank hebben nu ter plaatse."

De volgende dag erg vroeg

Riep Tybaut zijn dochtertje hem toe

37475 En gaf hem een mouw rood,

En zei haar toen en gebood

Dat ze te ridder weer keert

En hij die mouw door haar eer

Dragen wil heden de dag.

37480 Dat kind liep derwaarts dat het mag,

En gaf heer Walewein die mouw,

En bad hem op echte trouw

Dat hij het dragen zou door haar.

Walewein zei toen openbaar

37485 Dat hij het dragen zou, God weet.

Meteen waren die ridders gereed.

En waren te veld gekomen.

Die jonkvrouwen hebben het ook vernomen

En zijn te tinnen gezeten mede.

37490 Meteen liet lopen daar ter plaatse

Meliandelijs op dat veld

En liet roepen met geweld

Of daar iemand zo koen was

Een speer te breken openbaar?

37495 Toen zijn geliefde dit ziet ,

"Gij vrouwen," zei ze, "lijkt u niet

Diegene de beste een die leeft?

Die diegenen gemind heeft

Mag haar minnen blijde wezen."

37500 En recht toen ze sprak van deze

Kwam Walewein gereden op het veld,

Daar Meliandelijs reed met geweld;

En toen Walewein dit heeft gezien

Reed hij tegen hem meteen,

37505 En stak hem met het paard in het zand.

Walewein riep een knaap gelijk

En zond het paard in rechte trouw

De jonkvrouw met de kleine mouwen.

Die zuster heeft het gezien en zei

37510 Hoe Meliandelijs ter aarde ligt:

"Zuster," zei ze, "wat zeg je nu?

Dit is gekomen is die hier voor u

Meliandelijs tuimelen deed."

De zuster was droevig en zei ter plaatse:

37515 "Zwijg daarvan, kwade kikker.

Bij God, had ik u daar uit

Ik zou u geven een dik gezicht.

"Ja, zuster? en is het dan een leugen?

Beziet, gij vrouwe, hoe hij ligt,

37520 Daar het mijn zuster van weerspreekt,

Die de koeienman van stak.

Ik waan hij heeft groot ongemak:

Hij ligt zo lang ondersteboven."

Die zuster heeft zich opgericht

37525 En wilde haar zuster slaan,

Maar die vrouwen benamen het gelijk.

Meteen kwam die knaap en zocht

De jonkvrouw, die hij het paard bracht,

En presenteerde het daar ter plaatse

37530 Vanwege zijn heer mede.

Ze was blijde en bedankte hem zeer.

Die knaap reed weer tot zijn heer,

Die deze dag op de heide

Menigeen liet ruimen zijn zadel.

37535 Ik waan nooit man zag

Meer Walewein pijnen om bejag

Op een dag; dus won hij snel

Rijke paarden vier.

De eerste zond hij de jonkvrouw

37540 Die men noemt met de kleine mouwen:

De andere te herberg binnen

Heer Garijns vrouw, de waardin:

De derde zond hij haar dochter ter plaatse:

De vierde haar zuster mede.

37545 Aldus besteedde hij zijn bejag;

En toen het ging om de middag

Toen wilde hij nimmer toernooien,

En het toernooi begon te falen.

Walewein reed ter herberg te die tijden:

37550 Hij had de prijs van beide zijden.

Daar werd stil en openbaar

Vaak gevraagd wie hij ware,

Maar niemand kon weten dat.

Toen heer Walewein kwam in die stad

37555 Vond hij tot zijn herberg gelijk

Die jonkvrouw, die hem heeft ontvangen

Vriendelijk, en bedankte hem zeer

Dat hij haar deed die eer

Dat hij door haar toernooide daar

37560 Haar vader kwam ook daarnaar

En bedankte hem, en de waardin

En beide haar dochters ook met zin;

En heer Garijn bedankte hem mede

De eer die hij hen allen deed.

37565 Ze vroegen om zijn naam gelijk:

"Walewein," zei hij, "ben ik genoemd

Konings Arthurs zuster zoon:

Ik ben het te loochenen niet gewoon."

Toen boden ze hem hun dienst zeer

37570 Walewein bedankte de eer

En heeft aan hen verlof genomen.

Meteen is die jonkvrouw gekomen

En kuste hem daar aan zijn voet.

"Wat is het, jonkvrouw, wat ge doet."

37575 "Ik kus uw voet doordat gij

Me gedenken zal daarbij."

Walewein sprak: "Wel lieve jonkvrouw,

Ik zal u altijd zijn trouw;

Ge hebt me gedaan zulke eer,

37580 Ik vergeet het nimmermeer."

Dus heeft hij verlof genomen

Niet alleen aan hen sommige,

Maar aan hen allen die daar waren.

Nu laat ik heer Walewein varen

37585 En zal u van Acgravein vertellen voort

En van Keye, zoals ge gehoord

Hebt hiervoor, die wilden varen

Ten Doloreuse kasteel te waren.

Het avontuur zegt ons al vlak,

37590 Dat heer Keye en Acgravein

Ter wegscheiding daar ze scheiden,

Zoals ge hiervoor hoorde aanduiden,

Voeren die dag al door en door

Zonder te vinden avonturen

37595 Die te vertellen waard is.

De volgende dag, zij het gewis,

Ontmoetten ze een jonkvrouw daar.

Ze vroegen toen openbaar

Om de weg ter kasteel waart;

37600 En ze antwoordde hen ter vaart:

"Wil ge derwaarts varen nu,

Ik zal er u leiden, zeg ik u,

Opdat ge durft volgen mij."

Keye zei: "Jonkvrouw, waarbij

37605 Zouden we u niet volgen durven?

252 Vaar voor, waarheen ge wil gaan,

We zullen u volgen nu voorwaar."

Ze voer voor: ze reden na

Tot de nacht toe alzo.

37610 ‘s Nachts lagen ze ook toen

In dat woud met een heremiet,

Die ze goed ontving met vlijt.

De volgende dag voeren ze voort.

Toen kwamen ze rijden in een poort

37615 Daar ze ontbeten terzelfder tijden;

Want ze moesten ver rijden,

Dat liet hen die jonkvrouw verstaan,

Eer ze te herberg zouden gaan.

Toen ze gegeten hadden daar

37620 Reden ze heen, weet voorwaar,

En kwamen omtrent vespertijd gereden

Daar ze 2 ridders ontmoetten ter plaatse,

Goed gewapend en opgezeten.

Toen sprak die jonkvrouw: "Ik laat u weten,

37625 Gij heren, eer ge hier mag rijden

Zal ge tegen deze 2 hier moeten strijden.

Ze zijn zo overmoedig nu,

Ge behoeft goed te wachten u,

Zal ge met het lijf ontgaan."

37630 Toen antwoordde mijn heer Keye gelijk:

"Bij God, jonkvrouw, ik zeg het u hier,

Ze mogen wezen alzo fier,

En alzo spreken hier ook mede,

Ze zullen blijven hier ter plaatse

37635 Gevangen of alzo gewond,

Ze worden daarvan niet meer gezond."

En binnen dat Keye deze woorden sprak

Toen de jonkvrouw over een zijde trok,

En de een ridder van de twee

37640 Riep op Keye al gelijk

Zevenmaal met groet:

"Geef u op of ge bent dood."

En Keye had dit onwaardig zeer,

En richtte gelijk zijn speer,

37645 En liet lopen toen zijn paard;

En die andere, die niet slechter

Gereden was dan Keye daar,

Kwam op Keye, weet voorwaar,

En stak hem met zijn speer zo,

37650 Dat het brak in zeven stukken toen;

Maar Keye was gekwetst niet,

Nog die steek deed geen verdriet;

En hij stak de ridder weer

Zodat hij viel van het paard neer;

37655 Maar hij was niet zeer gekwetst:

Zijn helm die was hem los gegaan.

Hij sprong op en verbond hem weer.

Dat hij was gestoken neer

Dat bedrukte hem zeer uitermate:

37660 Hij wist niet hoe hem te laten.

Hij trok zijn zwaard en zei gelijk:

"Nu moet het hier aan uw leven gaan,

Ik zal u doden en uw paard,

Ge gaat te voet ter vaart

37665 Of laat me weer mijn paard beschrijden;

En laat ons dan met zwaarden strijden."

Binnen dat ze aldus spreken, God weet,

Zo was die andere ridder gereed

En komt daar ook op Keye gereden.

37670 Dit zag Acgravein ter plaatse,

En sloeg met sporen derwaarts,

En haastte zo zeer zijn vaart,

Zodat hij de ridder heeft onderreden

Eer hij te Keye kwam ter plaatse,

37675 En raakte hem zo over die zijde,

Zodat hij hem liet tuimelen te die tijde

Van het paard op de aarde.

Ik waan het hem 7 dagen deerde,

Want hij viel in zijn zwakte

37680 Bezijden de weg op een hout,

Zodat hij de arm brak in twee.

Nu is verzekerd hiermee

Keye van deze, dat zeg ik u

Toen hij zag dat zijn gezel nu

37685 Diegenen af had gestoken

Was Keye dapperder, zekerlijk,

En sprak tot diegene die daar stond:

"Ik wil afstijgen met u te voet,

En wil bekorten deze strijd

37690 Tussen mij en u, ter tijd;

Want liet ik u dit paard beschrijden

Ge zou me licht willen ontrijden."

"Foei, kwade vazal, wat zeg jij.

Dat ge dit niet denkt van mij

37695 Dat zul je ontgelden, dat verstaat,

Eer ge me heden te voet ontgaat."

Dus heeft hij zijn zwaard genomen,

En Keye is daar tegen hem gekomen,

En mannelijk heeft de andere daar begroet

37700 Met grote slagen en ontmoet.

Die ridder was boos en sloeg zeer

Grote slagen op Keye de heer,

En Keye sloeg hem weer zo,

Zulke grote slagen, dat hij toen

37705 Achteruit moest gaan aldaar,

Dus hem te moede was erg zwaar;

Toch verweerde hij hem erg zeer,

En ging Keye liet het niet toe,

Want hij kon erg goed schermen.

37710 Keye liet zich niet pijnigen,

En sloeg hem tenslotte daarnaar,

Zodat hij lof moest plegen daar.

En recht toen hij overwonnen was

Kwamen met grote haast na dat

37715 8 ridders gereden met snelle vaart,

En riepen zeer te Keyen waart:

"Ge blijft hier, heer moordenaar.

Ge waant nu te zijn een grote heer

Dat ge die ridder hebt overwonnen;

37720 Te kwade tijd ben je het begonnen."

Meteen zijn ze aan hem gekomen

Eer Keye woord heeft genomen,

En steken op hem en slaan,

En hebben daar Keyen gevangen.

37725 Maar eer ze hem vingen terstond

Had hij er daar twee zo gewond,

Zodat ze nimmer mochten strijden.

Ze voeren aan Acgravein te die tijden

En wilden hem ook hebben gevangen;

37730 Maar hij zette hem te verweer gelijk,

En stak er een met zijn speer

Zodat hij viel al zonder verweer,

En kwetste hem zeer in de zijde,

Want hij brak een rib te die tijde.

37735 Dus waren er vijf zo onvermogen,

Dat ze nergens toe deugen,

Eer Acgravein werd gevangen,

Twee van de voorste, zonder waan,

En drie nadat, zeg ik u,

37740 Van de 8 die er kwamen nu.

Dus worden gevangen deze twee

En weg gevoerd met grote wee.

Te Doloreusen kasteel toe

Wilden ze hen binnen voeren toen,

37745 Die daar stond in een mijl nabij.

Die andere, die gewond waren daar,

Die voerden ze met hen ook mede:

Die er dood waren lieten ze ter plaatse.

Toen ze dus heen gescheiden waren

37750 En een halve mijl hadden gevaren

Kwam Percheval in hun ontmoeting

Aan een zijweg die daar stond,

Alzo zoals hij zocht avonturen

Daar ze hem zouden mogen gebeuren.

37755 Een ridder zag hem daar hij zou rijden,

253 En riep hem aan terzelfder tijden:

"Hoor gij, gij die daar nu rijdt,

Geef u op nu ter tijd,

Ge hebt ver genoeg gereden,

37760 Ge moet met ons nu ter plaatse

Met deze twee te hof varen

In onze gevangenis, te waren.

Volledig, geef u op ter vaart

Eer ik u doodt en uw paard."

37765 "Doden?" sprak toen Percheval,

"Ge hebt me volledig met de taal

Gedood, dat lijkt me aan u;

Maar ik raad u dat ge u nu

Wacht tegen mijn steken;

37770 Ik zeg het u bij de goede week,

Ik zal het u zuur maken zo,

Eer ge me zal brengen daartoe

Dat ik me op nu zal geven,

Dat het u kosten zal uw leven

37775 En hen allen die met u zijn.

Nu hoed u tegen die speer mijn.

Ik vecht eer ik het laat nu,

Want ik rij om te vechten, zeg ik u,

Achter landen hier en daar,

37780 En om te vragen daarvan nieuws.

Nu hoed u tegen mijn speer."

Meteen zette hem die ander te verweer

En reed op Percheval, en stak

Zodat hij zijn speer brak;

37785 En Percheval reed hem weer zo,

Dat hij zijn lichaam werd droevig;

Want hij doorstak hem helemaal

Zodat hij dood viel ter dal.

Toen dit zag een ander daar

37790 Nam hij zijn speer en reed daarnaar

Op Percheval met een boos gemoed;

En Percheval, die was in zijn hoede,

Kwam hem tegen daar terstond,

En heeft diegenen ook zo gewond,

37795 Zodat hij viel neer ter plaatse

En brak zijn been ook daarmee.

Toen kwam de derde, die riep zeer:

"Heer vazal, bij onze heer,

Ge koopt eer ge me ontvaart."

37800 Percheval antwoordde ongespaard:

"Bij God, heer ridder, ik vliedt niet."

Meteen Percheval lopen liet

Te ridder waart met snelle vaart,

En stak hem en ook zijn paard,

37805 Zodat ze ter aarden vielen beide.

Die ridder viel onder het zadel

En het paard viel op hem daarnaar,

En hij brak zijn rug al daar.

Toen dit de anderen hebben gezien

37810 Gingen ze vast heen vlieden

Te kasteel waart bij een vallei,

En lieten Acgravein en Keye

En de gewonde liggen daar.

Toen kwam Percheval hen beter nabij

37815 En vond daar zijn gezellen toen,

Dus ze blijde waren en vrolijk.

Hij maakte los hen hun handen gelijk,

En ze hebben hun paarden gevangen

En zaten daar op, en reden daar

37820 Naar die daar vlogen, weet voor waar;

Want Percheval wil ze laten niet

Omdat hij ze voor hem rijden ziet.

Hij reed zo zeer, heb ik vernomen,

Eer ze ter poorten konden komen

37825 Van het kasteel heeft hij ze achterhaald

En zei: "Gij heren, betaal,

Ge moet het ontgelden, zonder waan,

Dat ge mijn gezellen had gevangen."

Meteen heeft hij het zwaard verheven

37830 En de ene een slag gegeven

Zodat hij viel ter aarde meteen.

Dit heeft men in het kasteel gezien,

En al dat daar binnen was

Trokken met de heer uit na dat.

37835 En hierbinnen waren gekomen mede

Acgravein en Keye beide.

Daar werd een grote strijd verheven,

En menige grote slag gegeven.

Percheval beging hen in de poort gelijk,

37840 Zodat er niemand in mocht ontgaan,

En sloeg ook zulke grote slagen,

Dat ze hen allen begonnen te verschrikken;

Want hij sloeg er vele dood aldaar.

Toen werd die heer in groot gevaar

37845 En gaf hem op al daar ter plaatse

Percheval, en alle de andere mede,

En opende hem het kasteel ook daar,

En zwoer hem te varen daarnaar

In konings Arthurs genaden gelijk,

37850 En het kasteel van hem zal ontvangen;

Dit beloofde hij bij zekerheden.

Nu zal ik zwijgen hier ter plaatse

Van Percheval en van Acgravein,

En van Gariet vertellen en Ywein.

37855 Nu laat verstaan het avontuur

Dat Ywein terzelfder ure

En Gariet, daar ze verlof namen

Te wegscheiding daar ze toekwamen,

Daar Walewein voer te kamp waart,

37860 Dat ze voeren met een snelle vaart

Te kasteel Orglieus waart gelijk.

Onderweg vonden ze een kleine,

De venijnigste die ze nooit zagen;

En heer Ywein begon hem te vragen

37865 Om het kasteel, waar hij stond,

Of hij het hem iets kon maken bekend,

Die Orglieus daar heet?

Die kleine zei: "Wilde ge van hem iets?"

Ywein zei: "Ja wij, te waren,

37870 We wilden daar te spelen varen,

Want ons is toen daarvan bekend

Dat men daar altijd spelen vindt."

"Bij God, dat is waar," zei de kleine;

"Maar al was er van u 60, zonder waan,

37875 Nochtans zou ge alle blijven mat

Eer ge kwam van de plaats;

Maar wilde ge immer wezen daar,

Ik zal er u leiden openbaar,

En zal u wijzen het kasteel,

37880 Daar binnen is groot lawaai

Van ridder en van schone vrouwen

En van jonkvrouwen, die men er aanschouwen

Mag 100 en 40, weet het wel,

En alzo menige ridder bij getal,

37885 Die goed zijn en dapper.

Ik zeg u dat ik er vandaan kom

En ben van de gezellen een,

En heb ontvangen daar mijn leen;

En wilde ge, ik keer weer met u,

37890 Want ik zou graag zien nu

Hoe ge deze dingen zou beginnen

Tegen diegene die zijn daar binnen,

Want van u zijn er hier maar twee:

Hoe ge mag immermeer

37895 Enige dingen daar bestaan

Die u ten goede mochten vergaan?"

Gariet zei: "Bij God, ik weet;

Maar we hebben gedaan een eed,

Dat we daar immer moeten varen

37900 En spelen daar al zonder sparen."

Die kleine sprak: "Bij waarheden,

Ik zal u immer tot daar begeleiden,

En zal u wijzen in welke manieren

Dat ge haastig zal toernooien.

37905 Daar staat een toren, daar zal ge varen

254 En recht daarvoor u openbaren;

En alzo volledig als men u vernomen

Heeft zullen zij twee uit komen

Geheel gewapend met speren groot,

37910 U te vangen of te slaan te dood.

En al overwin je die, zonder waan,

Zo zullen er nog twee komen gelijk

Totdat ge overwonnen bent.

Dus mag je ontgaan in geen tijd."

37915 Ywein zei: "We zullen hier of

Doen allemaal onze belofte."

Dus voeren ze met de kleine,

Die ze begeleid heeft, zonder waan,

Tot het kasteel recht toe,

37920 Daar die toren stond alzo.

En de kleine voer daar bezijden

En verborg hem te die tijden

Zodat men hem niet zou zien.

Nu hebben vernomen binnen die

37925 De ridders van het kasteel nu

De 2 ridders, dat zeg ik u.

Daar gingen er hen 2 wapenen ter vaart,

En zijn gereden uitwaart

Daar Gariet en heer Ywein

37930 Stil houden op dat plein.

En alle vrouwen en jonkvrouwen

Gingen te kantelen die spelen aanschouwen,

En mannelijk met een roze hoed.

Nu zijn gekomen met dappere moed

37935 Die 2 ridders op dat plein:

De ene reed op heer Ywein,

De andere reed op Gariet.

Elk reed stuk zonder letten

Zijn speer; maar die andere twee

37940 Hadden daarvan geen wee;

Maar ze staken die andere zo,

Dat ze van die spelen waren droevig.

Ze vielen ter aarde zoals het hen scheen:

De ene brak de arm, de andere een been.

37945 Alzo volledig toen dit was gedaan

Kwam daar een knaap uitgegaan

En bracht elk een roze hoed

Die op de vrouwen hoofd stond,

Die diegene ridders vriendinnen waren.

37950 Die knaap zei toen zonder sparen:

"Gij ridders, u zonden die 2 vrouwen,

Die ge zonder hoed mag aanschouwen,

Deze 2 hoeden op rechte minne,

En elke is geworden uw vriendin;

37955 En wil ge ridder zijn daar binnen

Ge mag er komen nu met minnen;

En blijf je, dat zeg ik u,

Zo moet ge nog spelen nu."

Ywein zei: "Bedank ons de vrouwen zeer:

37960 Het was ons nog geen eer,

En we mochten ons ook schamen

Dat we nog daarbinnen kwamen

We hadden nier meer gespeeld."

Hierbinnen is weer gekeerd

37965 Die knaap en heeft zijn boodschap gedaan.

Toen kwamen daar 2 andere samen,

En elk reed daar op de zijne

Met zulke kracht, met zulke pijnen,

Dat ze moesten ruimen het zadel

37970 En vielen neer op de heide.

Echt kwam die knaap daar gegaan,

Zoals hij tevoren had gedaan,

En bracht 2 hoeden alzo voort,

En zei nog datzelfde woord

37975 Die hij hiervoor zei nu;

Maar die ridders, dat zeg ik u,

Wilden daar binnen komen niet.

Twee andere man echt daar komen ziet,

En die overwonnen ze daar ter plaats,

37980 En alzo voort tot 20 mede:

En 20 rozen hoeden omtrent

Waren hen daarmee gezonden.

Dit duurde tot de avond daar.

Toen kwamen daar 60 uit voorwaar,

37985 En bestonden Gariet en Ywein,

En vingen ze daar in het plein

Met kracht, en voerden ze nu

In het kasteel, dat zeg ik u.

Maar de vrouwen die waren daarin

37990 En hun hoeden zonden op minne

En lieten hen doen geen kwaad:

Ze behoeden hen daar, dat verstaat,

En hielpen hen dat ze daar waren

In een schone kamer te waren,

37995 Daar ze hadden van alles genoeg,

Van eten, van drinken gevoeg;

Hen ontbraken geen dingen

Die ze begeerden bijzonderlinge,

Uitgezonderd dat ze niet mochten van daar.

38000 Aldus lagen ze, weet voor waar,

In het kasteel aldus gevangen

Alzo zoals ik u heb laten verstaan.

Nu laat ik blijven deze

Totdat ik er meer van lees,

38005 En zal van Mordret vertellen nu

En van Griflet, zeg ik u,

Die wilden verlossen openbaar

De jonkvouw te Montesclare.

Het avontuur laat ons weten

38010 Dat Mordret hem heeft vermeten

Griflet te helpen de jonkvrouw

Die hulpeloos dreef grote rouw.

Ze reden heen onder hen beiden

Van daar ze scheiden ter wegscheiding

38015 Daar Walewein voer te kamp waart.

Toen ze dus kwamen op hun vaart

Kwamen ze in een woud gereden

Daar ze vonden te ene plaats

Een hermitage staan nu.

38020 Daar lagen ze in, dat zeg ik u,

Die nacht totdat het ging dagen.

Toen stonden ze op en gingen vragen

De kluizenaar hoe ver het was

Tot het kasteel te Montesclare.

38025 De kluizenaar sprak: "Wat wil je daar?

Daar drijft een jonkvrouw groot misbaar,

Want ze is belegerd daar binnen

Van een die haar wil winnen

En tegen haar wil nemen tot wijf;

38030 En ze heeft liever dat men haar ontlijft

Dan ze hem tot een man nam.

En was dat zaak, dat iemand kwam

Die haar verloste in een kamp,

Hij mocht haar winnen, zonder schamp,

38035 En verlossen ook zonder gedingen,

En het zwaard met de vreemde ringen;

Maar diegene die daarvoor ligt

Is zo sterk, zoals men ons zegt,

Dat hij wel zou durven bestaan

38040 6 ridders te ene maal, zonder waan,

In een krijt, dat zeg ik u.

En hierom durft niemand nu

Een slag te bestaan: dit is die zaak

Daar de jonkvrouw van is te ongemak.

38045 En 20 mijlen is nog tot daar;

En deze weg zal u openbaar

Derwaarts leiden, dat verstaat,

Die hier bezijden het bos gaat.

Kon ge haar verlossen, ge deed goed."

38050 Toen zei Mordret deze taal:

"Al was hij nog alzo sterk,

Wil hij komen in een perk,

Ik sla hem dood, ik zeg het u waarom,

Of de duivel ontneemt hem mij."

38055 "Zo doe ik ook," zei Griflet.

255 Toen namen ze verlof zonder letten

En voeren heen de hele dag

Die straat die bij het bos lag

Tot de avond. Toen kwamen zij

38060 In een klooster die daar lag bij

In 6 mijlen tot dat doel nabij

Het kasteel, zoals ik het versta.

Daar lagen ze die nacht alzo.

Daar hoorden ze zeer klagen toen

38065 Die jonkvrouw, die was bezet.

Men liet hen daar de waarheid weten

Van alles dat daar was geschied.

De volgende letten ze niet,

Ze voeren derwaarts erg vroeg,

38070 En kwamen daar te priemtijd toe,

Daar die tiran was gelegen,

En had 20 tenten opgeslagen,

Daarin waren met hem ook dan

Wel 400 weerachtige man.

38075 Nu is Mordret en Gariet

Gekomen met haast zonder letten

Daar de tenten zijn geslagen,

En begonnen naar de heer te vragen,

Daar hen snel van bericht was.

38080 En toen hij het wist, zij het zeker das,

Kwam hij voort en zei

Wat ze wilden alle beide?

Ze zeiden ze wilden behoeden al daar

Die jonkvrouw, tegen wie dat was.

38085 Hij sprak: "Dat moet zijn tegen mij.

Nu zeg het, weer zo wil gij

Beide te ene male nu vechten

Of wil zich elk alleen berechten

Tegen mij? Nu kies dat ene."

38090 Mordret zei: "Ik wil alleen

Tegen u vechten, bent ge zo koen

Dat gij het durft bestaan te doen."

Dus verbolg hem die tiran zeer

En keerde met een korte keer,

38095 En nam een lans in de hand,

En kwam te Mordret waart gerent

Al dat hij mocht; en Mordret weer.

Elk stak de andere daar te neer;

Maar die ridder had geen deer,

38100 En Mordret was met de speer

In zijn zijde gekwetst nu.

De tiran sprong op, zeg ik u,

En is tot Mordret gegaan,

Die ook nu op is gestaan,

38105 Maar hij kon hem niet verweren,

Hij had van de wonden zulke deren

Dat hij hem op moest geven

Of hij had verloren het leven.

Dus is Mordret gevangen;

38110 En Griflet heeft de strijd bestaan.

Elk had in de hand een speer:

Ze kwamen tezamen met grote gang,

En elk stak zijn speer in twee;

Maar ze hadden daarvan geen grote wee.

38115 Ze trokken de zwaarden beide toen,

En mannelijk ging de andere toe

Met grote slagen en met sturen.

Me heeft verwonderd hoe verduren

Griflet mocht voor zijn slagen,

38120 Die hij ontving in de dag

Menigeen, dat zal ge verstaan.

Ook heeft die ander daar ontvangen

Menige slag die was groot:

Een ander was er van gebleven dood.

38125 Dus vochten ze tot de noen daar.

Maar Griflet begon daarnaar

Te vertragen zeer aan zijn slaan,

En die ander is hem aangegaan

En heeft hem met slagen zo verladen,

38130 Zodat hij hem moest bidden om genade.

Dus is daar Griflet ook gevangen

En met Mordret zijn gezel gedaan.

Nu laat ik deze twee aldaar,

En zal u voort zeggen hiernaar

38135 Van Percheval en zijn gezellen,

Daar ge hiervoor van hoorde vertellen,

Die te Doloreus kasteel won.

Toen ze alle drie vandaan

Scheiden en weg varen

38140 Hebben ze vernomen, te waren,

Dat Ywein en Gariet mede

Waren gevangen alle beide

Ten Orglieus in het kasteel.

Toen ze de waarheid wisten geheel

38145 Kwamen ze overeen, zeg ik u,

Dat ze hen wilden verlossen nu,

Of daarvoor blijven dood.

Dus reden ze met groet

Wat ze mochten derwaarts.

38150 En recht in diezelfde vaart

Ontmoetten ze dezelfde kleine,

Daar ik hier voor van liet verstaan,

En zou huiswaarts zijn gereden;

Want toen gevangen waren ter plaatse

38155 Ywein en Gariet beide,

Zoals ik u hier tevoren zei,

Voer hij heen zonder letten

En ontmoette deze heren mee,

Die hem ook vroegen naar het kasteel.

38160 En hij berichtte hen al geheel

De manieren van het kasteel

En van de ridders in een deel,

Die daar waren alzo gevangen.

Ze zeiden ze wilden derwaarts gelijk

38165 Die ridders verlossen, mogen zij.

Die kleine zei: "Het is de avond nabij,

Maar vaar met mij herbergen nu,

En morgen vroeg zal ik u

Derwaarts leiden, begeert gij het, gij heren."

38170 Ze bedankten hem die eren

En voeren met hem daar ter stad.

‘s Avonds men hen niet vergat:

Van dat men eten mocht en drinken

Die kleine liet hen goed gedenken.

38175 Ze hadden daar wel hun gemak.

‘s Morgens toen de dag ontbrak

Bereiden ze hen en wilden rijden;

En de kleine voer mee te die tijden

En leidde ze tot een kasteel meteen,

38180 Omdat hij wilde dat spelen zien.

Hij wees hen waar ze zullen rijden

Daar men de spelen zou opwachten.

En alzo volledig zoals ze daar waren

Kwamen daar drie ridders uitgevaren

38185 Tegen de drie die daar ophielden,

Beide met speren en met schilden,

En gewapend goed ter keur,

En reden op de andere ter uur.

En Percheval de zijne zo stak

38190 Van het paard, zodat hij brak

Zijn been in twee; en Keye

Stak de zijne in een vallei

Van het paard zodat hij tuimelde daar.

Acgravein stak de zijne daarnaar

38195 Zodat hij de voeten opwaarts keerde:

Ik waan wel dat het hem deerde.

En toen gelijk dit was gedaan

Kwam daar een knaap en bracht gelijk

Drie roze hoeden, en zei daar

38200 Gelijk dat ik voor maakte openbaar.

En toen dit daar was geleden

Kwamen daar drie ander ridders gereden:

Die staken ze ook af ter plaatse,

En 3 rozen hoeden bracht na dat

38205 Echt die knaap, weet voor waar.

256 Dus wonnen ze er 25 aldaar:

Percheval 10 en de ander twee

15 onder hen beiden min of meer

En toen dit die van binnen zien

8210 Komen ze alle uit meteen,

En willen de drie ridders vangen

Gelijk ze de andere hadden gedaan;

Maar dat kon hen niet geschieden.

Percheval ging hen aan meteen

38215 En Keye en Acgravein,

En sloegen er daar op dat plein

20 dood en 15 gewond zo,

Dat ze waren in hun leven droevig;

Toen dit de andere hebben gezien

38220 Gaven ze hen op meteen,

En de jonkvrouwen alle mee,

En heer Ywein en Gariet

Waren bevrijd al daar.

En al die jonkvrouwen openbaar

38225 En die ridders die daar waren

Moesten tot koning Arthur varen

En zich overgeven, zonder waan,

En het kasteel van hem ontvangen.

Nu zal ik hier zwijgen van dezen

38230 En zal van Walewein lezen,

Die tot zijn kamp waart is gereden

Toen hij van Tintaveel is gescheiden.

Het avontuur laat ons weten

Dat Walewein, die ridder vermetel,

38235 Toen hij verlof had genomen

Te Tintaveel, dat hij is gekomen

Zo ver gereden, zodat hij zag

Een klooster, daar hij ‘s nachts lag.

De volgende dag, zij u bekent,

38240 Was het al wildernis en woest land:

Daar vond hij hinden erg veel.

Daar nam hij een paard tot zijn spel

En reed naar die hinden zo,

Zodat hij een hinde bijna toen

38245 Met een speer had gestoken daar,

Maar zijn paard sneefde daarnaar

En hinkte aan een voet.

Toen keerde Walewein, die ridder goed,

En liet zijn paard bezien.

38250 Toen zei die knecht meteen

Dat het een ijzer had verloren

Aan zijn rechter voet voren.

Dus reden ze voort en hebben ontmoet

Vele lieden al zonder groeten.

38255 Daarna kwamen twee ridders dan:

De ene was een schone jonge man:

De jonge nam Walewein bij de hand

En begroette hem vriendelijk gelijk,

En zei toen blijde na deze

38260 Hij moet immer zijn gast wezen;

"En ik zal bidden deze heer

Dat hij met u tot mijn herberg keert."

Heer Walewein beloofde het hem daar.

Toen bad hij zijn gezel daarnaar

38265 Dat hij hem tot zijn zuster zou leiden,

En haar beval zonder wachten

Dat ze hem alzo goed ontving daar

Alsof hij zelf kwam tot haar,

En dat ze hem minne en eer doet.

38270 Dus voer die ridder met hem alzo

En zal heer Walewein voeren en laten

Daar ze hem al tot de dood haten.

Niet ver was hij op de vaart,

Hij zag een kasteel goed bewaard,

38275 Die op een arm zat van de zee:

Dus prezen vele het meer.

Aan de andere zijde was dat kasteel

Met sterke muren al geheel

Ommuurd goed in alle zinnen,

38280 Zodat er aan was geen winnen.

Dus kwamen ze gereden binnen de plaats.

Daar zag heer Walewein ook mede

Allerhande ambacht maken

Van zo menige, verschillende zaken,

38285 Dat ik het niet vertellen kon:

En deugt ook niet te deze stonde.

Dus reden ze tezamen met gemak.

Heer Walewein aanschouwde menige zaken

Eer ze tot de toren kwamen.

38290 Knapen sprongen op toen zij het vernamen

En hebben heer Waleweins paard ontvangen;

En die ridder nam hem gelijk

Bij de hand en hierbinnen

Leidde te ene kamer met minnen,

38295 Daar die jonkvrouw binnen was nu,

En zei: "Deze gast zend u

Uw broeder, de koning mijn heer,

En ontbied u dat ge hem doet eer,

En alzo tegen hem was

38300 Of ge zijn zuster was;

En houdt hem gezelschap zo

Dat hij blijde is en vrolijk.

Hiertoe vermaant hij u nu, jonkvrouw,

Uw broeder op echte trouw.

38305 Ik zal weer varen in dat woud:

Zij het deze ridder houdt,

En maak hem vrolijk te deze tijde."

"Dit gezelschap ben ik blijde:

Hij schijnt zo’n over hoffelijke heer;

38310 Ik zal hem doen alle eer

Die ik mag en die ik kan."

Meteen nam ze die edele man

Hoffelijk bij de hand;

En de bode nam verlof gelijk

38315 En voer tot zijn heer weer.

Mijn heer Walewein ging zitten neer

Bij de jonkvrouw terzelfder stonden.

Ten eersten zullen hen bekennen

Onderlinge van goede minne.

38320 Hij zei tot haar ten beginne

Dat hij haar vriend en ridder was

Beide stil en openbaar,

En zou het wezen al zijn leven.

Die jonkvrouw heeft hem weer gegeven

38325 Zulke taal die was bekwaam.

Ze had van hoffelijkheid grote naam.

Een ridder is gekomen binnen die,

En heeft heer Waleweine kussen zien

Die jonkvrouw, en hij herkende daar

38330 Walewein, en maakte gerucht daarnaar.

"Boze vrouw, u kust en zit benevens

Die uw vader nam zijn leven."

Eer Walewein die kon wreken

Zo was diegene gelopen gelijk

38335 In de stad, en maakte groet geschal,

En bracht dat nieuws op hem al.

Toen de jonkvrouw hoorde deze taal

Werd ze bleek en vaal

En viel van angst in onmacht.

38340 Toen ze bijkwam en haar bedacht

Verzuchtte ze en zei al bloot:

"Ay arme, we zijn beide dood;

Want die ridder die ons hier zag

Zal verzamelen al dat hij mag

38345 Die burgerij van de poort

En brengen ze op ons nu voort.

Ik waan ge beter wapent u;

Een dappere ridder die mocht nu

Een stuk houden deze ingang."

38350 "Jonkvrouw, maak het dan niet lang,

Haal me mijn wapens op de plaats."

Ze haalde zijn wapens en wapende hem mede

Van alle wapens zonder gebrek,

Maar dat hem een schild ontbrak:

38355 Daarvoor hij een schaakbord nam.

257 En aldus hij voor die deur kwam

En zei: "Nu komt wie dat wil,

Ik zeg het hem wel luid en stil,

Die op me wil winnen de deur

38360 Hij blijft dood of ik daarvoor."

En binnen deze is diegene gekomen

Daar hij de schepenen heeft vernomen

En het hoofd van de stad,

En riep met luide stemmen na dat:

38365 "Wapent u, gij lieden allemaal.

Hier is Walewein die verrader,

Die onze heer sloeg te dood."

"Waar is hij?" riepen ze alle bloot.

"Hij is hier boven bij onze jonkvrouw,

38370 Die ik hem zag kussen, bij trouw."

Men gebood daar te wapens al,

En dat men hem levend vangen zal

En geven hem levend hun heer;

Dus zullen ze hebben prijs en eer.

38375 Hij riep al vast: "Nu beziet

Dat hij ons ontgaat niet."

De meyer of hoofd liep zeer verbolgen:

De schepenen gingen hem volgen.

Men gebood al uit daar,

38380 Wat elk vinden kon voorwaar,

Was het riek, piek, vlegel, stokken,

Haken, scheppen, slingers, spinrokken,

Wat dat ze grijpen konden;

Alzo zoals er in hun ambacht stonden

38385 Nam elk dat en volgde na.

Sommigen nam een timmerbijl daar

Of een riek of een zeis;

Tenzij dat hem God beschermt

Zo is mijn heer Walewein verloren.

38390 Die jonkvouw goed geboren

Pijnigt hem te helpen zo best ze kan.

Toen ze zag zo menige man

Riep ze met luide stem nu:

"Gij dorpers, wat is gedaan hier u?

38395 Brengt u de duivel hier gedragen?

Hier worden soms zeven verslagen

Eer ge de ridder krijgen mag.

En of hem mijn broeder zond op deugd

Dat ik hem nu eer deed

38400 En dit was met mijn broeders raad,

Wil ge hem dan aldus beoorlogen?

Ik zeg het u wel al ongelogen,

Zo wie het zo wil mag het horen,

U was beter was ge tevoren

38405 Te duivel bevolen werd gegaan

Dan ge op mij dus komt, zonder waan,

Met getrokken zwaarden al nu

Zonder mijn weten, dat zeg ik u."

Binnen dat ze aldus sprak

38410 Was gestoken zodat ze brak

Midden stuk, de kamerdeur;

Maar de portier, die er stond voor,

Hij ontving de eerste zo

Met het zwaard, dat die vloog

38415 Meer dan 40 achteruit;

En ze worden zo bang,

Zodat er geen zo koene stond

Die zijn hand of zijn voet

Had gestoken ter kamer binnen,

38420 Al had hij er mee mogen winnen

Een gouden penning:

Zo hoedde elk zijn ding.

De jonkvrouw, die niets vond

Dat ze mochten nemen in de hand,

38425 Tot het schaakspel ze snel voer,

Dat lag gestrooid op de vloer,

En raapte het al in haar schoot,

En deed koenheid veel groot,

En ging staan ter kamerdeur:

38430 De dorpers die er stonden voor

Ging ze delen en spinden

Die spinrokken met de vondst

En die ridders met de ouden,

En zwoer dat zij het ontgelden zouden,

38435 Die kwade dorpers en die vuile.

Ze wierp daar zulke sommige builen,

Dat de hele dag hem deed wee.

Daar keerden er duizend en meer

Van de kamerdeur weer,

38440 En zeiden dat ze de toren neer

Te houwen zouden beginnen,

Ze konden de deur niet overwinnen

Met enigerhande vermogen,

Ze waren zo neer en zij zo hoog;

38445 Die poortwachter was hen al te stuur.

Toen hieuwen zei aan die muur

Met wapens en met bijlen.

Nu hoort van Ginganbrisile:

Hij kwam gegaan terzelfder uren,

38450 Ik weet niet bij welke avonturen,

Te gerucht en te nieuws.

Hem had verwonderd wat dat was

Dat hem het volk liet;

Nog zo wist hij niet

38455 Dat Walewein daar binnen was.

Toen hij de waarheid wist dat,

Gebood hij hen bij hun ogen

Dat ze zouden met God gedogen

En de toren roeren nog breken.

38460 Ze begonnen daar weer te spreken

Met wrede woorden en met felle:

Op hem zelf zouden ze hem vellen,

De toren, opdat hij er binnen ware

Met Walewein de moordenaar,

38465 En op hun jonkvrouw mede,

Hoe ze het die burgerij leden,

Eer ze hen lieten de man ontgaan,

Die hen zo’n leed heeft gedaan.

Toen hij zag dat men het niet deed

38470 Door zijn gebod nog door zijn bede

Peinsde hij dat hij de koning

Zou varen vertellen dit ding,

En hij het hem zeer beklagen zou.

Binnen deze kwam van het woud

38475 De koning, en Ginganbrisile zei:

"Heer koning, grote lelijkheden

Doet uw hoofd en zijn gezellen,

Dat ze uw toren te neder vellen

En alles dat ze mogen aanvallen.

38480 Ge weet wel in welke manieren

Walewein beroepen is van mij

Te kamp; heer, dat is hij,

Diezelfde man, wat helpt het te verholen,

Die ge herbergt en hebt bevolen

38485 Uw zuster mijn jonkvrouw.

Het was wel terecht, bij mijn trouw,

Sinds dat hij is uw gast,

Dat ge hem in uw huis vast

Geleidde liet hebben en vrede.

38490 Gebeurt hem daar enige lelijkheden

Ge zal hebben misprijs groot.

Hij was gevangen nu en dood

En had hij zichzelf behoed niet:

Hij slacht de ever, die niet vliedt

38495 En voor de honden geeft weerstand."

De koning sprak: "Ginganbrisile,

Lijkt het u te wezen onmatigheid,

Die me lief heeft dat hij haat

Die me leed heeft gedaan?

38500 Nochtans zeg ik u, zonder waan,

Ik wilde wel dat het was benomen;

En mag ik daar op tijd komen

Ik zal het benemen en gebieden

Dat niemand zo koen is van mijn lieden

38505 Die hem schaadt meer of ergert

258 Sinds dat ik hem heb geherbergd."

Ten eerste dat de koning kwam

Voor zijn toren, en hij vernam

Dat gerucht en dat geschal,

38510 Zei hij het hoofd dat hij het al

Benam. Toen was het snel gedaan.

Hij gebood hen allen gelijk

Dat ze keerden van de toren.

Toen werd dat leger gelijk in gang:

38515 Die samenkomt was gelijk verstoort

Toen ze hoorden de burgemeesters woord.

Een rijke man, een goed geboren,

Die aller poortenaar was te voren,

Die daar woonden in die stad,

38520 Door zijn deugd en door dat,

Omdat hij was van hoge raad,

Diegene sprak: "Heer, hij misdeed

Die hiertoe wist goede raad,

Hem te vangen tot die daad

38525 Die hier bestaan was met onmatigheid

Maar dat vele lieden haten

Diegenen die uw vader sloeg,

Dat lijkt me geen ongevoeg;

Al hadden ze meer gedaan. Nochtans

38530 Sinds dat ge zelf hebt de man

In uw huis geherbergd

Zo bent ge schuldig ongedeerd

Te houden hem als uw eigen leven;

En al wilde hem ook begeven,

38535 Ginganbrisile, die ridder koen,

Hij was schuldig hem te doen

Goede geleide en vaste vrede

Sinds hij hem hier komen deed

Tegen hem te vechten een kamp.

38540 Geschiedt hem lachen hier of ramp

Men zal het u beiden zeer misprijzen;

Hij is naar goede mans wijzen

Zijn hals hier komen te verweren.

Heren, ik zeg het u dat ik graag

38545 Zag en wel raden durfde

Dat men dit kamp verstelde

Dat vierdedeel van een jaar,

En daar binnen zoeken vaart

De witte speer die edele man,

38550 Dat men vegen zo niet kan

Daar hangt immer boven aan

Van vers bloed een traan

Dat uit de gehele ijzer dringt.

Hij doet de raad dat hij u brengt

38555 De witte bloedende speer,

Of hij komt weer, heer,

En levert hem zelf aan u

In zulke gevangenis zoals hij is nu:

Dus mag ge hem niet missen

38560 Ge hebt hem in uw gevangenis;

Zo mag ge betere zaken

En bij schonere komen te wraken,

Keer, dan ge mag nu.

Doe het aldus, dat raad ik u."

38565 De koning loofde deze raad.

Hierna hij langer niet staat,

Hij gaat te toren zonder sparen,

Daar ze beide binnen waren,

Walewein en ook de zuster van hem.

38570 Aan Walewein was niet in schijn,

Nog aan kleur nog aan gebaren,

Dat hem daar van een haar

Zijn koenheid iets bezweek

Maar die jonkvrouw, ze was bleek

38575 Van zorgen en van zeerheden,

En beefde met alle leden.

En toen ze haar broeder zag,

Dat haar het meest op het hart lag

Klaagde ze hem met wenende ogen.

38580 En Ginganbrisile hij ging tonen

Zijn grote hoffelijkheden;

Hij groette Walewein en zei:

Owi, heer, heer Walewein,

Dat hoorde uw broeder Acgravein

38585 En menige man van hoge lof

Binnen konings Arthurs hof

Daar we kampvast worden beide,

Daar nam ik u op mijn geleide.

Daar zo vermaande ik u en bad

38590 Dat ge in geen stad

Zou herbergen openbaar

Die van mijn heer de koning was.

Heer Walewein, dus deed ge niet,

En daarom is u misgaan

38595 Bij uw eigen schuld; ge weet,

Dit ongevoeg is me leed,

En ben dus droevig in mijn gemoed."

Toen sprak die goede man, die verstandige,

Daar de raad van de stad aan stond:

38600 "Ginganbrisiel, hou uw mond.

Hebben die burgers enig ding

Misgrepen, dat is tegen de koning

Meer dan het is tegen u.

Dank God, het is wel geleden nu

38605 Tegen dat het geschapen stond.

Lijkt u beiden wezen goed,

De koning wil zonder schamp

Een jaar verstellen dit kamp,

En heer Walewein daar binnen varen

38610 En zoeken die bloedende speer,

Dat men drogen niet kan,

Daar hangt immer aan

Vers bloed een traan.

Van die speer, naar mijn waan,

38615 Is voorscheven en voorzegt:

Een koninkrijk dat ver ligt,

Dat rijk van Londen is genoemd,

Dat wijlen was een heidens land,

Zal bij de speer geheel zijn verstoord.

38620 Die speer, daar ge van hebt gehoord,

Zal heer Walewein zoeken varen.

Ook zal hij verzekeren en zweren

De koning dat hij het hem zal brengen."

Walewein sprak: "Zal men mij dwingen

38625 Te zweren enige valse eed?

Nog was me liever, God weet,

Dat ik gedoogde zeven jaar

Zo’ n kwaal die me was zwaar,

Dan ik me keerde aan zulke voor,

38630 Dat ik verzekerde en zwoor

Dat ik niet vermocht te doen."

Die goede man sprak: "Ridder koen,

Hier is niemand die dus eist

Dat ge tegen uw wil iets zweert;

38635 Maar ge zal zweren openbaar,

Dat ge om te bejagen die speer

Zal doen al uw macht met vlijt.

Lukt het u niet zo bent ge het kwijt:

Of ge de speer niet kan winnen,

38640 Zo moet ge deze toren binnen

Ten einden het jaar geven u

In zulke gevangenis zoals ge bent nu."

Heer Walewein antwoordde: "Deze eed

Aldus te doen ben ik gereed;

38645 Maar ik moet ten eerste varen

Een jonkvrouw verlossen te Montesclare,

Die ik me vermat eerder

Te verlossen uit haar zeer

Eer Ginganbrisile beriep mij.

38650 Daarna vaar ik, wil gij,

Die speer zoeken een jaar."

Ze beloofden het wel , en brachten daar

De heiligen Walewein te voren,

En hij heeft daar gezworen

38655 Dat hij zal doen al zijn macht

259 Te zoeken de witte schacht.

Daar altijd hangt aan

Vers bloed een traan;

Als hij het ook niet kan gewinnen

38660 Hij zal terzelfder toren binnen

Hem zelf leveren in gevangenis,

Of hij zal het lijf missen,

Of van het verraad hem maken klaar,

Daar hij om is gehecht daar.

38665 Toen deze eed was gedaan

Nam Walewein verlof gelijk

Aan de koning en aan de jonkvrouw,

Die hem geholpen had met trouw,

En aan allen die daar waren,

38670 En is aldus weg gevaren.

Zijn knapen gaf hij verlof,

En zei ze te varen in Arthurs hof,

En is aldus van hen gescheiden.

De paarden zei hij weer te leiden

38675 Alle, uitgezonderd zijn Gringalet.

Hoe zeer weende toen Jonet

En die andere knapen mede

Toen het daar kwam tot een afscheid,

En dat hij wilde in vreemd land

38680 Alleen varen te dolen. Gelijk

Voeren die knapen te Carmeloet waart,

Want ze vernamen op die vaart

Dat koning Arthur was daar.

Toen ze daar kwamen, weet voor waar,

38685 Dat hen de koning vroeg, te waren,

Waar Walewein was gevaren?

Jonet sprak: "Heer, heer koning,

Walewein groet u boven alle ding.

En dat kamp van Scaveloen,

38690 Die hij beloofde daar te doen,

Die is verzet nu een jaar."

Hij vertelde de koning daarnaar

Al die geschiedenis klein en groot

Die hij daar beloofde al bloot:

38695 Van de speer te zoeken een jaar,

En van de jonkvrouw te Montesclare,

Hoe hij derwaarts gevaren is nu

"Om haar te verlossen, zeg ik u,

En daarna vaart hij de speer te zoeken."

38700 De koning begon het avontuur te vervloeken,

Dat Walewein zo was verdoofd

Dat hij dat had beloofd;

Want hij dacht zeer van die

Dat Walewein iets mocht misgaan.

38705 Dus was hij droevig erg zeer,

En de koningin nog meer:

Toen zij het wist misdeed ze haar,

En alle die van het hof daarnaar

Dreven rouw, dat zeg ik u.

38710 Ik laat ze drijven de rouw nu,

En zeg u van Walewein voort,

Dat ge nog niet hebt gehoord.

Het avontuur laat ons verstaan,

Toen Walewein had weg doen gaan

38715 Zijn knapen, zodat hij alleen

Kwam gereden, die ridder, algemeen

Aan een woud omtrent middag,

Daar hij een hermitage zag.

Derwaarts is hij gereden gelijk.

38720 Omdat hij graag had verstaan

Van de heremiet enige nieuws

Hoe hij mocht te Montesclare

Geraken, en welke weg dat hij

Varen mocht, daar hij bij

38725 Komen mocht ter jonkvrouw,

Die bezet was met rouw;

Want toen hij kwam het bos binnen

Vond hij daar in alle zinnen

Grote wegen, die wel waren

38730 Geslagen: toen wist hij niet welke te varen.

Om dit voer hij te kluis waart

Met een grote snelle vaart.

En toen hij ter kluis binnen kwam,

Een heremiet hij daar vernam,

38735 Die oud was zeer van jaren.

Toen hij daar binnen kwam gevaren

Vroeg hij de goede man daarnaar

Welke hij het beste mag heen varen

Te kasteel te Montesclare,

38740 En of het iets ver tot daar was?

Die heremiet zei: "Lieve heer,

Het was u te ver heden meer;

Maar kom te herbergen met mij,

En morgen bij tijd zo zal gij

38745 Daar wel komen, dat zeg ik u."

Walewein peinsde dat hem nu

Beter was dat hij daar blijft

Dan hij tegen avond krijgt,

Want het was de avond nabij.

38750 Heer Walewein bedankte de heremiet daar,

En bleef die nacht alzo.

De heremiet vertelde hem toen

Van de jonkvrouw te Montesclare,

Hoe dat ze bezet was

38755 Van een van de vreselijkste tiran,

Die niet ontzag 6 man

Te ene maal in een krijt.

Voort vertelde hem de heremiet

Hoe hij 2 ridders heeft gevangen:

38760 "Dat was me heden laten verstaan

Dat ze van Arthurs hof waren;

Die zal hij morgen zonder sparen

Hangen doen, dat zei men mij."

Walewein sprak toen: "Lieve heer weet gij

38765 Iets hoe die ridders heten nu?"

"Heer, ik hoorde ze noemen, zeg ik u,

Mordret en Griflet."

Heer Walewein zei: "Bij mijn weet,

Mag ik daar morgen op tijd komen

38770 Dat hangen wordt hem daar benomen."

Toen bad Walewein de heremiet toen

Dat hij hem de volgende dag wekt vroeg;

Want hij wil derwaarts rijden

En die ridders behoeden te die tijden,

38775 En de jonkvrouw ook ter plaatse,

Daar ik u hier voor van zei.

De kluizenaar beloofde het hem daar.

De volgende dag, weet voor waar,

Wekte hij hem in de dageraad,

38780 En heer Walewein met haast op staat

En bereidde hem, en voer van daar.

En recht toen de zon helder

Scheen kwam hij met haast gereden

Op een berg, daar hij beneden

38785 Zag waar 20 ridders hielden,

Beide met speren en met schilden,

En geheel gewapend; en hadden daar

Een galg opgericht openbaar,

Daar ze Mordret en Griflet

38790 Hangen zouden zonder letten.

En Walewein zag de ene opwaart gaan,

Daar men hem hangen zou gelijk,

En hij wist wel nu de waarheid,

Bij dat hem de kluizenaar had gezegd,

38795 Dat het zijn broeder was en Griflet.

Hij riep van verre: "Gij liet het beter.

Dat ge mijn broeder wil hangen

Dat zal u hier ten kwade vergaan."

Meteen zette hij zijn paard in de loop

38800 En reed er daar vijf over hoop,

Zodat ze daar vielen met de paarden

Zeer gekwetst op de aarde.

Hij trok zijn zwaard en ging slaan:

Diegene die daar hielden gevangen

38805 Zijn broeder en Griflet mede

260 Sloeg hij de handen af daar ter plaatse.

Toen ging hij de anderen toe:

Elk die mocht daar ontkomen

Te leger waart, en riepen daar

38810 Dat daar een duivel gekomen was

Die het al versleet zonder uitstel

Die zich daar op hem wachten durfde.

"En die ridders heeft hij genomen,

Daar we met waren ter galg gekomen."

38815 Ginder werd groot gerucht nu.

Die heer van het leger, zeg ik u,

Liet wapenen al zijn leger

Als te zijn in verweer,

En beval hen allen ook daarna

38820 "Is het dat ik te kamp besta

Diegenen die dit heeft gedaan,

En zie je dat ik onder zal gaan,

Zo kom alle met een konvooi,

En vat hem mij of sla hem dood.

38825 En zie je dat ik boven ben,

En ik mijn wil doe met hem,

Zo zal je niets doen daartoe."

Aldus beval hij hen allen toen,

En hij reed voor te Walewein waart,

38830 Die toen los gemaakt had ter vaart

Zijn broeder de handen beide

En Griflet ook mede,

En elk had zich gewapend daar

Met wapens, dat weet voor waar,

38835 Die de ridders hadden aan

Die Walewein versloeg, die edele man;

En hebben de paarden ook geschreden,

Die daar die dode lieten ter plaatse.

En Walewein is voort gereden mee

38840 En zijn broeder en Griflet,

En scheidde waar dat leger komt dan

Gewapend met 400 man

Toen ze die tiran heeft vernomen

Maakte hij een teken, en is gekomen

38845 Aan Walewein, en vroeg hem al daar

Hoe dat hij zo koen ware

Dat hij hem durfde te nemen nu

Zijn gevangene? "Ik zeg het u,"

Sprak Walewein; "ik kwam al hier

38850 Om te behoeden deze jonkvrouw fier,

Die ge hier hebt bezet;

En ook voort laat ik u weten

Dat ik hier deze 2 kwam verdingen

En ginds het zwaard met de vreemde ringen.

38855 Daarom kwam ik ook hierheen.

Nu heb ik u geopenbaard

Waarom dat ik hier ben gekomen."

De ander sprak: "God moet me verdoemen

Of ik het hier niet wreek aan u.

38860 Ge bent te ver gekomen nu,

Ge moet betalen, zonder waan,

De overdaad, die ge hebt gedaan."

Walewein toen met haast zei:

"Me is leed enig wachten.

38865 Sinds dat leger daar het al aan staat,

Zo heb je hier een korte raad

En zie wat ge wilt aangaan.

Ik ben gereed, zonder waan;

Ik streed zo graag tegen u,

38870 Dat me vergaat de taal nu."

"Bij God, ik maak u heden mat,"

Sprak die andere, en keerde na dat,

En zei dat hij hem hoedde gereed.

Walewein, die toen was geheel gereed,

38875 Nam zijn speer in de hand,

En is te andere waart gerent,

Die op Walewein kwam gereden

Met erg grote haastigheden,

En brak zijn speer midden in twee;

38880 Maar Walewein had geen wee

Van de steek, weet voorwaar,

Maar hij stak de andere daar

Met zijn speer zo uitermate,

Zodat hij moest het zadel verlaten

38885 En viel op de aarde daar ter plaatse,

Zodat het hem deerde in alle leden.

Nochtans sprong hij op ter vaart

En heeft getrokken daar zijn zwaard,

En is tot Walewein gegaan,

38890 En zei hij zou dood slaan

Zijn paard, of hij steeg hem neer.

Heer Walewein antwoordde hem weer

En zei dat was onmatigheid;

Hij had liever dat hij op zijn paard zat

38895 En verweren hem alzo daarnaar,

Dan hij onbeschaamdheid deed daar.

Dus zat op zijn paard die heer:

Dus zeiden ze Walewein alle eer.

Toen trok Walewein zijn zwaard,

38900 En de andere reed tot hem waart,

En had zijn zwaard ook getrokken.

Ze kwamen tezamen zo vermogend,

Dat de aarde donderen scheen

Daar ze verzamelden onder hen twee.

38905 Elk sloeg de andere grote slagen

Een lange tijd van de dag,

Dat gelijk genoeg onder hen was,

En men niet weten kon dat,

Welke dat daar was te boven.

38910 En was er geen, men mocht hem loven.

Van de slagen die ze sloegen

Hun helmen daar inwaarts bogen

En hun schilden verbogen toen,

En hun harnassen ook daar toe.

38915 Nu werd boos die grote tiran:

Dat zo lang voor hen een man

Staan mocht was hem leed.

Hij ging op Walewein gereed

En waande hem goed te schofferen nu;

38920 Maar heer Walewein, dat zeg ik u,

Bestond hem weer daar alzo,

Want zijn kracht begon hem toen

Te groeien, daar men toe zag;

Want het ging aan de middag,

38925 Dat zijn kracht te groeien plag.

Toen ging hij slaan slag in slag,

Gelijk dat hij ‘s morgens deed.

Men werd niet gewaar aan zijn leden

Nog aan zijn slagen dat hij iets

38930 Gevochten had, die het beziet.

Hij werd zo ras in zijn slaan,

Dat diegene waande zonder waan

Dat hij had gemaakt zijn spel

Al tot nu, zo over fel

38935 En zo groot en zo stuur

Waren zijn slagen nu ter ure.

Hij kon voor hem niet staan

En vloed alom, zonder waan,

En durfde de slagen op te wachten niet.

38940 En toen Walewein dit ziet

Dat hij voor hem voortvluchtig is

Reed hij hem na, zij het zeker dit,

En sloeg hem op het hoofd een slag

Zodat hij niets hoorde nog zag,

38945 En dat hij daarna geheel

Van het paard moest vallen,

En bleef in onmacht liggen daar.

Dit zagen zijn lieden openbaar,

En worden hiervan zeer boos.

38950 Ze waanden te lang hebben gewacht,

En dat hun heer was dood.

Toen brak op al dat konvooi,

En reden op heer Walewein daar toe.

Sommige wilden ze hem vangen daar toen,

38955 En sommige wilde hem slaan dood.

261 Daar werd een gerucht zo groot,

Daar ze op hem trokken ter wijlen,

Men hoorde het wel een halve mijl.

De ene riep: "Sla hem dood."

38960 De andere riepen met moed groot:

"Vat hem hier nu ter plaatse

En laat hem ons hangen mede;

En die andere, zijn gezellen,

Laten we ze ons op raderen kwellen."

38965 Dus is het al op Walewein getogen,

Die ginder hield alzo vermogend

En alzo onversaagd ook mede,

Alsof hij er duizend had ter plaatse

Die hem zouden bijstaan.

38970 Nu hoor, wat hij heeft gedaan.

Hij aarzelde al wat over voet

Tot een berg die daar stond,

Daar men hem van achter niet

Kon doen geen verdriet,

38975 En zei Mordret en Griflet

Dat ze hen verweerden zonder letten.

Elk stond daar voor hem zelf nu:

Ze kwamen alle, dat zeg ik u,

Op Walewein gereden ter plaatse,

38980 Die hem daar verweren deed

Zo angstig en zo zeer,

Zodat hij er daar te eerste keer

20 en meer liet vlieden

Van een slag die ze gezien

38985 Hadden, die hij ter plaatse sloeg;

Want hij een zijn hoofd afdroeg

En een andere die er bij was

Half de hals, zij het zeker dat.

En Mordret en Griflet mede

38990 Versloegen er menigeen op die plaats.

Dus laat ik vechten daar die heren

En zal te Percheval weer keren,

Die Ywein heeft verlost,

En Gariet en Keye vertroost,

38995 En Acgravein ook, zonder waan,

Zoals ik u hier voor liet verstaan.

Toen ze scheiden onderling

Van de toren, daar ze ontvingen

Die rozen hoeden, toen reden zij

39000 Daar vernamen ze het nieuws

Van het kasteel van Montesclare,

Dat Mordret daar was gevangen

En Griflet en dat men ze zou gelijk

39005 Hangen de andere dag vroeg.

Toen zij het vernamen ze reden toen

De hele dag en de hele nacht

Wat ze mochten, met grote kracht,

Omdat ze er graag waren gekomen

39010 Eer hen het lijf wordt genomen.

Toch reden ze zo in hun doen,

Zodat ze kwamen omtrent noen

Gereden daar dat kasteel stond,

En zagen waar die ridders goed,

39015 Walewein, Mordret en Griflet mede,

Vochten zo vreselijk daar ter plaatse

Tegen wel 40 man,

Dat u niemand zeggen kan.

Ze hadden er wel geslagen dood

39020 40 ridders in dat konvooi

Eer hen deze hulp is gekomen.

En toen Percheval dit heeft vernomen

Dat daar vocht mijn heer Walewein

Sloeg hij in voor dat plein

39025 En riep: "Gezellen, versaagt u niet,

Ik ben het, de Walloes." Meteen hij liet

Zijn speer zinken en reed in.

Daar velde hij er 20 in het begin,

En doorbrak de hele schaar,

39030 En doorreed ze zo aldaar,

Zodat hij aan de andere zijde is dor gekomen.

Echt heeft hij een speer genomen

Een die daar bij hem hield,

En reed echt door met geweld.

39035 Derde maal reed hij echter voort.

Toen Walewein dit heeft gehoord

Dat de Walloes daar is gekomen

Heeft hij ook een speer genomen

En reed in die schaar mee.

39040 Toen volgden Gariet en Mordret

En Keye en mijn heer Ywein

En ook mede Acgravein,

En hebben van de andere veel gedood.

Dus worden ze daar zo bang,

39045 Zodat ze alle gingen vlieden

En lieten hun heer meteen

Liggen in onmacht op dat plein,

Daar hem geslagen had Walewein.

Ze sloegen er wel 200 al daar,

39050 Die het lijf verloren, weet voor waar;

En 200 zijn er ontkomen.

Ze kwamen daar lag die heer toen,

En Mordret die stak hem dood

Omdat hij hem te hangen gebood;

39055 Maar dat was Walewein leed.

Ten eerste dat de jonkvrouw dit weet

Is ze van het kasteel gekomen

En heeft de heren waar genomen,

En liet ze met haar varen nu.

39060 Ze ontving ze goed, dat zeg ik u.

Daar was ‘s avonds blijdschap groot:

Die jonkvrouw haar knapen gebood

Dat men niets spaarde tegen hen.

Ze was zo blijde in haar zin,

39065 Dat ze zich niet wist hoe te tonen.

Die heren die daar ‘s avonds aten

Waren goed bediend te die stond.

Walewein vroeg, dat zij u bekend,

Om het zwaard met de vreemde ringen,

39070 Dat men het daar zou voortbrengen,

Dat de jonkvrouw heeft gedaan:

Ze liet hem zijn natuur verstaan,

En zei wie dat het waardig was

Hij mocht nemen openbaar

39075 En uittrekken, zonder waan,

En daarmee vechten en slaan;

En die het ook waardig niet is,

Het brak in twee, zij het zeker dit."

Walewein nam het zwaard in de hand,

39080 En trok het uit, en sloeg het gelijk

Op een helm, die daar lag,

Zodat men het in stukken scheuren zag.

Toen stak hij het weer in de schede

En wilde het Percheval geven toen

39085 Om te beproeven daar ter plaatse.

Percheval zei, en alle anderen mede,

Dat hij het genoeg had beproefd

Alzo zoals het zwaard toe behoeft;

"En het is ook de uwe met recht,

39090 Want ge won het met gevecht

Op de tiran die hier lag."

De jonkvrouw, die dit hoorde en zag,

Zei tot Walewein: "Nu ziet, heer,

Ik ben de uwe nu immermeer,

39095 En moet tot uw dienst staan;

Ge mag met me doen, zonder waan,

Al dat ge wil en begeert.

Al mijn goed en ook dit zwaard

Is de uwe, dat weet openbaar."

39100 Heer Walewein die bedankte haar

Met schone taal daar ter plaatse.

Na het eten ging men gereed

Te bed, en toen gingen die heren

Hen daarna te rusten keren,

39105 En sliepen met gemak toen

262 Tot de andere dag vroeg.

Toen wilden die heren vandaan varen:

De jonkvrouw bood hen allen, te waren,

Giften en schoonheid omtrent;

39110 Maar ze wilden niets.

Ze scheiden vandaan met vreugde nu.

Heer Walewein voer, dat zeg ik u,

De graal zoeken en de speer mee

Alzo hij beloofde bij zijn weet

39115 Te Scaveloen al zonder waan.

Zoals ik u hiervoor liet verstaan.

En Percheval, Ywein en Gariet,

Keye, Acgravein en Griflet,

Deze zijn te hof gevaren,

39120 Daar ze welkom waren.

De koning was blijde erg zeer

En vroeg om Walewein de heer,

Of ze van hem iets wisten nu?

En ze vertelden hem al dat, zeg ik u,

39125 De avonturen die waren geschied;

Ze lieten achter blijven niets.

Ze waren blijde van die gevallen,

Maar om Walewein bedroefden ze alle,

En de koning aller meest.

39130 En de koningin, toen ze het hoorde,

Was zij zo droevig uitermate,

Ze wist niet hoe haar te tonen;

Nochtans verblijdde ze haar te meer

Om Percheval de dappere heer,

39135 Omdat ze had troost om dat,

Dat hij een vriendelijke ridders was.

Nu laat ik deze taal blijven,

En zal van Walewein schrijven,

Die nu vaart de graal te zoeken

39140 In alle landen, in alle hoeken.

Toen heer Walewein was weg gevaren

Van het kasteel te Montesclare

En van zijn gezellen, zoals we weten,

Toen kwam gereden die heer vermetel

39145 De derde dag aan een woud,

Daar hij hoorde menigvuldig

Toen vogels zingen en wezen blijde.

Daar vernam hij terzelfder tijd

Een ridder zeer gewond,

39150 Die daar lag terzelfder stond

En rustte in zijn geliefdes schoot.

Heer Walewein haar goede dag ontbood.

Zij, die droevig was erg zeer,

"God loont het u, zei ze,"lieve heer."

39155 "Jonkvrouw," sprak Walewein gelijk,

"Die ridder lijkt me zeer ontdaan:

Wek hem, dus bid ik u,

En laat me hem vragen nu

Naar de zeden van de landen."

39160 De jonkvrouw antwoordde hem gelijk:

"Ik wek hem door geen man."

"Jonkvrouw, ik zal hem wekken dan."

Toen wekte hem Walewein tegen haar wil,

Zodat de ridder mee opsprong

39165 Die ridder sprak terzelfder tijd:

"Voor God moet hij wezen blijde

Die me wekte aldus zacht nu.

Heer ridder, op trouw raad ik u

Dat ge schuwt dit pad

39170 Die vol zijn van overdaad.

Er kwam niet man in met valse stem:

Dit zijn de paden van Galoye,

Daar nooit een ridder door reed,

Hij bleef dood of zo bereidt,

39175 Dat hem dat keren werd ontzegd."

Walewein antwoordde hem gereed:

"Vriend, ik kwam hier niet om keren,

Maar ik kwam hier omdat ik leren

Wilde de zeden van de landen:

39180 Keerde ik dus dat was schande."

De ridder zei: "Bij mijn trouw,

Vaar ge voort, het zal u berouwen;

Maar keer ge weer gezond na die,

Dat nimmermeer mag geschieden,

39185 En ben ik dood, neem deze jonkvrouw

En voer haar op echte trouw

Te enige plaats daar ze goed is."

Walewein antwoordde toen dat hij

De jonkvrouw zou bijstaan met eren

39190 Op dat hij mocht weer keren.

Dus scheidde Walewein van daar

En kwam gereden gelijk daarnaar

Op de zee, zonder waan.

Daar zag hij menig schip staan.

39195 Een schone stad stond daar bezijden,

Daar hij nevens moest rijden,

Daar een rivier nevens liep,

Die wijd was en zeer diep.

Op de rivier reed hij gelijk

39200 Zo ver, zodat hij een brug vond,

Die zeer lang was en groot.

Daar reed hij over met grote spoed.

Bezijden de brug daar een deel

Vond hij staan een kasteel,

39205 Die de behoeder was van de stad.

Walewein maakte hem vast na dat

Te kasteel waart erg gauw,

En bij de poort heeft hij verstaan

Roepen een jonkvrouw na dat,

39210 Die in een schoon bloementuin daar zat:

"Heer ridder, ge durft u dus niet haasten,

Ik waan ge bent er nu ten naasten

Dat ge er nimmermeer zal komen.

Ge waant me wel nu hebben genomen

39215 En met u gevoerd daarnaar."

Walewein zei: "Ge zegt waar:

Om u zo ben ik gekomen hier."

"Bij God, heer ridder, bent ge zo fier,

Dat ge durft begeleiden mij,

39220 Ik zal u volgen waar dat zij,

Totdat ik u zie in zulke slechte keer

Dat het u zal smarten tot uw einde.

Nu haal me ginder over mijn paard,

Dat daar staat in die boomgaard."

39225 "Bij God, dat is al zonder letten,

Wist ik waar te doen mijn Gringalet."

Walewein gaf het haar en ging gelijk

Over een vlonder daar hij zag staan

Ridders, knapen en jonkvrouwen,

39230 Die hem met verwondering alle aanschouwden,

En spraken hem aan alle daar,

En vermanden hem zeer daarnaar

Dat hij de jonkvrouwen niet raakte,

Want ze was in kwade gedachte,

39235 En ze had menigeen laten nemen het lijf,

Want ze was een kwaad wijf.

Walewein liet hen zeggen daar

Dat ze wilden, en ging daarnaar

Al gewapend daar hij het paard vond.

39240 Een grote ridder, een bediende,

Lag daarbij en hoedde het paard:

En Walewein bood de hand derwaarts.

Die ridder sprak: "Wat wil ge maken?

Hoed u van al zulke zaken,

39245 Want ge blijft er om geschonden."

Ze hadden ginder lang gesprek.

Tenslotte nam heer Walewein dat paard

En voerde het gelijk ter jonkvrouw waart,

Die haar mantel had laten vallen

39250 En haar wimpel ook geheel,

Omdat ze wilde dat men ze zou

Beter zien. Toen sprak boude

Heer Walewein: "Jonkvrouw, zie uw paard:

Zit er op als ge wil, en vaart,

39255 Ik zal u helpen nu daar op."

263 "Wat, heer zot, hou uw scherts,

Dat ge uw hand zou doen aan mij?

Dan wilde ik niet dat het gebeurd is

Om dat goed van die steden:

39260 Me was liever afgesneden

Uw hand, dan ze aan mij was gekomen."

Meteen heeft ze het paard genomen

En is gelijk daar op gezeten.

"Heer ridder:" zei ze, "ik laat u weten,

39265 Vaar nu voor, ik volg u na

Tot de tijd, dat wel versta,

Dat ik u zie in zo grote schande

En in zo’n verdriet, dat in de landen

Niet een ridder gebeurde te voren.

39270 Grote lachen en grote toorn

Zal u gebeuren, en misval,

Eer ik van u scheiden zal."

Dus voer ze op hem smadelijk

De hele dag, zonder enige te laten,

39275 Dat Walewein deed groot verdriet;

Maar hij antwoordde haar daar niet

En keerde over die brug weer

En recht voort al tot het water neder,

Zo ver, zodat hij ten einde kwam

39280 Daar het water zijn loop om nam.

Toen sprak die jonkvrouw: "Bange man,

Keer weer om, en volg me dan,

Want ik zie wel zonder wachten

Dat ge me uit de weg wil leiden."

39285 Walewein zei toen: "Ay schone jonkvrouw,

Ik doe het niet, bij mijn trouw;

Maar ik deed nu om dat,

Doordat ik kwam een andere pad

En ik geen avonturen vond:

39290 Omdat reed ik al hier gelijk."

"U deed het: u reed hier omdat

Dat u wil de avonturen vlieden."

"Nu zeg het dan waar ge wil, jonkvrouw,

Ik vaar gereed, bij mijn trouw."

39295 "Zo vaar me dan al dit pad."

Dus sloeg hij weer om na dat,

En kwam in de weg gereden

Daar hij de ridder liet liggen heden,

Die daar lag alzo gewond.

39300 En recht in dezelfde stond

Zo heeft Walewein gezocht een kruid,

Dat in had grote kracht,

En kwam te ridder daar hij was,

En betastte hem overal na dat,

39305 En vond de pols stijf en warm.

De jonkvrouw had hem in haar arm

En weende, en zei: "Hij is dood."

En Walewein dat kruidje verkruimelde

In de wonden en verbond het daar

39310 Met een doek, die hem daarnaar

Die jonkvrouw van haar hoofd nam.

En de ridder gelijk bijkwam

En sprak dit woord met pijnen groot:

"Ik ben geweest in grote nood

39315 Van de duivels van de hel,

Die me graag zouden kwellen;

Maar mocht ik mijn biecht spreken

Dan was ik de duivels ontkomen.

Hier woont een paap erg nabij:

39320 Had ik een paard ik reed daar,

Zodat ik mijn biecht sprak."

Meteen kwam ginder een schildknaap

Van zeer vreemde zeden

Op een dravend paard gereden.

39325 Toen zei die ridder: "Ay lieve heer,

Geef me geen paard, door Gods eer,

Dat die schildknecht brengt daar."

Walewein antwoordde hem daarnaar:

"Wat zoekt die knecht, wat doet hij hier?

39330 Hij mocht wezen nu zo fier,

Ik zou mijn paard eerder lenen u

Eer ik zijn ros nam nu."

"Ge had recht, hij is zo kwaad:

Alles dat hij jaagt dat is beraad:

39335 Hij komt om uw schande na,

En zal u wachten, weet voor waar;

En mocht hij, hij deed u kwaad."

Toen mijn heer Walewein dit verstaat

Gaat hij derwaarts vragen gelijk

39340 Waarvan hij komt alzo gedaan?

"Ik vaar alom spieden," zei hij;

Kwaad geluk geeft God u.

Wat heeft u met mij te doen

Waar ik vaar?" En om datgene

39345 Sloeg hem Walewein ter plaatse,

Zodat hij ter aarde viel na dat,

Met de vuist op zijn hoofd,

Zodat hij daar neer lag verdoofd.

En toen hij opstond viel hij weer

39350 Wel 7 maal, eer hij ging ter neer.

Daarna dreigde die schildknecht,

En Walewein ging te ridder echt,

Die bijna geheel was bekomen:

En toen hij Walewein heeft vernomen

39355 Kende hij hem goed. Hij bad hem daarnaar

Dat hij zijn geliefde hem ophielp daar;

En de tijd dat hij dat deed

Zat hij op Waleweins paard gereed

En voerde weg op de heide;

39360 Zo wat er Walewein toe zei

Hij wilden het paard geven niet.

Walewein zei toen hij dit ziet:

"Bij God, ge volgt wel de raad:

Doe me goed ik doe u kwaad.

39365 Nu zou ik graag weten, vriend,

Waaraan ik dus nu heb verdiend

Dat ge me aldus fel bent."

"Walewein, gedenkt ge niet de tijd

Dat u me liet eten met de honden,

39370 Mijn handen op mijn rug gebonden?"

"Bent u dan die Gregorias?

Dat ik u deed ik belijd wel dat;

Maar het is dus landszede,

Die met een jonkvrouwen misdeden,

39375 Tegen hun wil, dat men de man

Met de honden liet eten dan,

In koning Arthurs land."

"Walewein, daarom zal ge nu gelijk,

Uw Gringalet derven, en rijden nu

39380 Dat ros, dat mager is en schuw."

Dus scheidde hij van Walewein daar;

En die kwade jonkvrouw lachte daarnaar

En zei: "Heer, bij mijn trouw,

Nu schendt u wel die grote vrouwen

39385 Geleiden zou te grote feesten;

Ook zou ge wel in onrust

En in grote strijd behoeden nu.

Zit op uw ros, ik volg u.

Ge hebt een goed begin gedaan."

39390 De schildknecht kwam daartoe gegaan

En sprak Walewein ook zeer,

Dat Walewein vertoornen liet meer

Dan hem nooit een ding deed:

Toch zweeg hij stil en zat gereed

39395 Op dat paard, dat mager was

En wanstaltig, zoals ik het las,

En ook draafde het zo hard,

Dat hem het lichaam te scheuren dacht;

En reed weg zo hij best kon.

39400 De schildknecht riep: "Te kwade gunst

En te kwade tijd werd ge geboren;

En hebben moet grote toorn

Dat ge mijn paard ontvoert nu."

De jonkvrouw sprak: "Laat vergenoegen u,

39405 Hij zal er op spelen wel schoon:

264 Het komt u nog wel te loon;

Hij zal er paarden mee winnen genoeg,

Dan zal ge hebben wel uw gevoeg,

Want hij zal u delen zijn gewin."

39410 "Ay jonkvrouw, zeg het mij."

Sprak Walewein, "schaadt u niets.

Dit spel is noch niet geëindigd.

Nu wees hoffelijk en hou uw mond;

Nog mag komen wel die stonde

39415 Dat ik mijn leed overwinnen zou."

De jonkvrouw antwoordde alzo te houden:

"Bij God, heer ridder, dat schijnt wel.

Wanneer reed voort uw paard snel

En laat het lopen met de sporen?"

39420 Walewein had dus grote toorn,

Want hij zijn paard met geen dingen

Niet kon in de loop brengen

Anders niet dan het gaan wilde.

Dus kwam gereden die ridder mild

39425 Op een plein bij een rivier,

Daar een kasteel stond wel duur,

Aan de andere zijde van het water daar.

Dat weer was mooi en helder,

En vele jonkvrouwen lagen ginder,

39430 Graven en ridders kinderen,

Te kasteel en zagen uit.

Toen sprak de jonkvrouw over luid

Tot Walewein: "Ridder, ontvliedt.

Zag ge diegenen die ik nu zie,

39435 Ge zou ze vlieden, ik twijfel niet."

Meteen Walewein hem om ziet,

En heeft daar een ridder vernomen

Op zijn paard gereden gekomen.

"Ay lieve jonkvrouw, ik bid u dit,

39440 Zeg me wie diegene is."

"Ik zeg het u wel, zij het zeker dat,

Het is de bode Gregorias,

En zijn neef, een ridder fier,

En wil u verslaan al hier.

39445 Maar wil u ontvlieden de dood,

Zo kom tot mij in deze boot."

"Jonkvrouw, wat zo me gebeurt,

Van diegenen vlied ik niet;

Mocht ik mijn paard weer bejagen

39450 Zo dorst ik mijn verdriet niet te klagen."

"Ik hoop bejaagt ge, en mede ook prijs.

Ge zal doen 1 fier steekspel

Voor al die schone jonkvrouwen,

Die het te kasteel zullen aanschouwen.

39455 Vergaf God dat ik nu hoorde

Dat steken en de woorden

Dat ze zullen maken ter vaart

Als ge de voeten keert opwaarts

In dat zand met grote schande."

39460 Walewein keerde hem om gelijk

Te ridder waart, die ginder kwam,

En toen hij zijn speer vernam

Brak in het zitten zijn zadel,

En zijn stijgbeugel ook beide,

39465 En stil bleef ook staan zijn paard,

Hij kon het brengen niet voorwaarts,

Wat hij het sloeg met de sporen

Dat was al pijn verloren.

Nu is diegene op Walewein gekomen

39470 En heeft zijn speer in de hand genomen,

En stak Walewein zo met een vaart,

Dat zijn paard boog achteruit

En hij hem stond op zijn voeten.

Maar zijn speer kwam zo tegemoet

39475 Dat het de ridder geheel doorbrak

Zijn wapens en in de zijde stak,

Zodat hij ter aarde gevallen kwam.

Walewein zijn paard weer nam

En zat er op met snelle vaart,

39480 En keerde weer te jonkvrouw waart;

Maar ze was hem toen ontkomen.

Daarna zag hij komen gevaren

Een schipper op de vaart,

Die Walewein eiste zijn paard

39485 En zei dat was zijn leen.

Heer Walewein zei: "Schipper, neen,

Waarom zou ik het u geven nu?"

Die veerman zei: "Ik zeg het u:

Die een ridder overwint op het zand,

39490 Dat paard is mijne gelijk,

Of die ridder die blijft ontdaan

Zou men geven mij gevangen:

Dit is de leen van dat kasteel."

"Zo neem dan te uw deel,"

39495 Sprak Walewein, "ik geef hem u."

"Heer ridder, ge zou zelf nu

Genoeg hebben te doen, zou gij

De ridder brengen gevangen mij;

En ge bent schuldig me te vangen

39500 En in mijn schip te brengen aan."

"Vriend, ik beloofde ge veel erger;

Me was heden genomen mijn paard,

En ontnam me een ridder, zij het zeker dat,

Die ik van de dood genas;

39505 En ging ik nu en haalde de man

Wie zou mijn paard houden dan?"

De veerman zei: "Bij mijn weet,

Ik zal het u wel houden." En zonder letten

Ging Walewein te ridder waart

39510 En trok op hem daar zijn zwaard.

Die ridder sprak toen: "Lieve heer,

Ik ben gewond erg zeer,

Sla me nimmermeer. "Vriend, dat zij.

Nu sta dan op en ga met mij."

39515 Dus nam hij hem daar met de hand

En leverde hem de veerman gelijk,

Die hem grote dank zei.

Walewein vroeg toen zonder wachten

De veerman om die jonkvrouw,

39520 Waar ze was. "Bij mijn trouw."

Sprak de veerman, "ge zag niet

Kwader beest dan was die.

Ze heeft menige ridder snel

Het lijf laten nemen op dit zand.

39525 Laat haar varen en rij met mij,

Want het is de avond nabij:

Ik zal u herbergen te meer."

Walewein sprak: "Veerman, sinds meer

Dat me ontkomen is die jonkvrouw

39530 Zo vaar ik met u op echte trouw."

Dus voeren ze samen na dat,

Daar die veerman wonend was,

In een mooie woning gelijk,

Die niet ver was gestaan

39535 Van het kasteel, daar ik van zei.

Men legde daar de tafel zonder wachten

En ging eten, zonder waan.

Alles dat men kon verstaan

Dat men drinken mocht of eten

39540 Dus was daar niets vergeten;

En toen de tafel was ontruimd

Ging men daar slapen, zonder waan.

Nu wil ik zwijgen hier van deze

En wil voort van de jonkvrouw lezen.

39545 Het avontuur zegt, zonder waan,

Toen die jonkvrouw heeft verstaan

Dat Walewein de ridder stak neer

En zijn paard gewonnen weer,

Keerde ze om in die stad

39550 Heimelijk, te vernemen om dat,

En te spieden ook alzo te houden,

Waar Walewein naartoe varen zou.

En al dat ze dus probeerde en wacht,

Dat was omdat ze zijn kracht

39555 Graag zou beproeven nu;

265 En was hij zo sterk, dat zeg ik u,

Dat hij behouden mocht het plein,

Zo zag ze graag dat Walewein

Wraak deed over haar vijand.

39560 Om deze dingen heeft ze in het zand

Menige ridder laten nemen het lijf

Hierom heet ze een kwaad wijf.

Hier later zal ge het beter verstaan

Waarom deze dingen zijn gedaan.

39565 En deze jonkvrouw wacht bij het plein

Tot de volgende dag op Walewein,

Die met de veerman was gevaren.

De volgende dag, eer begon te baren

De zon, was Walewein op gestaan.

39570 En zijn waard kwam daar gegaan,

Die hem daar bood goede dag.

Walewein vroeg zo hij eerst mag,

En nam de waard bij de hand:

"Heer waard, van wie is dit schone land?

39575 En dit kasteel, die schoon is zeer,

Wie houdt hem, wie is er van heer?"

"Heer, dus weet ik niet."

"En die het kasteel wil doen verdriet

Of aanvallen, wie zou het dan

39580 Beschermen?" "Heer, bij Sint Jan,

Daar zijn binnen 5 honderd

Onder ridders en knapen bijzonder,

En vele vrouwen die weduwen zijn,

En vele schone maagden fijn.

39585 En daar is 1 vrouw, zij het gewis,

Die daar boven hen allen is,

Die weleer hier in het land kwam

En met haar bracht, zoals ik het vernam,

De grootste schat die men zag;

39590 En alzo zoals ik u zeggen mag

Zo liet ze met haar schat maken

Al deze dure zaken;

En ook is dit met goochelarij

Binnen gemaakt en met astronomie:

39595 En een meester die heet Merlijn

Maakte daar een bed fijn,

De duurste dat niemand zag,

En daar nog nooit een man op lag.

En die dat won, hij mocht heer

39600 Van het kasteel zijn immermeer,

En die jonkvrouwen huwen daar binnen

En hun goed laten ook winnen,

Dat ze lang hebben gederfd,

En daar ze van zijn onterft.

39605 Toen mijn heer Walewein dit hoorde

Sprak hij te waard deze woorden:

"Heer waard, laat me halen mijn paard,

Ik wil nu varen daarheen,

En wil dat wonder schouwen aan."

39610 "Neen, heer ridder, edele man,

Laat dit blijven. In zulke nood

Laat ik u niet varen; ge bleef er dood."

"Ik zal er varen, wat er geschiedt;

Ik liet het om de hele wereld niet.

39615 Hou je me voor dus bang?"

"Neen ik, heer; maar bij God,

Het is me leed dat ge er vaart."

Walewein ging tot zijn paard waart.

En toen die waard dat zag

39620 Liep hij hem na al dat hij mag,

En zei hij wilde varen met hem.

Dus voeren ze tezamen, zoals ik het vernam.

Die bad hij Walewein een bede daar,

Die hij beloofde te doen daarnaar.

39625 Met dezen woorden ze beide kwamen

Tot de zalen, daar ze vernamen

Zitten een man met krukken,

Die rijk was en voornaam,

En een van de fierste mede voor waar,

39630 Die men wist ver of na.

Dus kwamen ze ter zalen binnen,

Die rijkelijk was in alle zinnen.

De deuren waren met goud verweven

En menig dier daar op verheven;

39635 En aan die zaal, wie dat verwondert,

Stonden vensters 7 honderd

Glazen, daar men openbaar

Door zag of ze van glas niet waren

Van in de kamer tot op de vloer.

39640 Walewein ging het geheel door en door

En bezag dat wonder daar.

Toen kwamen ze het bed nabij,

Daar stenen in stonden openbaar,

Die ‘s nachts oplichten alzo helder

39645 Alsof het was een schone dag.

Aan dit bed groot wonder lag

Van tapijtwerk en van zijde mede:

Het liep op 4 schijven gereed

Met koorden gemakt in de vleugel

39650 Zoals een pijl uit een boog.

Daar hingen bellen aan gemaakt,

Die zeer luidden en maakten geklank.

Toen Walewein het wonder had gezien

Ze hij tot zijn waard meteen:

39655 "Heer waard, ik kan merken niet

Waarom ge me hier te gaan ontraadt;

Ik zie hier niemand strijden nog twisten.

Ik wil me nu gaan zitten rusten

Op dat bed, dat ginder staat."

39660 "Neen, heer, dat is niet mijn raad.

Sinds me die heer die me gebood,

Ge zou sterven die kwaadste dood

Die niet stierf enige edele man.

Ik vermaan u mijn bede dan,

39665 Die ge me beloofde heden."

"Neen, heer waard, bij mijn waarheden,

Ik mag aldus niet heen gaan;

Ik moet op het bed zitten gaan,

Wat er van komt, of wat er geschiedt."

39670 En toen die waard dat ziet:

"Ay lieve heer, zo wil ik van u scheiden:

Uw ziel moet God geleiden;

Ik waan u te zien nimmermeer."

Hij liep uit de zalen zeer,

39675 En Walewein ging gelijk daarnaar

Op dat bed zitten daar,

Geheel gewapend, met snelle vaart.

En dat bed in beweging werd,

En de bellen maakten geklank.

39680 Daar werd van geschut gemengd,

Van pijlen en van grote machines,

Daar men lieden mee mocht pijnen,

Dus kwam daar zoveel over een

Op Walewein, dat hem wel scheen;

39685 Want alle wonderen die daar waren

Kwamen daar op hem gevaren.

Had zijn goede schild niet gedaan

Hij was de dood niet ontgaan.

Dat wonder brak daar al die tijd.

39690 Hij trok uit zijn schild de pijlen,

En van sommige was hij gewond.

En recht in deze zelfde stond

Kwam daar een groot man gegaan

En opende een deur gelijk,

39695 En bracht daar een luipaard uit,

Die brieste en maakte geluid,

En schoot op Walewein alzo te houden

Of hij hem daar verbijten zou,

En gaf Walewein daar een slag

39700 Met beide zijn klauwen, die hem raakte,

Zodat Walewein viel te neer.

Maar hij sprong gelijk op weer

En sloeg de luipaard het hoofd af

Met een slag, die hij hem gaf:

39705 De voorste voeten hij mee af droeg.

266 Dank heeft hij, die de slag sloeg.

Dus viel de luipaard dood ter neer,

En Walewein ging zitten weer

Op het bed. Toen dit zijn waard vernam,

39710 Dapper hij gelopen kwam,

En sprak: "Heer, nu wees blijde:

U is gebeurd nu ten tijde

De grootste eer die niet geschiedde

Enige man. Al deze manschappen

39715 En al dit wonder, dat hoort hier toe,

Moet u dienen laat en vroeg;

En het staat al tot uw gebod,

Dus ge het wel waardig bent, bij God."

Na deze kwam tot de groep groot

39720 Van schone knapen, die al bloot

In hun rok kwamen gegaan,

En knielden voor Walewein gelijk

En zeiden: "Heer, we zijn uw knechten

En gij onze heer: wel met recht

39725 Zo bieden we u onze manschap hier."

Daarna kwamen knapen fier

Die hem ontwapenden met een vaart.

Men leidde zijn paard ter stal waart.

Andere knapen kwamen diergelijke,

39730 Die hem kleedden rijkelijk.

Toen kwamen daar vrouwen en jonkvrouwen,

Die men te verwondering mocht aanschouwen,

Met grote scharen behaaglijk.

Walewein sprong op toen haastig

39735 En zei de jonkvrouwen welkom te wezen;

En ze negen hen alle met deze

En boden hem hun dienst daarnaar,

En zeiden: "Heer, weet openbaar,

Dat we uw eigen zijn allemaal,

39740 Gelijk of ge was onze vader."

Voort zei daar een jonkvrouw:

"Heer, u groet op grote trouw

Onze vrouw de koningin nu,

En zendt ons allen hier tot u

39745 Dat we blijdschap maken en vreugde,

Dat u de tijd minder verdriet."

Walewein sprak:" Dank heeft mijn vrouw,

En ge ook mede, schone jonkvrouw."

En daarna kwamen ze gelijk tot hem waart

39750 En leidde hem tot een toren waart,

Daar ze hem toonde water en woud

En wild en tam, jong en oud.

Toen sprak Walewein al zonder sparen:

"Hier zal ik me in meien varen

39755 En korten daar wel mijn stonden,

Beide met vogels en met honden."

De waard sprak: "Zwijg van dezen,

Dat mag altijd niet wezen,

Want die hier binnen zal zijn heer

39760 Moet hierin blijven immermeer."

Walewein zei al zonder sage:

"Ik blijf er in niet 7 dagen

Aldus besloten met geweld,

Om 1000 pond van rood goud.

39765 Zou ik dan hier immer blijven?

Daartoe mocht niemand bedrijven."

Dus keerde hij van de toren neer

En ging op het bed zitten weer

Grimmig en droevig zeer.

39770 Een jonkvrouw kwam en zei: "Heer,

Hier zal komen de koningin,

En ze laat u vragen te beginne

Waar dat ge wilt dat men eet."

"Jonkvrouw," zei hij, "bij mijn weet,

39775 Me een zorg waar men eet nu,

Ik eet hier niet meer, dat zeg ik u,

Ik zal eerder zijn vertroost beter

Van dingen die me hier nu let."

De jonkvrouw scheidde geschoffeerd van daar

39780 En ging ter koningin daarnaar

En zei haar wat ze had vernomen

Aan Walewein. Nu is zelf gekomen

De koningin, en was blij zeer

En zei: "Wees welkom, heer."

39785 "God loont het u," sprak hij, "lieve vrouw;

Bij mijn weet en mijn trouw,

Eer ik u zag was me zo zwaar

Om wat dingen; maar daarnaar,

Ten eerste dat ik u zag, zonder waan,

39790 Is me die droefheid geheel vergaan."

"Heer, ge mag wel blijde wezen."

Sprak die vrouw, " want van dezen

Kasteel en van al deze jonkvrouwen

En van deze bedienden en deze vrouwen,

39795 En van alles dat hier binnen is

Bent ge heer, dus zij het gewis.

U is gebeurd de grootste eer

Die nooit gebeurde enige heer,

Dank heeft God en zijn geweld.

39800 Nu zie, heer, waar ge eten wilt,

Zo ginder boven, zo in de zaal,

Het staat aan u allemaal."

Walewein sprak toen: "Bij mijn trouw,

Het lijkt me hier zo schoon, vrouwe,

39805 Dat hier elk een wel mag lusten

Beide dat eten en dat rusten."

De vrouw nam toen verlof gelijk.

Men ging daar de handen wassen,

En Walewein en zijn waard

39810 Zijn gezeten daar ter vaart

Om het bed van de wonderen daar

Tot een tafel alleen. Daarnaar

Zaten daar toe aan de andere zijde

Anderhalf honderd jonkvrouwen te die tijde.

39815 Daar was te eten gediend wel.

Daar was blijdschap in die zaal

Na het eten een groot spel:

Men danste daar en zong daar wel,

En daarna ging men slapen daar.

39820 Walewein lag die nacht daarnaar

Op het bed van de wonderen, God weet.

De volgende dag kwam zijn waard gereed

En liet Walewein opstaan,

En zijn op een toren gegaan.

39825 En Clariane werd dus gewaar,

En zei het de koningin daarnaar,

Die opstond met snelle vaart

En volgde hem te toren waart,

En leidde haar nichten met haar.

39830 En toen Walewein ze werd gewaar

Groette hij ze, en nam haar bij de hand,

En gingen te ene venster gelijk,

Daar ze lagen en zagen uit

En aanschouwden bomen en kruid.

39835 Meteen ze daar beneden aanschouwen

Een ridder en een jonkvrouw:

En toen Walewein deze ziet

Sprak hij, "Vrouwe, kende ge iets

Diegene 2 die ginder varen?"

39840 "Een zorg u, heer," sprak ze, "te waren

Het zijn de 2 kwaadste zekerlijk

Die men vond in enig rijk.

Het is de dapperste ridder een

Die de zon niet bescheen,

39845 En daartoe de felste die leeft.

Het is die menige ridder heeft

Te die haven genomen het lijf;

En dit is ook dat kwade wijf

Die haar geen ondaad schaamt,

39850 Daar ge gisteren hiervoor mee kwam."

"Ay lieve vrouw, mocht ik het zijn,

Hoe graag sprak ik ze wat."

"Neen, ridder, dat mag niet geschieden,

En God behoedt u ook van die

39855 Kwade, van ook zo grote schade;

267 Want wilde ge, heer, vroeg en laat

Uit varen altijd tot die

Zoals hier wonderen zullen geschieden,

Zo zou ge hier kort duren.

39860 Maar wil ge houden die avonturen

Die tot dit kasteel behoren, te waren,

Zo mag ge nimmermeer daar uit varen."

Walewein sprak toen: "Vrouwe koningin,

Hiermee brengt ge me uit zin.

39865 Ik waande hier niet gevangen te wezen."

De koningin sprak toen met deze:

"Vaart daar ge wilt, indien dat gij

Zulk convent wil houden mij,

Dat ge weer keert nog vanavond

39870 Indien dat ge blijft gezond."

"Vrouw, dit wil ik doen gereed;

Maar ge moet me ook een bede

Doen, vrouwe; en dat zal wezen

Dat ge me in 7 dagen na deze

39875 Naar mijn naam niet eist."

"Heer dit was dat ding die ik meest

Begeerde te weten, dat zeg ik u;

Maar sinds dat gij het begeert nu

Zo laat ik het blijven, en heden meer

39880 Geef ik u verlof te varen, heer."

Dus liep Walewein neer te dal,

Daar we van zullen houden taal,

En van de kwade jonkvrouw daarnaar,

En van de ridder die kwam met haar.

39885 Nu zegt ons voort het avontuur:

Deze jonkvrouw, dat kwade figuur,

Daar ik hier tevoren van las,

Toen ze wist waar Walewein was,

Alzo zoals ze het had bespied,

39890 Toen lette ze langer niet,

Ze voer om deze ridder gelijk,

Die menige wandaad heeft gedaan,

En bracht hem voor de toren omdat

Omdat hem Walewein daar zou zien;

39895 En toen hij ze zag, peinsde ze mede,

Dat hij haar zou volgen gereed,

Zoals hij ook deed; want alzo gelijk

Toen hij in het paleis kwam gegaan

Liet hij knapen halen zijn paard

39900 En zat er op, en reed derwaarts

Goed gewapend, en de veerman

Volgde hem vast mede dan

Tot de haven in korte stonden,

Daar ze de boot gereed vonden,

39905 Daar ze mede over reden.

De andere ridder sprak ter plaatse

Vriendelijk te kwade jonkvrouw:

"Zeg me, vriendin, bij uw trouw,

Kende ge die ridder iets?"

39910 Ze lachte en ze zei: "Neen ik niet;

Maar, lief, het is diezelfde man,

Die me gisteren bracht hieraan."

"Ay jonkvrouw, is hij dan dat,

Dan koopt hij met het lijf ter plaatse.

39915 Bezoekt hij de haven van Galoye

Dat zal zijn tot hem grote verdriet;

Dit zal hij met het lijf bekopen."

Met het woord liet hij lopen

Tot mijn heer Walewein waart,

39920 En waande hem met een snelle vaart

Wel hebben gestoken neer;

En Walewein richtte op hem weer,

En stak hem het schild al door,

En maakte hem een grote scheur

39925 In het harnas, zodat daarnaar

De speer ging in het lichaam daar

Wel een voet lang God weet.

Die ridder viel ter aarde gereed,

Maar hij sprong op en trok zijn zwaard

39930 En kwam tot heer Walewein waart,

En sloeg op hem, zonder waan;

Maar het was snel gedaan,

Want Walewein maakte hem zo mat,

Zodat hij hem op gaf ter plaatse.

39935 En Walewein riep de veerman gelijk

En gaf hem de ridder gevangen,

En voer te jonkvrouw gelijk daarbij,

En zei: "Jonkvrouw, wil ge varen met mij,

Ik voer u over die rivier."

39940 "Deus, ge bent nu erg fier,"

Sprak die jonkvrouw, omdat gij

Mijn geliefde verwondt; maar dorst gij

Met me varen onder die boom,

Die ginder staat? Nu neem waar,

39945 En doe daar een koenheid mede

Die mijn geliefde vaak deed,

Zo zal ik zeggen dat ge bent

De koenste die leeft nu ter tijd."

Walewein sprak: "Vaar voor, jonkvrouw,

39950 Ik volg u na, bij mijn trouw,

Waarheen dat ge vaart voortaan."

"Ay God," zei ze, "en Sint Jan

Laat u nimmermeer vandaan keren,

Behouden uw wereld eren."

39955 Met dezen voeren ze derwaarts,

En toen ze dus gewaar werden ter vaart

Die vrouwen die te paleis lagen,

En ze hem dus weg varen zagen,

Begonnen ze te misbaren zeer,

39960 En zeiden: "We verliezen onze heer,

Die onze troost zou zijn ter nood.

Ziet, waar ze nu tot zijn dood

Die kwade jonkvrouw met haar leidt.

O wach, dat hij van ons nu scheidt."

39965 Binnen deze, zoals ik het heb vernomen,

Is Walewein onder de boom gekomen,

Daar hij niemand onder vond

Maar die jonkvrouw, die vlug

Waande het avontuur te hebben gevonden.

39970 Walewein sprak toen terzelfder stonden:

"Jonkvrouw, wilde ge iets meer van mij?"

"Heer, hier staat een water nabij,

Dat erg diep is en nauw,

Daar mijn geliefde met de dauw

39975 Bloemen me te halen plag

Tot een hoed op elke dag:

Dorst ge daar over nu te rijden

Ik zou zeggen dat nu ten tijden

In de wereld koenere man was."

39980 Mijn heer Walewein antwoordde haar:

"In zie hier brug nog wad,

Hoe zou ik komen daar ter plaatse?

En het water is diep, en voert hoog."

"Dit wist ik wel, dat ge niet durft,"

39985 Sprak de jonkvrouw; "want ge node

Daar over zou rijden, ge bent zo bang;

Want dit is dat zorgelijke wad.

Hij mag niet hebben het hart mat,

Nog bang zijn van al,

39990 Die daar over nu rijden zal."

Walewein zweeg geheel stil gelijk

En reed tot aan de water kant,

Dat erg steil was en diep.

Hij had een paard dat wel liep

39995 En vaak had, zonder waan,

Alzo grote sprong gedaan

Alsof het daar over sprong.

Hij had de ouden en de jonge

Horen spreken vroeg en laat

40000 Van het vreselijke wad,

Wie er over kwam, in alle wijs

Hij zou bejagen grote prijs.

Walewein haalde uit na dat,

En sloeg met de sporen tot op het wad;

40005 En het paard sprong, en miste terstond,

268 Zodat het achter kwam op de grond;

Maar het lichtte zich en sprong boven:

Dus mocht hem Walewein wel loven.

En alzo volledig toen hij over was

40010 Zag hij waar kwam gereden in het gras

Een ridder, daar meer schoonheid aan

Lag dan ik zeggen kan.

Walewein begroette hem met woorden schoon.

De andere zei: "God moet het u lonen.

40015 Nu zeg me, ridder, waar ze is,

Die kwade jonkvrouw, die kwam met gij.

Weet u van haar gezelschap iets?"

Walewein antwoordde: "Neen ik niet;

Maar een ridder kwam met haar heden,

40020 Die op me reed, en daar ter plaatse,

Alzo zoals God het wilde ook dat,

Die stak ik af en maakte mat,

En gaf hem de veerman daarnaar,

Die zei dat het zijn recht was.

40025 Toen zond ze me hier in die wijs,

En zei me dat haar geliefde

Hier over vaak te varen plag

En haar te halen op elke dag

Bloemen tot een hoed, voor waar."

40030 "Die kwade loog u daar;

Hij was niet zo koen voor dat,

Dat hij durfde te komen daar ik was;

En die kwade daar ge mee kwam,

Die haar geen ding schaamt,

40035 Ze was mijn geliefde wel 1 jaar.

Ik kwam niet in plaatsen voorwaar,

Dat ik dus verdienen kon

Dat ze niet enige goed gunde

Te mij waart had of trouw mede;

40040 Nochtans ik haar menige dienst deed,

Maar mijn dienst was buiten haar al,

En ten eerste dat ze mocht ze me ontkwam

En was aan deze ridder gekomen,

Die u heden heeft genomen;

40045 En dat ze u tot hier toonde

Dat was omdat ze waande

Dat u verdronken zou wezen.

Nu laten we de taal van deze,

En mannelijk verzekeren de andere hier

40050 Te zeggen als een ridder fier

Dat elk de andere vragen zal."

Dus verzekerde het de ene de anderen al.

Walewein haastte hem en vroeg na dat:

"Heer, hoe heet die stad?"

40055 "Die stad behoort alleen mij

En is geheten Orcani,

En hou haar van God te leen

En van elders niemand algemeen."

"Heer, hoe bent u zelf genaamd?"

40060 "Vriend, ik heet Griromelant."

"En hoe heet nu die jonkvrouw

Die ge zegt zo ontrouw?

"Heer ridder, dat is waar, wilde gij het weten,

Ze is Orglieus geheten.

40065 Haar geliefde heet Orgeleos van Ierland,

En zijn kasteel is genaamd

De rots met de nauwe weg,

Daar ik u wel van verpleeg,

Al lagen er 4 koningen voren,

40070 Die het allen wilden vernielen,

Hij achtte het niet iets:

Deze behoed de palen van Galoye."

"Heer, nu zeg me nog een deel,

Hoe heet dat schone kasteel

40075 Die over die rivier staat?

Daar lag ik vannacht in, God weet,

En daar keer ik weer als ik scheidt."

Griromelande werd erg leed

Te moede toen hij dit hoorde,

40080 En reed met de woorden

Al houdende dat hoofd neer.

En Walewein die riep hem weer,

En vermaande hem daar zijn trouw.

"Vriend," zei hij, "bij onze vrouwe,

40085 Ik scheldt mijn trouw kwijt.

Nu vaar daar u wil met vlijt,

Indien dat ik ook kwijt u.

Ik waande, ridder, dat u mij

Zou hebben gezegd openbaar

40090 Van het kasteel enige nieuws,

Maar u weet alzo veel van de maan

Als van het kasteel, in mijn waan."

Walewein sprak: "Alzo helpt me God.

Ik maak niet mijn spot,

40095 Ik lag al deze nacht gereed

Op het bed van de wonderen; God weet."

Griromelant sprak: "Dit zijn schone woorden;

Zoete vriend nu lieg voort,

Toch zou ik een fabelaar

40100 Horen liegen, als hij hier was."

"Heer, ik lieg u groot nog smal."

Toen ging hij hem vertellen al

Wat hem de andere dag was geschied:

Hij liet hem achter niets

40105 Van de wonderen van daar boven,

Van de pijlen die op hem vlogen

En van de luipaard met geweld.

Toen toonde hij hem zijn schild,

Daar de klauwen in staken toen,

40110 Daar Griromelant zag al toe.

En toen hij dit heeft gezien

Bad hij neer op zijn knieën

En legde zijn handen te samen:

"Heer," zei hij, " mag me schamen

40115 Dat ik tot u heb gezegd

Aldus grote onhoffelijkheid.

Door God, heer, vergeef het me gelijk."

Walewein sprak: "Het is graag gedaan."

Griromelant sprak: "U is gevallen

40120 De meeste eer boven allen

Ridders die hier leven nu.

Nu was ik graag bericht van u:

Nu zeg me van de hoffelijke vrouwen

Die men in het kasteel mag aanschouwen,

40125 Weet ge daarvan te zeggen iets?"

Walewein zei: "Neen ik niet.

Ik weet niet wie ze zijn, God weet."

"Ik zal het u dan zeggen gereed:

De oudste vrouw, dus wees bekend,

40130 Is konings Arthurs moeder,

En de andere vrouw, die ge zag daar,

Is haar dochter, weet voor waar,

En Waleweins moeder, die God verwijt

En die ik boven alle man haat."

40135 Walewein sprak: "Wat zeg je van dezen,

Dus mag het altijd niet wezen,

Dit is meer dan 20 jaar

Dat ze dood zijn, weet voor waar."

"Ze leven nog," sprak Griromelant;

40140 "En toen die vrouwen kwamen in het land

Brachten ze hier grote schat.

Toen lieten ze maken daar ter plaatse

Dat rijkelijke kasteel,

En wonderen mede een groot deel.

40145 En waarom ze hier kwamen in het land

Dat zal ij u zeggen al gelijk.

Toen dood waren alle beide,

Uter Pendragon en koning Lot mede,

Toen werd in Brittannië grote strijd

40150 Wie koning zou zijn terzelfder tijd,

Want van Arthur men niet vernam,

Die sinds te koninkrijk kwam;

En Walewein en zijn broeder, dat weet,

Waren toen kleine kinderen mee.

40155 En om dat toen dat land in beroering was

269 Ruimden deze vrouwen beide door dat,

En brachten grote schat ter plaatse

Om hier te zijn mede in vrede,

Want ze dat oorlogen dachten daar.

40160 Dat zijn de zaken, weet voor waar,

Dat ze hier dus komen deed.

En ten eerste dat ze kwamen ter plaatse

Zo bleef Waleweins moeder al daar

Van een schoon kind, dat is waar,

40165 Dat nu de schoonste jonkvrouw is,

Die in de wereld, zij het zeker dit,

Niet geboren werd schoner, ik waan,

En is geheten Clariane,

Daar ik aan hebben waan goed deel,

40170 Want ik hou haar voor de mijne al geheel;

Nochtans haat ik Walewein meer

Dan ik nooit man deed eer;

En mocht ik hem bevaren, ik liet het niet

Om de hele wereld leven iets."

40175 Walewein sprak: "Dit is wonder groot,

Dat ge de jonkvrouws broeder doet

Dus zeer begeert die ge mint.

Ik waan u haar minne weinig bindt;

Want minde ge haar, ge zou onbeschroomd

40180 Haar verwanten graag te vriend houden."

"Ge zegt waar," zei Griromelant,

"Maar dat zijn vader met zijn hand

Mijn vader ter dood sloeg,

Daar deed hij me leed aan genoeg;

40185 En Walewein zelf sloeg ook sinds

Een jonge ridder, mijn zuster kind,

Die sterk en koen was in die mate;

En is geen wonder dat ik hem haat

En ik me wraakte, mocht ik, wel.

40190 Nu leggen we neer deze taal,

Dus bid ik u op deugd fijn,

En voer me nu deze ring

Mijn geliefde de schone Clarianen,

En zeg haar dat ik wil wanen

40195 Dat Walewein liever, haar broeder,

Haar vaders kind en haar moeder,

Van de kwaadste laat vervoeren

Dan me mijn kleinste vinger zwoer."

Walewein zei: "Bij mijn trouw,

40200 Het is een erg schone jonkvrouw,

Die ge hebt te geliefde,

Wil ze aldus de zaak belijden."

Griromelant zei: "Ik wil niet

Dat gij het haar anders zegt iets."

40205 "Graag, heer. Nu zeg me gelijk

Hoe dat kasteel is genaamd."

Griromelant zei: "Dat moet zijn:

Het heet de Rots van bloedrood.

Nu laat me uw naam weten,

40210 Dit had ik bijna vergeten."

Toen antwoordde hij hem gelijk:

"Heer, ik ben Walewein genoemd,

En ben koning Arthurs neef;

Ik lochen het nimmermeer dat ik leef

40215 Mijn naam in die plaats."

Toen Griromelant hoorde dat

Sprak hij verbolgen en zeer verhit:

"Ja Walewein, ben je dan dit,

Ge bent wel zot, dat zeg ik u,

40220 Dat ge uw naam liet nu.

Was ik gewapend zoals gij nu bent,

Ons een zou hier blijven ter tijd

Verslagen al hier op dit plein."

"Welke nood was dus?" sprak Walewein,

40225 "Kon ge enig ding op me leggen

Ik wil het u verbeteren naar goede lieden zeggen."

"Het mag niet zijn," sprak Griromelant.

"Ik eis u hierna kamp gelijk

Van heden over 7 dagen;

40230 Want hier nu al uw verwanten

Met uw oom zijn hierbij

Tot in de stad te Orcani.

Ontbiedt hem dat hij komt hier

Met al zijn ridders fier

40235 En met vrouwen en met jonkvrouwen,

Dat ze mogen het kamp aanschouwen.

En ik zal ook varen om mijn verwanten

En brengen ze hier te 7 dagen."

Walewein zei: "Ik beloof het wel."

40240 Dus scheiden ze met die taal,

En Walewein sloeg met sporen nadat,

En zijn paard sprong over het wad.

Toen dat die jonkvrouw vernam,

Dat hij gezond dus weer kwam,

40245 Ging ze van haar paard gelijk

En kwam hem daar tegen gegaan

Ootmoedig daar te voet,

En zei: "Heer, God geeft u goed

Deze dag en alle dagen.

40250 Nu hoort, heer, hier mijn klagen:

Ik moet u hier vertellen al

Mijn verdriet en mijn misval.

Ik beken me zelf wel

Dat ik ben dapper en fel

40255 Alle ridders menige dag

Geweest, die ik ooit zag;

Nochtans had ik hier vroeger prijs

En een schone ridder was mijn geliefde,

Daar ik toe droeg grote minne;

40260 En Griromelant, die zijn zin

Me verkoos, sloeg hem dood,

En nam me met kracht groot,

En hield me toen 9 maanden

En diende me zeer en vermaande

40265 En had me uitermate lief;

Maar ik haatte hem als een dief.

Wat hij door mij deed verloor hij al.

Ten eerste dat ik mocht ik hem ontkwam

En was aan deze ridder gekomen,

40270 Die ge me heden hebt ontnomen,

Daar ik om gedoogde kleine rouw;

Maar mijn eerste geliefde, die getrouwe,

Daar me van scheidde de leden dood,

Zijn minne doet me pijn zo groot,

40275 Naar dat ze me maakt erg dol

En alle hovaardigheden vol.

En dit heb ik al gedaan daarom

Ik waande dat iemand zou mij

Daarom het lijf hebben genomen;

40280 Maar ik kan aan nieuws komen

Daar ik de liefste aan kan verbeuren.

Die dood vliedt me te alle uren.

Nu bid ik u, dat ge zonder genaden

Recht over mij van mijn misdaden

40285 En neem me hier mijn felle lijf."

Walewein sprak toen: "Wel schoon wijf,

Als God het wil dus doe ik niet:

Maar zit op, en vaar met mij; nu ziet

Waar de veerman wacht op mij."

40290 "Heer ik doe alles graag dat gij

Wil en zegt." Dus voeren ze gelijk

In het schip en kwamen in het andere land.

En toen die van het kasteel aanschouwen

Dat Walewein kwam met de jonkvrouw

40295 Waren zij uitermate blijde.

Knapen sprongen aan zijn zijde

En hielpen hem af hoffelijk,

En die jonkvrouw diergelijk.

De koninginnen alle beide

40300 Kwamen tot hem wel gereed

En zeiden welkom te wezen.

De jonkvrouwen kwamen binnen dezen

En ontwapenden hem erg gauw gelijk.

Walewein is in het paleis gegaan

40305 En nam zijn zuster bij de hand,

270 En zei haar zijn boodschap gelijk,

En gaf haar de ring daarnaar,

En zei haar wie die ridder was;

"En hij ontbied u ook te ene tijd

40310 Dat ge zij geliefde bent,

En dat u liever was al bloot

Dat Walewein uw broeder was dood

Dan hem zijn vinger zwoer gereed."

"Ja heer, heeft hij dit gezegd,

40315 Bij God, hij durft op mij niet te hopen:

Zijn troost is hem nu ontslopen.

Al had ik tevoren hem goeds gegund,

Hij heeft het verborgen nu terstond;

Want weet dat, heer, al openbaar,

40320 Dat het me nu veel liever was

Dat me misviel vroeg en laat

Dan het Walewein mijn broeder deed.

Nochtans weet hij niets van mij

Of ik dood of levend ben."

40325 Toen hij die boodschap had gedaan

Ging men daar eten gelijk.

En na het eten Walewein kwam

Voort in de zaal en nam

Een knaap aldaar bezijden

40330 En zei: "Vriend, u moet rijden

Morgenvroeg tot Orcani,

Daar koning Arthur is;

En zeg het hem dat haastig

Walewein hem ontbiedt en vlijtig,

40335 Dat hij komt op de 6^de dag,

En brengt al het volk dat hij mag

Tot mijn kamp, die ik dan zal

Vechten om lijf en om al

Tegen Griromelant ter plaatse.

40340 Zeg de koningin ook mede

Dat ik haar bid op alle trouw

Dat ze laat vrouwen nog jonkvrouwen

Ze brengt ze tot mijn kamp met haar,

Want ik het beloofd heb openbaar.

40345 Doe me die boodschap zo heimelijk

Zodat niemand het weet in dit rijk."

"Heer, het wordt goed gedaan."

Dus nam die knaap verlof gelijk

En is van Walewein gescheiden daar,

40350 En reed weg gelijk daarnaar.

Nu laat ik hiervan het avontuur

En zal spreken van Arthur.

Het avontuur zegt ons voort,

Zoals ik het in het Waals heb gehoord,

40355 Dat alle grote heren, te waren,

Die met koning Arthur waren

Te Orcani in die stede,

Dreven rouw en zeerheden

Om mijn heer Walewein, dat verstaat.

40360 De koning wist zichzelf geen raad.

Toen hij al zijn ridders vernam,

En mijn heer Walewein daar niet kwam,

Waande hij dat hij is verloren.

Alle ridders hadden dus toorn;

40365 Maar konings rouw was zo groot,

Zodat hij van de tafel schoot

En in onmacht viel ter plaatse.

En toen de koningin gewaar werd dat,

Viel ze mede in onmacht gelijk

40370 Van rouw, en werd zeer ontdaan.

Het werd al in roer dat was in het hof.

Die knaap, daar ik hier voor zei of,

Die Waleweins boodschap nu deed,

Kwam gereden terzelfder plaatse

40375 In het hof, toen dit gerucht daar was.

Hij steeg van zijn paard na dat

En kwam in de zaal gegaan,

En liet daar de heren verstaan

Waarvan hij kwam; terzelfder tijd

40380 Hij maakte gelijk dat hof blijde.

Toen hij voor de koning kwam

En men zijn boodschap vernam

Toen vroeg hem daar menige ridder goed

Hoe het met mijn heer Walewein stond.

40385 De knaap zei: "Hij is in hoge;

Van zijn deugd zou ik u mogen

Niet zeggen dat tiende deel;

Nochtans wil ik u zeggen een deel,

Zijn vriend mag hebben vreugde.

40390 Hij is gereden de paal van Galoye:

Hij heeft overwonnen in het veld

De overmoedige van de bergen,

En van de wonderen ook dat kasteel

Heeft hij gewonnen al geheel,

40395 Daarom heeft hier tevoren

Menig ridder zijn lijf verloren.

Ook is mijn heer over gegaan

Dat felle wad, daar tot heden

Nooit een man over durfde te rijden.

40400 Er leeft man nu ten tijden

Die half mijn heer Waleweins prijs

Mocht zeggen in geen wijs.

Heren, ook zend hij mij tot u,

En bid u zeer en vriendelijk nu,

40405 Dat ge tot zijn kamp wil komen,

Die hij nu heeft genomen

Tegen de beste ridder in het land,

En die men noemt Griromelant.

Hij tijgt u en mijheer al bloot

40410 Dat ge hebt zijn vader gedood,

En haat u beiden, heb ik vernomen."

De koning zei: "Ik zal daar komen

Te kamp met zo menige man

Dat zijn lieden daar ten einde dan

40415 Klein zullen schijnen of niet

Tegen de onze." En daarna zei

De koning Keye en Griflet

Dat ze de knaap zonder letten

Voor de koningin leiden.

40420 Toen daar kwam die knaap zei hij

Zijn heers boodschap erg goed.

Daarna zei hij in korte taal

Dat haar zijn heer bad bij trouwn

Dat ze kwamen de kamp aanschouwen.

40425 "Knaap," zei ze, "al zonder waan,

Wat uw heer wil zal zijn gedaan.

Ik zal daar komen met zo vele jonkvrouwen,

Men zal ze te verwondering aanschouwen."

Nu was blijdschap in dat hof,

40430 En men sprak zoveel hier of,

Dat het vespertijd was eer men daar at.

En na het eten de koning bad

Heer Ywein dat hij beval

Alle heren van de zaal

40435 Dat ze alle gereed waren

Als dat ze met hem mochten varen

Daar Walewein het kamp zou doen.

De volgende dag was menige baron

Gereed eer de zon op ging

40440 Om te varen met de koning.

En toen de koning ging vandaar

Voerde hij met hem een schaar

Wel 4000 in echte trouw,

Onder jonkvrouwen en vrouwen.

40445 Dus reed de koning totdat hij kwam

Daar hij het kasteel vernam

Daar mijn heer Walewein in was gelegen:

Daar hebben ze hun tenten opgeslagen.

En mijn heer Waleweins bode kwam

40450 En aan de koning verlof nam,

En voer over het water gelijk,

En liet heer Walewein verstaan

Dat koning Arthur daar was

En de koningin met al haar scharen.

40455 Toen ging Walewein gelijk na dat

271 Op een toren dat bezien;

En zijn moeder ging met al daar,

En zijn grootmoeder met haar,

En zijn zuster Clariane.

40460 En toen die vrouwen schouwden aan

Die tenten en het leger aan de andere zijde,

Waren ze zeer bang te die tijde,

Want ze waanden al zonder vieren

Dat ze het kasteel wilden aanvallen;

40465 Maar Walewein die vertroostte ze daar.

"Heer," zei de koningin daarnaar,

"Nu is de tijd zo ver gekomen

Dat ge me de uwe zou noemen,

Die wil ik nu ter plaatse weten."

40470 Vrouwe, ik ben Walewein geheten;

En dat u is geworden zo na buur

Dat is mijn oom koning Arthur

En is om mijn wil gekomen hier.

Nu is het tijd dat ik daar vaar

40475 En dat ik hem met me breng hier binnen,

En Jenover de koningin,

En de ridders mede een deel,

Om te bezien dit kasteel."

Toen baden hem die vrouwen daarnaar

40480 Dat hij tegelijk voer daar

En hij ze met hem bracht ter plaatse.

Dus is Walewein derwaarts gereden,

En nam met hem ridders en jonkvrouwen,

De schoonste die men mocht aanschouwen;

40485 En is tot hen gekomen gelijk,

Die ze blijde hebben ontvangen.

Toen vertelde Walewein de koning

Van allemaal zijn ding,

En van het kasteel en van de vrouwen,

40490 Dat de koning niet wilde vertrouwen,

Want hij geloofde niet, openbaar,

Dat zijn moeder was daar;

Want hij waande, zij het zeker dat,

Dat ze meer dan 40 jaar dood was.

40495 Hij waande dat Walewein betoverd was.

Toen vertelde hem Walewein daarnaar

Al die stukken groot en klein

Die ik hiervoor zei algemeen.

En toen die koning dat werd kond

40500 Voer hij met Walewein terstond,

Met 20 ridders daar ter plaatse,

En de koningin ook mede.

En toen ze aan de andere zijde kwamen

En de 2 koninginnen vernamen

40505 Gingen ze tegen hen haastig,

En ontvingen ze vriendelijk.

Daar werd grote blijdschap gelijk,

Want toen de koning heeft verstaan

Dat hij daar zijn moeder vond,

40510 En de moeder de zoon gelijk,

En Walewein zuster en moeder,

Die moeder het kind, de zuster de broeder,

Toen werd de blijdschap zo groot al daar,

Dat ze vergaten alle daarnaar.

40515 Hun manschappen aan de andere zijde,

Die droevig waren en er slecht aan toe

Om de koning en hun vrouwe,

Want ze waanden in echte trouw

Dat ze betoverd waren, voorwaar,

40520 Omdat ze zo lang bleven daar;

Dus dreven ze rouw onderling.

God weet, nu lijken me deze dingen

Gedeeld oneffen en niet goed;

Want de ene blijdschap en spel

40525 Hadden en vreugde erg groot,

En de andere van rouw wilden dood

Wezen. Maar gelijk was dit ding

Veranderd; want de koning

Keerde de andere dag na dat

40530 Daar men van zijn komst blijde was.

En toen de koning was vandaan gescheiden

Toen ging Walewein zich bereiden

Tot zijn kamp waart gereed.

Toen hij gewapend was, God weet,

40535 Zo omgordde hem een zwaard

Heer Tristram, dat duur was en waard,

De konings neef, die menige dag

In zware dwang van minnen lag

Vawege Ysaudevan Ierland.

40540 En aan de andere zijde is gekomen Griromelant

Met menige ridder en jonkvrouwen,

Die men te verwondering mocht aanschouwen.

En toen Walewein dit heeft verstaan

Liet hij zijn paard brengen gelijk,

40545 En zat er op, en voer ter vaart

Met schoon gezelschap te kamp waart.

Toen Clariane dit verstond,

Dat het kamp immer wezen moet,

Was ze de droevigste die niemand zag.

40550 Ze viel in onmacht op die dag

7 maal, want haar was zeer

Dat hart, en de onrust meer

Dan ik u wel kan laten verstaan;

Want natuur en reden zonder waan,

40555 Willen dat ze getrouw is

De broeder, en de minne daarbij

Wil dat ze de broeder verlaat

En de vriend aan haar zet

En hem gunstig wezen voor al.

40560 Dit laat ik dus blijven, en zal

U zeggen van Griromelant,

Die onder ridders en bedienden

Wel 1000 bracht, in goede trouw,

En alzo veel vrouwen en jonkvrouwen,

40565 De schoonste die men vond in het land.

Zelf was mijn heer Griromelant

Gewapend zo behaaglijk,

Dat niemand zag diergelijke.

Dus kwam Griromelant daar te strijd:

40570 En heer Walewein kwam aan de andere zijde

Met de koning en met zijn lieden

En met veel meer manschappen.

En toen ze bijeen kwamen na dat

Toen hield elk stil op zijn plaats;

40575 En Walewein en Griromelant

Namen beide speren in de hand.

Heer Walewein hortte voort zijn paard,

En Griromelant, die niet verder

Was gereden dan ook hij.

40580 Dus kwamen tezamen die ridders vrij

Met zulke kracht, zodat de speren

Te stukken braken in de verweren,

En dat ze ook tezamen kwamen

Met de schouders beide te samen,

40585 Zodat ze vielen met de paarden

Beide tezamen daar ter aarde.

Dit spel was zo groot,

Een matige ridder was daarvan dood.

Ik weet ook wel, dat het elke deert.

40590 Walewein sprong op en trok zijn zwaard:

Zo deed ook Griromelant.

Elk sloeg op de andere daar gelijk

Al te voet, want hun paarden

Bleven daar liggen van de druk.

40595 Dus vochten ze daar lange stonde

Dat niemand mocht worden kond

Wie het voordeel had van hen twee,

Want elk vergold de andere al geheel

Op de plaats dat hij hem deed.

40600 Aan beiden zijden was er zeerheden

Van hun vrienden, van hun verwanten,

Om de grote zware slagen

Die de een de andere gaf al daar.

Dus had mijn heer Walewein, voor waar,

40605 Grote schaamte te die tijd,

272 Dat hij zijn wil in de strijd

Niet goed volbrengen mocht.

Met grote slagen hij toe bezocht

Griromelande, die hem verweerde zeer;

40610 Maar mijn heer Walewein haastte hem meer,

En verhaastte zo Griromelande,

Zodat hij hem daar gelijk

Had onder bracht, had niet gedaan

Dat hij liet zijn ogen gaan

40615 Op de schone Clariane:

Toen begon hem zijn hart te vermanen

De lieflijkheid van haar minnen.

Toen werd hij in het hart binnen

Fier en koener dan een draak:

40620 De minne beloofde hem zijn zaak

Te goed punt te brengen mede.

Om deze troost hij weer deed

Walewein zo zeer toen onder,

Dat het menigeen had verwonderd.

40625 Dat hem de minne daar dus diende,

Dus waren blijde zijn vrienden,

En prezen hem zeer alle daar,

En zeiden daar al openbaar,

Dat toen in geheel aardrijk

40630 Niet was zijn gelijke.

Walewein schaamden om die zaak,

Want hij hoorde al die spraak

Die Griromelants verwanten zeiden.

Zijn zwaard nam hij zonder wachten,

40635 En sloeg Griromelant een slag,

Zodat men het bloed uit rennen zag,

Op het hoofd, dat men aan weerzijde

Zien mocht. Dus waren droevig

Griromelants vrienden, maar daarna

40640 Was blijde de koning en zijn man.

En Walewein werd al fierder,

En begon te vechten al van eerst;

Want het was omtrent middag,

Dat hem groeide zijn kracht:

40645 En hij stak naar het aanzicht

Griromelant, en sloeg beducht

Op hem daar zulke grote slagen,

Dat droevig waren al zijn verwanten;

Want hij was zo zeer ontdaan,

40650 Dat hem zijn hart was ontgaan.

Zijn vrienden dreven rouw groot:

Ze hielden hem alle voor dood.

De ene zijde is blijde, de andere heeft rouw.

Maar Clariane die schone jonkvrouw

40655 Was diegene die het al ontgold:

Haar verdriet was menigvuldig.

Daar kwam nu dus overeen

Reden en natuur onder hen twee,

Dat ze de broeder gunst bad

40660 Dan de geliefde, in elke plaats,

Want ze mocht verkiezen nog ook zien

Betere broeder, verloor ze die:

Dat zou ze licht verbeteren de geliefde,

Verloor ze die, in alle wijs.

40665 Deze raad reden en de natuur,

Maar dit lijkt en ongedurig

De minnen, en ook grote onmatigheid,

En wil dat ze de broeder laat,

Want de geliefde zal, zonder waan,

40670 Altijd haar zijn onderdanig;

Ze zei: "Uw hart dat is zijn,

En het zijne is ook uw eigen;

En als hij heeft uw hartje

En u de zijne, hoe mocht dan zijn

40675 Die tegen hem vocht, hij wse

Tegen diezelfde al openbaar?"

De minne zei en beproeft mede:

"Walewein, die dus vecht gereed

Tegen uw lief, hij mint u niet:

40680 Dit mag elk merken die het beziet.

Uw hart heeft nu Griromelant,

En slaat dan dood Walewein gelijk

Zo moet hij sterven in grote toorn."

Dus bracht de minne haar veel te voren,

40685 Zodat zij het liet om geen ding,

Ze ging tot Arthur de koning,

En bad hem om haar geliefde.

De koning zei: "Nicht, dus wees wijs,

Ik heb geen macht hieraan;

40690 Maar Walewein uw broeder, die de man

Voor hem heeft in het kamp

Hij mag het u geven zonder schande."

Dus is ze te Walewein gegaan,

En viel hem te voeten gelijk,

40695 En bad hem met grote zeer

Om Griromelant de heer.

Hij zei dat hij het niet deed,

"Hij weerlegt die overdaad

Daar hij me van heeft beroepen."

40700 De koning kwam er toen toe gelopen

Dat hij de nicht helpen zou;

Maar Walewein geenszins niet wou

Het kamp niet kwijt schelden daar,

Griromelant weerlegde openbaar

40705 De valsheid en de grote moord.

Toch bracht de koning alzo voort

Dat het kamp werd opgenomen,

Zodat ze zouden daar weer komen

De volgende dag vroeg bij tijd

40710 Alzo gewapend in de strijd,

Dus waren blijde die heren al,

Want ze hoopten toen dat zal

Koning Arthur de vrede maken.

Dus scheiden ze alle bij deze zaken;

40715 En Walewein voer daar alleen

Met zijn gezelschap algemeen

Te kasteel waart van de wonderen,

Daar men hem bediende wel bijzonder.

En recht op deze zelfde nacht

40720 Zo heeft de koning daartoe gebracht,

En zo gesproken, dat Griromelant

Clariane trouwde gelijk,

En waande de vrede dus hebben gemaakt

En Walewein, die nog haakt

40725 Naar zijn kamp, bereidde ter vaart

De volgende dag, en reed derwaarts,

En ontmoette daar mijn heer Keye,

Die hem daar nu reed te vermeien.

Toen zei hij Walewein daar gelijk

40730 Hoe die dingen waren vergaan,

En dat Griromelant tot zijn lijf

Clariane had genomen tot wijf.

Dus verbolg hem Walewein zo zeer,

Dat hij zwoer dat hij nimmermeer

40735 Niet kwam in zijn hof, God weet,

Hij zou hem zoeken eerder gereed

Met 30000 man te voet.

Om deze grote euvele moed

Zo scheidde Walewein van Keye daar

40740 En voer in andere landen daarnaar.

Nu laat ik van Walewein blijven

En zal u van de koning schrijven.

Het avontuur zegt nu voort:

Toen mijn heer Keye dit heeft gehoord

40745 Ging hij gelijk te koning,

En vertelde hem al dit ding

Die Walewein hier voor hem zei.

Toen liet de koning zonder wachten

Gebieden alle grote heren

40750 Dat ze Walewein zouden laten vertrekken,

Dat ze hem zouden zoeken gaan

Al te voet. Dit was gedaan.

De koning ging voor en zij alle mede,

Recht tot dezelfde plaats,

40755 Daar heer Keye van hem scheidde;

273 En toen ze hem daar vonden niet

Dreven ze toen grote rouw.

Maar Clariane die jonkvrouw,

Die wel wiste dat het van haar kwam,

40760 Ze was op zichzelf gram,

En had verdriet en rouw groot,

Dat ze liever was dood.

Toen zwoeren een deel ridders daar

Dat ze hem zouden varen na,

40765 En zoeken zouden hem te eren

Een jaar eer ze weer keren.

Heer Tristram, Ysaudes man,

Die hij met sterke minnen won,

Was de eerste die daar op sprong,

40770 En Percheval daarna aanstonds,

En Acglaval zijn broeder mee,

En Garies en Griflet,

En Keye en ook Dodineel,

En andere ridders een groot deel,

40775 Tot van hen 24 zonder waan.

Deze hebben een eed gedaan

Dat ze in een jaar laten keren,

Ze hebben Walewein eerder

Gevonden. Dus scheiden ze daar

40780 Van de koning; en daarnaar

Voer Arthur weer in zijn land

En scheidde van zijn moeder gelijk.

En Griromelant en Clariane

Voeren daarna ook, ik waan,

40785 Tot zijn land te Orkney.

Dus scheiden ze daar in vier partijen.

Hiervan laat ik de taal blijven,

En zal van de ridders schrijven,

Die Walewein zoeken te varen,

40790 Die hen ver was ontkomen.

Dus reden tezamen deze heren

En wilden niet van een keren

Die dag en de anderen daarna.

De derde dag, zoals ik het versta,

40795 Kwamen ze gereden aan een woud,

Daar wegscheidingen stonden menigvuldig,

West, Zuid, Oost en Noord.

Daar hebben ze een stem gehoord,

Die riep luid: "Sta, sta.

40800 En vaar niet voort, het was kwaad

Voerde ge verder een voet.

Maar is van uw er enig zo goed,

Dat hij durft een spel te rijden,

Men zal onderweg hem opwachten."

40805 Toen bad Keye hen allen daarnaar

Dat men hem liet varen daar

En dit spel wilden geven.

Ze zijn alle bij Keye gebleven.

Dus voer Keye daarheen,

40810 En noopte met sporen zijn paard,

En reed alzo te weg toe;

En die andere hield in het bos nog toen,

En vroeg Keye wie hij was.

"Ik ben het, Keye," sprak hij daarnaar.

40815 "Zo hoed ge dan tegen mijn speer."

En Keye zette hem daar te verweer.

Diegene kwam uit het bos gevlogen

Zo uitermate en zo vermogend,

Zodat hij Keye stak ter aarde

40820 Belachelijk al met het paard,

Zodat hij opwaarts keerde de voeten.

Ook had Keye van die ontmoeting

Zulk verdriet, daar hij hem stak,

Zodat hij 2 ribben stuk brak.

40825 En de andere voer in het woud gelijk,

En riep zoals hij voor had gedaan.

Toen voer derwaarts Dodineel,

En wilde Keye wreken een deel;

En die andere vroeg hem mede

40830 Hoe hij heette. Hij zei het ter plaatse.

"Nu hoed u dan," sprak hij gelijk:

Meteen liet hij heen gaan.

En Dodineel haastte hem daar,

En stak de ridder, die zonder gevaar

40835 Zijn schild daartegen droeg,

Zodat hij hem deed geen ongenoegen;

Maar hij stak Dodineel met zijne

Recht onder de baard van de kin,

Zodat hij hem droeg uit het zadel,

40840 Zodat hij viel op de heide

Met zijn schouders zo zeer mede,

Dat ze hem gingen daar uit het lid.

Dus zijn er 2 mismaakt zeer,

En echter reed in het woud die heer.

40845 Nu is Tristram gekomen voort:

En toen die andere hem heeft gehoord

Vroeg hij hem naar zijn naam echt.

"Ik wil dat ge me bericht,

Sprak heer Tristram, " wie ge bent;

40850 Want ik wil het weten nu ter tijd."

De andere zei: "Ik vraag het u tevoren,

Daarom wil ik van u eerst horen."

Tristram zei: "Dat zal niet wezen."

"Zo zullen we vechten dan om deze:

40855 Wie eerst de andere kan overwinnen,

Hij zal hem zijn naam laten kennen."

"Bij God, dat zij," sprak Tristram.

Dus lieten ze lopen en elk kwam

Daar op de andere met een ontmoeting

40860 Zo vreselijk en zo hard,

Zodat hun paarden beide vielen,

En hun speren beide faalden

En recht braken voor de hand,

En stukken vlogen daar in het zand.

40865 De paarden sprongen op ter vaart,

En ze trokken beide het zwaard,

En gingen slaan slag in slag

Tot recht op de middag,

Dat men niet weten kon

40870 Wie die beste was te stonde.

Na de middag gingen ze vermoeien,

En hun wonden gingen bloeden,

Die ze menige hadden ontvangen.

Meteen wilden ook zijn gegaan

40875 De andere gezellen al openbaar

Om die 2 te scheiden daar.

En toen dat die andere ridder zag

Vloog hij heen al dat hij mag

In het dikke woud gelijk na dat,

40880 Daar hij hen verloren in was:

Dus is hij hen ontkomen daar.

Toen keerden ze gelijk daarnaar,

Daar Keye lag en Dodineel,

Die gekwetst waren een deel,

40885 Zoals ik u voor verstaan deed.

En recht te deze zelfde plaats

Kwam een knaap daar gereden

Met erg grote haastigheden,

Die Tristram zocht om dat ding,

40890 Want zijn vrouw in barensnood lag,

En om hem zo zeer misdeed,

Ze zou sterven kwam hij niet.

Dit liet die knaap hem verstaan

En Tristram, die zeer was bevangen

40895 Met haar minnen, was droevig zeer.

Hij peinst: zet hij hem te keer,

En voer hij daarom nu te lande,

Dat oneer was en schande;

En keert hij niet, en bleef ze dood,

40900 Zo zou zijn rouw zijn zo groot,

Zodat hij zelf zou bederven

En van grote rouw sterven

Zijn gezellen zeiden toen: "Heer,

Ge bent gewond erg zeer,

40905 En Keye en ook Dodineel

274 Zijn gekwetst nu een deel,

Zodat ze nimmer mogen rijden.

Hierbij raden we u nu ten tijden

Dat ge alle drie met de knaap vaart

40910 Te koning en tot uw vrouw waart;

En we zullen varen voort

Totdat we iets hebben gehoord

Of vernomen van Walewein."

Dus scheiden de heren van het plein

40915 Toen Tristram was verbonden

Zijn wonden; en terzelfder stonden

Lieten ze Keye zitten op,

Daar ze mee hielden zeer hun scherts,

Omdat hij zo kreunde en steunde

40920 Toen ze hem met de handen bereiden.

Deze drie voeren huiswaarts.

En die ridder, die met snelle vaart

Ontkomen was daar in het woud,

Kwam alzo zoals het wezen zou

40925 Ten einde van het woud gereden,

Daar deze drie naast reden.

En Keye werd daar toen in spraken

En zei hoe met felle zaken

En valselijk stak te neer;

40930 Maar mocht hij nog komen weer

Aan zijn boord, hij zou het hem belonen.

Dodineel wil zich ook verschonen

En zei mede hetzelfde aldaar.

Die ridder, die daar was zo nabij,

40935 Hoorde allemaal dit woord.

Hij kwam gereden wat voort

In hun ontmoeting, en zei gereed:

"Keye, nog ben ik hier, God weet.

Nu wreek uw valsheid hier op mij;

40940 Ik zal ze wreken, kan ik, op u.

Nu hoed u erg goed te voren."

Meteen zo noopte hij het paard met sporen

En kwam gereden tot hem waart.

En Keye, die hem niet was,

40945 Bezijden uit de weg reed.

Diegene toen hem de steek vermat,

En nam de speer gelijk daarnaar

En sloeg Keye op de schouder daar,

Zodat hij omgekeerd viel ter aarde

40950 Geheel verdoofd van het paard.

Toen kwam hij te Dodineel waart

En waande hem te slaan met een vaart;

Maar Dodineel bedekte daar geheel,

En liet hem van het paard vallen.

40955 Toen trok zijn zwaard terzelfder plaats

Tristram en kwam voort gereden,

En zei: "Heer, hou maat gelijk:

Wilde ge alle nu hier verslaan?

Ge zal ons laten leven hier,

40960 Al was ge nog alzo fier."

Toen sprak die andere: "Maar uw gezellen,

Die van grote valsheid vertellen,

Die ik hier voor hen heb gedaan,

Waarom wreken zij het niet gelijk?

40965 Wilde gij het bekorten nu ter tijd

Hiervoor hen in een krijt,

Want ik ben tegen u kampvast?

Maar ge deed me heden overlast

Met uw gezellen, die op mij kwamen,

40970 Dus ze hen allen mogen schamen.

Op die voorwaarde, wilde gij toestaan,

Vecht ik, dat we heden deden:

Overwin ik u of gij mij,

Dat de een bekend werd daarbij."

40975 Tristram zei: "Ik beloof het mede."

Dus gingen ze vechten daar ter plaatse.

Daar vochten ze zo ‘n lange tijd,

Dat men mocht gaan een mijl.

Zodat Tristram ten onder was,

40980 En hem op zou geven na dat,

En zou niet gelet hebben ter plaatse,

Die kwam daar een jonkvrouw gereden,

Die Lancelot van Lac zocht.

Toen ze spreken hoorde ze dacht

40985 Dat die ridder Lancelot was

Die daar vocht, zij het zeker dat,

En ze schoot aan hem gelijk,

En het paard met de breidel greep

En zei: "Heer, vaar met mij nu:

40990 Mijn vrouwe van Lac ontbied u

Dat ge volledig komt tot haar."

Hij antwoordde de jonkvrouw daarnaar:

"Welkom, lieve jonkvrouw.

Ik vaar met u, bij mijn trouw,

40995 Maar ik moet eerder weten

Hoe deze ridder is geheten."

"Ik zal het u wel zeggen nu:

Scheld hem kwijt, dus bid ik u,

Het is Tristram Ysaudes man."

41000 Toen schold Lancelot hem kwijt daarna

Zonder meer te vragen iets

Zeg ik u dat hij vandaan scheidde;

En Tristram en Keye en Dodineel,

Die beschaamd waren een deel,

41005 Voeren te Arthurs hof waart.

Nu laat ik hiervan staan de vaart,

En zal u nu voort vertellen

Van allemaal die gezellen

Die daar bleven aan het woud,

41010 Daar hen ontvoer die ridder onbeschroomd,

En daar Tristram van hen scheidde

En Keye, die sinds had verdriet.

Nu gewaagt het avontuur dat,

Toen Tristram dus gescheiden was,

41015 Dat elke gezel daar alleen

Een weg nam algemeen

Om Walewein te zoeken daar.

Nu was in grote pijnen zwaar

Acglavael om Percheval,

41020 Want Percheval was, weet dat wel,

Nog jong en kinds mede,

En hij wilde daar ook gereed

Een weg varen alleen,

En Acglavael wilde algemeen

41025 Met hem varen, wat dus geschiedt.

Percheval zei, hij zou niet.

Toch moest hij scheiden van Percheval,

Daar ik nu van zal houden taal,

Want toen hij was gescheiden daar

41030 Kwam hij gauw gereden daarnaar

Op een berg, daar hij beneden

Zag vele rijkheden,

En een schone stad daar staan,

En een water daarom gaan;

41035 En dit was diezelfde stad,

Daar ik hiervoor van sprak mede,

Daar Walewein voor gereden kwam,

Daar hij die kwade jonkvrouw vernam,

Die hem daar zo lelijk toe sprak,

41040 Daar hij van had groot ongemak,

Daar hij op het schildknecht paard reed.

Deze jonkvrouw, naar dat ik het weet,

Was nu belegerd in die stad;

Want alzo volledig toen ze wist dat

41045 Orgeleos, die haar geliefde was,

Die Walewein gaf voor dat

De veerman hiervoor gevangen,

Toen hij dat nieuws heeft verstaan

Dat Walewein was weg gereden

41050 Verbolgen van die stede,

Maakte ze een vrede gelijk

Met de veerman, en heeft bestaan

Te oorlogen op die kwade jonkvrouw;

Want de schande en de ontrouw

41055 Ging hem te na, die ze hem deed

275 Toen ze Walewein volgde mede

En hem in gevangenis liet:

Dit wil hij wreken, wat dus geschiedt,

En volgde de jonkvrouw na,

41060 Die gevaren was, weet voor waar,

Weer daar ze was geboren,

Daar ze Walewein vond te voren.

En toen ze vernam dat Orgeleos

Haar weer wilde hebben altijd

41065 Voer ze in haar stede gelijk,

Die haar toen was onderdaan;

En hij volgde haar na dat,

En belegerde met leger die stad,

En deed de stad grote pand;

41070 Want zijn kasteel stond daar aan het zand,

Die zo groot was en zo vast,

Dat hij nooit zag geen gast.

Daar kwam mens bij in verdriet:

Hij bedwong de paden van Galoye.

41075 Nu is Percheval neerwaarts gekomen.

Toen hij dat volk daar heeft vernomen

Reed hij derwaarts met snelle vaart.

Toen Orgeleos hem gewaar werd

Reed hij tegen hem op het zand

41080 En vroeg Percheval al tegelijk

Wie hij was en waarvan hij kwam.

"Percheval, zei hij, is mijn naam,

En ben van konings Arthurs lieden.

Nu zeg me, kon ge me iets aanduiden

41085 Van Walewein?" sprak Percheval;

"Was het te berg of te dal

Daar ik hem ergens mocht vinden,

Ik zou me graag derwaarts onderwinden."

De ander sprak: Nu zoek je dan

41090 Eindelijk de aller valste man

Die in aardrijk leeft nu."

Percheval zei: "Dat zeg ik u,

Dat ge liegt valselijk.

Men vindt nergens zijn gelijke

41095 Van deugden en niet van dapperheden."

Hierom worden ze daar ter plaatse

Beide zo boos, zodat elk nam

Zijn speer en daar gereden kwam

De ene op de andere zo hard,

41100 Zodat de aarde donderen dacht.

Orgeleos stak op Percheval

En raakte hem met de speer zo goed,

Zodat het brak te zeven plaatsen;

Maar deed geen schaden

41105 Percheval, nog geen deer.

Maar hij stak met zijn speer

Orgeleos al door en door,

En maakte hem in de zijde een scheur

Zo wijd, zo diep, en zo groot,

41110 Dat hij gelijk viel ter dood.

En in diezelfde tijd recht

Zo werd daar buiten een gevecht

En een erg groot geluid,

Want die van binnen trokken uit

41115 En sloegen op de andere zo,

Dat daar menige werd droevig.

En om dit vergaten ze daar

Hun heer allemaal voor waar,

Die daar dood lag in het zand.

41120 Toen kwam daar een gereden gelijk,

Die hem daar zag liggen dood.

Diegene maakte gerucht zo groot,

In het leger van zijn heer dood,

Dat ze alle worden bang

41125 En gingen vlieden terzelfder stond.

En Percheval, die dit was onbekend,

Hield bij de ridder nog op toen;

En die van de stad kwamen er toe

Alzo zoals ze de andere jaagden heen,

41130 En vonden Percheval bij diegenen,

Die ze goed ontvingen na dat,

Toen ze wisten wie hij was,

En voerden hem met hen in die stede

En voor die kwade jonkvrouw mede,

41135 Die hem vriendelijk ontving.

Toen ze zeker wist dat ding,

Dat hij Orgeleos had gedood,

En Waleweins gezel was al bloot

Deed ze hem de grootste feesten

41140 Daar men van vertellen mocht in de verhalen.

En deze jonkvrouw, daar ik van schrijf,

Ze werd sinds rein van lijf

En heilig en goed ook mede,

Zodat men ze noemde gereed

41145 De goede jonkvrouw en anders niet;

Gelijk dat men ze tevoren noemde

Die kwade jonkvrouw zo heet ze nu

De goede jonkvrouw, dat zeg ik u.

Percheval bleef met haar die nacht.

41150 De volgende dag was hij bedacht

Dat hij niet langer wilde wachten,

Hij wil om zijn avonturen rijden;

Hij scheidde alzo van de jonkvrouw,

Die hem beloofde bij haar trouw,

41155 Mocht ze van Walewein iets horen,

Ze zou het Arthur brengen te voren.

Dus scheidde Percheval van daar,

En reed menige dag daarnaar

Dat hij geen avonturen vond.

41160 Nu zal ik u voort zeggen gelijk

Van zijn broeder Acglavael

Eer ik meer schrijf van Percheval

Het avontuur zal ons vertellen:

Toen Acglavael scheidde van de gezellen

41165 Kwam hij gereden op een zand,

Daar hij een rivier vond,

Die groot was en erg diep,

En die erg zeer liep.

Hij reed de rivier te dal,

41170 Maar hij vond brug nog zaal,

En het was de avond nabij.

Over een tijd ontmoette hij daar

Een ridder, die opwaarts reed

Die niet sprak toen hij toe hem reed;

41175 En Acglavael keerde hem om:

"Hoe vaart u dus als een stomme:

Nu toen ik hier groette u

Waarom antwoordde u niet mij?

U zou spreken en me berichten,

41180 Of u zou tegen me vechten."

En die andere voer recht voort

En sprak niet een woord,

En voer te rechter hand daar bezijden,

Daar een kasteel stond te die tijden;

41185 Daar reed hij in met haast groot,

En zijn wapens hij gelijk ontbood,

En wapende hem met wapens duur,

En liet een paard brengen snel,

En zat er op en voer daaruit,

41190 En zei: "Waar ben je, die dus luid

Heeft geweest? Nu kom hiernaar,

Ik zal u zo spreken, weet voor waar,

Eer ge me ontkomt nu,

Dat ge nimmermeer, dat zeg ik u,

41195 Volgt een goede man."

Meteen zette hij zijn speer aan;

En toen Acglavael dus gewaar werd

Trok hij met een snelle vaart

Om zijn paard of hij vloog

41200 Omdat hij wou dat hem toen

Diegene zou volgen mede

Tot in een heimelijke plaats,

Van het kasteel een halve mijl.

Dit deed hij daar terzelfder wijl

41205 Zodat hem te helpen niemand kwam

276 Als hij hem daar zijn leven nam.

En diegene riep vast: "Keert,

Hoer, vals kwaad onteert.

Nu spreek ik en gij niet."

41210 Toen Acglavael zijn plaats ziet

Keerde hij hem en sprak ter tijd:

"Nu verweer u, als ge een goede man bent.

Ge hebt me lang genoeg gesproken,

Ik waan het nog vanavond wordt gewroken."

41215 De andere zei: "Nu houdt bezijden,

Ik wil u spreken nu ten tijden

En vragen hoe u kwam in het land

Dat weinig iemand is bekend:

Waarvan kwam u op de rivier?

41220 Er is geen ridder zo fier

Die er op rijden durft, voor waar.

Nu zeg het, waarvan kwam u nu daar?"

"Bij God, ik zal het u doen kond;

Maar ik zeg het u niet terstond

41225 Omdat ik u iets ontzie.

Ik en een grote partij

Zoeken Walewein nu ter plaatse,

En aldus kom ik hier gereden

Om hem te zoeken in dit land."

41230 "Ja," sprak de ander gelijk,

"Zoek je Walewein de verrader,

Zo moet jij het hebben veel kwader:

Om zijn wil, dat verstaat,

Zo wordt uw leven geen raad;

41235 Sinds ge ook van Arthurs manschappen

En van zijn partij en zijn lieden,

Zo haat ik u al tot de dood.

Nu zeg me uw naam al bloot;

Ik wil het weten eer ik u dood sla."

41240 Acglavael zei daarna:

"Mijn naam herhaal ik niet:

Acglavael heet men mij,

En mijn broeder is Percheval."

"Ja, ben je dit," zei hij, Acglavael,

41245 Die me verraderlijk hielp vangen,

Daar me Walewein deed, zonder waan,

Gevangen liggen en gebonden,

En eten liet met de honden,

Dat moet u nu bekopen hier,

41250 Al was u nog alzo fier."

Acglavael die sprak na dat:

"Bent u dit, verrader Gregorias,

Die Walewein zijn paard ontnam?

U heeft hier een ding aangeroerd

41255 Die u immer sterven doet;

Alzo moet me God geven spoed.

Ik wilde niet wezen, zekerlijk,

Nu ondertussen in hemelrijk,

Ik zou die kwaadheid wreken eer,

41260 Die ge deed zo’n goede heer;

Want hij uw lijf daar behield.

Nu hoed u vast als ge wilt,

Ik geef u uitstel heden meer."

Meteen deden ze een keer

41265 Om beter te verhalen hun loop:

Ze reden tezamen over hoop

Met de speren erg stijf.

Gregorias reed terzelfder tijd

Op Acglavael zijn speer in twee,

41270 Maar Acglavael had geen wee,

Want hij raakte hem op het schild.

En Acglavael, die tegen hem hield

Zijn speer stijf, raakte hem zo,

Dat de ander werd droevig;

41275 Want hij stak hem in de borst

Zodat hij neer viel al zonder uitstel

Gekwetst zeer op de aarde;

Nochtans zo ving hij snel te zwaard

En kwam tot Acglavael waart

41280 En zei hij zou doorsteken zijn paard

Hij ging er af gelijk te voet.

"Heer ridder, ik zeg u wat ge doet;

Neem uw paard nu ten tijden,

Ik wil te paard tegen u strijden."

41285 Dus zat op weer Gregorias

En Acglavael gedoogde hem dat;

Maar ik zeg het u in ware ding,

Dat hij hem den weg onderging

Op avonturen of hij daarnaar

41290 Hem daar iets wou ontkomen.

Nu zijn ze beide verzameld daar:

Ze sloegen slagen erg zwaar

Met hun zwaarden, dat verstaat.

Maar toen het daar om het lange gaat

41295 Zo had te kwaad Gregorias.

Hij was graag ontkomen na dat,

Maar hij kon het in geen manieren.

Hij werd nu zo goedertieren,

Dat hij hem bedwingen liet gereed,

41300 En had graag gedaan een eed

Te varen daar hij had gewild.

Hij bood hem op daar zijn schild,

En bad genade zeer daar.

En Acglavael zei daarnaar:

41305 "Ge bent zo vals en zo kwaad,

En hebt gedaan zo menige wandaad,

En ge hebt ook uw trouw verloren,

En ge bent meinedig en verzworen,

Want ge zwoer te heiligen mede

41310 Te Carmeloet in die stede,

Toen ge daarin lag gevangen,

Eer ge van daar mocht ontgaan,

Dat ge immermeer na deze

De koning zou getrouw wezen

41315 En zijn ridders, daar ge ze vond.

Dus gedacht ge kwalijk terstond,

Felle verrader Gregorias,

Onder die eik, daar u genas

Walewein, die alle eer betaamt,

41320 Die ge daar zijn paard ook nam.

Die valsheid moet nu vergolden:

Er helpt geen bidden nog geen trouw,

Maar verweer u als ge kunt."

Gregorias zag wel daar terstond

41325 Dat hem geen hulp en geen smeken:

Meteen begon hij het hoofd te schudden

En zei: "Bij God, ik wist wel,

Ge bent zo kwaad en zo fel,

Aan u is geen genade;

41330 Maar felheid en overdaad

Zo is aan hen allen geboren,

Die tot Arthurs hof toebehoren."

Acglavael zei, "Dit weet men wel,

Beide te bergen en te dalen,

41335 Wat Arthur is en zijn manschappen;

Maar hoor wat ik u aanduidt:

Neem uw schild en uw zwaard

En verweer u hiermee met een vaart,

Of ik sla u het hoofd af."

41340 Gregorias geen antwoord gaf

En nam zijn zwaard en zijn schild

Als een die hem verweren wil;

Maar dat verweer was gelijk gedaan,

Want Acglavael ging hem slaan

41345 Slag in slag terzelfder stonden,

En gaf hem daar zo vele wonden

Zodat hij viel ter aarde neer.

Daarna waande hij op staan weer,

En Acglavael, die bij hem was,

41350 Sloeg hem op het hoofd gelijk na dat

Zodat hij stortte weer toen:

Het zwaard ging tot de tanden toe.

Dus bleef daar dood Gregorias,

Die een kwade verrader was.

41355 Dus wraakte Acglavael daar ter plaatse

277 Hen allen, die hij nooit leed deed.

Toen deze slag was gedaan

Keerde Acglavael weer om gelijk

Te rivier waart vandaan hij kwam.

41360 Hij reed een stuk eer hij vernam

Enig huis of enige hof.

Daarna zag hij wat beter of

Een gelegen schoon en duur

Recht over die rivier,

41365 Te ene brug daar hij kwam,

Daar hij de weg over nam:

Dit was tussen dag en nacht.

Een goede man stond op die gracht,

Die oud was, en zwak scheen zeer.

41370 Acglavael groette de heer

En bad hem door God gelijk

Dat hij hem vannacht mocht ontvangen.

Want hij was vermoeid nu.

"Ik doe het graag, dat zeg ik u;

41375 Maar zeg me eerst, als ge wilt,

Wie heeft doorhouwen zo uw schild?

En waarvan zijn uw wapens

Alzo bebloed nu in schijn?

Dat wil ik weten over luid,

41380 Want ik heb 2 ridders daar uit,

Die mijn zonen zijn beide tezamen,

Die nu wachtende zijn een verrader,

Die me menige pand doet."

Acglavael zei: "Sinds het wezen moet,

41385 Ge schijnt zo ‘n goede man, te waren,

Ik zal het u zeggen zonder sparen,

Sinds meer dat gij het wil weten,

Indien dat ge me niet wil verwijten."

Die goede man zei: "Neen ik niet."

41390 "Heer, een die men Gregorias heet,

En die me de weg wilde verbieden,

Die heb ik gelijk ginder verslagen."

"Is dat waar," sprak die oude,

"Zo wees welkom menigvuldig.

41395 Ge hebt me verlaten nu

Menige pijnen, dat zeg ik u."

Hij liet Acglavael afstijgen gelijk

En heeft hem wel te gemak gedaan.

Niet lang daarna kwamen ter plaatse

41400 De heer zijn kinderen beiden gereden,

En zeiden ze konden vinden niet

Gregorias daar ze om gespied

Hadden de hele dag door.

Toen zei de vader terzelfder ure

41405 Dat hem die ridder had gedood.

Toen was ginder blijdschap groot:

Alle die waren in die zaal

Dienden daar toen Acglavael.

Na het eten ging men slapen.

41410 De volgende dag ging hem wapenen

Acglavael en nam verlof

Aan diegenen die waren in de hof.

Toen reden met hem uitwaart

Die 2 ridders en de waard

41415 Om te weten de waarheid dat

Waar Gregorias dood geslagen was.

En Acglavael die leidde ze daar

En scheidde alzo van hen daarnaar.

Nu laat ik hier van hem staan

41420 En zal van Walewein spreken gaan.

Het avontuur laat ons weten,

Dat Walewein zich heeft vermeten

Toe hij scheidde van de koning,

Dat hij om geen ding

41425 Weer keerde in een jaar.

Dus voer Walewein hier en daar

In vreemd land beproeven zijn geluk

En ook zetten al tegen al.

Zijn gepeins was menigvuldig:

41430 Hij spaarde veld nog woud,

Schild om hals, speer in de hand.

Meteen kwam hij daar hij vond

Een rivier wijd en diep,

Daar de stroom zeer in liep.

41435 Hij reed al dat water neer.

Toen kwam hem een gepeins weer

Om de graal, dat hij hier voren

Te zoeken had ook gezworen

En weer te komen, vond hij het niet,

41440 In de gevangenis daar hij uit scheidde.

In dat gepeins reed hij alzo,

Zodat hij kwam te ene berg toe,

Die daar stond aan een woud.

Daar op reed die ridder dapper

41445 Om te bezien of hij vernam

Enige herberg daar hij toe kwam.

En toen hij daar boven zou rijden

Zag hij staan daar bezijden

Een kasteel, zoals hij dacht.

41450 Toen reed hij derwaarts daar hij mocht,

En hij vond de poort open ter plaatse,

Daar hij snel in is gereden.

Daar zag hij staan, zoals hij dacht,

De schoonste burcht die er wezen mocht,

41455 Daar knapen uit kwamen gegaan,

Die hem vriendelijk hebben ontvangen,

En leidde hem in de grote zaal,

Daar hij netjes en goed

Werd ontwapend, en daarna

41460 Goed gekleed, zoals ik het versta.

Toen bracht men hem voor de heer daar,

Die daar lag, weet voor waar,

Zo behaaglijk van alle dingen,

Dat ik het niet kon volbrengen

41465 Al wilde ik de pijn nu bestaan.

De waard bad Walewein gelijk,

Als een die van zijn komst is blijde,

Dat hij kwam zitten nevens zijn zijde

Op dat bed bij het vuur.

41470 En mijn heer Walewein ging toen snel

Zitten daar terzelfder plaats

Daar hem zijn waard zei en bad.

De waard vroeg hem waarvan hij was

En wat hij zocht, en daarnaar

41475 Berichtte hem Walewein gereed

Naar zijn vragen alles dat hij weet.

Toen zeiden daar twee knapen gelijk,

Dat men wel mocht eten gaan,

Want het geheel gereed was.

41480 "Zo gaat men eten," sprak hij daarnaar.

Twee gouden bekkens voorwaar

Bracht men daar ze zich wassen daar.

Na het wassen zo zijn gezeten

Walewein en zijn waard en eten,

41485 Daar hen gediend was hoffelijk.

Daarna kwam daar netjes

Een schone knaap goed gedaan

Uit een kamer daar gegaan,

Die 1 witte speer bracht in de hand.

41490 Deze knaap, deze schone bediende,

Kwam voor de tafel, daar nu zaten

Deze twee heren en aten.

Boven aan het einde van de speer

Stak een wit ijzer, daar openbaar

41495 Heer Walewein uit zag gaan vers bloed.

Een jonkvrouw schoon, goed gemoed,

Kwam daarna en bracht fier

Een schone zilveren schaal.

Daarna kwamen 2 knapen verstandig:

41500 Elk bracht 1 kandelaar goed,

Op elk 1 kaars brandde helder.

Heer Walewein had groot verlangen

Te vragen wat dit betekenen mocht,

Maar hij wachtte nog en dacht,

41505 Want hij zag daar komen gegaan

278 Een schone jonkvrouw, die bevangen

Was met rouw erg groot:

Ze weende en droeg al bloot

De graal edel en ook duur

41510 Daarna kwamen knapen vier,

Daar heer Walewein altijd zag,

En brachten 1 baar, daarop lag

Een lichaam en tapijten daar boven,

Dat men te recht zeer zou loven;

41515 En daar boven lag een zwaard,

Dat menige mark scheen waard.

Dat zwaard scheen al heel daar;

Nochtans was het van 2 stukken voorwaar,

Maar men kon het weten niet

41520 Dat het was gebroken iets.

Deze gingen alle in een kamer daar,

Maar ze waren niet lang daarnaar

Ze keerden weer hetzelfde pad

Die ze eerst kwamen voor dat.

41525 De een ging voor de anderen met stade,

Gelijk dat ze tevoren deden;

En toen ze derde maal gingen na dat

Walewein tot zijn waard zat

Om te vragen wat dit was.

41530 Hij vroeg hem gelijk om die baar,

Om de schaal en om de speer

En om de graal, die hij graag

Had geweten erg zeer.

De waard zei: "Is aan u, heer,

41535 Zulke deugd zodat gij het mag verstaan,

Ik zal het u zeggen." Toen zei hij gelijk

Het zwaard te halen, daar ik van zei.

Men bracht het hem: toen nam hij beide

De stukken van het zwaard daar

41540 En zei: "Heer, kan ge voorwaar

Dit zwaard nu zo vast maken

Zodat het mag van alle zaken

Elke ridder daarmee verweren.

Zo zal ik u zeggen al uw begeren

41545 Van alles dat ge me hebt gevraagd."

Walewein nam het zwaard en bezag het,

En zette het tezamen, dat hem dacht

Dat men er wel mee vechten mocht

Een kamp elke ridder, God weet.

41550 De waard heer Walewein nu zei

Dat hij beproeft of hij iets kan

Dat zwaard breken, hij zal hem dan

Berichten van alles mede,

"En meer dan ge zag ter plaatse."

41555 Walewein nam het zwaard bij de punt,

En daar het de waard zag en hoorde

Trok hij het weer midden in twee.

"Heer ridder, ge mag nimmer

Van dat ding, die ge begeert,

41560 Weten," sprak die goede waard;

"Want nog heb je niet gedaan

Dat men het u mag laten verstaan.

Maar ik zeg er niets toe elders,

Ge mag het nog verdienen wel;

41565 Want die men dit laten zal

Weten hij moet doorvochten al

Hebben de wereld en zo zijn geheten

Dat men zijn gelijke niet zal weten."

Walewein peinsde zo zeer hierom

41570 Zodat hij zweeg stil als een stomme,

En zichzelf geheel vergat,

En in een slaap viel na dat,

Daar zij het alle zagen toe,

En sliep tot de dag alzo.

41575 ‘s Morgens toen hij ontwaakt was

Vond hij hem zelf en zijn harnas

Aan een vlakte onder een boom:

Zijn paard daarbij. Toen nam hij waar

Of hem enig ding ontbrak;

41580 En hem ontbrak geen zaak.

Dus wapende hij hem en voer van daar

Zeer bedroefd, en daa naar

Bepeinsde hij zich in deze rouw

Dat hij te Scaveloen zijn trouw

41585 Kwijten moest, want hij niet

Doen kon dat hij zei.

Dus reed hij vast derwaarts,

En ontmoette daar in zijn vaart

Een ridder en een jonkvrouw.

41590 Heer Walewein vroeg hem op trouw

Waar hij reed en waarvan hij kwam.

"Heer vazal, tot uw grote schaamte,

Wat staat dus te vragen u?

Ik raad dat gij zwijgt nu

41595 En zeg me nu, ik wil het weten,

Hoe ge zelf bent geheten,

En waarvan ge komt, en wie ge bent."

Walewein zei terzelfder tijd:

"Mijn naam loochen ik niet;

41600 Walewein zo noemt men mij.

En ben Arthurs zuster zoon:

Ik ben dit te loochenen niet gewoon."

Toen sprak die ridder zeer verhit:

"Heer Walewein ben je dit?

41605 Nu dank ik God van hemelrijk

Dat ik u vind dus al gelijk.

Om u rij ik gewapend allemaal,

Want ge sloeg dood mijn vader:

Zo zal ik hier op u wreken.

41610 Nu hoed u tegen mijn steken

Als ge kan: het moet hier nu

Verkort zijn tussen mij en u."

Ze lieten dus hun spreken daar,

En elk scheidde van de andere daarnaar

41615 Omdat ze beter steken wilden.

Ze namen ook hun schilden

En gingen de paarden met sporen nopen,

Die tezamen kwamen gelopen;

En elk stak de andere in het verweren,

41620 Zodat stuk braken hun speren;

Maar ze bleven toen alle beide

Zitten daar in hun zadel.

Toen keerden ze om de paarden

En trokken beide hun zwaarden,

41625 Daar elk de andere mee sloeg

Grote slagen en duur genoeg.

Ze sloegen stuk helmen en schilden;

Maar tenslotte Walewein die milde

Maakte diegene erg mat,

41630 En toen diegene vernam dat

Sprak hij: "Laat ons deze strijd

Verzetten tot een andere tijd,

Want al overwon hier van ons een

De andere, hier is man geen

41635 Die onze eer zou voort dragen;

Maar vechten we daar toe zagen

Beide vrouwen en heren,

Die overwon had meer eren.

Verzetten we aldus deze strijd

41640 Totdat ik kom daar gij bent

En dat we dan terzelfder maal

Vechten." "Het vergenoegt me wel,"

Sprak Walewein. "Nu zeg me dan

Uw naam." Bij Sint Jan,"

41645 Sprak de andere, "Ik belijdt wel dat,

Ik ben geheten Dyandras,

En pleeg ook in alle tijd

Oorlog te zoeken en strijd.

Heer Walewein, nu zou ik weten graag

41650 Waarheen u nu staat te varen."

Walewein zei: "Tot Scaveloen

Vaar ik nu een kamp te doen;

Maar ik ben dus zeer bang,

Ik ducht ik heb te lang gewacht."

41655 Dus zijn ze daar beide gescheiden

279 Vriendelijk: elk van hen beiden

Beval de andere aan Onze Heer.

Walewein reed weg en haastte hem zeer

Om daar te komen op tijd, God weet.

41660 De tijd dat hij dus heen redt

Zal ik vertellen van Gariet

En zijn gezel Griflet.

Hier laat weten het avontuur

Van de gezellen terzelfder uur

41665 Daar ze scheiden ter wegscheiding,

Dat deze 2 ridders onder hen beiden

Tezamen reden zonder letten,

Griflet en met Gariet;

Ze kwamen rijdende aan een stad:

41670 Daar hoorden ze toen zeggen dat

Mijn heer Walewein was voor gereden,

Dit was 3 dagen wel geleden;

Maar men zei hen niet te die tijden

Waarheen hij heen zou rijden

41675 Anders dan hij westwaarts reed.

Derwaarts volgden ze toen gereed.

En toen ze hadden aldus gereden

Twee dagen kwamen ze te ene plaats

Daar ze een burcht vonden staan,

41680 Daar Hestor in lag gevangen,

Lancelots broeder, een ridder uitverkoren,

Want toen hij kwam daarvoor

Liet men hem in ter poorten daar.

Hij waande te zijn zonder gevaar,

41685 Want men ontving hem daar met minnen;

Toen hij ontwapend was daar binnen

Vingen ze hem en legden hem gelijk

In een kerker vast gevangen,

Daar hij tegen zijn wil lag.

41690 Recht omtrent middag

Zo kwamen deze twee gereden

Bij de burcht in een heimelijke plaatsen,

Daar ze een vrouw hebben gehoord

Krijsen. Toen reden ze beter voort

41695 En hebben 4 knapen daar gezien,

Die de jonkvrouw leed deden. Meteen

Zagen die ridders de jonkvrouw

En bad genade op echte trouw,

En zei: "Edele heren en fier,

41700 Behoed me van de dood nu hier,"

Gariet en ook Griflet

Hebben niet lang gelet

Ze voeren op die knapen gelijk

En gingen vast op hen slaan

41705 Met hun zwaarden, zodat zij

Daar moesten laten die jonkvrouw vrij.

En waren blijde, zonder waan,

Dat ze mochten van daar ontgaan.

De ridders namen toen die jonkvrouw

41710 En vroegen haar bij haar trouw

Waarom ze haar wilden ontlijven daar?

Toen zei de jonkvrouw openbaar

Dat was om mijn heer Hestors wil,

Die lag gevangen tegen zijn wil

41715 "In dat kasteel die ginder staat;

En omdat ik deed de raad

Dat hij uit de gevangenis kwam,

Hierom was men op mij gram

En wilde me het leven hebben genomen;

41720 Maar hij beloofde me dat hij komen

Zou te helpen waar dat hij is,

Vernam hij dat men wilde deren mij;

En dit heeft hij niet gedaan."

Hierbinnen zo kwam daar gelijk

41725 Hestor gereden alles dat hij mocht,

Die daar die jonkvrouw zocht.

Hij riep van ver: "Ge laat haar hier,

Al was ge nog alzo fier;

Nu doe van haar alvast uw hand,

41730 Of ik zal nemen een zwaar pand."

Ze waanden dat het een was van de toren,

En Griflet zet hem daar in gang

En keerde hem daar te Hestor waart,

En Hestor weer op hem ter vaart.

41735 Eer die jonkvrouw iets kon spreken

Had de een de anderen af gestoken.

En toen het die jonkvrouw werd gewaar

Kwam ze gelijk gelopen daar

En zei: "Lieve heren, laat staan:

41740 Deze ridder wil me bijstaan:

Dit is Hestor van Maras."

En Gariet, die dus blijde was,

Vroeg hem daar of hij het was.

"Ja ik," antwoordde hij daarnaar;

41745 "En wie ben jij, dat zeg me mee."

"Ik ben het," zei hij, "Gariet,

Konings Arthurs zuster zoon,

En die andere is Griflet de koene."

Toen was daar blijdschap onder hen drieën.

41750 Toen hoorden ze blazen meteen

Erg luid een horen.

Toen sprak die jonkvrouw: "Grote toorn

Ducht ik dat ons nakende is:

We vlieden beter, dus zij het gewis;

41755 Met deze horen laat men komen

Wel 20 ridders die verkennen

Deze vlakte hier alom,

En wel 30 bedienden te ene som.

Deze komen alle als ze horen

41760 Dat men blaast deze horen

Ik weet wel dat men ons volgen zal

En zoeken mede berg en dal

Om dat lijf te ontnemen u,

En mij ook mede, dat zeg ik u;

41765 Lieve heren, varen we weg,

Ge mocht hier hebben geen zege,

En is u geen schande."

Hestor antwoordde toen gelijk:

"We varen beter wat voort."

41770 En binnen die hebben ze gehoord

2 ridders daar komen gereden

Goed gewapend van alle leden.

De ene was Percheval, de andere was

Zijn broeder Acglavael, zoals ik het las,

41775 Want ze waren tezamen gekomen

De volgende dag, heb ik vernomen,

Wilden ze niet scheiden, zeiden zij,

Want het was het jaar nabij

Dat de tijd uit zou gaan

41780 Dat ze hun zoeken hadden gedaan;

En ze hadden beloofd ook, te waren,

Te komen weer binnen het jaar.

Nu komen dus gereden die twee,

Daar ze vinden ophouden die drie,

41785 Die wel waanden nu ter tijd

Daar te hebben zware strijd;

Want ze waanden in alle delen

Dat hadden geweest die van het kasteel.

Ze keerden hen te verweer daar.

41790 En toen de ene de andere kwam beter nabij

Herkenden ze hen ten eerste maal.

Dus waren ze blijde, weet dat wel.

Toen vertelde de ene de andere daar

Van hun geschiedenissen openbaar.

41795 Percheval vroeg om de jonkvrouw,

Waarom ze dreef zulke rouw?

Ze zeiden hem allemaal meteen,

"En ze liet ons erg graag vlieden,

Want ze zegt ons al bloot

41800 Dat de heren macht is groot,

En dat hij ons vangen zal en doden:

Dit laat de jonkvrouw zo verschrikken,

Dat ze daarom weent dus zeer."

Percheval sprak toen: "Bij Onze Heer,

41805 Ik vliedt hen heden een voet

280 Alzo lang als ik het verduren moet;

Al voer ge alle, ik blijf hier nu."

Toe zeiden ze: "We blijven met u."

En binnen deze hebben ze vernomen

41810 Wel 10 ridders tezamen komen

En ook wel 15 knapen,

Die alle aan hadden hun wapen.

En ten eerste dat de jonkvrouw ze zag,

"Ay mij," zei ze, "laat ze, o wach.

41815 Hier komen die verraders fel.

Nu ben ik dood, dat weet ik wel."

Percheval keerde zijn paard gelijk

Toen hij deze woorden had verstaan:

Hij reed op hen met rechte speren.

41820 En eer ze komen mochten ter verweren

Had hij er 4 afgestoken:

Daar was aan sommige weinig te kweken,

Want hij brak de hals in het vallen.

Acglavael reed ook geheel

41825 Een ridder dood ter plaatse:

Gariet en Griflet mede

Reden ook zo in de groep

Dat daar zulke leed was

Dat hij hen nooit kwam zo na.

41830 Daar bleven er dood, zoals ik het versta,

6. ridders en knapen vijf:

Die andere ontkwamen met het lijf.

Aldus gebeurde die schoffering.

Ik zeg het u wel, dat te die ure

41835 Niemand kwam die was zo koen

Hen enig erg te doen.

Dus scheiden ze om deze zaak,

En reden vandaar al met gemak,

En voerden de jonkvrouw voort

41840 Met hen te Carmeloet in de poort,

Daar ze blijde waren ontvangen

Toen men hun zaken had verstaan.

Nu zal ik zwijgen van dezen

En zal voort van Walewein lezen.

41845 Het avontuur brengt ons voort,

Zoals ge hiervoor hebt gehoord,

Daar Walewein van Dyandras scheidde,

Dat hij lette langer niet,

Hij reed te Scavelon waart

41850 Wat lopen kon zijn paard.

Hij reed veld, bos en heide,

Zodat hij met grote arbeid

Te Scaveloen gereden kwam.

Buiten de stad, zoals ik het vernam,

41855 Zette hij zijn speer; omdat

Hij was in de stad gehaat,

Daarom liet hij het buiten staan.

Zijn andere wapens, zonder waan,

Voerde hij met hem in de poort.

41860 Aldus gewapend reed hij voort

Tot dat kasteel gelijk,

Daar hij de koning binnen vond

En een deel van zijn baronnen.

Toen vertelde Walewein, die ridder koen,

41865 Dat hij menig land door reden

Had, en hij te gene steden

De graal nergens heb vernomen.

"Bij die zo ben ik weer gekomen

Om mijn kamp te vechten nu."

41870 En Ginganbrisile, dat zeg ik u,

Die daar tegenwoordig zat,

Ging voor de koning en bad

Zijn kamp te vechten daar,

Die hij hem borgde voor een jaar;

41875 "Want Walewein hier gekomen is

Gelijk hij beloofde voor dit."

De koning zei: "Ge mag het niet missen,

Men zal u beiden laten vonnissen.

En handelen naar recht dit ding."

41880 Toen vermaande gelijk de koning

Zijn mannen en zijn lieden

Dat ze hen hierop bereiden.

Als dus die hoge lieden waren

Te raad gestaan kwam daar gevaren

41885 Een ridder, die goed gewapend was,

En dit was dezelfde Dyandras,

Daar hij hier vroeger tegen vocht.

Hij had Walewein dus hier opgewacht,

En kwam in de hof gereden gelijk

41890 Aldaar die heren zijn gestaan

Te ene raad met de koning.

Heer Dyandras na dit ding

Reed tot Walewein nu

En zei: "Heer Walewein, ik eis u

41895 Mijn kamp en mijn belofte

Voor alle die hier zijn in de hof

Te vechten echt nu ter tijd."

Nu hoort ook van Ginganbrisile:

Hij eiste Walewein ook al daar

41900 Het kamp, dien hij hem borgde een jaar;

Hij wil het hebben op die plaats.

Walewein antwoordde gelijk na dat:

"Wat ik schuldig ben te doen

Wil ik doen als een ridder koen."

41905 Toen zei de koning echt na die:

"U allen drie zal hier geschieden

Dat vonnis wijst en recht."

Heer Dyandras die sprak echt:

"Heer Walewein, ge weet wel dat gij

41910 Een kamp beloofde mij

Te vechten, waar dat ik u vond,

Tegen mij terzelfder stond,

En dat zou beletten geen nood."

Walewein belijdt dus al bloot,

41915 Dat hij hier van waar zei.

"Heer Walewein, zo eis ik thans ter stede

Mijn kamp, dat zeg ik u."

Heer Ginganbrisile die zei nu:

"Dis is nu een jaar geleden

41920 Dat me dit kamp werd ontboden,

En liet ik het hier echt met zotternij,

Men mocht wel met me spotten

Nimmer doet me God genade,

Of me de hele wereld niet bad,

41925 Ik zal het hebben nu ter plaatse."

Toen bad de koning echt na dat

De baronnen en de hoge lieden

Dat ze hen hierop beraden,

Of heer Walewein zou in het algemeen

41930 Vechten tegen beide, of alleen

Tegen elk bijzonderg.

Hierom werd daar groet geding:

Toen sprak daar een ridder gelijk,

Een verstandige klerk, een goed gedaan,

41935 En zei dat heer Walewein schuldig was

Tegen hen beiden daar openbaar

Te vechten te ene maal, God weet.

En sommigen zeiden daar gereed

Dat hij tegen elk zou vechten

41940 Apart en hen berechten.

Dus hadden ze spraak en antwoord,

Zodat daar niemand van die zaak

Overeen komen kon;

Maar die ridder, die daar eerst begon

41945 Te spreken, zoals ik het u zei,

Hij beproefde dat Walewein tegen beide

Vechten zou daar te ene maal.

Dit beproefde hij met zo schone taal,

Dat niemand het weerzeggen mocht,

41950 En hen allen reden dacht;

Want mocht geen man mede

Beter beproefd hebben dan hij deed.

Dus keerden ze alle gelijk

En lieten dit vonnis verstaan.

41955 Ze zeiden daar alle overeen

281 Dat Walewein zou vechten tegen hen twee

Ja, al waren er vijf of zes.

De koning was wel dit vonnis

Tot zijn wil geweest na dat

41960 En diegenen van de stad.

Nu is Ginganbrisile gekomen

Daar hij zijn wapens heeft vernomen:

Hij liet hem wapenen met een vaart,

En zat gelijk daar op zijn paard,

41965 Dat schoon was en flink.

Een speer nam hij in de hand,

En zijn schild met de luipaard,

En allerhande wapens die hij begeerde

Had men hem gegeven daar.

41970 Zonder zorgen en zonder gevaar

Mocht Walewein niet wezen,

Die tegen Dyandras en tegen dezen,

Die beide waren ridders goed,

Te ene maal vechten moet.

41975 Nu gingen vrouwen en jonkvrouwen,

Die graag het kamp zouden aanschouwen,

Zitten op dat hoge kasteel

Voor de vensters, te kantelen,

Daar men vechten zou in het dal.

41980 Een bediende die hoorde dit al,

Die mijn heer Waleweins verwant was,

Hij was te ongemak dat,

En reed om koning Arthur.

Hij was niet ver te die uur:

41985 Hij wist hem daar bij de grote heren:

Hij sloeg zijn paard met sporen zeer,

En zo zeer, zodat hij kwam

Daar hij koning Arthur vernam,

Die hem bereidde terzelfder uren

41990 Te varen in het land van avonturen.

Die knaap ging gelijk tot de koning

En zei hem allemaal dit ding,

Dat Walewein zonder twijfel gaan

Het kamp zou vechten tegen hen tweeën,

41995"Te Scaveloen, weet wel, nog heden,

Heer; en hij heeft u gebeden

Dat ge te zijn kamp zal komen."

Toen mijn heer Ywein dit heeft vernomen

Liet hij zadelen gelijk zijn paard

42000 En reed vast derwaarts,

Zodat hij te Scaveloen in de stede

Voor de middag kwam gereden.

Daar vond hij vrouwen en jonkvrouwen,

Die het kamp wilden aanschouwen.

42005 Hij zag derwaarts rijden en gaan;

En menige man daar bij staan.

Nu is Ywein haastig gekomen

Daar hij de koning heeft vernomen,

En groette hem en zei: "Heer,

42010 U bidt Arthur de koning zeer

Dat ge dit kamp laat uitstellen;

Hij zal hier komen en brengen

Zijn ridders een getal,

Daar heer Walewein vechten zal."

42015 Hij zei dat hij het graag deed.

Toe riep hij die ridders te rade

En zei hen dit nieuws daar.

Ze antwoorden beide daarnaar

Dat ze naar koning Arthur

42020 Niet wachten nu ter ure.

De koning zei: "Beraad u beter,"

En ging tot Walewein na dat,

En zei hem daar van zijn oom,

En leidde hem met hem, en nam waar,

42025 En liet het kamp uitstellen na deze

Dan zal Arthur gekomen wezen.

En Ginganbrisile en Dyandras

Voeren in de stad na dat.

Ze zeiden dat hen de koning

42030 Onrecht deed met dat ding.

En gelijk daarna is weer gekomen

Heer Waleweins bode, heb ik vernomen,

Die om koning Arthur reed.

Hij kwam tot Walewein gereed

42035 En zei hem gelijk ook na dat,

Dat zijn oom was voor de stad.

Toen bad mijn heer Walewein te die tijden

De koning of hij mocht rijden

Naar zijn oom. Toen zei

42040 De koning: "Ik vaar met u gereed."

Toen gebood hij hen allen ter ure

Te varen met hem naar koning Arthur,

Die ze vonden met vele lieden.

Ik mocht u de eer niet aanduiden

42045 Die ze koning Arthur deden.

Ze voeren tezamen met grote scharen

Totdat ze ter herberg zijn gekomen.

Koning Arthur heeft genomen

De koning van Scaveloen om die zaken

42050 Omdat hij wilde een vrede maken.

Men ontbood de ridders gelijk nu,

En legde hen aan, dat zeg ik u,

Van dit kamp een verzoening.

Toen antwoordde die ridders koen

42055 Dat zij het deden om geen ding.

Toen zei van Scaveloen de koning

Dat zij het deden door zijn wil.

Ze zeiden: "Heer, zwijg dus stil,

We deden het niet om al het goed

42060 Dat koning Arthur bestond;

We laten het niet en geenszins kwijt,

We zullen hem doden in het krijt."

Dit had koning Arthur onwaardig,

En scheidde toen heen met een vaart

42065 Ter zalen waart, en men ging eten.

De hoge lieden zijn gezeten

Ten hoge tafel in de zaal.

Daar was gediend uitermate goed

Diegenen die daar waren gezeten.

42070 Men ging daar slapen na dat eten.

De volgende dag toen het dag was

Ginganbrisile en Dyandras

Zijn gewapend erg gauw,

En zijn te krijt waart gegaan.

42075 Mijn heer Walewein aan de andere zijde

Was geheel gereed te die strijd.

Hen wapenden zich te die tijden

Twee 100 ridders aan beide zijden:

Omdat ze het kamp bevredigen zouden

42080 Liet de koning bij zich houden.

De vrouwen en de jonkvrouwen,

Die het kamp wilden aanschouwen,

Lagen daar ten hogen tinnen.

Nu zijn gekomen hierbinnen

42085 Ginganbrisile en Dyandras,

En Walewein ook mede na dat,

In het krijt, te doen het kamp.

Walewein hoedde hem tegen schande,

Want hij wel behoefde dat.

42090 Ginganbrisile en Dyandras

Noopten de paarden met de sporen,

En heer Walewein heeft gekozen

Dyandras, die hij raakte

Voor het hart zodat hem de rug kraakte.

42095 Hij raakte hem wel tot zijn wil.

Ginganbrisile hield niet stil,

Die zijn gezel wilde wreken:

Zijn speer heeft hij stuk gestoken

Op Walewein, die hem weer

42100 Met het paard stak te neer,

Zodat hij vallen moest op de aarde;

En Dyandras ving te zwaard

En voer te Walewein waart.

Ginganbrisile zat op zijn paard

42105 Te aller eerste dat hij mag.

282 Walewein ontving menige slag

Van hen 2 eer ze scheiden.

Ik mocht u licht niet aanduiden

Dat grote wonder dat ze deden.

42110 Elk vergold de andere wel te stade

Met de zwaarden, zodat men zei

Dat heer Walewein tegen beide

Die ridders niet mocht staan

Nog ook met het lijf ontgaan:

42115 Dus waren zijn vrienden droevig.

Ge hoort niet in uw tijden

Dat wonder zeggen van hen drieën,

Dat men daar toen zag geschieden.

Ze gingen houwen en kerven:

42120 Walewein was nu te deze maal

Zeer verladen van hen tweeën,

Want ze kwamen overeen

Dat ze hem doden wilden daar.

En mijn heer Walewein ging daar naar

42125 En maakte Dyandras zo mat,

Zodat hij niet mocht van de plaats,

Maar bleef daar stil een tijd.

Toen sloeg hij mede Ginganbrisile,

En heeft hem ook goed zeer verladen;

42130 Maar hem kwam gelijk te stade

Dyandras, die hem behoedde daar:

Hij was daar gebleven, weet voor waar,

Had zijn hulp niet gedaan.

Walewein moest nu achteruit gaan.

42135 Dus was droevig Arthur, te waren,

En alle die met hem waren.

Walewein schaamde hem die zaken,

Dat ze hem deden dus achteruit breken:

Hij ging steken en ook slaan,

42140 Zodat hij ze weer bracht gelijk

Ter plaatse daar ze het eerste waren.

Meteen kwam er toe gevaren

Koning Arthur, en zei

Of ze verzoenen wilden beide

42145 En worden daar zijn man?

Hij zei dat hij niet kan

Merken dat hen klein of groot

Iets lag aan Waleweins dood

Dat hen komen mocht te eren;

42150 Maar wilden zij het nu beide keren

Aan konings zeggen van Scaveloen,

Hij wilde er ook zo veel toe doen

Dat zij zouden hebben eer

En hun geslacht immermeer.

42155 Toen zei de koning van Scaveloen:

"Ik wil dat zij het beide doen,

En ze worden konings Arthurs man.

Waar hij mag en waar hij kan

Zal hij ons doen eer groot;

42160 Maar bleef heer Walewein nu dood,

Zo zouden hebben onze verwanten

Oorlog en strijd alle dagen.

Ik wil u de koning nu geven:

Zo behoud je alle 3 uw leven."

42165 Toen antwoordde Ginganbrisile en zei:

"Zo waren we uitgelachen alle beide

In alle landen, dus zeker zij;

En Walewein begon de eerste de strijd,

Toen hij dood sloeg mijn heer,

42170 Daar ik om ben in grote zeer,

Die de konings broeder was;

En ook tijg hem aan Dyandras

Dat hij zijn vader dood sloeg:

Hij heeft in ons geslacht genoeg

42175 Misdaan vaak, dat is openbaar;

Was het dat Arthur er niet was

Zijn oom, men zou hem weinig sparen,

En wilde achter land dus varen."

De koning weersprak deze taal

42180 En sprak: "Gij heren, deed ge wel,

Ge zou het ontberen die daad;

En doe je het niet, het is u kwaad

Moet ik leven een tijd."

Dit zei hij tot Ginganbrisile

42185 En tot Dyandras te die tijd.

Toen begon van eerst de strijd.

Dus zijn ze weer tezamen gekomen,

En elk heeft zich waar genomen,

En gingen slaan slag in slag.

42190 Het was gekomen op de middag,

Dat Walewein zijn kracht groeide;

En Walewein, die hem dus

Goed bedacht, was erg blijde,

En hij sloeg met grote nijd

42195 Welke zo hij kon raken.

Men mocht de schilden horen kraken,

En de harnassen zien scheuren.

Ze gingen achter en voren

Op hem houwen en slaan,

42200 Hij was hen levend niet ontgaan,

Maar dat hem zo’n avontuur gebeurde,

Dat hij Ginganbrisile zo goed

Met het zwaard sloeg op het hoofd,

Hij had hem tot de tanden gekloofd

42205 Was hij niet gevallen neer.

En eer hij op kon komen weer

Maakte hij Dyandras zo mat,

Hij was niet gekomen van de plaats

Al mocht hij zich erg zeer verbeteren

42210 En Ginganbrisile heeft genomen

Zijn zwaard weer en zijn schild,

Die hij te punt voor hem hield,

En ging op Walewein steken.

En Dyandras, die waande te breken

42215 Het hart, is weer opgestaan

En tot heer Walewein waart gegaan,

Die hem met grote slagen groette.

Ook zeg ik u, dat diegene ontmoette

Ginganbrisile terzelfder tijden,

42220 En gingen beide op hen strijden

Zo uitermate en zo zeer,

Zodat heer Walewein, die heer,

De rust erg zeer begeerde,

En liet dat punt van zijn zwaard

42225 Voor hem in de aarde gaan,

En ging daar een tijd staan

En lag er met het hart op.

Toen hielden ze daarmee hun scherts,

En lieten de zwaarden dicht gaan

42230 Op heer Walewein, daar ze hem zagen staan:

Ze spaarden hem nog min nog meer.

En toen hij gerust had die heer

En bekomen was terwijl,

Onthaalde hij zo Ginganbrisile

42235 Met het zwaard, dat was goed....

Al daar hij toen voor hem stond

Liet hem vallen toen ter aarde

Door nood, niet door hovaardigheid.

Hij lag er langer dan hem lief was.

42240 Mijn heer Walewein en Dyandras

Vochten onderlinge beide

Zo lang dat de vermoeidheden

Dyandras niet vechten liet,

En hij van Walewein scheidde,

42245 Die hem volgde uitermate.

Hij had zijn leven daar gelaten,

Had Ginganbrisile niet gedaan,

Die Walewein daar heeft weerstaan

Zo zeer, dat het hem had verwonderd;

42250 Want hij tevoren was zo ten onder.

Dus liet elk daar de andere rusten

Van hen tweeën. Het mocht lusten

Walewein dat hij ze kwijt was;

Want men zei daar openbaar

42255 Dat Walewein te veel had te doen.

283 Het was gegaan achter noen,

Zodat kwam ter vespertijd:

Toen had Walewein, aldus lezen wij het,

Dubbele kracht in alle leden.

42260 Nu mag ge horen wat hij deed.

Hij speelde om er een kwijt te maken:

Welke dat hij kon genaken

Sloeg hij door al tot de huid;

Men mocht er zien komen uit

42265 Dat rode bloed te menige plaats.

Hij maakte hen menige wonde mede.

Walewein hief op toen zijn zwaard

En sloeg Dyandras ter vaart

Zodat hij neer viel in het gras:

42270 Ik weet niet goed of hij genas

Van de slag die hij hem gaf.

Hij sloeg mee grote stukken af

De helm, die hij had op het hoofd.

Hij had hem tot de tanden gekloofd

42275 Was hij niet gevallen neer.

Heer Walewein die keerde weer

En liet hem liggen voor dood:

Daaraan deed zijn eer groot,

Dat hij hem nimmer deed.

42280 Daar bleef hij liggen op die plaats

Tot de tijd dat hij bijkwam.

Toen hij bekomen was hij nam

In zijn hand zijn goede zwaard

En ging te Walewein waart,

42285 Die hij haat en niet mint.

En toen heer Walewein dat bekent,

Dat hij weer op hem kwam

Werd hij toornig en gram

En keerde op hem en waande hem te slaan;

42290 En Ginganbrisile behoedde gelijk.

Zodat hij hem niet sloeg dood

Dat was wonder erg groot,

Want hij ging slaan slag in slag.

Ik waan niemand zag,

42295 Nog nimmermeer zal zien

Zo ‘n kamp van hen drieën.

Ze ondersloegen hen met nijd.

Ginganbrisile was in de strijd

Drie maal op de knieën ter neer

42300 Eer Dyandras bekwam weer

En hij hem hielp al dat hij mocht.

Walewein werd te moede hard

Dat ze hem bestonden aan beide zijden.

Hij werd nooit in zijn tijden

42305 Van vechten alzo moede:

Daarom moest hij op zijn hoede

Wezen nu, of blijven dood.

Daar was rouw erg groot

Overal nu te deze maal:

42310 Daar was taal en antwoord

Om mijn heer Waleweins wil.

Ze lieten hem nergens staan stil

Zo lang zodat men zei

Een pater noster, ze sloegen beide

42315 Op hem met grote overmoed.

En toen mijn heer Walewein, die goede,

Voelde dat hij bekomen was

Van zij vermoeidheid, Dyandras

Keerde hem om en werd bang.

42320 En Walewein, die hem niet spaarde,

Nam dat zwaard met beide handen

En waande Dyandras tot de tanden

Te ene slag hebben geslagen;

Maar hij droeg het schild daartegen,

42325 Daar hij in sloeg met het zwaard

Zodat Dyandras daar op de aarde

Voor Waleweins voeten kwam gevallen.

Voor de heren en voor hen allen

Bood hij de handen en bad genade.

42330 Heer Walewein zei: "Het was schade

Zou men verraders sparen

En laten ze achter lande varen

Om goede lieden te doen lachen.

Mijn hart was te moede zachter

42335 Dat hij bij zijn keel hing

Dan dat hij me van hier ontging."

En toen dat hoorde Dyandras,

En Walewein zag dat het avond was,

Spaarde hij zijn kracht nimmer.

42340 Hij liet het draaien korte keren

Om die 2 te brengen onder.

Heer Walewein, die menig wonder

Heeft gewrocht in korte tijd,

Velde toen neer Ginganbrisile

42345 En liet hem liggen voor dood.

Dyandras was in grote nood

Toen hem zijn hulp ontbrak.

Heer Walewein sloeg en stak

Op Dyandras met grote kracht.

42350 Ginganbrisile, die was verzacht

Van de slagen die hij had ontvangen.

Hij zag Dyandras staan

Als diegene die was overwonnen;

En meteen kwam hij rennen

42355 Op Walewein daar hij hem zag.

Toen gaf hij Dyandras 1 slag

Zodat hij voor hem viel in het gras;

Ik waan hij nimmermeer genas.

Dus werd hij kwijt van de ene.

42360 Heer Walewein ging daar slagen verlenen

Zo uitermate en zo veel,

Dat toen ging al uit het spel

Gingambrisile, hij wist niet wat te doen,

Hij had graag weg gevlogen,

42365 Had hij wel geweten waar;

Want hij had groot gevaar

Om zijn lijf en om zijn eer.

En toen van Scaveloen zag die heer

Dat hij werd beschaamd

42370 En van gedaante gefaald,

En men het zei al openbaar,

En die opzichters worden gewaar,

Voeren ze er tussen en zeiden:

"Gij heren, ge moet al wat wachten,

42375 Zodat we koning Arthur mogen

Spreken." Toen worden in hoge

Die Ginganbrisile’s vrienden waren.

Meteen kwam er toe gevaren

Koning Arthur en menig man,

42380 Die ik noemen niet kan.

Die koning van Scaveloen en de zijne

Kwamen er toe en deden pijn

Om te maken de verzoening

Tussen de drie ridders koen.

42385 Zolang spraken die baronnen,

Dat gemaakt werd de verzoening,

En in die manieren, dat Ban

De koning van Scaveloen werd Arthurs man,

En wel 100 ridders gelijk,

42390 De beste die men vond in het land,

Die worden konings man met eed.

Dus verzoende men daar die vete,

Die menige dag had gestaan.

Ook heeft men in die vete bevangen

42395 Dyandras geslacht allemaal;

En de dood van zijn vader

Werd verzoend terzelfder tijd:

Dus was daar menigeen erg blijde.

Dus voerde de koning Scaveloen

42400 Arthur de koning en menige baron

Met hem te eten in zijn zaal,

Daar grote blijdschap was te ene maal.

Koningen, graven en hertogen

Waren blijde en wel in hoge.

42405 De koning van Scaveloen was erg blijde.

284 Toen bad Arthur terzelfder tijd

Alle heren die daar waren,

Dat ze met hem zouden varen

Te Carmeloet: hij wilde daar hof

42410 Houden. Ze deden hem belofte:

Alle die daar aten in die zaal,

Die er waren 300 bij getal,

Die zeiden dat zij het graag doen.

En de koning zelf van Scaveloen

42415 Beloofde het hem blijde gelijk.

Toen waren de tafels opgedaan:

Men ging daar pogen om een slapen.

Beide de heren en de knapen

Ze waren in een bed erg goed,

42420 Beide in kamers en in zalen,

Daar ze met gemak lagen.

‘s Morgens toen ze de dag zagen

Zijn ze weer opgestaan

En liet ze de pakpaarden laden gelijk

42425 Met groot goed, en voeren vandaan,

Zodat ze ‘s avond bij de maan

Te Tintaveel kwamen binnen.

Ze namen daar in alle zinnen

Herberg tegen de koningen beide,

42430 Die daar met een schone geleide

Gekomen waren voor die stad.

Tybaut heeft vernomen dat

Daar komen deze twee koningen

Met een grote verzameling.

42435 Hij ontbood zijn ridders mede

En de burgers van de stede,

En wilde daar met grote eren

Rijden tegen die dappere heren

En ook hoffelijk ontvangen.

42440 Toen hij ze ontmoette groette hij ze gelijk

En zei ze welkom te wezen.

Ter herberg voeren ze met dezen,

Daar ze met gemak waren.

En heer Walewein is gevaren

42445 Te herberg te heer Garijns,

Daar men goed plag toen hem.

Zijn waard ontving hem erg goed,

En de vrouw met lieve taal,

En de waards dochter mede,

42450 Hadden met hem al daar ter plaatse

Grote blijdschap en feesten.

Ook vertelt ons mede dat verhaal

Dat de jonkvrouw met de kleine mouwen

Heer Walewein daar kwam aanschouwen,

42455 En deed hem feesten erg groot,

En haar dienst ze hem bood,

En bedankte hem daar erg zeer

Van de dienst en de grote eer

Die hij haar daarvoor had gedaan.

42460 Ze liet daar heer Walewein verstaan,

Was er enige ding in haar macht,

Die ze kon doen dag of nacht,

Die zou ze door hem avonturen

Alzo lang als ze het mocht verduren.

42465 Heer Walewein zei toen: "Schone jonkvrouw,

Alzo moet me helpen onze vrouw,

Wist ik u in nood bevangen,

Ik zou u immer bijstaan

Met al mijn macht, dat verstaat."

42470 Dus kwam hun beider raad

Overeen van hoffelijke taal.

Men plag daar heer Walewein wel:

Men heeft hem grote eer gedaan;

Vrouwen en jonkvrouwen, zonder waan,

42475 En heer Garijn deed hem grote eer

Hij liet hem bedienen voor de heer

Van alles dat de aarde droeg,

Dus had Walewein zijn gevoeg.

Tybaut diende ook getrouw

42480 Arthur de koning rijk

En de koning van Scaveloen.

Hij deed in zijn herberg toen

Grote kosten van menige zaken

Ze waren blijde en te gemak,

42485 En na het eten gingen slapen

Vrouwen, heren en knapen:

Ze sliepen dat de dag op ging.

Toen ging echt de koning.

Met al de hoogste die hij vond

42490 Reed hij vandaan al gelijk,

Zodat hij kwam te vespertijd

Te Carmeloet, dus was hij blijde

En alle die met hem kwamen.

Ik weet wel, dat toen de heren namen

42495 Hun herberg in die poort.

Nu zal ik u verkorten mijn woord

En hiervan de taal neerleggen,

En zal u van de koning zeggen,

Die nu is te hof gekomen

42500 Met sterke ridders en met dappere,

Die hij heeft gebracht meer

Dan hij deed nooit eerder,

Die nu worden zijn man.

En mijn heer Walewein was nochtans

42505 Daar nu meer eer gedaan:

Hij was het wel waard, zonder waan

Hij liet de koning met hem te die tijden

Van Scaveloen gaan bij zijn zijden:

Zo deed hij ook mede terzelfder wijl

42510 Zijn neef Ginganbrisile.

Overal zo waar hij ging

En was keizer nog koning

Zo goed ontvangen, hoor ik aanduiden,

Zoals hij was van alle lieden.

42515 Arthur liet de koning ontbieden

Met al zijn manschappen,

En beide vrouwen en jonkvrouwen,

Die hem daar dienden met trouw

Altijd als hij ze had te doen.

42520 Het waren kinderen van de baronnen

Die daar bedienden te alle stonden

De heren van de tafelronden.

Men at daar en dronk te die tijde:

Daar was menige man nu blijde.

42525 Koning Arthur liet gebieden

Genoeg te geven alle lieden.

De koning hield een lang feest,

Alzo vertelt ons hier dat verhaal,

Die zo groot was zoals deze,

42530 Daar ik nu ter plaatse van lees.

Deze feesten duurde zeven dagen.

Daar binnen kwam daar menige klagen

Van slechte daden weer en voort,

Die alle moesten zijn gehoord;

42535 Want welke klacht dat daar kwam,

Daar men de waarheid van vernam,

Daar voeren de heren van de tafelronden

En lieten het verbeteren in alle stonden.

En nu ook in deze feesten

42540 Zal ge horen veel beroering,

Die een ridder maakte omtrent,

Die Percheval te hof nu zend,

En van hem zal voort zijn de taal

En ook mede van Percheval:

42545 Van dat ze te zoeken varen

Zal ik u hier al openbaren.