Walewein ende Keye

Hoe Keye Waleweine verriet, ende hoe Walewein die joncfrouwe uten borre verloeste.

Die aventure doet ons cont,

Dattie coninc nu ter stont

18605Hilt enen groten hof

Om te meerren sinen lof.

Drie dusent ridders, over waer,

Waren nu ten etene daer,

Ende drie hondert ridders tallen stonden

18610Waren daer vander tavelronden,

Die altoes waren met Arture.

Nu seget ons die aventure

Dattie coninc Waleweine beval

Sijn lant te achterwaerne al,

18615Ende al dat hi dade dat ware gedaen.

127 Dit beneet Keye saen,

Dat Waleweine aldus scone staet,

Dat hi was des conincs raet

Ende dlant algader an hem stoet,

18620Ende men dor hem also nine doet;

Want hi drossate was aldaer.

Dor dese dinc al oppenbaer

Pijndi hem hoe hi mochte

Waleweine verraden. Hord wat hi dochte.

18625Hi ginc saen aldaer hi vant

Ende vergaderde .xx. ridders thant,

Die van sinen gesellen waren,

Ende seide hoe daer ware gevaren,

Dat Walewein al ware here.

18630"Ende wildi mi nu ter ere

Hulpen, ic saels verdinen wel."

Dese .xx. ridders waren fel

Ende haetten Waleweine om die dinc

Dat hem dicke so wel verginc,

18635Ende: "Her drossate, uwen raet

Willewi doe, hoe soet gaet,

Ende secgen dat gi wilt ende lien."

Doe ginc Keye met deser pertien

Vorden coninc Arture staen

18640Ende seide: "Here, nu hevet gedaen

Walewein u neve grote overmodecheit:

Hi hevet sulke dinc geseit,

Dies si hen alle mogen scamen

Die inden hove sijn te samen."

18645"Keye," sprac Artur die coninc,

"Wat meindi met deser dinc?

Wat heeft Walewein min neve geseit"?

"Her coninc, ic segt u wel gereit,

Want al dese ridders horden dat

18650Dat hi hem gisteren mergen vermat,

Wildi varen om aventuren,

Datter hem soude meer geburen

Binnen enen jare, opdat hi woude,

Dant algader den ridders soude

18655Die dinen hove behoren toe."

Des was die coninc herde onvroe

Ende sloecht thoeft ter eerden neder.

Over een stic hief hijt op weder

Ende sprac: "Keye, es dit waer"?

18660"Here, vrages den ridderen daer

Oft sijt iet horden dat hijt seide."

Doe vrages die coninc; sonder beide

Seiden sijt allegader daer

Dat hijt sprac al over waer.

18665Walewein ne wiste hier af niet:

Hi pensde lettel om dit verdriet,

Nochtan haddi verdriets genoech,

Want hi hadde groet ongevoech

Des nachts gehad in enen droem.

18670Hord hier na ende nemet goem:

Hem dochte dat een leu quam

Ende hem in sine middelt nam

Ende metten clauwen stac int side

Ende wilde hem therte breken tier tide

18675Ende uttrecken also houde;

Ende alse hem Walewein weren soude,

Ende hi metten leden wranc,

Also hi vanden slape ontspranc,

Viel hi vanden bedde onsochte,

18680Dat hem di lede breken dochten,

Ende sijn arm oec van desen

Docht daer tebroken wesen.

Doe stont hi op harde saen

Ende cleetde hem ende es gegaen

18685In ene kerke, die stont aldaer,

Ende bat onsen here daernaer

Oetmoedelike ende sere

Dat hine moeste hedemere

Bescermen, ende alle dage daernaer,

18690Van dien drome, die was so swaer.

Als hi sine bedinge heeft gedaen

Es Walewein te hovewaerd gegaen

Ende vant den coninc sinen oem

Die udewerd sach ende nam goem

18695Om Waleweine, waer hi meert.

Walewein vant den coninc vereert.

Hi groettene herde hoveschlike.

Die coninc sprac doe haestelike

Ende seide: "Neve, hoe es dit comen?

18700Ene dinc hebbic van u vernomen

Dies gi waerd harde ongewone,

Want gine plages noit te done.

Keye seget, die hier steet,

Dat gi u vermaet gereet,

18705(Oec sijn hier sulke dies met hem gien)

Dat u souden meer gescien

In enen jare aventuren

Dan alden genen nu ter uren

Die behoren ten hove mijn.

18710Eest waer of saelt logene sijn?"

Walewein seide: "Here, her coninc,

Van algader derre dinc

Benic onsculdech, ende oec der daet

Die Keye op mi seget, die quaet.

18715Here, ic bekinne dat herde wale,

Dat hier menech es in die zale,

Die beter es, here, dan ic ben,

Ende hoverscher oec in sinen sen,

Ende bat volcomen tallen spele

18720Van ridderscepe herde vele.

Ic ben een onvolcomen man

Wies soudec mi beromen dan?

Keye di wedersprakene daer

Vorden coninc al oppenbaer,

18725Ende sprac: "Gi seit al dese dinc

Die u anetijt die coninc:

Ic horet u gisteren secgen tere stede.

So daden dese ridders mede

Die hier staen: si hordent wel."

18730"Ay Keye, quaet cleppere ende fel,

Dicke hebdi gestaen na min onnere.

Bi Gode, her coninc, ende bi mire ere,

Des benic onsculdech, secgic u.

Maer omdat gi bat gelovet nu

18735Hem dan gi doet min onscoude

So willic rumen met gewoude

U hof ende scuwen vordane."

Sinen knape sprac hi ane

Ende seide: "Bringet mi altemale

18740Mijn hernasch hier in die zale,

Ende min ors bringet mede."

Die knape ginc ende dede gerede

Dat hem sijn here hiet aldaer.

Hi bracht algader; ende daernaer

18745Ginc hem wapenen Walewein.

Doe ne was riddere negein,

Hine was drove om dese dinc:

So was oec selve die coninc,

Ende bat hem dat hi bleve daer.

18750Die ridders badens alle daernaer

Ende seiden: "Laet sinken uwen moet.

En donct ons niet wesen goet

Dat gi dor ene logelike dinc

Onsen here den coninc

18755Begeven wilt ende ons daertoe."

Her Walewein die antwerde doe

Ende seide: "Gi bid alle om niet.

Mijns gescie dat God gebiet,

Met trouwen ic u dat gelove,

18760Hier en comic meer te hove,

In ben volcomen derre daet,

Die Keye op mi seget, die quaet."

Dus nam Walewein orlof aldaer,

Daer ombe gedreven was mesbaer.

18765Die ridders seiden doe allegader:

128 "Wi verlisen hier onsen vader,

Die ons gaf wapine talre stont.

Dat hevet gedaen Keys mont

Met sinen logene harde sere.

18770Dattene God onse here onnere,

Dat hi ons dien heeft benomen

Daer ons al ere af soude comen."

Nu es dese clage ende dese toren

Der coninginnen comen te voren,

18775Hoe dat Keye die drossate

Met sire tale, met sire onmate,

Waleweine doet rumen thof.

Si werd so sere drove daer of,

Dat si cume conde gestaen.

18780Si ware in onmacht gevallen saen.

Si vloecte Keyen utermaten,

Ende al die joncfrouwen die daer saten

Vloectene mede harde sere.

Doe ginc die coninginne ten here

18785Heren Waleweine na dese dinc:

Metten armen sine bevinc

Ende bat hem utermaten sere:

"Ay soete Walewein, live here,

Blivet hier ende bedinct u.

17790Wi weten wel allegader nu

Dat gi onsculdech sijt der word

Die Keye van u hier bringet vord.

Ay live Walewein, comet des af."

Walewein doe antwerde gaf

18795Der coninginnen sire vrouwen:

"Alles goeds ende alre trouwen

Moet u, vrowe, nu lonen God.

Gerne doe ic u gebot

Van allen sticken, bi karitaten;

18800Maer dese dinge magic niet laten.

Ende geeft mi orlof, live vrowe."

Si moest doen al had sijs rouwe.

Dus nam Walewein daer orlof

Ende ruemde also des conincs hof,

18805Dies si alle droefden gemene

Sonder die quade Keye allene

Ende sine gesellen, dies met hem waren:

Sine haddens negenen rouwe, twaren.

Nu es Walewein ter selver steden

18810Met tween knapen van daer gesceden.

Ende alsi ene dachvard waren

Dedise thuswaerd varen

Ende dede hen groten der coninginnen

Ende alle di daer waren binnen,

18815Sonder Keyen ende sine gesellen,

Daer gi hier vore af horet tellen.

Die knapen moesten sceden gereet

Van haren here, al waest hen leet,

Ende daden die boetscap di hi beval.

18820Ende her Walewein reet doe berch ende dal,

So dat hi in enen woude quam,

Daer hijt utermatene scone vernam;

Maer het was daer harde woeste.

Nochtan hi daer bliven moeste

18825Dien nacht tot des mergens vroe.

Doent dach was reet hi doe

Vaste henen met snelre vart,

Ende quam gereden op enen aert

Buten den woude in enen dale,

18830Daer hi sach gescepen wale

Enen casteel rikelike.

Hi reet derward dapperlike.

Doe sach hi vort al sonder waen,

Ende sach vele hovede op staken staen.

18835Ende daer hi vorwerd soude liden

Sach hi staende daer besiden

Enen steinen borne claer,

Die harde dipe was, vorwaer;

Ende daer in sat een scone wijf,

18840Die grote pine gedogede ant lijf.

Ende Walewein die sprac tot hare:

"Scone, wat beligdi dare?

Mach enech man gehulpen u?

"Bi Gode, here, ic segt hier nu,

18845Mine can gehulpen geen man

Die ter werelt ie lijf gewan;

Want die mi wilt in staden staen

Die werd verslegen herde saen."

Doe sprac Walewein: "Op uwe trouwe,

18850Wi dede u hier in, segt mi, joncfrouwe?"

"Here, ic segt, wildijs sijn wijs.

Hier so dede mi min amijs,

Die here es over al dit lant,

Dattie Swerte Montanie es genant.

18855Hi ende ic quamen al hire

Gereden, ende hi vrachde mi scire

Oftic kinde enegen man

Ende oec soe scone mede daer an,

Ende oec so goeden riddere ware

18860Alse hi ware al oppenbare?

Ic seide dat ic selken wiste

Die betere ware in allen twiste,

Ende scoenre vele meer dan hi.

Daer so vragedi wie dat si?

18865Ic seide dat Walewein ware

Vele scoenre al oppenbare

Ende betere riddere harde vele,

Want men vint in genen spele

Die hem geliket iet een twint.

18870Om dit so werd hi so ontsint,

Dat hi mi inden borne stac,

Ende vord dese worde sprac,

Dat ic hier soude bliven doet,

Walewein [ne] verloeste mi vander noet.

18875Daer ic hier inne om ben geset.

Nu weetti here wat mi let."

Walewein sprac doe: "Scone joncfrouwe,

Ic sal u hulpen ut desen rouwe,

Bi mire [trouwe], opdat ic can."

18880"Neen," sprac si, "edel man,

Ic rade u dat gi henen ridet

Ende mins amijs niet ontbidet;

Hi es so fel ende so starc

Dat hi twee ridders in een parc

18885Dicke heeft bestaen gereet,

Ende beide doet sloech; Godweet,

Gine mocht vor hem gestaen niet,

Daer omme biddic u dat gi vliet

Ende laet mi bliven in dese noet.

18890Ic wil niet dat gi blivet doet

Om minen wille, dat secgic u.

Dese staken die hier staen nu

Om desen borne, ende dese hoeft

Die daer op staen, des geloeft,

18895Die heeft hi alle gedoet daerbi,

Om dat si wilden verloessen mi."

Mijn her Walewein seide: "Joncfrouwe,

Uwen worden ic wel betrouwe;

Ende mins gescie dat God gebiet,

18900In late u hier nu langer niet."

Ende hi hiefse ut ende sette

Vor hem saen op Gringalette,

Ende voer met hare henen saen.

Onlange daerna heeft hi verstaen

18905Waer een riddere gereden quam

Utermatene erre ende gram.

Part ende wapine was al wit,

Ende hi sprac te Walewine dit,

Met groter stemmen herde sere:

18910"Hordijt, riddere, sprect, here,

Gi hebt gedaen grote dompheit.

Ic berope u van dorperheit;

Gi hebt mins oems ban tebroken.

Dit sal scire sijn gewroken.

18915Gi hebt ontfoert hier sijn amie;

129 Den vrede ic nu hier vertie."

Done die joncfrouwe comen sach,

"Ay mi." seitsi, "owi, owach,

Wat saels nu, edel riddere, sijn.

18920Hier gaet nu ane dleven dijn.

Dese riddere es fel ende cone

Ende es mins heren suster sone,

Ende es die witte riddere genant.

Nu set mi neder al te hant,

18925Ende vastelike di vlucht nu kiest,

Dat gi u leven nine verliest."

Doe sprac te hare Walewein:

"Ic sal u setten op dit plein

Ende sal mi verweren, oftic can,

18930Jegen desen vresseliken man."

Walewein sprac ten riddere saen:

"Wat hebbic u te lede gedaen?

Hebbic iet gedaen dat qualijc steet

Ic beent u te beterne gereet."

18935Die ander sprac: "En gere sone

Noch vrede so nes hier te done;

Dune sals mi els niet geven

Te beteringen dan dijn leven."

Doe keerde her Walewein te hant

18940Daer hi den witten riddere vant,

Ende stakene metten spere int lijf,

Ende warpene vor dat scone wijf

Van sinen orsse doet ter neder.

Hi vinc dat ors ende kerde weder

18945Ende settere die vrowe op daernaer,

Ende voretse wech saen van daer;

Maer eer si iet verre quamen

Echt si een geruchte vernamen

Van enen riddere. Done sach

18950Die vrowe riep si: "Owach,

Wat saels nu, edel ridder, wesen.

Nu ne mogedi niet genesen;

Dits die rode riddere, sijt gewes,

Die des wits broder es.

18955Dese es tienwaerf also goet

Ende also stout in sinen moet

Als dien du heves doet gesteken:

Dat sal hi op di willen wreken.

Oft gi uwes lives wilt genesen

18960So keert nu wech, ende laet mi wesen."

Walewein sprac: "Wat mins gesciet,

Aldus en scedic henen niet."

Die rode riddere quam ongehire

Ende sprac tote Waleweine scire:

18965"Die mord die du heves gedaen

Die moet an dijn leven gaen.

Weert u, oft gi sijt so cone,

Want gi hebbets wel te done."

Harre twe[er] tale was niet lanc.

18970Her Walewein Gringalette dwanc

Ende dedene lopen metten sporen,

Ende stac den roden riddere voren

Met sinen spere alte hant,

Dat hem dor sine herte want;

18975Ende hi viel vanden orsse neder

Ter eerden doet. Walewein kerde weder

Toten joncvrouwen harde saen.

Scire daerna heeft hi verstaen

Enen riddere noch comen gereden.

18980Die doe riep met haestecheden:

"Keert u, vasseel. Gi blivet hier

Al waerdi nu noch alse fier."

"Acharme," sprac doe die joncfrouwe,

"Nu naket mi alre irst di rouwe;

18985Dits min here: die starcste man,

Daer nieman jegen geduren can.

Gi blieft nu doet, edel here,

Gine vliet met haesten harde sere.

Vliet ende laet mi hier nu;

18990Ic moet sterven over u."

Walewein seide: "En onsiet u niet.

In vlie niet, wat mins gesciet.

In vloe nie dor genen man."

Mettien so quam Morilagan.

18995Sijn hernasch was altesamen

Pec swerd na sire namen.

Ende hi quam in dire gebare

Oft algader sijn eygen ware

Wat dat was in ertrike.

19000Hi sprac nu herde verbolgelike:

"Bi Gode, her riddere, na minen waen

So hebdi dompheit groet gedaen;

Gi hebt tebroken minen ban,

Dat ic gedogen nine can,

19005Ende ontvoerd oec min amie.

Met rechte ic u van morde betie;

Gi hebt vermort hier mine neven,

Dies suldi mi te soenen geven

U lijf ende el negenen scat."

19010Alse her Waleweine hoerde dat

Sprac hi: "Her riddere, ic set ane di

Dat ic moeste verweren mi:

Ic moesse wederstaen ter noet,

Daer si mi wilden slaen te doet."

19015"Swijch, en onsculdech di niet:

Du moets hier bliven, wats gesciet;

Dijn lijf moet sijn min pant.

In namer niet vore al Grikenlant."

Alse Walewein dat vernam

19020Scire hi jegen den swerten quam,

Ende die swerte jegen hem weder.

Elkerlijc stac anderen neder,

Ende die speren braken daer

In .xx. sticken. Wet vor waer

19025Dat si niet lange daer ter stede

En lagen, mar elc spranc op gerede,

Ende verhiven daer enen strijt,

Die geduerde langen tijt.

En sach nie man so scone slage.

19030Alsi slogen in dien dage

Vor die joncfrouwe inden pleine,

Die swerte riddere op Waleweine

Ende her Walewein op hem weder.

Si drogen di swerde op ende neder

19035Met slagen harde anxteliken;

Haer negeen wilde anderen wiken.

Die swerte riddere sere vacht.

"Deus," penst hi, "wat groter cracht

Heeft dese riddere. Ic blive doet.

19040God en bescerme mi uter noet,

So motic die doet ember kisen

Ende min amie oec verlisen.

Dits een die anxtelijcste man

Die ter werelt ie lijf gewan."

19045Ende her Walewein leet anxt oec groet

Ende waende oec daer bliven doet

Van des swerds ridders hant.

Hi scaemde hem sere, ende nam thant

Sijn swaerd ende sloech hem enen slach,

19050Datmen trode bloet comen sach

Den roden riddere lopen neder.

Als hi sijn bloet sach sloech hi weder

So vresselijc sere op Waleweine,

Dat hine achter dreef inden pleine

19055Ende brachtene in so groter noet,

Dat Walewein wel waende bliven doet,

Ende sprac: "Dits die duvel, niet een man:

Hoe benic dus comen hier an.

Ic vruchte dese riddere sal mi deren;

19060In can mi met pinen verweren.

Mochtickene wel geraken nu."

Doe nam hi tswaerd, dat secgic u,

Ende sloech dengenen ter selver stonde,

Ende geraectene in die selve wonde

19065Daer hine te voren in hadde geslegen.

130 Doe viel neder die swerte degen,

Ende Walewein viel op hem aldaer

Ende trac hem af den helm daernaer

Ende woudene doe slaen te doet.

19070Ende die swerte di hande boet

Ende sprac: "Ic wille mi opgeven.

Dor Gode, here, laet mi leven."

"Ic doe," sprac Walewein die here;

"Maer gi moet mi geloven ere

19075Dat gi met al uwer cracht selt varen

Vore Kardoel licgen, sonder sparen,

Omtrent sente Jans messe, ende wacht

Na mine comst viertien nacht;

Want ic sal daer comen tot u."

19080"Ic doet gerne. Segt mi dan nu,

Here, hoe u name nu es."

"Vrient, ic salt u doen gewes:

Walewein so benic genant.

Men kent mi in menech lant,

19085Artur die coninc es min oem."

Doe des die swerte riddere nam goem

Sprac hi: "Here, des benic vroe,

Sint dat mi comen es alsoe,

Dat ic van u verwonnen bin;

19090Dies en achtic meer no min,

Sint gi min her Walewein nu sijt.

Mine neven sculdic quite ter tijt,

Die gi mi beide hebt genomen.

Ic wille herde gerne comen

19095Te Kardole rechte vor di stat,

In trouwen so sekeric u dat.

Aldaer so willic uwes onbeiden,

Van danen sone willic niet sceiden

Tote datmen herde wale siet

19100Oft gi sult comen ofte niet."

Dus nam Walewein sine sekerheide,

Ende si scieden daer alle beide

Die joncfrouwe voer met Waleweine

Ende liet haren amijs opten pleine.

19105Nu latic vanden swerten bliven

Ende sal van Waleweine vord scriven.

Hoe Keye Walewein verraadde en hoe Walewein die jonkvrouw uit de burcht verloste.

Het avontuur doet ons kond,

Dat de koning nu terstond

18605 Hield een grote hof

Om te vermeerderen zijn lof.

Drieduizend ridders, voor waar,

Waren nu te eten daar,

En drie honderd ridders te alle stonden

18610 Waren daar van de tafelronden,

Die altijd waren met Arthur.

Nu zegt ons het avontuur

Dat de koning Walewein beval

Zijn land van achter te bewaren al,

18615 En toen dat hij dat deed en was gedaan.

127 Dit benijdde Keye gelijk,

Dat Walewein aldus schoon staat,

Dat hij was de konings raad

En het land allemaal aan hem stond,

18620 En men het door hem alzo niet doet;

Want hij drost was aldaar.

Door dit ding al openbaar

Peinsde hij zich hoe hij mocht

Walewein verraden. Hoor wat hij dacht.

18625 Hij ging gelijk aldaar hij vond

En verzamelde 20 ridders gelijk,

Die van zijn gezellen waren,

En zei hoe daar werd gevaren,

Dat Walewein alle was heer.

18630 "En wil ge me nu ter eren

Helpen, ik zal het verdienen wel."

Deze 20 ridders waren fel

En haatten Walewein om dat ding

Dat het hem vaak zo goed verging,

18635 En: "Heer drost, uw raad

Willen we doen, hoe zo het gaat,

En zeggen dat ge wil en plegen."

Toen ging Keye met deze partij

Voor koning Arthur staan

18640 En zei: "Heer, u heeft gedaan

Walewein uw neef grote overmoedigheid:

Hij heeft zo’n ding gezegd,

Dus ze hen alle mogen schamen

Die in het hof zijn te samen."

18645 "Keye," sprak Arthur de koning,

"Wat meen je met dit ding?

Wat heeft Walewein mijn neef gezegd"?

"Heer koning, ik zeg het u wel gereed,

Want al deze ridders hoorden dat

18650 Dat hij zich gisteren morgen vermat,

Wil ge varen om avonturen,

Dat er hem zou meer gebeuren

Binnen een jaar, opdat hij wou,

Dan alle ridders zou

18655 Die tot uw hof behoren toe."

Dus was de koning erg bedroefd

En sloeg het hoofd ter aarde neer.

Na een stuk hief hij het op weer

En sprak: "Keye, is dit waar"?

18660 "Heer, vraag het de ridders daar

Of zij iets hoorden dat hij het zei."

Toen vroeg de koning hen; zonder wachten

Zeiden zij het allemaal daar

Dat hij het sprak al voor waar.

18665 Walewein wist hiervan niets:

Hij peinsde weinig om dit verdriet,

Nochtans had hij verdriet genoeg,

Want hij had groot ongenoegen

‘s Nachts gehad in een droom.

18670 Hoor hierna en neem waar:

Hij dacht dat een leeuw kwam

En hem in zijn middel nam

En met de klauwen stak in de zijde

En wilde hem het hart breken te die tijde

18675 En uittrekken alzo te houden;

En toen Walewein hem verweren zou,

En hij met de leden wrong,

Alzo hij van de slaap opsprong,

Viel hij van het bed hard,

18680 Zodat hem de leden breken dacht,

En zijn arm ook van deze

Dacht daar gebroken te wezen.

Toen stond hij op aanstonds

En kleedde hem en is gegaan

18685 In een kerk, die stond aldaar,

En bad Onze Heer daarnaar

Ootmoedig en zeer

Dat hij hem moest heden meer

Beschermen, en alle dagen daarnaar,

18690 Van die droom, die was zo zwaar.

Toen hij zijn bidden heeft gedaan

Is Walewein te hof waart gegaan

En vond de koning zijn oom

Die naar buiten zag en nam waar

18695 Om Walewein, waar hij gaat.

Walewein vond de koning boos.

Hij begroette hem erg hoffelijk.

De koning sprak toen haastig

En zei: "Neef, hoe is dit gekomen?

18700 Een ding heb ik van u vernomen

Dat ge was erg ongewoon,

Want ge plag het nooit te doen.

Keye zegt, die hier staat,

Dat ge u vermat gereed,

18705 (Ook zijn hier zulke die met hem gaan)

Dat u zou meer geschieden

In een jaar avonturen

Dan al diegenen nu ter uren

Die behoren te hof van mij.

18710 Is het waar of zal het leugen zijn?"

Walewein zei: "Heer, heer koning,

Van al deze dingen

Ben ik onschuldig, en ook de daad

Die Keye van me zegt, dat kwaad.

18715 Heer, ik beken dat erg goed,

Dat hier menigeen is in de zaal,

Die beter is, heer, dan ik ben,

En hoffelijker ook in zijn zin,

En beter volkomen te alle spelen

18720 Van ridderschap erg veel.

Ik ben een onvolkomen man

Waarom zou ik me beroemen dan?

Keye die weersprak hem daar

Voor de koning al openbaar,

18725 En sprak: "Ge zei al deze ding

Die u aantijgt de koning:

Ik hoorde het u gisteren zeggen te een plaats.

Zo deden deze ridders mede

Die hier staan: ze hoorden het wel."

18730 "Ay Keye, kwade klapper en fel,

Vaak heb je gestaan naar mijn oneer.

Bij God, heer koning, en bij mijn eer,

Dus ben ik onschuldig, zeg ik u.

Maar omdat ge beter gelooft nu

18735 Hem dan ge doet mijn onschuld

Zo wil ik ruimen met geweld

Uw hof en schuwen het voortaan."

Zijn knapen sprak hij aan

En zei: "Breng het me allemaal

18740 Mijn harnas hier in de zaal,

En mijn paard breng het mede."

De knaap ging en deed gereed

Dat hem zijn heer zei aldaar.

Hij bracht het allemaal; en daarnaar

18745 Ging hem wapenen Walewein.

Toen was er ridder nee geen,

Hij was droevig om dit ding:

Zo was ook zelf de koning,

En bad hem dat hij bleef daar.

18750 De ridders baden het hem alle daarnaar

En zeiden: "Laat zinken uw moed.

Het lijkt ons niet te wezen goed

Dat ge door een leugenachtig ding

Onze heer de koning

18755 Opgeven wil en ons daartoe."

Heer Walewein die antwoordde toen

En zei: "Ge bid alle om niet.

Mijn gebeurt dat God gebied,

Met trouw ik u dat beloof,

18760 Hier kom ik niet meer te hof,

Ik heb volvoerd die daad,

Die Keye op me zegt, dat kwaad."

Dus nam Walewein verlof aldaar,

Daarom gedreven werd misbaar.

18765 De ridders zeiden toen allemaal:

128 "We verliezen hier onze vader,

Die ons gaf wapens te alle stond.

Dat heeft gedaan Keye’s mond

Met zijn leugens erg zeer.

18770 Dat hem God Onze Heer oneer,

Dat hij ons die heeft benomen

Daar ons alle eer van zou komen."

Nu is deze klacht en deze toorn

De koningin gekomen te voren,

18775 Hoe dat Keye de drost

Met zijn taal, met zijn onmatigheid,

Walewein laat ruimen het hof.

Ze werd zo zeer droevig daar of,

Zodat ze nauwelijks kon staan.

18780 Ze was in onmacht gevallen gelijk.

Ze vervloekte Keyen uitermate,

En al die jonkvrouwen die daar zaten

Vloekten mede erg zeer.

Toen ging de koningin naar de heer

18785 Heer Walewein na dit ding:

Met de armen ze hem omving

En bad hem uitermate zeer:

"Ay zoete Walewein, lieve heer,

Blijf hier en bedenk u.

17790 We weten wel allemaal nu

Dat ge onschuldig bent dat woord

Die Keye van u hier brengt voort.

Ay lieve Walewein, kom daar af."

Walewein toen antwoord gaf

18795 De koningin zijn vrouwe:

"Alle goeds en alle trouw

Moet u, vrouwe, nu lonen God.

Graag doe ik uw gebod

Van alle stukken, bij liedadigheid;

18800 Maar dit ding mag ik niet laten.

En geef me verlof, lieve vrouwe."

Ze moest het doen al had ze rouw.

Dus nam Walewein daar verlof

En ruimde alzo konings hof,

18805 Dus ze alle bedroefden algemeen

Uitgezonderd die kwade Keye alleen

En zijn gezellen, die met hem waren:

Ze hadden nee geen rouw, te waren.

Nu is Walewein terzelfder plaatse

18810 Met twee knapen van daar gescheiden.

En toen ze een dagreis waren

Liet hij ze huiswaarts varen

En liet hen groeten de koningin

En alle die daar waren binnen,

18815 Uitgezonderd Keye en zijn gezellen,

Daar ge hiervoor van hoorde vertellen.

De knapen moesten scheiden gereed

Van hun heer, al was het hen leed,

En deden de boodschap die hij beval.

18820 En heer Walewein reed toen berg en dal,

Zodat hij in een woud kwam,

Daar hij het uitermate schoon vernam;

Maar het was daar erg woest.

Nochtans hij daar blijven moest

18825 Die nacht tot ‘s morgens vroeg.

Toen het dag was reed hij toen

Vast heen met snelle vaart,

En kwam gereden op een bouwland

Buiten het woud in een dal,

18830 Daar hij zag geschapen wel

Een kasteel rijkelijk.

Hij reed derwaarts dapperlijk.

Toen zag hij voort al zonder waan,

En zag vele hoofden op staken staan.

18835 En daar hij voorwaarts zou rijden

Zag hij staan daar bezijden

Een stenen bron helder,

Die erg diep was, voorwaar;

En daarin zat een schoon wijf,

18840 Die grote pijn gedoogde aan het lijf.

En Walewein die sprak tot haar:

"Schone, wat lig je daar?

Mag enige man helpen u?

"Bij God, heer, ik zeg het hier nu,

18845 Mij kan helpen geen man

Die ter wereld ooit lijf won;

Want die me wil bijstaan

Die wordt verslagen erg gauw."

Toen sprak Walewein: "Op uw trouw,

18850 Wie deed u hierin, zeg het me, jonkvrouw?"

"Heer, ik zeg het, wilde gij zijn wijs.

Hier zo deed me mijn geliefde,

Die heer is over al dit land,

Dat de Zwarte Montanie is genoemd.

18855 Hij en ik kwamen al hier

Gereden, en hij vroeg me snel

Of ik kende enige man

En ook zo schoon mede daaraan,

En ook zo’n goede ridder was

18860 Zoals hij was al openbaar?

Ik zei dat ik zulke wist

Die beter was in alle twisten,

En schoner veel meer dan hij.

Daar zo vroeg hij wie dat zij?

18865 Ik zei dat het Walewein was

Veel schoner al openbaar

En betere ridder erg veel,

Want men vindt in geen spel

Die op hem iets lijkt iets.

18870 Om dit zo werd hij zo onzinnig,

Dat hij me in de bron stak,

En voort deze woorden sprak,

Dat ik hier zou blijven dood,

Tot Walewein me verloste me van de nood.

18875 Daar ik hierom in ben gezet.

Nu weet ge heer wat me let."

Walewein sprak toen: "Schone jonkvrouw,

Ik zal u helpen uit deze rouw,

Bij mijn trouw, opdat ik het kan."

18880 "Neen," sprak ze, "edele man,

Ik raad u dat ge heen rijdt

En mijn geliefde niet opwacht;

Hij is zo fel en zo sterk

Dat hij twee ridders in een perk

18885 Vaak heeft bestaan gereed,

En beide dood sloeg; God weet,

Gij mag voor hem staan niet,

Daarom bid ik u dat ge vliedt

En laat me blijven in deze nood.

18890 Ik wil niet dat ge blijft dood

Om mijn wil, dat zeg ik u.

Deze staken die hier staan nu

Om deze bron, en deze hoofden

Die daarop staan, dus geloof het,

18895 Die heeft hij alle gedood daarbij,

Omdat ze wilden verlossen mij."

Mijnheer Walewein zei: "Jonkvrouw,

Uw woorden ik wel vertrouw;

En mij gebeurde dat God gebiedt,

18900 Ik laat u hier nu langer niet."

En hij hief haar eruit en zette

Voor hem gelijk op Gringalet,

En voer met haar heen gelijk.

Kort daarna heeft hij verstaan

18905 Waar een ridder gereden kwam

Uitermate boos en gram.

Paard en wapens waren geheel wit,

En hij sprak tot Walewein dit,

Met grote stem erg zeer:

18910 "Hoor gij het, ridder, spreek, heer,

Ge hebt gedaan grote domheid.

Ik beroep u van dorpsheid;

Ge hebt mijn ooms ban gebroken.

Dit zal snel zijn gewroken.

18915 Ge hebt ontvoerd hier zijn geliefde;

129 De vrede ik nu hier verlaat."

Toen de jonkvrouw hem komen zag,

"Ay mij." Zei ze, "owi, o wach,

Wat zal nu, edele ridder, zijn.

18920 Hier gaat nu aan het leven van u.

Deze ridder is fel en koen

En is mijnheer zuster zoon,

En is de witte ridder genoemd.

Nu zet me neer al gelijk,

18925 En vast uw vlucht nu kiest,

Zodat ge uw leven niet verliest."

Toen sprak tot haar Walewein:

"Ik zal u zetten op dit plein

En zal me verweren, als ik kan,

18930 Tegen deze vreselijke man."

Walewein sprak tot de ridder gelijk:

"Wat heb ik u leed gedaan?

Heb ik iets gedaan dat kwalijk staat

Ik meen het u te verbeteren gereed."

18935 De ander sprak: "En ga zo

Nog vrede zo is hier te doen;

U zal me niets anders geven

Te verbeteren dan uw leven."

Toen keerde heer Walewein gelijk

18940 Daar hij de witte ridder vond,

En stak hem met de speer in het lijf,

En wierp hem voor dat schone wijf

Van zijn paard dood ter neer.

Hij ving dat paard en keerde weer

18945 En zette er die vrouw op daarnaar,

En voerde haar weg gelijk van daar;

Maar eer ze iets ver kwamen

Echt ze een gerucht vernamen

Van een ridder. Toen zag

18950 De vrouw riep ze: "O wach,

Wat zal nu, edele ridder, wezen.

Nu mag ge niet genezen;

Dit is de rode ridder, zij het gewis,

Die de witte zijn broeder is.

18955 Deze is tienmaal alzo goed

En alzo dapper in zijn moed

Als die u heeft dood gestoken:

Dat zal hij op u willen wreken.

Als ge uw leven wil genezen

18960 Zo keer nu weg, en laat me wezen."

Walewein sprak: "Wat mij geschiedt,

Aldus zo scheid ik heen niet."

De rode ridder kwam onguur

En sprak tot Walewein snel:

18965 "De moord die u heeft gedaan

Die moet aan uw leven gaan.

Weer u, als ge bent zo koen,

Want ge heb het wel te doen."

Hun twee taal was niet lang.

18970 Heer Walewein Gringalet dwong

En liet hem lopen met de sporen,

En stak de rode ridder voren

Met zijn speer al gelijk,

Zodat het hem door zijn hart wondde;

18975 En hij viel van het paard neer

Ter aarde dood. Walewein keerde weer

Tot de jonkvrouw aanstonds.

Snel daarna heeft hij verstaan

Een ridder nog komen gereden.

18980 Die toen riep met haastigheden:

"Keert u, vazal. Ge blijft hier

Al was u nu nog alzo fier."

"Ach arme," sprak toen die jonkvrouw,

"Nu naakt me allereerst de rouw;

18985 Dit is mijn heer: de sterkste man,

Daar niemand tegen verduren kan.

Ge blijft nu dood, edele heer,

Ge vliedt met haast erg zeer.

Vliedt en laat me hier nu;

18990 Ik moet sterven voor u."

Walewein zei: "En ontzie u niet.

Ik vliedt niet, wat me geschiedt.

Ik vliedt niet door geen man."

Meteen zo kwam Morilagan.

18995 Zijn harnas was geheel tezamen

Pikzwart naar zijn naam.

En hij kwam in die gebaren

Of het allemaal zijn eigen was

Wat er was in aardrijk.

19000 Hij sprak nu erg verbolgen:

"Bij God, heer ridder, naar mijn waan

Zo heb je domheid groot gedaan;

Ge hebt gebroken mijn ban,

Dat ik gedogen niet kan,

19005 En ontvoert ook mijn geliefde.

Met recht ik u van moord aantijg;

Ge hebt vermoord hier mijn neven,

Dus zal ge me te verzoenen geven

Uw lijf en anders geen schat."

19010 Toen heer Walewein hoorde dat

Sprak hij: "Heer ridder, ik zet aan u

Dat ik moest verweren mij:

Ik moest ze weerstaan ter nood,

Daar ze me wilden slaan ter dood."

19015 "Zwijg en verontschuldig u niet:

U moet hier blijven, wat dus geschiedt;

Uw lijf moet zijn mijn pand.

Ik nam er niet voor geheel Griekenland."

Toen Walewein dat vernam

19020 Snel hij tegen de zwarte kwam,

En de zwarte tegen hem weer.

Elk stak de ander neer,

En de speren braken daar

In 20 stukken. Weet voorwaar

19025 Dat ze niet lang daar ter plaatse

Lagen, maar elk sprong op gereed,

En verhieven daar een strijd,

Die duurde lange tijd.

En zag niet een man zulke schone slagen.

19030 Zoals zij sloegen in die dagen

Voor de jonkvrouw in dat plein,

De zwarte ridder op Walewein

En heer Walewein op hem weer.

Ze droegen de zwaarden op en neer

19035 Met slagen erg angstig;

Van hen geen wilde de andere wijken.

De zwarte ridder zeer vocht.

"Deus," peinst hij, "wat grote kracht

Heeft deze ridder. Ik blijf dood.

19040 God bescherm me uit de nood,

Zo moet ik de dood immer kiezen

En mijn geliefde ook verliezen.

Dit is een van de angstige man

Die ter wereld ooit lijf gewon."

19045 En heer Walewein leed angst ook groot

En waande ook daar te blijven dood

Van het zwaard in ridders hand.

Hij schaamde hem zeer, en nam gelijk

Zijn zwaard en sloeg hem een slag,

19050 Zodat men het rode bloed komen zag

De rode ridder lopen neer.

Toen hij zijn bloed zag sloeg hij weer

Zo vreselijk zeer op Walewein,

Zodat hij hem achter dreef in het plein

19055 En bracht hem in zo grote nood,

Dat Walewein wel waande te blijven dood,

En sprak: "Dit is de duivel, niet een man:

Hoe ben ik dus gekomen hieraan.

Ik vrees deze ridder zal me deren;

19060 Ik kan me met pijn verweren.

Mocht ik hem goed raken nu."

Toen nam hij het zwaard, dat zeg ik u,

En sloeg diegene terzelfder stonde,

En raakte hem in dezelfde wonde

19065 Daar hij hem tevoren in had geslagen.

130 Toen viel neer de zwarte degen,

En Walewein viel op hem aldaar

En trok hem af de helm daarnaar

En wou hem toen slaan ter dood.

19070 En de zwarte de hand bood

En sprak: "Ik wil me opvergeven.

Door God, heer, laat me leven."

"Ik doe," sprak Walewein die heer;

"Maar ge moet me beloven eer

19075 Dat ge met al uw kracht zal varen

Voor Kardoel liggen, zonder sparen,

Omtrent Sint Jans mis, en wacht

Naar mijn komst veertien nacht;

Want ik zal daar komen tot u."

19080 "Ik doe het graag. Zeg me dan nu,

Heer, hoe uw naam nu is."

"Vriend, ik zal het u doen gewis:

Walewein zo ben ik genoemd.

Men kent me in menig land,

19085 Arthur de koning is mijn oom."

Toen dus de zwarte ridder nam waar

Sprak hij: "Heer, dus ben ik bekend,

Sinds dat me gekomen is alzo,

Dat ik van u overwonnen ben;

19090 Dit acht ik meer of min,

Sinds ge mijnheer Walewein nu bent.

Mijn neven kwijt scheld nu ter tijd,

Die ge me beide hebt ontnomen.

Ik wil erg graag komen

19095 Te Carmeloet recht voor die stad,

In vertrouwen zo verzeker ik u dat.

Aldaar zo wil ik op u wachten,

Vandaar zo wil ik niet scheiden

Totdat men erg goed ziet

19100 Of ge zal komen of niet."

Dus nam Walewein zijn zekerheid,

En ze scheiden daar alle beide

De jonkvrouw voer met Walewein

En liet haar geliefde op het plein.

19105 Nu laat ik van de zwarte blijven

En zal van Walewein voort schrijven.

XLIV.

Hoe Walewein sinen broder dwanc.

Nu seget vord die aventure

Dat Walewein reet ter selver ure

Metter joncfrouwen daer

19110Tote biden avonde, wet vorwaer.

Doe vonden si ene borch staen,

Scone ende vast ende wel gedaen

In ene herde scone stat.

Die here [die] op die borch sat

19115Was een scone gedaechde man.

Ende Walewein die al dien dan

Gereden quam met sire joncfrouwen,

Ende gerne den casteel soude scouwen

Om te hebbene herberge daer,

19120Reet in die porte saen daernaer,

Daer hi wel ontfaen nu was.

Die ward sprac te hem na das:

"Here, mi donct an u, in scine,

Dat gi gehad hebt grote pine,

19125Want het scient uwen wapinen wel."

Doe riep hi twee knapen snel,

Dine ontwapenen souden daer.

Doe dede di waerd bringen daernaer

Een herde wel gemaect sorcoet,

19130Datmen Walewein ane doet.

Doe was gereet daer dat eten.

Die waerd ende Waleweine sijn geseten

Ende oec die joncfrouwe mede:

Men plaech haers wale daer ter stede.

19135Ende alse dat eten was gedaen

Esmen daer scire slapen gegaen.

Men vrachde Waleweine oft hi woude

Dattie joncfrouwe met hem slapen soude?

"Oft wiltmense allene lecgen nu?"

19140Walewein seide: Jaet, dat secgic u,

Hi wilde dat si allene lage.

Dus slipen si al toten dage.

Des margens stont op die waerd

Ende ginc hem vermargen udewaerd.

19145Doe hordi ropen lude ende sere:

"Hulpe, wacharme, live here.

Wat wondere es nu hier gesciet."

Die here vraechde: "Mescomt di iet,

Dat tu dus roeps nu ter stont?"

19150"Ay mi, here, het es gewont

U broder sere, ic segt u bloet;

Ende u twee neven die sijn doet,

Ende hem es ontfort sine amie.

Hier omme eest dat ic scrie.

19155Dit heeft gedaen al een man

Dien ic u niet genomen can."

Alse die here des ward geware

Ende hi vernam dat doet waren

Sine neven, ende sijn broder gewont,

19160Doe pensdi daer ter selver stont,

Dat sijn gast hevet gedaen.

Hi dreichdene doet te slane saen:

"Ic moet minen broder wreken."

Hi ginc sine manne spreken

19165Om dese jamberlike daet.

Doe horde die joncfrouwe den raet,

Die met Waleweine daer quam;

Ende doen si den raet vernam

Ginc si aldaer her Walewein lach:

19170"Staet op, here, het es dach.

Ic hebbe also hier vernomen

Dat gi hier sijt qualijc comen;

Men wilt u hier te doet slaen."

Doe stont hi op harde saen

19175Ende cleetdem ende quam vord.

Alsene die waerd hevet gehord

Ginc hi Waleweine saen beneven

Ende sprac: "Du heefs doet mine neven

Ende minen broder sere gewont,

19180Dies moetstu kisen nu ter stont

Die doet van minen handen hier.

Al waerdi nu noch alse fier,

Ic salse wreken harde saen

Op u, mine bedrige min waen.

19185Gine selt u thus niet beromen

Dat gi hen hebt dlijf genomen."

Walewein sprac: "Neen, edel here,

Dat ware u ene cleine ere

Dat gi mi sloget in deser wise.

19190Ic hebbe noch binnen uwe spise;

Daer ombe spaert mi nu ter tijt."

Die waerd sprac: "Des seker sijt,

In spaerde u els in gere manire,

In soude u doden; nu salic scire

19195U lecgen in minen kerker gevaen,

Ende sal u daer verhongeren in."

Knapen riep hi int begin,

Ende dede Waleweine vaen aldaer

Ende inden kerker lecgen daernaer.

19200Keye, God moet u werden gram.

Gi bracht toe dat hi daer quam

Met uwer valscher tongen quaet.

Alse Waleweine ten kerkerewaerd gaet

Besagen wel des waerds vrindinne:

19205Hi bequam haer so in haren sinne,

Dat si seide, dies geloeft:

"Here, geeft mi des ridders hoeft,

Daermede so quijtti wel nu mi."

Die waerd sprac: "Bi Gode, dat si."

19210Hi was blide harde sere.

131 Nu hord van derre joncfrouwen mere:

Si hadde hem lange gebeden te voren,

Ende hi haer oec gesworen

Eer hi haers lichamen scu[l]dech ware,

19215Dat hi eer soude bringen hare

Waleweins hoeft; ende om dat

Was hi blide, dat hi ter stat

Daer quiten soude sijn belof.

Ende doe hi Waleweine wilde slaen of

19220Sijn hoeft, sprac die joncfrouwe:

"Here," seit si, "bi mire trouwe,

Aldus en willic niet van u;

Gi motet op hem winnen nu,

Alse goet ridder sculdech es,

19225In enen camp, des sijt gewes."

Hi sprac: "Dat willic gerne doen."

Si daden haer wapinen doen,

Die waerd ende Walewein te gader.

Doe sprac der aventuren vader:

19230"Wat mach mi dit gehulpen nu?

Al eest dat ic verwinne hier u

Ic mach van hier niet ontgaen,

Want u man souden mi verslaen.

Dus magic niet hier sijn verloest,

19235Ende dat es mi een cranc troest."

Die ward seide: "Bi mire trouwen,

Ic swerd u bi derre joncfrouwen,

Ende bi ridderscepe ende bi al,

Dat u nieman scaden ne sal,

19240Eest dat gi verwint hier mi:

Ic wille dat gi quite ende vri

Scedet van hier in allen kere."

Dies was Walewein blide sere.

Dus saten si op haer orsse daer

19245Ende reden op een plein daernaer

Buten der borch, daert scone was,

Ende wel gewapent elc dor das

Omdat si camp vechten wilden,

Beide met spere ende met scilden.

19250Deen quam daer opten anderen gereden

Met harde groter nidecheden,

So dat haer speren sticken braken.

Anderwerf si hen onderstaken,

Ende staken noch haer speren ontwee,

19255Ende derdewerven oec noch mee

Staken si ontwe haer scachte.

Doe pensde her Walewein ende dachte:

"Dit es wel een riddere coene,

Dat ic mi were des es te done;

19260Wi hebben drie joesten gereden,

Ende hi heefse herde firlijc leden.

Bi Gode ende bi mire wet,

Ic sal nu proven min Gringalet:

Ic riden neder te derre steken,

19265Oft min part sal mi gebreken."

Dus namen si echt speren in hant,

Ende min her Walewein quam gerant,

Ende geraecte sinen waerd so wel,

Dat hi neder ter eerden vel

19270Ende gaf enen groten plat;

Ende her Walewein beette nadat,

Ende sijn waerd es opgestaen.

Doe gingen si hen onderslaen

Menegen slach swaer ende groet.

19275Daer hadde nu swaren wederstoet

Walewein van sinen waerd, Godweet.

Si vochten toter nacht gereet,

Datmen bekinnen niet en conde

Wie dbeste hadde optie stonde.

19280Alse Walewein dat gesach

Dat hem die nacht dus anelach,

Sinen waerd hi doe aneran

Ende sloech den vresseliken man

Op sijn hoeft metten swaerde,

19285Dat hi nederviel ter eerde;

Want die slach was so groet,

Hi ware daer seker bleven doet

Haddi staende gebleven stief:

Tswaerd ginc dipe in sijn lief;

19290Ende Walewein viel op hem aldaer

Ende trac hem af den helm daernaer

Ende wildem afslaen dat hoet.

Diegene doe di hande boet

Ende bat oetmodelike genade.

19295Walewein sprac: "Het es te spade,

Gi moet u hoeft verlisen saen,

Want gi haddet mi gedaen

Haddi mi verwonnen nu."

"Neen, edel here, ic bidde u

19300Dat gi mins genadech sijt"

Her Walewein seide: "En geen respijt

En mogedi hebben, dat secgic di,

Ensi alsoe dat gi nu mi

Geloven wilt ende sekeren mede

19305Te Kardoel te varne vor di stede

Omtrent Sint Jansmesse, vorwaer,

Ende viertien nacht te licgene daer

Met al uwer macht, verstaet mi nu,

Tot dat ic comen moge tot u.

19310En comic niet daerenbinnen,

Geeft u gevaen der coninginnen."

"Ay here, en maget anders niet sijn

So latic eer dat leven mijn;

Die scande ware mi alte groet."

19315"Bi mire trouwen, ic sla u doet

En wildi des niet anegaen."

Mettien verhief [hi] tswaerd daer saen.

Doe riep die ander: "Laet mi leven.

Ic wille u hier min sekerheit geven:

19320Maer lieve here riddere, segt eer mi

Hoe dat uwe name si."

Doe sprac hi: "Ic hete Walewein.

In ward ni so dorper no vilain,

Dat ic mins namen lochende ie."

19325"Ay mi. here, nu ne was nie

Riddere so blide alsic ben nu

Dat ic verwonnen ben van u.

Siet hier min trowe, datic van al

Dat begerende sijt doen sal."

19330Doe seide Walewein: "Op uwe trouwe

So bevelic u dese scone joncfrouwe,

Die hier met mi quam ter stede,

Dat gise vord te Kardoel mede;

Ende segt der coninginnen dat sise begome

19335Tote dat ic tot hare come."

Dus sijn si opgestaen

Ende ter zalenward gegaen.

Daer leide di waerd Waleweine te voren

Hoe dat sine joncfrouwe hadde gesworen

19340Dat si sijn hoeft hebben soude

"In ene scrine met gewoude,

Die si daertoe hadde doen maken,

Eer ic hare meer mochte genaken.

Live here, geraet mi hier toe."

19345Her Walewein seide ten riddere doe:

"Dit salic harde wel begaden."

Si quamen in di zale met staden:

Walewein ginc der joncfrouwen jegen,

Die sconincs dochter was van Nortwegen,

19350Ende grotese ende seide: "Joncfrouwe,

Ic ben Walewein. Bi mire trouwe,

Ic wille doen mins waerds belof:

Gi hebt ene scrine in u hof

Te minen hoefde, verstaic an u:

19355Ic wilre min hoeft in lecgen nu,

Ende daer met sal nu quite wesen

Mijn waerd." Doe sprac na desen

Die joncfrouwe: "Wat mins gesciet,

Uwe word en wedersecgic niet."

19360Doe stac hi sijn hoeft in di scrine

132 Ende tract weder ut sonder pine.

Doe sprac Walewein: "Nu heeft hier saen

Mijn waerd sijn gelof gedaen."

Dus was daer bliscap ende spel:

19365Men plach heren Waleweine daer wel.

Dien nacht was hi wel tgemake.

Nu salic laten van hen di sprake,

Van dien daer in die zale bliven,

Ende sal van Waleweine scriven.

XLIV.

Hoe Walewein zijn broeder dwong.

Nu zegt het voort dat avontuur

Dat Walewein reed terzelfder uur

Met de jonkvrouw daar

19110 Tot bij de avond, weet voorwaar.

Toen vonden ze een burcht staan,

Mooi en vast en goed gedaan

In een erg mooie stad.

De heer die op die burcht zat

19115 Was een mooie bedaagde man.

En Walewein die al dien dan

Gereden kwam met zijn jonkvrouw,

En graag dat kasteel zou aanschouwen

Om te hebben herberg daar,

19120 Reed in de poort gelijk daarnaar,

Daar hij goed ontvangen nu was.

De waard sprak tot hem na dat:

"Heer, me lijkt aan u, in schijn,

Dat ge gehad hebt grote pijn,

19125 Want het schijnt aan uw wapens wel."

Toen riep hij twee knapen snel,

Die hem ontwapenen zouden daar.

Toen liet de waard brengen daarnaar

Een erg goed gemaakt overkleed,

19130 Dat men Walewein aan doet.

Toen was gereed daar dat eten.

De waard en Walewein zijn gezeten

En ook de jonkvrouw mede:

Men plag haar wel daar ter plaatse.

19135 En toen dat eten was gedaan

Is men daar snel slapen gegaan.

Men vroeg Walewein als hij wou

Dat de jonkvrouw met hem slapen zou?

"Of wil men haar alleen leggen nu?"

19140 Walewein zei: Ja het, dat zeg ik u,

Hij wilde dat ze alleen lag.

Dus sliepen ze al tot de dag.

Des morgens stond op de waard

En ging zich vertreden naar buiten.

19145 Toen hoorde hij roepen luid en zeer:

"Hulp, wach arme, lieve heer.

Welk wonder is nu hier geschied."

De heer vroeg: "Miskomt u iets,

Dat u dus roept nu terstond?"

19150 "Ay mij, heer, er is gewond

Uw broeder zeer, ik zeg het u bloot;

En uw twee neven die zijn dood,

En hem is ontvoerd zijn geliefde.

Hierom is het dat ik schrei.

19155 Dit heeft gedaan al een man

Die ik u niet noemen kan."

Toen die heer dus werd gewaar

En hij vernam dat dood waren

Zijn neven, en zijn broeder gewond,

19160 Toen peinsde hij daar terzelfder stond,

Dat zijn gast het heeft gedaan.

Hij dreigde hem dood te slaan gelijk:

"Ik moet mijn broeder wreken."

Hij ging zijn mannen spreken

19165 Om deze jammerlijke daad.

Toen hoorde die jonkvrouw de raad,

Die met Walewein daar kwam;

En toen ze de raad vernam

Ging ze aldaar heer Walewein lag:

19170 "Sta op, heer, het is dag.

Ik heb alzo hier vernomen

Dat ge hier kwalijk bent gekomen;

Men wil u hier ter dood slaan."

Toen stond hij op aanstonds

19175 En kleedde hem en kwam voort.

Toen de waard het heeft gehoord

Ging hij naar Walewein gelijk benevens

En sprak: "U hebt gedood mijn neven

En mijn broeder zeer gewond,

19180 Dus moes u kiezen nu terstond

De dood van mijn handen hier.

Al was ge nu nog alzo fier,

Ik zal ze wreken aanstonds

Op u, me bedriegt me waan.

19185 Ge zal uw thuis niet beroemen

Dat ge hen het lijf hebt genomen."

Walewein sprak: "Neen, edele heer,

Dat was u een kleine eer

Dat ge me sloeg in deze wijze.

19190Ik heb nog binnen uw spijze;

Daarom spaar me nu ter tijd."

De waard sprak: "Dus zeker zij,

Ik spaarde u anders in geen manieren,

Ik zou u doden; nu zal ik snel

19195U leggen in mijn kerker gevangen,

En zal u daar verhongeren in."

Knapen riep hij in het begin,

En liet Walewein vangen aldaar

En in de kerker leggen daarnaar.

19200 Keye, God moet u worden gram.

Ge bracht toe dat hij daar kwam

Met uw valse tong kwaad.

Toen Walewein te kerker waart gaat

Bezag hem wel de waard vriendin:

19205 Hij bekwam haar zo in haar zin,

Dat ze zei, dus geloof het:

"Heer, geef mij de ridders hoofd,

Daarmee zo kwijt ge wel nu mij."

De waard sprak: "Bij God, dat zij."

19210 Hij was blijde erg zeer.

131 Nu hoor van die jonkvrouw meer:

Ze had hem lange gebeden te voren,

En hij haar ook gezworen

Eer hij haar lichaam schuldig was,

19215 Dat hij eerder zou brengen haar

Waleweins hoofd; en om dat

Was hij blijde, dat hij ter plaatse

Daar kwijten zou zijn belofte.

En toen hij Walewein wilde slaan of

19220 Zijn hoofd, sprak de jonkvrouw:

"Heer" zei ze, "bij mijn trouw,

Aldus wil ik hem niet van u;

Ge moet op hem winnen nu,

Als een goede ridder schuldig is,

19225 In een kamp, dus zij het gewis."

Hij sprak: "Dat wil ik graag doen."

Ze lieten zich wapenen toen,

De waard en Walewein tezamen.

Toen sprak de avonturen vader:

19230 "Wat mag het me dit helpen nu?

Al is het dat ik overwin hier u

Ik mag van hier niet ontgaan,

Want uw mannen zouden me verslaan.

Dus mag ik niet hier zijn verlost,

19235 En dat is me een zwakke troost."

De waard zei: "Bij mijn trouw,

Ik zweer het u bij die jonkvrouw,

En bij ridderschap en bij alles,

Dat u niemand beschadigen zal,

19240 Is het dat ge overwint hier mij:

Ik wil dat ge kwijt en vrij

Scheidt van hier in alle keren."

Dus was Walewein blijde zeer.

Dus zaten ze op hun paarden daar

19245 En reden op een plein daarnaar

Buiten de burcht, daar het schoon was,

En goed gewapend elk door dat

Omdat ze kamp vechten wilden,

Beide met speren en met schilden.

19250 De een kwam daar op de andere gereden

Met erg grote nijdigheden,

Zodat hun speren in stukken braken.

Andere maal dat ze hen onderstaken,

En staken nog hun speren in twee,

19255 En de derde keer ook nog mee

Staken ze stuk hun schachten.

Toen peinsde heer Walewein en dacht:

"Dit is wel een ridder koen,

Dat ik me verweer dus te doen

19260 We hebben drie spellen gereden,

En hij heeft ze erg fier geleden.

Bij God en bij mijn weet,

Ik zal nu beproeven mijn Gringalet:

Ik rij hem neer te die steken,

19265 Of mijn paard zal me ontbreken."

Dus namen ze echt speren in de hand,

En mijnheer Walewein kwam gerent,

En raakte zijn waard zo goed,

Zodat hij neer ter aarde viel

19270 En gaf een groten plat;

En heer Walewein steeg af nadat,

En zijn waard is opgestaan.

Toen gingen ze zich onderslaan

Menige slag zwaar en groot.

19275 Daar had nu zware weerstand

Walewein van zijn waard, God weet.

Ze vochten tot de nacht gereed,

Zodat men bekennen niet kon

Wie het beste had op die stonde.

19280 Toen Walewein dat zag

Dat hem de nacht dus aanlag,

Zijn waard hij toen aan rende

En sloeg de vreselijke man

Op zijn hoofd met het zwaard,

19285 Zodat hij neerviel ter aarde;

Want die slag was zo groot,

Hij was daar zeker gebleven dood

Had hij staan gebleven stijf:

Het zwaard ging diep in zijn lijf;

19290 En Walewein viel op hem aldaar

En trok hem de helm af daarnaar

En wilde hem afslaan dat hoofd.

Diegene toen de handen aanbood

En bad ootmoedig genade.

19295 Walewein sprak: "Het is te laat,

Ge moet uw hoofd verliezen gelijk,

Want ge had het mij gedaan

Had ge me overwonnen nu."

"Neen, edele heer, ik bid u

19300 Dat ge me genadig bent"

Heer Walewein zei: "Geen respijt

Mag ge hebben, dat zeg ik u,

Tenzij alzo dat ge nu mij

Beloven wil en verzekeren mede

19305 Te Kardoel te varen voor die stede

Omtrent Sint Jans mis, voorwaar,

En veertien nachten te liggen daar

Met al uw macht, versta me nu,

Totdat ik komen mag tot u.

19310 En kom ik niet daarbinnen,

Geeft u gevangen de koningin."

"Ay heer, en mag het anders niet zijn

Dan laat ik eerder dat leven van mij;

Die schande was me al te groot."

19315 "Bij mijn trouw, ik sla u dood

En wil ge dus niet aangaan."

Meteen verhief hij het zwaard daar gelijk.

Toen riep de ander: "Laat me leven.

Ik wil u hier mijn zekerheid geven:

19320 Maar lieve heer ridder, zeg eerst mij

Hoe dat uw naam zij."

Toen sprak hij: "Ik heet Walewein.

Ik werd niet zo’n dorper nog boef,

Dat ik mijn naam verloochende iets."

19325 "Ay mij, heer, nu was niet

Ridder zo blijde zoals ik ben nu

Dat ik overwonnen ben van u.

Zie hier mijn trouw, dat ik van al

Dat ge begeert doen zal."

19330 Toen zei Walewein: "Op uw trouw

Zo beveel ik u deze schone jonkvrouw,

Die hier met me kwam ter plaatse,

Dat ge haar voert te Kardoel mede;

En zeg de koningin dat ze op haar past

19335 Totdat ik tot haar kom."

Dus zijn ze opgestaan

En ter zalen waart gegaan.

Daar legde de waart Walewein te voren

Hoe dat zijn jonkvrouw had gezworen

19340 Dat ze zijn hoofd hebben zou

"In een schrijn met geweld,

Die ze daartoe had laten maken,

Eer ik haar meer mocht genaken.

Lieve heer, ge raadt me hier toe."

19345 Heer Walewein zei tot de ridder toen:

"Dit zal ik erg goed begaan."

Ze kwamen in de zaal met stade:

Walewein ging de jonkvrouw tegen,

Die konings dochter was van Noorwegen,

19350 En begroette haar en zei: "Jonkvrouw,

Ik ben Walewein. Bij mijn trouw,

Ik wil doen mijn waard belofte:

Ge hebt een schrijn in uw hof

Voor mijn hoofd, versta ik aan u:

19355 Ik wil er mijn hoofd in leggen nu,

En daarmee zal nu kwijt wezen

Mijn waard." Toen sprak na deze

De jonkvrouw: "Wat mij geschiedt,

Uw woord weerzeg ik niet."

19360 Toen stak hij zijn hoofd in die schrijn

132 En trok het er weer uit zonder pijn.

Toen sprak Walewein: "Nu heeft hier gelijk

Mijn waard zijn belofte gedaan."

Dus was daar blijdschap en spel:

19365 Men plag heer Walewein daar wel.

Die nacht was hij wel te gemak.

Nu zal ik laten van hen de spraak,

Van dien die daar in die zaal blijven,

En zal van Walewein schrijven.

XLV.

Hoe Walewein den lintworm doet sloech.

19370Daventure doet gewach,

Dat Walewein opten anderen dach

Quam gereden in een wout,

Daert scone in was menechfout:

Daerin reet hi alden dach

19375Ende den nacht di daer na gelach.

Doe vant hi ginder een scone plein:

Daer wilde hem resten her Walewein.

Hi beette vanden orsse daer

Ende dede hem tgreide af daernaer,

19380Ende liet weiden optie stat,

Ende sliep allettel selve na dat.

Doe quam daer een vorstere gegaen,

Ende wilde hemelike dors vaen,

Maer hine conde, sijt seker das.

19385Doe jagede hijt in enen maras:

Daer waendijt hebben wel geweert

Ende sinen here gepresenteert.

Hierenbinnen ward ontwake

Her Walewein, ende ward sere tongemake

19390Als hi sijn ors nine vant,

Ende stont op ende alomme liep;

Ende met luder stemme hi doe riep:

"Ay Gringalet, waer sidi nu?

Dit was ongetroweheit van u

19395Ende felheit mede alte groet,

Dat gi mi in derre noet

Aldus nu allene laet staen.

Motic dus te voet nu gaen.

Dat es mi selden vore gesciet;

19400Derre ontrouwen en plaechdi niet."

Dit heeft verhord nu Gringalet

Ende quam gelopen al ongelet

Rechte te sinen here waert,

Die om heme was vervaert.

19405Doe hijt sach was hi blide

Ende leide sijn gereide ter selver tide,

Ende op Gringalette hi sat

Ende keerde danen vander stat

Ende reet toten avonde met gewelt.

19410Doe quam hi gereden an een velt,

Daer hi vant een woeste lant,

Dat algader was verbrant:

Menege scone stat hi sach,

Menege scone borch daer lach

19415Verwost ende herde te vallen dan.

Des wonderde Waleweine den edelen man.

Het was daer al so sere verbrant,

Dat hi niweren herberge vant.

Dus reet hi tot in die nacht.

19420Doe quam hi gereden an ene gracht,

Daer een clene casteelkin stoet.

Daer beette min her Walewein te voet

Ende bat die herberge aldaer.

Doe sprac die here te hem daernaer:

19425"Here, ic ben een arm man;

Maer mine herberge nochtan

Alsulc alsi es lenic hier u."

Walewein seide: "Danc hebt nu."

"In mach u niet bat gedoen."

19430Die gode man sloech hem een hoen,

Dat Walewein soude eten daren.

Gerstenbroet ende borre, twaren,

Moesti eten ende drinken;

Hine wiste hem wat els scinken.

19435Doe vraechde Walewein daer te hant,

Twi dat lant so ware verbrant,

Ende wies dat lant oec ware?

Die man antwerde hem daernare:

"Here, dit was een conincrike,

19440Ende hier levede so weldelike

Tfolc datter in was geseten.

Nu heves God al vergeten

Ende hevet hier nu int lant

Enen lintworm gesant;

19445Die es so utermatene groet,

Hi heeft vele des volcs doet,

Ende dit lant verwoestet sere.

Nu es gevloen die coninc onse here

In een ander lant hierbi,

19450Ende hevet doen crieren een gecri,

Wie den worm gedoden conde,

Hi wilde hem geven ter selver stonde

Sine enege dochter tenen wive,

Ende sijn conincrike na sinen live;

19455Nochtan en dar dit nieman angaen."

Doe vraechde Walewein den waerd saen

Waer die worm gelegen ware?

Die waerd seit hem oppenbare.

Des ander dages, smargens vroe,

19460Stont Walewein op ende riep doe

Den man ende seide: "Du moets mi

Leiden waer die lintworm si."

Doe ginc hi met hem ter selver wile

Ende leiden wel onderhalve mile

19465Tot an enen berch tere stat,

Daer hi lach in een groet gat.

Doe seide die man: "Nu merket, here,

Ginder leget hi min no mere.

Nu motic vlien, wats gesciet,

19470Want ic dar hier bliven niet

Dorden vresseliken worm.

In dar oec niet ansien den storm

Dien gi sult hebben hier ter stont."

Walewein seide: "Nu gaet gesont.

19475Ic vare daer di worm nu si."

Doe her Walewein daer quam bi

Versagene die worm daer ter stede

Ende quam ut sinen hole gerede,

So lanc ende so utermaten groet,

19480Dat her Walewein vrochte die doet.

"Ic moet hier anxtelike vechten."

Daerom began hem oprechten

Gelijc enen groten maste,

Ende quam op Waleweine daer vaste;

19485Ende her Walewein sijn spere stac

Op hem, dat te sticken brac;

Maer dit was een steke om niet,

Hine dede den worm geen verdriet;

Nochtan waest een groet gemoet.

19490Neder ginc hi vanden perde te voet

Ende slogene metten swaerde daer

Menegen slach, wet vorwaer,

Maer en wilde niet dore gaen.

Die worm heeft Waleweine bestaen

19495So vreesselike ende so sware,

Dat her Waleweine geerne ware

Gevloen, haddi geweten waer;

Idoch moesti hem weren daer

Oft hi moeste bliven doet.

19500Hi was nu in groter noet,

Want die worm met sinen clauwen

Wat dat hi conde gelauwen

Trac hi hem af, groet ende smal.

Hi scorde Waleweins wapine al

19505Ende maecte hem daer menege wonde.

133 Doen quam echt di worm ter stonde

Gapende vreselike sere

Oft hi verbiten soude den here:

Ende Walewein doe jegen hem ginc

19510Ende metten swerde hine beginc,

Ende in die kele hine doe stac

So verre, dat hem therte brac.

Doe viel daer neder die viant,

Daer bloet ende vier ute scoet thant,

19515Dat Waleweine verbernde na das

Al dat an sine live was.

Walewein viel neder an sinen danc,

Want hi mode was ende cranc.

Hi lach met blode overgoten,

19520Dat vanden worme quam gevloten,

Daer in lach die coene man,

Daer hi te doelne of sere began.

Hi was al van hem selven comen:

Dus was hem na dat lijf genomen.

19525Daer hi dus lach vor dien viande

Des heren drossate vanden lande

Die quam nu allene gereden

Ute na sire ouder seden

Te siene waer die worm was.

19530Doe werd hi saen geware das,

Dat Gringalet na Waleweine

Sere neyede inden pleine,

Ende maecte groet mesbaer.

Hi verboudem doe ende ginc naer,

19535Ende vant Waleweine licgende dare

Gelijc oft hi doet ware.

Den worm sach hi bi hem doet:

Des haddi bliscap herde groet,

Ende rouwe haddi omden man.

19540Droeffelike sprac hi hem an:

"Owi, her riddere, live here,

Mi deert utermatene sere

Dat ic u doet licgene sie.

En werd in eertrike nie

19545Dine gelike nu geboren.

Dattu dijn lijf heves verloren

Dat mote Gode wesen leit.

Dit quam di van groter stoutheit;

Dattu dorstes hier bestaen

19550Den worm, dat es di vergaen

Swaerlike ane den live dijn.

Nu mote di God genadech sijn."

Dus liet hine licgen daer hi lach

Ende reet daer hi dat ors sach.

19555Hi naemt ende wildet wech leiden,

Maer danen en wildet niet sceiden:

Het setter hem jegen dattet mochte.

Den drossate het daer gerochte

Metten voten ende ontrac.

19560Die drossate ginc af ende trac

Enen stoc, die daer doe lach.

Den orsse gaf hi enen slach

Dattet neyde so harde sere,

Dattet horde die edel here,

19565Die daer lach alsoe gewont;

Ende hi sprac ter selver stont:

"Wie es mi gevolget nu naer,

Die min Gringalet nu nemet daer?

Ic bidde hem dat hijt late staen;

19570In mach te voet niet henen gaen."

Dies was die drossate herde blide,

Ende liep ten riddere ter selver tide

Al wenende, ende sprac met sere:

"Mogedi becomen, edel here?"

19575"Jaic," sprac hi, "dat seggic u,

Woudi mi geven drinken nu."

Die drossate sprac: "Jaic, here."

Doe liep hi ende haestem herde sere

Ende brachte Waleweine drinken na dat,

19580Die doe bequam ter selver stat.

Doe nam Waleweine aldaer

Ende settene op sijn paert daernaer

Ende vordene met hem saen na das

Ter stat daer die coninc in was

19585Daer dedi beten heren Waleweine

Onder ene linde op enen pleine,

Ende seide dat hi daer raste name

Tot hi daer weder quame.

"Ic wil niet dat gi dus comt te hove,

19590Ic sal u met meerren love

Doen halen," sprac hi, "live vrient,

Want gi hebbes wel verdient;

Gi sijt volmaect in alre wijs,

Gi hebt vor alle ridderen den prijs,

19595Dat scient an uwen live nu.

Beit mins en lettel, des biddic u,

Ic sal hier wedercomen te hant."

Dus es hi vaste henen gerant

Ter stat waerd al dat hi mach;

19600Ende doe men so dapperlijc comen sach

Gingen die liede alle vlien,

Ende seiden: "Hi heeft den worm gesien."

Daer werd een loep doe herde groet:

Si waenden alle wesen doet.

19605Dus quam die drossate saen gerant

Daer hi den coninc sittende vant

In een harde scone palas,

Daer menech riddere bi hem was,

Ende seide: "Here, drivet bliscap groet,

19610Want die lintworm die es doet.

Dese niemare bringic sonder waen."

Die coninc sprac: "Hebdijt gedaen?"

"Nenic niet." "Wie deet dan?"

"Het dede [een] riddere, een edel man,

19615Die coenste die ie werd geboren.

Hi hadde welna dlijf verloren."

"Levet hi oft es hi doet?"

"Hi levet, here, maer harde groet

Es sijn ongemac nu ter stont;

19620Die worm heften sere gewont."

"Waer es hi nu, dat secget mi."

"Here," sprac hi, "hijs hier bi."

"Nu secget mi waer icken vinde."

"Buten der stat, onder die linde

19625Daer leget hi ende hevet raste.

Sijn ors bandic bi hem vaste,

Ende quam om u gereden, here,

Dat gi den riddere doen sout ere."

Doen dede di coninc daer gebieden

19630Sinen ridders ende sire maisniden

Dat si met hem souden riden:

Hi wilt den riddere halen tien tiden.

Si voren metten coninc ter stonden

Daer si heren Waleweine vonden

19635Licgende harde sere gewont.

Men namene op ter selver stont

Ende vordene sachte ende wale

Met bliscepen in des conincs zale,

Daer hi harde scire genas,

19640Want hi selve die vroetste was

Van wonden die men tien tiden vant.

Doe hi genesen was quam thant

Die coninc vor Waleweine al daer

Ende seide: "Here, hebt genen vaer.

19645Gi hebt verslegen nu ende doet

Den lintworm die ons dede noet,

Ende daermede hebdi verdient hier nu

Mire dochter te hebbene nu

Tenen wive, ende al min lant

19650Na mine doet, si becant."

Walewein sprac: "God lone u, here,

Dat gi mi biet dese ere.

Des en mochtic verdinen niet.

Maer live here, oft gijt gebiet,

19655Soe doet mi tirsten ene bede,

134 Dies biddic u op alle genede."

"Dat willic doen al ongespaert."

"So biddic u, here, dat gi vart

Met al uwer macht te Kardeloet;

19660Ende den lintworm di ic sloech doet

Vort met u, ende mire joncfrouwen,

Ende beit mins daer in goder trouwen

Tes ic come daer tote u."

"Gerne. Segt mi uwen name nu."

19665"Bi Gode, here, gerne; dat si.

Waleweine soe heet men mi."

Die conc seide: "Edel wigant,

Ic sekere u met mire hant,

Met mire conincliker trouwen,

19670Den worm oec metter joncfrouwen

Te bringene, als gi hebt geseit,

Te Kerdole met mire wetentheit."

Doe Walewein al genesen was

Bat hi den coninc saen nadas,

19675Dat hi hem wapine soude geven,

Want di sine waren bleven

Vorden worm al verbrant.

Doe gaf die coninc Waleweine te hant

Die beste wapine vander stat.

19680Doe nam Walewein orlof nadat

Ane den coninc ende andie vrouwe

Ende oec mede andie joncfrouwe

Ende an alle die daer waren.

Dus es hi hoefscelijc henen gevaren.

19685Nu salic u swigen van desen,

Ic salre hier namaels els mer af lesen,

Maer ic moet hier vore nu spreken

Van Keyen metten quaden treken.

XLV.

Hoe Walewein de lintworm dood sloeg.

19370 Het avontuur maakt gewag,

Dat Walewein op de volgende dag

Kwam gereden in een woud,

Daar het mooi in was menigvuldig:

Daarin reed hij de hele dag

19375 En de nacht die daarna lag.

Toen vond hij ginder een mooi plein:

Daar wilde zich rusten heer Walewein.

Hij steeg af van het paard daar

En deed hem het zadel af daarnaar,

19380 En liet het weiden op die plaats,

En sliep al wat zelf na dat.

Toen kwam daar een boswachter gegaan,

En wilde heimelijk het paard vangen,

Maar hij kon het niet, zij het zeker dat.

19385 Toen jaagde hij het in een moeras:

Daar waande hij het hebben wel geweerd

En zijn heer gepresenteerd.

Hierbinnen werd ontwaakt

Heer Walewein, en werd zeer te ongemak

19390 Toen hij zijn paard niet vond,

En stond op en alom liep;

En met luide stem hij toen riep:

"Aai Gringalet, waar ben je nu?

Dit was ontrouwheid van u

19395 En felheid mee al te groot,

Dat ge me in die nood

Aldus nu alleen laat staan.

Moet ik dus te voet nu gaan.

Dat is me zelden voor gebeurd;

19400 Die ontrouwheid deed u niet."

Dit heeft gehoord nu Gringalet

En kwam gelopen al zonder letten

Recht tot zijn heer waart,

Die om hem was bang.

19405 Toen hij het zag was hij blijde

En legde zijn zadel terzelfder tijd,

En op Gringalet hij zat

En keerde vandaan van de plaats

En reed tot de avond met geweld.

19410 Toen kwam hij gereden aan een veld,

Daar hij vond een woest land,

Dat helemaal was verbrand:

Menige schone stad hij zag,

Menige schone burcht daar lag

19415 Verwoest en erg vervallen dan.

Dus verwonderde Walewein de edele man.

Het was daar al zeer verbrand,

Zodat hij nergens herberg vond.

Dus reed hij tot in de nacht.

19420 Toen kwam hij gereden aan een gracht,

Daar een kleine kasteeltje stond.

Daar steeg af mijnheer Walewein te voet

En bad de herbergier aldaar.

Toen sprak die heer tot hem daarnaar:

19425 "Heer, ik ben een arme man;

Maar mijn herberg nochtans

Al zulke zoals ze is leen ik hier u."

Walewein zei: "Dank hebt nu."

"Ik mag u niet beter doen."

19430 De goede man slachtte voor hem een hoen,

Dat Walewein zou eten daar.

Gerstebrood en bronwater, te waren,

Moest hij eten en drinken;

Hij wiste hem niet wat anders te schenken.

19435 Toen vroeg Walewein daar gelijk,

Waarom dat land zo was verbrand,

En van wie dat land ook waar?

De man antwoordde hem daarnaar:

"Heer, dit was een koninkrijk,

19440 En hier leefde zo weelderig

Het volk dat er in was gezeten.

Nu heeft God hen geheel vergeten

En heeft hier nu in het land

Een draak gezonden;

19445 Die is zo uitermate groot,

Hij heeft veel van het volk gedood,

En dit land verwoest zeer.

Nu is gevlogen de koning onze heer

In een ander land hierbij,

19450 En heeft laten uitroepen een geschreeuw,

Wie de draak doden kon,

Hij wilde hem geven terzelfder stonde

Zijn enige dochter tot een wijf,

En zijn koninkrijk na zijn lijf;

19455 Nochtans durft dit niemand aan te gaan."

Toen vroeg Walewein de waard gelijk

Waar die draak gelegen was?

De waard zei het hem openbaar.

De volgende dag, ’s morgens vroeg,

19460 Stond Walewein op en riep toen

De man en zei: "U moet mij

Leiden waar die draak is."

Toen ging hij met hem terzelfder wijle

En leidde hem wel anderhalve mijl

19465 Tot aan een berg te ene plaats,

Daar hij lag in een groot gat.

Toen zei die man: "Nu merkt, heer,

Ginder ligt hij min of meer.

Nu moet ik vlieden, wat dus geschiedt,

19470 Want ik durf hier te blijven niet

Door de vreselijke draak.

Ik durf ook niet aan te zien de storm

Die ge zal hebben hier terstond."

Walewein zei: "Nu ga gezond.

19475 Ik vaar daar die draak nu is."

Toen heer Walewein daar kwam bij

Zag die draak hem daar ter plaatse

En kwam uit zijn hol gereed,

Zo lang en zo uitermate groot,

19480 Dat heer Walewein vreesde de dood.

"Ik moet hier angstig vechten."

Daarna begon het zich op te richten

Gelijk een grote mast,

En kwam op Walewein daar vast;

19485 En heer Walewein zijn speer stak

Op hem, zodat het te stukken brak;

Maar dit was een steek om niet,

Hij deed de draak geen verdriet;

Nochtans was het een grote ontmoeting.

19490 Neer ging hij van het paard te voet

En sloeg hem met het zwaard daar

Menige slag, weet voorwaar,

Maar dat wilde niet doorgaan.

Die draak heeft Walewein bestaan

19495 Zo vreselijk en zo zwaar,

Dat heer Walewein graag was

Gevlogen, had hij geweten waar;

Toch moest hij zich verweren daar

Of hij moest blijven dood.

19500 Hij was nu in grote nood,

Want de draak met zijn klauwen

Wat dat hij kon geraken

Trok hij hem af, groot en smal.

Hij verscheurde Waleweins wapens al

19505 En maakte hem daar menig wonde.

133 Toen kwam echt die draak ter stonde

Gapend vreselijk zeer

Of hij verbijten zou de heer:

En Walewein toen tegen hem ging

19510 En met het zwaard hem aanging,

En in de keel hij toen stak

Zo ver, zodat hem het hart brak.

Toen viel daar neer de vijand,

Daar bloed en vuur uitschoot gelijk,

19515 Zodat Walewein verbrande na dat

Alles dat aan zijn lijf was.

Walewein viel neer tegen zijn wil,

Want hij moe was en zwak.

Hij lag met bloed overgoten,

19520 Dat van de draak kwam gedropen,

Daarin lag die koene man,

Daar hij van te dolen zeer begon.

Hij was al tot zichzelf gekomen:

Dus was hem bijna dat lijf genomen.

19525 Daar hij dus lag voor die vijand

De heer drost van dat land

Die kwam nu alleen gereden

Uit naar zijn oude zeden

Te zien waar die draak was.

19530 Toen werd hij gelijk gewaar dat,

Dat Gringalet naar Walewein

Zeer hinnikte in dat plein,

En maakte groot misbaar.

Hij verstoutte zich en ging toen dichter naar,

19535 En vond Walewein liggen daar

Gelijk alsof hij dood waar.

De draak zag hij bij hem dood:

Dus had hij blijdschap erg groot,

En rouw had hij om de man.

19540 Droevig sprak hij hem aan:

"Owi, heer ridder, lieve heer,

Me deert uitermate zeer

Dat ik u dood liggen zie.

Er werd in aardrijk niet

19545 Uw gelijke nu geboren.

Dat u uw lijf heeft verloren

Dat moet God wezen leed.

Dit kwam u van grote dapperheid;

Dat u durfde hier te bestaan

19550 De draak, dat is u vergaan

Zwaar aan uw lijf gij.

Nu moet u God genadig zijn."

Dus liet hij hem liggen daar hij lag

En reed daar hij dat paard zag.

19555 Hij nam het en wild het weg leiden,

Maar vandaar wilde het niet scheiden:

Het verzette er zich tegen dat het mocht.

De drost het daar raakte

Met de voeten en onttrok.

19560 De drost ging af en trok

Een stok, die daar toen lag.

Het paard gaf hij een slag

Zodat het hinnikte zo erg zeer,

Zodat het hoorde die edele heer,

19565 Die daar lag alzo gewond;

En hij sprak terzelfder stond:

"Wie is me gevolgd nu na,

Die mijn Gringalet nu neemt daar?

Ik bid hem dat hij het laat staan;

19570 Ik mag te voet niet heen gaan."

Dus was de drost erg blijde,

En liep tot de ridder terzelfder tijd

Al wenende, en sprak met zeer:

"Mag het u bekomen, edele heer?"

19575"Ja ik," sprak hij, "dat zeg ik u,

Wil ge me geven te drinken nu."

De drost sprak: "Ja ik, heer."

Toen liep hij en haastte hem erg zeer

En bracht Walewein te drinken na dat,

19580 Die toen bijkwam terzelfder plaats.

Toen nam Walewein hem aldaar

En zette hem op zijn paard daarnaar

En voerde met hem gelijk naar dat

Te stad daar de koning in was

19585 Daar liet hij wachten heer Walewein

Onder een linde op een plein,

En zei dat hij daar rust nam

Tot hij daar weer kwam.

"Ik wil niet dat ge aldus komt te hof,

19590 Ik zal u met meer lof

Laten halen," sprak hij, "lieve vriend,

Want ge hebt het wel verdiend;

Ge bent volmaakt in alle wijs,

Ge hebt voor alle ridders de prijs,

19595 Dat schijnt aan uw lijf nu.

Wacht wat op me, dus bid ik u,

Ik zal hier weerkomen gelijk."

Dus is hij vast heen gerend

Ter stad waart al dat hij mag;

19600 En toen men hem zo dapper komen zag

Gingen de lieden alle vlieden,

En zeiden: "Hij heeft de draak gezien."

Daar werd een loop toen erg groot:

Ze waanden allen te wezen dood.

19605 Dus kwam de drost samen gerent

Daar hij de koning zittend vond

In een erg mooi paleis,

Daar menige ridder bij hem was,

En zei: "Heer, drijf blijdschap groot,

19610 Want de draak die is dood.

Dit nieuws breng ik zonder waan."

De koning sprak: "Heb jij het gedaan?"

"Neen ik niet." "Wie deed het dan?"

"Het deed een ridder, een edele man,

19615 De koenste die ooit werd geboren.

Hij had bijna het lijf verloren."

"Leeft hij of is hij dood?"

"Hij leeft, heer, maar erg groot

Is zijn ongemak nu terstond;

19620 De draak heeft hem zeer gewond."

"Waar is hij nu, dat zeg het mij."

"Heer," sprak hij, "hij is hierbij."

"Nu zeg het me waar ik hem vind."

"Buiten de stad, onder de linde

19625 Daar lig hij en heeft rust.

Zijn paard bond ik bij hem vast,

En kwam om u gereden, heer,

Dat ge de ridder doen zou eer."

Doen liet de koning daar ontbieden

19630 Zijn ridders en zijn manschappen

Dat ze met hem zouden rijden:

Hij wil de ridder halen te die tijden.

Ze voeren met de koning ter stonden

Daar ze heer Walewein vonden

19635 Liggen erg zeer gewond.

Men nam hem op terzelfder stond

En voerde hem zacht en wel

Met blijdschap in de konings zaal,

Daar hij erg snel genas,

19640 Want hij zelf de bekendste was

Van wonden die men te die tijden vond.

Toen hij genezen was kwam gelijk

De koning voor Walewein al daar

En zei: "Heer, hebt geen gevaar.

19645 Ge hebt verslagen nu en gedood

De draak die ons deed nood,

En daarmee heb je verdiend hier nu

Mijn dochter te hebben nu

Tot vrouw, en al mijn land

19650 Na mijn dood, zij u bekent."

Walewein sprak: "God loont het u, heer,

Dat ge me biedt deze eer.

Dit mocht ik verdienen niet.

Maar lieve heer, als gij het gebiedt,

19655 Zo doe me ten eerste een bede,

134 Dus bid ik u op allen gereed."

"Dat wil ik doen al zonder sparen."

"Zo bid ik u, heer, dat ge vaart

Met al uw macht te Carmeloet;

19660 En de draak die ik sloeg dood

Voort met u, en mijn jonkvrouw,

Wacht op mij daar in goede trouw

Totdat ik kom daar tot u."

"Graag. Zeg me uw naam nu."

19665 "Bij God, heer, graag; dat zij.

Walewein zo noemt men mij."

De koning zei: "Edele vriend,

Ik verzeker het u met mijn hand,

Met mijn koninklijke trouw,

19670 De draak ook met de jonkvrouw

Te brengen, zoals ge hebt gezegd,

Te Carmeloet bij mijn weten."

Toen Walewein geheel genezen was

Bad hij de koning gelijk na dat,

19675 Dat hij hem wapens zou geven,

Want de zijne waren gebleven

Voor de draak geheel verbrand.

Toen gaf de koning Walewein gelijk

De beste wapens van de stad.

19680 Toen nam Walewein verlof nadat

Aan de koning en aan de vrouw

En ook mede aan die jonkvrouw

En aan alle die daar waren.

Dus is hij hoffelijk heen gevaren.

19685 Nu zal ik u zwijgen van dezen,

Ik zal er hier later elders meer van lezen,

Maar ik moet hiervoor nu spreken

Van Keye met de kwade streken.

XLVI.

Hoe Keye met sinen ridders voer aventuren soeken om Waleweine scande te done.

Daventure seget hier ter steden:

19690Doe Walewein was vanden hove gesceden,

Dat Keye doe quam gegaen

Te sinen gesellen, daer ic af dede verstaen,

Die met heme Waleweine verriden.

Si spraken aldus onder henlieden,

19695Overmids theren Keys raet,

Dat elc wilde proven, hoe dat gaet,

Sine aventure oec een jaer.

"Ende laet sien oft Waleweine daernaer

Alse menege aventure sal gescien

19700Alse ons allen sal binnen dien."

Ende om dese sake sijn si daer

Met Keyen gevaren alle daernaer

Om Waleweine te doene tachter

Ende te merre sinen lachter.

19705Dus sijn si hemelijc wech gevaren

Tote hen twintich, sonder sparen,

Ende daer was Keye meester af,

Die hen allen goden troest gaf.

Hi seide: "Laet ons te gadere varen

19710Ende niemanne die wi vinden sparen."

Mettesen worden, metteser tale,

Quamen si gereden in enen dale,

Doe si seven dage hadden gereden,

Daer ene borch stont beneden,

19715Die utermaten scone was,

Ende starc mede, alsict las;

Ende om dese borch ginc een muer,

Die te starc was elken gebuer,

Ende een water mede so wijt,

19720Dat si niemanne ontsagen ter tijt.

Nu es Keye comen met allen

Met sinen ridders daer vore gevallen.

Het was den avonde herde naer,

Ende souden gerne herbergen daer;

19725Ende die valbrucge was opgetogen,

Datsi ter porten niet comen mogen.

Si ripen sere ter selver ure.

Doe quam daer een knape ten mure,

Die vrachde wat si behilden dare?

19730Doe seide her Keye saen daer nare:

"Vrient, wi willen herbergen nu."

"Uwer es te vele, dat secgic u,"

Sprac die knape, "te latene in;

Want waerdi valsch in uwen sin

19735Gi mocht di borch winnen saen

Op min here, sonder waen;

Ende in weet niet wie gi sijt.

Maer wildi mi uwen name secgen ter tijt,

Gi moget sijn oec selc man,

19740Mijn here sal u inlaten dan;

Ende gi mocht oec selc sijn, twaren,

Gine quaemter in binnen seven jaren."

Keye balh hem sere tier stont

Ende seide: "Quade besceten horstront,

19745Hoe sprecstu soe te mi ward.

Haddic [di] hier nu vor min pard

Ic soudi anders te sprekene leren."

Die knape sprac: "Also mote mi God eren,

Wardi allene te deser uren,

19750Ende woudi dan iet lange duren

Daer buten, ic soude daer comen tot u

Ende soude besien wat gi mi nu

Te vergeefs doen sout allene.

Ende willen dandere alle gemene

19755Stille houden, ic segs u mere,

Wi comen daer ut, ic ende min here,

Ende selen jegen u josteren ter steden

Welc dat gi wilt van ons beden."

"Bi Gode," sprac Keye, "dat soude mi

19760Onward hebben nu van di,

Dat ic soude jegen enen knecht

Speren breken over recht.

Maer doch hier comen dinen here,

Ic breke jegen hem een spere."

19765Dus es die knape neder gegaen

Ende dede dit sinen here verstaen,

Die hem gereide saen daernaer.

Ende sijn knape mede, wet vorwaer,

Dede hem wapenen wel van prise,

19770Rechte na eens ridders wise,

Ende bat sinen here dat hi aldare

Seide dat hi ridder ware

Ende oec here van daer binnen,

Ende hi hem late die joeste beginnen

19775Jegen Keyen nu ter stat.

Die riddere dede dat hi hem bat.

Doe quamen si saen gereden daer uut,

Ende Keye quam vord al over luut

Ende wilde daer die joeste beginnen:

19780Doe sprac die riddere van daer binnen:

"Here, gi hebt hier vele liede,

Ende ware dat sake dat u messciede,

Ende si ons wilden deren

Sone condewi ons niet verweren;

19785Maer wildi gi twee jegen ons tween

Hier jostiren al in een

Tote dat wi verwonnen wesen

Ofte gi twee, dat si te desen

Niet en selen doen, Godweet,

19790Ende si dit namen op haren eet,

Wi selen jostiren jegen u."

Keye seide: "Dat sweric nu,

Ende alle dese ridders mede."

Dus sworen sijt daer alle ter stede.

19795Die knape die nu was comen hier,

Die int herte was cone ende fier,

Sine wapine scenen so overgoet,

Dat Keye pensde in sinen moet,

Dat ware di here van daer binnen.

19800Hi sprac te Keyen: "Wildi beginnen

135 Te josteerne jegen mi

So comets af, laet sien wat si;

Het gaet sere ten avonde waert."

Keye begonde te roerre sijn paert

19805Ende quam gereden opten knape

Ende stakene met groten ongemake

So dat sijn spere te sticken brac,

Ende sinen scilt oec mede dorstac.

Ende die knape staken weder

19810Dor scilt, dor halsberch ende dor leder

Rechte tuscen arm ende side,

Dat sijn spere ter selver tide

Achter ut gewaden quam.

Het sceen dat hi op hem was gram;

19815Haddine alsoe opten buc geraect

Hi hadde Keyen ene wonde gemaect

Soe groet, dat wetic wel van desen,

Hine ware daeraf meer genesen.

Die knape liet tspere steken alsoe

19820Ende trac sijn swaerd ende ginc doe

Vresselike op Keyen slaen.

Ende Keye trac sijn swaerd oec saen

Ende ginc hem manlike weren;

Maer die inden vanden speren

19825Die utrageden achter ende voren

Daden hem herde groten toren,

Want hem dat slaen sere benam.

Die knape met enen slage quam

Ende sloech Keyen oec na das

19830Also als hi verwerret was

Opten arm met nidecheden,

Dat hem sijn swaerd ontviel ter steden.

Doe werd Keye tachter sere.

Ende binnen dien soe was die here

19835Vander borch vergadert ende in porre

Ane Keys geselle Lichaorre.

Si quamen te gadere metten speren:

Elc stac anderen inder weren,

So dat beide haer speren braken.

19840Ic segt u, dat si die swerde traken

Ende gingen houwen ende geven:

Elc stont daer na sanders leven.

Int leste werd Lichanor so mat,

Dat hi hem opgaf ter stat.

19845Doe quam een ander op hem gereden.

Ende binnen deser selver steden

Was Keye tachter soe gedaen,

Dat hi ne mochte niet gestaen,

Ende viel over sine knien ter neder.

19850Ende alsi op waende staen weder

Slogene die knape metten swerde

Dat hi weder viel ter eerde.

Doe quamen die andere daer toe gereden

Ende bescudden Keyen daer ter steden,

19855Ende voren den knape op alsoe.

Alse dat die knape sach hi vloe

In die porte ter selver stont,

Want si haddene sere gewont.

Ende hi sach wel ende heeft vernomen

19860Dat sijn here was opgenomen;

Ende haddene gevaen, wet vorwaer,

Ende sendene te conincs hove daernaer,

Om te secgene daer oppenbare

Dat hi hare gevangen ware.

19865Ende doen die knape dit vernam

Was hi utermatene gram

Ende dede die porte vaste sluten

Ende die ridders alle daer buten,

Die wel waenden, sijt seker das,

19870Dat hi die here vanden torre was.

Si ripen doe inward ende seiden

Dat si nembermer van daer sceiden,

Sine selen den tor winnen ere.

Keye die gequetst was sere

19875Men hulp hem daer te rasten saen.

Die andere sijn te storme gegaen

Ende besoeken in allen sinnen

Hoe si den casteel mochten winnen;

Maer daer ne was geen winnen an.

19880Nu es gereden die goede man,

Die riddere die daer gevangen was,

Daer ic hier te voren af las,

Tote Kardole ter selver ure,

Daer hi vant den coninc Arture,

19885Ende vertelde vorden coninc al bloet

Hone Keye ende sijn conroet

Gesent hevet aldaer gevaen,

Ende hoe sine alle hadden bestaen;

"Niet een man allene, wet mede,

19890Want icker twee onder dede;

Ende doe quamen si .xv. wale

Op mi gesmeten altemale,

Ende vingen mi ende sinden mi nu,

Her coninc, here, aldus tot u."

19895Doe dit vernamen die grote heren

Maecten sijs sere haer sceren.

Vord seide di riddere daer den heren

Hoe sijn knape reet uter weren

Jegen Keyen, en hine sloech soe,

19900Dat sine gesellen echt quamen toe

Ende Keyen bescudden aldaer.

"Doe ontreet min knape daernaer

In minen casteel, daer si voren

Licgen ende hebben gesworen

19905Dat sine winnen selen ter steden

Eer si meer van daer sceden.

Nu siet, here, her coninc,

Wat wildi doen van derre dinc?

Wildi orlof geven mi nu,

19910Dies soudic gerne bidden u,

Want ic ben hier u gevaen;

Maer gaefdi mi orlof, sonder waen,

So waric quite van minen eede,

Ende so mochtic weder keren gerede

19915Ende bescudden minen casteel

Ende minen knape, die een deel

In anxte es, dat wetic wale."

Die coninc sprac na dese tale:

"Her riddere, bi mire kerstenhede,

19920Ic scelde u quite hier ter stede,

Ende oec so gevic mede orlof,

Es enech riddere in min hof

Die u wille in staden staen,

Dat hi met u vare, sonder waen."

19925Doen dit horde Gariet

Ende Lyoneel ende Hestor mede

Ende Acglavael, si seiden daernare:

"Her coninc, opdat u lief ware,

Wi souden met desen riddere varen

19930Ende dien knape ontsetten sonder sparen,

Die Keyen also tonder dede."

Die coninc seide: "Ic weets u mede

Danc, ende bids u, sonder waen,

Mogedi Keyen aldaer gevaen,

19935Ende sine gesellen daer ter stede,

So geefse desen riddere gerede

Ende sinen knape, die Keyen sloech,

Mede te done haer gevoech;

Maer, oft gi cont, so hoet u

19940Dat si u niet en kinnen nu,

Ende oec so hoet u, des biddic u mere,

Dat gise niet en quetst te sere."

Dit geloefden si daer den coninc

Ende sciden en wech na dese dinc,

19945Metten riddere, ongespaert,

Rechte te sinen castele waerd.

Nu selewi swigen van desen

Ende van Keyen ende sine gesellen lesen.

XLVI.

Hoe Keye met zijn ridders voer avonturen zoeken om Walewein schande te doen.

Het avontuur zegt hier ter plaatse:

19690 Toen Walewein was van het hof gescheiden,

Dat Keye toen kwam gegaan

Tot zijn gezellen, daar ik van liet verstaan,

Die met hem Walewein verraden.

Ze spraken aldus onder hen lieden,

19695 Vanwege heer Keye’s raad,

Dat elk wilde beproeven, hoe dat het gaat,

Zijn avonturen ook een jaar.

"En laat zien of Walewein daarnaar

Alzo menige avonturen zal geschieden

19700 Zoals ons allen zal binnen die."

En om deze zaak zijn ze daar

Met Keye gevaren alle daarnaar

Om Walewein te doen ten achter

En te vermeerderen zijn lachen.

19705 Dus zijn ze heimelijk weg gevaren

Tot hen twintig, zonder sparen,

En daar was Keye meester van,

Die hen allen goede troost gaf.

Hij zei: "Laat ons tezamen varen

19710 En niemand die we vinden sparen."

Met deze woorden, met deze taal,

Kwamen ze gereden in een dal,

Toen ze zeven dagen hadden gereden,

Daar een burcht stond beneden,

19715 Die uitermate mooi was,

En sterk mede, zoals ik het las;

En om deze burcht ging een muur,

Die te sterk was voor elke buur,

En een water mede zo wijd,

19720 Zodat ze niemand ontzagen ter tijd.

Nu is Keye gekomen geheel

Met zijn ridders daarvoor gevallen.

Het was de avond erg nabij,

En zouden graag herbergen daar;

19725 En de valbrug was opgehaald,

Zodat ze ter poort niet komen mogen.

Ze riepen zeer terzelfder uur.

Toen kwam daar een knaap te muur,

Die vroeg wat ze ophield daar?

19730 Toen zei heer Keye gelijk daarnaar:

"Vriend, we willen herbergen nu."

"Van u is er teveel, dat zeg ik u,"

Sprak de knaap, "te laten in;

Want was ge vals in uw zin

19735 Ge mocht de burcht winnen gelijk

Op mijn heer, zonder waan;

En ik weet niet wie ge bent.

Maar wil ge me uw naam zeggen ter tijd,

Ge mag zijn ook zo’ n man,

19740 Mijn heer zal u inlaten dan;

En ge mocht ook zulke zijn, te waren,

Ge kwam er niet in binnen zeven jaren."

Keye verbolg hem zeer te die stonde

En zei: "Kwade bescheten paardenstront,

19745 Hoe spreekt u zo tot mij waart.

Had ik u hier nu voor mijn paard

Ik zou u anders te spreken leren."

De knaap sprak "Alzo moet me God eren,

Was ge alleen te deze uren,

19750 En wou ge dan iets langer duren

Daar buiten, ik zou daar komen tot u

En zou bezien wat ge me nu

Te vergeefs doen zou alleen.

En willen de andere algemeen

19755 Stil houden, ik zeg u meer,

We komen daar uit, ik en mijn heer,

En zullen tegen u spelen ter plaatse

Welke dat ge wilt van ons beiden."

"Bij God," sprak Keye, "dat zou mij

19760 Onwaard hebben nu van u,

Dat ik zou tegen een knecht

Speren breken voor recht.

Maar toch hier komt uw heer,

Ik breek tegen hem een speer."

19765 Dus is die knaap neer gegaan

En liet dit zijn heer verstaan,

Die hem bereide gelijk daarnaar.

En zijn knaap mede, weet voorwaar,

Liet hem wapenen goed van prijs,

19770 Recht naar een ridders wijze,

En bad zijn heer dat hij aldaar

Zei dat hij ridder was

En ook de heren van daar binnen,

En hij hem laat dat spel beginnen

19775 Tegen Keye nu ter plaatse.

De ridder deed dat hij hem bad.

Toen kwamen ze gelijk gereden daar uit,

En Keye kwam voort al over luid

En wilde daar dat spel beginnen:

19780 Toen sprak de ridder van daar binnen:

"Heer, ge hebt hier vele lieden,

En was het zaak dat u misschoot,

En ze ons wilden deren

Zo kunnen we ons niet verweren;

19785 Maar wilde gij twee tegen ons twee

Hier spelen al hier

Totdat we overwonnen wezen

Of gij twee, dat ze tot dezen

Niets zullen doen, God weet,

19790 En ze dit namen op hun eed,

We zullen spelen tegen u."

Keye zei: "Dat zweer ik nu,

En alle deze ridders mede."

Dus zworen zij het daar alle ter plaatse.

19795 De knaap die nu was gekomen hier,

Die in het hart was koen en fier,

Zijn wapens schenen zo over goed,

Dat Keye peinsde in zijn gemoed,

Dat hij was de heer van daarbinnen.

19800 Hij sprak tot Keye: "Wil ge beginnen

135 Te spelen tegen mij

Zo kom af, laat zien wat het zij;

Het gaat zeer ten avond waart."

Keye begon te roeren zijn paard

19805 En kwam gereden op de knaap

En stak hem met groot ongemak

Zodat zijn speer te stukken brak,

En zijn schild ook mede doorstak.

En die knaap stak hem weer

19810 Door schild, door harnas en door leder

Rechte tussen arm en zijde,

Zodat zijn speer terzelfder tijd

Achter uit gewoed kwam.

Het scheen dat hij op hem was gram;

19815 Had hij hem alzo op de buik geraakt

Hij had Keye een wond gemaakt

Zo groot, dat weet ik wel van deze,

Hij was daarvan nimmer genezen.

De knaap liet het speren steken alzo

19820 En trok zijn zwaard en ging toen

Vreselijk op Keye slaan.

En Keye trok zijn zwaard ook gelijk

En ging zich mannelijk verweren;

Maar het einde van de speren

19825 Die uitstak achter en voren

Deed hem erg grote toorn,

Want het hem dat slaan zeer benam.

Die knaap met een slag kwam

En sloeg Keye ook na dat

19830 Alzo als hij verward was

Op de arm met nijdigheden,

Zodat hem zijn zwaard ontviel ter plaatse.

Toen werd Keye ten achter zeer.

En binnendien zo was de heer

19835 Van de burcht verzameld en in steken

Aan Keye’s gezel Lichanor.

Ze kwamen tezamen met de speren:

Elk stak de andere in het verweer,

Zodat beide hun speren braken.

19840 Ik zeg het u, dat ze de zwaarden trokken

En gingen houwen en geven:

Elk stond daar naar de anders leven.

Tenslotte werd Lichanor zo mat,

Zodat hij hem opgaf ter plaatse.

19845 Toen kwam een ander op hem gereden.

En binnen deze zelfde plaats

Was Keye ten achter zo gedaan,

Zodat hij niet mocht staan,

En viel op zijn knieën ter neer.

19850 En toen hij op waande te staan weer

Sloeg hem die knaap met het zwaard

Zodat hij weer viel ter aarde.

Toen kwamen die andere daartoe gereden

En behoeden Keye daar ter plaatse,

19855 En voeren op de knaap alzo.

Toen dat de knaap zag hij vloog

In de poort terzelfder stond,

Want ze hadden hem zeer gewond.

En hij zag wel en heeft vernomen

19860 Dat zijn heer was opgenomen;

En hadden hem gevangen, weet voorwaar,

En zonden hem tot konings hof daarnaar,

Om te zeggen daar openbaar

Dat hij hun gevangen was.

19865 En toen dit de knaap vernam

Was hij uitermate gram

En liet de poort vast sluiten

En de ridders alle daar buiten,

Die wel waanden, zij het zeker dat,

19870 Dat hij de heer van de toren was.

Ze riepen toen naar binnen en zeiden

Dat ze nimmermeer vandaar scheiden,

Ze zullen de toren winnen eerder.

Keye die gekwetst was zeer

19875 Men hielp hem daar te rusten gelijk.

De andere zijn te bestormen gegaan

En onderzoeken in alle zinnen

Hoe ze het kasteel mochten winnen;

Maar daar was geen winnen aan.

19880 Nu is gereden die goede man,

De ridder die daar gevangen was,

Daar ik hier tevoren van las,

Tot Carmeloet terzelfder ure,

Daar hij vond koning Arthur,

19885 En vertelde voor de koning al bloot

Hoe hem Keye en zijn konvooi

Gezonden heeft aldaar gevangen,

En hoe ze hem alle hadden bestaan;

"Niet een man alleen, weet mede,

19890 Want ik er twee onder deed;

En toen kwamen zij 15 wel

Op mij gesmeten allemaal,

En vingen me en zenden me nu,

Heer koning, heer, aldus tot u."

19895 Toen dit vernamen die grote heren

Maakten zij zeer hun schertsen.

Voort zei de ridder daar de heren

Hoe zijn knaap reed uit te verweren

Tegen Keye, en hij hem sloeg zo,

19900 Zodat zijn gezellen echt kwamen toe

En Keyen behoeden aldaar.

"Toen ontreed me mijn knaap daarnaar

In mijn kasteel, daar ze voren

Liggen en hebben gezworen

19905 Dat ze het winnen zullen ter plaatse

Eer ze meer vandaar scheiden.

Nu ziet, heer, heer koning,

Wat wil ge doen van dat ding?

Wil ge verlof geven mij nu,

19910 Dus zou ik graag bidden u,

Want ik ben hier uw gevangene;

Maar gaf ge me verlof, zonder waan,

Zo was ik kwijt van mijn eed,

En zo mocht ik weer keren gereed

19915 En behoeden mijn kasteel

En mijn knaap, die een deel

In angst is, dat weet ik wel."

De koning sprak na deze taal:

"Heer ridder, bij mijn christelijkheden,

19920 Ik scheld u kwijt hier ter plaatse,

En ook zo geef ik mede verlof,

Is er enige ridder in mijn hof

Die u wil in bijstaan,

Dat hij met u vaart, zonder waan."

19925 Toen dit hoorde Gariet

En Lyoneel en Hestor mede

En Acglavael, ze zeiden daarnaar:

"Heer koning, opdat het u lief ware,

Wij zouden met deze ridder varen

19930 En die knaap ontzetten zonder sparen,

Die Keye alzo ten onder deed."

De koning zei: "Ik weet u mede

Dank, en bid u, zonder waan,

Mag ge Keye aldaar vangen,

19935 En zijn gezellen daar ter plaatse,

Zo geef ze deze ridder gereed

En zijn knaap, die Keye sloeg,

Mee te doen hun gevoeg;

Maar, als ge kan, zo hoed u

19940 Dat ze u niet herkennen nu,

En ook zo hoed u, dus bid ik u meer,

Dat ge ze niet kwetst te zeer."

Dit beloofden ze daar de koning

En scheiden weg na dit ding,

19945 Met de ridder, zonder sparen,

Recht tot zijn kasteel waart.

Nu zullen we zwijgen van deze

En van Keye en zijn gezellen lezen.

136 XLVII.

Hoe Keye ende al sine gesellen worden gevaen.

Daventure seget ter stont,

19950Dat Keye, die sere was gewont,

Hierenbinnen genesen was,

Ende oec es comen mede na das

Vorden casteel met sinen gesellen.

Die knape, daer hier vore af tellen,

19955Hadde met hem daer hen drien.

Die dedi wapenen oec mettien

Ende dede elken nemen enen boge,

Die hem best daertoe doge,

Ende gingen aldus staen ten mure,

19960Ende scoten udewaerd harde sture

Met scarpen quarelen met snelre vard,

So dat si moesten achterwaerd

Trecken an haren danc.

Doe dit geduert hadde lanc,

19965Ende hen quarele geborsten,

Ende si nemmer met arenborsten

En conden gescieten, wetet dat,

Doe namen si gode slingeren ter stat

Ende worpen met stenen udeward.

19970Ende binnen deser selver vard

Soe es die riddere selve comen

Met sinen gesellen, ende heeft vernomen

Keyen, die noch lach aldaer.

Doe wilde die riddere ontbiden daernaer

19975Sine vrint, al sonder waen,

Dat si hem in staden staen.

Doe sprac Gariet die here:

"Gine ontbidet nembermere

Hulpe jegen also vele liede;

19980Ic wilde niet dat ons gesciede

Die lachter dat wi dese dinc daden.

Ic wilre vive allene begaden,

Datsi om te behoudene dleven

Hem gerne op selen geven."

19985Doe seide saen her Lyoneel:

"Ic nemer oec vive in min deel."

"So doe ic oec," sprac Hestor:

"Ic sal hen geven selken por,

Si selen wesen harde blide

19990Dat si hen opgeven te tide."

Acglavael die seide doe:

"Die andere vive horen mi toe,

Die salic oec, bi mire trouwen,

Steken ende so sere blouwen,

19995Dat si blide selen wesen

Dat si mogen der doet genesen."

Doe sprac die riddere daer si met quamen:

"Dus sijn si alle bestaet te samen,

Ende waer jegen salic vechten dan?"

20000Doe sprac Hestor: "Bi sente Jan,

Altemet dat wise verwinnen

So seldise tuwen castele binnen

Voren in gevancnessen, secgic u.

Dit sal u ambacht wesen nu."

20005"Bi mire trouwen, dus moet wesen."

Seiden die andere; ende binnen desen

Sijn si Keyen soe na comen,

Datse Keye hevet vernomen.

Hi sach na haer teken ende spiet,

20010Maer hine kinde haer wapine niet.

Want si hadden alle daer

Hem ontekent, wet vorwaer.

Maer Keye was cone dor das,

Om dat harre maer vive en was.

20015Ende doe si dus na sijn comen

Sprac Acglavael: "Hier heeft genomen

Elc van ons hen viven nu

Onder te doene: nu secgic u

Dat goet ware dat wi ontbiden

20020Dese niemare tot henlieden,

Dat elc hier van ons viren

Hen viven wille doen falgiren

Deen na dander, wetet dat,

Ende elc vive houden in ene stat,

20025Oft si sijn soe coene na desen."

"Dit donct ons allen goet wesen

Datmen dit Keyen doe verstaen."

"Wie sal dese boetscap nu anegaen?"

Si badens doe alle Acglavale,

20030Want hi vonden hadde di tale,

Daerombe soudijt doen te bat.

Doe reet Acglavael saen na dat

Ende seide dit Keyen, no min no mere

Dan hi geseit hadde nu ere.

20035Dit hadde Keyen onwaerd tien tiden,

Ende seide: "Wi .iiij. willen riden

Jegen u viren op dat gi dorret."

Acglavael seide: "Wi sijn also geporret

Ende hebben oec gelovet dat,

20040U .xx. te makene mat,

Dats elken .v. van ons viren.

Ende woudi u deilen in deser maniren

Soe datter vive hadde elc;

Ende dorsti ende waerdi oec sele,

20045Dat gijt wout dus anegaen,

Wi dorstent herde wel bestaen;

Ende en wildi oec u deilen niet,

Nochtan, so wat daerna gesciet,

Wi vire selen u, sonder waen,

20050Stappans hier met wige bestaen.

Nu hoet u, ic come saen hier weder:

Gi stect mi, of ic u ter neder."

Dus reet Acglavael tsinen gesellen

Dese word van Keyen tellen.

20055Doe seidi dat hi geloeft hadde daer

Te ridene jegen Keyen vorwaer.

Dus nam in hant elc sijn spere,

Ende Keye die quam jegen ter were,

Hem vierder, dat suldi weten,

20060Die wel op waren geseten.

Ende Acglavael die reet op Keyen

Vore die borch in dire valeien.

Ende Keye op Acglavale doe stac

Dat sijn spere te sticken brac,

20065Maer en deerde Acglavale niet.

Ende Acglavael hadde enen starken spiet,

Daer hi Keyen met heeft gesteken,

Dat hem die herte dochte breken,

Ende hi vallen moeste ter eerde

20070Harde onsote van sinen perde.

Doe hi dus ter neder lach,

Ende die riddere vanden castele sach

Dat Acglavael reit tenen anderen waerd

Quam hi derward metter vard

20075Ende nam Keyen op wel saen,

Ende seide: "Gi moet nu sijn gevaen."

Keye hadde so grote noet,

Dat hi ne sprac clein no groet;

Ende die riddere leidene doe

20080Rechte toter porten toe,

Ende riep: "Laet in." harde sere,

"Ic beent, Brandesion u here."

Ende doen Keye dit hadde verstaen

Wildi hem ter were setten saen,

20085Ende trac achter metter druest.

Doe nam Brandesion die vuest

Ende slogene inden nacke so sere,

Dat nederstorte Keye die here

Optie brucge daer met allen,

20090Soe dat hi welna was gevallen

In die gracht diep ende groet.

Die knape doe di porte ontsloet,

Want hi sinen here kinde saen

Bi sire spraken, sonder waen.

20095Ende doen die porte was ontaen

137 Namen si beide doe Keyen saen

Ende drogene in enen kerker daer,

Ende gingen beide udewaerd daernaer.

Ende eer si comen conden opt velt

20100So waser daer noch drie gevelt

Van Lyoneel ende oec Gariet

Ende Hestor; dese drie, dat wet,

Elc hadde daer enen afgesteken.

Brandesion quam vord gestreken

20105Ende sijn knape mede, dats waer,

Ende namen die drie aldaer

Ende leidense bi Keyen gevaen,

Ende quamen weder udewaerd saen.

Maer eer si daer conden comen

20110So hadde Acglavael welna genomen

Enen riddere daer sijn leven,

Eer hi hem op wilde geven;

Ende Gariet reeter enen doet,

Ende Hestor brachte in groter noet

20115Enen anderen optie stede,

So dat hi hem opgaf gerede;

Ende so dede oec Lyoneel:

Hi gaf daer enen so sijn deel,

Dat hi hem scire genade bat.

20120Doe riep Acglavael daer ter stat

Brandesione ende seide hem nu:

"Her riddere, waromme en haesti u

Niet seerre hier te desen tiden?

Nemt op dese ridders; al sonder striden

20125Mogedise leiden in u gewelt.

Haddire noch twee gi had die helt.

Haestu ende comt weder saen,

Ende brinct ons speren, dats wel gedaen."

Des was Brandesions knape vroe,

20130Ende bracht hen speren gedregen toe,

Daer si mede selen josteren;

Ende elc namer een vanden heren,

Ende si slogen die ors met sporen,

Ende elc heeft daer enen vercoren,

20135Dien hi stac ter eerden saen.

Ende alse die achte hebben verstaen

Dat die .xij. dus sijn verwonnen

Gingen si vlien wat si connen,

Ende die andere volgeden naer,

20140Ende verhaelden die vire daer,

Want elc verhaelde enen ter steden.

Ende die viere die ontreden

Die wile dat hi dandere vingen.

Dese en wilden niet lange[r] dingen

20145Noch oec vechten daer ter stede,

Want si gaven hen op gerede.

Doe brachten sise alsoe gevaen

Ende gavense Brandesione saen,

Dise inden kerker leide

20150Met Keyen, daer ic eer af seide.

Nu was die knape herde blide

Dat hi sinen here tien tide

Hadde aldus quite ende vri,

Ende die ridders gevaen daerbi,

20155Die sinen here onrecht daden

Ende den casteel wilden verraden.

Daer was bliscap in die zale:

Die heren waren ontfaen wale,

Die de anderen hadden verwonnen.

20160Men soude u niet viseren connen

Die grote vroide die daer was.

Doe bat Lyoneel na das

Brandesione, dat hi na gevoech

Den gevangenen geve gnoech,

20165"(Want si behoren ter tavelronde)

Tote dier tijt ende tot tier stonde

Datse die coninc Artur doet halen:

Men saelt herde wel betalen."

Brandesion gelovet daer doe.

20170Des ander dages harde vroe

Soe reden en wech dese vier heren

Ende willen weder tote Arture keren,

Ende hem oec selen doen verstaen

Hoe haer stucken sijn vergaen.

20175Ende doese die coninc hadde vernomen

Dedise alle viere vor hem comen,

Ende bat hen dat si hem seiden das

Hoe die dinc gescepen was.

Si liten den coninc doe verstaen

20180Dat si alle waren gevaen

Sonder viere, die ontreden.

"Was Keye selve daer ter steden?"

"Jahi, ende was oec die irste met,

Die int gevancnesse was geset."

20185Nu latic hieraf die tale bliven

Ende sal u vanden viren scriven

Haer aventure, die si doen,

Die den heren daer ontfloen.

136 XLVII.

Hoe Keye en al zijn gezellen worden gevangen.

Het avontuur zegt terstond,

19950 Dat Keye, die zeer was gewond,

Hierbinnen genezen was,

En ook is gekomen mede na dat

Voor het kasteel met zijn gezellen.

De knaap, daar we hiervoor van vertellen,

19955 Had met hem daar hen drie.

Die liet hij wapenen ook meteen

En liet elk nemen een boog,

Die hem het beste daartoe deugde,

En gingen aldus staan te muur,

19960 En schoten naar buiten erg stuurs

Met scherpe schoten met snelle vaart,

Zodat ze moesten achteruit

Trekken tegen hun wil.

Toen dit geduurd had lang,

19965 En hen de pijlen ontbraken,

En ze nimmer met handbogen

Konden schieten, weet het dat,

Toen namen ze goede slingers ter plaatse

En wierpen met stenen naar buiten.

19970 En binnen deze zelfde vaart

Zo is die ridder zelf gekomen

Met zijn gezellen, en heeft vernomen

Keye, die nog lag aldaar.

Toen wilde die ridder wachten daarnaar

19975 Zijn vrienden, al zonder waan,

Dat ze hem bijstaan.

Toen sprak Gariet die heer:

"Ge ontbiedt nimmermeer

Hulp tegen alzo veel lieden;

19980 Ik wil niet dat ons gebeurd

Dat lachen dat we dit ding deden.

Ik wil er vijf alleen begaan,

Zodat ze om ze te behouden het leven

Hen graag op zullen geven."

19985 Toen zei gelijk heer Lyoneel:

"Ik neem er ook vijf in mijn deel."

"Zo doe ik ook," sprak Hestor:

"Ik zal hen geven zo ‘n por,

Ze zullen wezen erg blijde

19990 Dat ze hen opgeven ten tijde."

Acglavael die zei toen:

"De andere vijf behoren mij toe,

Die zal ik ook, bij mijn trouw,

Steken en zo zeer slaan,

19995 Dat ze blijde zullen wezen

Dat ze mogen van de dood genezen."

Toen sprak de ridder daar ze mee kwamen:

"Dus zijn ze alle bestaan te samen,

En waar tegen zal ik vechten dan?"

20000 Toen sprak Hestor: "Bij Sint Jan,

Al te met dat wij ze overwinnen

Zo zal ge ze tot uw kasteel binnen

Voeren in gevangenis, zeg ik u.

Dit zal uw ambacht wezen nu."

20005 "Bij mijn trouw, dus moet het wezen."

Zeiden de anderen; en binnen deze

Zijn ze Keye zo na gekomen,

Dat Keye ze heeft vernomen.

Hij zag naar hun teken en spiedde,

20010 Maar hij herkende hun wapens niet.

Want ze hadden alle daar

Het ontkleurd, weet voorwaar.

Maar Keye was koen door dat,

Om dat er van hun maar vijf was.

20015 En toen ze dus nabij zijn gekomen

Sprak Acglavael: "Hier heeft voorgenomen

Elk van ons hen vijf nu

Onder te doen: nu zeg ik u

Dat het goed was dat we wachten

20020 Dit nieuws tot hen lieden,

Dat elk hier van ons vieren

Hen vijven willen laten falen

De ene na de andere, weet dat,

En elke vijf houden in een plaats,

20025 Of ze zijn zo koen na deze."

"Dit lijkt ons allen goed te wezen

Dat men dit Keye laat verstaan."

"Wie zal deze boodschap nu aangaan?"

Ze baden het toen alle Acglavael,

20030 Want hij gevonden had die taal,

Daarom zou hij het doen beter.

Toen reed Acglavael gelijk na dat

En zei dit Keye, min of meer

Dat hij gezegd had nu eerder.

20035 Dit was voor Keye onwaardig te die tijden,

En zei: "Wij 4 willen rijden

Tegen u vijven op dat ge durft."

Acglavael zei: "We zijn alzo gepord

En hebben ook beloofd dat,

20040 U 20 te maken mat,

Dat is elke 5 van ons vieren.

En wou ge u verdelen in deze manieren

Zodat er vijf had elk;

En durfde en wat het ook zal,

20045 Dat gij het wou aldus aangaan,

We durven het erg goed te bestaan;

En wilde ge ook u verdelen niet,

Nochtans, zo wat daarna gebeurd,

Wij vier zullen u, zonder waan,

20050 Gelijk hier met strijd bestaan.

Nu hoed u, ik kom gelijk hier weer:

Ge steekt me, of ik u ter neer."

Dus reed Acglavael tot zijn gezellen

Die ze het woord van Keye vertellen.

20055 Toe zei hij dat hij beloofd had daar

Te rijden tegen Keye voorwaar.

Dus nam in de hand elk zijn speer,

En Keye die kwam tegen ter verweer,

Hen vier, dat zal ge weten,

20060 Die goed op waren gezeten.

En Acglavael die reed op Keye

Voor de burcht in die vallei.

En Keye op Acglavael toen stak

Zodat zijn speer te stukken brak,

20065 Maar dat deerde Acglavael niet.

En Acglavael had een sterke spies,

Daar hij Keye mee heeft gestoken,

Zodat hem het hart dacht te breken,

En hij vallen moest ter aarde

20070 Erg hard van zijn paard.

Toen hij dus ter neer lag,

En de ridder van het kasteel zag

Dat Acglavael reed tot een andere waart

Kwam hij derwaarts met een vaart

20075 En nam Keye op wel gelijk,

En zei: "Ge moet nu zijn gevangen."

Keye had zo’n grote nood,

Dat hij niet sprak klein nog groot;

En de ridder leidde hem toen

20080 Recht tot de poort toe,

En riep: "Laat in," erg zeer,

"Ik ben het, Brandesion uw heer."

En toen Keye dit had verstaan

Wilde hij zich te verweren zetten gelijk,

20085 En trok achter met een kracht.

Toen nam Brandesion de vuist

En sloeg hem in de nek zo zeer,

Dat neerstortte Keye die heer

Op de brug daar geheel,

20090 Zodat hij bijna was gevallen

In de gracht diep en groot.

De knaap toen de poort opende,

Want hij zijn heer herkende gelijk

Bij zijn spraak, zonder waan.

20095 En toen die poort was geopend

137 Namen ze beide toen Keye gelijk

En droegen hem in een kerker daar,

En gingen beide naar buiten daarnaar.

En eer ze komen konden op het veld

20100 Zo waren daar nog drie geveld

Van Lyoneel en ook Gariet

En Hestor; deze drie, dat weet,

Elk had er daar een afgestoken.

Brandesion kwam voort gestreken

20105 En zijn knaap mede, dat is waar,

En namen die drie aldaar

En legden ze bij Keye gevangen,

En kwamen weer naar buiten gelijk.

Maar eer ze daar konden komen

20110 Zo had Acglavael bijna genomen

Een ridder daar zijn leven,

Eer hij zich op wilde geven;

En Gariet reed er een dood,

En Hestor bracht in grote nood

20115 Een andere op die plaats,

Zodat hij zich opgaf gereed;

En zo deed ook Lyoneel:

Hij gaf daar een zo zijn deel,

Zodat hij hem snel om genade bad.

20120 Toen riep Acglavael daar ter plaatse

Brandesion en zei hem nu:

"Heer ridder, waarom haast ge u

Niet zeer hier te deze tijden?

Neem op deze ridders; al zonder strijden

20125 Mag ge ze begeleiden in uw geweld.

Had hij er nog twee gehad die held.

Haast u en kom weer gelijk,

En breng ons speren, dat is goed gedaan."

Dus was Brandesion knaap vrolijk,

20130 En bracht hen speren gedragen toe,

Daar ze mee zullen spelen;

En elk nam er een van de heren,

En ze sloegen de paarden met sporen,

En elk heeft er daar een gekozen,

20135 Die hij stak ter aarde gelijk.

En toen de laatste hebben verstaan

Dat de 12 dus zijn overwonnen

Gingen ze vlieden wat ze konden,

En de andere volgden daarnaar,

20140 En haalden in die vier daar,

Want elk haalde er 1 in ter plaatse.

En de vier die ontkwamen

De tijd dat hij de andere ving.

Deze wilden niet langer dingen

20145 Nog ook vechten daar ter plaatse,

Want ze gaven hen over gereed.

Toen brachten ze hen alzo gevangen

En gaven ze Brandesion gelijk,

Die ze in de kerker legde

20150 Met Keye, daar ik eerder van zei.

Nu was die knaap erg blijde

Dat hij zijn heer te die tijde

Had aldus kwijt en vrij,

En de ridders gevangen daarbij,

20155 Die zijn heer onrecht deden

En het kasteel wilden verraden.

Daar was blijdschap in de zaal:

De heren waren ontvangen wel,

Die de anderen hadden overwonnen.

20160 Men zou u niet versieren kunnen

De grote vreugde die daar was.

Toen bad Lyoneel na dat

Brandesion, dat hij naar gevoeg

De gevangenen gaf genoeg,

20165 "(Want ze behoren tot de tafelronde)

Tot die tijd en tot die stonde

Dat koning Arthur ze laat halen:

Men zal het erg goed betalen."

Brandesion beloofde daar toen.

20170 De volgende dag erg vroeg

Zo reden weg deze vier heren

En willen weer tot Arthur keren,

En hem ook zullen laten verstaan

Hoe hun stukken zijn vergaan.

20175 En toen de koning ze had vernomen

Liet hij ze alle vier voor hem komen,

En bad hen dat ze hem zeiden dat

Hoe dat ding geschapen was.

Ze lieten het de koning toen verstaan

20180 Dat ze allen waren gevangen

Uitgezonderd vier, die ontkwamen.

"Was Keye zelf daar ter plaatse?"

"Ja hij, en was ook de eerste mee,

Die in de gevangenis was gezet."

20185 Nu laat ik hiervan de taal blijven

En zal u van de vier schrijven

Hun avonturen, die ze doen,

Die de heren daar ontkwamen.

XLVIII.

Hoe Keye ende sine gesellen verloest worden.

Nu gewaget die aventure

20190Dat dese viere ter selver ure

Doen si vander borch ontreden

Quamen gereden tere steden

Bi enen watere an een wout,

Daer een riddere woende, die stout,

20195Harde cone hadde gewesen;

Maer hi was nu, alse wijt lesen,

So out, dat hi nemmeer ne mach.

Nochtan alsi gode ridders sach

Verblietde hem sijn herte talre stont,

20200Ende waer dat hem oec werd cont

Enech riddere van aventuren

Dien herbergede hi wel ter curen

Ende dedene te gemake ter stat.

Ende dit dede hi algader omdat

20205Des hi vernemen soude doch iet

Wat hen van ridderscepe ware gesciet.

Nu hebben dese viere vernomen

Desen casteel ende sijn comen

Derwaerd gereden met haestecheden

20210Om te herbergene daer ter steden.

Ende doe si vor die porte quamen

Ende die knapen dat vernamen

Seiden sijt haren here sciere,

Dat daer waren ridders vire

20215Die gerne geherbeget souden wesen;

Ende hi hietse inlaten na desen.

Ende doe si in waren comen

Hebben knapen haer paert genomen

Ende te stallewaerd geleet;

20220Ende ander knapen ontwapendese gereet

Ende dadense ten waerd comen saen,

Dise wel heeft ontfaen.

Hi vraechde hen oec wie si waren,

Ende wanen dat si comen gevaren?

20225Si seiden si waren van Arturs maisniden

Ende quamen gevaren onder henlieden

Van enen castele, sonder waen,

Daer si qualike waren ontfaen;

"Want wat wi baden, om lief, om leet,

20230Die herberge was ons ongereet,

Ende men sloet die porte aldaer

Ende toech op die valbrucge daernaer

Sonder te secgene dit oft dat.

Dus moestewi trecken van dier stat

20235Ende comen hier herbergen dor noet."

"Bi Gode, dat heeft mi wonder groet,"

Sprac die oude man na des,

"Want hi een hovesch riddere es,

Ende een starc ende een coene,

20240Ende pleget gerne ere te doene

138 Goden ridders, dat wetic wale."

Doe vrachde daer een na derre tale

Hoe hi hiete? Hi seit hen doen

Dat hi hiete Brandesioen,

20245Ende hi hadde enen knape fier,

Die ware geheten Brandesier,

"Die herde dapper es ende oec snel."

"Maer ic weet des die waerheit wel

Dat men u daer niet in ne liet:

20250Dat quam daerbi ende anders niet,

Omdat uwer te vele daer was;

Want hi es in veden, sijt seker das.

Daeromme en dorsti u niet ontfaen,

Dat wetic wel, al sonder waen."

20255Hier met liten si doe die tale.

Men ginc daer eten in die zale,

Ende naden etene gincmen slapen,

Beide die heren ende die knapen,

Tote des ander dages vroe.

20260Doe stonden op die viere alsoe,

Die geherberget waren daer,

Ende voren wech also daernaer

Ene wile met droefheden.

Sine wisten wat beginnen ter steden:

20265Sine dorsten doe oec keren niet

Die selve strate, wats gesciet;

Maer si wilden alomme varen

Te Kardole waerd al sonder sparen,

Ende den coninc doen verstaen

20270Hoet met Keyen es vergaen.

(Sine wisten niet dattie coninc

Also wel wiste die dinc,

Ende hire raet toe hadde gegeven

Dat si daertoe waren verdreven.)

20275Ende alsi dus int keren quamen

Sijn si comen daer si vernamen

Enen casteel, die scone was,

Die stont in enen starken maras,

Ende daert wel quaet wel toe es comen.

20280Daer hebben si ene strate vernomen

Daermen derwaerd mochte varen.

Daerin sijn si gereden, twaren;

Ende doe si quamen der borch so naer

Datmense gesien mochte aldaer,

20285Doe quam daer een riddere uut,

Die sere riep over luut:

"Keert, gi heren, dat radic u,

Oft gi moet josteren nu,

Oft gi moet mi secgen ter tijt

20290Wanen gi comt ende wie gi sijt

Wildi mi dat nu secgen met minnen,

Daermet mogedi min herberge winnen;

Ende wildijs mi oec secgen niet,

Sone mogedi hier, wats gesciet,

20295Comen in mine herberge binnen,

Gine moetse tirst op mi winnen."

Doe seiden die ridders alle vire:

"Here, wi selen u berechten scire:

Wi sijn vander tavelronden

20300Ende varen soeken nu ten stonden

Aventuren harentare."

Doe die ridder werd geware

Dat si waren van Arturs lieden,

Ende si behorden tsire maisnieden.

20305Heeft hise daer wel ontfaen,

Ende voretse met hem harde saen

Ten sinen castele, in sine zale,

Daer si waren ontfaen wale,

Ende daer hen gnoech was gegeven

20310Daer was niet achter bleven

Dat men eten mochte ende drinken.

Die waerd dede den wijn scinken:

Daer was menegerhande sprake.

Doe seide die waerd na die sake:

20315"Gi heren, hier lagen in dese weke

Viere ridders, di waren wel te gereke,

Die van Arturs hove waren,

Ende van enen castele quamen gevaren

Daer Brandesion here af es:

20320Ende si seiden mi, sijt seker des,

Dat si Keyen hem gaven gevaen,

Met ander ridderen, sonder waen,

Brandesione, te sinen wille;

Ende dat hise ne lite lude no stille

20325Uter gevancnesse te gere ure,

Hine hadde boetscap van coninc Arture;

Ende waert dattie coninc woude,

Dat hise dan ute laten soude.

Doe vrachdic twi si Keyen vingen?

20330Ende si antwerden te desen dingen:

Die coninc sindese selve daer

Ende bevaelt hen al oppenbaer,

Ende dat sise Brandesione souden geven,

Behouden harre alre leven,

20335Ende altoes tes conincs wille."

Die vier ridders swegen herde stille

Ende onthilden dese word,

Ende spraken doe om een ander vort.

Ende daerenbinnen, alse wijt weten,

20340So was daer gereet dat eten,

Ende men ginc daer eten also saen.

Ende na den etene esmen gegaen

Daer slapen, dat wetic wel.

Des ander dages en dadense niet el,

20345Die viere gesellen, dan si gerede

Opstaen ende namen orlof mede,

Ende keren weder achterward.

Si namen raet an hare vard

Hoe sijt so mochten begaden

20350Dat si Keyen mochten ontladen

Vander gevancnessen nu ter stede

Ende alle haer gesellen mede.

Doe seide daer een, hiet Drauwedoen,

"Wildi minen raet nu doen,

20355Wi selense wel hebben nu.

Onser een, dat secgic u,

Die sal allene ginder varen

Oft hi van Arture quame gevaren,

Ende sal secge dat Arture sint daer

20360Om Keyen ende sine gesellen vorwaer,

Want hi wiltse hebben nu

Tesen tsinxenen, dat secgic u,

Om sijn hof te houdene mede.

Ende dlicteken salmen secgen ter stede,

20365Dan hen bevolen was, vorwaer,

Doe die ridders scieden van daer,

Die Keyen ende die andere vingen:

Tesen lictekene heetse bringen

Die coninc selve, dat verstaet."

20370Dit dochte hen allen en goet raet,

Ende daertoe hi selve gecoren was.

Hi dede sine wapine ut na das,

Ende voer alse een messelgier

Te done dese boetscap hier.

20375Ende alsi te Brandesions es comen.

Ende men die boetscap heft vernomen.

Doe was hi daer wel ontfaen,

Want Brandesion waende, sonder waen,

Dattene die coninc hadde daer gesent,

20380Want hi dat licteken wel kent,

Dat hem Lyoneel hadde geheten,

Doent hem die bode dede weten.

Hi seide dattie coninc milde

Sine ridders hebben wilde

20385Tesen tsinxenen te hove sijn.

Dus werd bedrogen Bandelijn,

Ende liet die ridders sonder sparen

Sanderdages metten genen varen.

Als si gesceden waren van daer

20390Ende opten wech quamen daernaer

139 Doe telde die gene Keye saen

Hoe hi met liste dit heeft gedaen,

Ende dattie coninc en weet oec niet

Dattie dinc dus es gesciet.

20395Ende doe si quamen ten anderen drien,

Die int wout lagen mettien,

Ende hadden gedaen alden nacht,

Ende hadden hens daer gewacht,

Do sise vernamen te dien tide

20400Waren si utermatene blide.

Doe seide Keye: "Nu vort mere

Selewi hebben grote onnere

Dat ons dit nu es gesciet.

Nu merct alle ende besiet

20405Wat wi nu willen anegaen.

Het naect hier enen sinxen saen,

Dattie coninc sal houden hof.

Wat mogewi doen daerof?

Hets goet dat wi varen daerbi.

20410Ende laet ons vernemen oft wi

Iet mogen comen te hove daer.

Is ons die coninc selve swaer

Sone staet ons daer te comen twent:

Dus selewi riden daer omtrent,

20415So dat wi vernemen wat daer sal wesen."

Dus reden si vort alle mettesen

Ende quamen gereden op enen dach

In enen casteel, die daer bi lach

In seven milen na Cardeloet.

20420Daer lach Keye met sire conroet,

Want hi was daer wel bekint.

Doe vernam hi daer omtrent

Dattie coninc Waleweins ongeval

Keyen sal doen ontgelden al,

20425Want hijt Keyen antijt, Godweet,

Dat hi hem es dus ongereet.

Dit vernam der Keye. Nu siet

Nochtan en wildi sceden niet

Van daer hi lach nu ter stont:

20430Hi hoepte alst daer worde cont

Der coninginnen, dat sine sal

Verbidden ende sine gesellen al.

Dit dedene bliven daer alsoe

Ende sine gesellen embertoe.

20435Nu selewi swigen van desen

Ende van Waleweine vort lesen.

XLVIII.

Hoe Keye en zijn gezellen verlost worden.

Nu gewaagt het avontuur

20190 Dat deze vier terzelfder uur

Toen ze van de burcht wegreden

Kwamen gereden te ene plaats

Bij een water aan een woud,

Daar een ridder woonde, die dapper,

20195 En erg koen had geweest;

Maar hij was nu, zoals wij het lezen,

Zo oud, zodat hij nimmermeer niet mag.

Nochtans toen hij goede ridders zag

Verblijdde hem zijn hart te alle stond,

20200 En waar dat hem ook werd kond

Enige ridder van avonturen

Die herbergde hij wel ter kuren

En deed ze te gemak ter plaatse.

En dit deed hij allemaal omdat

20205 Dat hij vernemen zou toch iets

Wat hen van ridderschap was geschied.

Nu hebben deze vier vernomen

Dit kasteel en zijn gekomen

Derwaarts gereden met haastigheden

20210 Om te herbergen daar ter plaatse.

En toen ze voor de poort kwamen

En de knapen dat vernamen

Zeiden zij het hun heer snel,

Dat daar waren ridders vier

20215 Die graag geherbergd zouden wezen;

En hij zei ze in te laten na dezen.

En toen ze in waren gekomen

Hebben knapen hun paarden genomen

En te stal waart geleid;

20220 En ander knapen ontwapenden ze gereed

En liet ze tot de waard komen gelijk,

Die ze goed heeft ontvangen.

Hij vroeg hen ook wie ze waren,

En waarvan dat ze komen gevaren?

20225 Ze zeiden ze waren van Arthurs manschappen

En kwamen gevaren onder hen lieden

Van een kasteel, zonder waan,

Daar ze slecht waren ontvangen;

"Want wat we baden, om lief, om leed,

20230 Die herberg was ons niet gereed,

En men sloot de poort aldaar

En trok op de valbrug daarnaar

Zonder te zeggen dit of dat.

Dus moesten we vertrekken van die plaats

20235 En komen hier herbergen door nood."

"Bij God, dat heeft me verwondert groot,"

Sprak die oude man na dit,

"Want hij een hoffelijke ridder is,

En een sterke en een koene,

20240 En pleegt graag eer te doen

138 Goede ridders, dat weet ik wel."

Toen vroeg hij daar een na de taal

Hoe hij heette? Hij zei het hem toen

Dat hij heette Brandesion,

20245 En hij had een knaap fier,

Die was geheten Brandesier,

"Die erg dapper is en ook snel."

"Maar ik weet dus de waarheid wel

Dat men u daar niet in liet:

20250 Dat kwam daarbij en anders niet,

Omdat van u te veel daar was;

Want hij is in vede, (van een doodslag) zij het zeker dat.

Daarom durfde hij u niet te ontvangen,

Dat weet ik wel, al zonder waan."

20255 Hiermee lieten ze toen die taal.

Men ging daar eten in de zaal,

En na het eten ging men slapen,

Beide de heren en de knapen,

Tot de andere dag vroeg.

20260 Toen stonden op de vier alzo,

Die geherbergd waren daar,

En voeren weg alzo daarnaar

Een tijd met droefheden.

Ze wisten niet wat beginnen ter plaats:

20265 Ze durfden toen ook te keren niet

Diezelfde straat, wat er dus geschiedt;

Maar ze wilden alom varen

Te Carmeloet waart al zonder sparen,

En de koning laten verstaan

20270 Hoe het met Keye is vergaan.

(Ze wisten niet dat de koning

Alzo goed wist dit ding,

En hij er raad toe had gegeven

Zodat ze daartoe waren verdreven.)

20275 En toen ze dus in het keren kwamen

Zijn ze gekomen daar ze vernamen

Een kasteel, die mooi was,

Die stond in een sterk moeras,

En daar het wel kwaad toe is te komen.

20280 Daar hebben ze een straat vernomen

Daar men derwaarts mocht varen.

Daarin zijn ze gereden, te waren;

En toen ze kwamen de burcht zo nabij

Dat men ze zien mocht aldaar,

20285 Toen kwam daar een ridder uit,

Die zeer riep overluid:

"Keert, gij heren, dat raad ik u,

Of ge moet spelen nu,

Of ge moet me zeggen ter tijd

20290 Waarvan ge komt en wie ge bent

Wil ge me dat nu zeggen met minnen,

Daarmee mag ge mijn herberg winnen;

En wil gij het me ook zeggen niet,

Dan mag ge hier, wat er dus geschiedt,

20295 Komen in mijn herberg binnen,

Ge moet ze eerst op mij winnen."

Toen zeiden de ridders alle vier:

"Heer, we zullen u berichten snel:

We zijn van de tafelronden

20300 En varen te zoeken nu ten stonden

Avonturen hier en daar."

Toen die ridder werd gewaar

Dat ze waren van Arthurs lieden,

En ze behoorden tot zijn manschappen.

20305 Heeft hij ze daar goed ontvangen,

En voerde ze met hem aanstonds

Tot zijn kasteel, in zijn zaal,

Daar ze waren ontvangen goed,

En daar hen genoeg werd gegeven

20310 Daar was niets achter gebleven

Dat men eten mocht en drinken.

De waard liet de wijn schenken:

Daar was vele spraken.

Toen zei de waard na die zaak:

20315 "Gij heren, hier lagen in deze week

Vier ridders, die waren wel te rekenen,

Die van Arthurs hof waren,

En van een kasteel kwamen gevaren

Daar Brandesion heer van is:

20320 En ze zeiden mij, zij het zeker dit,

Dat ze Keye hem gaf gevangen,

Met andere ridders, zonder waan,

Brandesion, tot zijn wil;

En dat hij ze niet liet luid nog stil

20325 Uit de gevangenis te gene ure,

Hij had boodschap van koning Arthur;

En was het dat de koning wou,

Dat hij ze dan uitlaten zou.

Toen vroeg hij waarom ze Keye vingen?

20330 En ze antwoordden tot deze dingen:

De koning zond zelf daar

En beval het hen al openbaar,

En dat ze Brandesion hen zouden geven,

Behouden hen alle leven,

20335 En altijd tot konings wil."

De vier ridders zwegen erg stil

En onthielden dit woord,

En spraken toen om een ander voort.

En daarbinnen, zoals wij het weten,

20340 Zo was daar gereed dat eten,

En men ging daar eten alzo gelijk.

En na het eten is men gegaan

Daar slapen, dat weet ik wel.

De volgende dag deden ze niets anders,

20345 De vier gezellen, dan ze bereiden

Opstaan en namen verlof mede,

En keren weer terug.

Ze namen raad aan hun vaart

Hoe zij het zo mochten begaan

20350 Dat ze Keye mochten ontladen

Van de gevangenis nu ter plaatse

En al hun gezellen mede.

Toen zei daar een, heet Drauwedoen,

"Wil ge mijn raad nu doen,

20355 We zullen ze wel hebben nu.

Van ons een, dat zeg ik u,

Die zal alleen ginder varen

Alsof hij van Arthur kwam gevaren,

En zal zeggen dat Arthur zend daar

20360 Om Keye en zijn gezellen voorwaar,

Want hij wil ze hebben nu

Te zijn te Pinksteren, dat zeg ik u,

Om zijn hof te houden mede.

Ten teken zal men zeggen ter plaatse,

20365 Dan hen bevolen was, voorwaar,

Toen de ridders scheiden van daar,

Die Keye en die andere vingen:

Te deze teken zei ze brengen

De koning zelf, dat verstaat."

20370 Dit dacht hen allen een goede raad,

En daartoe hij zelf uitgekozen was.

Hij deed zijn wapens uit na dat,

En voer als een boodschapper

Te doen deze boodschap hier.

20375 En toen hij te Brandesion is gekomen.

En men de boodschap heeft vernomen.

Toen werd hij daar goed ontvangen,

Want Brandesion waande, zonder waan,

Dat de koning hem had daar gezonden,

20380 Want hij dat teken wel kent,

Dat hem Lyoneel had genoemd,

Toen het hem de bode liet weten.

Hij zei dat de koning milde

Zijn ridders hebben wilde

20385 Te Pinkster te hof te zijn.

Dus werd bedrogen Bandelijn,

En liet die ridders zonder sparen

De volgende dag met diegenen varen.

Toen ze gescheiden waren van daar

20390 En op de weg kwamen daarnaar

139 Toen vertelde diegene Keye gelijk

Hoe hij met list dit heeft gedaan,

En dat de koning weet ook niet

Dat dit ding dus is geschied.

20395 En toen ze kwamen tot de andere drie,

Die in het woud lagen meteen,

En hadden gedaan al de nacht,

En hadden op hen daar gewacht,

Toen ze hen vernamen te die tijde

20400 Waren ze uitermate blijde.

Toen zei Keye: "Nu voort meer

Zullen we hebben grote oneer

Dat ons dit nu is geschied.

Nu merkt alle en beziet

20405 Wat we nu willen aangaan.

Het raakt hier tot een Pinkster gelijk,

Dat de koning zal houden hof.

Wat mogen we doen daar of?

Het is goed dat we varen daarbij.

20410 En laat ons vernemen of wij

Iets mogen komen te hof daar.

Is ons de koning zelf zwaar

Zo staat ons daar te komen een wind:

Dus zullen we rijden daar omtrent,

20415 Zodat we vernemen wat daar zal wezen."

Dus reden ze voort alle met dezen

En kwamen gereden op een dag

In een kasteel, die daarbij lag

In zeven mijlen na Carmeloet.

20420 Daar lag Keye met zijn konvooi,

Want hij was daar wel bekend.

Toen vernam hij daar omtrent

Dat de koning Waleweins ongeval

Keye zal laten ontgelden al,

20425 Want hij het Keye aanwreef, God weet,

Dat hij hem is dus ongereed.

Dit vernam Keye. Nu ziet

Nochtans wilde hij scheiden niet

Van daar hij lag nu ter stond:

20430 Hij hoopte als het daar wordt kond

De koningin, dat ze hem zal

Bidden en zijn gezellen al.

Dit liet hen blijven daar alzo

En zijn gezellen immer toe.

20435 Nu zullen we zwijgen van dezen

En van Walewein voort lezen.

XLIX.

Hoe Walewein enen camp vacht jegen enen hertoge.

Daventure vertellet hier:

Doe Walewein, die ridder fier,

Daer hi vanden coninc sciet,

20440Daer ic hier vore die tale af liet,

Quam hi na sire ouder seden

In een groet wout gereden,

Lanc ende utermatene breet.

Twee dage hi daer in reet

20445Ende enen langen nacht daertoe.

Des derdes margens quam hi vroe

Gereden in een conincrike,

Dat was gehuset weldelike

Met borgen ende met steden vast.

20450Derwaerd reet die vremde gast

Tot dattie dach den nacht besloet.

Een regen starc ende groet,

Die vanden wolken nederran,

Die maecte den edelen man

20455Mode ende utermatene nat.

Doe quam hi gereden tere stat,

Daer een coninc binnen was;

Ende groet volc, sijt seker das,

Was in die stat lancs ende breet.

20460Ende Walewein, die allomme reet,

Van straten te straten, wats gesciet,

Hine conste daer geherbergen niet

So vele vrems volx was daer.

Doe reet min her Walewein daernaer,

20465Daer hi vant ene porte groet,

Daer hi onder scuelde ter noet;

Ende dit was vor eens graven hof.

Onlancs daerna so quam daerof

Des graven sone met gewilt,

20470Ende sach waer Walewein daer hilt

Al gewapent op sijn part.

"Wie hout daer?" sprac hi metter vart.

"Ic beent; een riddere," sprac hi nadat;

"Ende in can in al dese stat.

20475Herberge gecrigen niet."

Doe sprac die jongelinc: "Wats gesciet,

Ic sal u herbergen desen nacht."

Dus heft hine in di zale bracht

Ende ontwapende den riddere daer,

20480Ende bracht hem enen mantel daernaer,

Dien hi Waleweine dragen dede.

Hierenbinnen quam uter stede

Die grave van des conincs rade

Met sinen gesinde savons spade.

20485Doe sprac die jongelinc Waleweine an:

"Staet," seit hi, "edel man,

Mijn vader comt van hove saen:

Ic sal jegen hem nu gaen."

Doe ginc hi jegen den vader daer,

20490Ende vier knapen volhdem naer.

Ende als hi anden vader quam

Saen hine metter hant daer nam

Ende seide: "Edel vader mijn,

En belget u niet, ende latet sijn:

20495Ic hebbe enen riddere nu

Geherberget, dat secgic u,

Die gene herberge vinden conde.

Ontfaet [en] wel op dese stonde:

Hi donct mi edel ende hovesch sere.

20500Dits mine mesdaet, live here."

Die grave seide: "Sone mijn,

Gebenedijt so moetti sijn.

Gine hebt nu niet mesdaen.

Ic wille[n] gerne wel ontfaen."

20505Mettien trat hi in die dore

Ende Walewein gemoettene daer vore.

Haerlijc begonde anderen groten

Met sconen worden ende met soeten.

So daden oec die met hem quamen:

20510Metten handen si hen ondernamen

Ende gingen sitten in dat palas

Op een bedde dat scone was.

Die grave mercte den edelen man:

Hem dochter vele dogeden an.

20515Doe gincmen eten daerna saen,

Ende doe dat eten was gedaen

Gincmen slapen, wetet dat.

Ende die jongelinc nine vergat,

Hine hulp Waleweine te bedde saen,

20520Ende heeft hem sine scoen utgedaen,

Ende keerde weder danen alsoe.

Des ander dages harde vroe

Es die grave opgestaen

Ende es te hove ten rade gegaen,

20525Ende sine ridders alle gemene.

Ende sijn sone bleef allene

Met Waleweine, al sonder waen,

Die oec op nu es gestaen.

Doe quam vort die jongelinc

20530Ende sprac te Waleweine dese dinc:

140 "Here, wildi te messe gaen,

Ic sal u ter kerken leiden saen."

"Jaic," sprac hi. Doe gingen si

In ene kerke, die stont daer bi,

20535Daer dusent ridders waren ende mere,

Ene stat coes Walewein die here,

Daer hi allene buten stoet,

Ende met hem sijn jonchere goet,

Daer hijt niet en vant bedrongen,

20540Tote dat messe was gesongen.

Doe quam daer gedrongen vort

Dor te sprekene sine wort

Een hertoge, een machtech man;

Ende daertoe was hi nochtan

20545Die beste riddere oec becant

Diemen vant ins conincs lant;

Hi was des conincs suster sone.

Dit plach hi alle jare te done:

Wanneer so die coninc hilt hof

20550Gaf hi hem selven groten lof.

Hi sprac aldus: "Ic ben gewes,

Dat hier nu nieman en es,

No riddere, die dar doen gewach

Dat hi nie met ogen en sach

20555So goden riddere alsic ben,

No so hoveschen in sinen sen,

No so scone, no so vromen,

No so conen, no so volcomen

Alsic ben, dat wetic wale.

20560Ende es hier ieman die dese tale

Thant wederspreken wille

Ic hore toe ende swige stille."

Daer ne was no jonc no out,

No so behagel, no so stout,

20565Die daer wederspreken dorste.

Die hertoge, die hoge vorste,

Seide anderwaerf dese wort,

Die gi hier vore hebt gehort,

Ende derde waerven sprac hijt echt.

20570Her Walewein quam doe vort gerecht

Ende seide: "Her riddere, dine word,

Die du nu hier bringes vord,

Willic wedersecgen te hant.

Ic hebbe betere ridderen becant,

20575Ende also sconen ende also vroet,

Ende alse stout in sinen moet:

Dit willic waer maken vor di,

Soe hoe dat oec gedeilt si mi."

Die hertoge die werd harde gram

20580Doe hi dese tale vernam.

Daer quam doe menech riddere toe,

Die daer over een drogen alsoe,

Dat Walewein scoenre ware

Ende bat staende al oppenbare.

20585Doe ginc die hertoge saen na dat

Ende boet hem den hanscoe daer ter stat,

Dien her Walewein daer ontfinc;

Ende hi gaf den sinen na die dinc

Den hertoge weder harde saen.

20590Dus moeste di camp vorwaerd gaen.

Doe sprac die coninc toten heren:

"Ic wille datmen verborge met eren

Desen camp te vechtene hier."

Die hertoge sette borgen fier

20595Alse vele alse hem doech,

Want hi vanter ginder gnoech.

Doe eiscemen Waleweine also houde

Dat hi borge setten soude.

Walewein seide doe altehant:

20600"Ic ben hier, here, onbecant,

Ende in weet wien hier setten nu;

Maer mine trouwe gevic u."

"Her riddere, dan mach niet wesen:

Ic moet borge hebben van desen,

20605Oft gi moet hier sijn gevaen."

Doe quam des graven sone gegaen

Ende seide: "Her coninc, ic bidde u sere,

Laet mi verborgen desen here.

Ic bringe u margen den ridder fijn."

20610Die coninc seide: "En mach niet sijn,

En si dijns vader wille, Godweet."

Doe liep hi ten vaderwaerd gereet

Ende bat hem dat hi soude verborgen

Sinen gast al tote morgen,

20615"Hi sal u quiten harde wale."

"Sone, dits eene kinsce tale;

In weet wie u dese dinge riet.

In werde hier sijn borge niet,

Want ic soude hebben van derre dinc

20620Ondanc van min here den coninc."

"Here en werdi sijn borge niet,

Ic segt u dat gi mi meer en siet,

Want ic sal nu hene varen

Daer mi God moge bewaren."

20625Doe die grave dit verstoet,

"Sone, sprac hi, "al min goet

Soudic eer verlisen nu.

Ic werde sijn borge, secgic u.

Comt met mi ten coninc saen."

20630Dus heft hi borchtoch daer gedaen,

Ende sette daer ins conincs hande

Al sijn lant tenen pande,

Dat hine sander dages bringen soude.

Dus sciet hi vanden coninc houde

20635Met Waleweine thusward.

Ende die coninc ontbiet ter vart

Alle die heren ende die vrouwen

Dat si den camp quamen scouwen,

Die sander dages daer soude gescien.

20640Des sander dages herde vro

Quam Walewein gewapent doe

Metten grave daer ten crite.

Walewein sprac: "Here, nu scelt quite

Minen borge, dat secgic u,

20645Want ic ben hier comen nu

Den camp te vechtene, sonder waen."

Die coninc scoutene al daer.

Nu es ten crite di hertoge comen.

Heren ende vrouwen, di wilden gomen

20650Genen camp daer onderlinge,

Waren gestaen daer tenen ringe.

Ende elc van desen heren brachte

Twee utermatene grote scachte.

Elc heeft genomen den sinen:

20655Si quamen te gadere met selker pinen,

Dattie speren braken ontwee

In viertich sticken ofte mee.

Twee ander speren namense daernaer,

Ende elc reet noch op anderen daer,

20660Ende braken haer speren alse een riet.

Dit wondert den hertoge als hijt siet,

Dat Walewein sire steke ontstoet;

Ende Waleweine, den riddere goet,

Wonderts ember alse sere daer

20665Dat hi sire steke ontstont. Daer naer

Keerden si weder ombe ter stat.

Die hertoge stac Waleweine na dat

Op sinen scilt, dat hi brac:

Den halsberch mede oec dorstac,

20670Ende maecte Waleweine ene wonde

Dat hi bloetde ter selver stonde;

Maer Walewein vergolt hem doe

Op die stat, ic segt u hoe:

Hi stakene in die kinnebacke

20675Dor den helm al toten nacke;

Nochtan stoutelike hem doe werde

Die hertoge daer al metten swerde.

An sinen scilt stont een drake,

Daer eens groets viers blake

20680Ute sire kelen vloech:

141 Dus stont hem sijn moet herde hoech.

Ende mijn her Walewein die milde

Hi voerde oec in sinen scilde

Enen leu die was roet.

20685Doe quamen echt dese helden groet

Te gadere met enen erren moede.

Walewein was wel op sine hoede,

Want die hertoge grote slage

Sloech op Waleweine in dien dage,

20690Ende hem tornetde harde sere

Dat min her Walewein die here

So lange daer jegen hem gestoet.

Hi nam sijn swaerd, dat was goet,

Ende gaf Waleweine daer enen slach

20695Opt thovet, dat hi al bugende lach

Op sijn gereide; ende oec ter stat

Maecti hem een groet gat

In den helm metten swerde.

Walewein, die dit sere derde,

20700Hi rechte hem weder ende ran

Opten hertoge ende sprac hem an:

"Bi Gode, ic gelde u desen slach

Eer heden volindet dese dach,

So dat uwe beromelike onwetenhede

20705Daer mede selen inden ter stede."

Doe nam hi met beiden handen tswaerd,

Ende sloech den hertoge metter vard

Dore den helm ende die cofie mede,

Dat hi viel ter eerden ter stede

20710In onmacht van sinen orsse daer.

Walewein beette te voet daernaer

Ende trac hem af den helm ter stat,

Ende wilde hem thoeft afslaen nadat.

Doe quam die coninc daertoe gegaen

20715Ende seide: "Edel here, laet staen,

Laetene leven, des biddic u.

Wi selen u vor hem geven nu

Selver, lant ende gout,

Ende gode borge in u gewout."

20720Walewein seide: "Van desen doene

Alse van uwer gichten scone

Dies en hebbic te done niet:

Ic hebbe alles gnoech; maer siet,

Wildi nu behouden sijn lijf

20725So moetti varen sonder blijf

Tote Kardole al oppenbare,

Ende min gevangene bliven dare

Met al sire macht, ende gi mede

Met uwer macht, ende daer ter stede,

20730Her coninc, te blivene veertien dage

Na Sente Jans messe, sonder sage,

Tote dat ic te u come. Nu besiet,

Anders en mach hi leven niet."

Die hertoge doe antwerde gaf:

20735"Eer litic mi thoeft slaen af

Eric desen lachter anega."

Doe hief Walewein tswaerd daerna

Ende seide: "Du blives doet ter stat."

Die hertoge doe Waleweine bat:

20740"Sech mi doch den name dijn,

Oftic sal dijn gevangen sijn,

Dat ic mach secgen, sonder waen,

Wie mi dus tonder heeft gedaen."

Doe antwerde her Walewein altehant:

20745"Here, ic ben Walewein genant."

Doe was die hertoge harde blide

Ende sprac daer ten selven tide:

"Her Walewein, dat men mi verwonnen siet,

Sint dat mi es van u gesciet,

20750Dies en scamic mi niet, Godweet.

Siet hier nu mine trouwe gereet,

Dat ic te Kardole varen sal

Met al mire macht, groet ende smal;

Ende die coninc oec, mijn here,

20755Salre varen dor uwe ere."

Dus sekerent sijt beide daernaer,

Daer ward bliscap groet ende oppenbaer

Om dat dese dinge dus waren comen.

Men heeft den hertoge opgenomen

20760Ende mijn her Waleweine oec mede,

Ende voretse met vrouden in die stede.

Men pijnde sere om sinen lof.

Daer was gehouden groet hof,

Beide van ridders ende van knapen.

20765Naden etene gincmen slapen

Tote des anders margens vroe.

Ende mijn her Walewein stont op doe

Ende nam orlof scone ende wale

Ane alle die waren in die zale,

20770Ende keerde metten grave neder

In sine irste herberge weder,

Ende reste hem daerna enen dach,

Daermen sijns herde wel plach,

Doe nam orlof saen die here

20775Ende dancte saen den jonchere

Der eren die hi hem hadde gedaen.

Hi bat den grave daerna saen

Ende sinen sone den jongelinc,

Dat hi vare metten coninc

20780Alse hi te Kardolewaerd soude varen.

Si geloefdent hem al sonder sparen.

Dus es Walewein henen gereden.

Nu latic bliven hier ter steden

Vanden heren al mine word

20785Ende spreke van Waleweine vord.

XLIX.

Hoe Walewein een kamp vocht tegen een hertog.

Het avontuur vertelt hier:

Toen Walewein, die ridder fier,

Daar hij van de koning scheidde,

20440 Daar ik hiervoor de taal van liet,

Kwam hij naar zijn oude zeden

In een groot woud gereden,

Lang en uitermate breed.

Twee dagen hij daarin reed

20445 En een lange nacht daartoe.

De derde morgen kwam hij vroeg

Gereden in een koninkrijk,

Dat was gehuisd weelderig

Met burchten en met steden vast.

20450 Derwaarts reed die vreemde gast

Totdat de dag de nacht besloot.

Een regen sterk en groot,

Die van de wolken neer rende,

Die maakte de edele man

20455 Moe en uitermate nat.

Toen kwam hij gereden te ene plaats,

Daar een koning binnen was;

En groot volk, zij het zeker dat,

Was in die stad lang en breed.

20460 En Walewein, die alom reed,

Van straat tot straat, wat dus geschiedt,

Hij kon daar herbergen niet

Zo veel vreemd volk was daar.

Toen reed mijnheer Walewein daarnaar,

20465 Daar hij vond een poort groot,

Daar hij onder schuilde ter nood;

En dit was voor een graven hof.

Kort daarna zo kwam daar of

De graven zoon met geweld,

20470 En zag waar Walewein daar ophield

Geheel gewapend op zijn paard.

"Wie is daar?" sprak hij met een vaart.

"Ik ben het; een ridder," sprak hij nadat;

"En ik kan in deze hele stad.

20475 Herberg krijgen niet."

Toen sprak de jongeling: "Wat er geschiedt,

Ik zal u herbergen deze nacht."

Dus heeft hij hem in de zaal gebracht

En ontwapende de ridder daar,

20480 En bracht hem een mantel daarnaar,

Die hij Walewein dragen deed.

Hierbinnen kwam uit de stede

De graaf van de konings raad

Met zijn gezin ‘s avonds laat.

20485 Toen sprak de jongeling Walewein aan:

"Sta," zei hij, "edele man,

Mijn vader komt van hof gelijk:

Ik zal tegen hem nu gaan."

Toen ging hij tegen de vader daar,

20490 En vier knapen volgden hen daarnaar.

En toen hij aan de vader kwam

Gelijk hij hem bij de hand daar nam

En zei: "Edele vader van mij,

En verbelg u niet, en laat het zijn:

20495 Ik heb een ridder nu

Geherbergd, dat zeg ik u,

Die geen herberg vinden kon.

Ontvang hem goed op deze stonde:

Hij lijkt me edel en hoffelijk zeer.

20500 Dit is mijn misdaad, lieve heer."

De graaf zei: "Zoon van mij,

Gezegend zo moet ge zijn.

Ge hebt nu niets misdaan.

Ik wil hem graag goed ontvangen."

20505 Meteen trad hij in de deur

En Walewein ontmoette hem daarvoor.

Heerlijk begon de andere te groeten

Met schone woorden en met lieve.

Zo deden ook die met hem kwamen:

20510 Met de handen ze hem noemden

En gingen zitten in dat paleis

Op een bed dat mooi was.

De graaf merkte de edele man:

Hem leek er vele deugden aan.

20515 Toen ging men eten daarna gelijk,

En toen dat eten was gedaan

Ging men slapen, weet het dat.

En de jongeling niet vergat,

Hij hielp Walewein te bed gelijk,

20520 En heeft hem zijn schoenen uitgedaan,

En keerde weer vandaan alzo.

De volgende dag erg vroeg

Is de graaf opgestaan

En is te hof te raad gegaan,

20525 En zijn ridders algemeen.

En zijn zoon bleef alleen

Met Walewein, al zonder waan,

Die ook op nu is gestaan.

Toen kwam voort die jongeling

20530 En sprak tot Walewein dit ding:

140 "Heer, wil ge te mis gaan,

Ik zal u ter kerk leiden gelijk."

"Ja ik," sprak hij. Toen gingen zij

In een kerk, die stond daarbij,

20535 Daar duizend ridders waren en meer,

Een plaats koos Walewein die heer,

Daar hij alleen buiten stond,

En met hem zijn jonkheer goed,

Daar hij het niet vond gedrongen,

20540 Totdat mis was gezongen.

Toen kwam daar gedrongen voort

Door te spreken zijn woord

Een hertog, een machtig man;

En daartoe was hij nochtans

20545 De beste ridder ook bekend

Die men vond in konings land;

Hij was de konings zuster zoon.

Dit plag hij alle jaren te doen:

Wanneer zo de koning hield hof

20550 Gaf hij hemzelf grote lof.

Hij sprak aldus: "Ik ben gewis,

Dat hier nu niemand is,

Nog ridder, die daar doen gewag

Dat hij niet met ogen zag

20555 Zo’n goede ridder zoals ik ben,

Nog zo hoffelijk in zijn zin,

Nog zo mooi, nog zo dapper,

Nog zo koen, nog zo volkomen

Als ik ben, dat weet ik wel.

20560 En is hier iemand die deze taal

Gelijk weerspreken wil

Ik hoor toe en zwijg stil."

Daar was nog jong nog oud,

Nog zo behaaglijk, nog zo dapper,

20565 Die hem daar weerspreken durfde.

De hertog, die hoge vorst,

Zei ander maal dit woord,

Die ge hiervoor hebt gehoord,

En derde maal sprak hij het echt.

20570 Heer Walewein kwam toen voort gericht

En zei: "Heer ridder, uw woord,

Die u nu hier brengt voort,

Wil ik weerzeggen gelijk.

Ik heb betere ridderen gekend,

20575 En alzo mooi en alzo goed,

En alzo dapper in zijn moed:

Dit wil ik waar maken voor u,

Zo hoe dat ook gedeeld is mij."

De hertog die werd erg gram

20580 Toen hij deze taal vernam.

Daar kwam toen menig ridder toe,

Die daar overeen kwamen alzo,

Dat Walewein mooier was

En beter staande al openbaar.

20585 Toen ging de hertog gelijk na dat

En bood hem de handschoen daar ter plaatse,

Die heer Walewein daar ontving;

En hij gaf de zijne na dat ding

De hertog weer aanstonds.

20590 Dus moest dat kamp voorwaarts gaan.

Toen sprak de koning tot de heren:

"Ik wil dat men verborgt met eren

Deze kamp te vechten hier."

De hertog zette borgen fier

20595 Alzo veel als hij dacht,

Want hij vond er ginder genoeg.

Toen eiste men Walewein alzo te houden

Dat hij borgen zetten zou.

Walewein zei toen gelijk:

20600 "Ik ben hier, heer, onbekend,

En ik weet niet wie hier te zetten nu;

Maar mijn trouw geef ik u."

"Heer ridder, dan mag niet wezen:

Ik moet borg hebben van deze,

20605 Of ge moet hier zijn gevangen."

Toen kwam de graven zoon gegaan

En zei: "Heer koning, ik bid u zeer,

Laat me borg zijn voor deze heer.

Ik breng u morgen de ridder fijn."

20610 De koning zei: "Het mag niet zijn,

Tenzij uw vaders wil, God weet."

Toen liep hij ten vader waart gereed

En bad hem dat hij zou borgen

Zijn gast al tot de morgen,

20615 "Hij zal u kwijten erg goed."

"Zoon, dit is een kindse taal;

Ik weet wie u deze dingen aanried.

Ik wordt hier zijn borg niet,

Want ik zou hebben van dat ding

20620 Ondank van mijn heer de koning."

"Heer word ge zijn borg niet,

Ik zeg u dat ge me niet meer ziet,

Want ik zal nu heen varen

Daar me God mag bewaren."

20625 Toen de graaf dit verstond,

"Zoon, sprak hij, "al mijn goed

Zou ik eerder verliezen nu.

Ik wordt zijn borg, zeg ik u.

Komt met mij ten koning gelijk."

20630 Dus heeft hij borgtocht daar gedaan,

En zette daar in konings hand

Al zijn land tot een pand,

Dat hij hem de volgende dag brengen zou.

Dus scheidde hij van de koning gauw

20635 Met Walewein huiswaarts.

En de koning ontbiedt ter vaart

Alle heren en de vrouwen

Dat ze het kamp kwamen aanschouwen,

De volgende dag daar zou zien.

20640 De volgende dag erg vroeg

Kwam Walewein gewapend toen

Met de graaf daar te krijt.

Walewein sprak: "Heer, nu scheldt kwijt

Mijn borg, dat zeg ik u,

20645 Want ik ben hier gekomen nu

Het kamp te vechten, zonder waan."

De koning schold ze allen vrij daar.

Nu is tot het krijt de hertog gekomen.

Heren en vrouwen, die wilden bekennen

20650 Dat kamp daar onderling,

Waren gestaan daar te ene ring.

En elk van deze heren bracht

Twee uitermate grote schachten.

Elk heeft genomen de zijne:

20655 Ze kwamen tezamen met zulke pijnen,

Zodat de speren braken in twee

En veertig stukken of meer.

Twee andere speren namen ze daarnaar,

En elk reed nog op de andere daar,

20660 En braken hun speren als een riet.

Dit verwonderde de hertog toen hij het ziet,

Dat Walewein zijn steken ontstoot;

En Walewein, de ridder goed,

Verwonderde zich immer alzo zeer daar

20665 Dat hij zijn steken ontstoot. Daarnaar

Keerden ze weer om ter plaatse.

De hertog stak Walewein na dat

Op zijn schild, zodat hij brak:

Het harnas mede ook doorstak,

20670 En maakte Walewein een wonde

Zodat hij bloedde terzelfder stonde;

Maar Walewein vergold hem toen

Op die plaats, ik zeg het u hoe:

Hij stak hem in de kinnenbak

20675 Door de helm al tot de nek;

Nochtans dapper hem toen weerde

De hertog daar geheel met het zwaard.

Aan zijn schild stond een draak,

Daar een groot vuur braakte

20680 Uit zijn kelen vloog:

141 Dus stond hem zijn moed erg hoog.

En mijnheer Walewein de milde

Hij voerde ook in zijn schild

Een leeuw die was rood.

20685 Toen kwamen echt deze helden groot

Tezamen met een kwade gemoed.

Walewein was wel op zijn hoede,

Want de hertog grote slagen

Sloeg op Walewein in die dagen,

20690 En hij vertoornde erg zeer

Dat mijnheer Walewein die heer

Zo lang daar tegen hem stond.

Hij nam zijn zwaard, dat was goed,

En gaf Walewein daar een slag

20695 Op het hoofd, zodat hij al buigende lag

Op zijn zadel; en ook ter plaatse

Maakte hij hem een groot gat

In de helm met het zwaard.

Walewein, die dit zeer deerde,

20700 Hij richtte zich weer op en rende

Op de hertog en sprak hem aan:

"Bij God, ik vergeldt u deze slag

Eer heden eindigt deze dag

Zodat uwe pralende onwetendheden

20705 Daar mee zullen eindigen ter plaatse."

Toen nam hij met beiden handen het zwaard,

En sloeg de hertog met een vaart

Door de helm en de bedekking mede,

Zodat hij viel ter aarden ter plaatse

20710 In onmacht van zijn paard daar.

Walewein steeg af tot hem te voet daarnaar

En trok hem af de helm ter plaatse,

En wilde hem het hoofd afslaan nadat.

Toen kwam de koning daartoe gegaan

20715 En zei: "Edele heer, laat staan,

Laat hem leven, dus bid ik u.

We zullen u voor hem geven nu

Zilver, land en goud,

En goede borg in uw geweld."

20720 Walewein zei: "Van deze doen

Zoals van uw giften schoon

Dit heb ik nodig niet:

Ik heb van alles genoeg; maar ziet,

Wil ge nu behouden zijn lijf

20725 Dan moet u varen zonder blijf

Tot Carmeloet al openbaar,

En mijn gevangene blijven daar

Met al zijn macht, en gij mede

Met uw macht, en daar ter plaatse,

20730 Heer koning, blijven veertien dagen

Na Sint Jans mis, zonder sage,

Totdat ik tot u kom. Nu beziet,

Anders mag hij leven niet."

De hertog toen antwoord gaf:

20735 "Eerder liet ik me het hoofd slaan af

Eer ik dit lachen aanga."

Toen hief Walewein het zwaard daarna

En zei: "U blijft dood ter plaatse."

De hertog toen Walewein bad:

20740 "Zeg me toch de naan van u,

Of ik zal uw gevangene zijn,

Dat ik mag zeggen, zonder waan,

Wie me dus ten onder heeft gedaan."

Toen antwoordde heer Walewein al gelijk:

20745 "Heer, ik ben Walewein genoemd."

Toen was de hertog erg blijde

En sprak daar terzelfder tijd:

"Heer Walewein, dat men mij overwonnen ziet,

Sinds dat me dat is van u geschied,

20750 Dus schaam ik me niet, God weet.

Zie hier nu mijn trouw gereed,

Dat ik te Carmeloet varen zal

Met al mijn macht, groot en smal;

En de koning ook, mijn heer,

20755 Zal er varen door uw eer."

Dus verzekerenden zij het beide daarnaar,

Daar werd blijdschap groot en openbaar

Omdat deze dingen dus waren gekomen.

Men heeft de hertog opgenomen

20760 En mijnheer Walewein ook mede,

En voerde ze met vreugde in die stede.

Men pijnigde zeer om zijn lof.

Daar was gehouden groot hof,

Beide van ridders en van knapen.

20765 Na het eten ging men slapen

Tot de volgende morgen vroeg.

En mijnheer Walewein stond op toen

En nam verlof mooi en goed

Aan alle die waren in de zaal,

20770 En keerde met de graaf neer

In zijn eerste herberg weer,

En rustte zich daarna een dag,

Daar men hem erg goed mocht,

Toen nam verlof gelijk die heer

20775 En bedankte gelijk de jonkheer

De eer die hij hem had gedaan.

Hij bad de graaf daarna gelijk

En zijn zoon de jongeling,

Dat hij vaart met de koning

20780 Als hij tot Carmeloet waart zou varen.

Ze beloofden het hem al zonder sparen.

Dus is Walewein heen gereden.

Nu laat ik blijven hier ter plaatse

Van de heer al mijn woord

20785 En spreek van Walewein voort.

L.

Hoe Walewein vacht jegen Gorlemanne drie dage.

Nu seget hier die aventure:

Die jongelinc ter selver ure

Met Waleweine reet ene mile.

Doe bat hem Walewein tier wile

20790Dat hi weder thusward kere.

Hi seide: "Scone jongelinc, embermere

Waer dat gijs hebt te doene

So willic dat gi te mi sijt coene.

Ware dat gi ontbodet mi

20795Ic souder comen , waer dat si."

Mettien custine an sinen mont

Ende seide: "Vrient, nu vart gesont."

Dus keerde Walewein vanden kinde

Ende [reet] en wech sonder gesinde

20800Drie dage al dorenture

Sonder te vindene aventure.

Des virdes dages quam hi gereden

In een wout, daer hi beneden

Enen starken casteel sach.

20805Derwaerd reet hi al dat hi mach.

Doe quam hem een knape daer naer

Te gemote, die hem vrachde daer

Ware hi henen trecken wilde?

Doe antwerde hem Walewein die milde:

20810"In genen casteel varic hier bi

Herbergen." "Ay here, neen, vart met mi,

Ic sal u gode herberge doen.

Wisti wat men daer heeft geploen

Gi sout die borch scuwen mede.

20815Die here hevet daer enen sede

Daer hi hem sere mede onteert:

Wat ridderen die ter borch kert

Ende herbergen wilt daer binnen,

Hi moetse met stride daer winnen.

20820Es oec dat hi den wijch bestaet

Enten stride alsoe vergaet,

Ende min here sijns machtech werde,

Hi slaet hem thoeft af metten swerde;

Dus heeft hi menegen gedaen."

20825"Hoe heet hi? sech mi, knape, saen."

142 "Here, hi hetet Guerleman."

Walewein seide: "Ic vare daer dan,

Hoe overmodech dat hi oec si."

Doe voer Walewein der porten bi

20830Ende wilde daerin gevaren sijn.

Die portenare sprac: "Beit en lettelkin.

Gine moget niet in, dat secgic u;

Gi moet eer vechten, wetet nu,

Jegen minen here, di scire sal comen."

20835Mettien heeft hine daer vernomen,

Ende brachte een spere in di hant:

Ter porten quam hi ute gerant

Ende seide: "Riddere, wats u gere?

Dor wat sidi comen here?

20840Wildi nu herbergen met mi

So kiset wat u liver si,

Dat gi daer omme jegen mi stridet,

Oft dat gi weder henen ridet?"

Walewein seide: "Ic wille eer striden:

20845In wille dus niet henen riden."

Doe kerden si omme beide daer

Ende vergaderden saen daernaer,

Ende quamen so te gadere gerant,

Dattie speren braken toter hant.

20850Elc vinc tsinen swerde saen,

Ende gingen vrochtelijc slage slaen,

Ende vochten toter nacht mettien,

Datsi niet en conden gesien.

Doe sprac daer her Goerlemant:

20855"Gi hebt gewonnen metter hant

Mine herberge met groten eren.

Wi moten vanden velde keren.

Ic sal u ontfaen harde wale."

Doe vorense te gadere in di zale,

20860Daer si waren wel ontfaen.

Guerleman beval daer daen

Sire suster, ere joncfrouwen,

Dat si Waleweins plage met trouwen,

So dat hijs haer danke ende lone.

20865Die joncfrouwe was utermatene scone,

Hovesch ende cuesch utermaten:

Si sout node hebben gelaten

Om dat hare haer broder hiet,

Si nam Waleweine, ende liets niet,

20870Metter hant, ende gingen dwaen.

Ter taflen sitten sijn si gegaen,

Beide vrouwen ende heren.

Daer was gedient met groter eren;

Ende naden etene gincmen slapen,

20875Beide heren ende oec knapen.

Ende vanden hues die scone joncfrouwe

Hadde Waleweine gebet met trouwen.

Si diende hem ende liets niet,

Gelijc dat haer hare broder hiet.

20880Des anders margens harde saen

Quam si tote Waleweine gegaen

Ende seide: "Staet op, edel man,

Ende doet vaste uwe wapine an;

Gi moet ter plaetsen weder riden

20885Ende jegen minen broder striden."

Her Walewein es opgestaen

Ende heeft hem gewapent saen,

Ende die joncfrouwe halp hem daer.

Hi namse in sinen arm daernaer

20890Ende cussese daer an haren mont,

Ende nam orlof ende voer ter stont

Ter plaetse daer hi vant gereet

Sinen werd, die sijns ontbeet.

Doe nam elc sijn spere in hant

20895Ende quamen te gadere daer gerant,

Dattie speren beide braken.

Haer swaerd si doe daerna traken,

Ende vochten daer met alse ridders cone

Vandes margens al toter none.

20900Doe sprac te Waleweine her Gorreman:

"Her riddere," seit hi, "edel man,

Onse perde sijn vermoit sere,

Ende oec wi verhit, here:

Wildi, wi mochten ons resten gaen

20905Onder gene linde ende vercolen saen."

Walewein seide: "Ic ga daer mede."

Nu stont besiden der linden tere stede

Een borne, die herde bedect was;

Ende dire af dranc, sijt seker das,

20910Hi genas van alre moethede

Die hi hadde in al sine lede.

Ende die wile dat Walewein aldaer

Hem reste onstal hi hem daernaer

Ende es ten genen borne gegaen

20915Ende dranc, ende kerde weder saen

Vaste tote Waleweineward,

Ende seide: "Maect u op ter vard

Ende laet ons becorten desen strijt."

Hi was wel blide nu ter tijt

20920Om dat hi genesen was, sonder waen:

Hi waende Waleweine wel verslaen,

Ende oec des camps seker sijn;

Maer hine kinde niet in scijn

Waleweine den stouten degen,

20925Die hem coenlijc ginc jegen,

Ende gout hem daer algader ter stede

Al dat hem die ander dede.

En sach nie man so groten strijt.

Dus vochten si, des seker sijt,

20930Tote in die nacht vorward an.

Doe sprac te Waleweine her Gorreman:

"Hets tijt dat wi van hier nu keren.

Gi hebt op mi gewonnen met eren

Dat ic u herberge, riddere vri,

20935Want uwes gelijcs niet en si.

En was nie man so utegenomen,

Ware hi jegen mi te stride comen,

Die mi hadde mogen wederstaen

Alse lange als gi hebt gedaen."

20940Op haer ors si daerna saten,

Ende volhde doe der rechter straten

Die ter borchwaerd doe ginc,

Daer mense harde wel ontfinc.

Ende Gorleman ech[t] beval

20945Sire suster, datsi boven al

Sijns gastes ware name.

Dit was hare wel bequame.

Men ginc eten ende daerna

Gincmen slapen, alsict versta;

20950Ende Gorleman beval Waleweine

Dat hi smargens quame ten pleine

Te besiene wie sal verwerven

Den zege of vorden anderen sterven.

Walewein haeste hem ten slapen gane,

20955Ende die scone wel gedane,

Gorlemans suster, hebbic verstaen,

Es met heren Waleweine gegaen,

Dien si sere minnen began;

Hi dochte hare een overscone man

20960Ende so hovesch ende godertire.

Si begonste hem te vragen scire

Hoe die strijt ware vergaen?

Ende hi vertelde haer herde saen

Hoe si vochten al toter none,

20965Ende dat doe haer broder die sone

Maecte, "dat wi ons resten souden

Onder ene linde ende vercouden.

Doe gingewi vechten saen daernaer:

Doe dochti mi alse vers, vorwaer,

20970Alsi heden margen was."

"Ay here," sprac si na das,

"En es man in ertrike binnen,

Die minen broder mach verwinnen;

Maer woudi mi geloven nu

20975Bi uwer trouwen, ic soude u

143 Wisen hoe gine verwinnen sout,

Dat gine te live laten wout

Alsi van u verwonnen ware."

"Jaic." sprac Walewein daernare,

20980"Al ne ware des niet, badies mi,

Siet hier min trouwe, joncfrouwe vri."

Doe sprac si: "Here, nu wacht u dan

Dat hi der linden nine come an,

Ende hi niet en drinke daernaer

20985Van enen borne die staet aldaer,

Die hem doet scire genesen.

Hi sal scire verwonnen wesen."

Walewein dancte hare sere na das.

Ende sander dages alst dach was

20990Reet Walewein ten pleine waerd thant,

Daer hi Gorleman houdende vant;

Ende alse saen alsi daer quam

Elc sijn spere doe nam,

Ende quamen te gadere met selker crachte,

20995Dat te stucken braken die scachte.

Doe vingen si ten swerden daernaer,

Ende slogen grote slage daer

Dor helm, dor halsberch, dor scilde.

Mijn her Walewein, die riddere milde,

21000Wilde sinen waerd daer gelden

Sine herberge, dat hem selden

Daer te voren was gesciet.

Sine wilden daer versceden niet.

Si gingen houwen slach in slach

21005Rechte tote opten middach.

Doe begonste Gorleman tragen.

Doe began hi Waleweine vragen

Oft si hen vercolen wilden gaen,

Alsi des ander dages hadden gedaen,

21010Onder die linde? Walewein seide:

"Hier nes reste no langer beide,

Wi moten corten desen strijt

Tot dat ic oft gi verwonnen sijt."

Dus ginc hi op hem houwen daer,

21015Ende drevene hare ende gens daernaer

So lange, dat hine sloech ter neder.

Ende eer hi op conde comen weder

Gaf hem Walewein noch enen slach,

Ende trac hem den helm af,

21020Ende toech sijn swaerd ende seide saen:

"Nu es u leven hier gedaen."

Doe bat Gorleman saen genade.

Her Walewein seide: "Het es te spade.

Dat gi genaden soeket nu

21025En diet niet, dat secgic u."

"Ay edel here, hebt mins genade.

Ic wille u dinen vroech ende spade."

Walewein sprac: "En mach niet wesen,

Gine wilt mi geloven van desen

21030Dat gi te Kardole sult varen

Ter coninginnen al sonder sparen,

Ende sult sijn gevangen van hare

Tote dat ic come tot dare;

Ende daer te blivene met al uwer cracht

21035Na sente Jansdach viertien nacht;

Ende oec moet lecgen af mede

Dese overdaet ende dien onsede

Dien gi lange hebt gehouden:

Die moet oec quite sijn gescouden."

21040Gorleman seide: "Dat ware te groet.

Ic hadde liver sloechdi mi doet,

Dan ic mi geven soude gevaen,

Gine laet mi tirsten verstaen

Hoe dat u name nu si."

21045"Vrient, Walewein so heetmen mi,

Ende Artur die coninc mare

Es min oem al oppenbare."

Gorleman sprac: "Des benic blide,

Dat ic vor u in desen stride

21050Behouden hebbe noch min leven.

Ic wille u gerne min trouwe geven

Dat ic te Kardoel gerne sal keren.

God heeft mi geonnen der eren

Dat ic u hebbe hier gesien,

21055So wat mi mach van u gescien

Daeromme en gevic niet een stroe."

Nu was Gorleman harde vroe,

Ende vorde Waleweine te sire zale,

Daer si te gemake waren wale

21060Van etene ende van drinkene mede.

Naden etene gincmen gerede

Te bedde waerd, dat verstaet,

Tot smargens dattie dach opgaet.

Doe nam Walewein orlof saen

21065Ende es also en wech gegaen.

Nu latic hier van Gorleman bliven

Ende sal van Waleweine vord scriven.

L.

Hoe Walewein vocht tegen Gorleman drie dagen.

Nu zegt hier het avontuur:

De jongeling terzelfder uur

Met Walewein reed een mijl.

Toen bad hem Walewein te die tijd

20790 Dat hij weer huiswaarts keert.

Hij zei: "Schone jongeling, immermeer

Waar dat ge het hebt te doen

Zo wil ik dat ge tot mij bent koen.

Was het dat ge ontbood mij

20795 Ik zou er komen, waar dat zij."

Meteen kuste hij hem aan zijn mond

En zei: "Vriend, nu vaar gezond."

Dus keerde Walewein van het kind

En reed weg zonder dienaars

20800 Drie dagen al door ten uur

Zonder te vinden avontuur.

De vierde dag kwam hij gereden

In een woud, daar hij beneden

Een sterk kasteel zag.

20805 Derwaarts reed hij alles dat hij mag.

Toen kwam hem een knaap daarnaar

Tegemoet, die hem vroeg daar

Waarheen hij trekken wilde?

Toen antwoordde hem Walewein die milde:

20810 "In dat kasteel vaar ik hierbij

Herbergen." "Ay heer, neen, vaar met mij,

Ik zal u goede herberg doen.

Wist ge wat men daar heeft gedaan

Ge zou die burcht schuwen mede.

20815 Die heer heeft daar een zede

Daar hij hem zeer mede onteert:

Welke ridder die ter burcht keert

En herbergen wil daar binnen,

Hij moet het met strijd daar winnen.

20820 Is ook dat hij de strijd bestaat

En te strijden alzo vergaat,

En mijnheer zich machtige weerde,

Hij slaat hem het hoofd af met het zwaard;

Dus heeft hij menigeen gedaan."

20825 "Hoe heet hij? Zeg me, knaap, gelijk."

142 "Heer, hij heet Gorleman."

Walewein zei: "Ik vaar daar dan,

Hoe overmoedig dat hij ook is."

Toen voer Walewein de poorten nabij

20830 En wilde daarin gevaren zijn.

De poortwachter sprak: "Wacht wat.

Ge mag er niet in, dat zeg ik u;

Ge moet eerst vechten, weet het nu,

Tegen mijn heer, die snel zal komen."

20835 Meteen heeft hij hem daar vernomen,

En bracht een speer in de hand:

Ter poort kwam hij uit gerent

En zei: "Ridder, wat is uw eer?

Door wat bent ge gekomen hier?

20840 Wil ge nu herbergen met mij

Zo kiest wat u liever zij,

Dat ge daarom tegen mij strijdt,

Of dat ge weer heen rijdt?"

Walewein zei: "Ik wille eerder strijden:

20845 Ik wil dus niet heen rijden."

Toen keerden ze om beide daar

En verzamelden gelijk daarnaar,

En kwamen zo tezamen gerent,

Zodat die speren braken tot de hand.

20850 Elk ving tot zijn zwaard gelijk,

En gingen vreselijke slagen slaan,

En vochten tot de nacht meteen,

Zodat ze niet konden zien.

Toen sprak daar heer Gorleman:

20855 "Ge hebt gewonnen met de hand

Mijn herberg met grote eren.

We moeten van het veld keren.

Ik zal u ontvangen erg goed."

Toen voeren ze tezamen in de zaal,

20860 Daar ze waren goed ontvangen.

Gorleman beval daar dan

Zijn zuster, een jonkvrouw,

Dat ze Walewein verpleegde met trouw,

Zodat hij het haar bedankte en beloonde.

20865 De jonkvrouw was uitermate mooi,

Hoffelijk en kuis uitermate:

Ze zou het node hebben gelaten

Omdat het haar broeder zei,

Ze nam Walewein, en liet niets,

20870 Met de hand, en ging hem wassen.

Ter tafel zitten zijn ze gegaan,

Beide vrouwen en heren.

Daar was bediend met grote eren;

En na het eten ging men slapen,

20875 Beide heren en ook knapen.

En van het huis de schone jonkvrouw

Had Walewein gebeden met trouw.

Ze bediende hem en liet niets,

Gelijk dat haar haar broeder zei.

20880 De volgende morgen aanstonds

Kwam ze tot Walewein gegaan

En zei: "Sta op, edele man,

En doe vast uw wapens aan;

Ge moet ter plaatse weer rijden

20885 En tegen mijn broeder strijden."

Heer Walewein is opgestaan

En heeft zich gewapend gelijk,

En de jonkvrouw hielp hem daar.

Hij nam haar in zijn armen daarnaar

20890 En kuste haar daar aan haar mond,

En nam verlof en voer terstond

Ter plaatse daar hij vond gereed

Zijn waard, die op hem wachtte.

Toen nam elk zijn speer in de hand

20895 En kwamen tezamen daar gerent,

Zodat de speren beide braken.

Hun zwaard ze toen daarna trokken,

En vochten daarmee zoals ridders koen

Van de morgen al tot de noen.

20900 Toen sprak tot Walewein heer Gorleman:

"Heer ridder," zei hij, "edele man,

Onze paarden zijn vermoeid zeer,

En ook wij verhit, heer:

Wilde ge, we mochten ons rusten gaan

20905 Onder die linde en verkoelen gelijk."

Walewein zei: "Ik ga daar mede."

Nu stond bezijden de linde te ene plaats

Een bron, die erg bedekt was;

En die er van dronk, zij het zeker dat,

20910 Hij genas van alle moeheden

Die hij had in al zijn leden.

En de tijd dat Walewein aldaar

Zich rustte ontging hij hem daarnaar

En is te die bron gegaan

20915 En dronk, en keerde weer gelijk

Vast tot Walewein waart,

En zei: "Maakt u op ter vaart

En laat ons bekorten deze strijd."

Hij was wel blijde nu ter tijd

20920 Omdat hij genezen was, zonder waan:

Hij meende Walewein wel te verslaan,

En ook van het kamp zeker te zijn;

Maar hij kende niet in schijn

Walewein de dappere degen,

20925 Die zich koen ging tegen,

En vergold het hem daar allemaal ter plaatse

Alles dat hem die ander deed.

Er zag niet een man zo’n grote strijd.

Dus vochten ze, dus zeker zij,

20930 Tot in de nacht voorwaarts aan.

Toen sprak tot Walewein heer Gorleman:

"Het is tijd dat we van hier nu keren.

Ge hebt op me gewonnen met eren

Dat ik u herberg, ridder vrij,

20935 Want uw gelijke er niet zij.

Er was niet een man zo uitzonderlijk,

Ware hij tegen mij te strijde komen,

Die me had mogen weerstaan

Alzo lang zoals gij hebt gedaan."

20940 Op hun paard ze daarna zaten,

En volgden toen de rechte straten

Die ter burcht waart toen ging,

Daar men ze erg goed ontving.

En Gorleman echt beval

20945 Zijn zuster, dat ze boven al

Zijn gast waar nam.

Dit was haar wel bekwaam.

Men ging eten en daarna

Ging men slapen, zoals ik het versta;

20950 En Gorleman beval Walewein

Dat hij ‘s morgens kwam tot het plein

Te bezien wie zal verwerven

De zege of voor de andere sterven.

Walewein haastte hem te slapen te gaan,

20955 En die schone goed gedane,

Gorlemans zuster, heb ik verstaan,

Is met heer Walewein gegaan,

Die haar zeer te minnen begon;

Hij dacht haar een over mooie man

20960 En zo hoffelijk en goedertieren.

Ze begon hem te vragen snel

Hoe de strijd was vergaan?

En hij vertelde haar erg gauw

Hoe ze vochten al tot de noen,

20965 En dat toen haar broeder de verzoening

Maakte, "dat we ons rusten zouden

Onder een linde en verkoelen.

Toen gingen we vechten gelijk daarnaar:

Toen leek hij me als vers, voorwaar,

20970 Zoals hij heden morgen was."

"Ay heer," sprak ze na dat,

"Er is geen man in aardrijk binnen,

Die mijn broeder mag overwinnen;

Maar wou ge mij geloven nu

20975 Bij uw trouw, ik zou u

143 Wijzen hoe ge hem overwinnen zou,

Zodat ge hem te lijf laten wou

Als hij van u verwonnen was."

"Ja ik." sprak Walewein daarnaar,

20980 "Al was dus niet, bid dus mij,

Zie hier mijn trouw, jonkvrouw vrij."

Toen sprak zij: "Heer, nu wacht u dan

Dat hij bij de linden niet komt aan,

En hij niet drinkt daarnaar

20985 Van een bron die staat aldaar,

Die hem doet snel genezen.

Hij zal snel overwonnen wezen."

Walewein bedankte haar zeer na dat.

En de volgende dag toen het dag was

20990 Reed Walewein te plein waart gelijk,

Daar hij Gorleman ophouden vond;

En toen ze gelijk zoals ze daar kwamen

Elk zijn speer toen nam,

En kwamen tezamen met zo’n kracht,

20995 Dat te stukken braken de schachten.

Toen vingen ze ten zwaarden daarnaar,

En sloegen grote slagen daar

Door helm, door harnas, door schild.

Mijnheer Walewein, die ridder milde,

21000 Wilde zijn waard daar vergelden

Zijn herberg, dat hem zelden

Daar te voren was geschied.

Ze wilden daar scheiden niet.

Ze gingen houwen slag in slag

21005 Recht tot op de middag.

Toen begon Gorleman te vertragen.

Toen begon hij Walewein te vragen

Of ze hen verkoelen wilden gaan,

Zoals ze de ander dag hadden gedaan,

21010 Onder die linde? Walewein zei:

"Hier rusten we niet of langer wachten,

We moeten verkorten deze strijd

Totdat ik of gij overwonnen ben."

Dus ging hij op hem houwen daar,

21015 En dreef hem hier en daar daarnaar

Zolang, zodat hij hem sloeg ter neer.

En eer hij op kon komen weer

Gaf hem Walewein nog een slag,

En trok hem de helm af,

21020 En toonde zijn zwaard en zei gelijk:

"Nu is uw leven hier gedaan."

Toen bad Gorleman gelijk genade.

Heer Walewein zei: "Het is te laat.

Dat ge genade zoekt nu

21025 Het dient niet, dat zeg ik u."

"Ay edele heer, heb me genade.

Ik wil u dienen vroeg en laat."

Walewein sprak: "Het mag niet wezen,

Ge wil me beloven bij deze

21030 Dat ge te Carmeloet zal varen

Te koningin al zonder sparen,

En zal zijn gevangene van haar

Totdat ik kom tot daar;

En daar te blijven met al uw kracht

21035 Na Sint Jansdag veertien nacht;

En ook moet ge afleggen mede

Deze overdaad en deze onzede

Die ge lang hebt gehouden:

Die moet ook kwijt zijn gescholden."

21040 Gorleman zei: "Dat was te groot.

Ik had liever sloeg ge me dood,

Dan ik me geven zou gevangen,

Ge laat me eerst verstaan

Hoe dat u naam nu is."

21045 "Vriend, Walewein zo noemt men mij,

En Arthur de koning bekend

Is mijn oom al openbaar."

Gorleman sprak: "Dus ben ik blijde,

Dat ik van u in deze strijd

21050 Behouden heb nog mijn leven.

Ik wil u graag mijn trouw geven

Dat ik te Kardoel graag zal keren.

God heeft me gegund de eer

Dat ik u heb hier gezien,

21055 Zo wat me mag van u geschieden

Daarom geef ik niets."

Nu was Gorleman erg vrolijk

En voerde Walewein tot zijn zaal,

Daar ze te gemak waren wel

21060 Van eten en van drinken mede.

Na het eten ging men gereed

Ter bed waart, dat verstaat,

Tot ‘s morgens dat de dag opgaat.

Toen nam Walewein verlof gelijk

21065 En is alzo weg gegaan.

Nu laat ik hier van Gorleman blijven

En zal van Walewein voort schrijven.

LI.

Hoe Walewein twee gygante verwan.

Nu seget vord daventure

Dat Walewein reet tier ure

21070In een herde woeste lant,

Dat hem was harde onbecant.

Daer waren di lande verwoest al,

Die huse tebroken groet ende smal,

Die velde al ongewonnen lagen.

21075Walewein en wiste wien vragen,

Want hi vant no man no wijf,

No creature die hadde lijf.

Alse Walewein dit al was leden

Quam hi in een bosch gereden

21080Aldaer ene borch in lach,

Die scoenste die hi nie gesach:

Die hadden daer gesticht twee resen,

Die meeste daer wi af hebben gelesen.

Si waren cone ende stout,

21085Ende hadden verwoest met gewout

Alt lant ende dat conincrike.

Si hadden verslegen gemeinlike

Al die liede vanden lande,

Entie stede verbernt met brande;

21090Ende die edele vrowen ende joncfrouwen,

Die scone waren int anscouwen,

Die vingen si ende hieldense daer,

Ende dadense werken, wet vor waer,

Pellen ende met siden mede,

21095Ende alretiren scoenhede;

Maer si hadden grote noet,

Want sine aten maer borne ende broet.

Doe Walewein dese borch sach

Reet hi derward al dat hi mach.

21100Ende alsi bider borch quam

Enen rese hi daer vernam,

Den meesten die hi nie sach an.

"Es dit di duvel oft een man?"

Sprac Walewein. "God mote geven

21105Dattu dijn ongehiere leven

Met minen swerde moets verlisen

Ende vor min hant di doet kisen."

Her Walewein doe lettel lette

Hine horte vorwaerd Gringalette,

21110Ende den rese daer na stac

In den buec (die spere brac

Recht te middewege ontwee).

Die viel neder min no mee

Optie eerde ter neder doet.

21115Rechte als een donder groet.

Dien val hordemen do so verre,

Dat sijn broder sonder merre

Udewaerd daer omme gelopen quam

Met ere tange. Als hi vernam

21120Dat sijn broder daer lach doet

144 Was sijn rouwe harde groet.

Hi sprac: "Dit seldi becopen."

Ende quam metter tangen gelopen

Na Waleweine, ende sloech so harde

21125Dat hem Gringalet vervarde.

Ende Walewein horte vort na dat

Ende quam den rese narre ter stat

Om dat hine wilde slaen.

Doe liet hi vallen die tange saen

21130Ende nam Waleweine ende sijn part

Op sinen hals met snelre vart

Ende seide: "Nu moetstu bliven doet;

Al warstu vifwerf alse groet,

Mijn broder werd gewroken nu."

21135"Ay vader, here, ic bidde u,"

Sprac Walewein, "bescermt mi nu mere

Dor u helege cruce, here,

Gelijc gi Davite daet vor desen

Jegen Godoliase den groten resen."

21140Entie rese ginc vaste an

Metten orsse ende metten man,

Vaste te sire borch waerd.

Ende Walewein nam cort sijn swaerd

Metter rechter hant, herde stide,

21145Ende stakene in die rechte side

Ene dipe wonde ende groet,

Daer dat bloet ut ran al roet.

Doe liet hi hem ontvallen daer

Man ende ors, wet vor waer,

21150Want di wonde deden selken pant,

Dat hi ter neder viel te hant.

Walewein tart hem bat nare

Ende nam den rese biden hare

Optie eerde al daer hi lach,

21155Ende gaf hem enen groten slach.

Doe boet die rese di hant aldaer

Ende wilde hem opgeven daernaer;

Ende sine borch ende oec sijn lant

Wildi hem mede geven te hant,

21160"Ende daeraf werden oec u man,

Opdat gi sulc ridder sijt dan

Dat ict met ere nu mach doen.

Nu biddic u, edel baroen,

Dat gi mi uwen name segt nu."

21165Walewein seide: "Dat berichtic u

Harde gerne, wildijt weten.

Her Walewein benic oec geheten,

Des conincs Arturs suster sone."

"Ay God." sprac doe die gone,

21170Des willic te rechte embermere

Gode danken onsen here,

Dat mi verwonnen heeft een man,

Di beste di noit lijf gewan."

Doe boet hi di hande na di dinc,

21175Ende her Walewein di manscap ontfinc.

Doe dede hem die rese cont:

"Here, ic ben so sere gewont

Dat ics niet en mach ontgaen;

Maer woudi om minen wille gaen

21180Ende te mire borch nu riden,

Ende halet nu ten selven tiden

Ene salve, die ic u sal wisen,

Diemen niet en mach volprisen,

Die daer staet in een kamerkijn

21185In een gulden legelkijn.

Doet minen drossate cont

Dat ic aldus ben gewont,

Ende segt dat icse ontbide met u.

Ens geen man die levet nu,

21190Die so sere gequetst ware,

Maer mochti hebben alse groet van hare

Alse ene plume wegen soude,

Hine soude genesen alse houde

Alse hise dade ane die wonde.

21195Ende min broder ter selver stonde,

Canic den adem an hem vinden,

Ic daer mi des wel onderwinden,

Dat ickene genesen sal ter stat.

Live here, haest u dore dat."

21200Dus es Walewein henen gereden

Met harde groter haestecheden.

Ende alsi quam ter porte dore,

Nu hord wat hire vant vore:

Twee leuwe lagen in dene side,

21205Ende twee luparde banderside:

Daer vore en mochte niet genesen.

Ende dattie porte soude wesen

Dat was een gat groet ende wide,

Ende was beset in elke side

21210Met scarpen swerden, di sere sneden,

Die en geen dinc vermeden.

Daer dreef een water vresselijc onder,

Daer af te secgene ware een wonder.

Her Walewein es ter slusen gegaen

21215Ende stac die planke in daer saen,

Ende dede dat water staen al stille,

Ende ginc doe in na sinen wille.

Ende alsi in die zale quam

Vant hi daer doe ende vernam

21220Menege scone edele joncfrouwe,

Die dreven harden groten rouwe,

Die daer waren alle gevaen,

Alsic u hier vore dede verstaen.

Ende Walewein vrachde hen wat hen ware?

21225Ende si seident hem al oppenbare,

Hoe si gevangen waren alle,

Ende winnen moesten met ongevalle

Dat si drinken souden ende eten.

Doe seide Walewein: "Ic doet u weten,

21230Ic sal u verloessen ut desen bande

Eer ic meer scede uten lande."

Dies waren si allegader blide

Ende baden vor hem ten selven tide.

Doe maecte Walewein den drossate cont

21235Dat sijn here ware gewont,

Ende hi di salve ontbode aldare,

Die int gulden legel ware.

Hi gaf Waleweine di salve dire,

Ende Walewein keerde weder scire

21240Ende salvede den rese sine wonde,

Die genas ter selver stonde

Gelijc hi noit gewont ne ware.

Doe ginc hi tsinen broder daernare,

Die den adem hadde nochtoe,

21245Ende bestreken sine wonde alsoe,

Ende hi stont up daer al gesont.

Doe seide hem sijn broder ter stont

Hoe hi Waleweins man nu ware,

Ende hijt moeste werden oec aldare,

21250"Want hi heeft ons beiden verwonnen.

En es oec man onder der sonnen

Dies nu bat werdech es."

"Broder," seit hi, "des sijt gewes,

Ic werde sijn man al sonder rouwe."

21255Doe ontfinc Walewein sine trouwe,

Dat si doen souden gereet

Al dat hi wilde, eest lief, eest leet.

Dus sijn di resen daer genesen

Ende vorden Waleweine saen mettesen

21260Te harre borch, daer men wale

Sijns daer plach te desen male.

Her Walewein bat doe met trouwen

Datmen die vrowen entie joncfrouwen

Wel dade cleden ende vort comen,

21265Die si in gevanckenesse hebben genomen,

"Ende laetse eten nu ten tiden

Met ons tavont ende hen verbliden."

Dit was daer harde scire gedaen.

Si waren vercleet doe harde saen

21270Ende vor Waleweine daer vord bracht.

145 Daer was menege scone ende wel geacht.

Drie hondert warre oec bi getale,

Conincs kindere ende graven wale.

Men leide di taflen ende ginc eten.

21275Waleweins es onder hen geseten

Ende diende den joncfrouwen int gevoech.

Daer was ten etene alles gnoech.

Ende naden etene gingen slapen

Heren, vrouwen ende knapen.

21280Walewein daer soete ende sachte lach

Ende sliep dat hoge was opten dach.

Ende doe hi op was gestaen

Gafmen water ende ginc saen

Daer ontbiten wel gerede.

21285Doen daer geten was ter stede

Bat Walewein den resen daer:

"Gi heren," seit hi, "wet vor waer,

Gi moet mi ene bede doen,

Ende dat es dat gi te Karlioen

21290Varen sult met al uwer macht,

Ende daer beiden mins veertien nacht

Na sente Jans dach met trouwen;

Ende vort met u dese joncfrouwen

Ende dese vrouwen, des biddic u."

21295Si seiden: "Here, al dat gi begeert nu

Dat sele[wi] doen harde gerne,

Ende dies en staet ons niet tonberne.

Wi selen daer dan ember comen."

Dus heft Walewein orlof genomen

21300Ende voer henen in anderen landen.

Nu salic swigen vanden gyganden

Ende van Walewein vord lesen,

Wat hem gescien sal na desen.

LI.

Hoe Walewein twee giganten overwon.

Nu zegt voort het avontuur

Dat Walewein reed te die uur

21070 In een erg woest land,

Dat hem was erg onbekend.

Daar waren de landen verwoest al,

De huizen gebroken groot en smal,

De velden al braak lagen.

21075 Walewein wist niet wie te vragen,

Want hij vond nog man nog wijf,

Nog creatuur die had lijf.

Toen Walewein dit alles was geleden

Kwam hij in een bos gereden

21080 Aldaar een burcht in lag,

De schoonste die hij ooit zag:

Die hadden daar gesticht twee reuzen,

De grootste daar we van hebben gelezen.

Ze waren koen en dapper,

21085 En hadden verwoest met geweld

Al het land en dat koninkrijk.

Ze hadden verslagen algemeen

Alle lieden van het land,

En de steden verbrand met brand;

21090 En de edele vrouwen en jonkvrouwen,

Die mooi waren in het aanschouwen,

Die vingen ze en hielden ze daar,

En lieten ze werken, weet voor waar,

tapijten en met zijde mede,

21095 En alle dure schoonheden;

Maar ze hadden grote nood,

Want ze aten maar bronwater en brood.

Toen Walewein deze burcht zag

Reed hij derwaarts alles dat hij mag.

21100 En toen hij bij de burcht kwam

Een reus hij daar vernam,

De grootste die hij ooit zag aan.

"Is dit de duivel of een man?"

Sprak Walewein. "God moet geven

21105 Dat u uw ongure leven

Met mijn zwaard moet verliezen

En voor mijn hand u laat kiezen."

Heer Walewein zich toen wat lette

Hij hortte voorwaarts Gringalet,

21110 En de reus daarna stak

In de buik (de speer brak

Recht te midden in twee).

Die viel neer min of meer

Op de aarde ter neer dood.

21115 Recht zoals een donder groot.

Die val hoorde men toen zo ver,

Dat zijn broeder zonder meer

Naar buiten daarom lopen kwam

Met een tang. Toen hij vernam

21120 Dat zijn broeder daar lag dood

144 Was zijn rouw erg groot.

Hij sprak: "Dit zal ge bekopen."

En kwam met de tang gelopen

Naar Walewein, en sloeg zo hard

21125 Dat van hem Gringalet schrok.

En Walewein hortte voort na dat

En kwam de reus naar ter plaatse

Omdat hij hem wilde slaan.

Toen liet hij vallen de tang gelijk

21130 En nam Walewein en zijn paard

Op zijn hals met snelle vaart

En zei: "Nu moet u blijven dood;

Al was u vijf maal zo groot,

Mijn broeder wordt gewroken nu."

21135 "Ay vader, heer, ik bid u,"

Sprak Walewein, "bescherm me nu meer

Door uw heilige kruis, heer,

Gelijk ge David deed voor deze

Tegen Goliath de grote reus."

21140 En de reus ging vast aan

Met het paard en met de man,

Vast tot zijn burcht waart.

En Walewein nam kort zijn zwaard

Met de rechterhand, erg stijf,

21145 En stak hem in de rechter zijde

Een diepe wond en groot,

Daar dat bloed uit rende al rood.

Toen liet hij hem vallen daar

Man en paard, weet voor waar,

21150 Want de wond deed zo’n pijn,

Zodat hij ter neer viel gelijk.

Walewein trotseerde hem beter nabij

En nam de reus bij het haar

Op de aarde al daar hij lag,

21155 En gaf hem een grote slag.

Toen bood de reus de hand aldaar

En wilde zich overgeven daarnaar;

En zijn burcht en ook zijn land

Wilde hij hem mede geven gelijk,

21160 "En daarvan worden ook uw man,

Opdat ge zo’n ridder bent dan

Zodat ik het met eer nu mag doen.

Nu bid ik u, edele baron,

Dat ge me uw naam zegt nu."

21165 Walewein zei: "Dat bericht ik u

Erg graag, wilde gij het weten.

Heer Walewein ben ik ook geheten,

De konings Arthurs zuster zoon."

"Ay God." sprak toen diegene,

21170 Dus wil ik te recht immermeer

God danken Onze Heer,

Dat me overwonnen heeft een man,

De beste die ooit lijf won."

Toen bood hij de hand na dit ding,

21175 En heer Walewein het manschap ontving.

Toen makte hem de reus bekend:

"Heer, ik ben zo zeer gewond

Dat ik het niet mag ontgaan;

Maar wou ge om mijn wil gaan

21180 En tot mijn burcht nu rijden,

En halen nu terzelfder tijden

Een zalf, die ik u zal wijzen,

Die men niet mag vol prijzen,

Die daar staat in een kamertje

21185 In een gouden vaatje.

Doe mijn drost kond

Dat ik aldus ben gewond,

En zeg dat ik hem ontbiedt met u.

En geen man die leeft nu,

21190 Die zo zeer gekwetst was,

Maar mocht ge hebben alzo groot van dit

Zoals een pluim wegen zou,

Hij zou het genezen alzo te houden

Als hij het deed aan die wonde.

21195 En mijn broeder terzelfder stonde,

Kan ik adem aan hem vinden,

Ik daar me dus wel ondervinden,

Dat ik hem genezen zal ter plaatse.

Lieve heer, haast u door dat."

21200 Dus is Walewein heen gereden

Met erg grote haastigheden.

En toen hij kwam ter poort door,

Nu hoor wat hij er vond voor:

Twee leeuwen lagen aan de ene zijde,

21205 En twee luipaarden aan de andere zijde:

Daarvoor mocht niet genezen.

En dat te poort zou wezen

Dat was een gat groot en wijd,

En was bezet aan elke zijde

21210 Met scherpe zwaarden, die zeer sneden,

Die geen ding vermeden.

Daar dreef een water vreselijk onder,

Daarvan te zeggen was een wonder.

Heer Walewein is ter sluis gegaan

21215 En stak de plank daar in gelijk,

En liet dat water staan geheel stil,

En ging toen er in naar zijn wil.

En toen hij in de zaal kwam

Vond hij daar toen en vernam

21220 Menige schone edele jonkvrouw,

Die dreven erg grote rouw,

Die daar waren alle gevangen,

Zoals ik u hiervoor liet verstaan.

En Walewein vroeg hen wat hen waar?

21225 En ze zeiden het hem al openbaar,

Hoe ze gevangen waren allen,

En winnen moesten met ongeval

Zodat ze drinken zouden en eten.

Toen zei Walewein: "Ik laat het u weten,

21230 Ik zal u verlossen uit deze banden

Eer ik meer scheidt uit de landen."

Dus waren ze allen blijde

En baden voor hem terzelfder tijd.

Toen maakte Walewein de drost bekend

21235 Dat zijn heer was gewond,

En hij de zalf ontbood aldaar,

Die in het gouden vaasje was.

Hij gaf Walewein de zalf duur,

En Walewein keerde weer snel

21240 En zalfde de reus zijn wonde,

Die genas terzelfder stonde

Gelijk alsof hij nooit gewond was.

Toen ging hij tot zijn broeder daarnaar,

Die de adem had tot nog toe,

21245 En bestreek zijn wonden alzo,

En hij stond op daar geheel gezond.

Toen zei hem zijn broeder terstond

Hoe hij Waleweins man nu waar,

En hij het moest worden ook aldaar,

21250 "Want hij heeft ons beiden overwonnen.

En is ook geen man onder de zon

Die nu beter waardig is."

"Broeder," zei hij, "dus zij het gewis,

Ik wordt zijn man al zonder rouw."

21255 Toen ontving Walewein zijn trouw,

Dat ze doen zouden gereed

Alles dat hij wilde, is het lief, is het leed.

Dus zijn de reuzen daar genezen

En voerden Walewein gelijk met dezen

21260 Tot hun burcht, daar men wel

Hem daar plag te deze maal.

Heer Walewein bad toen met trouw

Dat men de vrouwen en de jonkvrouwen

Goed liet kleden en voort komen,

21265 Die ze in gevangenis hebben genomen,

"En laat ze eten nu ten tijden

Met ons vanavond en hen verblijden."

Dit was daar erg snel gedaan.

Ze waren verkleed toen erg gauw

21270 En voor Walewein daar voor gebracht.

145 Daar was menige schone en goed geacht.

Drie honderd waren er ook bij getal,

Konings kinderen en graven wel.

Men legde de tafel en ging eten.

21275 Walewein is onder hen gezeten

En diende de jonkvrouwen in het gevoeg.

Daar was te eten alles genoeg.

En na het eten gingen slapen

Heren, vrouwen en knapen.

21280 Walewein daar zoet en zacht lag

En sliep totdat het hoog was op de dag.

En toen hij op was gestaan

Gaf men water en ging gelijk

Daar ontbijten wel gereed.

21285 Toen daar gegeten was ter plaatse

Bad Walewein de reuzen daar:

"Gij heren," zei hij, "weet voorwaar,

Ge moet me een bede doen,

En dat is dat ge te Carmeloet

21290 Varen zal met al uw macht,

En daar wachten op mij veertien nacht

Na Sint Jans dag met trouw;

En voort met u deze jonkvrouwen

En deze vrouwen, dus bid ik u."

21295 Ze zeiden: "Heer, al dat ge begeert nu

Dat zullen we doen erg graag,

En dus staat ons niet te ontberen.

We zullen daar dan immer komen."

Dus heeft Walewein verlof genomen

21300 En voer heen in andere landen.

Nu zal ik zwijgen van de giganten

En van Walewein voort lezen,

Wat hem gebeuren zal na deze.

LII.

Hoe Walewein den tornoy verwan ende den coninc vinc van Arragoen.

Ons doet die aventure nu cont,

21305Dat Walewein reet tier stont

In dat lant van Arragoen.

Tien dage reet hi in dat doen,

Dat hi vant gene aventure.

Daerna quam hi tere ure

21310Neven een bosch, daer hi soude liden.

Daer sach hi knapen met harnasce riden,

Dien hi daer doen vragen begonde

Waer si henen trocken ter stonde.

Doen seide daer een knape saen:

21315"Here, ic segt u, sonder waen,

Het es een tornoy genomen,

Daer twee coninge selen comen,

Van Arragoen die coninc rike

Met menegen riddere degelike;

21320Ende die coninc van Portegale

Comt jegen hem, wet dat wale;

Maer hine es so machtech niet.

Dese tornoy es genomen, nu siet,

Dore stoutheit ende dor overmoet:

21325So wie den anderen onder doet

Die sal daerna riden in sijn lant

Ende stichten daerin roef ende brant;

Maer wi wanen weten van dien,

Dattie coninc van Portegale sal vlien,

21330Want sine menege di es clene

Jegen ons heren macht gemene."

Walewein sciet van hen aldare

Ende pensde hi soude oppenbare

Hulpen den coninc van Portegale;

21335Constijt daer gedoen so wale

Dat hine hulpen mochte boven,

Men soudene dan te meer loven.

Twee dage Walewein doe reet

Ende sochte ende vrachde wel gereet

21340Naden coninc van Portegale.

Doe sach hi comen in enen dale

Enen gersoen, die van danen was;

Ende Walewein vragede hem nadas

Na den coninc ter selver stont.

21345Die knape seide: "Ic doet u cont,

Die coninc leget daer in dat wout

Ende hevet sorge menechfout

Om den coninc van Arragoen,

Dine wilt nu tonder doen

21350Ende dorriden al sijn lant,

Ende daer in stichten roef ende brant."

Doe Walewein wiste die waerheden

Es hi te hans derward gereden.

Ende die coninc was te dien male

21355In ene sine stat gelogirt wale,

So dat Walewein op die stonde

Gene herberge vinden ne conde.

Lange reet hi harentaren:

Daerna quam hi doe gevaren

21360Vore ene herberge herde clene,

Daer twee ridders waren allene

Van aventuren. Hoe soet gaet,

Daer verteldi sinen staet,

Ende hoe hi quame om di dinc

21365Inden tornoy te hulpen den coninc.

Dus was hi daer wel ontfaen:

Men dedene daer ontwapen saen,

Ende die riddere dede hem daernaer

Van goden clederen bringen een paer.

21370Doe sceen hi een scone man.

Die riddere Waleweine merken began,

Ende so hine meer besach

So daer meer scoenheit an lach.

Doe ginc hi tsinen geselle mettien

21375Ende seide: "Nadat ic can gesien

Sone sagic nie scoenre figure

Dan ic hebbe geherberget ter ure.

Ic weet wel dat hi mergen sal

Ten tornoye den prijs hebben al:

21380Laet ons sijn geselle wesen."

Dat eten was gereet mettesen,

Ende men ginc daer eten saen;

Ende doen dat eten was gedaen

Ginc men slapen harde scire

21385Op een bedde dat was dire.

Des ander dages also wale

So es die coninc van Portegale

Te velde getrocken met sinen gesellen;

Ende her Walewein, daer wi af tellen,

21390Ende die twee ridders oec gerede

Sijn te velde getrocken mede.

Die coninc hadde daer oppenbare

Drie dusent ridderen in ene scare,

Die tors waren gewapent wale;

21395Ende twee dusent oec bi getale

Haddi daer seriante wel,

Die dapper waren ende snel.

Ende die coninc van Arragoen

Brachte vijfdusent ridders in sijn doen,

21400Ende vierdusent knapen mede.

Des es hi comen oec ter stede

Daer die tornoy soude wesen:

Daer hilden si stille lange na desen.

Te sinen gesellen sprac Walewein:

21405"Ic houde te lange op dit plein,

Ic wille sien oftic ieman vinde

Van Arragoen des conincs gesinde,

Oft daer ieman josteren wilt."

Hi nam sijn spere ende sinen scilt,

21410Ende es also ter plaetsen comen.

Daer heeft hi van Arragoen vernomen

Den marscalc van alden here,

Die oec genomen hadde een spere

Om ene joeste te doene daer.

21415Dus sijn si beide vergadert daernaer,

146 Dattie maerscalc sal becopen.

Si lieten beide te gadere lopen

Ende staken beide met groten gere.

Die maerscalc stac ontwe sijn spere,

21420Ende Walewein die stakene weder

Ende warpen vanden orsse neder,

Dat hem dochte sijn ende wesen.

Her Walewein nam dat ors mettesen

Ende gavet sinen geselle daer,

21425Ende keerde omme weder daernaer.

Ende die maerscalc es opgestaen

Ende es ten coninc sinen here gegaen

Ende telde hoe sijn ors es verloren:

Dies hadde die meesterscinke toren

21430Dat hem die lachter es gesciet.

Hine wilde langer beiden niet:

Met nide reet hi op Waleweine,

Die daer doe helt inden pleine.

Ende her Walewein reet op hem weder

21435Ende stakene doe so sere ter neder,

Dat hi ne horde noch ne sach,

Achter den orsse daer hi lach,

Dat ors gaf hi sinen gesellen,

Ende bleef houdende inder dellen.

21440In dander side quam niemare

Dattie meesterscinke ware

Af gesteken ende sijn ors verloren.

Dies hadde di drossate groten toren,

Ende seide, hi soutse beide wreken.

21445Hi heeft op Waleweine gesteken

Ende her Walewein op hem weder,

Dattie orsse bogen neder,

Ende die speren te sticken braken.

Beide si haer swaerd doe traken.

21450Doe quam daertoe menech here:

Si vijfhondert ofte mere

Begonden dien tornoy aldaer.

Waleweins gesellen volhden hem naer

Ende holpen hem ende stonden in staden

21455Daer hi was te sere verladen.

Hi quam den drossate nu oec jegen

Ende heften vanden perde geslegen:

Sinen geselle dat ors beval

Ende keerde weder in dat dal,

21460Ende reet in di meeste porsse.

Hi dede menegen vanden orsse

Tumelen op dien dach aldaer:

Hi dede den menegen daer versagen.

Doe began daer manlijc vragen

21465Ofte ieman wiste wie hi ware

Die den prijs hadde aldare.

Ende na hem die twee gesellen,

Daer machmen doget groet af tellen.

Si verwonnen onder hen drien

21470Alden tornoi. Ende mettien

Es die tornoy gesceden daer;

Ende men cryerde saen daernaer

Datmen sanderdages soude comen

Ende den tornoy weder begomen.

21475Dus scieden si alle vanden velde

In hare herberge met gewelde;

Ende min her Walewein keerde nadat

Met sinen gesellen oec ter stat

In haer herberge haestelike,

21480Daer si ontfaen waren eerlike.

Walewein seide te sinen gesellen:

"Ic soude ons ene dinc tellen,

Die ons wesen soude goet,

Ware dat sake dat gise doet."

21485Si seiden: "Here, dat gi begaert

Selewi doen al ongespaert."

"So doet den raet dat gi gewinnet

Vijftech ridders, die gi nu kinnet

Over die beste min no mere,

21490Ende die en hebben genen here,

Ende segt ic sal haer here wesen."

Dus gingense in di stat na desen

Ende brachten vijftech ridders tien stonden,

Die beste die si vinden conden,

21495Die her Walewein wel ontfinc.

Si worden gesellen na die dinc,

Ende seiden dat si tornyren wouden,

Ende sinen scilde volgen souden.

Doe gingen si eten daer ende drinken.

21500Walewein dede daer blidelike scinken

Sinen gesellen den goeden wijn.

"Die orsse die hier gewonnen sijn

Gevic ons allen te voren nu."

Doe was daer vroude, dat secgic u.

21505Des ander dages vroech daernaer

Cryerdemen echt ten wapenen daer.

Die coninge quamen beide te velde

Met groter macht, met groter gewelde,

Ende die tornoy ter selver stonde

21510In beiden siden aldaer begonde.

Twee hondert ridders van Arragoen

Waren opgeseten na haer doen

Ende wilden den tornoy dorbreken

Ende met speren al dorsteken.

21515Des ward her Walewein geware,

Ende seit sine gesellen daernare:

"Nu siet wat u donct goet gedaen;

Ic moet gene scare wederstaen

Oft wi vallen in scande daerbi."

21520"Wi volgen u alle," seiden si.

Doe sloech hi in met groten gere

Ende opten marscalc vanden here:

Dien reet hi echt vanden orsse

Vor alle diegene in die porsse.

21525Doe trac hi tswaerd ende ginc slaen,

Ende sine gesellen volhden hem saen,

Ende hebbenre hondert daer opt velt

Vanden orssen daer gevelt.

Waleweins gesellen gingen leiden

21530Die orsse ende uten anderen sceiden;

Ende daer binnen was so verre

Walewein gereden, dat sijs erre

Waren; want si dochten

Dat si hem ontdolen mochten.

21535Doe horden si ropen inden dale:

"Portegale. Ja, Portegale."

Doe quamen sine gesellen daer,

Daer wonder werd gewracht vorwaer.

Daer bleven die van Portegale

21540Bi Waleweine staende wale.

Walewein ende sine gesellen bede,

Daer hier te voren af seide,

Hadden den prijs op dien dach.

Daer was geslegen menech slach

21545Eer die andere quamen onder.

Her Walewein wrachte daer wonder:

Hi gincse hier ende ginder driven.

Doe seide daer menech: "Nu sal bliven

Die overmoet van Arragone;

21550Die te voren waren so cone

Dese riddere heefse gemaet wale."

Dit seiden die van Portegale.

Die coninc van Portegale wel siet

Wat Waleweine inder plaetsen gesciet.

21555Ende oec mede al sinen gesellen,

Hoe sise gingen ter neder vellen.

Die coninc vrachde doe oppenbare

Ofte ieman wiste wie hi ware

Die den prijs hadde allene?

21560"Hi es di beste van allen gemene.

Ay here God van hemelrike,

Hoe scone ende hoe onversaechdelike

Dat hi sijn pongijs heden nam,

Doe hi met cleinen volke quam

21565Jegen driehondert Arragone.

147 Doe sagic wel an sinen done

Dat nieman levet sine gelike.

Ic wille sinde haestelike

Ende doen bidden dat hi te mi come;

21570Wi selens ember hebben vrome."

Nieman was daer dine kinde.

Die coninc sinen marscalc sinde

Daer Walewein hilt met sinen gesellen.

Die marscalc begonste hem tellen

21575Die boetscap van sinen here.

"U bid di coninc," seithi, "sere,

Min here, harde vrindelike nu,

Dat gi ende alle die sijn met u

Te sire tenten willet comen.

21580Hi wilt u eren ende vromen

In allen dingen daer hi mach,

Want wi nie op genen dach

Beteren ne sagen dan gi sijt,

Noch nie gewapent quam in strijt."

21585"Ay riddere, so ware mi wel gesciet.

Dat wedersecgic, want ens niet.

Ic ben een man van cranker daet.

Gi heren," seit hi, "wats u raet?

Willewi toten coninc riden?"

21590"Jawi," seiden si tien tiden.

Doe reet min her Walewein te hant

Daer hi den coninc houdende vant.

Ende doe hi Waleweine werd geware

Quam hi hem jegen oppenbare,

21595Ende heften omden hals genomen:

"Gode ende mi sijt willecomen,

Blome van allen ridders ende here.

Nu so biddic u harde sere

Dat gi bliven wilt met mi,

21600Ende sekerheide oec doen daerbi

Mi te hulpene in desen tornoy,

So ne gavic niet een hoy

Om die grote herscracht,

Die de coninc nu hevet bracht

21605Van Arragoen hier ant velt.

Wi souden hier an sijn getelt

So na hem met stride dagen,

Dat hem ons soude meshagen,

Gelevedewi morgen den dach."

21610Her Walewein seide: "Al dat ic mach

U dinen metten live mijn,

Dies mogedi tramer seker sijn,

Sijt in tornoye oft in stride."

Dies was die coninc harde blide.

21615Doe seidi ten marscalc daernare

Dat hi te Waleweine name ware,

Ende hine in di herberge quite,

Ende alle sine gesellen, met vlite.

Nu ontboet na dese dinc

21620Van Arragoen den coninc

Van Portegale met enen knape,

Eest dat hine opt velt betrape

Sander dages, hi salne vaen,

Ende sine liede hem al afslaen,

21625En si dat hi hem rume tfelt.

Die coninc sprac: "Nu ganc ende telt

Dinen here van Arragoen,

Dat icken mergen in sijn paulioen

Jagen sal met groten scanden

21630Met alden ridders van sinen landen."

Doe voer di knape weder saen

Ende dede dit sinen here verstaen.

Ende die coninc van Portegale

Ontboet sine ridders altemale

21635Ende seide: "Gi heren, nu biddic u,

Dat gi mi staet in staden nu,

Want die coninc van Arragoen

Wilt ons margen tonder doen.

Nu salic sien wie mi es vrient.

21640Hebbic noit iet groets verdient

Jegen u, dat loent mi daer.

Ende hebbic geweest vrec ende swaer,

Dat willic beteren jegen u,

Ende staens tuwen wille nu."

21645Doe seiden die heren alle daer:

"Her coninc, en hebt genen vaer;

Wi souden daer alle eer bliven doet

Eer wi u liten in enege noet.

Wi selen ons alle daer omme so pinen,

21650Dat opt velt wel sal scinen."

Dies was die coninc harde vroe;

Ende si seiden daer alsoe.

Maer Walewein moeste bliven daer

Ende sine gesellen, wet vor waer.

21655Die coninc bat Waleweine doe sere

Dat hi stode na sine ere.

Ic segt u, dat hi hem beval

Sinen lichgame groet ende smal;

Ende sinen tornoy ende al sine macht

21660Setti al in Waleweins cracht,

Ende beide doen ende oec laten.

Walewein sprac: "Here, bi karitaten,

Gi hebt so menegen ridder cone,

Settise minen wille te done

21665Ende willen si mi mergen volgen dan,

Ic scoffire alle die man

Die de coninc gebringen can

Van Arragoen, bi sente Jan,

Des waric u, blivic gesont."

21670"Gebenedijt so si die mont

Ende therte die tgedachte droech."

Dit seide die coninc ende loech.

Doe scinctemen daer den goden wijn,

Ende elc ginc doe ter rasten sijn.

21675Nu hevet di nacht inde genomen,

Entie dach es vort comen

Met enen claren sonnescine.

Nu dwinct Waleweine ene pine,

Ene dinc die hem bevolen es;

21680Ende die coninc dede nu gewes

Der worde die hi hem behiet

Doe hi sijn here an hem an liet:

Dat sal hi doen, heeft hi geval.

Dat ridderscap es comen al

21685Vroech gewapent toten dale.

Gewapent was van Portegale

Die coninc ende op een ors geseten.

Walewein en hadde niet vergeten

Dat hem die coninc selve bat,

21690Ende es comen ter wijchstat.

Doe seide Walewein: "Verstaet mi, here,

Wat gi sult doen, met uwen here:

Gi selet deilen in viven nu,

Ende die selen varen, dat secgic u,

21695Elc stout onder sine banire,

Ende tornyren in dire manire

Oft dwingen woude elke scare

Alle die opten velde waren.

Ende hevet enege scare te quaet,

21700Ende sie ic dat si tonder gaet,

Die salic dan met minen gesellen

So bescudden, datmer af tellen

Wonder sal ende oec spreken.

Ic sal onse scaren so verqueken

21705Dat wijs bliven selen te boven."

Dit wilde wel die coninc loven.

Dus heeft di coninc dit bestaen,

Ende dede sine irste scare vord gaen,

Die de andere bestonde so sere,

21710Dat sijs te rechte hadden ere.

Si reden toten pauwelione

Daer lach die coninc van Arragone,

Die ute trac derward wel

Met vijfdusent ridders snel,

21715Die de andere wederstonden,

148 Die hem werden so si best conden.

Daer warre lettel opten velde.

Si braken haer scilde met gewelde.

Die Arragone dadent daer wale.

21720Daer liten oec die van Portegale

In des tornoys velde scinen

Hoe si met swerden conden pinen:

Hen ne mochte nieman geliken.

Ten lesten moestesi doch wiken.

21725Doe quam die ander battalge geheert,

Alst Walewein hadde geordineert.

Si slogen midden int bedranc:

So starc was daer die toeganc,

Dat elc daer sijn spere brac

21730Ende den sinen ter neder stac.

Walewein es mede ingevaren

Ende dorebrac alle die scaren;

Ende al dat quam in sijn gemoet

Dat moeste licgen daer te voet.

21735Doe moeste die Arragone vlien.

Ende alse dit die andere sien,

Die daer noch stille hebben gelegen,

Si vijftien hondert quamen daer jegen

Ende hebben die andere achter gedaen.

21740En had min her Walewein gedaen

Ende sine gesellen, daer ter stede,

Si waren alle gescoffirt mede.

Si daden crachtelike were

Beide met scilde ende met spere.

21745Vor hem lach menech man ter neder.

Doch moesti keren omme weder,

Ende dede die derde scare comen,

Die hevet den Arragone benomen

Dat vordeel dat si hadden te voren.

21750Dese scare dede hen groten toren;

Ende her Walewein ende sine gesellen

Gingen daer die ridders vellen.

Ic wane daer lettel ieman was

Die van sire joesten nu genas.

21755Dus moesten di Arragone vlien.

Dit heeft haer coninc daer gesien,

Ende scaemdem sere, wetic wale,

Dat hem die van Portegale

Sijn volc aldus achter dede.

21760Met sire scaren quam hi gerede

Daer hem in volgeden so vele gesellen,

Dat ict niet en conde getellen.

Hi was erre ende oec gram.

Ende alse dit van Portegale vernam

21765Die coninc ende Walewein oec mede

Quamen si jegen hem ter stede

Met groter macht, dat verstaet.

Daer ne was doe geen ander raet

Dan dat manlijc op anderen reet.

21770Van beide den coningen, alsict weet,

Deen stac den anderen so onsote,

Daer si quamen te gemote,

Dat haer arsone beide craken

Ende haer speren te sticken braken,

21775Ende haer orsse bogen mede.

Doe trocken si die swaerde bede,

Daer si crachtelike met striden.

Doe quamen toe in beiden siden

Derre twee coninge[n] gesellen.

21780Nieman en leeft die can vertellen

Hoe vresselike datmen daer stac,

Ende vanden speren dat gecrac.

Daer werd geverwet doe dat gras

Met blode, dat vore grone was.

21785Si vochten daer met groten nide

Van beiden siden inden stride.

Daer weerden die van Portegale

Die Arragone inden dale;

Ende haer here die coninc mede,

21790Die nu quam ter selver stede,

Ende gemoette van Arragoen

Den coninc wel recht na sijn doen,

Dien met groten nide sloech

Metten swaerde dat hi verdroech

21795Opten helm met sire crone,

Dattie coninc, al sonder hone,

Ter eerden moest vallen neder;

Maer hi was scire op weder,

Daer gehulpen vanden sinen,

21800Dat hen sere werd te pinen;

Maer si vercoverden soe daer naer,

Dat si daden den coninc vaer,

Ende dat hi in groter sorgen was.

Ende her Walewein mercte wel das,

21805Dat hi was in groter pinen,

Ende hi dede blasen die businen,

Ende sprac te sinen gesellen al bloet:

"Die coninc heeft nu hulpen noet.

Nieman en spare lijf no goet,

21810Maer elc doe soe sijn gemoet,

Datmer embermer af spreke.

Nu volcht mi ende siet op minen steke."

Doe voer Walewein in ter va

Ende heeft gemaect enen scart

21815Inden tornoy, ende sulc geloep,

Hi sakere twintech over hoep,

Die alle vielen vanden orsse.

Hi reet in die meeste porsse.

Sine gesellen volhden hem mede.

21820Ende alsi sagen wat Walewein dede

Waren si alle vercoent daer bi.

Daer werd te hant een groet gecri

Ende een vresselike gejach.

Daer was geslegen menech slach:

21825Daer worden in dese jacht gevelt

Vijfhondert ridders met gewelt

Van Waleweine ende sinen gesellen.

In mochte u dwonder niet vertellen

Dat hi dede te dien tornoye.

21830Hi brachte den coninc in vernoye

Van Arragoen te desen tiden.

Men sach nie so vresselijc striden.

Sine gesellen volhden hem nare.

Men werd ane hem wel geware

21835Dat hi pijnde om die ere

Daer warre dusent ende mere,

Die vore hem ter eerden lagen.

Alse die Arragone dit sagen

Gingen si vlien, ende met haer here.

21840Doe werd daer geropen lude ende sere

Ende gecryert oec inden dale:

"Portegale. Portegale."

Her Walewein sach den coninc vlien

Met sinen volke, ende mettien

21845Es hi hem vaste nagevaren,

Ende sine gesellen vol[ch]den hem nare.

Daer moesti dore die porsse riden

Ende oec vreesselike striden.

Daer hi anden coninc quam

21850In sinen breidel hine nam,

Ende keerde ombe met gewout.

Dat krieren was menechfout

Ende vanden swerden dat geclanc.

In beiden siden dat bedranc

21855Was so groet daer onderlingen,

Dat Walewein in genen dingen

Den coninc en conde gebringen niet

Uten bedrange, wats gesciet.

Doe gaf hine sinen tween gesellen,

21860Die menegen riddere consten vellen.

Hi was met groter cracht bestanden.

Walewein nam tswaerd met beiden handen

Ende ginc daer slaen onder hoep.

Daer werd te hans een groet geloep,

21865Want al dat hi conde geraken

149 Moeste daer die doet smaken.

Hi sloech te doet man ende part.

Dus werd dat here soe vervart,

Dat si vloen doe alle sere

21870Ende liten daer doen haren here,

Ende wel viertech ridders mede,

Die daer gevaen waren ter stede.

Ende die tornoy sciet int sant,

Want die nacht ginc in hant.

21875Ende Walewein brachte van Arragone

Den coninc gevaen ende sine barone,

Die meeste entie rijcste, twaren.

Met hen quam hi ten coninc gevaren

Van Portegale, al daer hi was

21880In sine tente, ende seide nadas:

"Her coninc, ic bringe gevangen u

Van Arragoen den coninc nu

Met viertech sire ridders daertoe."

Doe was die coninc harde vroe

21885Ende seide: "Her riddere, bi onsen here,

Gi hebt mi geholpen mire ere:

En haddi geweest, sonder waen,

Ic ware hier nu tachter gegaen."

Men ontwapende Walewein aldaer

21890Ende men ginc eten saen daernaer;

Ende naden etene es men gegaen

In ene camere te rade saen,

Watmen daer nu vort sal doen

Metten coninc van Arragoen.

21895Doe seide die coninc van Portegale

Dat ment souden laten altemale,

Vanden coninc die soendinc,

Anden riddere dine vinc.

Doe seidi tote Waleweine saen:

21900"Here, dit moet al ane u staen.

Wat u selven donket goet

Willic dat gi hier met doet."

Ende die coninc van Arragoen

Die lovede mede oec dit doen.

21905Walewein sprac: "Gi hebt mi gecoren,

Nu moetti mi beide sekeren te voren

Te doene dat ic sal secgen dan,

Vore algader uwe man."

Dit werd ginder algader gedaen:

21910Si verbonden hen beide saen

Te blivene an Waleweins word.

Doe seide Walewein: "So secgic vord:

Dien overmoet die wilen was eer,

Dat gi dien laet vallen embermer,

21915Ende gevriende sijt met gestaden sinne;

Soe wat dattie een beginne,

Dat hem di ander sta te staden,

Gaet hem te vromen of te scaden.

Dus willic dat volge di soene."

21920Dit waren si gereet te doene.

Si worden daer gestade vriende,

Ende elc den anderen gerne diende

Die wile si leefden embermere.

Dat was hen beiden vrome ende ere.

21925Doe seide Walewein: "Metteser dinc

Soe es gemaect die soendinc,

Ende met dat ickere noch secge toe.

Ic bidde u, heren, dat gi alsoe

Beraden werd dor mine bede,

21930Dat gi met al uwer macht mede

Te Kardoel vard ende beidet daer

Omtrent Sent Jans dach vorwaer,

Ende mins ontbeit viertien nacht

Met algadere uwer cracht;

21935Ic sal daer comen te dien stonden

Ende visenteren die vander tavelronden.

Ic hebbe daer wilen, sonder hale,

Minnen wille gevordert wale."

Doe vrachden die coninge beide aldare

21940Hoe dat sijn name ware?

Hi seide: "Minen name mogedi weten:

Walewein so benic geheten.

Die coninc Lot min vader was.

Die coninc Artur, sijt seker das,

21945Es min oem, no min no mere."

"God si geloeft der groter ere."

Seiden die coninge beide gader,

"Dat ons Walewein, der aventuren vader,

Versoent heeft alhier ter stede.

21950Her Walewein," secgen si, "uwe bede

Die selewi doen herde gerne;

Ende ons en staets u niet te werne.

Wi selen daer comen met al onser macht

Recht op Sente Jans nacht.

21955Walewein dancte doe den heren

Ende nam orlof daer met eren

Ane die coninge daer ter stede,

Ende ane sine gesellen mede,

Dies si drove alle waren,

21960Dat hi hen dus wilde ontfaren;

Maer het moeste ember wesen.

Te Bertangen waerd reet hi mettesen

Tote bi Kardole, sijt seker das,

Daer een hermite wonende was

21965Op enen berch in een wout;

Daer wildi sijn in sijn behout

Bedectelike, wet dat, twaren,

Tot dat si alle vergadert waren

Die hem gelof hadden gedaen.

21970Hier latict van Waleweine staen

Ende spreke vanden ridders fijn,

Die daer te comene sculdech sijn.

LII.

Hoe Walewein het toernooi overwon en de koning ving van Aragon.

Ons doet het avontuur nu kond,

21305 Dat Walewein reed te die stond

In dat land van Aragon.

Tien dagen reed hij in dat doen,

Dat hij vond geen avonturen.

Daarna kwam hij te een uur

21310 Naast een bos, daar hij zou rijden.

Daar zag hij knapen met harnas rijden,

Die hij daar toen te vragen begon

Waar ze heen trokken ter stonde.

Toen zei daar een knaap gelijk:

21315 "Heer, ik zeg het u, zonder waan,

Er is een toernooi genomen,

Daar twee koningen zullen komen,

Van Arragon de koning rijk

Met menige ridder degelijk;

21320 En de koning van Portugal

Komt tegen hem, weet dat wel;

Maar hij is zo machtig niet.

Dit toernooi is genomen, nu ziet,

Door dapperheid en door overmoed:

21325 Zo wie de ander onder doet

Die zal daarna rijden in zijn land

En stichten daarin roof en brand;

Maar we wanen te weten van die,

Dat de koning van Portugal zal vlieden,

21330 Want zijn menigte die is klein

Tegen onze heers macht algemeen."

Walewein scheidde van hen aldaar

En peinsde hij zou openbaar

Helpen de koning van Portugal;

21335 Kon hij het daar doen zo goed

Zodat hij hen helpen mocht er boven,

Men zou hem dan te meer loven.

Twee dagen Walewein toen reed

En zocht en vroeg wel gereed

21340 Naar de koning van Portugal.

Toen zag hij komen in een dal

Een bediende, die daar vandaan was;

En Walewein vroeg hem na dat

Naar de koning terzelfder stond.

21345 De knaap zei: "Ik doe u kond,

De koning ligt daar in dat woud

En heeft zorgen menigvuldig

Om de koning van Aragon,

Die hem wil nu te onder doen

21350 En doorrijden al zijn land,

En daarin stichten roof en brand."

Toen Walewein wist de waarheden

Is hij gelijk derwaarts gereden.

En de koning was te die maal

21355 In een van zijn steden gelogeerd wel,

Zodat Walewein op die stonde

Geen herberg vinden kon.

Lang reed hij hier en daar:

Daarna kwam hij toen gevaren

21360 Voor een herberg erg klein,

Daar twee ridders waren alleen

Van avonturen. Hoe zo het gaat,

Daar vertelde hij zijn staat,

En hoe hij kwam om dat ding

21365 In het toernooi te helpen de koning.

Dus was hij daar goed ontvangen:

Men liet hem daar ontwapen gelijk,

En de ridders lieten hem daarnaar

Van goede klederen brengen een paar.

21370 Toen scheen hij een mooie man.

De ridder Walewein opmerken begon,

En zo hij hem meer bezag

Zo daar meer schoonheid aan lag.

Toen ging hij tot zijn gezel meteen

21375 En zei: "Naar dat ik kan zien

Zo zag ik niet mooier figuur

Dan ik heb geherbergd ter ure.

Ik weet wel dat hij morgen zal

Te toernooi de prijs hebben al:

21380 Laat ons zijn gezel wezen."

Dat eten was gereed met deze,

En men ging daar eten gelijk;

En toen dat eten was gedaan

Ging men slapen gauw

21385 Op een bed dat was duur.

De volgende dag alzo wel

Zo is de koning van Portugal

Te velde getrokken met zijn gezellen;

En heer Walewein, daar we van vertellen,

21390 En de twee ridders ook gereed

Zijn te velde getrokken mede.

De koning had daar openbaar

Drie duizend ridderen in een schaar,

Die te paard waren gewapend wel;

21395 En twee duizend ook bij getal

Hadden ze daar bedienden wel,

Die dapper waren en snel.

En de koning van Arragon

Bracht vijfduizend ridders in zijn doen,

21400 En vierduizend knapen mede.

Dus is hij gekomen ook ter plaatse

Daar het toernooi zou wezen:

Daar hielden ze stil lang na deze.

Tot zijn gezellen sprak Walewein:

21405 "Ik hou te lang op dit plein,

Ik wil zien of ik iemand vind

Van Arragon die koningsgezinde,

Of daar iemand spelen wil."

Hij nam zijn speer en zijn schild,

21410 En is alzo ter plaatse gekomen.

Daar heeft hij van Arragon vernomen

De maarschalk van alle heren,

Die ook genomen had een speer

Om een spel te doen daar.

21415 Dus zijn ze beide verzameld daarnaar,

146 Dat de maarschalk zal bekopen.

Ze lieten beide tezamen lopen

En staken beide met groot verlangen.

De maarschalk stak stuk zijn speer,

21420 En Walewein die stak hem weer

En wierp hem van het paard neer,

Zodat hij dacht hij is er geweest.

Heer Walewein nam dat paard met deze

En gaf het zijn gezel daar,

21425 En keerde om weer daarnaar.

En de maarschalk is opgestaan

En is te koning zijn heer gegaan

En vertelde hoe zijn paard is verloren:

Dus had de opperschenker toorn

21430 Dat hem dat lachen is geschied.

Hij wilde langer wachten niet:

Met nijd reed hij op Walewein,

Die daar toen ophield in het plein.

En heer Walewein reed op hem weer

21435 En stak hem toen zo zeer ter neer,

Zodat hij niets hoorde of zag,

Achter het paard daar hij lag,

Dat paard gaf hij zijn gezellen,

En bleef behouden in het dal.

21440 Aan de andere zijde kwam nieuws

Dat de opperschenker was

Afgestoken en zijn paard verloren.

Dus had de drost grote toorn,

En zei, hij zou ze beide wreken.

21445 Hij heeft op Walewein gestoken

En heer Walewein op hem weer,

Zodat de paarden bogen neer,

En de speren te stukken braken.

Beide ze hun zwaard toen trokken.

21450 Toen kwam daartoe menige heer:

Zij vijfhonderd of meer

Begonnen dat toernooi aldaar.

Waleweins gezellen volgden hem daarnaar

En hielpen hem en stonden hem bij

21455 Daar hij te zeer was verladen.

Hij kwam de drost nu ook tegen

En heeft hem van het paard geslagen:

Zijn gezellen hij dat paard beval

En keerde weer in dat dal,

21460 En reed in de grootste groep.

Hij liet menigeen van het paard

Tuimelen op die dag aldaar:

Hij liet menigeen daar verschrikken.

Toen begon daar mannen te vragen

21465 Of iemand wist wie hij was

Die de prijs had aldaar.

En na hem die twee gezellen,

Daar mag men deugd groot van vertellen.

Ze overwonnen onder hen drieën

21470 Het hele toernooi. En meteen

Is het toernooi gescheiden daar;

En men riep uit gelijk daarnaar

Dat men de volgende dag zou komen

En het toernooi weer beginnen.

21475 Dus scheiden ze alle van het veld

In hun herbergen met geweld;

En mijnheer Walewein keerde nadat

Met zijn gezellen ook ter plaatse

In hun herberg haastig,

21480 Daar ze ontvangen waren eerlijk.

Walewein zei tot zijn gezellen:

"Ik zou ons een ding vertellen,

Die ons wezen zou goed,

Was het zaak dat gij ze doet."

21485 Ze zeiden: "Heer, dat gij begeert

Zullen we doen al zonder sparen."

"Zo doe de raad dat ge wint

Vijftig ridders, die ge nu kent

Voor de beste min of meer,

21490 En die hebben geen heer,

En zeg het ik zal hun heer wezen."

Dus gingen ze in de stad na deze

En brachten vijftig ridders te die stonden,

De beste die ze vinden konden,

21495 Die heer Walewein goed ontving.

Ze worden gezellen na dat ding,

En zeiden dat ze toernooien wouden,

En zijn schild volgen zouden.

Toen gingen ze eten daar en drinken.

21500 Walewein liet daar blijde schenken

Zijn gezellen de goede wijn.

"De paarden die hier gewonnen zijn

Geef ik aan ons allen te voeren nu."

Toen was daar vreugde, dat zeg ik u.

21505 De volgende dag vroeg daarnaar

Ripe men echt te wapenen daar.

De koningen kwamen beide te veld

Met grote macht, met groot geweld,

En het toernooi terzelfder stonde

21510 Aan beide zijden aldaar begon.

Twee honderd ridders van Arragon

Waren opgezeten naar hun doen

En wilden het toernooi doorbreken

En met speren geheel doorsteken.

21515 Dus werd heer Walewein gewaar,

En zei het zijn gezellen daarnaar:

"Nu ziet wat u lijkt goed gedaan;

Ik moet die schaar weerstaan

Of we vallen in schande daarbij."

21520 "We volgen u alle," zeiden zij.

Toen sloeg hij in met grote gang

En op de maarschalk van de heren:

Die reed hij echt van het paard

Voor al diegene in die groep.

21525 Toen trok hij het zwaard en ging slaan,

En zijn gezellen volgden hem gelijk,

En hebben er honderd daar op het veld

Van de paarden daar geveld.

Waleweins gezellen gingen leiden

21530 De paarden en uit de anderen scheiden;

En daar binnen was zo ver

Walewein gereden, dat ze bang

Waren; want ze dachten

Dat ze hem verliezen mochten.

21535 Toen hoorden ze roepen in het dal:

"Portugal. Ja, Portugal."

Toen kwamen zijn gezellen daar,

Daar wonder werd gewrocht voorwaar.

Daar bleven die van Portugal

21540 Bij Walewein staan wel.

Walewein en zijn gezellen beide,

Daar hier tevoren van zei,

Hadden de prijs op die dag.

Daar was geslagen menige slag

21545 Eer de andere kwamen ten onder.

Heer Walewein wrochtte daar wonder:

Hij ging ze hier en ginder drijven.

Toen zei daar menig: "Nu zal blijven

De overmoed van Arragon;

21550 Die te voren was zo koen

Deze ridder heeft ze afgemat wel."

Dit zeiden die van Portugal.

De koning van Portugal wel ziet

Wat Walewein in de plaatsen geschiedt.

21555 En ook mede al zijn gezellen,

Hoe ze hen gingen ter neer vellen.

De koning vroeg toen openbaar

Of iemand wist wie hij was

Die de prijs had alleen?

21560 "Hij is de beste van alle algemeen.

Ay heer God van hemelrijk,

Hoe schoon en hoe onverzadigd

Dat hij zijn steken heden nam,

Toen hij met klein volk kwam

21565 Tegen driehonderd van Arragon.

147 Toen zag ik wel aan zijn doen

Dat er niemand leeft van zijn gelijke.

Ik wil zenden haastig

En laten bidden dat hij tot mij komt;

21570 We zullen immer hebben vreugde."

Niemand was daar die hem kende.

De koning zijn maarschalk zond

Daar Walewein ophield met zijn gezellen.

De maarschalk begon hem te vertellen

21575 De boodschap van zijn heer.

"U bidt de koning," zei hij, "zeer,

Mijnheer, erg vriendelijk nu,

Dat gij en alle die zijn met u

Tot zijn tent wil komen.

21580 Hij wil u eren en bewijzen

In alle dingen daar hij mag,

Want we niet op geen dag

Betere zag dan gij bent,

Nog niet gewapend kwam in strijd."

21585 "Ay ridder, zo was me goed gebeurd.

Dat weerzeg ik, want zo is het niet.

Ik ben een man van zwakke daad.

Gij heren," zei hij, "wat is uw raad?

Willen we tot de koning rijden?"

21590 "Ja wij," zeiden ze te die tijden.

Toen reed mijnheer Walewein gelijk

Daar hij de koning ophouden vond.

En toen hij Walewein werd gewaar

Kwam hij hem tegen openbaar,

21595 En heeft hem om de hals genomen:

"God en mij is welkom,

Bloem van alle ridders en heren.

Nu zo bid ik u erg zeer

Dat ge blijven wil met mij,

21600 En zekerheid ook doen daarbij

Me te helpen in dit toernooi,

Dan gaf ik niets

Om de grote legerkracht,

Die de koning nu heeft gebracht

21605 Van Aragon hier aan het veld.

We zouden hier aan zijn getal

Zo naar hem met strijden dagen,

Dat hem ons zou mishagen,

Beloof me morgen de dag."

21610 Heer Walewein zei: "Al dat ik mag

U dienen met het lijf van mij,

Dus mag ge vandaag zeker zijn,

Zij het in toernooi of in strijd."

Dus was de koning erg blijde.

21615 Toen zei hij tot de maarschalk daarnaar

Dat hij tot Walewein nam waar,

En hij hem in de herberg kwijt,

En al zijn gezellen, met vlijt.

Nu ontbood na dit ding

21620 Van Arragon de koning

Van Portugal met een knaap,

Is het dat hij hem op het veld betrapt

De volgende dag, hij zal hem vangen,

En zijn lieden hem geheel afslaan,

21625 Tenzij dat hij ruimt het veld.

De koning sprak: "Nu ga en vertel

Uw heer van Aragon,

Dat ik hem morgen in zijn paviljoen

Jagen zal met grote schande

21630 Met alle ridders van zijn landen."

Toen voer de knaap weer gelijk

En liet dit zijn heer verstaan.

En de koning van Portugal

Ontbood zijn ridders allemaal

21635 En zei: "Gij heren, nu bid ik u,

Dat ge mij bijstaat nu,

Want de koning van Arragon

Wil ons morgen ten onder doen.

Nu zal ik zien wie mijn is vriend.

21640 Heb ik ooit iets groots verdiend

Tegen u, dat beloont me daar.

En ben ik geweest vrekkig en zwaar,

Dat wil ik verbeteren tegen u,

En staan tot uw wil nu."

21645 Toen zeiden de heren allen daar:

"Heer koning, heb geen gevaar;

We zouden daar alle eerder blijven dood

Eer we u verlieten in enige nood.

We zullen ons alle daarom zo pijnen,

21650 Dat het op het veld wel zal schijnen."

Dus was de koning erg vrolijk;

En ze zeiden daar alzo.

Maar Walewein moest blijven daar

En zijn gezellen, weet voor waar.

21655 De koning bad Walewein toen zeer

Dat hij stond naar zijn eer.

Ik zeg het u, dat hij hem beval

Zijn lichaam groot en smal;

En zijn toernooi en al zijn macht

21660 Zette hij geheel in Waleweins kracht,

En beide doen en ook laten.

Walewein sprak: "Heer, bij liefdadigheid,

Ge hebt zo menige ridder koen,

Zet ze tot mijn wil te doen

21665 En willen ze me morgen volgen dan,

Ik schoffeer al die man

Die de koning brengen kan

Van Arragon, bij Sint Jan,

Dus bewaar ik u, blijf gezond."

21670 "Gezegend zo is uw mond

En het hart die de gedachte droeg."

Dit zei de koning en lachte.

Toen schonk men daar de goede wijn,

En elk ging toen ter rusten.

21675 Nu heeft de nacht einde genomen,

En de dag is voort gekomen

Met een heldere zonneschijn.

Nu dwingt Walewein een pijn,

Een ding die hem bevolen is;

21680 En de koning deed nu gewis

De woorden die hij hem zei

Toen hij zijn leger aan hem liet:

Dat zal hij doen, heeft hij geluk.

Dat ridderschap is gekomen al

21685 Vroeg gewapend tot het dal.

Gewapend was van Portugal

De koning en op een paard gezeten.

Walewein had niet vergeten

Dat hem de koning zelf bad,

21690 En is gekomen ter strijdplaats.

Toen zei Walewein: "Versta me, heer,

Wat ge zal doen, met uw leger;

Ge zal ge verdelen in vijven nu,

En die zullen varen, dat zeg ik u,

21695 Elk dapper onder zijn banieren,

En toernooien in die manieren

Of dwingen wou elke schaar

Allen die op het veld waren.

En heeft enige schaar het te kwaad,

21700 En zie ik dat ze ten onder gaat,

Die zal ik dan met mijn gezellen

Zo behoeden, dat men er van vertellen

Wonder zal en ook spreken.

Ik zal onze scharen zo verkwikken

21705 Dat wij zullen blijven te boven."

Dit wilde wel de koning beloven.

Dus heeft de koning dit bestaan,

En liet zijn eerste schaar voort gaan,

Die de andere aanstonden zo zeer,

21710 Dat ze te recht hadden eer.

Ze reden tot het paviljoen

Daar lag de koning van Arragon,

Die uit trok derwaarts wel

Met vijfduizend ridders snel,

21715 Die de andere weerstonden,

148 Die zich verweerden zo ze het beste konden.

Daar waren er weinig op het veld.

Ze braken hun schilden met geweld.

Die van Arragon deden het daar goed.

21720 Daar lieten ook die van Portugal

In het toernooiveld schijnen

Hoe ze met zwaarden konden pijnen:

Hen mocht niemand vergelijken.

Tenslotte moesten ze toch wijken.

21725 Toen kwam dat andere bataljon aangerennen,

Zoals Walewein had geordineerd.

Ze sloegen midden in de drang:

Zo sterk was daar de toegang,

Dat elk daar zijn speer brak

21730 En de zijne ter neer stak.

Walewein is mede ingevaren

En doorbrak al die scharen;

En alles dat kwam in zijn ontmoeting

Dat moest liggen daar te voet.

21735 Toen moesten die van Arragon vlieden.

En toen dit de anderen zien,

Die daar nog stil hebben gelegen,

Zij vijftien honderd kwamen daartegen

En hebben de anderen ten achter gedaan.

21740 Had mijnheer Walewein niet gedaan

En zijn gezellen, daar ter plaatse,

Ze waren alle geschoffeerd mede.

Ze deden krachtige verweer

Beide met schild en met speer.

21745 Voor hen lag menige man ter neer.

Toch moesten ze omkeren weer,

En liet de derde schaar komen,

Die heeft Arragon benomen

Dat voordeel dat ze hadden te voren.

21750 Deze schaar deed hen grote toorn;

En heer Walewein en zijn gezellen

Gingen daar de ridders vellen.

Ik meen dat daar weinig iemand was

Die van zijn spel nu genas.

21755 Dus moesten die van Aragon vlieden.

Dit heeft hun koning daar gezien,

En schaamde zich zeer, weet ik wel,

Dat hem die van Portugal

Zijn volk aldus ten achter deed.

21760 Met zijn scharen kwam hij gereed

Daar hem in volgden zo vele gezellen,

Dat ik ze niet kon tellen.

Hij was boos en ook gram.

En toen dit die van Portugal vernam

21765 De koning en Walewein ook mede

Kwamen ze tegen hem ter plaatse

Met grote macht, dat verstaat.

Daar was toen geen andere raad

Dan dat ze manlijk op de andere reed.

21770 Van beide de koningen, zoals ik het weet,

De ene stak de andere zo hard,

Daar ze kwamen tegemoet,

Dat hun zadels beide kraken

En hun speren te stukken braken,

21775 En hun paarden bogen mede.

Toen trokken ze de zwaarden beide,

Daar ze krachtig mee strijden.

Toen kwamen toe aan beide zijden

De twee konings gezellen.

21780 Niemand die leeft die kan het vertellen

Hoe vreselijk dat men daar stak,

En van de speren dat gekraak.

Daar werd gekleurd toen dat gras

Met bloed, dat tevoren groen was.

21785 Ze vochten daar met grote nijd

Aan beide zijden in de strijd.

Daar verweerden die van Portugal

Die van Arragon in het dal;

En hun heer de koning mede,

21790 Die nu kwam terzelfder plaatse,

En ontmoette van Aragon

De koning wel recht naar zijn doen,

Die met grote nijd sloeg

Met het zwaard dat hij droeg

21795 Op de helm met zijn kroon,

Zodat de koning, al zonder hoon,

Ter aarde moest vallen neer;

Maar hij was snel op weer,

Daar geholpen van de zijnen,

21800 Dat hen zeer werd pijnig;

Maar ze herstelden zo daarnaar,

Dat ze deden de koning gevaar,

En dat hij in grote zorgen was.

En heer Walewein merkte wel dat,

21805 Dat hij was in grote pijnen,

En hij liet blazen de bazuinen,

En sprak tot zijn gezellen al bloot:

"De koning heeft nu hulp nodig.

Niemand spaart lijf of goed,

21810 Maar elk doet zo zijn gemoed,

Dat men er immermeer van spreekt.

Nu volgt me en ziet op mijn steken."

Toen voer Walewein in ter vaart

En heeft gemaakt een schaar

21815 In het toernooi, en zulk geloop,

Hij stak er twintig overhoop,

Die allen vielen van de paarden.

Hij reed in de grootste groep.

Zijn gezellen volgden hem mede.

21820 En toen ze zagen wat Walewein deed

Waren ze alle versterkt daarbij.

Daar werd gelijk een groot gekrijs

En een vreselijke gejaag.

Daar was geslagen menige slag:

21825 Daar worden in deze jacht geveld

Vijfhonderd ridders met geweld

Van Walewein en zijn gezellen.

Ik mag u het wonder niet vertellen

Dat hij deed te dat toernooi.

21830 Hij bracht de koning in verdriet

Van Aragon te deze tijden.

Men zag niet zo’n vreselijk strijden.

Zijn gezellen volgden hem na.

Men werd aan hem wel gewaar

21835 Dat hij pijnigde om de eer

Daar waren er duizend en meer,

Die voor hem ter aarde lagen.

Toen die van Aragon dit zagen

Gingen ze vlieden, en met hun heren.

21840 Toen werd daar geroepen luid en zeer

En uitgeroepen ook in het dal:

"Portugal, Portugal."

Heer Walewein zag de koning vlieden

Met zijn volk, en meteen

21845 Is hij hem vast nagevaren,

En zijn gezellen volgden hem na.

Daar moest hij door die groep rijden

En ook vreselijk strijden.

Daar hij aan de koning kwam

21850 In zijn breidel hij hem nam,

En keerde hem om met geweld.

Dat uitroepen was menigvuldig

En van de zwaarden dat geklank.

Aan beide zijden dat gedrang

21855 Was zo groot daar onderlinge,

Dat Walewein in geen dingen

De koning kon brengen niet

Uit het gedrang, wat er geschiedt.

Toen gaf hij hem zijn twee gezellen,

21860 Die menige ridder konden vellen.

Hij was met grote kracht bestaan.

Walewein nam het zwaard met beide handen

En ging daar slaan onder de hoop.

Daar werd gelijk een groot geloop,

21865 Want alles dat hij kon raken

149 Moest daar de dood smaken.

Hij sloeg ter dood man en paard.

Dus werd dat leger zo bang,

Dat ze vlogen toen alle zeer

21870 En lieten daar toen hun heer,

En wel veertig ridders mede,

Die daar gevangen waren ter plaatse.

En het toernooi scheidde in het zand,

Want de nacht ging in gelijk.

21875 En Walewein bracht van Aragon

De koning gevangen en zijn baronnen,

De grootste en de rijkste, te waren.

Met hen kwam hij tot de koning gevaren

Van Portugal, al daar hij was

21880 In zijn tent, en zei na dat:

"Heer koning, ik breng gevangen u

Van Aragon de koning nu

Met veertig van zijn ridders daartoe."

Toen was de koning erg vrolijk

21885 En zei: "Heer ridder, bij Onze Heer,

Ge hebt me geholpen mijn eer:

En had je er niet geweest, zonder waan,

Ik was hier nu ten achter gegaan."

Men ontwapende Walewein aldaar

21890 En men ging eten gelijk daarnaar;

En na het eten is men gegaan

In een kamer te rade samen,

Wat men daar nu voort zal doen

Met de koning van Aragon.

21895 Toen zei de koning van Portugal

Dat men het zo zou laten allemaal,

Van de koning de verzoening,

Aan de ridder die hem ving.

Toen zei hij tot Walewein gelijk:

21900 "Heer, dit moet al aan u staan.

Wat u zelf lijkt goed

Wil ik dat ge hiermee doet."

En de koning van Aragon

Die beloofde mede ook dit doen.

21905 Walewein sprak: "Ge hebt me gekozen,

Nu moet ge me beide verzekeren tevoren

Te doen dat ik zal zeggen dan,

Voor al uw man."

Dit werd ginder allemaal gedaan:

21910 Ze verbonden zich beiden gelijk

Te blijven aan Waleweins woord.

Toen zei Walewein: "Zo zeg ik voort:

De overmoed die wel was eer,

Dat ge die laat vallen immermeer,

21915 En bevriend bent met gestadige zin;

Zo wat dat als de een begint,

Dat hem de ander bijstaat,

Gaat hem te goed of te kwaad.

Dus wil ik dat volgt de verzoening."

21920 Dit waren ze bereid te doen.

Ze worden daar gestadige vrienden,

En elk de andere graag diende

De tijd dat ze leefden immermeer.

Dat was hen beide goed en eer.

21925 Toen zei Walewein: "Met dit ding

Zo is gemaakt de verzoening,

En met dat ik er nog zeg toe.

Ik bid u, heren, dat ge alzo

Beraden wordt door mijn bede,

21930 Dat ge met al uw macht mede

Te Kardoel vaart en wacht daar

Omtrent Sint Jans dag voorwaar,

En me opwacht veertien nacht

Met al uw kracht;

21935 Ik zal daar komen te die stonden

En bezoeken die van de tafelronden.

Ik heb daar weleer, zonder halen,

Mijn wil bevorderd wel."

Toen vroegen de koningen beide aldaar

21940 Hoe dat zijn naam was?

Hij zei: "Mijn naam mag ge weten:

Walewein zo ben ik geheten.

Koning Loth mijn vader was.

Koning Arthur, zij het zeker dat,

21945 Is mijn oom, min of meer."

"God zij gelooft de grote eer."

Zeiden de koningen beide tezamen,

"Dat ons Walewein, de avonturen vader,

Verzoend heeft alhier ter plaatse.

21950 Heer Walewein," zeggen ze, "uw bede

Die zullen we doen erg graag;

En ons staat het niet u te weren.

We zullen daar komen met al onze macht

Recht op Sint Jans nacht.

21955Walewein bedankte toen de heren

En nam verlof daar met eren

Aan de koningen daar ter plaatse,

En aan zijn gezellen mede,

Dus ze droevig alle waren,

21960 Dat hij hen dus wilde ontvaren;

Maar het moest immer wezen.

Te Brittannië waart reed hij met deze

Tot bij Carmeloet, zij het zeker dat,

Daar een heremiet wonende was

21965 Op een berg in een woud;

Daar wilde hij zijn in zijn behoudt

Bedekt, weet dat, te waren,

Totdat ze alle verzameld waren

Die hem belofte hadden gedaan.

21970 Hier laat ik het van Walewein staan

En spreek van de ridders fijn,

Die daar te komen schuldig zijn.

LIII.

Hoe si alle quamen te hove die hi verwonnen hadde, ende van Keyen.

Nu sal die aventure vertellen

Van algader dien gesellen

21975Die verwonnen heeft Walewein,

Hoe si comen op dat plein

Vor Kardole, dus seget die lesse,

Rechte te Sente Jansmesse.

Morilegant, sijt seker das,

21980Die irst van hem verwonnen was,

Hi brachte met hem een scone here,

Vijfhondert ridders int gewere:

Dese slogen alle haer getelt

Vor Kardole op een scone velt.

21985Daerna quam sijn broder gereet,

Die met heme brachte, Godweet,

Seshondert ridders, wet dat wel,

Die dapper waren ende snel.

Hi brachte oec met die joncfrouwe,

21990Die hem Walewein beval op trouwe,

Die her Walewein verloeste vor das

Uten borne daer si in was.

Daerna quam geweldelike

Die coninc vanden verwoesten rike.

21995Ende brachte mede dat serpent,

Dat sijn lant hadde gescent;

Ende sijn dochter brachti mede.

Hi sloech sine tenten vor die stede;

Daer drie dusent ridders toe horen,

22000Die rike waren ende wel geboren.

Daerna quam mede die coninc,

Des hertogen neve, die om die dinc

Vacht enen camp vor desen,

Om dat hi wilde di scoenste wesen

22005Entie beste van kerstenhede;

Ende hone Walewein onder dede

Hebdi hier vore wel gehort.

Hi ende sijn oem brachten vort

Vierdusent ridders, wet vorwaer.

22010Ende Waleweins waerd quam mede daer,

150 Ende sijn sone, die jonchere,

Die Waleweine dede die grote ere,

Daer hi vechten moeste den camp

Jegen den hertoge, sonder scamp.

22015Daerna quam doe Gorlemant:

Vijfhondert ridders brachti int lant.

Dit was die gene die altoes vacht

Jegen die gene, die over nacht

In sijn hues herbergen wilden:

22020Si moestent met swaerden ende met scilden

Winnen, souden si bliven daer,

Oft doet bliven, wet vor waer.

Daerna quamen die twee gygande

Ende brachten met hen daer te lande

22025Seshondert ridders ende die joncfrouwen,

Die her Walewein verloeste van rouwen,

Die die gygande hadden gevaen,

Alsict hier vore dede verstaen.

Daerna quam oec, wetet wale,

22030Die coninc van Portegale,

Ende brachte met hem oec aldare

Vier dusent ridders, wet oppenbare:

Dese slogen haer tenten menegertire

Bi Kardoel op ene scone rivire.

22035Daerna quam die coninc

Van Arragoen om dese dinc,

Bracht ses dusent ridders wel,

Die dapper waren ende snel.

Hi quam gevaren op dat plein

22040Vor Kardole, daer min her Walewein

Hem hadde geleget dach,

Daer menech edel prinse lach.

Hi sloech sine tenten bider stat,

Daer menech scone teken an sat.

22045Doen Artur die coninc dit vernam,

Dat ginder soe groet volc quam,

Hine wiste wat dat mochte diden.

Hi beriet hem met sinen lieden,

Want hi waende dat viande waren.

22050Doe seiden si hem: "Men sal daer varen

Ende ondervinden wat mach wesen."

Men nam Yweine ut te desen

Ende den here Perchevale.

Die coninc bat hen, dat si wale

22055Ende wiselike daer souden vragen

Bi wat saken si daer lagen?

Dese twee gingen derwaerd saen,

Ende hebben die waerheit wel verstaen

Bi wat saken si daer quamen,

22060Ende datse Walewein alle tsamen

Gedwongen heeft met sire pine

Der coninginnen gevangen te sine.

Dies waren die heren herde blide

Ende gingen toten coninc tier tide

22065Ende seiden hem dese boetscap daer.

Doe werdmen blide al oppenbaer.

Al dat hof te gadere quam

Doemen van Waleweine vernam,

Dathi levet ende comen soude.

22070Die coninc geboet also houde

Dat hem elc gereide twaren,

Want hi wilt daer buten varen

Metter coninginnen ende festeren

Ende willecome heten di lansheren.

22075Dies es die coninc ute gevaren,

Ende die andere die daer buten waren

Quamen jegen hem te gemote.

Met scoenre tale, met scoenre grote

Sijn si daer vergadert nu.

22080Si spraken alle, dat secgic u,

Ter coninginnen ende seiden: "Vrouwe,

Ons heeft bevolen bi onser trouwe

Her Walewein, die riddere vri,

Dat wi al u gevangen si,

22085Ende met ons te done uwe wille.

Op dit licgewi hier lude ende stille

Ende beiden sijns hier ter stat,

Want hi hem te comene vermat

Binnen desen viertien nachten.

22090Dus motewi sijns nu licgen wachten."

Ende binnen deser selver sprake

So es ginder comen een knape

Ende seget den coninc daer ter steden

Dat her Walewein comt gereden

22095Ginder buten ane geen wout,

Doe was daer bliscap menechfout.

Die coninc entie coninginne

Voren derward met bliden sinne,

Soe daden oec alle die heren;

22100Voren hem jegen dor sire eren,

Sonder enege lange beide,

Nu hort wat Artur die coninc seide;

"Troest ende bliscap mins lives,

Mire eren ende oec mins wives,

22105Gode ende mi sijt willecomen.

Den genen mote God verdomen,

Die u benomen hevet mi."

Doe sprac Walewein, die riddere vri;

"God loen u, here, derre eren."

22110Doe quamen vort alle die heren

Ende hebben Waleweine wel ontfaen.

Doe leidese Walewein met hem saen

Tote Kardole in dat palas,

Daer menech edel riddere was.

22115Die coninc doe sijn hof geboet,

Want hi hadde di bliscap groet

Dor die comste sijns neven;

Hi wilt nu scone gichte geven.

Al sine man te hove quamen

22120Doe si die niemare vernamen.

Daer quam te hove arme ende rike.

Die coninc hilt gestadelike

Viertien nacht hof, ende droech crone,

Ende gaf menege gichte scone.

22125Hi gichte elken here dor das

Nadien dat hi waerd was.

Walewein bat oec der coninginnen

Dat si wilde dor sire minnen

Te hove comen metten vrouwen,

22130Datse die heren mogen scouwen.

Si seide dat sijt gerne dade.

Dus quamsi daer bi sinen rade

Twee ende twee te hove gegaen,

Daer si waren wel ontfaen.

22135Doe nam her Walewein metter hant

Die joncfrouwe die hi inden borre vant,

Ende quam te Morilegante gegaen

Ende bat hem dat hi wilde ontfaen

Sine vrindinne, sine amie,

22140Die joncfrouwe van Normendie,

Die scone ende edel es geboren;

"Ende vergevet hare allen toren."

Hi seide dat hijt gerne dade.

Daer bleef die vrinscap vort gestade.

22145Doe bat die coninc alden heren

Die Walewein verwan met eren

Hoe die sticken quamen toe

Daer hise mede verwan alsoe?

Doe seiden sijt algader daer,

22150Ende boden den coninc oec daernaer

Dat hise ontfinge daer met minnen,

Ende oec mede der coninginnen,

In eygendome van haren lande.

Daerna boden si die hande,

22155Dat si den coninc bekinden te hant

Beide borge ende lant,

Ende si ontfingent te lene weder.

Mijn her Walewein dede oec seder

Des graven sone, den jonchere,

22160Groet goet ende grote ere,

151 Enten grave sinen vader;

Want hi haddens beidegader

Met groter doget wel verdient

Dat hi was haer goede vrient.

22165Dit hof sciet met groten eren,

Ende rechte daer int wederkeren,

Alse die heren namen orlof,

Quam boetscap van Keyen daer int hof,

Ende van sinen gesellen mede,

22170Die waren gevaren dor scalchede

Om Waleweine confuse te doene.

Doe die boetscap onder die barone

Te Kardoel quam, dat verstaet,

Ende si vernamen dat grote quaet

22175Ende die valscheit di Keye seide,

Dat wilden wreken sonder beide

Die heren die Walewein verwan.

Doe spranc op Morilegan

Ende sijn broder mede, Godweet,

22180Ende die coninc oec gereet

Vanden verwoesten lande nu,

Ende die hertoge, dat secgic u,

Ende Gorleman spranc op te hande,

Ende oec mede di twee gygande:

22185Dit waren si seven bi getale.

Dese willen varen inden dale

Jegen Keyen nu ter steden,

Die hem twintechste quam gereden:

Si willen hemelike bestaen.

22190Dese seven voren harde saen

In een bosch, bi Kardole steet,

Daer Keye bi liden soude gereet.

Ende doe Keye met sinen gesellen quam,

Elc van desen een spere nam,

22195Ende quamen gereden derwaerd,

Ende ripen dat si hen werden ter vard.

Ende elc daer den sinen nam.

Die hertoge daer op Keyen quam,

Ende Keye quam op hem gerant,

22200Ende brac sijn spere toter hant;

Maer die hertoge der steken ontstoet

Ende stac Keyen weder metter spoet

So vresselike ende so sere,

Dat hi quetste daer den here

22205Harde sere, wet vor waer.

Hi stakene dor den halsberch daer

In die side ene grote wonde,

Dat Keye viel ter selver stonde

Twintech vote wel achterward.

22210Entie hertoge liet lopen sijn paert

Over Keyen al daer hi lach,

Want hi enen anderen sach,

Die gerecht hadde een spere:

Dien stac hi oec sonder were

22215Dat hi quam ter eerden gevallen.

Doe ginc daer steken elc van hen allen,

Gorleman, Morilegan entie gygande,

Entie coninc vanden wosten lande:

Elc staker twee ter neder.

22220Si rechten hen some op weder

Ende begonsten metten swerde te slane.

Ende Keye ontcroep hemelijc dane:

Die wile dat si vochten daer

Ontginc hi int wout daernaer,

22225Ende gine met pinen ende met sere

Ten hermite, daer Walewein die here

Hier vore lach, daer ic af seide.

Her Keye quam daer mat groten leide

Ende lach daer hemelijc, sijt seker das,

22230Tote dat hi genesen was;

Want hi hadde doe wel verstaen,

Haddi doe te hove gegaen,

Dat hi daer qualike comen ware

Om heren Waleweins wille oppenbare.

22235Dus es Keye ontslopen, die here,

Ende sine gesellen vochten sere

Jegen die seven ridders daer;

Maer en bescoet hen niet een haer,

Want die gygande slogense soe,

22240Dat si hen op moesten geven doe.

Daer namen sise, dat secgic u,

Ende vordense met hen te hove nu,

Ende daden hen lien daer oppenbare,

Dat altemale logene ware

22245Dat Keye over Waleweine trachte;

Ende dat hise oec daertoe brachte,

Dat sijt met hem souden lien:

Daertoe dranc hise met scalkernien.

Doe vrachde die coninc waer Keye es?

22250Si seiden: "Here, wine weten niet des;

Maer hi quam met ons gereden

Daer ons dese heren bestonden heden;

Ende daer werd hi gesteken ende gewont

Dat hi ter eerden lach ter stont;

22255Ende wine weten waer hi ontginc."

Doe sprac daertoe Artur die coninc:

"Hi heeft menege quaetheit gedaen,

Laettene ten duvelvolen gaen."

Dus wistmen die verranesse wel.

22260Daer was bliscap ende spel,

Ende Walewein dancte den heren sere

Dat si hadden gedaen hem dese ere.

Dus sciet dat hof te Cardeloet.

Elc here ende elc genoet

22265Voer te sinen lande mettesen.

Nu latic dese tale wesen

Ende sal vorwerd tellen nu

Van ere joncfrouwen, dat secgic u,

Die boetscap brachte ins conincs hof,

22270Daer prijs an lach ende groten lof.

LIII.

Hoe ze alle kwamen te hof die hij overwonnen had, en van Keye.

Nu zal het avontuur vertellen

Van allemaal die gezellen

21975 Die overwonnen heeft Walewein,

Hoe ze komen op dat plein

Voor Carmeloet, aldus zegt de les,

Rechte te Sint Jansmis.

Morilegant, zij het zeker dat,

21980 Die het eerste van hem overwonnen was,

Hij bracht met hem een mooi leger,

Vijfhonderd ridders in het geweer:

Deze sloegen al hun tenten

Voor Carmeloet op een schmooioon veld.

21985 Daarna kwam zijn broeder gereed,

Die met hem bracht, God weet,

Zeshonderd ridders, weet dat wel,

Die dapper waren en snel.

Hij bracht ook mee de jonkvrouw,

21990 Die hem Walewein beval op trouw,

Die heer Walewein verloste voor dat

Uit de bron daar ze in was.

Daarna kwam geweldig

De koning van het verwoeste rijk.

21995 En bracht mee dat serpent,

Dat zijn land had geschonden;

En zijn dochter bracht hij mede.

Hij sloeg zijn tenten voor de stede;

Daar drie duizend ridders toe behoren,

22000 Die rijk waren en goed geboren.

Daarna kwam mede de koning,

De neef van de hertog, die om dat ding

Vocht een kamp voor deze,

Omdat hij wilde de mooiste wezen

22005 En de beste van christenheden

En hoe Walewein hem onder deed

Heb ge hiervoor wel gehoord.

Hij en zijn oom brachten voort

Vierduizend ridders, weet voorwaar.

22010 En Waleweins waard kwam mede daar,

150 En zijn zoon, die jonkheer,

Die Walewein deed die grote eer,

Daar hij vechten moest het kamp

Tegen de hertog, zonder schande.

22015 Daarna kwam toen Gorlemant:

Vijfhonderd ridders bracht hij in het land.

Dit was diegene die altijd vocht

Tegen diegene, die over nacht

In zijn huis herbergen wilden:

22020 Ze moesten het met zwaarden en met schilden

Winnen, zouden ze blijven daar,

Of dood blijven, weet voor waar.

Daarna kwamen de twee giganten

En brachten met hen daar te lande

22025 Zeshonderd ridders en die jonkvrouwen,

Die heer Walewein verloste van rouwen,

Die de giganten hadden gevangen,

Zoals ik hiervoor liet verstaan.

Daarna kwam ook, weet het wel,

22030 De koning van Portugal,

En bracht met hem ook aldaar

Vier duizend ridders, weet openbaar:

Deze sloegen hun tenten te menige tijd

Bij Kardoel op een schone rivier.

22035 Daarna kwam de koning

Van Arragon om dit ding,

Bracht zes duizend ridders wel,

Die dapper waren en snel.

Hij kwam gevaren op dat plein

22040 Voor Carmeloet, daar mijnheer Walewein

Hem had gezegd de dag,

Daar menige edele prins lag.

Hij sloeg zijn tenten op bij de stad,

Daar menig schoon teken aan zat.

22045 Toen Arthur de koning dit vernam,

Dat ginder zo’n groot volk kwam,

Hij wist niet wat dat mocht beduiden.

Hij beried zich met zijn lieden,

Want hij waande dat het vijanden waren.

22050 Toen zeiden ze hem: "Men zal daar varen

En ondervinden wat dat mag wezen."

Men nam Ywein uit tot deze

En de heer Percheval.

De koning bad hen, dat ze goed

22055 En wijs daar zouden vragen

Bij wat voor zaken ze daar lagen?

Deze twee gingen derwaarts gelijk,

En hebben de waarheid wel verstaan

Bij wat voor zaken ze daar kwamen,

22060 En dat Walewein ze alle tezamen

Gedwongen heeft met zijn pijn

De koningins gevangene te zijn.

Dus waren die heren erg blijde

En gingen tot de koning te die tijde

22065 En zeiden hem deze boodschap daar.

Toen werd men blijde al openbaar.

Al dat hof tezamen kwam

Toen men van Walewein vernam,

Dat hij leeft en komen zou.

22070 De koning gebood alzo te houden

Dat zich elke bereidde te waren,

Want hij wil daar buiten varen

Met de koningin en feesten

En welkom heten de landheren.

22075 Dus is de koning uit gevaren,

En de anderen die daar buiten waren

Kwamen hem tegen tegemoet.

Met schone taal, met schone groet

Zijn ze daar verzameld nu.

22080 Ze spraken alle, dat zeg ik u,

Ter koningin en zeiden: "Vrouw,

Ons heeft bevolen bij onze trouw

Heer Walewein, die ridder vrij,

Dat we alle uw gevangenen zijn,

22085 En met ons te doen uw wil.

Om dit liggen we hier luid en stil

En wachten op hem hier ter plaatse,

Want hij hem te komen vermat

Binnen deze veertien nachten.

22090 Dus moeten we op hem nu liggen te wachten."

En binnen deze zelfde spraak

Zo is ginder gekomen een knaap

En zegt de koning daar ter plaatse

Dat heer Walewein komt gereden

22095 Ginder buiten aan dat woud,

Toen was daar blijdschap menigvuldig.

De koning en de koningin

Voeren derwaarts met blijde zin,

Zo deden ook al die heren;

22100 Voeren naar hem door zijn eer,

Zonder enig lang wachten,

Nu hoor wat Arthur de koning zei;

"Troost en blijdschap van mijn lijf,

Mijn eer en ook van mijn wijf,

22105 God en mij bent ge welkom.

Diegenen moet God verdoemen,

Die u benomen heeft mij."

Toen sprak Walewein, de ridder vrij;

"God loont het u, heer, die eer."

22110 Toen kwamen voort al die heren

En hebben Walewein goed ontvangen.

Toen leidde ze Walewein met hem gelijk

Tot Carmeloet in dat paleis,

Daar menig edele ridder was.

22115 De koning toen zijn hof gebood,

Want hij had die blijdschap groot

Door de komst van zijn neef;

Hij wil nu schone giften geven.

Toen zijn mannen te hof kwamen

22120 Toen ze het nieuws vernamen.

Daar kwam te hof arm en rijk.

De koning hield gestadig

Veertien nacht hof, en droeg een kroon,

En gaf menige gift schoon.

22125 Hij schonk elke heer door dat

Nadien dat hij waard was.

Walewein bad ook de koningin

Dat ze wilde door zijn min

Te hof komen met de vrouwen,

22130 Zodat ze die heren mogen aanschouwen.

Ze zei dat zij het graag deed.

Dus kwamen ze daar bij zijn raad

Twee en twee te hof gegaan,

Daar ze waren goed ontvangen.

22135 Toen nam heer Walewein bij de hand

De jonkvrouw die hij in de bron vond,

En kwam te Morilegan gegaan

En bad hem dat hij wilde ontvangen

Zijn vriendin, zijn geliefde,

22140 De jonkvrouw van Normandië,

Die schoon en edel is geboren;

"En vergeef haar alle toorn."

Hij zei dat hij het graag deed

Daar bleef de vriendschap voorts gestadig.

22145 Toen bad de koning alle heren

Die Walewein overwon met eren

Hoe de stukken kwamen toe

Daar hij ze mee overwon alzo?

Toen zeiden zij het allemaal daar,

22150 En boden de koning ook daarnaar

Dat hij ze ontving daar met minnen,

En ook mede de koningin,

In eigendom van hun landen.

Daarna boden ze de handen,

22155 Dat ze de koning erkenden gelijk

Beide burchten en land,

En ze ontvingen het te leen weer.

Mijnheer Walewein deed ook sinds

De graven zoon, de jonkheer,

22160 Groot goed en grote eer,

151 En de graaf zijn vader;

Want hij hadden ze beide tezamen

Met grote deugd wel verdiend

Dat hij was zijn goede vriend.

22165 Dit hof scheidde met grote eren,

En recht daar in het weerkeren,

Toen de heren namen verlof,

Kwam een boodschap van Keye daar in het hof,

En van zijn gezellen mede,

22170 Die waren gevaren door schalksheden

Om Walewein beschaamd te doen.

Toen die boodschap onder de baronnen

Te Kardoel kwam, dat verstaat,

En ze vernamen dat grote kwaad

22175 En de valsheid die Keye zei,

Dat wilden ze wreken zonder wachten

Die heren die Walewein overwon.

Toen sprong op Morilegan

En zijn broeder mede, God weet,

22180 En de koning ook gereed

Van het verwoeste land nu,

En de hertog, dat zeg ik u,

En Gorleman sprong op gelijk,

En ook mede de twee giganten:

22185 Dit waren zij zeven bij getal.

Deze willen varen in het dal

Tegen Keye nu ter plaatse,

Die van hen als twintigste kwam gereden:

Ze willen heimelijk bestaan.

22190 Deze zeven voeren erg gauw

In een bos, dat bij Carmeloet staat,

Daar Keye bij rijden zou gereed.

En toen Keye met zijn gezellen kwam,

Elk van dezen een speer nam,

22195 En kwamen gereden derwaarts,

En riepen dat ze zich weerden ter vaart.

En elk daar de zijne nam.

De hertog daar op Keye kwam,

En Keye kwam op hem gerent,

22200 En brak zijn speer tot de hand;

Maar de hertog de steken weerstond

En stak Keye weer met een spoed

Zo vreselijk en zo zeer,

Zodat hij kwetste daar de heer

22205 Erg zeer, weet voor waar.

Hij stak hem door de harnas daar

In de zijde een grote wond,

Zodat Keye viel terzelfder stond

Twintig voeten wel achteruit.

22210 En de hertog liet lopen zijn paard

Over Keye al daar hij lag,

Want hij een andere zag,

Die gericht had een speer:

Die stak hij ook zonder verweer

22215 Zodat hij kwam ter aarde gevallen.

Toen ging daar steken elk van hen allen,

Gorleman, Morilegan en de giganten,

En de koning van de woeste landen:

Elk stak er twee ter neer.

22220 Ze richten hen soms op weer

En begonnen met de zwaarden te slaan.

En Keye ontkroop er heimelijk vandaan:

De tijd dat ze vochten daar

Ontkwam hij in het woud daarnaar,

22225 En ging met pijnen en met zeer

Tot de heremiet, daar Walewein die heer

Hiervoor lag, daar ik van zei.

Heer Keye kwam daar met grote leed

En lag daar heimelijk, zij het zeker dat,

22230 Totdat hij genezen was;

Want hij had toen wel verstaan,

Had hij toen te hof gegaan,

Dat hij daar kwalijk gekomen waar

Om heer Waleweins wil openbaar.

22235 Dus is Keye ontkomen, die heer,

En zijn gezellen vochten zeer

Tegen die zeven ridders daar;

Maar het schoot hen niets,

Want de giganten sloegen ze zo,

22240 Zodat ze zich op moesten geven toen.

Daar namen ze hen, dat zeg ik u,

En voerden ze met hen te hof nu,

En lieten hen belijden daar openbaar,

Dat het allemaal leugens ware

22245 Dat Keye over Walewein vertelde;

En dat hij ze ook daartoe bracht,

Dat zij het met hem zouden liegen:

Daartoe dwang hij ze met schalksheden.

Toen vroeg de koning waar Keye is?

22250 Ze zeiden: "Heer, we weten niet dit;

Maar hij kwam met ons gereden

Daar ons deze heren bestonden heden;

En daar werd hij gestoken en gewond

Zodat hij ter aarde lag terstond;

22255 En we weten niet waar hij ontkwam"

Toen sprak daartoe Arthur de koning:

"Hij heeft menige kwaadheid gedaan,

Laat hem ten duivel aanbevelen."

Dus wist men dat verraad wel.

22260 Daar was blijdschap en spel,

En Walewein dankte de heren zeer

Dat ze hadden gedaan hem deze eer.

Dus scheidde dat hof te Carmeloet.

Elk heer en elke genoot

22265 Voer tot zijn land met dezen.

Nu laat ik deze taal wezen

En zal verder vertellen nu

Van een jonkvrouw, dat zeg ik u,

Die boodschap bracht in konings hof,

22270 Daar prijs aan lag en grote lof.