Beowulf

[1] GLOSSARY OF PROPER NAMES.

lfhere. A kinsman of Wiglaf.

schere. Confidential friend of King Hrothgar. Elder brother of Yrmenlaf. Killed by Grendel.

Beanstan.Father of Breca..

Beowulf. Son of Scyld, the founder of the dynasty of Scyldings. Father of Healfdene, and grandfather of Hrothgar.

Beowulf. The hero of the poem. Sprung from the stock of Geats, son of Ecgtheow. Brought up by his maternal grandfather Hrethel, and figuring in manhood as a devoted liegeman of his uncle Higelac. A hero from his youth. Has the strength of thirty men. Engages in a swimming-match with Breca. Goes to the help of Hrothgar against the monster Grendel. Vanquishes Grendel and his mother. Afterwards becomes king of the Geats. Late in life attempts to kill a fire-spewing dragon, and is slain. Is buried with great honors. His memorial mound.

Breca. opponent in the famous swimming-match.

Brondings. A people ruled by Breca.

Brosinga mene. A famous collar once owned by the Brosings.

Cain. Progenitor of Grendel and other monsters.

Dghrefn. A warrior of the Hugs, killed by Beowulf.

Danes. Subjects of Scyld and his descendants, and hence often called Scyldings. Other names for them are Victory-Scyldings, Honor-Scyldings, Armor-Danes, Bright-Danes, East-Danes, West-Danes, North-Danes, South-Danes, Ingwins, Hrethmen.

Ecglaf. Father of Unferth, who taunts Beowulf.

Ecgtheow. Father of Beowulf, the hero of the poem. A widely-known Wgmunding warrior. Marries Hrethel’s daughter. After slaying Heatholaf, a Wylfing, he flees his country.

Ecgwela. A king of the Danes before Scyld. [xiv]

Elan. Sister of Hrothgar, and probably wife of Ongentheow, king of the Swedes.

Eagle Cape. A promontory in Geat-land, under which took place Beowulf’s last encounter.

Eadgils. Son of Ohthere and brother of Eanmund.

Eanmund. Son of Ohthere and brother of Eadgils. The reference to these brothers is vague, and variously understood. Heyne supposes as follows: Raising a revolt against their father, they are obliged to leave Sweden. They go to the land of the Geats; with what intention, is not known, but probably to conquer and plunder. The Geatish king, Heardred, is slain by one of the brothers, probably Eanmund.

Eofor. A Geatish hero who slays Ongentheow in war, and is rewarded by Hygelac with the hand of his only daughter.

Eormenric. A Gothic king, from whom Hama took away the famous Brosinga mene.

Eomr. Son of Offa and Thrytho, king and queen of the Angles.

Finn. King of the North-Frisians and the Jutes. Marries Hildeburg. At his court takes place the horrible slaughter in which the Danish general, Hunf, fell. Later on, Finn himself is slain by Danish warriors.

Fin-land. country to which Beowulf was driven by the currents in his swimming-match.

Fitela. Son and nephew of King Sigemund, whose praises are sung in XIV.

Folcwalda. of Finn.

Franks. Introduced occasionally in referring to the death of Higelac.

Frisians. A part of them are ruled by Finn. Some of them were engaged in the struggle in which Higelac was slain.

Freaware. of King Hrothgar. Married to Ingeld, a Heathobard prince.

Froda. King of the Heathobards, and father of Ingeld.

Garmund. Father of Offa.

Geats, Geatmen. The race to which the hero of the poem belongs. Also called Weder-Geats, or Weders, War-Geats, Sea-Geats. They are ruled by Hrethel, Hthcyn, Higelac, and Beowulf.

Gepids. Named in connection with the Danes and Swedes..

Grendel. monster of the race of Cain. Dwells in the fens and moors. Is furiously envious when he hears sounds of joy in Hrothgar’s palace. Causes the king untold agony for years. Is finally conquered by Beowulf, and dies of his wound. His hand and arm are hung up in Hrothgar’s hall Heorot. His head is cut off by Beowulf when he goes down to fight with Grendel’s mother.

Guthlaf. A Dane of Hunf’s party.

Half-Danes. Branch of the Danes to which Hunf belonged. [xv]

Halga. Surnamed the Good. Younger brother of Hrothgar.

Hama. Takes the Brosinga mene from Eormenric.

Hreth. Father of Higelac’s queen, Hygd.

Hthcyn. Son of Hrethel and brother of Higelac. Kills his brother Herebeald accidentally. Is slain at Ravenswood, fighting against Ongentheow.

Helmings. The race to which Queen Wealhtheow belonged.

Heming. A kinsman of Garmund, perhaps nephew.

Hengest. Danish leader. Takes command on the fall of Hunf.

Herebeald. Eldest son of Hrethel, the Geatish king, and brother of Higelac. Killed by his younger brother Hthcyn.

Heremod. A Danish king of a dynasty before the Scylding line. Was a source of great sorrow to his people.

Hereric. Referred to as uncle of Heardred, but otherwise unknown.

Hetwars. Another name for the Franks.

Healfdene. Grandson of Scyld and father of Hrothgar. Ruled the Danes long and well.

Heardred. Son of Higelac and Hygd, king and queen of the Geats. Succeeds his father, with Beowulf as regent. Is slain by the sons of Ohthere.

Heathobards. Race of Lombards, of which Froda is king. After Froda falls in battle with the Danes, Ingeld, his son, marries Hrothgar’s daughter, Freaware, in order to heal the feud.

Heatholaf. A Wylfing warrior slain by Beowulf’s father.

Heathoremes. The people on whose shores Breca is cast by the waves during his contest with Beowulf.

Heorogar. Elder brother of Hrothgar, and surnamed ԗeoroda Rswa,ՠPrince of the Troopers.

Hereward. Son of the above.

Heort, Heorot. The great mead-hall which King Hrothgar builds. It is invaded by Grendel for twelve years. Finally cleansed by Beowulf, the Geat. It is called Heort on account of the hart-antlers which decorate it.

Hildeburg. Wife of Finn, daughter of Hoce, and related to Hunf,—probably his sister.

Hunf. Leader of a branch of the Danes called Half-Danes. Killed in the struggle at Finn’s castle.

Hondscio. One of Beowulf’s companions. Killed by Grendel just before Beowulf grappled with that monster.

Hoce. Father of Hildeburg and probably of Hunf.

Hrethel. King of the Geats, father of Higelac, and grandfather of Beowulf.

Hrethla. Once used for Hrethel.

Hrethmen. name for the Danes.

Hrethric. Son of Hrothgar. [xvi]

Hreosna-beorh. A promontory in Geat-land, near which Ohthere’s sons made plundering raids.

Hrothgar. The Danish king who built the hall Heort, but was long unable to enjoy it on account of Grendel’s persecutions. Marries Wealhtheow, a Helming lady. Has two sons and a daughter. Is a typical Teutonic king, lavish of gifts. A devoted liegelord, as his lamentations over slain liegemen prove. Also very appreciative of kindness, as is shown by his loving gratitude to Beowulf.

Hrothmund. Son of Hrothgar.

Hrothulf. a son of Halga, younger brother of Hrothgar. Certainly on terms of close intimacy in Hrothgar’s palace.

Hrunting. Unferth’s sword, lent to Beowulf.

Hugs. A race in alliance with the Franks and Frisians at the time of Higelac’s fall.

Hun. A Frisian warrior, probably general of the Hetwars. Gives Hengest a beautiful sword..

Hunferth. Sometimes used for Unferth.

Hygelac, Higelac. King of the Geats, uncle and liegelord of Beowulf, the hero of the poem.—His second wife is the lovely Hygd, daughter of Hreth. The son of their union is Heardred. Is slain in a war with the Hugs, Franks, and Frisians combined. Beowulf is regent, and afterwards king of the Geats.

Hygd. Wife of Higelac, and daughter of Hreth. There are some indications that she married Beowulf after she became a widow.

Ingeld.—. Son of the Heathobard king, Froda. Marries Hrothgar’s daughter, Freaware, in order to reconcile the two peoples.

Ingwins. Another name for the Danes.

Jutes. Name sometimes applied to Finn’s people.

Lafing. Name of a famous sword presented to Hengest by Hun.

Merewing. A Frankish king, probably engaged in the war in which Higelac was slain.

Ngling. Beowulf’s sword.

Offa. King of the Angles, and son of Garmund. Marries the terrible Thrytho who is so strongly contrasted with Hygd.

Ohthere. Son of Ongentheow, king of the Swedes. He is father of Eanmund and Eadgils.

Onela. Brother of Ohthere.

Ongentheow. King of Sweden, of the Scylfing dynasty. Married, perhaps, Elan, daughter of Healfdene.

Oslaf. A Dane of Hunf’s party.

Ravenswood. forest near which Hthcyn was slain.

Scefing. Applied to Scyld, and meaning ‘son of Scef.’[xvii]

Scyld. Founder of the dynasty to which Hrothgar, his father, and grandfather belonged. He dies, and his body is put on a vessel, and set adrift. He goes from Daneland just as he had come to it—in a bark.

Scyldings. The descendants of Scyld. They are also called Honor-Scyldings, Victory-Scyldings, War-Scyldings, etc. (See Ԅanes,ՠabove.).

Scylfings. A Swedish royal line to which Wiglaf belonged.

Sigemund. Son of Wls, and uncle and father of Fitela. His struggle with a dragon is related in connection with Beowulf’s deeds of prowess.

Swerting. Grandfather of Higelac, and father of Hrethel.

Swedes. People of Sweden, ruled by the Scylfings.

Thrytho. Wife of Offa, king of the Angles. Known for her fierce and unwomanly disposition. She is introduced as a contrast to the gentle Hygd, queen of Higelac.

Unferth. of Ecglaf, and seemingly a confidential courtier of Hrothgar. Taunts Beowulf for having taken part in the swimming-match. Lends Beowulf his sword when he goes to look for Grendel’s mother. In the MS. sometimes written Hunferth. .

Wls. Father of Sigemund.

Wgmunding. A name occasionally applied to Wiglaf and Beowulf, and perhaps derived from a common ancestor, Wgmund.

Weders. Another name for Geats or Wedergeats.

Wayland. fabulous smith mentioned in this poem and in other old Teutonic literature.

Wendels. The people of Wulfgar, Hrothgar’s messenger and retainer. (Perhaps = Vandals.)

Wealhtheow. Wife of Hrothgar. Her queenly courtesy is well shown in the poem.

Weohstan, or Wihstan. A Wgmunding, and father of Wiglaf.

Whale’s Ness. A prominent promontory, on which Beowulf’s mound was built.

Wiglaf. Son of Wihstan, and related to Beowulf. He remains faithful to Beowulf in the fatal struggle with the fire-drake. Would rather die than leave his lord in his dire emergency.

Wonred. Father of Wulf and Eofor.

Wulf. Son of Wonred. Engaged in the battle between Higelac’s and Ongentheow’s forces, and had a hand-to-hand fight with Ongentheow himself. Ongentheow disables him, and is thereupon slain by Eofor.

Wulfgar. Lord of the Wendels, and retainer of Hrothgar.

Wylfings. A people to whom belonged Heatholaf, who was slain by Ecgtheow.

Yrmenlaf. Younger brother of schere, the hero whose death grieved Hrothgar so deeply.

VERKLARING VAN DE GOEDE NAMEN.

lfhere. Een bloedverwant van Wiglaf.

schere. Vertrouwelijke vriend van koning Hrotgar. Oudere broer van Yrmenlaf. Gedood door Grendel.

Beanstan. Vader van of Breca.

Beowulf. Zoon van Scyld, de stichter van de dynastie van Scyldings. Vader van Healfdene en grootvader van Hrothgar.

Beowulf. De held van het poem. Ontsprongen uit de stam van de Geats, zoon van Ecgtheow. Opgevoed door zijn grootvader van moeders kant, Hrethel, en beraadde zich als een toegewijde leenman van zijn oom Higelac op de volwassenheid. Een held al vanaf zijn jeugd. Heeft de kracht van dertig mannen. Neemt deel met een zwemwedstrijd met Breca. Gaat Hrothgar helpen tegen het monster Grendel. Overwint Grendel en zijn moeder. Wordt daarna koning van de Geats. Laat in zijn leven probeert hij een vuurspuwende draak te doden en wordt gedood. Wordt met grote eer begraven. Zijn gedenk heuvel.

Breca. Tegenstander in een beroemde zwemwedstrijd.

Brondings. Een volk geregeerd door Breca.

Brosinga mene. Een beroemde halsband en ooit eigendom van Brosings.

Kain. Stamvader van Grendel en andere monsters.

Dghrefn. Een krijger van de Hugs, gedood door Beowulf.

Denen. Gedeelte van Scyld en hun nakomelingen en vandaar worden ze vaak Scyldings genoemd. Andere namen voor hen zijn Victorie Scyldings, Geerde Scyldings, gewapende Denen, Heldere Denen, Oost-Denen, West-Denen, Noord Denen, Zuid Denen, Ingwins, Hrethmen.

Ecglaf. Vader van Unferth die Beowulf bespot.

Ecgtheow. Vader van of Beowulf, de held van het poem. Een zeer bekende Wgmunding strijder. Trouwde met de dochter van Hrethel. Nadat hij Heatholaf, een Wylfing, gedood heeft vlucht hij naar zijn land.

Ecgwela. Een Deense koning voor Scyld.

Elan. Zuster van Hrothgar, en waarschijnlijk de vrouw van Ongentheow, een Zweedse koning.

Eagle Cape. Een voorgebergte in Geat land waar de laatste ontmoeting met Beowulf plaats vond.

Eadgils. Zoon van Ohthere en broer van Eanmund.

Eanmund. Zoon van Ohthere en broer van Eadgils. De verwijzing naar de broers is vaag en wordt op verschillende manieren begrepen. Heybe veronderstelt het volgende: Na een opstand tegen hun vader zijn ze verplicht om Zweden te verlaten. Ze gaan naar het land Geats; met welk doel is onbekend maar waarschijnlijk om te overwinnen en te plunderen. De koning van de Geats, Heardred, wordt door een van de broers gedood, waarschijnlijk Eanmund.

Eofor. Een held van de Geats die Ongentheow doodde in een oorlog en wordt door Hygelac beloond met de hand van zijn enigste dochter.

Eormenric. Een Gotische koning waarvan Hama de beroemde Brosinga halsband meenam.

Eomr. Zoon van Offa en Thrytho, koning en koningin van de Angelen.

Finn. Koning van Noord-Friesland en Juten. Trouwt met Hildeburg. In zijn hof vindt de vreselijke slachting plaats waarbij de Deense generaal Hunf viel. Later wordt Finn zelf gedood door Deense krijgers.

Finland. Een land waarnaar Beowulf door de stromingen werd gedreven in zijn zwemwedstrijd.

Fitela. Zoon en neef van koning Sigemund wiens lof in hoofdstuk 14 bezongen wordt.

Folcwalda. Vader van Finn.

Franken. Af en toe gentroduceerd bij de verwijzing vaar de dood van Higelac.

Friezen. Een gedeelte van hen wordt geregeerd door Finn. Sommige van hen waren in de strijd gewikkeld waarin Higelac werd gedood.

Freaware. Dochter van koning Hrothgar. Trouwde met Ingeld, een prins van Heathobard.

Froda. Koning van de Heathobard en vader van Ingeld.

Garmund. Vader van Offa.

Geats, Geatmen. Het geslacht waartoe de held van het gedicht behoort. Wordt ook Weder-Geats of Weders, Oorlog-Geats en Zee-Geats genoemd. Ze worden geregeerd door Hrethel, Hthcyn, Higelac en Beowulf.

Gepids. Genoemd in verband met de Denen en Zweden.

Grendel. Monster van het volk van Cain. Woont in de vennen en moerassen. Is woedend en jaloers als hij het geluid van vreugde hoort en in het paleis van Hrothgar. Veroorzaakt de koning onuitsprekelijke pijnen gedurende jaren. Wordt uiteindelijk overwonnen door Beowulf en sterft aan zijn wond. Zijn handen en armen worden opgehangen de hal van Hrothgar Heorot. Zijn hoofd wordt door Beowulf afgesneden als hij naar beneden gaat om met Grendel’ s moeder te vechten.

Guthlaf. Een Deen van de partij van Hunf.

Half-Danes. Tak van de Denen waartoe Hunf behoort.

Halga. Bijgenaamd de goede. Jongere broer van Hrothgar.

Hama. Neemt de Brosinga halsband van Eormenric.

Hreth. Vader van de koningin van Higelac, Hygd.

Hthcyn. Zoon van Hrethel en broer van Higelac. Doodt zijn broer Herebeald per ongeluk. Wordt gedood in Ravenswood toen hij vocht tegen Ongentheow.

Helmings. Het volk waartoe koningin Wealhtheow behoort.

Heming. Een bloedverwant van Garmund, misschien een neef.

Hengest. Deense leider. Neemt de leiding over na de val van Hunf.

Herebeald. Oudste zoon van Hrethel, de koning van de Geat en broer van Higelac. Gedood door zijn jongere broer Hthcyn.

Heremod. Een Deense koning van een dynastie voor de Scylding lijn. Was een bron van groot verdriet voor zijn volk.

Hereric. Wordt verwezen als een oom van Heardred, maar verder onbekend.

Hetwars. Een andere naam voor de Franken.

Healfdene. Kleinzoon van Scyld en vader van Hrothgar. Heerste lang en goed over de Denen.

Heardred. Zoon van Higelac en Hygd, koning en koningin van de Geats. Volgde zijn vader op met Beowulf als regent. Is gedood door de zonen van Ohthere.

Heathobards. Volk van Lombaarden waarvan Froda de koning is. Nadat Froda in de slag met de Denen valt trouwt Ingeld, zijn zoon, met de dochter van Hrothgar’s, Freaware, om de vete te verzoenen.

Heatholaf. Een Wylfing krijger die gedood wordt door de vader van Beowulf.

Heathoremes. Het volk aan wiens kust Breca door de golven wordt geworpen tijdens zijn wedstrijd met Beowulf.

Heorogar. Oudste broer van Hrothgar met de bijnaam ԗeoroda Rswa, ‘prins van de troep.

Hereward. Zoon van de boven genoemde.

Heort, Heorot. De grote mede hal die koning Hrothgar bouwt. Twaalf jaar valt Grendel daarbinnen. Eindelijk gereinigd door Beowulf, de Geat. Het wordt Heort genoemd vanwege het hertengewei dat het versiert.

Hildeburg. Vrouw van Finn, dochter van Hoce en verwant met Hunf, waarschijnlijk zijn zuster.

Hunf. Leider van een Deense tak die Half-Denen genoemd wordt. Gedood in de strijd bij het kasteel van Finn.

Hondscio. Een van Beowulf’s compagnons. Gedood door Grendel vlak voordat Beowulf met dat monster worstelde.

Hoce. Vader van Hildeburg en waarschijnlijk van Hunf.

Hrethel. Koning van de Geats, vader van Higelac en grootvader van Beowulf.

Hrethla. Eens gebruikt voor Hrethel.

Hrethmen. Een andere naam voor de Denen.

Hrethric. Zoon van Hrothgar.

Hreosna-beorh. Een voorgebergte in het land van Geat waar de zonen van Ohthere plundertochten maakten.

Hrothgar. De Deense koning die de hal Heort bouwde maar er niet lang van kon genieten vanwege de vervolgingen van Grendel. Trouwde met Wealhtheow, een dame van Helming. Had twee zonen en een dochter is een typische Germaanse koning, rijk met geschenken. Een toegewijde leenheer zoals zijn klaagzangen over verslagen leenheren bewijzen. Ook zeer dankbaar voor vriendelijkheid zoals blijkt uit zijn liefdevolle dankbaarheid aan Beowulf.

Hrothmund. Zoon van Hrothgar.

Hrothulf. Waarschijnlijk een zoon van Halga, jongere broer van Hrothgar. Zeker in termen van intimiteit in het paleis van Hrothgar.

Hrunting. Het zwaard van Unferth, geleend aan Beowulf.

Hugs. Een volk in alliantie met de Franken en Friezen ten tijde van de val van Higelac.

Hun. Een Friese krijger, waarschijnlijk generaal van de Hetwars. Geeft aan Hengest een prachtig zwaard.

Hunferth. Soms gebruikt voor Unferth.

Hygelac, Higelac. Koning van de Geats, oom en leenheer van Beowulf, de held van het poem. Zijn tweede vrouw is de lieflijke Hygd, dochter van Hreth. De zoon van hun vereniging is Heardred. Is gedood in een oorlog met een combinatie van Hugs, Franken en Friesen. Beowulf is regent en daarna koning van de Geats.

Hygd. Wijf van Higelac en dochter van Hreth. Er zijn enkele verwijzingen dat ze met Beowulf trouwde nadat ze weduwe was geworden.

Ingeld. Zoon van koning Heathobard, Froda. Trouwde met de dochter van Hrothgar, Freaware, om te twee volken te verzoenen.

Ingwins. Een andere naam voor de Denen.

Jutes. Een naam die soms toegepast wordt op het volk van Finn.

Lafing. De naam van en beroemd zwaard gepresenteerd aan Hengest door Hun.

Merewing. Een koning van de Franken, waarschijnlijk betrokken bij de oorlog waarin Higelac werd gedood.

Ngling. Het zwaard van Beowulf.

Offa. Koning van de Angelen en de zoon van Garmund. Trouwde met de verschrikkelijke Thrytho die zo sterk in contrast staat met Hygd.

Ohthere. Zoon van Ongentheow, Zweedse koning. Hij is de vader van Eanmund en Eadgils.

Onela. Broer van Ohthere.

Ongentheow. Zweedse koning van de Scylfing dynastie. Trouwde mogelijk met Elan, dochter van Healfdene.

Oslaf. Een Deen van de partij van Hunf.

Ravenswood. Het bos waarnaast Hthcyn gedood werd.

Scefing. Toegepast op Scyld en betekent ‘zoon van Scef.’

Scyld. Stichter van de dynastie waartoe Hrothgar, zijn vader en grootvader, behoorden. Hij stierf en zijn lichaam werd in schip gezet en op drift gezet. Hij gaat vanuit Denemarken net zoals hij erin gekomen was, in een boot.

Scyldings. De afstammelingen van Scyld. Ze worden ook Eer-Scyldings, Victorie-Scyldings, Oorlog-Scyldings, etc. genoemd. (Zie Denen, hierboven).

Scylfings. Een Zweedse koninklijke lijn waartoe Wiglaf behoort.

Sigemund. Zoon van Wls en oom en vader van Fitela. Zijn strijd met een draak is gerelateerd in verband met de daden en bekwaamheid van Beowulf.

Swerting. Grootvader van Higelac en vader van Hrethel.

Swedes. Volk van Zweden, geheerst door de Scylfings.

Thrytho. Wijf van Offa, koning van de Angelen. Bekend om haar woeste en onvrouwelijke karakter. Ze wordt gentroduceerd als een contrast met de zachte Hygd, koningin van Higelac.

Unferth. Zoon van Ecglaf en lijkt een vertrouwde hoveling van Hrothgar te zijn. Beschimpt Beowulf omdat hij deelgenomen had aan de zwemwedstrijd. Leent Beowulf zijn zward als hij op zoek gaat naar de moeder van Grendel. In de MS. Soms geschreven als Hunferth.

Wls. Vader van Sigemund.

Wgmunding. Een naam die soms toegepast werd op Wiglaf en Beowulf en mogelijk afgeleid was van een gemeenschappelijke voorouder, Wgmund.

Weders. Een andere naam voor de Geats of Wedergeats.

Wayland. Een fabuleuze smid die in dit poem genoemd wordt en andere Duitse literatuur.

Wendels. Het volk van Wulfgar, de boodschapper en bewaarder van Hrothgar. (Mogelijk de Vandalen.)

Wealhtheow. Wijf van Hrothgar. Haar koninginachtige hoffelijkheid wordt in dit gedicht goed.

Weohstan of Wihstan. Een Wgmunding en vader van Wiglaf.

Whale’s Ness. Een prominent voorgebergte waarop de begraafplaats van Beowulf werd gebouwd.

Wiglaf. Zoon van Wihstan en verwant met Beowulf. Hij blijft Beowulf trouw in de fatale strijd met de vuurdraak. Hij sterft liever dan zijn heer achter te laten in zijn noodtoestand.

Wonred. Vader van Wulf en Eofor.

Wulf. Zoon van Wonred. Verbonden in de strijd tussen de krachten van Higelac en Ongentheow en had een hand in handgevecht met Ongentheow zelf. Ongentheow schakelt hem uit en wordt vervolgens door Eofor gedood.

Wulfgar. Heer van de Wendels en bediende van Hrothgar.

Wylfings. Een volk waartoe Heatholaf behoort die gedood wordt door Ecgtheow.

Yrmenlaf. Jongere broer van schere, de held wiens dood door Hrothgar zo zeer betreurd werd.

1. THE LIFE AND DEATH OF SCYLD.

Lo! the Spear-Danes' glory through splendid achievements (1) The folk-kingsՍ former fame we have heard of,

How princes displayed then their prowess-in-battle.

(2) Oft Scyld the Scefing from scathers in numbers

5 From many a people their mead-benches tore.

Since first he found him friendless and wretched,

The earl had had terror: comfort he got for it,

Waxed ծeath the welkin, world-honor gained,

Till all his neighbors oեr sea were compelled to

10 Bow to his bidding and bring him their tribute:

(3) An excellent atheling! After was borne him

A son and heir, young in his dwelling,

Whom God-Father sent to solace the people.

He had marked the misery malice had caused them,

15 That reaved of their rulers they wretched had erstwhile

Long been afflicted. The Lord, in requital,

Wielder of Glory, with world-honor blessed him.

Famed was Beowulf, far spread the glory

Of Scyld’s great son in the lands of the Danemen.

[2] (4) 20 So the carle that is young, by kindnesses rendered

The friends of his father, with fees in abundance

Must be able to earn that when age approacheth

Eager companions aid him requitingly,

When war assaults him serve him as liegemen:

25 By praise-worthy actions must honor be got

Սong all of the races. At the hour that was fated

(5) Scyld then departed to the All-Father’s keeping

Warlike to wend him; away then they bare him

To the flood of the current, his fond-loving comrades,

30 As himself he had bidden, while the friend of the Scyldings

Word-sway wielded, and the well-lovd land-prince

Long did rule them. The ring-stemmd vessel,

Bark of the atheling, lay there at anchor,

Icy in glimmer and eager for sailing;

By his own request, his body is laid on a vessel and wafted seaward.

(6) 35 The belovd leader laid they down there,

Giver of rings, on the breast of the vessel,

The famed by the mainmast. A many of jewels,

Of fretted embossings, from far-lands brought over,

Was placed near at hand then; and heard I not ever

40 That a folk ever furnished a float more superbly

With weapons of warfare, weeds for the battle,

Bills and burnies; on his bosom sparkled

Many a jewel that with him must travel

On the flush of the flood afar on the current.

45 And favors no fewer they furnished him soothly,

Excellent folk-gems, than others had given him

Who when first he was born outward did send him

Lone on the main, the merest of infants:

And a gold-fashioned standard they stretched under heaven

[3] 50 High oեr his head, let the holm-currents bear him,

Seaward consigned him: sad was their spirit,

(7) Their mood very mournful. Men are not able

Soothly to tell us, they in halls who reside,

Heroes under heaven, to what haven he hied.

HET LEVEN EN DOOD VAN SCYLD.

Lo! the Speer-Denen roemen door prachtige prestaties

De vroegere roem van de volkskoningen waarvan we hebben gehoord,

Hoe prinsen hun voortreffelijke strijd tentoonstelden.

Van Scyld zijn de Scefing beschadigd in aantallen

Van veel mensen werden hun medebanken gescheurd.

Sinds ze zich eerst zonder vrienden en ellendig vonden,

De graaf had verschrikking gehad: troost kreeg hij ervoor,

Gegroeid naast de hemel en wereldeer opgedaan,

Totdat al zijn buren over zee gedwongen werden te

Buigen voor zijn gebod en hem eerbetoon te brengen:

Een uitstekende edeling! Nadat hem geboren was

Een zoon en erfgenaam, jong in zijn woning,

Die God de Vader gezonden heeft om de mensen te troosten

Hij had de ellende gezien die de boosaardigheid hen had veroorzaakt.

Dat beroven van hun heersers hadden ze eerst ellendig

Lang geteisterd. De Heer in vergelding

Heerser van Glorie zegende hen met wereldeer.

Beroemd was Beowulf, ver verspreidde zich de glorie

Van de grote zoon van Scyld in het land van de Denen.

Zo de kerel die jong is en met vriendelijkheid geeft

Zijn vaders vriende met vergoedingen in overvloed

Moet dat kunnen verdienen als de leeftijd nadert

De enthousiaste metgezellen dienen hem voor de beloning,

Wanneer de oorlog zich aandient dienen zij hem als leenmannen:

Door loofwaardige acties moet eer worden verkregen

Onder alle geslachten. Op het uur dat het lot fataal was

Vertrok Scyld toen naar de Alle Vaders bewaarplaats

Oorlogsachtig om hem te begeven; weg droegen ze hem

Naar de vloed van de stroom door zijn liefhebbende kameraden,

Zoals hij zelf had bevolen, terwijl de vriend van de Scyldings

Vaarwel zwaaiden en de zeer geliefde landprins

Lang regeerde hij hen. De ringvormige boot

Boot van de edeling lag daar voor anker,

IJzig glimmend en gretig om te zeilen

Op zijn eigen verzoek wordt zijn lichaam op een schip gelegd en drijft zeewaarts.

De geliefde leider legde ze daar neer,

Gever van ringen, op het midden van het schip,

De beroemde hoofdmast. En vele juwelen.

Van gezette relifs afkomstig van verre landen,

Werd toen bij de hand geplaats; en ik hoorde nooit

Dat een volk ooit mooier schip heeft uitgerust

Met oorlogswapens, kruiden voor de strijd,

Zwaarden en schilden; op zijn boezem schitterde

Vele juwelen die met hem moeten reizen

Op het voegen van de vloed in de verte op de stroom.

En met niet minder gunsten voorzagen ze hem werkelijk

Uitstekende volkse edelstenen die anderen hem hadden gegeven

Die toen hij net geboren was hem naar buiten zond

Eenzaam de belangrijkste, de geringste van de kinderen:

En een gouden standaard strekten ze onder de hemel

Hoog over zijn hoofd, laat de oceaanstromingen hem dragen,

Zeewaarts zonden ze hem; droevig was hun geest.

Hun gemoed zeer treurig. Men is niet in staat

Werkelijk om ons te vertellen, zij die in zalen wonen.

Helden onder de hemel, naar welke haven hij zich spoedt.

II. SCYLDՓ SUCCESSORS, HROTHGAR’ GREAT MEAD-HALL.

(1) In the boroughs then Beowulf, bairn of the Scyldings,

Belovd land-prince, for long-lasting season

Was famed mid the folk (his father departed,

The prince from his dwelling), till afterward sprang

5 Great-minded Healfdene; the Danes in his lifetime

He graciously governed, grim-mooded, agd.

(2) Four bairns of his body born in succession

Woke in the world, war-troopersՠleader

Heorogar, Hrothgar, and Halga the good;

10 Heard I that Elan was Ongentheow’s consort,

(3) The well-beloved bedmate of the War-Scylfing leader.

Then glory in battle to Hrothgar was given,

Waxing of war-fame, that willingly kinsmen

Obeyed his bidding, till the boys grew to manhood,

15 A numerous band. It burned in his spirit

To urge his folk to found a great building,

A mead-hall grander than men of the era

(4) Ever had heard of, and in it to share

With young and old all of the blessings

20 The Lord had allowed him, save life and retainers.

Then the work I find afar was assigned

[4] To many races in middle-earth’s regions,

To adorn the great folk-hall. In due time it happened

Early խong men, that ‘t was finished entirely,

25 The greatest of hall-buildings; Heorot he named it

(5) Who wide-reaching word-sway wielded խong earlmen.

His promise he brake not, rings he lavished,

Treasure at banquet. Towered the hall up

High and horn-crested, huge between antlers:

30 It battle-waves bided, the blasting fire-demon;

Ere long then from hottest hatred must sword-wrath

Arise for a woman’s husband and father.

Then the mighty war-spirit dured for a season,

(6) Bore it bitterly, he who bided in darkness,

35 That light-hearted laughter loud in the building

Greeted him daily; there was dulcet harp-music,

Clear song of the singer. He said that was able

(6) To tell from of old earthmen’s beginnings,

That Father Almighty earth had created,

40 The winsome wold that the water encircleth,

Set exultingly the sun’s and the moon’s beams

To lavish their lustre on land-folk and races,

And earth He embellished in all her regions

With limbs and leaves; life He bestowed too

45 On all the kindreds that live under heaven.

(8) So blessed with abundance, brimming with joyance,

The warriors abided, till a certain one gan to

Dog them with deeds of direfullest malice,

A foe in the hall-building: this horrible stranger

50 Was Grendel entitled, the march-stepper famous

Who dwelt in the moor-fens, the marsh and the fastness;

The wan-mooded being abode for a season

[5] In the land of the giants, when the Lord and Creator

Had banned him and branded. For that bitter murder,

55 The killing of Abel, all-ruling Father

The kindred of Cain crushed with His vengeance;

In the feud He rejoiced not, but far away drove him

From kindred and kind, that crime to atone for,

Meter of Justice. Thence ill-favored creatures,

60 Elves and giants, monsters of ocean,

Came into being, and the giants that longtime

Grappled with God; He gave them requital.

DE OPVOLGERS VAN SCHYLD, HROTHGART’ S GROTE MEDE HAL.

In de steden toen Beowulf, kind van de Scyldings

Geliefde landvorst, voor een langdurige tijd

Beroemd was tussen het volk (zijn vader trok de prins uit zijn woning) tot daarna ontsprong

De zeer beminde Healfdene; de Denen in zijn leven

Regeerde hij genadig, grimmig gestemd bij ouderdom.

Vier kinderen kwamen achtereenvolgens van zijn lichaam

Waakten in de wereld als leiders van oorlogstroepen

Heorogar, Hrothgar en Halga de goede;

Ik hoorde dat Elan het gezelschap van Ongentheow was,

De geliefde bedgenoot van de leider van de Oorlog-Scylfing.

Toen glorie in de strijd om Hrothgar werd gegeven.

Groeien van oorlogsfaam zodat gewillige bloedverwanten

Gehoorzaam aan zijn bevelen totdat de jongens uitgroeiden tot mannelijkheid,

Met vele banden. Het brandde in zijn geest

Om zijn volk aan te sporen om een groot gebouw te stichten,

Een mede hal grootser dan de mannen van dat tijdperk

Ooit van hadden gehoord en daarin te delen

Met jong en oud al de zegeningen

Die de Heer had hem toegestaan om het leven van de bewakers te redden.

Toen het werk dat ik ver weg vond toegewezen

Aan vele geslachten in de regio’s van midden aarde,

Om de grote volks hal te sieren. Na verloop van tijd gebeurde het

Vroeg onder de mensen dat het helemaal klaar was

De grootste gebouwde hal; Heorot noemde hij het

Dat een verreikend woorden invloed onder de edelen uitoefende.

Zijn belofte verbrak hij niet, zegt hij rijkelijk,

Schat aan banket. Bracht de hal omhoog

Hoog met een gehoornde kuif, enorm tussen geweien;

Het wachtte gevechtsgolven af, de brandende vuurdemon;

Eerlang dan van de heetste haat moet de toorn van het zwaard

Opstaan voor de echtgenoot en de vader van een vrouw.

Toen verduurde de machtige oorlogsgeest het een tijd,

En verdroeg het bitter, hij die in de duisternis heeft gewacht,

Die luchtige lach luidt in het gebouw

Begroette hem dagelijks; er was rijke harpmuziek,

Heldere zang van de zanger. Hij zei dat hij in staat was

Om te vertellen van het begin van de mensen van de oude aarde,

Dat de Almachtige vader de aarde had gemaakt,

Het mooie woud dat omgeven wordt door water,

Stelt met vreugde de stralen van de zon en de maan in

Om hun glans te verspreiden op landvolk en geslachten

En de aarde verfraaide Hij in al haar streken

Met ledematen en bladeren: het leven schonk Hij ook

Op alle geslachten die onder de hemel leven.

En zo gezegend met overvloed, bruisend van vreugde,

Wachten de krijgers af, tot een zeker iemand begon tot

Hen daden te doen met een verschrikkelijke kwaadaardigheid,

Een vijand in het hal gebouw; deze vreselijke vreemdeling

Werd Grendel genoemd, de beroemde marsloper

Die in de heidevelden, moeras en vastheid woont;

De wanmoedige is de woonplaats voor een seizoen

In het land van de reuzen, toen de Heer en Schepper

Hem had verbannen en gebrandmerkt. Vanwege die bittere moord,

De moord op Abel, al heersende Vader

De verwanten van Kain verpletterde Hij met Zijn wraak;

In die vete verheugde Hij zich niet, maar ver weg dreef Hij hem

Van verwanten en kinderen om voor die misdaad te boeten,

Meter van gerechtigheid. Vandaar misselijke makende creaturen,

Elven en reuzen, oceaan monsters,

Kwamen er in te zijn; en de reuzen die een lange tijd

Worstelden met God; Hij gaf hen vergelding.

III. GRENDEL THE MURDERER.

(1) When the sun was sunken, he set out to visit

The lofty hall-building, how the Ring-Danes had used it

For beds and benches when the banquet was over.

Then he found there reposing many a noble

5 Asleep after supper; sorrow the heroes,

Misery knew not. The monster of evil

Greedy and cruel tarried but little,

(2) Fell and frantic, and forced from their slumbers

Thirty of thanemen; thence he departed

10 Leaping and laughing, his lair to return to,

With surfeit of slaughter sallying homeward.

In the dusk of the dawning, as the day was just breaking,

Was Grendel’s prowess revealed to the warriors:

(3) Then, his meal-taking finished, a moan was uplifted,

15 Morning-cry mighty. The man-ruler famous,

The long-worthy atheling, sat very woful,

Suffered great sorrow, sighed for his liegemen,

[6] When they had seen the track of the hateful pursuer,

The spirit accursd: too crushing that sorrow,

(4) 20 Too loathsome and lasting. Not longer he tarried,

But one night after continued his slaughter

Shameless and shocking, shrinking but little

From malice and murder; they mastered him fully.

He was easy to find then who otherwhere looked for

25 A pleasanter place of repose in the lodges,

A bed in the bowers. Then was brought to his notice

Told him truly by token apparent

The hall-thane’s hatred: he held himself after

Further and faster who the foeman did baffle.

30 So ruled he and strongly strove against justice

Lone against all men, till empty uptowered

(5) The choicest of houses. Long was the season:

Twelve-wintersՠtime torture suffered

The friend of the Scyldings, every affliction,

35 Endless agony; hence it after became

Certainly known to the children of men

Sadly in measures, that long against Hrothgar

Grendel struggled: his grudges he cherished,

Murderous malice, many a winter,

40 Strife unremitting, and peacefully wished he

Life-woe to lift from no liegeman at all of

The men of the Dane-folk, for money to settle,

No counsellor needed count for a moment

[7] On handsome amends at the hands of the murderer;

(6) 45 The monster of evil fiercely did harass,

The ill-planning death-shade, both elder and younger,

Trapping and tricking them. He trod every night then

The mist-covered moor-fens; men do not know where

Witches and wizards wander and ramble.

50 So the foe of mankind many of evils

Grievous injuries, often accomplished,

Horrible hermit; Heort he frequented,

Gem-bedecked palace, when night-shades had fallen

(7) (Since God did oppose him, not the throne could he touch

55 The light-flashing jewel, love of Him knew not).

Քwas a fearful affliction to the friend of the Scyldings

(8) Soul-crushing sorrow. Not seldom in private

Sat the king in his council; conference held they

What the braves should determine էainst terrors unlooked for.

(9) 60 At the shrines of their idols often they promised

Gifts and offerings, earnestly prayed they

The devil from hell would help them to lighten

Their people’s oppression. Such practice they used then,

Hope of the heathen; hell they remembered

65 In innermost spirit, God they knew not,

(10) Judge of their actions, All-wielding Ruler,

No praise could they give the Guardian of Heaven,

The Wielder of Glory. Woe will be his who

Through furious hatred his spirit shall drive to

70 The clutch of the fire, no comfort shall look for,

Wax no wiser; well for the man who,

Living his life-days, his Lord may face

And find defence in his Father’s embrace!

GRENDEL DE MOORDENAAR.

Toen de zon onder was vertrok om te bezoeken

Het verheven hal gebouw en hoe de Ring-Denen het hadden gebruikt.

Voor bedden en banken toen het banket voorbij was.

Toen merkte hij dat er veel nobele rusten

In slaap na het avondeten; de helden kenden zorgen,

En ellende niet. Het monster van het kwaad

Hebzuchtig en wreed bleef maar even,

Fel en hectisch en forceerde hun sluimer

Dertig Denen; vandaar vertrok hij

Spingend en lachend om naar zijn hol terug te keren,

Oververzadigd van de slachting naar huis gaat

In de schemering bij het aanbreken toen de dag net aanbrak,

Was Grendelՠs kracht aan de krijgers geopenbaard;

Toen de maaltijd was afgelopen kwam er een kreun omhoog,

Machtige ochtendkreet. De beroemde mannen heerser

De zeer waardevolle edeling zat erg bezorgd,

Leed groot verdriet en zuchtte voor zijn leenmannen,

Toen ze het spoort van de haatdragende achtervolger hadden gezien,

De vervloekte geest; om dat verdriet te verpletteren,

Te walgelijk en te langdurig. Niet langer vertoefde hij,

Maar een nacht erna vervolgde hij zijn slachting

Schaamteloos en schokkend, kromp wat

Van boosaardigheid en moord; het beheerste hem volledig.

Het was gemakkelijker die anderen te vinden waar hij naar zocht

Een aangenamere rustplek in de herbergen,

Een bed in de prilen. Toen werd hem ter kennis gebracht

Vertelde hem schijnbaar bij tekens

De hal van de gehate Denen; hij hield zich wat achter

Verder en sneller die de vijandelijk man heeft verbijsterd.

Zo regeerde hij en streed sterk tegen gerechtigheid

Alleen tegen alle mannen, tot leeg was de bovenste toren

Het mooiste huis. Lang was de tijd;

Twaalf wintertijden duurde de martelingen

De vriend van de Scyldings, elke kwelling

Eindeloze pijn; vandaar dat het later werd

Zeker bekend bij de mensenkinderen

Droevig in maatregelen zodat lang Hrothgar tegen

Grendel streed; zijn wrok koesterde hij,

Moordlustige boosaardigheid vele winters

Niet aflatende strijd en vreedzaam wenste hij

Levensmoe om te heffen van helemaal geen leenman meer

De mannen van het Deense volk om voor geld te settelen,

Geen enkele raadsman hoefde even te tellen

Door mooie vergoeding door de handen van de moordenaar

Het monster van het kwaad trof hevig

De slecht geplande doodschaduw, beide oudere en jongere,

Ze te vangen en bedriegen. Hij stapte toen elke nacht

De met mist bedekte vennetjes; men weet niet waar

Heksen en tovenaars dwalen en rondlopen

Zo heeft de vijand van de mensheid veel kwaad

Met smartelijke verwondingen vaak bereikt,

Vreselijke heremiet; Heort heeft hij bezocht

In het paleis bedekt met edelstenen; toen de nachtkleuren waren gevallen.

(Omdat God zich tegen hem verzette kon hij de troon niet aanraken

Het licht flitsende juweel, de liefde van Hem kende hij niet).

Het was een angstige droefheid voor de vriend van de Scyldings

Ziel verpletterend verdriet. Niet zelden priv

Zat de koning in zijn raad; conferentie hielden ze

Wat de dapperen zouden moeten doen tegen onzichtbare verschrikkingen.

Bij de heiligdommen van hun idolen beloofden ze vaak

Geschenken en offers en baden ze ernstig

De duivel uit de hel zou hen helpen te verlichten

De onderdrukking van het volk. En dergelijke praktijken gebruikten ze toen,

Hoop van de heidenen; ze herinnerden zich de hel

In hun diepste geest; God kenden ze niet,

Rechter van hun acties, de Alles beheersende Heerser

Geen lof kunnen ze de Beschermer van de Hemel geven

De Heerser van Glorie. Pijnlijk zal zijn woede zijn

Door woedende haat zal zijn geest ernaartoe gaan

De greep van het vuur, geen troost zal ernaar zoeken

Was niet wijzer; goed voor de man die,

Zijn levensdagen leeft en zijn Heer kan aanschouwen

En verdediging vindt in de omhelzing van zijn Vader!

IV. BEOWULF GOES TO HROTHGARՓ ASSISTANCE.

(1) So Healfdene’s kinsman constantly mused on

His long-lasting sorrow; the battle-thane clever

Was not anywise able evils to ‘scape from:

Too crushing the sorrow that came to the people,

5 Loathsome and lasting the life-grinding torture,

(2) Greatest of night-woes. So Higelac’s liegeman,

Good amid Geatmen, of Grendel’s achievements

Heard in his home: of heroes then living

He was stoutest and strongest, sturdy and noble.

10 He bade them prepare him a bark that was trusty;

He said he the war-king would seek oեr the ocean,

The folk-leader noble, since he needed retainers.

For the perilous project prudent companions

Chided him little, though loving him dearly;

15 They egged the brave atheling, augured him glory

(3) The excellent knight from the folk of the Geatmen

Had liegemen selected, likest to prove them

Trustworthy warriors; with fourteen companions

The vessel he looked for; a liegeman then showed them,

20 A sea-crafty man, the bounds of the country.

Fast the days fleeted; the float was a-water,

The craft by the cliff. Clomb to the prow then

Well-equipped warriors: the wave-currents twisted

The sea on the sand; soldiers then carried

25 On the breast of the vessel bright-shining jewels,

Handsome war-armor; heroes outshoved then,

Warmen the wood-ship, on its wished-for adventure.

[9] (4) The foamy-necked floater fanned by the breeze,

Likest a bird, glided the waters,

In twenty four hours they reach the shores of Hrothgar’s dominions

30 Till twety and four hours thereafter

The twist-stemmed vessel had traveled such distance

That the sailing-men saw the sloping embankments,

The sea cliffs gleaming, precipitous mountains,

Nesses enormous: they were nearing the limits

35 At the end of the ocean. Up thence quickly

The men of the Weders clomb to the mainland,

Fastened their vessel (battle weeds rattled,

War burnies clattered), the Wielder they thanked

That the ways oեr the waters had waxen so gentle.

(5) 40 Then well from the cliff edge the guard of the Scyldings

Who the sea-cliffs should see to, saw oեr the gangway

Brave ones bearing beauteous targets,

Armor all ready, anxiously thought he,

Musing and wondering what men were approaching.

45 High on his horse then Hrothgar’s retainer

Turned him to coastward, mightily brandished

His lance in his hands, questioned with boldness.

(6) җho are ye men here, mail-covered warriors

Clad in your corslets, come thus a-driving

50 A high riding ship oեr the shoals of the waters,

And hither ծeath helmets have hied oեr the ocean?

[10] I have been strand-guard, standing as warden,

Lest enemies ever anywise ravage

Danish dominions with army of war-ships.

55 More boldly never have warriors ventured

Hither to come; of kinsmen’s approval,

Word-leave of warriors, I ween that ye surely

(7) Nothing have known. Never a greater one

Of earls oեr the earth have I had a sight of

60 Than is one of your number, a hero in armor;

No low-ranking fellow adorned with his weapons,

But launching them little, unless looks are deceiving,

And striking appearance. Ere ye pass on your journey

As treacherous spies to the land of the Scyldings

65 And farther fare, I fully must know now

What race ye belong to. Ye far-away dwellers,

Sea-faring sailors, my simple opinion

Hear ye and hearken: haste is most fitting

Plainly to tell me what place ye are come from.’

BEOWULF GAAT NAAR HROTHGAR OM TE AISSISTEREN.

Dus peinsde de bloedverwant van Healfdene voortdurend op

Zijn langdurig verdriet; de slimme oorlog Deen

Was het niet anders om te ontsnappen van het kwaad;

Om het verdriet dat bij de mensen kwam te breken,

Walgelijke en blijvende levenslange martelingen,

De grootste nachtmerrie. Dus de leenman van Higelac

Goed tussen de mensen van Geats, van Grendel’s successen

Hoorde in zijn huis, van helden die nu leven

Hij was de dapperste en sterk, stoer en edel.

Hij beval hen een boot te bereiden die betrouwbaar was;

Hij zei dat hij de oorlog koning zoeken zou over de oceaan.

De nobele volksleider, want hij had bedienden nodig.

Voor het gevaarlijke project verstandige metgezellen.

Berispte hen weinig, hoewel hij veel van hen hield;

Ze hitsten de dappere edeling op en voorspelden zijn glorie.

De uitstekende ridder van het volk van Geats

Had bedienden gekozen en wilden het hem bewijzen

Betrouwbare krijgers; met veertien metgezellen

Het schip waarnaar hij zocht; een leenman toonde het hem,

Een listige zeeman, de grenzen van het land.

Snel vlogen de dagen, het schip was te water

Het vaartuig langs de kliffen. Klommen naar de boeg

Goed uitgeruste krijgers; de golfstromen draaien

De zee op het zand; toen droegen de soldaten

Op de boeg van het schip helder glanzende juwelen

Mooie oorlogsharnassen; de helden schoven toen uit

Oorlogslieden het houten schip, op zijn gewenste avontuur

De schuimende hals dreef die door de wind draaide

Als een vogel gleed het over de wateren,

Met vier en twintig uur bereikten ze de oever van Hrothgarՠs gebieden

Tot twaalf en vier uur daarna

De gedraaide boot had zo’ nafstand afgelegd

Zodat de zeelui de glooiende wal zagen,

De zeeklippen glinsterden, steile bergen.

Enorme landtongen; ze naderen de grenzen

Aan het einde van de oceaan. Vandaar snel

Klimmen de mannen van Geat naar het vaste land,

Maakten het schip vast (strijdmalin ratelden

Oorlogsschilden kletterden), ze dankten de Heerser

Dat de waterwegen zo zachtaardig waren geworden.

Toen zagen vanaf de rand van de klif de bewaker van de Scyldings

Die de zeekliffen zouden moeten zien zag over de loopplank

Dapperen die mooie schilden droegen,

Wapens alle gereed, angstig dacht hij,

Mijmerend en zich afvragend welke mannen er naderden

Hoog op zijn paard de bediende van Hrothgar

Draaide zich machtig zwaaiend naar de kust

Zijn lans in zijn hand en vroeg zich af met stoutmoedigheid.

җie zijn die mensen hier, met malin bedekte krijgers

Gekleed in hun borstharnas naar ons toekomen

50 Een hooggaand schip over de ondiepten van de wateren

En hier beneden geen helmen gehuurd over de oceaan?

Ik ben strandwachter geweest en stond als bewaker

Laatste vijanden ooit deden ravage

Deense rijken met een leger van oorlogsschepen.

Sterker nog, nooit hebben strijders zich gewaagd

Hierheen te komen; met goedkeuring van bloedverwanten

Met woorden van verlof, ik weet dat zeker,

Niets bekend is. Nooit een grotere

Van graven van de aarde heb ik gezien

Dan is een van uw aantallen, een held in harnas;

Geen laag geplaatste kerel versierd met zijn wapens

Maar begint wat, tenzij uiterlijk bedriegt,

Een opvallende verschijning. Eer ze gaan op hun reis

Als verraderlijke spionnen naar het land van de Scyldings

En verder gaan, ik moet het nu volledig weten

Van welk geslacht ze zijn. Gij verre reizigers,

Zeevarende zeelieden. Mijn eenvoudige mening

Hoor en luister; haast is het meest passend

Vertel me duidelijk van welke plaats je komt.’

V. THE GEATS REACH HEOROT.

(1) The chief of the strangers rendered him answer,

War-troopersՠleader, and word-treasure opened:

(2) ‘We are sprung from the lineage of the people of Geatland,

And Higelac’s hearth-friends. To heroes unnumbered

(3) 5 My father was known, a noble head-warrior

Ecgtheow titled; many a winter

He lived with the people, ere he passed on his journey,

Old from his dwelling; each of the counsellors

Widely mid world-folk well remembers him.

(4) 10 We, kindly of spirit, the lord of thy people,

The son of King Healfdene, have come here to visit,

[11] Folk-troop’s defender: be free in thy counsels!

To the noble one bear we a weighty commission,

The helm of the Danemen; we shall hide, I ween,

(5) 15 Naught of our message. Thou know’st if it happen,

As we soothly heard say, that some savage despoiler,

Some hidden pursuer, on nights that are murky

By deeds very direful ‘uid the Danemen exhibits

Hatred unheard of, horrid destruction

20 And the falling of dead. From feelings least selfish

(6) I am able to render counsel to Hrothgar,

How he, wise and worthy, may worst the destroyer,

If the anguish of sorrow should ever be lessened,

Comfort come to him, and care-waves grow cooler,

25 Or ever hereafter he agony suffer

And troublous distress, while towereth upward

The handsomest of houses high on the summit.’

(7) Bestriding his stallion, the strand-watchman answered,

The doughty retainer: Ҕhe difference surely

30 Քwixt words and works, the warlike shield-bearer

Who judgeth wisely well shall determine.

This band, I hear, beareth no malice

(8) To the prince of the Scyldings. Pass ye then onward

With weapons and armor. I shall lead you in person;

35 To my war-trusty vassals command I shall issue

To keep from all injury your excellent vessel,

(9) Your fresh-tarred craft, էainst every opposer

Close by the sea-shore, till the curved-neckd bark shall

Waft back again the well-beloved hero

40 “Or the way of the water to Weder dominions.

(10) To warrior so great ‘t will be granted sure

In the storm of strife to stand secure.’

Onward they fared then (the vessel lay quiet,

The broad-bosomed bark was bound by its cable,

[12] 45 Firmly at anchor); the boar-signs glistened

Bright on the visors vivid with gilding,

Blaze-hardened, brilliant; the boar acted warden.

The heroes hastened, hurried the liegemen,

(11) Descended together, till they saw the great palace,

50 The well-fashioned wassail-hall wondrous and gleaming:

Heorot flashes on their view.

Սid world-folk and kindreds that was widest reputed

Of halls under heaven which the hero abode in;

Its lustre enlightened lands without number.

Then the battle-brave hero showed them the glittering

55 Court of the bold ones, that they easily thither

Might fare on their journey; the aforementioned warrior

Turning his courser, quoth as he left them:

(12) ‘Tis time I were faring; Father Almighty

Grant you His grace, and give you to journey

60 Safe on your mission! To the sea I will get me

Շainst hostile warriors as warden to stand.’

DE GEATS BEREIKEN HEOROT.

De hoofdman van de vreemdelingen geeft hem antwoord,

Oorlogstroep leider en opent een woordschat:

‘Wij zijn voortgekomen uit het geslacht van de mensen van het land van Geat,

En hartsvrienden van Higelac. Aan ontelbare helden

Was mijn vader bekend, een nobele hoofd krijger

En Ecghtheow genoemd; vele winters

Woonde hij bij mensen voordat hij op zijn reis ging,

Oud van zijn woning, elk van de raadgevers

Heel het midden volk herinnert hem zich goed.

En wij vriendelijk van geest, de heer van uw volk

De zoon van koning Healfdene, zijn gekomen te bezoeken

De verdediger van volk troepen; wees vrij in uw raadsbesluiten!

Tot de nobele dragen we een zware opdracht,

Het roer van de Denen; we zullen verbergen, ik veronderstel

Niets van onze boodschap. Je weet het als het gebeurt,

Zoals we werkelijk horen zeggen dat een of andere wilde gewelddadige plunderaar,

Een verborgen achtervolger in duistere nachten

Door erg afschuwelijke daden tussen de Denen verschijnt

Ongehoorde haat, afgrijselijke vernietiging

En het vallen van de dood. Van gevoelens die het minst egostisch zijn

In ben in staat om Hrothgar raad geven,

Hoe hij, wijs en waardig, de vernietiger kan verslaan,

Als de smart van het verdriet ooit verminderd zal worden,

Komt comfort naar hem toe en de zorggolven worden koeler,

Of ooit hierna zal hij weer doodsangst lijden

En onrustige nood, terwijl hij omhooggaat

De mooiste huizenhoog op de top.’

Hij besteeg zijn hengst en de strandwacht antwoordde,

De dappere bediende, het verschilt zeker

Tussen woorden en daden, de oorlogszuchtige schilddrager

Wie wijs oordeelt die zal het bepalen.

Deze band, hoor ik, draagt geen boosaardigheid.

Tot de prins van de Scyldings. Ga dan verder

Met wapens en uitrusting. Ik zal je persoonlijk leiden:

Naar mijn oorlog vertrouwde vazallen zal ik uitgeven

Om alle beschadigingen van uw uitstekende schip te voorkomen,

Uw vers geteerde vaartuig tegen elke tegenstander

Dichtbij de kust totdat de nek gebogen boot zal

Terugdrijven de zeer geliefde held

Over de waterweg naar de Geat domeinen.

Aan zo’n grote krijger zal het zeker worden toegestaan

In de storm van de strijd om veilig te blijven.’

Daarna gingen ze verder (het schip lag stil,

Met boot met zijn brede boezem was gebonden aan zijn kabel,

Stevig aan zijn anker); De zwijnen tekens glinsterden

Helder op de vizieren levendig met verguldsel

De vlam verhardde, briljant; het zwijn betekent bewaking

De helden haastten zich, haastten zich naar de leenman,

Daalden samen af tot ze het grote paleis zagen,

De goed gevormde drankzaal was wonderbaarlijk en glinsterde;

Heorot lichtte op bij hun komst.

‘Bidden wereldvolk en meest bekende verwanten

Van hallen onder de hemel waarin de held woont;

Zijn glans verlicht landen zonder aantal.

Toen de strijdlustige held het glinsteren zag

Hof van de stoutmoedige, dat ze gemakkelijk daarheen

Mogen gaan op hun reis; de voor genoemde krijger

Draaide zijn renpaard om terwijl hij hen verliet;

‘Het is tijd dat ik ga; Almachtige Vader

Staat je zijn genade toe en geeft je op deze reis

Veiligheid voor je missie! Naar de zee wil ik gaan

Tegen vijandige strijders als bewaker te staan.’

VI. BEOWULF INTRODUCES HIMSELF AT THE PALACE.

The highway glistened with many-hued pebble,

A by-path led the liegemen together.

Firm and hand-locked the war-burnie glistened,

The ring-sword radiant rang խid the armor

5 As the party was approaching the palace together

(1) In warlike equipments. Շainst the wall of the building

Their wide-fashioned war-shields they weary did set then,

[13] Battle-shields sturdy; benchward they turned then;

Their battle-sarks rattled, the gear of the heroes;

10 The lances stood up then, all in a cluster,

The arms of the seamen, ashen-shafts mounted

With edges of iron: the armor-clad troopers

(2) Were decked with weapons. Then a proud-mooded hero

Asked of the champions questions of lineage:

15 ‘From what borders bear ye your battle-shields plated,

Gilded and gleaming, your gray-colored burnies,

Helmets with visors and heap of war-lances?

To Hrothgar the king I am servant and liegeman.

Սong folk from far-lands found I have never

(3) 20 Men so many of mien more courageous.

I ween that from valor, nowise as outlaws,

But from greatness of soul ye sought for King Hrothgar.’

(4) Then the strength-famous earlman answer rendered,

The proud-mooded Wederchief replied to his question,

(5) 25 Hardy ծeath helmet: ‘Agelac’s mates are we;

Beowulf hight I. To the bairn of Healfdene,

The famous folk-leader, I freely will tell

To thy prince my commission, if pleasantly hearing

Heլl grant we may greet him so gracious to all men.’

30 Wulfgar replied then (he was prince of the Wendels,

His boldness of spirit was known unto many,

His prowess and prudence): Ҕhe prince of the Scyldings,

(6) The friend-lord of Danemen, I will ask of thy journey,

The giver of rings, as thou urgest me do it,

35 The folk-chief famous, and inform thee early

What answer the good one mindeth to render me.’>

He turned then hurriedly where Hrothgar was sitting,

Old and hoary, his earlmen attending him;

The strength-famous went till he stood at the shoulder

40 Of the lord of the Danemen, of courteous thanemen

The custom he minded. Wulfgar addressed then

His friendly liegelord: ‘Folk of the Geatmen

[14] (7) Oեr the way of the waters are wafted hither,

Faring from far-lands: the foremost in rank

45 The battle-champions Beowulf title.

They make this petition: with thee, O my chieftain,

To be granted a conference; O gracious King Hrothgar,

Friendly answer refuse not to give them!

(8) In war-trappings weeded worthy they seem

50 Of earls to be honored; sure the atheling is doughty

Who headed the heroes hitherward coming.’

BEWOWULF INTRODUCEERT ZICH IN HET PALEIS.

De snelweg glinsterde met veelkleurige kiezels,

Een bijpad leidde de leenmannen tezamen.

Stevig en goed gesloten glinsterde het oorlogsharnas

Het ringzwaard straalde midden in het harnas

Toen de partij samen het paleis naderde

In oorlogszuchtige uitrusting. Tegen de muur van het gebouw

Hun brede gevormde oorlogsschilden die ze moe waren zette ze dan,

Stevige slagschilden; zij draaiden zich toen om;

Hun strijdmalien ratelden, het verlangen van de helden;

De lansen stonden hoog op, allen in een groep,

De wapens van de zeelui; essenschachten gemonteerd

Met ijzeren randen; de met pantser geklede troepen

Waren bedekt met wapens. Toen een trotse gemoedelijke held

Vroeg de kampioenen vragen van afstamming;

‘Van welke grenzen zijn jullie dat je de slagschilden met platen draagt,

Verguld en glanzend, jullie grijs gekleurde schilden,

Helmen met vizieren en een hoop oorlogslansen?

Voor koning Hrotgher ben ik een bediende en leenheer.

Onder volk uit verre landen vond ik nooit

Zoveel mannen van houding meer moediger

Ik veronderstel dat van moed, geenszins als verbannen

Maar vanwege de grootheid van je ziel zocht je naar koning Hrothgar’.

Toen volgde de sterke beroemde edelman' s antwoord,

Het trotse gemoedelijke hoofd van de Geat beantwoordde zijn vraag:

Onversaagd beneden zijn helm’’Agelac’s partners zijn wij;

Beowulf heet ik. Tot de zoon van Healfdene,

De beroemde volksleider wil ik vrijuit vertellen

Aan uw prins mijn opdracht, als het aangenaam is te horen

Zal hij me toestaan dat we hem zo genadig mogen begroeten voor alle mensen.’

Wulfgard antwoordde toen (hij was prins van de Wendels

Zijn stoutmoedigheid van geest was bij velen bekend,

Zijn dapperheid en voorzichtigheid): De prins van de Scyldings,

De vrienden heer van de Denen, ik zal vragen naar uw reis,

De gever van ringen zoals u me aandringt het te doen

Het beroemde volks hoofd en informeer u vroeg

Wat antwoord de goede man denkt me te geven.’

Hij draaide zich haastig on naar waar Hrothgar zat,

Oud en grijs, zijn edelman komt naar hem toe;

De beroemde sterke ging tot hij bij zijn schouder stond

Van de heer van de Denen, van hoffelijke Denen

De gewoonte waar hij op lette. Wulfgar sprak toen

Zijn vriendelijke leenheer: ‘Volk van de Geats

Over de waterweg is hierheen gedreven,

Gevaren vanuit verre landen; de vooraanstaande in rang

De gevechtskampioen Beowulf genoemd.

Zij vragen u deze petitie: met u, o mijn hoofdman,

Om een verzoek te krijgen; O gracieuze koning Hrothgar,

Weiger hen niet om een vriendelijk antwoord te geven!

In oorlogsversieringen gekleed lijken ze waardig te zijn

Van graven die geerd moeten worden; zeker is de edelman dapper

Die de helden leidde die hierheen kwamen.’

VII. HROTHGAR AND BEOWULF.

(1) Hrothgar answered, helm of the Scyldings:

‘I remember this man as the merest of striplings.

His father long dead now was Ecgtheow titled,

Him Hrethel the Geatman granted at home his

5 One only daughter; his battle-brave son

Is come but now, sought a trustworthy friend.

Seafaring sailors asserted it then,

(2) Who valuable gift-gems of the Geatmen carried

As peace-offering thither, that he thirty men’s grapple

10 Has in his hand, the hero-in-battle.

(3) The holy Creator usward sent him,

To West-Dane warriors, I ween, for to render

Շainst Grendel’s grimness gracious assistance:

I shall give to the good one gift-gems for courage.

15 Hasten to bid them hither to speed them,

To see assembled this circle of kinsmen;

Tell them expressly theyղe welcome in sooth to

The men of the Danes.’ To the door of the building

[15] (4) Wulfgar went then, this word-message shouted:

20 ҍy victorious liegelord bade me to tell you,

The East-Danesՠatheling, that your origin knows he,

And oեr wave-billows wafted ye welcome are hither,

Valiant of spirit. Ye straightway may enter

Clad in corslets, cased in your helmets,

25 To see King Hrothgar. Here let your battle-boards,

Wood-spears and war-shafts, await your conferring.’

The mighty one rose then, with many a liegeman,

An excellent thane-group; some there did await them,

And as bid of the brave one the battle-gear guarded.

30 Together they hied them, while the hero did guide them,

‘Leath Heorot’s roof; the high-minded went then

Sturdy ծeath helmet till he stood in the building.

Beowulf spake (his burnie did glisten,

His armor seamed over by the art of the craftsman):

(5) 35 ‘Hail thou, Hrothgar! I am Higelac’s kinsman

And vassal forsooth; many a wonder

I dared as a stripling. The doings of Grendel,

In far-off fatherland I fully did know of:

Sea-farers tell us, this hall-building standeth,

40 Excellent edifice, empty and useless

To all the earlmen after evenlight’s glimmer

Վeath heaven’s bright hues hath hidden its glory.

This my earls then urged me, the most excellent of them,

Carles very clever, to come and assist thee,

45 Folk-leader Hrothgar; fully they knew of

(6) The strength of my body. Themselves they beheld me

When I came from the contest, when covered with gore

Foes I escaped from, where five I had bound,

[16] The giant-race wasted, in the waters destroying

50 The nickers by night, bore numberless sorrows,

The Weders avenged (woes had they suffered)

Enemies ravaged; alone now with Grendel

(7) I shall manage the matter, with the monster of evil,

The giant, decide it. Thee I would therefore

55 Beg of thy bounty, Bright-Danish chieftain,

Lord of the Scyldings, this single petition:

Not to refuse me, defender of warriors,

Friend-lord of folks, so far have I sought thee,

That I may unaided, my earlmen assisting me,

60 This brave-mooded war-band, purify Heorot.

I have heard on inquiry, the horrible creature

(8) From veriest rashness recks not for weapons;

I this do scorn then, so be Higelac gracious,

My liegelord belovd, lenient of spirit,

65 To bear a blade or a broad-fashioned target,

A shield to the onset; only with hand-grip

(9) The foe I must grapple, fight for my life then,

Foeman with foeman; he fain must rely on

The doom of the Lord whom death layeth hold of.

(10) 70 I ween he will wish, if he win in the struggle,

To eat in the war-hall earls of the Geat-folk,

Boldly to swallow them, as of yore he did often

The best of the Hrethmen! Thou needest not trouble

A head-watch to give me; he will have me dripping

[17] (11) 75 And dreary with gore, if death overtake me,

Will bear me off bleeding, biting and mouthing me,

The hermit will eat me, heedless of pity,

Marking the moor-fens; no more wilt thou need then

(12) Find me my food. If I fall in the battle,

80 Send to Higelac the armor that serveth

To shield my bosom, the best of equipments,

Richest of ring-mails; ‘t is the relic of Hrethla,

(12) The work of Wayland. Goes Weird as she must go!Ӽ/span>

HROTHGAR EN BEOWULF.

Hrothgar antwoordde, leider van de Scyldings:

‘Ik herinner me deze man als de kleinste van de jongelingen.

Zijn vader die nu al lang dood is werd Ecgtheow genoemd,

Hem heeft Hrethel de Geat man thuis gegeven zijn

Enigste enkele dochter; zijn strijdlustige zoon

Is nu gekomen; zocht een betrouwbare vriend.

Zeevarende zeelui beweerden het toen,

Wie waardevolle giften als edelstenen van de Geats draagt

Als vredeoffer daarheen dat hij dertig mannen grijpt

En heeft in zijn hand, de held in de strijd.

De heilige Schepper zond hem naar ons,

Naar West Deense krijgers, denk ik, om te laten zien

Tegen Grendels grimmigheid een genadige hulp;

Ik zal de goede gaven schenken; edelstenen vanwege moed.

Haast je om ze te verzoeken zodat ze versnellen,

Om de verzamelde cirkel van deze bloedverwanten te zien:

Vertel ze uitdrukkelijk dat ze werkelijk welkom zijn

De Deense mannen. ‘Naar de deur van het gebouw

Ging Wulfgar toen en schreeuwde dit woordelijk bericht:

ҍijn zegevierende leenheer beveelt me dit tegen u te zeggen,

De Oost Deense edeling, dat hij je afkomst weet,

En over golf baren gedreven dat je hier welkom bent,

Moedige van geest. Jullie kunnen meteen gaan

Gekleed in borstharnas en omhuld met je helmen,

Om koning Hrothgar te zien. Laat hier je gevechtsplanken,

Houten speren en oorlogsschachten en wacht op uw overleg.’

De machtige stond toen op met vele leenheren,

Een uitstekende Denen groep, sommigen wachtten hen op,

En vanwege het verzoek van de dappere werd de gevechtsuitrusting bewaakt.

Ze spoedden zich tezamen terwijl de held hen leidde,

Onder het dak van Heorot; de zeer gezinden gingen toen

Stevig onder de helmen totdat ze in het gebouw stonden

Beowulf sprak (zijn harnas glinsterde

Zijn harnas die door de kunst van een vakman gemaakt was)’

Heil u, Hrothgar! Ik ben de bloedverwant van Higelac

En vazal voorwaar; veel wonderen

Deed ik als een jongeling. Het doen en laten van Grendel,

In het verre vaderland wist ik ten volle;

Zeelui vertelden het ons, dit hal gebouw staat

Uitstekend gebouwd leeg en nutteloos

Voor alle edelen in de glans van het avondlicht

Onder de hemelse felle tinten heeft het zijn glorie verborgen.

Dus hebben mijn graven me aangespoord, de meest voortreffelijkste van hen,

Zeer slimme kerels om je te komen helpen,

Volksleider Hrothgar, volledig wisten zij van

De kracht van mij lichaam. Zij hebben mij zelf aanschouwd

Toen ik van een wedstrijd kwam, toen bedekt met geronnen bloed

Vijanden waaruit ik ontsnapt ben waar ik er vijf had gebonden,

Het reuzen geslacht verwoest, in de wateren vernietigd

De nikkers (watergeesten) van de nacht droegen talloze smarten,

De Geats wraakten (ellende hadden ze geleden)

Vijanden verwoest; alleen nu met Grendel

Ik zal het regelen, met het monster van het kwaad,

De reus, beslis het. Tot u wil ik daarom

Smeken om uw milddadigheid heldere Deense hoofdman,

Heer van de Scyldings, dit enkele verzoek;

Me niet te weigeren, verdediger van krijgers,

Vrienden heer van het volk, zo ver heb ik u gezocht,

Dat ik het mag doen, mijn leenmannen helpen mij,

Deze dapper gestemde oorlogsband zuivert Heorot.

Ik heb gehoord op navraag dat het vreselijke schepsel

Vanwege zeer verraderlijke roekeloosheid niet op wapens acht;

Ik heb deze minachting dan ook, dus wees Higelac genadig,

Mijn geliefde leenheer, mild van geest,

Om een mes of breed gevormd schild te dragen,

Een schild om te beginnen; alleen met handgreep

De vijand moet ik aanpakken en vecht voor mijn leven dan,

Vijand met vijand; hij blij moet vertrouwen op

De straf van de Heer waar de dood vast ligt.

Ik denk dat hij zal wensen als hij de strijd wint

Om te eten in de oorlogshal de graven van het Geat volk,

Dapper om ze in te slikken, zoals hij tevoren vaak deed

De beste van de Geat mensen! Gij behoeft geen moeite

Een hoofd bewaking me te geven; hij zal me laten druipen

En somber van geronnen bloed als de dood me overvalt,

Laat me uitbloeden, bijten en in de mond nemen

De heremiet zal me eten, achteloos zonder medelijden,

Markeer de heidevelden, niet meer zal u dan nodig hebben

Voor me eten te zoeken. Als ik in de strijd val,

Stuur naar Higelac dat harnas dat dient

Als een schild mijn boezem, de allerbeste uitrusting,

Rijkste van ring malien; het is het overblijfsel van Hrethla,

Het werk van Wayland. Het lot gaat vreemd als ze moet gaan!Ӽo:p>

VIII. HROTHGAR AND BEOWULF. Continued.

(1) Hrothgar discoursed, helm of the Scyldings:

‘So defend our folk and to furnish assistance,

Thou soughtest us hither, good friend Beowulf.

(2) The fiercest of feuds thy father engaged in,

5 Heatholaf killed he in hand-to-hand conflict

Սid Wilfingish warriors; then the Wederish people

For fear of a feud were forced to disown him.

Thence flying he fled to the folk of the South-Danes,

[18] The race of the Scyldings, oեr the roll of the waters;

10 I had lately begun then to govern the Danemen,

The hoard-seat of heroes held in my youth,

Rich in its jewels: dead was Heregar,

My kinsman and elder had earth-joys forsaken,

Healfdene his bairn. He was better than I am!

15 That feud thereafter for a fee I compounded;

Oեr the weltering waters to the Wilfings I sent

Ornaments old; oaths did he swear me.

(3) It pains me in spirit to any to tell it,

What grief in Heorot Grendel hath caused me,

20 What horror unlooked-for, by hatred unceasing.

Waned is my war-band, wasted my hall-troop;

Weird hath offcast them to the clutches of Grendel.

God can easily hinder the scather

From deeds so direful. Oft drunken with beer

(4) 25 Oեr the ale-vessel promised warriors in armor

They would willingly wait on the wassailing-benches

A grapple with Grendel, with grimmest of edges.

Then this mead-hall at morning with murder was reeking,

The building was bloody at breaking of daylight,

30 The bench-deals all flooded, dripping and bloodied,

The folk-hall was gory: I had fewer retainers,

Dear-beloved warriors, whom death had laid hold of.

(5) Sit at the feast now, thy intents unto heroes

Thy victor-fame show, as thy spirit doth urge thee!’

(6) 35 For the men of the Geats then together assembled,

In the beer-hall blithesome a bench was made ready;

There warlike in spirit they went to be seated,

Proud and exultant. A liegeman did service,

[19] Who a beaker embellished bore with decorum,

The gleeman sings

40 And gleaming-drink poured.

(7) Hearty in Heorot; there was heroesՠrejoicing,

A numerous war-band of Weders and Danemen.

HROTGHAR EN BEOWULF. Vervolg.

Hrotghar praatte met het hoofd van de Scyldings;

’Om ons volk te verdedigen en hulp te bieden,

Bezocht u ons hier, goede vriend Beowulf.

De hevigste vetes die je vader meemaakte,

5 Heatholaf doodde hij in een hand tot hand gevecht

Tussen Wilfingh krijgers, toen de mensen van Geat

Uit angst voor een vete gedwongen werden om hem te verstoten.

Vandaar vluchtte hij naar het volk van de Zuid Denen,

Het geslacht van de Scyldings, over de watergolven;

Ik ben later begonnen te regeren over de Denen,

De schatplaats van de helden van mijn jeugd,

Rijk met zijn juwelen; dood was Heregar,

Mijn bloedverwant en ouderling had aardse vreugde verlaten,

Healfdene zijn kind. Hij was beter dan ik ben!

De vete daarna voor een vergoeding die ik maakte;

Over de rollende wateren zond ik naar de Wilfings

Oude ornamenten; eden heeft hij me gezworen.

Het doet me pijn om het iemand te vertellen,

Welk verdriet in Heorot me Grendel heeft veroorzaakt.

Welke onvoorstelbare verschrikking vanwege onophoudelijke haat.

Afnemend is mijn oorlogsband, verspilt mijn hal troepen;

Griezelig zijn ze in de klauwen van Grendel geworpen.

God kan gemakkelijk verhinderen de schade

Van zulke verschrikkelijke daden. Vaak dronken van bier

Boven het biervat beloofden krijgers in harnas

Ze zouden gewillig op drinkgelag banken wachten

Op een worsteling met Grendel met grimmige kanten,

Toen stonk deze mede hal in de morgen van moord.

Het gebouw was bloederig in de morgenstond,

De bank rondom overstroomd, druipend en bebloed,

De volkshal was bloederig; ik had minder bedienden,

Geliefde krijgers die door de dood zijn gepakt.

Zit nu aan het feest, uw bedoelingen met de helden

Uw overwinningsfaam laat zien zoals uw geest u aanspoort!’

Voor de mannen van de Geats was toen tezamen gemaakt

En werd in de bierhal een vrolijke bank gereed gemaakt;

En oorlogszuchtig van geest gingen ze zitten,

Trots en uitbundig. Een leenman deed dienst,

Die een fraaie beker droeg met etiquette

De minstreel zong

En glinsterende drankjes gegoten

Stevig in Heorot; er was vreugde bij de helden

En talrijke oorlogsbanden tussen Geats en Denen.

IX. UNFERTH TAUNTS BEOWULF.

(1) Unferth spoke up, Ecglaf his son,

Who sat at the feet of the lord of the Scyldings,

Opened the jousting (the journey of Beowulf,

Sea-farer doughty, gave sorrow to Unferth

5 And greatest chagrin, too, for granted he never

That any man else on earth should attain to,

Gain under heaven, more glory than he):

(2) ‘Ert thou that Beowulf with Breca did struggle,

On the wide sea-currents at swimming contended,

10 Where to humor your pride the ocean ye tried,

(3) From vainest vaunting adventured your bodies

In care of the waters? And no one was able

Nor lief nor loth one, in the least to dissuade you

Your difficult voyage; then ye ventured a-swimming,

15 Where your arms outstretching the streams ye did cover,

The mere-ways measured, mixing and stirring them,

Glided the ocean; angry the waves were,

With the weltering of winter. In the water’s possession,

Ye toiled for a seven-night; he at swimming outdid thee,

20 In strength excelled thee. Then early at morning

On the Heathoremesՠshore the holm-currents tossed him,

Sought he thenceward the home of his fathers,

Beloved of his liegemen, the land of the Brondings,

The peace-castle pleasant, where a people he wielded,

[20] 25 Had borough and jewels. The pledge that he made thee

(4) The son of Beanstan hath soothly accomplished.

Then I ween thou wilt find thee less fortunate issue,

(5) Though ever triumphant in onset of battle,

A grim grappling, if Grendel thou darest

30 For the space of a night near-by to wait for!’

(6) Beowulf answered, offspring of Ecgtheow:

ҍy good friend Unferth, sure freely and wildly,

(6) Thou fuddled with beer of Breca hast spoken,

(7) Hast told of his journey! A fact I allege it,

35 That greater strength in the waters I had then,

Ills in the ocean, than any man else had.

We made agreement as the merest of striplings

Promised each other (both of us then were

(8) Younkers in years) that we yet would adventure

40 Out on the ocean; it all we accomplished.

While swimming the sea-floods, sword-blade unscabbarded

Boldly we brandished, our bodies expected

To shield from the sharks. He sure was unable

(9) To swim on the waters further than I could,

45 More swift on the waves, nor would I from him go.

Then we two companions stayed in the ocean

(10) Five nights together, till the currents did part us,

The weltering waters, weathers the bleakest,

And nethermost night, and the north-wind whistled

50 Fierce in our faces; fell were the billows.

The mere fishesՠmood was mightily ruffled:

And there against foemen my firm-knotted corslet,

Hand-jointed, hardy, help did afford me;

My battle-sark braided, brilliantly gilded,

(11) 55 Lay on my bosom. To the bottom then dragged me,

A hateful fiend-scather, seized me and held me,

Grim in his grapple: ‘t was granted me, nathless,

To pierce the monster with the point of my weapon,

My obedient blade; battle offcarried

60 The mighty mere-creature by means of my hand-blow.

UNFERTH HOONT BEOWULF.

Unferth sprak, de zoon van Ecglaf,

Die aan de voeten van de heer van Scyldings zat,

Opende het steekspel (de reis van Beowulf,

De dappere zeevaarder, die verdriet gaf aan Unferth

En grootste hartzeer ook, want hij stond nooit toe

Dat een andere man op aarde zou moeten bereiken

Onder de hemel en meer eer krijgen dan hij);

‘Weet u dat Beowulf met Breca worstelde

Over de brede zeestromingen bij de zwemwedstrijd,

Waartoe je humeur en trots op de oceaan kan beproeven

Van vergeefse praal je lichaam avonturiert

In de zorg van de wateren? En niemand was in staat

Nog lief nog onwillig om tenslotte af te raden

Uw moeilijke reis; toen je zwemmen waagde

Waar je je armen uitstrekte en de stromen je bedekte

De gemeten zeewegen, gemengd en geroerd

Gleed over de oceaan; kwaad waren de golven,

Met het komen van de winter. In het bezit van het water

Heb je zeven nachten gezwoegd; hij die u bij het zwemmen overtrof,

In kracht u overwon. Toen vroeg in de morgen

Aan de kust van Heathoremes de oceaanstromingen hem gooiden,

Hij wenste toen het huis van zijn vaderen te zoeken,

Bemind van zijn leenmannen, het land van de Brondings,

Het aangename vredeskasteel, waar hij een volk heerste,

Had steden en juwelen. De gelofte die hij u heeft gedaan

De zoon van Beanstan heeft het werkelijk bereikt.

Dan denk ik dat u een minder fortuinlijke kwestie zal vinden,

Hoewel altijd zegevierend in het begin van de strijd,

Een grimmige worsteling, als u op Grendel durft

De tijd van een nacht vlak bij op te wachten!’

Beowulf antwoordde; nakomeling van Ecgtheow:

ҍijn goede vriend Unferth, zeker vrijuit en gewillig,

Hebt u zich beneveld met bier en van Breca gesproken.

En heeft verteld van zijn reis! Een feit dat ik aanhaal,

Die grote kracht in de wateren die ik toen had,

Elders in de oceaan dan wie dan ook,

We hebben overeenstemming bereikt als de kleinste van de jongelingen

Beloofden elkaar (wij beiden waren toen

Jeugdige van jaren) dat we nog zouden beleven

Buiten op de oceaan; tot we alles bereikt hebben.

Tijdens het zwemmen van de zeestromingen, blad van het zwaard onbedekt

Dapper zwaaiden we, ons lichaam afwachtend

Om ons af te schermen van haaien. Hij was zeker niet in staat

Om verder op het water te zwemmen dan ik kon,

Vlugger op de golven, nog zou ik van hem gaan,

Toen we met twee metgezellen in de oceaan bleven

Vijf nachten tezamen, tot de stroming ons scheidde,

Het stromende water, weer het somberste,

En bijna nacht en de noordenwind blies,

Dapper in onze gezichten, fel waren de golven

De zeevissen gemoed was enorm verstoord:

En daar tegen vijanden mijn stevig geknoopte borstharnas,

Met de hand gebonden, hard, zijn hulp liet me helpen;

Mijn gevlochten borstbescherming, schitterend verguld,

Lag op mijn boezem. Naar de bodem sleepte me toen,

Een hatelijke duivelse schaduw, greep me beet en hield me,

Akelig in zijn greep, het was me verleend, niettemin

Om het monster te doorboren met de punt van mijn wapen,

Mijn gehoorzame mes; in gevecht uitgeschakeld

Het machtige zee schepsel door middel van mijn handstoot.

X. BEOWULF SILENCES UNFERTH, GLEE IS HIGH.

ғo ill-meaning enemies often did cause me

Sorrow the sorest. I served them, in quittance,

(1) With my dear-lovd sword, as in sooth it was fitting;

They missed the pleasure of feasting abundantly,

5 Ill-doers evil, of eating my body,

Of surrounding the banquet deep in the ocean;

But wounded with edges early at morning

They were stretched a-high on the strand of the ocean,

(2) Put to sleep with the sword, that sea-going travelers

10 No longer thereafter were hindered from sailing

The foam-dashing currents. Came a light from the east,

God’s beautiful beacon; the billows subsided,

That well I could see the nesses projecting,

(3) The blustering crags. Weird often saveth

15 The undoomed hero if doughty his valor!

But me did it fortune to fell with my weapon

Nine of the nickers. Of night-struggle harder

Վeath dome of the heaven heard I but rarely,

Nor of wight more woful in the waves of the ocean;

20 Yet I ‘scaped with my life the grip of the monsters,

(4) Weary from travel. Then the waters bare me

To the land of the Finns, the flood with the current,

(5) The weltering waves. Not a word hath been told me

Of deeds so daring done by thee, Unferth,

25 And of sword-terror none; never hath Breca

At the play of the battle, nor either of you two,

Feat so fearless performd with weapons

Glinting and gleaming . . . . . . . . . . . .

[22] . . . . . . . . . . . . I utter no boasting;

(6) 30 Though with cold-blooded cruelty thou killedst thy brothers,

Thy nearest of kin; thou needs must in hell get

Direful damnation, though doughty thy wisdom.

I tell thee in earnest, offspring of Ecglaf,

Never had Grendel such numberless horrors,

35 The direful demon, done to thy liegelord,

Harrying in Heorot, if thy heart were as sturdy,

(7) Thy mood as ferocious as thou dost describe them.

He hath found out fully that the fierce-burning hatred,

The edge-battle eager, of all of your kindred,

40 Of the Victory-Scyldings, need little dismay him:

Oaths he exacteth, not any he spares

(8) Of the folk of the Danemen, but fighteth with pleasure,

Killeth and feasteth, no contest expecteth

(9) From Spear-Danish people. But the prowess and valor

45 Of the earls of the Geatmen early shall venture

To give him a grapple. He shall go who is able

Bravely to banquet, when the bright-light of morning

(10) Which the second day bringeth, the sun in its ether-robes,

Oեr children of men shines from the southward!’

50 Then the gray-haired, war-famed giver of treasure

(11) Was blithesome and joyous, the Bright-Danish ruler

Expected assistance; the people’s protector

(12) Heard from Beowulf his bold resolution.

There was laughter of heroes; loud was the clatter,

55 The words were winsome. Wealhtheow advanced then,

(13) Consort of Hrothgar, of courtesy mindful,

Gold-decked saluted the men in the building,

And the freeborn woman the beaker presented

(14) To the lord of the kingdom, first of the East-Danes,

60 Bade him be blithesome when beer was a-flowing,

Lief to his liegemen; he lustily tasted

Of banquet and beaker, battle-famed ruler.

The Helmingish lady then graciously circled

Սid all the liegemen lesser and greater:

[23] (15) 65 Treasure-cups tendered, till time was afforded

That the decorous-mooded, diademed folk-queen

(16) Might bear to Beowulf the bumper oեrrunning;

She greeted the Geat-prince, God she did thank,

Most wise in her words, that her wish was accomplished,

70 That in any of earlmen she ever should look for

Solace in sorrow. He accepted the beaker,

Battle-bold warrior, at Wealhtheow’s giving,

(17) Then equipped for combat quoth he in measures,

Beowulf spake, offspring of Ecgtheow:

75 ‘I purposed in spirit when I mounted the ocean,

(18) When I boarded my boat with a band of my liegemen,

I would work to the fullest the will of your people

Or in foe’s-clutches fastened fall in the battle.

Deeds I shall do of daring and prowess,

80 Or the last of my life-days live in this mead-hall.’

These words to the lady were welcome and pleasing,

The boast of the Geatman; with gold trappings broidered

Went the freeborn folk-queen her fond-lord to sit by.

(19) Then again as of yore was heard in the building

85 Courtly discussion, conquerorsՠshouting,

Heroes were happy, till Healfdene’s son would

Go to his slumber to seek for refreshing;

For the horrid hell-monster in the hall-building knew he

A fight was determined, since the light of the sun they

90 No longer could see, and lowering darkness

Oեr all had descended, and dark under heaven

Shadowy shapes came shying around them.

(20) The liegemen all rose then. One saluted the other,

Hrothgar Beowulf, in rhythmical measures,

95 Wishing him well, and, the wassail-hall giving

To his care and keeping, quoth he departing:

[24] ‘Not to any one else have I ever entrusted,

But thee and thee only, the hall of the Danemen,

Since high I could heave my hand and my buckler.

100 Take thou in charge now the noblest of houses;

Be mindful of honor, exhibiting prowess,

Watch էainst the foeman! Thou shalt want no enjoyments,

Survive thou safely adventure so glorious!’

BEOWULF LAAT UNFERTH ZWIJGEN, DE VREUGDE IS HOOG.

Қulke ziek makende vijanden hebben me vaak veroorzaakt

De ergst smart. Ik diende ze, in afwachting,

Met mijn dierbare geliefde zwaard, zoals in waarheid past;

Ze misten het plezier van overvloedige feesten,

Kwade slecht gezinde van het eten van mijn lichaam

Van het omringende banket diep in de oceaan;

Maar gewond met randen vroeg in de morgen

Waren ze uitgestrekt tot op het strand van de oceaan,

In slaap gemaakt met het zwaard zodat zee gaande reizigers

Niet lang daarna gehinderd werden in het zeilen

De snel schuimende stromingen. Kwam een licht uit het oosten,

Gods prachtige baken; de golven namen af,

Zodat ik goed kon zien het uitspringende voorgebergte,

De verwoestende rotsen. Griezelig en vaak redde

De niet verdoemde held als zijn dapperheid zijn moed is!

Maar ik heb het geluk gehad om met mijn wapen te vellen

Negenvan de nikkers. Van de harde nachtelijke worsteling

Beneden de koepel van de hemel hoorde ik maar zelden,

Nog van meer treurige schepsels in de oceaan golven;

Toch ben ik met mijn leven aan de greep van de monsters ontkomen,

Moe van reizen. Toen hebben de wateren me gedragen

Naar het land van de Finnen, de vloed met de stroom,

De woelige wateren. Er is mij geen woord verteld

Van zulke gedurfde daden door u gedaan, Unferth,

En van zwaard angst geen; heeft nooit Breca

Bij het spel van de strijd, noch een van jullie twee,

Prestaties zo onverschrokken uitgevoerd met wapens

Glinsterend en glanzend’

‘Ik. ik uit geen opschepperij;

Hoewel je met koelbloedige wreedheid uw broers hebt gedood,

Uw naaste familie; je moet in de hel krijgen

Onheilspellende verdoemenis, hoewel flink je wijsheid is

Vertel ik in ernst, nakomeling van Ecglaf,

Nooit had Grendel zulke ontelbare gruwelen,

Die vreselijke demon, gedaan aan uw leenheer,

Geplunderd in Heorot, als je hart even stoer was

En uw gemoed zo woest is zoals u ze doet beschrijven.

Hij heeft volledig de hevig brandende haat ontdekt

Het gretige scherpe zwaardgevecht van al uw verwanten

Van de victorie Scyldings, geeft hem weinig schrik

Eden die hij eist, niet een spaart hij

Van het volk van de Denen, maar vecht met plezier.

Doodt en viert feest, verwacht geen wedstrijd

Van het Deense speer volk. Maar de moed en dapperheid

Van de graven van Geats zullen zich vroeg voor doen

Om hem een worsteling te geven. Hij zal gaan wie in staat is

Dapper aan het banket, wanneer het heldere licht van de morgen,

Die de tweede dag brengt, de zon in zijn ether gewaden,

Over mensenkinderen schittert vanuit het zuiden!’

Dan de grijsharige, vermaarde oorlog gever van schatten

Is vrolijk en vreugdevol, de heldere Deense heerser

Verwacht hulp; de mensen beschermer

Hoorde van Beowulf zijn dappere besluit.

Er was gelach van helden; luid was het gerammel,

De woorden waren aanlokkelijk. Wealtheow ging hen voor

Gemalin van Hrothgar, van hoffelijkheid bewust,

Met goud versierd groette ze de mannen in het gebouw,

En de vrij geboren vrouw presenteerde de beker

Aan de heer van het koninkrijk, de eerste van de Oost Denen.

Beval hem blij te zijn als het bier vloeide,

Lief voor zijn leenheren; hij proefde lustig

Van banket en beker, de beroemde strijdheerser.

De Helming dame cirkelde toen gracieus

Tussen alle leenheren groter en kleiner:

Bood schatbekers aan tot de tijd was aangebroken

Dat de gedienstige gestemde gediadeemde koningin

Naar Beowulf de overstromende bokaal mocht dragen;

Ze begroette de Geat prins, God bedankte ze,

Zeer wijs in haar woorden dat haar wens was volbracht,

Dat in een van de graven waar ze ooit naar zocht

Troost in verdriet. Hij accepteerde de beker,

Vechtlustige krijger, bij het geven van Wealtheow,

Dan uitgerust voor het gevecht zei hij afgemeten,

Beowulf sprak, nakomeling van Ecgtheow;

‘Ik heb het in de geest voorgenomen toen ik de oceaan opging.

Toen ik aan boord ging met een troep van mijn leenmannen

Ik wil volledig werken aan de wil van uw mensen

Of in vijandige klauwen vastgemaakt en vallen in de strijd

Daden die ik zal doen van durf en dapperheid,

Of de laatste van mijn levensdagen in deze mede hal.’

Deze woorden waren voor de dame welkom en aangenaam,

De opschepperij van de man van Geat; met gouden attributen geborduurd

Ging de vrij geboren volk koningin zitten bij haar aanbiddelijke heer.

Toen werd opnieuw zoals vroeger gehoord in het gebouw

Hoffelijke discussie, het schreeuwen van overwinnaars,

Helden waren gelukkig, tot de zoon van Healfdene wilde

Gaan naar zijn dutje om verfrissing te zoeken;

Want het afschuwelijke hel monster in het hal gebouw kende hij

Een gevecht was bepaald sinds ze het licht van de zon

Niet langer konden zien en de sombere duisternis

Overal was afgedaald en donker was het onder de hemel

Schaduwachtige vormen schoten om hen heen,

De leenmannen stonden toen allen op. De een groette de andere,

Hrothgar Bewulf in ritmische maten,

Wenste hem veel succes en gaf de drinkgelag hal

Aan zijn zorg en hoede, zei bij het vertrek;

‘van niemand anders heb ik ooit toevertrouwd

Maar alleen aan u, de hal van de Denen,

Sinds ik mijn hand hoog en mijn beukelaar kon opheffen.

Neem nu de leiding over het nobelste huis,

Wees bewust van je eer en toon je dapperheid,

Kijk uit voor de vijandige man! Gij zal geen genietingen willen,

Overleef veilig je glorieuze avontuur!’

XI. ALL SLEEP SAVE ONE.

(1) Then Hrothgar departed, his earl-throng attending him,

Folk-lord of Scyldings, forth from the building;

The war-chieftain wished then Wealhtheow to look for,

The queen for a bedmate. To keep away Grendel

(2) 5 The Glory of Kings had given a hall-watch,

As men heard recounted: for the king of the Danemen

He did special service, gave the giant a watcher:

And the prince of the Geatmen implicitly trusted

(3) His warlike strength and the Wielder’s protection.

10 His armor of iron off him he did then,

His helmet from his head, to his henchman committed

His chased-handled chain-sword, choicest of weapons,

And bade him bide with his battle-equipments.

The good one then uttered words of defiance,

15 Beowulf Geatman, ere his bed he upmounted:

(4) ‘I hold me no meaner in matters of prowess,

In warlike achievements, than Grendel does himself;

Hence I seek not with sword-edge to sooth him to slumber,

Of life to bereave him, though well I am able.

(5) 20 No battle-skill has he, that blows he should strike me,

To shatter my shield, though sure he is mighty

[25] In strife and destruction; but struggling by night we

Shall do without edges, dare he to look for

Weaponless warfare, and wise-mooded Father

25 The glory apportion, God ever-holy,

(6) On which hand soever to him seemeth proper.’

Then the brave-mooded hero bent to his slumber,

The pillow received the cheek of the noble;

(2) And many a martial mere-thane attending

30 Sank to his slumber. Seemed it unlikely

(8) That ever thereafter any should hope to

Be happy at home, hero-friends visit

Or the lordly troop-castle where he lived from his childhood;

They had heard how slaughter had snatched from the wine-hall,

35 Had recently ravished, of the race of the Scyldings

(9) Too many by far. But the Lord to them granted

The weaving of war-speed, to Wederish heroes

Aid and comfort, that every opponent

By one man’s war-might they worsted and vanquished,

(10) 40 By the might of himself; the truth is established

That God Almighty hath governed for ages

Kindreds and nations. A night very lurid

(11) The travլer-at-twilight came tramping and striding.

The warriors were sleeping who should watch the horned-building,

(12) 45 One only excepted. Սid earthmen ‘t was ‘stablished,

Thՠimplacable foeman was powerless to hurl them

To the land of shadows, if the Lord were unwilling;

But serving as warder, in terror to foemen,

He angrily bided the issue of battle.

ALLEN SLAPEN UITGEZONDERD EEN.

Toen Hrothgar vertrok volgden zijn edelen groep hem,

Volksheer van de Scyldings, uit het gebouw;

De oorlog hoofdman wenste toen dat Wealtheow zocht naar,

De koningin als bedgenoot. Om Grendel weg te houden

Had de Heerlijkheid van Koningen een hal bewaker gegeven,

Zoals men hoort vertellen; voor de koning van de Denen

Deed hij speciale dienst en gaf een reusachtige bewaker;

En de prins van de Geats vertrouwde stilzwijgend

Zijn oorlogszuchtige kracht en bescherming van de Heerser.

Zijn ijzeren uitrusting deed hij toen af,

Zijn helm van zijn hoofd, aan zijn toegewijde handlanger

Zijn uitgelezen gemaakte kettingzwaard, de beste van wapens,

En beval hem te wachten met zijn strijdmateriaal.

De goede sprak toen woorden van trots uit,

Beowulf, de Geat, voor zijn bed stond hij op;

‘Ik hou me niet algemener in zaken van dapperheid,

In oorlogszuchtige prestaties dan Grendel zelf doet;

Daarom zoek ik niet de zwaardrand om hem te kalmeren om te sluimeren,

Of van het leven te beroven, hoewel ik dat wel kan.

Geen gevechtsvaardigheid heeft hij, de slagen die hij me zou moeten slaan,

Om mijn schild te vernietigen, hoewel zeker dat hij machtig is

In strijd en vernietiging; maar worstelen in de nacht we

Zullen doen zonder grenzen, durft hij te zoeken naar

Wapenloze oorlogsvoering en wijs gestemde Vader

De glorieuze verdeling, altijd heilige God,

Op welke hand het hem dan ook goed lijkt.’

Toen viel de heldhaftige held in slaap

Het kussen ontving de wang van de edelman;

En vele krijgshaftige zee Denen volgden

Zonken in hun slaap. Het leek onwaarschijnlijk

Dat ooit iemand daarna zou moeten hopen

Gelukkig thuis te zijn, helden vrienden bezoeken

Of de vorstelijke troep van het kasteel waar hij vanaf zijn jeugd leefde;

Ze hadden gehoord hoe de slachting uit de wijnhal had weg gerukt,

Onlangs hadden weggevoerd het geslacht van Scyldings

Teveel te ver. Maar de Heer heeft hen toegestaan

Het weven van oorlogsucces aan de Geats helden

Hulp en troost zodat elke tegenstander

Door de oorlogskracht van een man het zou wagen en overwinnen,

Door zijn eigen kracht, de waarheid is gevestigd

Dat de Almachtige God eeuwenlang bestuurd heeft

Geslachten en naties. Een heel lugubere nacht

De reiziger kwam stappend en strijdend met het schemeren.

De krijgers die de wacht zouden houden sliepen in het gehoornde gebouw,

Uitgezonderd een. Tussen de aardmensen was gevestigd

De onverzoenlijke vijandige man die krachteloos was om hen te gooien

Naar het land van schaduwen, als de Heer niet bereid was;

Maar dient als een beschermer in terreur tegen vijandige mannen,

Hij wachtte boos het verloop van de strijd af.

XII. GRENDEL AND BEOWULF.

(1) Վeath the cloudy cliffs came from the moor then

Grendel going, God’s anger bare he.

The monster intended some one of earthmen

In the hall-building grand to entrap and make way with:

(2) 5 He went under welkin where well he knew of

The wine-joyous building, brilliant with plating,

Gold-hall of earthmen. Not the earliest occasion

(3) He the home and manor of Hrothgar had sought:

Neեr found he in life-days later nor earlier

10 Hardier hero, hall-thanes more sturdy!

Then came to the building the warrior marching,

(4) Bereft of his joyance. The door quickly opened

On fire-hinges fastened, when his fingers had touched it;

The fell one had flung then—his fury so bitter—

15 Open the entrance. Early thereafter

The foeman trod the shining hall-pavement,

(5) Strode he angrily; from the eyes of him glimmered

A lustre unlovely likest to fire.

He beheld in the hall the heroes in numbers,

20 A circle of kinsmen sleeping together,

(6) A throng of thanemen: then his thoughts were exultant,

He minded to sunder from each of the thanemen

The life from his body, horrible demon,

Ere morning came, since fate had allowed him

(7) 25 The prospect of plenty. Providence willed not

To permit him any more of men under heaven

To eat in the night-time. Higelac’s kinsman

Great sorrow endured how the dire-mooded creature

[27] In unlooked-for assaults were likely to bear him.

30 No thought had the monster of deferring the matter,

(8) But on earliest occasion he quickly laid hold of

A soldier asleep, suddenly tore him,

Bit his bone-prison, the blood drank in currents,

Swallowed in mouthfuls: he soon had the dead man’s

35 Feet and hands, too, eaten entirely.

Nearer he strode then, the stout-hearted warrior

(9) Snatched as he slumbered, seizing with hand-grip,

Forward the foeman foined with his hand;

Caught he quickly the cunning deviser,

40 On his elbow he rested. This early discovered

The master of malice, that in middle-earth’s regions,

Վeath the whole of the heavens, no hand-grapple greater

(10) In any man else had he ever encountered:

Fearful in spirit, faint-mooded waxed he,

45 Not off could betake him; death he was pondering,

(11) Would fly to his covert, seek the devilsՠassembly:

His calling no more was the same he had followed

Long in his lifetime. The liege-kinsman worthy

(12) Of Higelac minded his speech of the evening,

50 Stood he up straight and stoutly did seize him.

His fingers crackled; the giant was outward,

The earl stepped farther. The famous one minded

To flee away farther, if he found an occasion,

And off and away, avoiding delay,

55 To fly to the fen-moors; he fully was ware of

The strength of his grapple in the grip of the foeman.

(13) Քwas an ill-taken journey that the injury-bringing,

Harrying harmer to Heorot wandered:

(14) The palace re-echoed; to all of the Danemen,

60 Dwellers in castles, to each of the bold ones,

Earlmen, was terror. Angry they both were,

Archwarders raging. Rattled the building;

[28] Քwas a marvellous wonder that the wine-hall withstood then

The bold-in-battle, bent not to earthward,

65 Excellent earth-hall; but within and without it

Was fastened so firmly in fetters of iron,

By the art of the armorer. Off from the sill there

Bent mead-benches many, as men have informed me,

Adorned with gold-work, where the grim ones did struggle.

70 The Scylding wise men weened neեr before

That by might and main-strength a man under heaven

Might break it in pieces, bone-decked, resplendent,

Crush it by cunning, unless clutch of the fire

In smoke should consume it. The sound mounted upward

(15) 75 Novel enough; on the North Danes fastened

A terror of anguish, on all of the men there

Who heard from the wall the weeping and plaining,

The song of defeat from the foeman of heaven,

Heard him hymns of horror howl, and his sorrow

80 Hell-bound bewailing. He held him too firmly

Who was strongest of main-strength of men of that era.

GRENDEL EN BEOWULF.

Naast de bewolkte kliffen kwam toen van het moeras

Grendel gegaan. Gods toorn draagt hij

Het monster nam voor om sommige van de aardmensen

In het grote hal gebouw te vangen en er mee weg te komen;

Hij ging onder het uitspansel waarvan hij goed wist

Het wijn vreugde gebouw, briljant bedekt,

Gouden hal van de aardmensen. Niet de eerste keer

Had hij het huis en landhuis van Hrotghar bezocht;

Nooit vond hij in zijn levensdagen later of eerder

Onversaagde helden, robuuster hal Denen!

Toen kwam naar het gebouw de krijger marcherend,

Beroven van zijn vreugde. De deur ging snel open

Op vurige scharnieren bevestigd toen zijn vingers het hadden aangeraakt;

De felle had ze weggegooid – zijn furie zo bitter –

Opende de ingang. Al gauw daarna

Betrad de vijandige man het glanzende plaveisel van de hal,

Schreed hij kwaad; uit zijn ogen glinsterde

Een onlieflijk glans als vuur.

Hij zag in de hal de helden met aantallen,

Een kring van bloedverwanten die tezamen sliepen,

Een menigte van Denen; toen juichte zijn gedachte,

Hij wilde elk van de Denen scheiden

Het leven van zijn lichaam, vreselijke demon,

Voor de morgen komt, omdat het lot het hem toestond

Het vooruitzicht op overvloed. De voorzienigheid wilde niet

Hem nog meer mensen onder de hemel toestaan

Om in de nacht te eten. Higelacՠs bloedverwant

Verduurde groot verdriet hoe het verschrikkelijk humeurige schepsel

In onvoorziene aanvallen waarschijnlijk hem dreigden te dragen

Niet dacht het monster om de zaak uit te stellen,

Maar bij de eerste gelegenheid greep hij snel

Een slapende soldaat en plotseling scheurde hij hem,

Beet zijn benen gevangenis en dronk bloed in stromen

Verzwolg het mondvol; spoedig had hij de dode man

Voeten en handen ook volledig gegeten.

Dichterbij schreed hij, de dappere strijder

Pakte terwijl hij sliep en greep met een handgreep

Voorwaarts de vijandige man samen met zijn hand;

En ving snel de sluwe beramer,

Op zijn ellenbogen rustte hij. Deze vroege ontdekking

De meester van boosaardigheid dat in de gebieden van de midden aarde,

Beneden de hele hemel er geen handgreep groter

In elk ander mens ooit was tegen gekomen;

Angstig van geest, blij gemoed groeide hij

Niets kon hij beginnen; de dood was hij aan het peinzen,

Wilde naar zijn schuilplaats vliegen en de duivelse samenkomst zoeken;

Zijn geroep was niet meer hetzelfde als die hij had gedaan

Lang in zijn leven. De waardig leenman en bloedverwant

Van Higelac herinnerde in zijn toespraak deze avond

Hij stond rechtop en greep hem stevig beet,

Zijn vingers kraakten; de reus was buiten,

De graaf stapte verder. De beroemde dacht

Om verder weg te vluchten, als hij een gelegenheid vond,

En uit en weg en vermijden vertraging

Te vluchten naar de veen moerassen; hij was zich volledig bewust

De kracht van zijn pakken met het grijpen van de vijandige

man.

Het was een ziek makende reis die verwondingen met zich bracht.

Die gekwelde pijn trok naar Heorot

Het paleis echode terug; naar alle Denen,

Bewoners van kastelen, naar elke van de stoutmoedige,

Edelen waren in angst. Kwaad waren ze allen,

Boog bewakers razen. Het gebouw rammelde

Het was een wonderlijk wonder dat de wijnzaal het toen doorstond

De dapperen in de strijd bogen niet ter aarde,

Uitstekende aard hal; maar er binnen en er buiten

Was het zo stevig in ijzeren staken gezet,

Door de kunst van wapensmid. Weg van de dorpel daar

Bogen vele mede banken, zoals men mij heeft geïnformeerd

Versierd met goudwerk, waar de grimmige worstelden

De wijze mannen van Scylding meenden nooit ervoor

Dat door de macht en kracht van een man onder de hemel

In stukjes kon breken, been bedekt, luisterrijk

Verniel het door sluwheid, tenzij de greep van vuur

In rook het zou moeten verteren. Het geluid ging omhoog

Ongewoon genoeg; op de Noord Denen gevestigd

Een terreur van angst, op alle mannen daar

Wie van de muur het wenen en het geklaag hoorde

Het lied van de nederlaag van de vijand van de hemel

Hoorde hymnes van verschrikkelijk gehuil en zijn verdriet

Hel gebonden geween. Hij hield hem te stevig vast

Wie was de sterkste van de sterkste mannen van dat tijdperk.

XIII. GRENDEL IS VANQUISHED.

(1) For no cause whatever would the earlmen’s defender

Leave in life-joys the loathsome newcomer,

He deemed his existence utterly useless

To men under heaven. Many a noble

5 Of Beowulf brandished his battle-sword old,

Would guard the life of his lord and protector,

The far-famous chieftain, if able to do so;

While waging the warfare, this wist they but little,

Brave battle-thanes, while his body intending

(2) 10 To slit into slivers, and seeking his spirit:

That the relentless foeman nor finest of weapons

Of all on the earth, nor any of war-bills

[29] Was willing to injure; but weapons of victory

Swords and suchlike he had sworn to dispense with.

15 His death at that time must prove to be wretched,

And the far-away spirit widely should journey

Into enemiesՠpower. This plainly he saw then

Who with mirth of mood malice no little

Had wrought in the past on the race of the earthmen

20 (To God he was hostile), that his body would fail him,

But Higelac’s hardy henchman and kinsman

Held him by the hand; hateful to other

(3) Was each one if living. A body-wound suffered

The direful demon, damage incurable

(4) 25 Was seen on his shoulder, his sinews were shivered,

His body did burst. To Beowulf was given

Glory in battle; Grendel from thenceward

Must flee and hide him in the fen-cliffs and marshes,

Sick unto death, his dwelling must look for

30 Unwinsome and woful; he wist the more fully

(5) The end of his earthly existence was nearing,

His life-daysՠlimits. At last for the Danemen,

When the slaughter was over, their wish was accomplished.

The comer-from-far-land had cleansed then of evil,

35 Wise and valiant, the war-hall of Hrothgar,

Saved it from violence. He joyed in the night-work,

In repute for prowess; the prince of the Geatmen

For the East-Danish people his boast had accomplished,

Bettered their burdensome bale-sorrows fully,

40 The craft-begot evil they erstwhile had suffered

And were forced to endure from crushing oppression,

Their manifold misery. Քwas a manifest token,

(6) When the hero-in-battle the hand suspended,

The arm and the shoulder (there was all of the claw

45 Of Grendel together) ծeath great-stretching hall-roof.

GRENDEL IS OVERWONNEN.

Zonder enige reden zou de verdediger van de edelen doen

Laten in de levens vreugde de walgelijke nieuwkomer,

Hij beschouwde zijn bestaan volkomen nutteloos

Voor mannen onder de hemel. Vele nobele

Van Beowulf zwaaiden hun oude slagzwaard,

Wilden het leven van hun heer en beschermer bewaken,

De zeer beroemd hoofdman, als ze daartoe in staat zijn.

Terwijl ze oorlog voeren wisten ze dat maar weinig

Dappere oorlog Denen, terwijl zijn lichaam bestemt is

Om in splinters te vergaan en zijn geest te zoeken;

Dat de meedogenloze vijand nog de beste van wapens

Van alles op de aarde, nog van oorlogszwaarden

Bereid was om te verwonden; maar wapens van overwinning

Zwaarden en dergelijke had hij gezworen af te zien.

Zijn dood moet in die tijd ellendig blijken te zijn

En de verre geest moet op reis gaan

In de kracht van de vijanden. Dit zag hij duidelijk

Wie met vrolijkheid buigt maakt weinig kwaad

Had in het verleden gewerkt aan het geslacht van de aardbewoners

(Voor God was hij vijandig) dat zijn lichaam hem zou falen,

Maar de taaie handlanger en bloedverwant van Higelac

Hield hem bij de hand; hatelijk voor anderen

Was iedereen als hij leefde. Een lichaamswond leed

De vreselijke demon, schade ongeneeslijk

Werd op zijn schouders gezien, zijn spieren trilden,

Zijn lichaam barstte uiteen. Aan Bewoulf werd gegeven

Glorie in de strijd; Grendel van toen af

Moest vluchten en zich verstoppen en verbergen in de veenkliffen en moerassen,

Doodziek, zijn onderkomen moet lijken op

Onaangenaam en droevig; hij wist het meer volledig

Het einde van zijn aardse bestaan naderde,

De limieten van zijn levensdagen. Eindelijk voor de Denen,

Toen de slachting voorbij was, was hun wens volbracht.

Die van een ver land kwam had hun land gezuiverd van het kwaad,

Wijs en dapper, de oorlogshal van Hrothgar,

Bewaarde voor geweld. Hij verheugde zich in het nachtwerk,

In naam voor dapperheid; de prins van de mensen van Geat

Had voor de Oost Deense mensen zijn opschepperij volbracht,

Verbeterde hun drukkende pijnlijke zorgen volledig,

Dat sluwe verwekkende kwaad dat ze vroeger hadden geleden

En gedwongen werden de ellende van onderdrukking te verduren,

Hun menigvuldige ellende. Er was een bewijs genomen

Toen de held in de strijd de hand hing

De arm en de schouder (daar was alles van de klauw

Van Grendel tezamen) beneden de grote uitgestrekte haldak

XIV. REJOICING OF THE DANES.

(1) In the mist of the morning many a warrior

Stood round the gift-hall, as the story is told me:

Folk-princes fared then from far and from near

Through long-stretching journeys to look at the wonder,

5 The footprints of the foeman. Few of the warriors

(2) Who gazed on the foot-tracks of the inglorious creature

His parting from life pained very deeply,

How, weary in spirit, off from those regions

In combats conquered he carried his traces,

10 Fated and flying, to the flood of the nickers.

(3) There in bloody billows bubbled the currents,

The angry eddy was everywhere mingled

And seething with gore, welling with sword-blood;

He death-doomed had hid him, when reaved of his joyance

15 He laid down his life in the lair he had fled to,

His heathenish spirit, where hell did receive him.

Thence the friends from of old backward turned them,

And many a younker from merry adventure,

Striding their stallions, stout from the seaward,

20 Heroes on horses. There were heard very often

(4) Beowulf’s praises; many often asserted

That neither south nor north, in the circuit of waters,

(5) Oեr outstretching earth-plain, none other was better

Սid bearers of war-shields, more worthy to govern,

25 Վeath the arch of the ether. Not any, however,

Շainst the friend-lord muttered, mocking-words uttered

(6) Of Hrothgar the gracious (a good king he).

Oft the famed ones permitted their fallow-skinned horses

[31] To run in rivalry, racing and chasing,

30 Where the fieldways appeared to them fair and inviting,

Known for their excellence; oft a thane of the folk-lord,

(7) A man of celebrity, mindful of rhythms,

Who ancient traditions treasured in memory,

New word-groups found properly bound:

35 The bard after էan then Beowulf’s venture

(8) Wisely to tell of, and words that were clever

To utter skilfully, earnestly speaking,

Everything told he that he heard as to Sigmund’s

(9) Mighty achievements, many things hidden,

40 The strife of the Wlsing, the wide-going ventures

The children of men knew of but little,

The feud and the fury, but Fitela with him,

When suchlike matters he minded to speak of,

Uncle to nephew, as in every contention

45 Each to other was ever devoted:

A numerous host of the race of the scathers

They had slain with the sword-edge. To Sigmund accrued then

No little of glory, when his life-days were over,

Since he sturdy in struggle had destroyed the great dragon,

50 The hoard-treasure’s keeper; ծeath the hoar-grayish stone he,

The son of the atheling, unaided adventured

The perilous project; not present was Fitela,

Yet the fortune befell him of forcing his weapon

Through the marvellous dragon, that it stood in the wall,

55 Well-honored weapon; the worm was slaughtered.

The great one had gained then by his glorious achievement

To reap from the ring-hoard richest enjoyment,

[32] As best it did please him: his vessel he loaded,

Shining ornaments on the ship’s bosom carried,

60 Kinsman of Wls: the drake in heat melted.

(10) He was farthest famed of fugitive pilgrims,

Mid wide-scattered world-folk, for works of great prowess,

War-troopersՠshelter: hence waxed he in honor.

(11) Afterward Heremod’s hero-strength failed him,

65 His vigor and valor. Սid venomous haters

To the hands of foemen he was foully delivered,

Offdriven early. Agony-billows

(12) Oppressed him too long, to his people he became then,

To all the athelings, an ever-great burden;

70 And the daring one’s journey in days of yore

Many wise men were wont to deplore,

Such as hoped he would bring them help in their sorrow,

That the son of their ruler should rise into power,

Holding the headship held by his fathers,

75 Should govern the people, the gold-hoard and borough,

The kingdom of heroes, the realm of the Scyldings.

(13) He to all men became then far more beloved,

Higelac’s kinsman, to kindreds and races,

To his friends much dearer; him malice assaulted.

(14) 80 Oft running and racing on roadsters they measured

The dun-colored highways. Then the light of the morning

Was hurried and hastened. Went henchmen in numbers

To the beautiful building, bold ones in spirit,

To look at the wonder; the liegelord himself then

85 From his wife-bower wending, warden of treasures,

Glorious trod with troopers unnumbered,

Famed for his virtues, and with him the queen-wife

Measured the mead-ways, with maidens attending.

VREUGDEBETOON VAN DE DENEN.

Menige krijger in de mist van de morgen

Stond rond de geschenkenhal, zoals het verhaal me vertelt;

Volksprinsen kwamen toen van ver en van dichtbij

Door lange verre reizen om naar het wonder te kijken,

De voetafdrukken van de vijandige man. Weinige van de krijgers

Die op de voetsporen van het roemloze schepsel staarden

Zijn afscheid van het leven deed zeer diepe pijn,

Hoe, moe van geest en weg van die regioՠs

In overwonnen gevechten droeg hij zijn sporen

Noodlottig en vliegend, naar de vloed van de nikkers.

Daar borrelde de stromen in bloedige golven op,

De woedende werveling was overal vermengd

En ziedend van het bloed, ontsprongen van zwaardbloed

Hij de ter dood verdoemde had zich verborgen toen hij van zijn vreugde beroofd was

Hij legde zijn leven neer in het hol waarin hij gevlucht was,

Zijn heidense geest waar de hel hem ontving.

Daar veranderde de vroegere vrienden hem

En vele jongelingen van vrolijk avontuur

Schrijdend op hun hengsten, dapper van zeewaarts,

Helden op paarden. Er werd zeer vaak gehoord

Beowulfՠs lof; velen beweerden vaak

Dat nog het zuiden nog het noorden, in het water omloop

Over de uitgestrekte aardvlakte, geen andere beter was

Tussen dragers van oorlogsschilden, waardiger om te regeren,

Beneden de etherboog. Geen enkele, echter

Tegen de vrienden heer mompelde, spottende woorden uitsprak

Van Hrothgar de genadige (een goede koning was hij)

Vaak stonden de beroemde hun vaalhuidige paarden toe

Te rennen in rivaliteit, racen en achtervolgen,

Waar de veldwegen hun eerlijk en uitnodigend leken,

Bekend om hun uitmuntendheid; vaak een Deen van de volksheer,

Een beroemde man, bewust van ritmes,

Die oude tradities koesterde in het geheugen,

Nieuw gevonden woordgroepen werden correct verbonden;

De bard daarna begon Beowulf’s waagstuk

Wijs te vertellen met woorden die slim waren

Om vaardig te spreken en ernstig te spreken,

Alles vertelde hij wat hij van Sigmund horde

Machtige prestatie, veel verborgen dingen,

De strijd van de Wlsing, de ver gaande ondernemingen

De mensenkinderen wisten er maar weinig van,

De twist en de razernij, maar Fitela met hem,

Die zulke zaken beminde om er van te spreken

Van oom tot neef, zoals in elke bewering

Elk van hen ooit was toegewijd;

Een groot aantal van het geslacht van de beschadigers

Hadden ze geslagen met het rand van het zwaard. Tot Sigmund toenam dan

Niet weinig van eer toen zijn levensdagen voorbij waren,

Omdat hij stoer in de strijd de grote draak had vernietigd,

De schatbewaarder, beneden de grijsgroene steen hij,

De zoon van de edeling, zonder hulp avontuurde

Het gevaarlijke project; Fitela was niet aanwezig,

Maar het geluk overkwam hem om zijn wapen te forceren

Door de verbazende draak zodat het in de muur stond

Zeer gewaardeerd wapen; de worm werd afgeslacht.

De grote had toen verkregen door zijn glorieuze prestatie

Om te oogsten van het rijkste genietingen van de ring schat.

Met het beste liet hij zich vergenoegen; zijn vaartuig laadde hij,

Glanzende versieringen droeg hij in de boezem van het schip

Bloedverwant van Wls: de draak smolt in de warmte.

Hij was het verste bekend door vluchtende pelgrims

Tussen wijd verspreid wereldvolk, voor werken van grote dapperheid,

Schuilplaats van oorlogstroepen; vandaar groeide hij in eer.

Nadien faalde Heremod' s helden sterkte hem,

Zijn kracht en moed. Tussen giftige haters

In de handen van vijandige mannen werd hij walgelijk uitgeleverd,

Vroegtijdig uitgeschakeld. Doodsangstige golven

Onderdrukten hem te lang, voor zijn mensen werd hij toen.

Bij alle edelen een altijd grote last;

En de reis van zijn gedurfde dagen van weleer

Waren er vele mannen gewoon om het te betreuren

Zulke als die hoopten dat hij hen zou helpen in hun verdriet,

Dat de zoon van hun heerser aan de macht zou komen,

En houden de leiding die door zijn vaders werd gehouden,

Zou regeren de mensen, de goudschat en steden

Het koninkrijk van de helden, het rijk van de Scyldings.

Hij was voor alle mensen dan veel meer geliefd,

Higelac’s bloedverwant tot verwanten en geslachten

Voor zijn vrienden veel geliefder, die zijn boosaardigheid aanvielen

Bij het rennen en racen op wagens meten ze af

De dunkleurige snelwegen. Dan in het licht van de morgen

Werd gehaast en haastten ze zich. Gingen handlangers in aantallen

Naar het prachtige gebouw, stoutmoedige van geest

O het wonder te zien; de leenheer zelf dan

Van zijn vrouwen prieel begevend, bewaker van schatten,

Trad glorieus met ontelbare troepen

Beroemd om zijn deugden en met hem zijn vrouw de koningin

Mat de weidewegen met de aanwezige maagden.

XV. HROTHGAR’ GRATITUDE.

Hrothgar discoursed (to the hall-building went he,

He stood by the pillar, saw the steep-rising hall-roof

Gleaming with gold-gems, and Grendel his hand there):

(1) ҆or the sight we behold now, thanks to the Wielder

5 Early be offered! Much evil I bided,

Snaring from Grendel: God can eեr գomplish

Wonder on wonder, Wielder of Glory!

(2) But lately I reckoned neեr under heaven

Comfort to gain me for any of sorrows,

10 While the handsomest of houses horrid with bloodstain

Gory uptowered; grief had offfrightened

Each of the wise ones who weened not that ever

The folk-troop’s defences էainst foes they should strengthen,

Շainst sprites and monsters. Through the might of the Wielder

15 A doughty retainer hath a deed now accomplished

Which erstwhile we all with our excellent wisdom

(3) Failed to perform. May affirm very truly

What woman soever in all of the nations

Gave birth to the child, if yet she surviveth,

20 That the long-ruling Lord was lavish to herward

In the birth of the bairn. Now, Beowulf dear,

(4) Most excellent hero, Iլl love thee in spirit

As bairn of my body; bear well henceforward

The relationship new. No lack shall befall thee

25 Of earth-joys any I ever can give thee.

Full often for lesser service Iնe given

[34] Hero less hardy hoard-treasure precious,

(5) To a weaker in war-strife. By works of distinction

Thou hast gained for thyself now that thy glory shall flourish

30 Forever and ever. The All-Ruler quite thee

With good from His hand as He hitherto did thee!Ӽo:p>

(6) Beowulf answered, Ecgtheow’s offspring:

Ҕhat labor of glory most gladly achieved we,

The combat accomplished, unquailing we ventured

35 The enemy’s grapple; I would grant it much rather

Thou wert able to look at the creature in person,

Faint unto falling, the foe in his trappings!

On murder-bed quickly I minded to bind him,

With firm-holding fetters, that forced by my grapple

40 Low he should lie in life-and-death struggle

Ռess his body escape; I was wholly unable,

(7) Since God did not will it, to keep him from going,

Not held him that firmly, hated opposer;

Too swift was the foeman. Yet safety regarding

45 He suffered his hand behind him to linger,

His arm and shoulder, to act as watcher;

(8) No shadow of solace the woe-begone creature

Found him there nathless: the hated destroyer

Liveth no longer, lashed for his evils,

50 But sorrow hath seized him, in snare-meshes hath him

Close in its clutches, keepeth him writhing

In baleful bonds: there banished for evil

The man shall wait for the mighty tribunal,

(9) How the God of glory shall give him his earnings.Ӽo:p>

55 Then the soldier kept silent, son of old Ecglaf,

(10) From boasting and bragging of battle-achievements,

Since the princes beheld there the hand that depended

Վeath the lofty hall-timbers by the might of the nobleman,

Each one before him, the enemy’s fingers;

60 Each finger-nail strong steel most resembled,

The heathen one’s hand-spur, the hero-in-battle’s

Claw most uncanny; quoth they agreeing,

[35] (1) That not any excellent edges of brave ones

Was willing to touch him, the terrible creature’s

65 Battle-hand bloody to bear away from him.

HROTHGAR’S DANKBAARHEID.

Hrothgar praatte (naar het hal gebouw ging hij,

Hij bleef staan bij de pilaar en zag het steile dak van de hal

Glinsteren met gouden edelstenen en de hand van Grendel daar);

Voor de aanblik dat we nu aanschouwen, dank aan de Heerser

Vroeg wordt er geofferd! Veel kwaad heb ik afgewacht,

Verstrikt van Grendel; God kan het tot stand brengen

Wonder op wonder, Heerser van glorie!

Maar de laatste tijd rekende ik me nooit onder de hemelse

Om voor enige zorgen troost te krijgen

Terwijl het mooiste huis afschuwelijk met bloedvlekken

Bloederig opgetrokken; verdriet had geschrokken

Elk van de wijzen die niet meenden dat ooit

De volkstroepen verdediging tegen vijanden zouden versterkt moeten worden,

Tegen geesten en monsters. Door de macht van de Heerser

Heeft een dappere bediende de daad nu volbracht

Die we eerder allemaal met onze uitstekende wijsheid

Faalden om uit te voerden. Mag zeer goed bevestigen

Welke vrouw waar dan ook in alle naties

Een kind baarde, als ze nog leeft,

Dat de lang heersende Heer kwistig voor haar was

In de geboorte van het kind. Nu, lieve Beowulf

Mest uitstekende held, ik hou van je in de geest

Als kind van mijn lichaam; draag vanaf nu goed

De nieuwe relatie. Er zal u geen gebrek komen

Van de vreugde van de aarde die ik je ooit kan geven

Vaak vol van mindere dienst die ik heb gegeven

Helden minder onversaagd kostbare opgepotte schatten

Aan een zwakker in oorlogstijd. Door werken van aanzien

Heb je nu voor jezelf verkregen dat je glorie zal bloeien

Voor eeuwig. De Al heerser vergeld u

Met het goede uit Zijn hand zoals Hij tot hiertoe je hebt gedaan!

Beowulf antwoordde, de nakomeling van Ecgtheow;

Dat werk van glorie bereiken we het liefst,

Het gevecht volbracht, onversaagd waagden we

Het pakken van de vijand; Ik zou het veel liever geven

U bent in staat geweest om het schepsel persoonlijk te bekijken,

Flauwte tot vallen, de vijand in zijn tooi!

Op het moordbed dacht ik hem snel te binden,

Met stevige vast zittende boeien dat gedwongen werd door mijn pakken

Laag zou hij moeten liggen in de strijd van leven en dood

Liet zijn lichaam ontsnappen; ik was helemaal niet in staat.

Omdat God het niet wilde om te voorkomen dat hij zou gaan,

Ook hem niet zo stevig hield, haatte de tegenstander;

Te snel was de vijand. Maar toch veiligheid bereikt tot

Hij leed met zijn hand achter hem die bleef hangen

Zijn arm en schouder om op te treden als wachter

Geen schaduw van troost het pijnlijk gegane schepsel

Vond hem daar niettemin; de gehate vernietiger

Leeft niet langer, gegeseld voor zijn kwaad,

Maar zorgen hebben hem aangegrepen, in strikmazen heeft hij hem

Dicht in zijn greep, houdt hem kronkelend

In pijnlijke banden; daar verbannen voor het kwade

De man zal wachten op het machtige tribunaal,

Hoe de God van glorie hem zijn verdiensten zal geven.Ӽo:p>

Toen zweeg de soldaat, zoon van de oude Ecglaf,

Van opscheppen en pochen over gevechtsprestaties,

Sinds de prinses daar de hand zag hangen

Beneden het hal verheven hal timmerhout door de macht van de edelman,

Elke apart, de vingers van de vijand,

Elke vingernagel leek het meest op sterk staal,

De heidense handspoor, de held in strijd

Meest griezelige klauw; ze sprak komen overeen

Dat geen uitstekende randen van dapperen

Was bereid ze aan te raken, het vreselijke wezen

Vechthand bloederig om van hem weg te nemen.

XVI. HROTHGAR LAVISHES GIFTS UPON HIS DELIVERER.

(1) Then straight was ordered that Heorot inside

With hands be embellished: a host of them gathered,

Of men and women, who the wassailing-building

The guest-hall begeared. Gold-flashing sparkled

5 Webs on the walls then, of wonders a many

To each of the heroes that look on such objects.

(2)The beautiful building was broken to pieces

Which all within with irons was fastened,

Its hinges torn off: only the roof was

10 Whole and uninjured when the horrible creature

Outlawed for evil off had betaken him,

Hopeless of living. Քis hard to avoid it

(3)

(Whoever will do it!); but he doubtless must come to

The place awaiting, as Wyrd hath appointed,

15 Soul-bearers, earth-dwellers, earls under heaven,

Where bound on its bed his body shall slumber

(4) When feasting is finished. Full was the time then

That the son of Healfdene went to the building;

[36] The excellent atheling would eat of the banquet.

20 Neեr heard I that people with hero-band larger

Bare them better towղds their bracelet-bestower.

The laden-with-glory stooped to the bench then

(Their kinsmen-companions in plenty were joyful,

Many a cupful quaffing complaisantly),

25 Doughty of spirit in the high-towղing palace,

(5) Hrothgar and Hrothulf. Heorot then inside

Was filled with friendly ones; falsehood and treachery

The Folk-Scyldings now nowise did practise.

(6) Then the offspring of Healfdene offered to Beowulf

30 A golden standard, as reward for the victory,

A banner embossed, burnie and helmet;

Many men saw then a song-famous weapon

Borne զore the hero. Beowulf drank of

The cup in the building; that treasure-bestowing

35 He needed not blush for in battle-men’s presence.

(7) Neեr heard I that many men on the ale-bench

In friendlier fashion to their fellows presented

Four bright jewels with gold-work embellished.

Ւound the roof of the helmet a head-guarder outside

40 Braided with wires, with bosses was furnished,

That swords-for-the-battle fight-hardened might fail

Boldly to harm him, when the hero proceeded

(8) Forth against foemen. The defender of earls then

Commanded that eight steeds with bridles

45 Gold-plated, gleaming, be guided to hallward,

Inside the building; on one of them stood then

An art-broidered saddle embellished with jewels;

Քwas the sovereign’s seat, when the son of King Healfdene

Was pleased to take part in the play of the edges;

50 The famous one’s valor neեr failed at the front when

Slain ones were bowing. And to Beowulf granted

The prince of the Ingwins, power over both,

Oեr war-steeds and weapons; bade him well to enjoy them.

In so manly a manner the mighty-famed chieftain,

[37] 55 Hoard-ward of heroes, with horses and jewels

War-storms requited, that none eեr condemneth

Who willeth to tell truth with full justice.

HROTHGAR IS KWISTIG MET GIFTEN VOOR ZIJN VERLOSSER.

Toen werd direct bevolen dat Heorot van binnen

Met handen verfraaid zou worden; een groot aantal van hen verzamelde zich,

Van mannen en vrouwen die het drank gebouw

Het gastenverblijf bereiden. Goud flitsen schitterden

Weefsels op de muren dan, van wonderen vele

Voor elk van de helden die op zulke voorwerpen kijken.

Het prachtige gebouw was in stukken gebroken

Waar alles van binnen met ijzer was vast gemaakt,

De scharnieren afgescheurd; alleen het dak was

Heel on ongedeerd toen het vreselijke wezen

Vogelvrij voor kwaad zich had begeven,

Hopeloos om te leven. Het is moeilijk te vermijden

(Diegene die het wil doen); maar hij moet ongetwijfeld komen naar

De verwachte plaats zoals Wyrd had vast gesteld,

Zielsdragers, aardbewoners, graven onder de hemel,

Waren gebonden op hun bed en zijn lichaam zal sluimeren

Toen het feest was afgelopen. Vol was de tijd toen

Dat de zoon van Healfdene naar het gebouw ging;

De excellente edeling wilde van het banket eten.

Ik heb nog nooit gehoord dat mensen met helden band groter

Gedroegen zich beter naar hun armbanden schenker

De beladen met glorie bogen zich toen naar de bank

(Hun vele verwante metgezellen waren vreugdevol

Velen waren bereid om een kop vol leeg te maken),

Hrothgar en Hrothulf. Heorot dan van binnen

Was gevuld met vriendelijke; leugen en verraad

Beoefenden de Volk Schyldings geenszins.

Toen bood het nageslacht van Healfdene aan Beowulf

Een gouden standaard als beloning voor zijn overwinning,

Een banier in relif, harnas en helm;

Velen manen zagen toen een bezongen beroemd wapen

Geboren voor de held. Beowulf dronk van

De beker in het gebouw, die geschonken schat.

Hij behoefde niet te blozen in de aanwezigheid van krijgsheren

Ik heb nog nooit gehoord dat zoveel mannen op een bierbank

Op een vriendelijkere manier aan hun kameraden presenteerden

Vier heldere juwelen met goudwerk verfraaid.

Rond de kap van de helm een hoofdbescherming buiten

Gevlochten van draden, met knoppen voorzien,

Dat geharde zwaard voor strijd gevecht mocht falen

Moedig om hem kwaad te doen toen de held verder ging

Vooruit tegen vijandige mannen. De verdediger van graven dan

Beval dat acht rossen met teugels

Glimmend verguld naar de gang geleid werden,

In het gebouw; op een van hen stond toen

Een kunstig geborduurd zadel verfraaid met juwelen;

Het was de soevereine zetel, toen de zoon van koning Healfdene

Blij was om deel te namen aan het spel van de randen;

De beroemde zijn moed faalde nooit aan het front toen

Sommige buigende geslagen werden. En aan Beowulf toegekend

De prins van de Ingwins, macht over beide,

Over oorlogsrossen en wapens; beval hem goed ervan te genieten.

Op zo’n mannelijke wijze het machtige beroemde stamhoofd,

Schatbewaarder van helden, met paarden en juwelen

Oorlogsstormen vergolden zodat niemand ooit verdoemt

Die de waarheid wil vertellen met volle gerechtigheid.

XVII. BANQUET (continued). THE SCOPՓ SONG OF FINN AND HUNF.

(1) And the atheling of earlmen to each of the heroes

Who the ways of the waters went with Beowulf,

A costly gift-token gave on the mead-bench,

Offered an heirloom, and ordered that that man

(2) 5 With gold should be paid for, whom Grendel had erstwhile

Wickedly slaughtered, as he more of them had done

Had far-seeing God and the mood of the hero

The fate not averted: the Father then governed

All of the earth-dwellers, as He ever is doing;

10 Hence insight for all men is everywhere fittest,

Forethought of spirit! much he shall suffer

Of lief and of loathsome who long in this present

Useth the world in this woful existence.

There was music and merriment mingling together

(3) 15 Touching Healfdene’s leader; the joy-wood was fingered,

Measures recited, when the singer of Hrothgar

On mead-bench should mention the merry hall-joyance

Of the kinsmen of Finn, when onset surprised them:

(4) ‘The Half-Danish hero, Hunf of the Scyldings,

20 On the field of the Frisians was fated to perish.

Sure Hildeburg needed not mention approving

The faith of the Jutemen: though blameless entirely,

(5) When shields were shivered she was shorn of her darlings,

Of bairns and brothers: they bent to their fate

25 With war-spear wounded; woe was that woman.

Not causeless lamented the daughter of Hoce

The decree of the Wielder when morning-light came and

She was able ծeath heaven to behold the destruction

[38] Of brothers and bairns, where the brightest of earth-joys

(6) 30 She had hitherto had: all the henchmen of Finn

War had offtaken, save a handful remaining,

That he nowise was able to offer resistance

(7) To the onset of Hengest in the parley of battle,

Nor the wretched remnant to rescue in war from

35 The earl of the atheling; but they offered conditions,

(8) Another great building to fully make ready,

A hall and a high-seat, that half they might rule with

The sons of the Jutemen, and that Folcwalda’s son would

Day after day the Danemen honor

40 When gifts were giving, and grant of his ring-store

To Hengest’s earl-troop ever so freely,

Of his gold-plated jewels, as he encouraged the Frisians

(9) On the bench of the beer-hall. On both sides they swore then

A fast-binding compact; Finn unto Hengest

45 With no thought of revoking vowed then most solemnly

The woe-begone remnant well to take charge of,

His Witan advising; the agreement should no one

By words or works weaken and shatter,

By artifice ever injure its value,

50 Though reaved of their ruler their ring-giver’s slayer

They followed as vassals, Fate so requiring:

(10) Then if one of the Frisians the quarrel should speak of

In tones that were taunting, terrible edges

Should cut in requital. Accomplished the oath was,

55 And treasure of gold from the hoard was uplifted.

(11) The best of the Scylding braves was then fully

Prepared for the pile; at the pyre was seen clearly

The blood-gory burnie, the boar with his gilding,

The iron-hard swine, athelings many

60 Fatally wounded; no few had been slaughtered.

Hildeburg bade then, at the burning of Hunf,

[39] (12) The bairn of her bosom to bear to the fire,

That his body be burned and borne to the pyre.

The woe-stricken woman wept on his shoulder,

65 In measures lamented; upmounted the hero.

The greatest of dead-fires curled to the welkin,

On the hill’s-front crackled; heads were a-melting,

Wound-doors bursting, while the blood was a-coursing

From body-bite fierce. The fire devoured them,

70 Greediest of spirits, whom war had offcarried

From both of the peoples; their bravest were fallen.

BANKET (vervolg) DE ZANG VAN DE MINSTREEL VAN FINN EN HUNF.

En de grafelijke edelen aan elk van de helden

Die de waterwegen gingen met Beowulf,

Gaven een kostbaar aandenken geschenk op de mede bank,

Boden een erfstuk aan en bevalen dat die man

Met goud betaald zou worden die Grendel eerder had

Kwaadaardig afgeslacht zoals hij meer van hen had gedaan

Had de verziende God en het gemoed van de held

Het lot niet afgewend: de Vader regeerde toen

Alle aardbewoners, zoals hij ooit deed;

Vandaar dat begrip voor alle mannen overal het geschikts is,

Voorbedacht van geest! Veel zal hij lijden

Van liefde en walgelijkheid die lang in deze tijd

De wereld gebruikt in dit droevige bestaan.

En klonk muziek en vrolijkheid tezamen

Die de leider van Healfdene raakte, het vreugdehout was vingers lang,

Maatregelen voorgedragen toen de zanger van Hrothgar

Op de mede bank de vrolijke zaalvreugde zou moeten vermelden

Van de verwanten van Finn, die bij het begin ze verraste;

‘De half Deense held, Hunf van de Scyldings

Die op het Friese veld het noodlot had om te komen

Natuurlijk had Hildeburg geen vermelding nodig

Van de trouw van de Jute mensen; hoewel geheel onberispelijk,

Toen schilden beefden werd ze van haar lievelingen afgesneden,

Van kinderen en broers; ze bogen voor hun lot

Met oorlogsspeer gewond, pijnlijk was die vrouw.

Niet zonder oorzaak treurde de dochter van Hoce

Het besluit van de Heerser toen het morgenlicht kwam en

Ze was in staat onder de hemel de vernietiging te aanschouwen

Van broers en kinderen, waar het helderste van aardvreugde

Ze tot nu toe had gehad; alle handlangers van Finn

De oorlog had afgenomen, een handvol bleven er over,

Zodat hij geenszins in staat was om weerstand te bieden

Aan het begin onderhandelde Hengest in de strijd

Om nog in de oorlog het ellendige overblijfsel te redden

De graaf van de edelen; maar ze boden voorwaarden,

Om nog een geweldig groot gebouw volledig klaar te maken,

Een hal en een hoge stoel, met dat deel kunnen ze regeren

De zonen van Jute en dat Folcwalda' ’s zoon zal

Dag na dag de Denen eren

Toen giften waren gegeven en zijn ringwinkel schonk

Aan Hengest graven troep ooit zo vrijwillig,

Van zijn vergulde juwelen zoals hij de Friezen aanmoedigde

Op de bank van de bierhal. Aan beide zijden zwoeren ze toen

Een snel bindend verdrag; Finn tot Hengest

Zonder de gedachte om de gelofte te herroepen zwoeren dan meest plechtig

De pijn begint dan met het overblijfsel wie de leiding neemt,

Zijn wijze man adviseert; de overeenkomst zou niemand

Door woorden of werken verzwakken en breken,

Door kunstgrepen ooit in zijn waarde beschadigen,

Hoewel ze van hun heerser de moordenaar van hun ringgever hebben beroofd

Ze volgden als vazallen, het noodlot vereiste;

Als dan een van de Friezen over de ruzie zou spreken

Op honende tonen, vreselijke kanten

Zou gesneden worden als vergelding. De eed was overeen gekomen,

En de goudschat werd van de voorraad opgeheven.

De beste van de Scyldngs dapperen werden toen volledig

Voorbereid voor de stapel; bij de brandstapel was duidelijk te zien

De bloederige harnas, het zwijn met zijn vergulding,

Dat ijzerharde zwijn, vele edelen

Dodelijk gewond, er waren er maar weinig afgeslacht

Hildeburg beval toen, bij het branden van Hunf,

Het kind van haar boezem naar het vuur te dragen,

Dat zijn lichaam verbrand wordt en naar de brandstapel wordt gedragen.

De pijnlijk getroffen vrouw weende op zijn schouder

In afgemeten treur, opmonterde de held

Het grootste doodsvuur krulde naar het uitspansel

Het knetterde op de heuvelkant; hoofden smolten,

Wondopeningen borsten terwijl het bloed liep

Woest uit de lichaamswonden. Het vuur verteerde hen,

Begerig van geesten, die de oorlog had weg gedragen

Van beide volkeren; hun dappersten waren gevallen.

XVIII. THE FINN EPISODE (continued.) THE BANQUET CONTINUES.

(1) Ҕhen the warriors departed to go to their dwellings,

Reaved of their friends, Friesland to visit,

Their homes and high-city. Hengest continued

(2) Biding with Finn the blood-tainted winter,

5 Wholly unsundered; of fatherland thought he

Though unable to drive the ring-stemmd vessel

[40] Oեr the ways of the waters; the wave-deeps were tossing,

Fought with the wind; winter in ice-bonds

Closed up the currents, till there came to the dwelling

10 A year in its course, as yet it revolveth,

If season propitious one alway regardeth,

World-cheering weathers. Then winter was gone,

Earth’s bosom was lovely; the exile would get him,

(3) The guest from the palace; on grewsomest vengeance

15 He brooded more eager than on oversea journeys,

Wheղ onset-of-anger he were able to գomplish,

The bairns of the Jutemen therein to remember.

Nowise refused he the duties of liegeman

When Hun of the Frisians the battle-sword Lfing,

20 Fairest of falchions, friendly did give him:

Its edges were famous in folk-talk of Jutland.

And savage sword-fury seized in its clutches

Bold-mooded Finn where he bode in his palace,

(4) When the grewsome grapple Guthlaf and Oslaf

25 Had mournfully mentioned, the mere-journey over,

For sorrows half-blamed him; the flickering spirit

Could not bide in his bosom. Then the building was covered

(5) With corpses of foemen, and Finn too was slaughtered,

The king with his comrades, and the queen made a prisoner.

(6) 30 The troops of the Scyldings bore to their vessels

All that the land-king had in his palace,

Such trinkets and treasures they took as, on searching,

At Finn’s they could find. They ferried to Daneland

The excellent woman on oversea journey,

(7) 35 Led her to their land-folk.’ The lay was concluded,

The gleeman’s recital. Shouts again rose then,

Bench-glee resounded, bearers then offered

(8) Wine from wonder-vats. Wealhtheo advanced then

Going ծeath gold-crown, where the good ones were seated

[41] (9) 40 Uncle and nephew; their peace was yet mutual,

True each to the other. And Unferth the spokesman

Sat at the feet of the lord of the Scyldings:

Each trusted his spirit that his mood was courageous,

Though at fight he had failed in faith to his kinsmen.

45 Said the queen of the Scyldings: ҍy lord and protector,

Treasure-bestower, take thou this beaker;

Joyance attend thee, gold-friend of heroes,

(10) And greet thou the Geatmen with gracious responses!

So ought one to do. Be kind to the Geatmen,

50 In gifts not niggardly; anear and afar now

Peace thou enjoyest. Report hath informed me

Thouլt have for a bairn the battle-brave hero.

Now is Heorot cleansd, ring-palace gleaming;

(11) Give while thou mayest many rewards,

55 And bequeath to thy kinsmen kingdom and people,

On wending thy way to the Wielder’s splendor.

I know good Hrothulf, that the noble young troopers

(12) Heլl care for and honor, lord of the Scyldings,

If earth-joys thou endest earlier than he doth;

60 I reckon that recompense heլl render with kindness

Our offspring and issue, if that all he remember,

What favors of yore, when he yet was an infant,

We awarded to him for his worship and pleasure.’

Then she turned by the bench where her sons were carousing,

65 Hrethric and Hrothmund, and the heroesՠoffspring,

(13) The war-youth together; there the good one was sitting

Քwixt the brothers twain, Beowulf Geatman.

DE FINN EPISODE (vervolg). HET BANKET GAAT VERDER.

Toen vertrokken de krijgers om naar hun woningen te gaan,

Beroofd van hun vrienden om Friesland te bezoeken,

Hun woningen en hoofdstad. Hengest vervolgde

Afwachtend met Finn op de bloed bedervende winter,

Geheel onwetend; hij dacht aan vaderland

Hoewel niet in staat om het ringvormige schip te besturen

Over de waterwegen; de die hoge golven woelen,

Vechten met de wind; de winter in ijsbanden

Sloot de stroming dicht, tot ze bij een woning kwamen

Een jaar op zijn weg, toen het nu omdraaide

Als het seizoen gunstig is iemand let altijd op

Werelds vrolijk weer. Toen de winter over was,

De aardboezem was lieflijk, de verbanning wilde hem pakken,

De gast van het paleis; op ijzingwekkende wraak

Hij piekerde meer erger dan op overzeese reizen

Waar een begin van woede hij in staat was te volbrengen

De kinderen van de Jute daarin te herinneren.

Geenszins weigerde hij de plichten van de leenheer

Toen Hun van de Friezen het slagzwaard Lfing,

Mooiste van de zwaarden het hem vriendelijk gaf

Zijn randen waren beroemd in de volksverhalen van Jutland

En woeste zwaardwoede groeide in zijn greep

Dapper gestemde Finn waar hij voorspelde in zijn paleis

Toen hij de gruwelijke worsteling van Guthlaf en Oslaf

Treurig had genoemd, over de zeereis

Want verdriet gaf hem de schuld; de flikkerende geest

Kon niet wachten in zijn boezem. Toen was het gebouw bedekt

Met lichamen van vijanden en Fin was ook afgeslacht,

De koning met zijn kameraden en de koningin gevangen genomen.

De troepen van Scyldings droegen naar hun schepen

Alles dat de landkoning in zijn paleis had,

Zoals snuisterijen en schatten die ze namen bij het zoeken

Bij Finn konden vinden. Ze reisde naar het land van de Denen

De uitstekende vrouw op overzeese reis,

Leidden haar naar haar landvolk.’ Het plan was gesloten,

Het lied van de minstreel. Schreeuwen namen toen weer toe,

De vreugde van de bank weergalmde, dragers boden toen aan

Wijn uit wonderlijke vaten. Wealhtheo ging toen verder

Ging beneden de gouden kroon waar de goeden waren gaan zitten

Oom en neef, hun vrede was wederzijds,

Trouw aan elkaar. En Unferth de woordvoerder

Zat aan de voeten van de heer van de Scyldings;

Elk vertrouwde zijn geest dat zijn gemoed dapper was,

Hoewel hij tijdens het gevecht faalde in de trouw aan zijn verwant.

Zei de koningin van de Scyldings: ҍijn heer en beschermer,

Schat schenker, neem deze beker;

Vreugdevol begroet je, gouden vriend van de helden,

En groet de mensen van Geat met lieflijk reacties!

Zo behoort iemand te doen. Wees aardig voor de Geat.

In giften niet gierig, dichtbij en ver nu

Vrede juich je toe. Rapport heeft me geinformeerd

Je zal voor een kind die oorlog dappere held hebben

Nu is Heorot geschoond, het ring paleis glimmend;

Geef nu je kan vele beloningen.

En laat na aan je verwanten koninkrijk en mensen

Op weg naar de pracht van de Heerser.

Ik ken Hrothulf god dat de nobele jonge soldaten

Hij er voor zal zorgen en eren, heer van de Scyldings

Als de aardvreugde bij u eerder eindigt dan bij hem

Reken ik op de beloning die hij wil bewijzen met vriendelijkheid

Onze nakomelingen en kwestie, als hij dat geheel herinnert

Welke gunsten van weleer toen hij nog een kind was.

We hebben hem beloond voor zijn aanbidding en plezier.’

Toen draaide ze zich om van de bank waar haar zoons aan het kletsen waren,

Hrethric en Hrothmund, en de nakomelingen van de held,

De oorlogsjeugd tezamen, daar zat de goede

Tussen de twee broers, Beowulf de Geat.

XIX. BEOWULF RECEIVES FURTHER HONOR.

(1) A beaker was borne him, and bidding to quaff it

Graciously given, and gold that was twisted

Pleasantly proffered, a pair of arm-jewels,

[42] Rings and corslet, of collars the greatest

5 Iնe heard of ծeath heaven. Of heroes not any

More splendid from jewels have I heard ծeath the welkin,

(2) Since Hama off bore the Brosingmen’s necklace,

The bracteates and jewels, from the bright-shining city,

Eormenric’s cunning craftiness fled from,

10 Chose gain everlasting. Geatish Higelac,

Grandson of Swerting, last had this jewel

When tramping ծeath banner the treasure he guarded,

The field-spoil defended; Fate offcarried him

When for deeds of daring he endured tribulation,

15 Hate from the Frisians; the ornaments bare he

Oեr the cup of the currents, costly gem-treasures,

Mighty folk-leader, he fell ծeath his target;

The corpse of the king then came into charge of

The race of the Frankmen, the mail-shirt and collar:

20 Warmen less noble plundered the fallen,

When the fight was finished; the folk of the Geatmen

The field of the dead held in possession.

The choicest of mead-halls with cheering resounded.

Wealhtheo discoursed, the war-troop addressed she:

(3) 25 Ҕhis collar enjoy thou, Beowulf worthy,

Young man, in safety, and use thou this armor,

Gems of the people, and prosper thou fully,

Show thyself sturdy and be to these liegemen

Mild with instruction! Iլl mind thy requital.

30 Thou hast brought it to pass that far and near

Forever and ever earthmen shall honor thee,

Even so widely as ocean surroundeth

The blustering bluffs. Be, while thou livest,

[43] A wealth-blessd atheling. I wish thee most truly

(4) 35 Jewels and treasure. Be kind to my son, thou

Living in joyance! Here each of the nobles

Is true unto other, gentle in spirit,

Loyal to leader. The liegemen are peaceful,

The war-troops ready: well-drunken heroes,

40 Do as I bid ye.ӠThen she went to the settle.

There was choicest of banquets, wine drank the heroes:

(5) Weird they knew not, destiny cruel,

As to many an earlman early it happened,

When evening had come and Hrothgar had parted

45 Off to his manor, the mighty to slumber.

Warriors unnumbered warded the building

As erst they did often: the ale-settle bared they,

Քwas covered all over with beds and pillows.

(6) Doomed unto death, down to his slumber

50 Bowed then a beer-thane. Their battle-shields placed they,

Bright-shining targets, up by their heads then;

Oեr the atheling on ale-bench ‘t was easy to see there

Battle-high helmet, burnie of ring-mail,

(7) And mighty war-spear. Քwas the wont of that people

55 To constantly keep them equipped for the battle,

At home or marching—in either condition—

At seasons just such as necessity ordered

As best for their ruler; that people was worthy.

BEOWULF ONTVANGT VERDER EER.

Een beker werd naar hem gedragen en geboden het te legen

Gracieus gegeven en goud dat was gedraaid

Aangenaam aangeboden een paar armjuwelen

Ringen en borstharnas, van kragen de grootste

Ik heb gehoord onder de hemel. Van de helden geen

Mooiere juwelen heb ik gehoord onder het uitspansel,

Sinds Hama de nekketting van de Brosin heeft gedragen,

Het ormanent aan een halsketting en juwelen van de helder stralende stad,

Vluchtte van Eormenricՠ’s sluwe listigheid

Koos eeuwigheid te krijgen te blijven. De Geat Higelac,

Kleinzoon van Swerting had laatst dit juweel

Toen hij beneden de banier stampte bewaakte hij de schat. En verdedigde de veldbuit; het lot droeg het weg

Toen het voor daden van durf verdrukking verdroeg

Gehaat van de Friezen; het ornament droeg hij

Boven de kop van de stromen, kostbare edelstenen schatten

Machtige volksleider, hij viel beneden zijn schild;

Het lichaam van de koning kwam toen in het bewind

Het geslacht van de Franken, het malin shirt en de kraag;

Oorlogsmensen, minder nobel, plunderden de gevallenen,

Toen het gevecht was afgelopen; het volk van Geats

Hield het veld van de doden in bezit.

De mooiste van de mede hallen weergalmden van het gejuich.

Wealtheo zei, de oorlogstroep sprak ze aan;

҄eze kraag verheugt u, Bewowulf waardig,

Jonge man in veiligheid en gebruik het in je wapenuitrusting

Edelstenen van de mensen en gedraag je volledig,

Toon uzelf stoer en wees voor deze leenmannen

Mild met instructies! Ik zal letten op uw vergelding.

U hebt het laten slagen zo ver en dichtbij

Voor eeuwig en altijd zullen de aardmensen u eren

Zelfs zo wijd als de oceaan omringt

De brullende overbluffer. Wees, terwijl je leeft,

Een met rijkdom gezegende edeling. Ik wens u het meest waarachtig

Juwelen en schatten. Wees vriendelijk voor mijn zoon, u

Leef in vreugde! Hier, elk van de edelen

Is trouw aan de ander, zacht in geest,

Trouw aan de leider. De leemannen zijn vredig,

De oorlogstroepen gereed; goed dronken helden,

Doe zoals ik je vraag’. Toen ging ze naar haar zetel.

Er was keuze uit banketten, wijn dronken de helden;

Vreemd dat ze het niet wisten, lot wreed,

Wat menige graaf vroeg betreft gebeurde het,

Toen de avond was gekomen en Hrotghag vertrokken was

Op naar zijn landhuis, de machtige om te sluimeren

Bewaakten ontelbare krijgers het gebouw

Zoals ze het vroeger vaak deden, de bierzetel ontblootte ze,

Het was geheel bedekt met bedden en kussens.

Gedoemd tot aan de dood, tot aan zijn sluimering

Boog dan een bier Deen. Hun strijdschilden plaatsten ze

Helder schijnende schilden, omhoog bij hun hoofd dan;

Oorlogshoge helm, harnas van ring malien,

En machtige oorlogsspeer. Het was de gewoonte van die mensen

Om ze constant uitgerust te houden voor de strijd,

Naar huis te marcheren in welke conditie dan ook

In seizoenen juist als zulke behoefte geschikt is

Als beste voor hun heerser, die mensen waren waardig.

XX. THE MOTHER OF GRENDEL.

They sank then to slumber. With sorrow one paid for

His evening repose, as often betid them

While Grendel was holding the gold-bedecked palace,

Ill-deeds performing, till his end overtook him,

5 Death for his sins. Քwas seen very clearly,

(1) Known unto earth-folk, that still an avenger

Outlived the loathed one, long since the sorrow

Caused by the struggle; the mother of Grendel,

Devil-shaped woman, her woe ever minded,

10 Who was held to inhabit the horrible waters,

(2) The cold-flowing currents, after Cain had become a

Slayer-with-edges to his one only brother,

The son of his sire; he set out then banished,

Marked as a murderer, man-joys avoiding,

15 Lived in the desert. Thence demons unnumbered

(3) Fate-sent awoke; one of them Grendel,

Sword-cursd, hateful, who at Heorot met with

A man that was watching, waiting the struggle,

Where a horrid one held him with hand-grapple sturdy;

20 Nathless he minded the might of his body,

The glorious gift God had allowed him,

And folk-ruling Father’s favor relied on,

His help and His comfort: so he conquered the foeman,

The hell-spirit humbled: he unhappy departed then,

25 Reaved of his joyance, journeying to death-haunts,

Foeman of man. His mother moreover

(4) Eager and gloomy was anxious to go on

Her mournful mission, mindful of vengeance

For the death of her son. She came then to Heorot

[45] 30 Where the Armor-Dane earlmen all through the building

Were lying in slumber. Soon there became then

Return to the nobles, when the mother of Grendel

Entered the folk-hall; the fear was less grievous

By even so much as the vigor of maidens,

35 War-strength of women, by warrior is reckoned,

When well-carved weapon, worked with the hammer,

Blade very bloody, brave with its edges,

Strikes down the boar-sign that stands on the helmet.

Then the hard-edgd weapon was heaved in the building,

40 The brand oեr the benches, broad-lindens many

Hand-fast were lifted; for helmet he recked not,

For armor-net broad, whom terror laid hold of.

She went then hastily, outward would get her

Her life for to save, when some one did spy her;

(5) 45 Soon she had grappled one of the athelings

Fast and firmly, when fenward she hied her;

That one to Hrothgar was liefest of heroes

In rank of retainer where waters encircle,

A mighty shield-warrior, whom she murdered at slumber,

50 A broadly-famed battle-knight. Beowulf was absent,

(6) But another apartment was erstwhile devoted

To the glory-decked Geatman when gold was distributed.

There was hubbub in Heorot. The hand that was famous

She grasped in its gore; grief was renewed then

[46] 55 In homes and houses: ‘t was no happy arrangement

In both of the quarters to barter and purchase

With lives of their friends. Then the well-agd ruler,

The gray-headed war-thane, was woful in spirit,

When his long-trusted liegeman lifeless he knew of,

(7) 60 His dearest one gone. Quick from a room was

Beowulf brought, brave and triumphant.

As day was dawning in the dusk of the morning,

(8) Went then that earlman, champion noble,

Came with comrades, where the clever one bided

65 Whether God all gracious would grant him a respite

After the woe he had suffered. The war-worthy hero

With a troop of retainers trod then the pavement

(The hall-building groaned), till he greeted the wise one,

(9)The earl of the Ingwins; asked if the night had

70 Fully refreshed him, as fain he would have it.

DE MOEDER VAN GRENDEL.

Ze zonken in een sluimering. Met verdriet heb je betaald

Zijn avondrust, zoals vaak tijdig hen gebeurt

Terwijl Grendel het goud bedekte paleis vast hield,

Slechte daden vormde tot zijn eind hem overviel,

Dood vanwege zijn zonden. Het was zeer duidelijk gezien

Bekend bij het aardvolk dat er nog steeds een wreker

De verachte overleefde, lag sinds het verdriet

Veroorzaakt bij de worsteling, de moeder van Grendel

Duivel vormige vrouw, haar pijn ooit geacht,

Die gehouden was om vreselijke wateren te bewonen,

De koude stromende stromen, nadat Kain was geworden

Een doder met sneden aan zijn enige broer,

De zoon van zijn vader; hij vertrok verbannen

Gemarkeerd als een moordenaar, mensen vreugde vermijdend,

Leefde in de woestijn. Vandaar dat ontelbare demonen

Het lot wakker maakte; een van hen Grendel,

Zwaard vervloekt, hatelijk, die te Heorot een ontmoeting had

Een man die keek en wachtte op de strijd,

Waar een akelige held hem met een handgreep stevig vast hield;

Niettemin beminde hij de macht van zijn lichaam,

De glorieuze gave die God hem had toegestaan,

En vertrouwde op de volk beheersende Vaders gunst,

Zijn hulp en Zijn troost; zo overwon hij de vijandige man

Vernederde de helse geest; toen vertrok hij ongelukkig

Ontdaan van zijn vreugde en reisde naar doodse kwelling,

Vijand van mensen. Zijn moeder echter

Gretig en verlangend om door te gaan

Haar treurige missie, bedacht op wraak

Voor de dood van haar zoon. Ze kwam toen naar Heorot

Waar de graven van geharnaste Denen door het hele gebouw

In slaap lagen. Al gauw was er toen

Terugkeer van de nobelen, toen de moeder van Grendel

De volkshal binnen kwam; de angst was minder zwaar

Zelfs door de kracht van de maagden,

Oorlogskracht van vrouwen, door krijgers wordt gerekend,

Wanneer goed gesneden wapens bewerkt met de hamer

Mes zeer bloederig, dapper met zijn randen,

Slaat het everzwijn neer dat op de helm staat.

Toen werd het hard geslepen wapen in het gebouw gedaan,

Het zwaard boven de banken, vele brede linden

Werden hand snel opgeheven, voor helmen rekende hij niet

Voor breed pantsernet, die de terreur weghield.

Ze ging toen haastig naar buiten om haar te pakken

Haar leven te redden toen sommige haar bespioneerden;

Al gauw had ze een van de edelingen gegrepen

Vast en stevig toen ze zich verborg bij de haag;

Die was een van de liefste helden van Hrothgar

In rang van bediende waar wateren omheen cirkelen,

Een machtige schildstrijder die ze vermoordde in slaap,

Een algemeen bekende oorlogsstrijder. Beowulf was afwezig,

Maar een ander appartement vroeger gewijd

Aan de met glorie bedekte Geat toen het goud werd uitgedeeld.

Daar was geroezemoes in Heorot. De hand die beroemd was

Ze greep in zijn bloed; verdriet werd toen hernieuwd

In vertrekken en huizen was het geen gelukkige afspraak

In beide kwartieren om te ruilen en te kopen.

Met levens van vrienden. Dan de zeer bedaagde heerser,

De grijs hoofdige oorlog Deen was pijnlijk in geest,

Toen hij zijn lang vertrouwde leenman levenloos wist

Zijn liefste is gegaan. Snel werd vanuit een kamer

Beowulf gebracht, dapper en triomfantelijk.

Toen de dag aanbrak in de schemering van de morgen,

Ging toen die graaf, de nobele kampioen,

Kwam met zijn kameraden, waar de verstandige wachtte

Of de algenadige God hem respijt zou gunnen

Na de pijn die hij had geleden. De oorlogswaardige held

Betrad het plaveisel met een troep bedienden

(Het hal gebouw kraakte) tot hij de wijze begroette,

De graaf van de Ingwins; vroeg of die nacht had

Hem volledig verfrist zoals hij het graag had.

XXI. HROTHGAR’s ACCOUNT OF THE MONSTERS.

(1) Hrothgar rejoined, helm of the Scyldings:

‘Ask not of joyance! Grief is renewed to

The folk of the Danemen. Dead is schere,

Yrmenlaf’s brother, older than he,

5 My true-hearted counsellor, trusty adviser,

Shoulder-companion, when fighting in battle

Our heads we protected, when troopers were clashing,

(2) And heroes were dashing; such an earl should be ever,

An erst-worthy atheling, as schere proved him.

10 The flickering death-spirit became in Heorot

His hand-to-hand murderer; I can not tell whither

The cruel one turned in the carcass exulting,

[47] (3) By cramming discovered.

The quarrel she wreaked then,

That last night igone Grendel thou killedst

15 In grewsomest manner, with grim-holding clutches,

Since too long he had lessened my liege-troop and wasted

My folk-men so foully. He fell in the battle

With forfeit of life, and another has followed,

A mighty crime-worker, her kinsman avenging,

20 And henceforth hath Գtablished her hatred unyielding,

As it well may appear to many a liegeman,

Who mourneth in spirit the treasure-bestower,

Her heavy heart-sorrow; the hand is now lifeless

Which availed you in every wish that you cherished.

(4) 25 Land-people heard I, liegemen, this saying,

Dwellers in halls, they had seen very often

A pair of such mighty march-striding creatures,

Far-dwelling spirits, holding the moorlands:

One of them wore, as well they might notice,

30 The image of woman, the other one wretched

In guise of a man wandered in exile,

Except he was huger than any of earthmen;

Earth-dwelling people entitled him Grendel

In days of yore: they know not their father,

35 Wheղ ill-going spirits any were borne him

(5) inhabit the most desolate and horrible places.

Ever before. They guard the wolf-coverts,

Lands inaccessible, wind-beaten nesses,

Fearfullest fen-deeps, where a flood from the mountains

Վeath mists of the nesses netherward rattles,

40 The stream under earth: not far is it henceward

Measured by mile-lengths that the mere-water standeth,

Which forests hang over, with frost-whiting covered,

[48] A firm-rooted forest, the floods overshadow.

There ever at night one an ill-meaning portent

45 A fire-flood may see; խong children of men

None liveth so wise that wot of the bottom;

Though harassed by hounds the heath-stepper seek for,

(6) Fly to the forest, firm-antlered he-deer,

Spurred from afar, his spirit he yieldeth,

50 His life on the shore, ere in he will venture

To cover his head. Uncanny the place is:

Thence upward ascendeth the surging of waters,

Wan to the welkin, when the wind is stirring

The weathers unpleasing, till the air groweth gloomy,

(7) 55 And the heavens lower. Now is help to be gotten

From thee and thee only! The abode thou know’st not,

The dangerous place where thouղt able to meet with

The sin-laden hero: seek if thou darest!

For the feud I will fully fee thee with money,

60 With old-time treasure, as erstwhile I did thee,

With well-twisted jewels, if away thou shalt get thee.

HROTHGAR’S VERSLAG VAN DE MONSTERS.

Hrothgar voegde zich erbij, hoofd van de Scyldings:

‘Vraag niet om blijdschap. Verdriet wordt vernieuwd

Het Deense volk. Dood is snel,

Ymenlaf’s broer, ouder dan hij.

Mijn trouwhartige raadgever, betrouwbare adviseur,

Schouder metgezel, tijdens gevechten in de strijd

Beschermden we onze hoofden toen troepen botsten.

En helden waren krachtig; zo’ ngraaf zou ooit moeten zijn,

De vroegere edeling, zoals schere zich bewees

De flikkerende doodsgeest werd in Heorot

Zijn hand tot hand moordenaar. Ik kan niet zeggen waarheen

De wrede juichend in het karkas draaide,

Door vervulling ontdekt.

De ruzie die ze toen aanrichtten,

Die laatste nacht geleden heb je Grendel vermoord

Op een gruwelijke manier, met grimmige handgrepen,

Al te lang had hij mijn leenheren troep verminderd en verspild

Mijn volksmens zo gruwelijk. Hij viel in de strijd

Met verbeuren van leven en een andere volgde.

Een machtige misdadiger die zijn bloedverwant wreekt,

En van nu af aan heeft het haar haat onverzettelijk gestabiliseerd,

Zoals het wel mag blijken bij velen van mijn leenmannen,

Die in de geest treurt de schat schenker,

Haar zware hart verdriet; de hand is nu levenloos

Die je heeft geholpen bij elke wens die je koesterde.

Landsmensen hoorde ik, leenmannen, die dit zeiden,

Bewoners in hallen die ze heel vaak hadden gezien

Een paar van zulke machtige grens strijdende schepsels,

Ver huizende geesten die de heidevelden bezetten;

Een an hen droeg, zoals ze wel mochten opmerken,

Het beeld van een vrouw, de andere ellendige

Onder het voorkomen van een man in ballingschap zwierf,

Behalve dat hij veel groter was dan een van de aardbewoners;

Aardbewoners noemen hem Grendel

In dagen van weleer; zij kennen hun vader niet.

Waar ziek makende geesten bij hem werden geboren

Bewonen de meest desolate en vreselijke plaatsen.

Ooit eerder. Ze bewaken de wolven schuilplaatsen,

Ontoegankelijke landen, door de wind geslagen landtongen,

Vreselijkste veendieptes waar een vloed uit de bergen

Onder de mist van landtongen naar beneden rammelt

De stroom onder de aarde; niet ver is het vandaar

Gemeten met mijl lengtes dat het zeewater staat

Met overhangende bossen met vorst wit bedekt.

Een stevig wortelend bos, de vloed overschaduwt

Dat elke nacht met een ziek makend voorteken

Een vuurvloed kan zien; onder de mensenkinderen

Leeft er niemand zo wijs die weet van de bodem;

Hoewel door honden lastiggevallen zoekt de heideloper om,

Te vluchten van het bos, een stevig hert met gewei,

Aangespoord van ver geeft hij zijn geest op,

Zijn leven aan de kust eer hij zich er in zal wagen

Om zijn hoofd te bedekken. Onheilspellend is de plaats;

Dan opwaarts stijgt op het aanzwellende water,

Wanneer het uitspansel, als de wind zich roert

Het weer onaangenaam totdat de lucht somber wordt,

En de hemel lager. Nu is hulp te krijgen

Van u en alleen van u! De verblijfplaats weet je niet,

De gevaarlijke plaats waar je ontmoeten kan

De met zonden beladen held; zoek als je durft!

Voor de vete zal ik je volledig vergoeden met geld,

Met schatten van weleer zoals ik u vroeger deed,

Met goed gedraaide juwelen, als je gaat krijg je het.

XXII. BEOWULF SEEKS GRENDELՓ MOTHER.

Beowulf answered, Ecgtheow’s son:

(1)’’Grieve not, O wise one! for each it is better,

His friend to avenge than with vehemence wail him;

Each of us must the end-day abide of

5 His earthly existence; who is able accomplish

Glory ere death! To battle-thane noble

Lifeless lying, ‘t is at last most fitting.

Arise, O king, quick let us hasten

To look at the footprint of the kinsman of Grendel!

10 I promise thee this now: to his place heլl escape not,

To embrace of the earth, nor to mountainous forest,

Nor to depths of the ocean, wherever he wanders.

[49] Practice thou now patient endurance

Of each of thy sorrows, as I hope for thee soothly!’

(2) 15 Then up sprang the old one, the All-Wielder thanked he,

Ruler Almighty, that the man had outspoken.

Then for Hrothgar a war-horse was decked with a bridle,

Curly-maned courser. The clever folk-leader

(3) Stately proceeded: stepped then an earl-troop

20 Of linden-wood bearers. Her footprints were seen then

Widely in wood-paths, her way oեr the bottoms,

Where she faraway fared oեr fen-country murky,

Bore away breathless the best of retainers

Who pondered with Hrothgar the welfare of country.

25 The son of the athelings then went oեr the stony,

Declivitous cliffs, the close-covered passes,

Narrow passages, paths unfrequented,

Nesses abrupt, nicker-haunts many;

One of a few of wise-mooded heroes,

30 He onward advanced to view the surroundings,

Till he found unawares woods of the mountain

Oեr hoar-stones hanging, holt-wood unjoyful;

The water stood under, welling and gory.

Քwas irksome in spirit to all of the Danemen,

35 Friends of the Scyldings, to many a liegeman

(4) Sad to be suffered, a sorrow unlittle

To each of the earlmen, when to schere’s head they

Came on the cliff. The current was seething

With blood and with gore (the troopers gazed on it).

40 The horn anon sang the battle-song ready.

The troop were all seated; they saw լong the water then

(5) Many a serpent, mere-dragons wondrous

Trying the waters, nickers a-lying

On the cliffs of the nesses, which at noonday full often

45 Go on the sea-deeps their sorrowful journey,

Wild-beasts and wormkind; away then they hastened

(6) Hot-mooded, hateful, they heard the great clamor,

The war-trumpet winding. One did the Geat-prince

[50] Sunder from earth-joys, with arrow from bowstring,

50 From his sea-struggle tore him, that the trusty war-missile

(7) Pierced to his vitals; he proved in the currents

Less doughty at swimming whom death had offcarried.

Soon in the waters the wonderful swimmer

Was straitened most sorely with sword-pointed boar-spears,

55 Pressed in the battle and pulled to the cliff-edge;

The liegemen then looked on the loath-fashioned stranger.

(8) Beowulf donned then his battle-equipments,

Cared little for life; inlaid and most ample,

The hand-woven corslet which could cover his body,

60 Must the wave-deeps explore, that war might be powerless

To harm the great hero, and the hating one’s grasp might

Not peril his safety; his head was protected

By the light-flashing helmet that should mix with the bottoms,

Trying the eddies, treasure-emblazoned,

65 Encircled with jewels, as in seasons long past

The weapon-smith worked it, wondrously made it,

With swine-bodies fashioned it, that thenceforward no longer

Brand might bite it, and battle-sword hurt it.

And that was not least of helpers in prowess

(9) 70 That Hrothgar’s spokesman had lent him when straitened;

And the hilted hand-sword was Hrunting entitled,

Old and most excellent խong all of the treasures;

Its blade was of iron, blotted with poison,

Hardened with gore; it failed not in battle

75 Any hero under heaven in hand who it brandished,

Who ventured to take the terrible journeys,

The battle-field sought; not the earliest occasion

That deeds of daring ‘t was destined to գomplish.

(10) Ecglaf’s kinsman minded not soothly,

80 Exulting in strength, what erst he had spoken

Drunken with wine, when the weapon he lent to

A sword-hero bolder; himself did not venture

Վeath the strife of the currents his life to endanger,

[51] To fame-deeds perform; there he forfeited glory,

85 Repute for his strength. Not so with the other

When he clad in his corslet had equipped him for battle.

BEOWULF ZOEKT DE MOEDER VAN GRENDEL.

Bewolwuf antwoord, de zoon van Ecgtheow;

‘Treur niet, o wijze! Voor elk is het beter,

Zijn vriend te wreken dan met heftigheid om hem te jammeren;

Ieder van ons moet de eindtijd afwachten van

Zijn aardse bestaan; wie in staat is het te vervullen

Glorie voor dood! Voor nobele strijd Denen

Levenloos liggen is het tenslotte het meest passend

Sta op, o koning, snel laat ons haasten

Om te kijken naar de voetafdruk van de bloedverwant van Grendel!

Ik beloof je dit nu; op zijn plaats zal hij niet ontsnappen,

De omarming van de aarde, nog in het bergachtige bos,

Nog in de dieptes van de oceaan, waar hij ook ronddwaalt.

Oefen nu je geduld met je uithoudingsvermogen

Of elk van uw smarten zoals ik werkelijk voor u hoop!’

Toen sprong de oude op, de Al Heerser bedankte hij,

Almachtige Heerser dat de man had uitgesproken.

Toen werd voor Hrothgar een oorlogspaard bedekt met een toom,

Renpaard met gedraaide manen. De slimme volksleider

Ging statig verder; stapte toen voorbij een graven troep

Van lindenhout dragers. Haar voetafdrukken waren toen te zien

Overal in bospaden, haar weg over de bodems,

Waar ze ver weg ging over duistere veenlanden,

Droeg ademloos de beste van de bedienden weg

Wie met Hrothgar het welzijn van het land overwoog,

De zoon van de edeling ging toen over de stenige

Onbetrouwbare kliffen, de dicht begroeide passen,

Smalle doorgangen en niet bezochte paden,

Abrupte landtongen, vele nikker kwellingen

Een van de weinig verstandige helden

Hij ging verder en om de omgeving te zien,

Totdat hij onverwacht de bergbossen vond

Over grauwe hangende stenen, onlieflijk houtbos

Het water stond eronder, wellend en bloederig

Het was onaangenaam in de geest van alle Denen.

Vrienden van de Scyldings, voor vele leenmannen,

Verdrietig een groot verdriet te lijden

Voor elke graaf toen ze met schere’s hoofd

Op de klif kwamen. De stroom was ziedend

Met bloed en met geronnen bloed (de troep staarde ernaar).

De hoorn zong aanstonds helder het strijdlied.

De troep was geheel gezeten; ze zagen toen langs het water

Vele serpenten; wonderbaarlijke zeedraken

Die het water probeerden, nikkers liggen

Op de kliffen van de landtongen die op de middag vaak vol

Op de diepten van de zee hun droevige reis tegemoet gaan

Wilde beesten en worm soorten; weg haastten ze zich toen

Heet gemoed, hatelijk, ze hoorden het grote geschreeuw,

De oorlogstrompet draait. Een liet de Geat prins

Scheiden van aardse vreugde met een pijl van een boogpees

Van zijn zeeslag scheurde hem zodat het vertrouwde oorlogsprojectiel

Zijn vitale delen doorboorde, hij bewees in de stromingen

Minder dapper te zwemmen die de dood had weg gedragen.

Al gauw in het water de prachtige zwemmer

Was nauwer meer zeker met zwaardpuntige zwijnensperen

Gedrukt in het gevecht en naar de rand van de klif getrokken;

De leenmannen keken toen naar de walgelijk geklede vreemdeling.

Beowulf trok toen zijn strijdmateriaal aan.

Weinig bezorgd om zijn leven; ingelegd en het meest ruim

Het handgeweven borstharnas die zijn lichaam zou kunnen bedekken,

Moeten de golfdiepten onderzoeken zodat oorlog machteloos zou kunnen zijn

Om de grote held te beschadigen en de gehate greep mag

Zijn veiligheid niet in gevaar brengen; zijn hoofd was beschermd

Door de lichtflitsende helm die vermengd zou moeten met de bodem,

Draaikolken proberend, schatversiering,

Omcirkelt met juwelen zoals in seizoeenn lang geleden

De wapensmid bewerkte, wonderlijk is het gemaakt,

Met zwijnenlichamen gevormd zodat vanaf dat moment niet langer

Zwaard zou kunnen verbijten en slagzwaarden het beschadigen.

En dat was niet de minste van helpers in dapperheid

Dat de woordvoerder van Hrothgar hem geleend had toen hij benauwd was;

En het handzwaard met gevest was Hrunting genoemd,

Oud en meest excellent onder alle schatten;

Zijn lemmet was van ijzer, bezaaid met gif,

Gehard met bloed; het faalde niet in strijd

Elke held onder de hemel die het zwaaide met de hand

Die het waagde om vreselijke reizen te maken,

Het slagveld zocht; niet de eerste gelegenheid

Die gedurfde daden was het voorbestemd om te volbrengen.

Ecglafՠs bloedverwant beminde het niet zeer echt,

Juichend in kracht, want hij had eerst gezegd

Dronken van wijn toen hij het wapen leende aan

Een stoutmoedige zwaardheld; hijzelf waagde het niet

Beneden de strijd van de golven zijn leven in gevaar te brengen,

Naar roem presterende daden; daar verspeelde hij glorie,

Reputatie voor zijn kracht. Niet zo met de ander

Toen hij gekleed was in zijn borstharnas was hij uitgerust voor de strijd.

XXIII. BEOWULFՓ FIGHT WITH GRENDELՓ MOTHER.

(1) Beowulf spake, Ecgtheow’s son:

Ғecall now, oh, famous kinsman of Healfdene,

Prince very prudent, now to part I am ready,

Gold-friend of earlmen, what erst we agreed on,

(2) 5 Should I lay down my life in lending thee assistance,

When my earth-joys were over, thou wouldst evermore serve me

In stead of a father; my faithful thanemen,

My trusty retainers, protect thou and care for,

Fall I in battle: and, Hrothgar belovd,

(3) 10 Send unto Higelac the high-valued jewels

Thou to me hast allotted. The lord of the Geatmen

May perceive from the gold, the Hrethling may see it

(4) When he looks on the jewels, that a gem-giver found I

Good over-measure, enjoyed him while able.

15 And the ancient heirloom Unferth permit thou,

The famed one to have, the heavy-sword splendid

The hard-edgd weapon; with Hrunting to aid me,

I shall gain me glory, or grim-death shall take me.’

(5) The atheling of Geatmen uttered these words and

20 Heroic did hasten, not any rejoinder

Was willing to wait for; the wave-current swallowed

(6) The doughty-in-battle. Then a day’s-length elapsed ere

He was able to see the sea at its bottom.

Early she found then who fifty of winters

25 The course of the currents kept in her fury,

Grisly and greedy, that the grim one’s dominion

[52] (7) Some one of men from above was exploring.

Forth did she grab them, grappled the warrior

With horrible clutches; yet no sooner she injured

30 His body unscathd: the burnie out-guarded,

That she proved but powerless to pierce through the armor,

The limb-mail locked, with loath-grabbing fingers.

The sea-wolf bare then, when bottomward came she,

(8) The ring-prince homeward, that he after was powerless

35 (He had daring to do it) to deal with his weapons,

But many a mere-beast tormented him swimming,

(9) Flood-beasts no few with fierce-biting tusks did

Break through his burnie, the brave one pursued they.

The earl then discovered he was down in some cavern

40 Where no water whatever anywise harmed him,

And the clutch of the current could come not anear him,

Since the roofed-hall prevented; brightness a-gleaming

Fire-light he saw, flashing resplendent.

The good one saw then the sea-bottom’s monster,

(10) 45 The mighty mere-woman; he made a great onset

With weapon-of-battle, his hand not desisted

From striking, that war-blade struck on her head then

A battle-song greedy. The stranger perceived then

(11) The sword would not bite, her life would not injure,

50 But the falchion failed the folk-prince when straitened:

Erst had it often onsets encountered,

Oft cloven the helmet, the fated one’s armor:

Քwas the first time that ever the excellent jewel

Had failed of its fame. Firm-mooded after,

55 Not heedless of valor, but mindful of glory,

Was Higelac’ kinsman; the hero-chief angry

Cast then his carved-sword covered with jewels

That it lay on the earth, hard and steel-pointed;

(12) He hoped in his strength, his hand-grapple sturdy.

60 So any must act whenever he thinketh

To gain him in battle glory unending,

And is reckless of living. The lord of the War-Geats

[53] (He shrank not from battle) seized by the shoulder

The mother of Grendel; then mighty in struggle

65 Swung he his enemy, since his anger was kindled,

That she fell to the floor. With furious grapple

(13) She gave him requital early thereafter,

And stretched out to grab him; the strongest of warriors

Faint-mooded stumbled, till he fell in his traces,

(14) 70 Foot-going champion. Then she sat on the hall-guest

And wielded her war-knife wide-bladed, flashing,

For her son would take vengeance, her one only bairn.

(15) His breast-armor woven bode on his shoulder;

It guarded his life, the entrance defended

75 Շainst sword-point and edges. Ecgtheow’s son there

Had fatally journeyed, champion of Geatmen,

In the arms of the ocean, had the armor not given,

Close-woven corslet, comfort and succor,

(16) And had God most holy not awarded the victory,

80 All-knowing Lord; easily did heaven’s

Ruler most righteous arrange it with justice;

Uprose he erect ready for battle.

BEOWULF VECHT MET DE MOEDER VAN GRENDEL.

Beowulf sprak, Ecghteow’s zoon;

҈erinner je nu, oh beroemde bloedverwant van Healfdene,

Erg verstandige prins, ik ben gereed nu te scheiden,

Goudvriend van de graven, wat we eerst hebben afgesproken,

Moet ik mijn leven geven door u hulp te geven,

Toen mijn aardse vreugden over waren wilde je me voor altijd dienen

In plaats van een vader; mijn trouwe Denen,

Mijn trouwe bedienden beschermen en zorgen voor u,

Val ik in de strijd; en, geliefde Hrothgar

Stuur naar Higelac de zeer waardevolle juwelen

Die je me hebt toegewezen. De heer van de Geats

Mag het goud waarnemen, de Hrethling kan het zien

Als hij naar de juwelen kijkt dat ik een juwelengever vond

Goede overmaat, geiet ervan als je er in staat toe bent,

En het oude erfstuk Unferth verleent je,

De beroemde, om te hebben het prachtige zware zwaard

Het hard kantige wapen; met Hrunting om me te helpen

Ik zal eer voor me winnen of de grimmige dood zal me brengen.’

De edeling van Geats gebruikte deze woorden en

Haastte zich heldhaftig, geen enkel antwoord

Was hij bereid om af te wachten; de golfstroom verzwolg

De dapperste in strijd. Toen was er een daglengte verstreken

Hij was in staat om de zeebodem te zien.

Vroeg vond ze hem die vijftig winters

De woede van de loop van de stromen in haar hield,

Griezelig en gretig, dat de grimmige zijn gebied

Een van de mannen van boven aan het verkennen was.

Voort greep ze hem, wortelde met de krijger

Met vreselijke klauwen; maar niet eerder verwonde ze

Zijn lichaam onbeschadigd; het harnas bewaakte het,

Zodat ze maar machteloos door het harnas bleef prikken,

De ledematen malin gesloten, met walgelijke vingers,

De zeewolf droeg toen wanneer ze naar de bodem kwam.

De ringprins huiswaarts, zodat hij daarna krachteloos was

(Hij had het durven te doen) om met zijn wapens om te gaan,

Maar vele zwemmende zeebeesten kwelden hem.

Niet weinig vloedbeesten met woest bijtende slagtanden

Braken door zijn harnas, de dappere achtervolgde ze.

De graaf ontdekte toen dat hij in een grot lag

Waar geen water of iets anders hem beschadigde,

En het klotsen van de stroom kon niet bij hem komen,

Omdat de overdekte hal het voorkwam, helderheid glansde

Vuurlicht zag hij, schitterend luisterrijk

De goede zag toen het monster van de zeebodem,

De machtige zeevrouw, hij maakte een goed begin

Met gevechtswapen, zijn hand hield niet op

Van treffen, dat oorlogsmes sloeg dan op haar hoofd

Een hebzuchtig vechtlied. De vreemdeling bemerkte toen

Het zwaard wilde niet bijten, haar lijf zou niet verwonden

Maar het mes faalde en de volksprins werd benauwd

Eerst had het vaak een aanvang ondernomen

Vaak gekloven de helmen, het harnas van de noodlottige;

Het was de eerste keer dat ooit het uitstekende juweel

Faalde van zijn faam. Vast van gemoed daarna,

Niet achteloos van moed, maar bewust van glorie,

Was Higelac’s bloedverwant; de hoofdman boos

Wierp dan zijn gesneden zwaard bedekt met juwelen

Zodat het op de aarde lag, hard en met stalen punt;

Hij hoopte op zijn kracht, zijn stevige handgreep.

Zo moet iedereen handelen wanneer hij denkt

Om oneindige glorie in strijd te krijgen.

En roekeloos leeft. De heer van de Oorlog Geats

(Hij kromp niet in de strijd) pakte bij de schouder

De moeder van Grendel; dan machtig in strijd

Zwaaide hij zijn vijand omdat zijn woede ontbrandde,

Dat ze op de grond viel. Met woedend beet pakken

Ze vergold het hem al gauw daarna,

En strekte zich uit om hem te grijpen; de sterkste krijger

Blij gemoed struikelde totdat hij in zijn spoor viel

Te voet gaande kampioen. Toen ze zat op de hal gast

En hanteerde haar breedbladige fonkelende oorlogsmes,

Want ze wilde wraak nemen vanwege haar enigste kind.

Zijn borstharnas geweven boven zijn schouder

Beschermde zijn leven, de ingang werd verdedigd

Tegen zwaardpunt en randen. Ecgtheowՠs zoon daar

Had fataal gewandeld, kampioen van de Geats.

In de armen van de oceaan, als het pantser niet gegeven was

Nauw geweven borstharnas, comfort en steun,

En had de meest heilige God niet de overwinning behaald,

Alwetende Heer, gemakkelijk deed de hemel

De meest rechtvaardige heerser regelt het met gerechtigheid.

Hem laten opstaan voor de strijd.

XXIV. BEOWULF IS DOUBLE-CONQUEROR.

(1) Then he saw mid the war-gems a weapon of victory,

An ancient giant-sword, of edges a-doughty,

Glory of warriors: of weapons ‘t was choicest,

Only ‘t was larger than any man else was

[54] 5 Able to bear to the battle-encounter,

The good and splendid work of the giants.

He grasped then the sword-hilt, knight of the Scyldings,

Bold and battle-grim, brandished his ring-sword,

Hopeless of living, hotly he smote her,

10 That the fiend-woman’s neck firmly it grappled,

(2) Broke through her bone-joints, the bill fully pierced her

Fate-cursd body, she fell to the ground then:

The hand-sword was bloody, the hero exulted.

The brand was brilliant, brightly it glimmered,

15 Just as from heaven gemlike shineth

The torch of the firmament. He glanced լong the building,

And turned by the wall then, Higelac’s vassal

Raging and wrathful raised his battle-sword

Strong by the handle. The edge was not useless

20 To the hero-in-battle, but he speedily wished to

Give Grendel requital for the many assaults he

Had worked on the West-Danes not once, but often,

When he slew in slumber the subjects of Hrothgar,

Swallowed down fifteen sleeping retainers

25 Of the folk of the Danemen, and fully as many

Carried away, a horrible prey.

He gave him requital, grim-raging champion,

(3) When he saw on his rest-place weary of conflict

Grendel lying, of life-joys bereavd,

30 As the battle at Heorot erstwhile had scathed him;

His body far bounded, a blow when he suffered,

Death having seized him, sword-smiting heavy,

And he cut off his head then. Early this noticed

The clever carles who as comrades of Hrothgar

(4) 35 Gazed on the sea-deeps, that the surging wave-currents

Were mightily mingled, the mere-flood was gory:

Of the good one the gray-haired together held converse,

(5) The hoary of head, that they hoped not to see again

The atheling ever, that exulting in victory

40 Heդ return there to visit the distinguished folk-ruler:

[55] Then many concluded the mere-wolf had killed him.

The ninth hour came then. From the ness-edge departed

The bold-mooded Scyldings; the gold-friend of heroes

Homeward betook him. The strangers sat down then

45 Soul-sick, sorrowful, the sea-waves regarding:

They wished and yet weened not their well-loved friend-lord

(6) To see any more. The sword-blade began then,

The blood having touched it, contracting and shrivelling

With battle-icicles; ‘t was a wonderful marvel

50 That it melted entirely, likest to ice when

The Father unbindeth the bond of the frost and

Unwindeth the wave-bands, He who wieldeth dominion

Of times and of tides: a truth-firm Creator.

Nor took he of jewels more in the dwelling,

55 Lord of the Weders, though they lay all around him,

Than the head and the handle handsome with jewels;

[56] The brand early melted, burnt was the weapon:

So hot was the blood, the strange-spirit poisonous

(7) That in it did perish. He early swam off then

60 Who had bided in combat the carnage of haters,

Went up through the ocean; the eddies were cleansd,

The spacious expanses, when the spirit from farland

His life put aside and this short-lived existence.

The seamen’s defender came swimming to land then

65 Doughty of spirit, rejoiced in his sea-gift,

The bulky burden which he bore in his keeping.

The excellent vassals advanced then to meet him,

To God they were grateful, were glad in their chieftain,

That to see him safe and sound was granted them.

70 From the high-minded hero, then, helmet and burnie

Were speedily loosened: the ocean was putrid,

The water ծeath welkin weltered with gore.

Forth did they fare, then, their footsteps retracing,

Merry and mirthful, measured the earth-way,

75 The highway familiar: men very daring

Bare then the head from the sea-cliff, burdening

Each of the earlmen, excellent-valiant.

(8) Four of them had to carry with labor

The head of Grendel to the high towering gold-hall

80 Upstuck on the spear, till fourteen most-valiant

And battle-brave Geatmen came there going

Straight to the palace: the prince of the people

Measured the mead-ways, their mood-brave companion.

The atheling of earlmen entered the building,

85 Deed-valiant man, adorned with distinction,

Doughty shield-warrior, to address King Hrothgar:

[57] Then hung by the hair, the head of Grendel

Was borne to the building, where beer-thanes were drinking,

Loth before earlmen and eke զore the lady:

90 The warriors beheld then a wonderful sight.

BEOWULF IS EEN DUBBELE OVERWINNAAR.

Toen zag hij tussen de oorlogsjuwelen een overwinningswapen,

Een oud gigantisch zwaard, dappere van randen,

Glorie van krijgers; van wapens was het de beste,

Alleen was het groter dan elke andere was

In staat het te dragen naar de ontmoeting in het slagveld,

Het goede en prachtige werk van reuzen.

Hij greep toen het zwaard gevest, ridder van de Scyldings,

Dapper en strijdlustig, zwaaide met zijn ringzwaard

Hopeloos om te leven sloeg hij haar fel,

Zodat het de duivelse vrouwennek stevig greep

Brak door haar beenknopen, het zwaard heeft haar volledig doorboord

Lot vervloekte lichaam, ze viel toen op de grond;

Het handzwaard was bloederig, de held jubelde.

Het zwaard was briljant, helder schemerde het,

Net zoals van de hemel edelsteenachtig schijnt

De fakkel van het firmament. Hij staarde lang op het gebouw,

En keerde toen naar de muur, de vazal van Higelac

Woedend en toornig hief hij zijn strijdzwaard op

Sterk aan het handvat. De rand was niet nutteloos

Voor de held in strijd, maar snel wilde hij

Grendel vergelding gegeven voor de vele aanvallen die hij pleegde

Niet een keer had gedaan aan de West Denen, maar vaak,

Toen hij de onderdanen van Hrothgar in slaap sloeg

Verzwolgen meer dan vijftien slapende bedienden

Van het Deense volk en even zoveel

Weg droeg, een vreselijke prooi.

Hij gaf hem weerwraak, grimmige razende kampioen

Toen hij moe van het conflict op zijn rustplaats zag

Grendel liggen, van levensvreugde beroofd

Zoals de slag te Heorot hem vroeger had beschadigd;

Zijn erg beperkte lichaam, een slag hij toen leed,

De dood heeft hem gegrepen, het zwaard sloeg zwaar

En hij sneed toen zijn hoofd af. Vroeg merkte dit

De slimme kerels die als kameraden van Hrothgar

Staarden naar de zee diepten dat de aanzwellende golfstromen

Machtig waren gemengd, de zeevloed was bloederig;

Van de goede hield de grijs harige tezamen een gesprek

De grijsbehaarde, dat ze dachten niet meer te zien

De edeling ooit, die jubel in victorie

Hij zou daar terugkeren om de vooraanstaande volksheerser te bezoeken;

Toen concludeerden velen dat de zeewolf hem gedood had.

Het negende uur kwam toen. Van de rand van de landtong vertrokken

De stoutmoedige Scyldings; de goudvriend van helden

Zetten zich naar huis. De vreemdelingen gingen toen zitten

Zielsziek, bedroefd, de zeegolven bekijken;

Ze wensten en weenden om hun zeer geliefde vrienden heer niet

Meer te zien. Het zwaardblad begon toen,

Het bloed heeft het aangeraakt, trok samen en verschrompelde

Met gevecht ijspegels; het was een prachtig wonder

Dat het geheel smolt, zoals het ijs als

De Vader de band van de vorst los maakt en

De golfbanden af rolt. Hij die heerschappij uitoefent

Van tijden en getijden; een waarachtige Schepper.

Hij nam ook geen juwelen mee uit de woning.

Heer van de Geats, hoewel ze overal om hem heen lagen,

Dan het hoofd en het mooie handgreep met juwelen;

Het zwaard smolt vroeg; verbrand was het wapen:

Zo heet was het bloed, de vreemde giftige geest

Dat erin verging. Vroeg zwom hij toen

Die het bloedbad van de haters in de strijd had afgewacht,

Ging omhoog door de oceaan, de draaikolken werden gereinigd,

De ruime uitgestrektheid als de geest van ver land

Zijn leven opzij zet in dit kortstondige bestaan.

De verdediger van zeelui kwam toen zwemmend naar land

Dapper van geest, verheugd in zijn zeegift,

De omvangrijke last die hij vasthield

De uitstekende vazallen kwamen naar voren om hem te ontmoeten,

Tot God waren ze dankbaar en waren blij met hun hoofdman,

Dat hen toegestaan werd om hem veilig en gezond te zien

Van de zeer beminde held, toen helm en schild

Werden snel los gemaakt; de oceaan was vuil,

Het water beneden het uitspansel vermengde zich met bloed.

Voort gingen ze en volgden hun voetstappen

Blij en vrolijk, meten de aarden weg

De bekende snelweg; erg gedurfde mannen

Droegen toen het hoofd van de zeekliffen, belastend

Elk van de graven, uitstekend moedig.

Vier van hen moesten met arbeid dragen

Het hoofd van Grendel naar de torenhoge gouden hal.

Gestoken op een speer, tot veertien meest dappere

En strijdlustige Geats daar naartoe kwamen

Recht naar het paleis; de prins van het volk

Meten de weide wegen, hun dapper gemoede metgezel

De edeling van graven kwam het gebouw binnen,

Daad dappere man, versierd met aanzien,

Dappere schildkrijger om koning Hrothgar te berichten

Om met het haar het hoofd van Brendel te hangen

Werd door het gebouw gedragen waar bier Denen dronken

Afkerig voor edelen en evenzo voor de dame;

De krijgers zagen toen een prachtig schouwspel.

XXV. BEOWULF BRINGS HIS TROPHIES. HROTHGAR’S GRATITUDE.

(1) Beowulf spake, offspring of Ecgtheow:

Ҍo! we blithely have brought thee, bairn of Healfdene,

Prince of the Scyldings, these presents from ocean

Which thine eye looketh on, for an emblem of glory.

5 I came off alive from this, narrowly ‘scaping:

In war ծeath the water the work with great pains I

Performed, and the fight had been finished quite nearly,

Had God not defended me. I failed in the battle

Aught to accomplish, aided by Hrunting,

10 Though that weapon was worthy, but the Wielder of earth-folk

(2) Gave me willingly to see on the wall a

Heavy old hand-sword hanging in splendor

(He guided most often the lorn and the friendless),

That I swung as a weapon. The wards of the house then

15 I killed in the conflict (when occasion was given me).

Then the battle-sword burned, the brand that was lifted,

As the blood-current sprang, hottest of war-sweats;

Seizing the hilt, from my foes I offbore it;

I avenged as I ought to their acts of malignity,

20 The murder of Danemen. I then make thee this promise,

(3) Thouլt be able in Heorot careless to slumber

With thy throng of heroes and the thanes of thy people

Every and each, of greater and lesser,

And thou needest not fear for them from the selfsame direction

25 As thou formerly fearedst, oh, folk-lord of Scyldings,

[58] End-day for earlmen.’To the age-hoary man then,

(4) The gray-haired chieftain, the gold-fashioned sword-hilt,

Old-work of giants, was thereupon given;

Since the fall of the fiends, it fell to the keeping

30 Of the wielder of Danemen, the wonder-smith’s labor,

And the bad-mooded being abandoned this world then,

Opponent of God, victim of murder,

And also his mother; it went to the keeping

Of the best of the world-kings, where waters encircle,

35 Who the scot divided in Scylding dominion.

(5) Hrothgar discoursed, the hilt he regarded,

The ancient heirloom where an old-time contention’s

Beginning was graven: the gurgling currents,

The flood slew thereafter the race of the giants,

40 They had proved themselves daring: that people was loth to

(6) The Lord everlasting, through lash of the billows

The Father gave them final requital.

So in letters of rune on the clasp of the handle

Gleaming and golden, ‘t was graven exactly,

45 Set forth and said, whom that sword had been made for,

Finest of irons, who first it was wrought for,

Wreathed at its handle and gleaming with serpents.

The wise one then said (silent they all were)

(7) Son of old Healfdene: ҈e may say unrefuted

50 Who performs խid the folk-men fairness and truth

(The hoary old ruler remembers the past),

That better by birth is this bairn of the nobles!

Thy fame is extended through far-away countries,

Good friend Beowulf, oեr all of the races,

55 Thou holdest all firmly, hero-like strength with

Prudence of spirit. Iլl prove myself grateful

As before we agreed on; thou granted for long shalt

Become a great comfort to kinsmen and comrades,

(8) A help unto heroes. Heremod became not

60 Such to the Scyldings, successors of Ecgwela;

He grew not to please them, but grievous destruction,

[59] And diresome death-woes to Danemen attracted;

He slew in anger his table-companions,

Trustworthy counsellors, till he turned off lonely

65 From world-joys away, wide-famous ruler:

Though high-ruling heaven in hero-strength raised him,

In might exalted him, oեr men of all nations

Made him supreme, yet a murderous spirit

Grew in his bosom: he gave then no ring-gems

(9) 70 To the Danes after custom; endured he unjoyful

Standing the straits from strife that was raging,

Longsome folk-sorrow. Learn then from this,

Lay hold of virtue! Though laden with winters,

I have sung thee these measures. Քis a marvel to tell it,

(10) 75 How all-ruling God from greatness of spirit

Giveth wisdom to children of men,

Manor and earlship: all things He ruleth.

He often permitteth the mood-thought of man of

The illustrious lineage to lean to possessions,

80 Allows him earthly delights at his manor,

A high-burg of heroes to hold in his keeping,

Maketh portions of earth-folk hear him,

And a wide-reaching kingdom so that, wisdom failing him,

He himself is unable to reckon its boundaries;

85 He liveth in luxury, little debars him,

Nor sickness nor age, no treachery-sorrow

Becloudeth his spirit, conflict nowhere,

No sword-hate, appeareth, but all of the world doth

Wend as he wisheth; the worse he knoweth not,

90 Till arrant arrogance inward pervading,

Waxeth and springeth, when the warder is sleeping,

The guard of the soul: with sorrows encompassed,

Too sound is his slumber, the slayer is near him,

Who with bow and arrow aimeth in malice.

BEOWULF BRENGT ZIJN TROFEEEN.

HROTHGAR’ DANKBAARHEID.

Beowolf sprak, nakomeling van Ecghtheow;

Ҍo! Wij hebben u blijde gebracht, kind van Healfdene,

Prins van Scyldings, als een embeem van glorie

Waar uw oog op ziet als een embleem van glorie.

Kwam ik er levend van af, nauwelijks ontsnapt

In oorlog onder water werkte ik met grote pijnen

Uitgevoerd en het en het gevecht was bijna afgelopen,

Had God me niet verdedigd. Ik faalde in de strijd

Moest het volbrengen, geholpen door Hrunting,

Hoewel dat wapen het waard was, maar de Heerser der aardse mensen

Gaf me gewillig om aan de muur te zien een

Zwaar oud handzwaard die in pracht hing

(Hij begeleidde meestal de eenzame en vriendeloze),

Dat ik zwaaide als een wapen. De bewaker van het huis dan

Heb ik gedood in het conflict (toen me gelegenheid werd gegeven).

Toen verbrande het gevechtszwaard, het zwaard werd opgeheven,

Toen de bloedstroom opsteeg, heetste van oolog zweet;

Greep het gevest, van mijn vijanden droeg ik het weg;

Ik wreekte het zoals ik moest doen naar hun kwaadaardige daden,

De moordenaar van Denen. Toen maakte ik u deze belofte,

Dat u in Heorot in staat bent om zorgeloos te sluimeren

Met uw menigte helden en de Denen van uw volk

Elk en iedereen, van grotere en kleinere,

En u behoeft voor hen uit diezelfde richting niet bang te zijn

Zoals u vroeger vreesde, o, volksheer van de Scyldings,

Eindigt de dag voor graven.’Tot de oud behaarde man dan,

De grijs behaarde hoofdman, het goudkleurige zwaard gevest

Het oude werk van reuzen werd daarop gegeven;

Sinds de val van de duivels viel het te bewaren

Aan de heerser van Denen, het werk van de wondersmeder

En de slecht gehumeurde die deze wereld verlaten heeft

Tegenstander van God, slachtoffer van moord,

En alzo zijn moeder, het ging om te houden

Het beste van de wereldse koningen waar de wateren omringen,

Die de belasting verdeelt in het gebied van de Scyldings

Hrothgar praatte, het gevest aanschouwde hij

Een oud erfstuk waar in oude tijden twisten

Begin was ingegraveerd; de gorgelende stromingen

De vloed doodde daarna het reuzen geslacht.

Ze hadden zichzelf durven te bewijzen; dat mensen er goed voor waren

De eeuwige Heer, door het geselen van de golven

Gaf de Vader hen de laatste vergelding.

Zo in runen letters op de gesp van het handvat

Glanzend en goud, precies gegraveerd

Zet uiteen en zegt voor wie dat zwaard gemaakt was,

Het mooiste ijzer voor wie het eerst gemaakt was

Omkranst aan zijn handvat en glanzend met serpenten.

De wijze zie toen (stil waren ze allemaal)

Zoon van de oude Healfdene; Hij mag onweerstaanbaar zeggen

Die tussen de volksmensen eerlijkheid en waarheid uitvoert

(De harige oude heerser herinnert het verleden)

Die beter door geboorte is dit kind van de edelen!

Uw roem breidt zich uit over ver gelegen landen,

Goede vriend Beowulf, over alle geslachten,

U houdt alles stevig vast, heldachtige kracht met

Voorzichtigheid van geest. Ik zal me dankbaar tonen

Zoals we eerder overeen kwamen; uw zal voor lang toegekend

Worden een grote troost voor verwanten en kameraden,

Een hulp voor helden. Heremod werd niet

Zo voor de Scyldings, opvolgers van Ecgwela;

Hij groeide niet om hen te behagen, maar zware vernietiging,

En sommige ellendige dodelijke rampen trokken naar de Denen;

Hij sloeg in woede zijn tafelgenoten,

Betrouwbare raadgevers totdat hij zich eenzaam afsloot

Weg van wereldvreugde, wijd beroemde heerser;

Hoewel de hoog heersende hemel hem in heldenkracht opvoedde

In macht hem verhief, o mannen van alle naties

Maakte hem oppermachtig, maar toch een moorddadige geest

Groeide in zijn boezem; hij gaf hen geen ring juwelen

Aan de Denen naar gewoonte; dat verdroeg hij onplezierig

Stond in de engtes voor strijd die woedde,

Langdurige volk verdriet. Leer hieruit

Hou de deugd vast! Hoewel beladen met winters,

Heb ik u deze maten toegezongen. Het is een wonder om het te vertellen,

Hoe de alles heersende God vanwege grootheid van geest

Wijsheid geeft aan mensenkinderen,

Riddergoed en graafschap; alle dingen regeert Hij.

Hij laat vaak het stemmingsgedachte van de mens toestaan

De illustere afkomst om te leunen op bezittingen,

Staat hem aardse genoegens toe in zijn landhuis,

Een hoge stad van helden in zijn behoeding,

Maakt delen van aardvolk om hem te horen

En een ver strijkend koninkrijk zodat wijsheid hem ontbreekt,

Hij is zelf niet in staat om zijn grenzen te berekenen;

Hij leeft in luxe, weinig ontbreekt hem,

Geen ziekte nog leeftijd, geen verraad verdriet

Omwolkt zijn geest, nergens conflict,

Geen zwaard haat verschijnt, maar de hele wereld doet

Gaat zoals hij wenst, het slechte kent hij niet,

Tot doortrapte arrogantie naar binnen doordringt,

Groeit en ontspringt, wanneer de bewaker slaapt,

De bewaker van de ziel; met verdriet omringd,

Te gezond is zijn sluimer, de moordenaar is in zijn buurt

Die met pijl en boog kwaadaardig naar binnen mikt.

XXVI. HROTHGAR MORALIZES. REST AFTER LABOR.

(1) Ҕhen bruised in his bosom he with bitter-toothed missile

Is hurt ծeath his helmet: from harmful pollution

He is powerless to shield him by the wonderful mandates

Of the loath-cursd spirit; what too long he hath holden

5 Him seemeth too small, savage he hoardeth,

Nor boastfully giveth gold-plated rings,

The fate of the future flouts and forgetteth

Since God had erst given him greatness no little,

Wielder of Glory. His end-day anear,

10 It afterward happens that the bodily-dwelling

Fleetingly fadeth, falls into ruins;

Another lays hold who doleth the ornaments,

The nobleman’s jewels, nothing lamenting,

Heedeth no terror. Oh, Beowulf dear,

15 Best of the heroes, from bale-strife defend thee,

And choose thee the better, counsels eternal;

(2) Beware of arrogance, world-famous champion!

But a little-while lasts thy life-vigor’s fulness;

Քwill after hap early, that illness or sword-edge

20 Shall part thee from strength, or the grasp of the fire,

Or the wave of the current, or clutch of the edges,

Or flight of the war-spear, or age with its horrors,

Or thine eyesՠbright flashing shall fade into darkness:

Քwill happen full early, excellent hero,

(3) 25 That death shall subdue thee. So the Danes a half-century

I held under heaven, helped them in struggles

Շainst many a race in middle-earth’s regions,

With ash-wood and edges, that enemies none

On earth molested me. Lo! offsetting change, now,

[61] (4) 30 Came to my manor, grief after joyance,

When Grendel became my constant visitor,

Inveterate hater: I from that malice

Continually travailed with trouble no little.

Thanks be to God that I gained in my lifetime,

35 To the Lord everlasting, to look on the gory

Head with mine eyes, after long-lasting sorrow!

Go to the bench now, battle-adornd

Joy in the feasting: of jewels in common

Weլl meet with many when morning appeareth.’

40 The Geatman was gladsome, ganged he immediately

To go to the bench, as the clever one bade him.

Then again as before were the famous-for-prowess,

Hall-inhabiters, handsomely banqueted,

Feasted anew. The night-veil fell then

45 Dark oեr the warriors. The courtiers rose then;

The gray-haired was anxious to go to his slumbers,

The hoary old Scylding. Hankered the Geatman,

(5) The champion doughty, greatly, to rest him:

An earlman early outward did lead him,

50 Fagged from his faring, from far-country springing,

Who for etiquette’s sake all of a liegeman’s

Needs regarded, such as seamen at that time

Were bounden to feel. The big-hearted rested;

The building uptowered, spacious and gilded,

55 The guest within slumbered, till the sable-clad raven

Blithely foreboded the beacon of heaven.

Then the bright-shining sun oեr the bottoms came going;

The warriors hastened, the heads of the peoples

Were ready to go again to their peoples,

(6) 60 The high-mooded farer would faraway thenceward

Look for his vessel. The valiant one bade then,

[62] (7) Offspring of Ecglaf, off to bear Hrunting,

To take his weapon, his well-beloved iron;

He him thanked for the gift, saying good he accounted

65 The war-friend and mighty, nor chid he with words then

The blade of the brand: ‘t was a brave-mooded hero.

When the warriors were ready, arrayed in their trappings,

The atheling dear to the Danemen advanced then

On to the dais, where the other was sitting,

70 Grim-mooded hero, greeted King Hrothgar.

HROTHGAR MORALISEERT. RUST NA ARBEID.

Ҕoen kenusde hij in zijn boezem het bitter getande projectiel

Is gekwetst beneden zijn helm; van schadelijke vervuiling

Hij is machteloos om zich te beschermen met prachtige mandaten

Van de vervloekte geest; wat te lang heeft hij vast gehouden

Hij lijkt te klein, wild hamstert hij,

Niet pochend geeft hij vergulde ringen,

Bespot het lot van de toekomst en vergeet het

Sinds God hem eerst niet weinig grootheid had gegeven,

Heerser van Glorie. Zijn einddagen nabij,

Het gebeurde daarna dat het lichamelijke verblijf

Vliedend vervaagt, valt in runes.

Een andere neemt en houdt die de sieraden laat gaan,

De juwelen van de edelman, betreurt niets.

Ziet geen angst. Oh, lieve Bewowulf,

Beste van de helden, verdedig je van pijnlijke strijd

En kies u des te beter, overleg het eeuwige;

Pas op voor arrogantie, wereld beroemde kampioen!

Maar een klein tijdje duurt de volheid van uw levenskracht;

Het zal gauw gebeuren dat ziekte of de zwaardrand

U zal scheiden van uw kracht of de greep van het vuur,

Of de golfstroom of de greep van de kusten

Of de vlucht van een oorlogsspeer of leeftijd met zijn verschrikkingen,

Of uw helder flitsende ogen zullen in duisternis vervagen

Het zal zeer vroeg gebeuren, uitstekende held,

Die dood zal u onderwerpen. Dus de Denen een halve eeuw

Hield ik onder de hemel en hielp hen in strijd

Tegen vele geslachten in midden aarde gebieden,

Met essenhout en randen zodat geen vijand

Op aarde mij heeft lastig gevallen. Lo! Compenserende kans, nu,

Kwam naar mijn landhuis, verdriet na vreugde.

Toen Grendel mijn constante bezoeker werd,

Onverbeterlijke hater; ik van die boosaardigheid

Voortdurend met niet weinig moeilijkheden gewerkt heb

God zij dank dat ik tijdens mijn leven heb verkregen

Tot de eeuwige Heer te kijken naar het bloederige

Hoofd met mijn ogen, na langdurig verdriet!

Ga nu naar de bank, strijd gesierde

Vreugde in de feesten; van gewone juwelen

Zullen we er veel ontmoeten wanneer de ochtend aanbreekt.’

De Geat man was blij en jij gaat onmiddellijk

Om naar de bank te gaan zoals de slimme hem beval

Dan weer zoals voorheen waren de beroemde om hun dapperheid

Hal bewoners, fraai banket,

Smulden opnieuw. De nacht sluier viel toen

Donker over de krijgers. De hovelingen stonden toen op;

De grijs behaarde verlangde naar zijn sluimer,

De grijze oude Scylding. Hunkerde de Geat man,

De dappere kampioen zeer om te rusten;

Een graaf leidde hem vroeg naar buiten,

Afgemat van zijn reis, van een ver land ontsprongen,

Voor wie de zaak van etiquette alle leenmannen

Behoeften aangaan, zoals zeelieden in die tijd

Waren gebonden te voelen. De grootmoedige rustte;

Het gebouw torent omhoog, ruim en verguld,

De gast er binnen sluimerde tot de met sabel beklede raaf

Vrolijk het baken van de hemel voorspelde.

Toen de helder schijnende zon over de bodem kwam gaan;

Haastten zich de krijgers, de hoofden der volken

Waren gereed om naar hun volk te gaan,

De hoog gestemde reiziger wilde vandaar ver weg

Kijken naar zijn vaartuig. De dappere beval toen,

Nakomeling van Ecglaff, Hruntig te brengen,

Om zijn wapen te pakken, zijn geliefde ijzer;

Hij bedankte hem voor het geschenk en zei goed dat hij vermeldde

De machtige oorlogsvriend, nog berispte hij met woorden dan

Het blad van het zwaard; het was een held met een dappere gemoedstoestand.

Toen de krijgers gereed waren en gekleed in hun tooi,

De edeling die de Denen dierbaar was ging vooruit

Op naar het podium waar de ander zat,

Grimmig gestelde held en groette koning Hrothgar

XXVII. SORROW AT PARTING.

(1) Beowulf spake, Ecgtheow’s offspring:

җe men of the water wish to declare now

Fared from far-lands, weղe firmly determined

To seek King Higelac. Here have we fitly

5 Been welcomed and feasted, as heart would desire it;

Good was the greeting. If greater affection

I am anywise able ever on earth to

Gain at thy hands, ruler of heroes,

Than yet I have done, I shall quickly be ready

(2) 10 For combat and conflict. Oեr the course of the waters

Learn I that neighbors alarm thee with terror,

As haters did whilom, I hither will bring thee

For help unto heroes henchmen by thousands.

(3) I know as to Higelac, the lord of the Geatmen,

15 Though young in years, he yet will permit me,

By words and by works, ward of the people,

Fully to furnish thee forces and bear thee

My lance to relieve thee, if liegemen shall fail thee,

And help of my hand-strength; if Hrethric be treating,

[63] 20 Bairn of the king, at the court of the Geatmen,

He thereat may find him friends in abundance:

Faraway countries he were better to seek for

Who trusts in himself. 'Hrothgar discoursed then,

Making rejoinder: Ҕhese words thou hast uttered

25 All-knowing God hath given thy spirit!

(4) Net'r heard I an earlman thus early in life

More clever in speaking: thouղt cautious of spirit,

Mighty of muscle, in mouth-answers prudent.

I count on the hope that, happen it ever

30 That missile shall rob thee of Hrethel’s descendant,

Edge-horrid battle, and illness or weapon

Deprive thee of prince, of people’s protector,

(5) And life thou yet holdest, the Sea-Geats will never

Find a more fitting folk-lord to choose them,

35 Gem-ward of heroes, than thou mightest prove thee,

If the kingdom of kinsmen thou carest to govern.

Thy mood-spirit likes me the longer the better,

Beowulf dear: thou hast brought it to pass that

To both these peoples peace shall be common,

Thou hast healed the ancient breach between our races.

40 To Geat-folk and Danemen, the strife be suspended,

The secret assailings they suffered in yore-days;

And also that jewels be shared while I govern

The wide-stretching kingdom, and that many shall visit

Others oեr the ocean with excellent gift-gems:

45 The ring-adorned bark shall bring oեr the currents

Presents and love-gifts. This people I know

Towղd foeman and friend firmly established,

After ancient etiquette everywise blameless.'

Then the warden of earlmen gave him still farther,

(6) 50 Kinsman of Healfdene, a dozen of jewels,

Bade him safely seek with the presents

His well-beloved people, early returning.

[64] (7) Then the noble-born king kissed the distinguished,

Dear-lovd liegeman, the Dane-prince saluted him,

55 And claspd his neck; tears from him fell,

From the gray-headed man: he two things expected,

Agd and reverend, but rather the second,

That bold in council they’ meet thereafter.

The man was so dear that he failed to suppress the

60 Emotions that moved him, but in mood-fetters fastened

(8) The long-famous hero longeth in secret

Deep in his spirit for the dear-beloved man

Though not a blood-kinsman. Beowulf thenceward,

Gold-splendid warrior, walked oեr the meadows

65 Exulting in treasure: the sea-going vessel

Riding at anchor awaited its owner.

As they pressed on their way then, the present of Hrothgar

(9)Was frequently referred to: a folk-king indeed that

Everyway blameless, till age did debar him

70 The joys of his might, which hath many oft injured.

VERDRIET BIJ HET AFSCHEID.

Bewowulf sprak, de nakomeling van Ecgtheow;

җij mannen van het water willen nu verklaren

Gevaren van verre landen zijn we vast besloten

Om koning Higelac te bezoeken. Hier zijn we passend

Verwelkomd en gevoed geweest zoals het hart het zou wensen;

Goed was de begroeting. Als grotere genegenheid

Heb ik op wat voor manier dan ook ooit op aarde

Gekregen uit uw handen, heerser over helden,

Dan ik ooit heb gedaan, ik zal snel klaar zijn

Voor gevechten en conflicten. Over de loop van de wateren

Leer dat ik uw buren alarmeer met terreur,

Zoals haters eerder deden, ik zal u hierheen brengen

Voor hulp aan helden met duizenden handlangers.

Ik weet wat Higelac betreft, de heer van de Geats,

Hoewel hij jong is van jaren zal hij me toch toestaan,

Met woorden en met werken, beschermer van mensen,

Om u volledig van krachten te voorzien en te brengen

Mijn lans om u te verlossen als de leemannen u zullen falen,

En hulp van mijn handkracht; als Hrethric onthaalt wordt

Kind van de koning aan het hof van de Geats,

Daar kan hij vrienden in overvloed vinden;

In verre landen kan hij beter zoeken

Die op zichzelf vertrouwtӠHrothgar praatte toen,

En geeft antwoord terug:  'Deze woorden die u hebt gezegd,

De alwetende God heeft u geest gegeven!

Nooit hoorde ik een graaf zo vroeg in zijn leven

Slimmer in spreken; u bent voorzichtig van geest

Machtige van spieren, in mond antwoorden voorzichtig.

Ik reken op de hoop dat, gebeurt het ooit,

Dat projectiel u zal beroven van de nakomeling van Hrethel

Smerige strijd en ziekte of wapen

U berooft van de prins, de beschermer van mensen,

En het leven dat u nog hebt de Zee Geats zullen nooit

Een meer geschikte volksheer vinden om te kiezen,

Juwelen bewaarder van helden, dan zou u zich het beste kunnen bewijzen,

Als u het koninkrijk van een bloedverwant wil regeren.

Uw gemoedstoestand lijkt me hoe langer hoe beter,

Lieve Beowulf; u hebt het tot stand gebracht

Voor beide volkeren zal vrede zijn,

Gij hebt de oude breuk tussen onze geslachten genezen.

Voor het volk van de Geats en de Denen wordt de strijd opgeschort,

De geheime overvallen die ze in afgelopen dagen hebben geleden;

En ook dat juwelen verdeeld worden terwijl ik regeer

Het ver strekkende koninkrijk en dat velen zullen bezoeken

Anderen over de oceaan met uitstekende juwelen giften;

De ring versierde boot zal over de stromen brengen

Presenten en liefdesgaven. Deze mensen die ik ken

Tegen vijandige mensen en stevig gevestigde vrienden,

Naar oude etiquette in elk opzicht onberispelijk.’

Toen gaf de behoeder van graven hem nog verder,

Nakomeling van Healfdene een tiental juwelen,

Beval hem veilig met de presenten te zoeken

Zijn geliefde mensen en vroeg terug te keren.

Toen kuste de edel geboren koning de voornaamste,

Best geliefde leenman, de Deense prins groette hem,

En greep zijn nek; tranen vielen van hem,

Van de grijs behaarde man; hij verwachtte twee dingen,

Ouderdom en verering, maar eerder de tweede,

Die moedige raad die ze daarna ontmoeten.

De man was zo dierbaar dat hij het niet kon onderdrukken

Emoties die hem ontroerden, maar in gemoedstoestand vast zaten

De lang bekende held verlangt in het geheim

Diep in zijn geest voor de zeer geliefde man

Hoewel geen bloedverwant. Beowulf ging vandaar,

Goud schitterende krijger, liep over de weiden

Trots op zijn schatten; het zeegaande schip

Voor anker wachtte op zijn eigenaar.

Toen ze op hun weg gingen toen, het present van Hrothgar

Werd vaak naar verwezen; inderdaad een volkskoning die

Altijd onberispelijk tot de leeftijd hem uitsloot

De vreugde van zijn macht die velen hebben gekwetst.

XXVIII. THE HOMEWARD JOURNEY. THE TWO QUEENS.

Then the band of very valiant retainers

Came to the current; they were clad all in armor,

(1) In link-woven burnies. The land-warder noticed

The return of the earlmen, as he erstwhile had seen them;

5 Nowise with insult he greeted the strangers

From the naze of the cliff, but rode on to meet them;

Said the bright-armored visitors vesselward traveled

[65] Welcome to Weders. The wide-bosomed craft then

Lay on the sand, laden with armor,

10 With horses and jewels, the ring-stemmd sailer:

The mast uptowered oեr the treasure of Hrothgar.

(2) To the boat-ward a gold-bound brand he presented,

That he was afterwards honored on the ale-bench more highly

As the heirloom’s owner. Set he out on his vessel,

15 To drive on the deep, Dane-country left he.

Along by the mast then a sea-garment fluttered,

A rope-fastened sail. The sea-boat resounded,

The wind oեr the waters the wave-floater nowise

Kept from its journey; the sea-goer traveled,

20 The foamy-necked floated forth oեr the currents,

The well-fashioned vessel oեr the ways of the ocean,

(3) Till they came within sight of the cliffs of the Geatmen,

The well-known headlands. The wave-goer hastened

Driven by breezes, stood on the shore.

(4) 25 Prompt at the ocean, the port-ward was ready,

Who long in the past outlooked in the distance,

At water’s-edge waiting well-lovd heroes;

He bound to the bank then the broad-bosomed vessel

Fast in its fetters, lest the force of the waters

30 Should be able to injure the ocean-wood winsome.

Bade he up then take the treasure of princes,

Plate-gold and fretwork; not far was it thence

To go off in search of the giver of jewels:

[66] Hrethel’s son Higelac at home there remaineth,

35 Himself with his comrades close to the sea-coast.

The building was splendid, the king heroic,

Great in his hall, Hygd very young was,

(5) Fine-mooded, clever, though few were the winters

That the daughter of Hreth had dwelt in the borough;

40 But she nowise was cringing nor niggard of presents,

Of ornaments rare, to the race of the Geatmen.

(6) Thrytho nursed anger, excellent folk-queen,

Hot-burning hatred: no hero whatever

Սong household companions, her husband excepted

(7) 45 Dared to adventure to look at the woman

With eyes in the daytime; but he knew that death-chains

Hand-wreathed were wrought him: early thereafter,

When the hand-strife was over, edges were ready,

That fierce-raging sword-point had to force a decision,

50 Murder-bale show. Such no womanly custom

For a lady to practise, though lovely her person,

That a weaver-of-peace, on pretence of anger

A belovd liegeman of life should deprive.

Soothly this hindered Heming’s kinsman;

55 Other ale-drinking earlmen asserted

That fearful folk-sorrows fewer she wrought them,

Treacherous doings, since first she was given

Adorned with gold to the war-hero youthful,

For her origin honored, when Offa’s great palace

60 Oեr the fallow flood by her father’s instructions

She sought on her journey, where she afterwards fully,

Famed for her virtue, her fate on the king’s-seat

[67] Enjoyed in her lifetime, love did she hold with

The ruler of heroes, the best, it is told me,

65 Of all of the earthmen that oceans encompass,

Of earl-kindreds endless; hence Offa was famous

Far and widely, by gifts and by battles,

Spear-valiant hero; the home of his fathers

He governed with wisdom, whence Eomr did issue

70 For help unto heroes, Heming’s kinsman,

Grandson of Garmund, great in encounters.

DE REIS HUISWAARTS. DE TWEE KONINGINNEN.

Toen de band van de zeer dappere bedienden

Naar de stroom kwam waren ze allen in harnas gekleed,

In banden gewoven schilden. De landbewaker merkte op

De terugkeer van de graaf zoals hij ze vroeger had gezien;

Geenszins schuldig begroette hij de vreemdelingen

Van de rand van de klif, maar reed verder om hen te ontmoeten;

Zei dat de helder bewapende bezoekers schipwaarts reisden.

Welkom tot de Geats. Het brede schip dan

Lag op het zand, geladen met wapens.

Met paarden en juwelen, het ringvormige zeilschip;

De mast opgetrokken over de schatten van Hrothgar.

Hij gaf de bootbewaker een goud gebonden zwaard,

Zodat hij daarna op de bierbank meer werd gewaardeerd

Als de eigenaar van een erfstuk. Hij zette zijn boot uit,

Om naar het diepe te gaan. Denen land verliet hij.

Langs de mast fladderde een zeekleed

Een met touw vast gemaakt zeil, de zeeboot weerklonk

De wind over de wateren die golf beweging geenszins

Hield van zijn reis; de zeevarende reisden,

De schuimende nek zweefde voort over de stromingen,

Het goed gevormde schip over de oceaan wegen,

Tot ze in het zicht van de kliffen van de Geats kwamen,

Het bekende voorgebergte. De golf beweging haastte zich

Gedreven door de wind, stond op de kust.

Prompt op de oceaan, de havenwachter was gereed

Die vroeger lang uitkeek in de verte,

Aan de waterkant wachtten zeer geliefde helden;

Hij bond toen aan de over de boot met brede boezem

Snel in zijn boeien zodat de kracht van het water niet

In staat zou zijn dat de oceaan het hout kan beschadigen.

Hij beval dan de schat van de prinsen te nemen

Plaatgoud en sierwerk; niet ver was het dan

Om op pad te gaan op zoek naar de schenker van juwelen;

De zoon van Hrethel Higelac verblijft daar thuis,

Hij zelf met zijn kameraden dicht bij de zeekust.

Het gebouw was prachtig, de heldfhaftige koning,

Groot in zijn hal, Hygd was heel jong,

Fijn gestemd, slim, ofschoon er weinig winters waren

Dat de dochter van Hreth in het stadje woonde;

Maar ze was geenszins krenterig nog vrekkig van presenten,

Van zeldzame ornamenten aan het geslacht van de Geats.

Thrytho koesterde woede, uitstekende volkskoningin,

Heet brandende haat; geen enkele held

Onder huishoudelijke metgezellen, uitgezonderd haar man

Durfde te avonturen om naar de vrouw te kijken

Met de ogen overdag; maar hij kende die doodsketens

Handomhulsels werden door hem gesmeed; vroeg daarna,

Toen het handgevecht over was, de randen waren klaar,

Dat fel woedende zwaardpunt moest een beslissing forceren,

Moordenaar pijnlijke show. Zo’ nonvrouwelijk gebruik

Voor een dame om te oefenen, hoewel lieflijk haar persoon,

Dat een wever van vrede, op voorwendsel van woede

Een geliefde leenman van het leven zou moeten beroven.

Werkelijk hinderde dit de bloedverwant van Heming;

Andere bier drinkende graven beweerden

Dat angstaanjagende volkse zorgen ze hen minder heeft gemaakt,

Verraderlijke daden, sinds ze voor het eerst werd gegeven

Versierd met goud aan de jonge oorlogsheld,

Vanwege haar oorsprong geerd, toen Offa’s grote paleis

Over de braak liggende vloed door de instructies van haar vader

Ze zocht op haar reis waar ze daarna volledig

Beroemd om haar deugd, haar lot op de koningszetel

Genoot in haar leven, liefde hield ze met

De heerser van de helden, de beste is me verteld.

Van alle aardbewoners die de oceanen omvatten,

Van eindeloze graven geslachten; vandaar dat Offa beroemd was

Ver en wijd; door geschenken en veldslagen,

Speer dappere held; het huis van zijn vaders

Regeerde hij met wijsheid, vanwaar Eomr uitkwam

Om helden te helpen, de bloedverwant van Heming

Kleinzoon van Garmund, geweldig in ontmoetingen.

XXIX. BEOWULF AND HIGELAC.

Then the brave one departed, his band along with him,

(1) Seeking the sea-shore, the sea-marches treading,

The wide-stretching shores. The world-candle glimmered,

The sun from the southward; they proceeded then onward,

5 Early arriving where they heard that the troop-lord,

Ongentheow’s slayer, excellent, youthful

Folk-prince and warrior was distributing jewels,

Close in his castle. The coming of Beowulf

Was announced in a message quickly to Higelac,

10 That the folk-troop’s defender forth to the palace

The linden-companion alive was advancing,

Secure from the combat courtward a-going.

The building was early inward made ready

For the foot-going guests as the good one had ordered.

(2) 15 He sat by the man then who had lived through the struggle,

Kinsman by kinsman, when the king of the people

Had in lordly language saluted the dear one,

(3) In words that were formal. The daughter of Hreth

Coursed through the building, carrying mead-cups:

[68] 20 She loved the retainers, tendered the beakers

To the high-minded Geatmen. Higelac էan then

(4) Pleasantly plying his companion with questions

In the high-towering palace. A curious interest

Tormented his spirit, what meaning to see in

25 The Sea-Geatsՠadventures: ‘Beowulf worthy,

(5) How throve your journeying, when thou thoughtest suddenly

Far oեr the salt-streams to seek an encounter,

A battle at Heorot? Hast bettered for Hrothgar,

The famous folk-leader, his far-published sorrows

30 Any at all? In agony-billows

(6) I mused upon torture, distrusted the journey

Of the belovd liegeman; I long time did pray thee

By no means to seek out the murderous spirit,

To suffer the South-Danes themselves to decide on

35 Grappling with Grendel. To God I am thankful

To be suffered to see thee safe from thy journey.

(7) Beowulf answered, bairn of old Ecgtheow:

ҕTis hidden by no means, Higelac chieftain,

From many of men, the meeting so famous,

40 What mournful moments of me and of Grendel

Were passed in the place where he pressing affliction

On the Victory-Scyldings scathefully brought,

Anguish forever; that all I avengd,

So that any under heaven of the kinsmen of Grendel

(8) 45 Needeth not boast of that cry-in-the-morning,

Who longest liveth of the loth-going kindred,

Encompassed by moorland. I came in my journey

To the royal ring-hall, Hrothgar to greet there:

(9) Soon did the famous scion of Healfdene,

50 When he understood fully the spirit that led me,

Assign me a seat with the son of his bosom.

[69] The troop was in joyance; mead-glee greater

Վeath arch of the ether not ever beheld I

(10) Սid hall-building holders. The highly-famed queen,

55 Peace-tie of peoples, oft passed through the building,

Cheered the young troopers; she oft tendered a hero

A beautiful ring-band, ere she went to her sitting.

(11) Oft the daughter of Hrothgar in view of the courtiers

To the earls at the end the ale-vessel carried,

60 Whom Freaware I heard then hall-sitters title,

When nail-adorned jewels she gave to the heroes:

(12) Gold-bedecked, youthful, to the glad son of Froda

Her faith has been plighted; the friend of the Scyldings,

The guard of the kingdom, hath given his sanction,

65 And counts it a vantage, for a part of the quarrels,

A portion of hatred, to pay with the woman.

Somewhere not rarely, when the ruler has fallen,

The life-taking lance relaxeth its fury

For a brief breathing-spell, though the bride be charming!

BEOWULF EN HIGELAC.

Toen de dappere vertrok en zijn groep met hem,

Op zoek naar de zeekust, de zeeloop betraden

De uitgestrekte oevers. De wereldkaars glinsterde,

De zon uit het zuiden; zij gingen toen verder,

Komen vroeg aan waar ze hoorden dat de heer van de troep

De moordenaar van Ongentheow, uitstekende jonge

Volksprins en krijger die juwelen verdeelde,

Dichtbij zijn kasteel. De komst van Beowulf

Werd snel in een bericht aan Higelac aangekondigd,

Dat de verdediger van volkstroepen naar het paleis gaat

De soepele levende gezel ging vooruit,

Zeker dat de groep naar het hof ging.

Het gebouw werd van te voren klaar gemaakt

Voor de wandelende gasten had de goede geregeld

Hij zat bij de man die de strijd had meegemaakt,

Bloedverwant bij bloedverwant, toen de koning van het volk

In edele taal de geliefde had begroet,

In formele woorden. De dochter van Hreth

Ging door het gebouw met mede koppen;

Ze hield van de bedienden en gaf de bekers aan

Tor de zeer beminde Geat man. Higelac ging toen

Aangenaam zijn metgezel overstelpen met vragen

In het torenhoge paleis. Een merkwaardige interesse

Kwelde zijn geest welke bedoeling te zien in

De avonturen van de zee Geat; ’waardige Beowulf,

Hoe verging je reis toen je plotseling dacht

Ver over de zeestromen een ontmoeting te zoeken,

Een gevecht te Heorot? Heb je het verbeterd voor Hrothgar

De beroemde volksleider, zijn ver verspreide zorgen

Helemaal niet? In ondraaglijke golven

Mijmerde ik op die kwelling, wantrouwde de reis

Van de geliefde leenman; ik bad u een lange tijd

Om in geen geval de moorddadige geest te zoeken,

De lijdende Zuid Denen zelf te laten beslissen

Worstelen met Grendel. Tot God ben ik dankbaar

Om te lijden om je veilig te zien van je reis.’

Beowulf antwoordde, kind van de oude Ecgtheow:

Het is op geen manier verborgen, hoofdman Higelac,

Van veel mannen de zo beroemde ontmoeting,

Welke treurige momenten van mij en van Grendel

Gepasseerd waren op de plaats waar hij smart drukte

Op de victorie Scylding schadelijk bracht.

Voor altijd angst; dat alles heb ik gewraakt

Zodat iedereen onder de hemel de bloedverwanten van Grendel

Moet niet opscheppen over die schreeuw in de morgen

Die het langst leeft van de afkerig gaande verwanten

Omsloten door veenland. Ik kwam op mijn reis

Naar de koninklijke ringhal om Hrothgar daar te begroeten;

Al gauw deed de beroemde telg van Healfdene

Toen hij de geest die me leidde volledig begreep,

Me een zetel toewijzen met zijn boezemzoon.

De troep was in vreugde; mede vreugde groter

Beneden de boog van de ether zag ik nooit

Tussen hal gebouwen houders. De zeer beroemde koningin

Vredesband van mensen ging vaak door het gebouw,

Juichte de jonge soldaten toe; ze heeft vaak een held aangeboden

Een prachtig ringband voor ze naar haar plaats ging,

Vaak zat de dochter van Hrothgar in het gezicht van de hovelingen

Naar de graven op het eind droeg ze bier vaten,

Van welke Freaware ik toen de hal model titel hoorde,

Met nagels versierde juwelen gaf ze de helden;

Goud bedekt, jeugdig, aan de blijde zoon van Froda

Haar trouw wordt beloofd; de vriend van de Scyldings

De bewaker van het koninkrijk heeft zijn goedkeuring gegeven

En noemt het een voordeel, voor een deel van de ruzies

Een deel van haat om met de vrouw te betalen.

Ergens niet zeldzaam als de heerser is gevallen,

De leven nemende lans zijn woede ontneemt

Voor een korte adem betovering, hoewel de bruid charmant is!

XXX. BEOWULF NARRATES HIS ADVENTURES TO HIGELAC.

҉t well may discomfit the prince of the Heathobards

And each of the thanemen of earls that attend him,

[70] When he goes to the building escorting the woman,

That a noble-born Daneman the knights should be feasting:

5 There gleam on his person the leavings of elders

Hard and ring-bright, Heathobardsՠtreasure,

While they wielded their arms, till they misled to the battle

Their own dear lives and belovd companions.

He saith at the banquet who the collar beholdeth,

10 An ancient ash-warrior who earlmen’s destruction

Clearly recalleth (cruel his spirit),

Sadly beginneth sounding the youthful

Thane-champion’s spirit through the thoughts of his bosom,

War-grief to waken, and this word-answer speaketh:

(1) 15 ԁrt thou able, my friend, to know when thou seest it

The brand which thy father bare to the conflict

In his latest adventure, ծeath visor of helmet,

The dearly-loved iron, where Danemen did slay him,

And brave-mooded Scyldings, on the fall of the heroes,

20 (When vengeance was sleeping) the slaughter-place wielded?

Eեn now some man of the murderer’s progeny

Exulting in ornaments enters the building,

Boasts of his blood-shedding, offbeareth the jewel

Which thou shouldst wholly hold in possession!’

25 So he urgeth and mindeth on every occasion

With woe-bringing words, till waxeth the season

When the woman’s thane for the works of his father,

The bill having bitten, blood-gory sleepeth,

Fated to perish; the other one thenceward

30 Փcapeth alive, the land knoweth thoroughly.

Then the oaths of the earlmen on each side are broken,

When rancors unresting are raging in Ingeld

And his wife-love waxeth less warm after sorrow.

So the Heathobardsՠfavor not faithful I reckon,

35 Their part in the treaty not true to the Danemen,

Their friendship not fast. I further shall tell thee

[71] (2) More about Grendel, that thou fully mayst hear,

Ornament-giver, what afterward came from

The hand-rush of heroes. When heaven’s bright jewel

40 Oեr earthfields had glided, the stranger came raging,

The horrible night-fiend, us for to visit,

Where wholly unharmed the hall we were guarding.

(3) To Hondscio happened a hopeless contention,

Death to the doomed one, dead he fell foremost,

45 Girded war-champion; to him Grendel became then,

To the vassal distinguished, a tooth-weaponed murderer,

The well-beloved henchman’s body all swallowed.

Not the earlier off empty of hand did

The bloody-toothed murderer, mindful of evils,

50 Wish to escape from the gold-giver’s palace,

But sturdy of strength he strove to outdo me,

Hand-ready grappled. A glove was suspended

Spacious and wondrous, in art-fetters fastened,

Which was fashioned entirely by touch of the craftman

55 From the dragon’s skin by the devil’s devices:

He down in its depths would do me unsadly

One among many, deed-doer raging,

Though sinless he saw me; not so could it happen

When I in my anger upright did stand.

60 Քis too long to recount how requital I furnished

For every evil to the earlmen’s destroyer;

(4) Քwas there, my prince, that I proudly distinguished

Thy land with my labors. He left and retreated,

He lived his life a little while longer:

65 Yet his right-hand guarded his footstep in Heorot,

And sad-mooded thence to the sea-bottom fell he,

Mournful in mind. For the might-rush of battle

(5) The friend of the Scyldings, with gold that was plated,

With ornaments many, much requited me,

70 When daylight had dawned, and down to the banquet

We had sat us together. There was chanting and joyance:

The age-stricken Scylding asked many questions

[72] And of old-times related; oft light-ringing harp-strings,

Joy-telling wood, were touched by the brave one;

75 Now he uttered measures, mourning and truthful,

Then the large-hearted land-king a legend of wonder

Truthfully told us. Now troubled with years

(6) The age-hoary warrior afterward began to

Mourn for the might that marked him in youth-days;

80 His breast within boiled, when burdened with winters

Much he remembered. From morning till night then

We joyed us therein as etiquette suffered,

Till the second night season came unto earth-folk.

Then early thereafter, the mother of Grendel

(7) 85 Was ready for vengeance, wretched she journeyed;

Her son had death ravished, the wrath of the Geatmen.

The horrible woman avengd her offspring,

And with mighty mainstrength murdered a hero.

schere falls a prey to her vengeance.

There the spirit of schere, agd adviser,

90 Was ready to vanish; nor when morn had lightened

Were they anywise suffered to consume him with fire,

Folk of the Danemen, the death-weakened hero,

Nor the belovd liegeman to lay on the pyre;

(9) She the corpse had offcarried in the clutch of the foeman

95 Վeath mountain-brook’s flood. To Hrothgar ‘t was saddest

Of pains that ever had preyed on the chieftain;

By the life of thee the land-prince then me

Besought very sadly, in sea-currentsՠeddies

To display my prowess, to peril my safety,

100 Might-deeds accomplish; much did he promise.

(10) I found then the famous flood-current’s cruel,

Horrible depth-warder. A while unto us two

[73] Hand was in common; the currents were seething

With gore that was clotted, and Grendel’s fierce mother’s

(11) 105 Head I offhacked in the hall at the bottom

With huge-reaching sword-edge, hardly I wrested

My life from her clutches; not doomed was I then,

(12) But the warden of earlmen afterward gave me

Jewels in quantity, kinsman of Healfdene.

BEOWULF VERTELT ZIJN AVONTUREN AAN HIGELAC.

Het mag de prins van de Heathobards frusteren

En elk van de Deense graven die hem begeleiden,

Als hij naar het gebouw gaat om de vrouw te begeleiden,

Dat de welgeboren Deen met de ridders zou moeten feesten

Op zijn persoon glinsteren de overblijfselen van de ouden

Hard en ring helder de schat van Heathobard

Terwijl ze hun armen gebruikten totdat ze de strijd ontvluchtten

Hun eigen geliefde levens en geliefde metgezellen.

Hij zei aan het banket wie de kraag ziet,

Een oude essen krijger wiens graven vernietiging

Duidelijk herinnert (wreed zijn geest)

Droevig beginnen de jeugdige te klinken

De geest van Deense kampioen door de gedachte van zijn boezem,

Oorlogsverdriet te ontwaken en dit antwoord spreekt:

ҠBen je in staat, mijn vriend, te weten wanneer u het ziet

Het zwaard die je vader bij het conflict droeg

In zijn laatste avontuur beneden de vizier van de helm,

Het innig geliefde ijzer waar Denen hem doodde.

En dapper gestelde Scyldings bij de val van de helden,

(Toen wraak sliep) de slachtplaats gebruikten?

Zelfs nu nog sommige mannelijke nakomelingen van de moordenaars

Komen triomfantelijk in ornamenten in dit gebouw,

Opscheppen over zijn bloedstorting, draag het juweel weg

Die u geheel in bezit moet houden’!

Daarom dringt hij er bij elke gelegenheid op aan

Met pijnlijke woorden tot het tijd groeit

Wanneer de vrouwelijke Deen voor de werken van zijn vader,

Het zwaard heeft gebeten, bloederig slaapt,

Voorbestemd te vergaan; de andere vandaar

Ontsnapte levend, kende het land grondig

Dan zijn de eden van graven aan elke kant gebroken.

Wanneer onrustig rancunes zijn in Ingeld

En de liefde van zijn vrouw werd minder warm na verdriet.

Dus denk ik dat Heathobardՠs voorkeur niet trouw is

Hun aandeel in het verdrag is niet oprecht voor de Denen,

Hun vriendschap niet hecht. Ik zal je verder vertellen

Meer over Grendel wat je volledig mag horen,

Ornament gever wat daarna kwam

De handdruk van de helden. Toen het hemelse heldere juweel

Over de aardse velden was gegleden kwam de vreemdeling woedend,

De vreselijke nachtduivel om ons te bezoeken

Waar geheel ongedeerd de hal was die we bewaakten

Voor Hondscio ontstond een hopeloze strijd,

Dood aan de verdoemde, dood viel hij vooral,

Omgorde oorlogskampioen; voor hem werd Grendel toen,

De voorname vazal, een tot de tanden bewapende moordenaar,

Die de zeer geliefde handlangerՠs lichaam geheel inslikte

Niet de eerder afgedane hand deed het

De bloedige getande moordenaar, bewust van zijn kwaad

Wenste te ontsnappen uit het paleis van de goudgever,

Maar stoer van kracht streefde hij me te overtreffen,

Handklaar vastgegrepen. Een handschoen was opgeschort

Ruim en wonderbaarlijk, in kunstige boeien gevestigd

Die geheel gemaakt was door het werk van een ambachtsman

Van de drakenhuid door duivelse hulpmiddelen;

Hij beneden in zijn diepte wilde me blij

Een van de vele, woedende daad doener ,

Hoewel hij zondeloos me zag; zo zou het niet gebeuren

Toen ik in mijn woede overeind bleef staan.

Het is te lang om te vertellen hoe ik vergelding heb gedaan

Voor elk kwaad aan de vernietiger van graven;

Het was daar, mijn prins, dat ik trots heb onderscheiden

Uw land met mijn werk. Hij ging weg en trok zich terug,

Hij leefde zijn leven nog wat langer;

Maar zijn rechterhand bewaakte zijn voetstap in Heorot,

En droevig gesteld viel hij vandaar naar de zeebodem,

Treurig van geest. Voor de stormloop van de strijd

De vriend van de Scyldings, met goud was dat bedekt,

Met vele ornamenten, heeft me veel geist

Toen het daglicht was gekomen en tot aan het banket

Zaten we tezamen. Daar was muziek en vreugde;

De oude beproefde Scylding stelde vele vragen

En verhaalde van oude tijden; van licht rinkelende harpsnaren,

Vreugdevol hout, werd aangeraakt door de dappere;

Nu uitte hij maatregelen, rouwend en waarheidsgetrouw,

Toen de grootmoedige landkoning een legende van verwondering

Waarheidsgetrouw ons vertelde. Nu het verdriet van jaren

De oude grijze krijger begon daarna te

Treuren om de macht die hem kenmerkte in zijn jeugd;

Veel herinnerde hij zich. Van ‘s ochtend tot ‘s avond dan

Zijn borst kookt van binnen als hij last heeft van de winter.

Verheugden we ons erin als de etiquette toelaat,

Tot de tweede nacht tijd kwam onder het aardvolk.

Toen vroeg daarna de moeder van Grendel

Gereed was voor wraak, ellendig reisde ze;

Haar zoon had de dood meegesleept, de toorn van de Geats.

De vreselijke vrouw wraakte haar nakomeling.

En met machtige grote kracht vermoordde een held.

schere valt ten prooi aan haar wraak.

Toen de geest van schere, oude adviseur,

Gereed was om te verdwijnen; nog toen de morgen oplichtte

Moesten ze hoe dan ook lijden om hem met vuur te verteren,

Volk van Denen, de doodzwakke held

Noch de geliefde leenman die op de brandstapel lag;

Ze had het lijk weg gedragen in de greep van de vijand

Beneden bergbeek vloed. Voor Hrothgar was het droevigste

Van pijnen die ooit de hoofdman hadden gepijnigd

Bij het leven van u de landprins toen me

Zeer droevig bezocht, in zeestromen kolken

Om mijn dapperheid te tonen, mijn veiligheid in gevaar brengen,

Mocht daden volbrengen; veel beloofde hij.

Ik vond toen de beroemde wrede vloedstromen

Verschrikkelijke diepte bewaarder. Een tijdje onder ons twee

Handen met elkaar gemeen; de stromen kookten

Met gestold bloed en Grendelՠs woeste moederՠs

Hoofd hakte ik af in de hal op de bodem

Met enorm reikende zwaardkant, nauwelijks wrong ik

Mijn lijf uit haar klauwen; niet verdoemd was ik toen,

Maar de bewaker van graven gaf me dan

Juwelen in overvloed, bloedverwant van Healfdene.

XXXI. GIFT GIVING IS MUTUAL.

ғo the belovd land-prince lived in decorum;

I had missed no rewards, no meeds of my prowess,

But he gave me jewels, regarding my wishes,

Healfdene his bairn; Iլl bring them to thee, then,

(1) 5 Atheling of earlmen, offer them gladly.

And still unto thee is all my affection:

But few of my folk-kin find I surviving

But thee, dear Higelac!’ Bade he in then to carry

The boar-image, banner, battle-high helmet,

10 Iron-gray armor, the excellent weapon,

(2) In song-measures said: Ҕhis suit-for-the-battle

Hrothgar presented me, bade me expressly,

Wise-mooded atheling, thereafter to tell thee

The whole of its history, said King Heregar owned it,

15 Dane-prince for long: yet he wished not to give then

[74] The mail to his son, though dearly he loved him,

Hereward the hardy. Hold all in joyance!Ӽo:p>

I heard that there followed hard on the jewels

Two braces of stallions of striking resemblance,

20 Dappled and yellow; he granted him usance

Of horses and treasures. So a kinsman should bear him,

No web of treachery weave for another,

Nor by cunning craftiness cause the destruction

(3) Of trusty companion. Most precious to Higelac,

25 The bold one in battle, was the bairn of his sister,

And each unto other mindful of favors.

(4) I am told that to Hygd he proffered the necklace,

Wonder-gem rare that Wealhtheow gave him,

The troop-leader’s daughter, a trio of horses

30 Slender and saddle-bright; soon did the jewel

Embellish her bosom, when the beer-feast was over.

So Ecgtheow’s bairn brave did prove him,

(5) War-famous man, by deeds that were valiant,

He lived in honor, belovd companions

35 Slew not carousing; his mood was not cruel,

But by hand-strength hugest of heroes then living

The brave one retained the bountiful gift that

The Lord had allowed him. Long was he wretched,

So that sons of the Geatmen accounted him worthless,

40 And the lord of the liegemen loth was to do him

Mickle of honor, when mead-cups were passing;

They fully believed him idle and sluggish,

(60 An indolent atheling: to the honor-blest man there

Came requital for the cuts he had suffered.

45 The folk-troop’s defender bade fetch to the building

The heirloom of Hrethel, embellished with gold,

(7) So the brave one enjoined it; there was jewel no richer

In the form of a weapon խong Geats of that era;

In Beowulf’s keeping he placed it and gave him

50 Seven of thousands, manor and lordship.

Common to both was land խong the people,

[75] Estate and inherited rights and possessions,

To the second one specially spacious dominions,

To the one who was better. It afterward happened

55 In days that followed, befell the battle-thanes,

(8) After Higelac’s death, and when Heardred was murdered

With weapons of warfare ծeath well-covered targets,

When valiant battlemen in victor-band sought him,

War-Scylfing heroes harassed the nephew

60 Of Hereric in battle. To Beowulf’s keeping

Turned there in time extensive dominions:

(9) He fittingly ruled them a fifty of winters

(He a man-ruler wise was, manor-ward old) till

A certain one էan, on gloom-darkening nights, a

(10) 65 Dragon, to govern, who guarded a treasure,

A high-rising stone-cliff, on heath that was grayish:

A path ծeath it lay, unknown unto mortals.

Some one of earthmen entered the mountain,

The heathenish hoard laid hold of with ardor;

70 * * * * * *

* * * * * * *

* * * * * * *

* * * * * * *

* * * * * * *

GIFTEN GEVEN IS WEDERZIJDS.

Dus leefde de geliefde landprins in decorum;

Ik had geen beloningen gemist, geen daden van mijn dapperheid,

Maar hij gaf me juwelen met aandacht van mijn wensen,

Healfdene zijn kind; ik zal ze bij je brengen, dan

Edeling van graven bied hen graag aan.

En tot u is nog steeds mijn genegenheid;

Maar weinigen van mijn volk familie vinden dat ik overleef

Maar u, lieve Higelac! ‘Hij moest hem toen brengen

Het zwijnenbeeld, banier, gevechtshelm,

IJzergrijze wapenuitrusting, het uitstekende wapen,

In zangmaten zei: ҄it is geschikt voor de slag

Hrothgar presenteerde het me, beval me uitdrukkelijk, wijs Gestemde edeling om daarna het u te vertellen

De hele geschiedenis ervan en zei koning Heregar bezat het,

Lange tijd Deense prins; toch wenste hij niet te geven toen

De maliën aan zijn zoon, hoewel hij veel van hem hield,

Hereward de harde. Hou alles in vreugdeӡ

Ik hoorde dat de juwelen er snel op volgden

Twee beugels van hengsten met een opvallende gelijkenis,

Gevlekt en geel; hij verleende hem het geld

Van paarden en schatten. Dus een bloedverwant zou hem moeten dragen

Geen web van verraad weven voor een ander,

Nog door listige sluwheid de vernietiging veroorzaken

Van de betrouwbare metgezel. Het kostbaarste voor Higelac,

De dapper in strijd was het kind van zijn zuster,

En elke tot de ander bedachtzaam van gunsten

Mij is verteld dat hij aan Hygd de halsketting heeft aangeboden,

De zeldzame wonder edelsteen die Wealtheow hem gaf,

De dochter van de troep leider een drietal paarden

Slank en zadel helder; snel liet het juweel

Haar boezem versieren toen het bierfeest voorbij was.

Dus het kind van Ecghteow bewees zich,

Oorlog beroemde man door daden die dapper waren,

Hij leefde in eer, geliefde metgezellen

Sloeg niet verzwelgend; zijn humeur was niet wreed,

Maar met handkracht de moedigste held die toen leefden

De dappere bewaarder de rovervloedige geschenken die

De Heer hem had toegestaan. Lang was hij ellendig

Zodat de zonen van de Geat hem waardeloos maakten,

En de heer van de leenmannen was afkerig om hem te doen

Veel eer, toen de mede koppen voorbij kwamen;

Geloofden ze volledig dat hij nutteloos en traag was,

Een trage edeling; voor de eer gezegende man daar

Kwam vergelding voor de bezuinigingen die hij had gedaan.

De volkstroepen verdediger beval uit het gebouw te halen

Het erfstuk van Hrethel, verfraaid met goud,

Dus beval de dappere; er was geen rijker juweel

In de vorm van een wapen onder de Geats in die tijd;

Hij plaatste het in Beowulfՠs beheer en gaf hem

Zevenduizend landhuizen en heerschappij.

Gemeenschappelijk voor beide was land onder de mensen

Landgoederen en gerfde rechten en bezittingen,

Bij de tweede een bijzonder ruim gebied,

Bij de ene die beter was, daarna gebeurde het

In de dagen die volgden overkwam de gevechts Denen

Na de dood van Higelac en toen Heardred vermoord werd

Met oorlogswapens beneden goed bedekte schilden,

Toen dappere vechters in overwinnaars bende hem zochten

Oorlog Scylfing helden vielen de neef lastig

Van Hereric in de strijd. Naar Beowulfՠs beheer

Kwam daar in die tijd uitgestrekte gebieden;

Hij regeerde hen passend vijftig winters

(Hij was een wijze menselijke heerser, oude huisbewaker) tot

Een zekere begon, in duistere nachten, een

Draak te regeren die een schat bewaakte,

Een hoog oprijzende stenen klif op een grijze heide

Er lag een pad onder onbekend voor stervelingen.

Sommige aardbewoners kwamen bij de berg,

De heidense schat met ijver vast hield,

XXXII. THE HOARD AND THE DRAGON.

* * * * * * *

He sought of himself who sorely did harm him,

But, for need very pressing, the servant of one of

The sons of the heroes hate-blows evaded,

5 Seeking for shelter and the sin-driven warrior

Took refuge within there. He early looked in it,

* * * * * * *

* * * * * * *

[76] * * * * when the onset surprised him,

(1) 10 He a gem-vessel saw there: many of suchlike

Ancient ornaments in the earth-cave were lying,

As in days of yore some one of men of

Illustrious lineage, as a legacy monstrous,

There had secreted them, careful and thoughtful,

15 Dear-valued jewels. Death had offsnatched them,

In the days of the past, and the one man moreover

Of the flower of the folk who fared there the longest,

Was fain to defer it, friend-mourning warder,

A little longer to be left in enjoyment

20 Of long-lasting treasure. A barrow all-ready

Stood on the plain the stream-currents nigh to,

New by the ness-edge, unnethe of approaching:

The keeper of rings carried within a

Ponderous deal of the treasure of nobles,

25 Of gold that was beaten, briefly he spake then:

(2) ҈old thou, O Earth, now heroes no more may,

The earnings of earlmen. Lo! erst in thy bosom

Worthy men won them; war-death hath ravished,

Perilous life-bale, all my warriors,

30 Liegemen belovd, who this life have forsaken,

Who hall-pleasures saw. No sword-bearer have I,

And no one to burnish the gold-plated vessel,

The high-valued beaker: my heroes are vanished.

The hardy helmet behung with gilding

35 Shall be reaved of its riches: the ring-cleansers slumber

Who were charged to have ready visors-for-battle,

And the burnie that bided in battle-encounter

[77] 40 Its lord being lifeless, no longer may journey

Hanging by heroes; harp-joy is vanished,

The rapture of glee-wood, no excellent falcon

Swoops through the building, no swift-footed charger

Grindeth the gravel. A grievous destruction

45 No few of the world-folk widely hath scattered!Ӽo:p>

So, woful of spirit one after all

Lamented mournfully, moaning in sadness

By day and by night, till death with its billows

(3) Dashed on his spirit. Then the ancient dusk-scather

50 Found the great treasure standing all open,

He who flaming and fiery flies to the barrows,

Naked war-dragon, nightly escapeth

Encompassed with fire; men under heaven

Widely beheld him. Քis said that he looks for

55 The hoard in the earth, where old he is guarding

The heathenish treasure; heլl be nowise the better.

(4) So three-hundred winters the waster of peoples

Held upon earth that excellent hoard-hall,

Till the forementioned earlman angered him bitterly:

60 The beat-plated beaker he bare to his chieftain

And fullest remission for all his remissness

Begged of his liegelord. Then the hoard was discovered,

The treasure was taken, his petition was granted

(5) The lorn-mooded liegeman. His lord regarded

65 The old-work of earth-folk—’t was the earliest occasion.

When the dragon awoke, the strife was renewed there;

He snuffed լong the stone then, stout-hearted found he

[78] The footprint of foeman; too far had he gone

With cunning craftiness close to the head of

70 The fire-spewing dragon. So undoomed he may ‘scape from

Anguish and exile with ease who possesseth

The favor of Heaven. The hoard-warden eagerly

Searched oեr the ground then, would meet with the person

That caused him sorrow while in slumber reclining:

75 Gleaming and wild he oft went round the cavern,

All of it outward; not any of earthmen

Was seen in that desert. Yet he joyed in the battle,

Rejoiced in the conflict: oft he turned to the barrow,

Sought for the gem-cup; this he soon perceived then

80 That some man or other had discovered the gold,

The famous folk-treasure. Not fain did the hoard-ward

Wait until evening; then the ward of the barrow

Was angry in spirit, the loathd one wished to

Pay for the dear-valued drink-cup with fire.

85 Then the day was done as the dragon would have it,

He no longer would wait on the wall, but departed

(7) Fire-impelled, flaming. Fearful the start was

To earls in the land, as it early thereafter

To their giver-of-gold was grievously ended.

DE SCHAT EN DE DRAAK.

Hij zocht bij zichzelf wie hem ernstig pijn heeft gedaan,

Maar vanwege de zeer dringende nood de dienaar van een van

De zonen van helden gehate geslagen ontkwam

Op zoek naar onderdak en de door zonden gedreven krijger

Nam daarbinnen zijn toevlucht. Hij keek er vroeg in,

toen het begin hem verraste,

Hij zag daar een juwelen vat; veel van dergelijke dingen

Oude ornamenten lagen in de aardgrot

Zoals in dagen van weleer sommige mannen van

Illustre afkomst als een monsterlijke nalatenschap,

Daar hadden verborgen, voorzichtig en bedachtzaam,

Geliefde dure juwelen. De dood had hen weg gegrepen,

In vroegere dagen en de enige man bovendien

Van de bloem van het volk die daar het langste ging

Was blij om het over te dragen, vriend rouwende bewaarder

Iets langer om van zijn vreugde te genieten

Van de langdurige schat. Alreeds een grafheuvel

Stond op de vlakte nabij de stroomloop

Nieuw bij de landtong rand, moeilijk te benaderen

De ring houder droeg binnen een

Zwaar gedeelte van de schat van edelen,

Van geslagen goud, kort sprak hij toen;

҈oud u, o Aarde, nu kunnen de helden niet meer

De verdiensten van graven. Lo! Eerst in uw boezem

Waardige mannen wonnen het; oorlogsdood heeft hen ontnomen,

Gevaarlijke levenspijn, al mijn krijgers,

Geliefde leenheren die dit leven verlaten hebben,

Die hal genoegens zagen. Geen zwaarddrager heb ik,

En niemand om het vergulde vat te polijsten.

De zeer waardevolle beker; mijn helden zijn verdwenen.

De geharde helm behangen met verguldsel

Zal van zijn rijkheid beroofd zijn; de ring reinigers sluimeren

Die opgeroepen worden om gereed te zijn voor gevecht,

En het harnas dat wachtte in de slag treffen

Zijn heer die levenloos is kan niet langer reizen

Hangt bij de helden; harpen vreugde is verdwenen

Vervoering van minstreel hout, geen uitstekende valk

Zweeft door het gebouw, geen snelvoetig strijdros

Maalt het grind. Een pijnlijke vernietiging

Er zijn nu weinig van het wereldvolk verspreid!

Dus bezorgd van geest een tenslotte

Jammerde van verdriet, kreunend van droefheid

Overdag en ‘s nachts tot de dood met zijn golven

Zijn geest sloeg. Dan de oude schemerige beschadigder

Vond de grote schat helemaal open staan,

Hij die vlammend en vurig naar de grafheuvels vliegt,

Naakte oorlogsdraak, s nachts ontsnapt

Omvat met vuur; mannen onder de hemel

Aanschouwden hem ver. Er wordt gezegd dat hij zoekt naar

De heidense schat; hij zal nu geenszins beter zijn

Dus driehonderd winters de verkwister van mensen

Hield op de aarde die uitstekende schatkamer,

Tot de voor genoemde edelman hem woedend maakte;

De geklopte beker die hij naar zijn stamhoofd droeg

En de volledige verlossing voor al zijn nalatigheid

Smeekte voor zijn leenheer. Toen werd de schat ontdekt,

De schat werd genomen, zijn verzoek werd ingewilligd

De lafhartige leenman. Zijn heer beschouwde

Het oude werk van aardmensen, het was de eerste gelegenheid.

Toen de draak ontwaakte werd daar de strijd vernieuwd;

Hij snuffelde toen langs de steen, hartgrondig vond hij

De voetafdruk van de vijand; te ver was hij gegaan

Met sluwe listigheid dicht bij het hoofd van

De vuurspuwende draak. Zo kon hij gelukkig ontsnappen van

Angst en verbanning met gemak die bezit

De gunst van de Hemel. De gretige schatbewaarder

Zocht toen over de grond en wilde de persoon ontmoeten

Dat zorgde ervoor dat hij verdrietig werd terwijl hij in slaap lag;

Glanzend en wild ging hij vaak de grot rond,

Alles naar buiten; geen van de aardmensen

Werd in die woestijn gezien. Toch was hij blij met de strijd,

Verheugde zich in het conflict; hij draaide zich vaak om naar de grafheuvel,

Zocht naar de edelstenen beker; dit merkte hij al gauw

Dat een of andere man het goud had ontdekt,

De beroemde volksschat. Niet zo graag deed de schatbewaarder

Wachten tot de avond; toen de bewaker van de grafheuvel

Boos was in zijn geest; de walgelijke die hij wenste te

Betalen voor de kostbare drinkbeker met vuur.

Toen de dag om was zoals de draak het wilde hebben

Wilde hij niet langer op zijn muur wachten maar vertrok

Vuur brakend, vlammend. Angstig was het begin

De graven in het land zoals het al snel daarna

Tot hun goudgever smartelijk eindigde.

XXXIII. BRAVE THOUGH AGED. REMINISCENCES.

(1) The stranger began then to vomit forth fire,

To burn the great manor; the blaze then glimmered

For anguish to earlmen, not anything living

[79] Was the hateful air-goer willing to leave there.

5 The war of the worm widely was noticed,

The feud of the foeman afar and anear,

How the enemy injured the earls of the Geatmen,

Harried with hatred: back he hied to the treasure,

To the well-hidden cavern ere the coming of daylight.

10 He had circled with fire the folk of those regions,

With brand and burning; in the barrow he trusted,

In the wall and his war-might: the weening deceived him.

(2) Then straight was the horror to Beowulf published,

Early forsooth, that his own native homestead,

15 The best of buildings, was burning and melting,

Gift-seat of Geatmen. Քwas a grief to the spirit

Of the good-mooded hero, the greatest of sorrows:

(3) The wise one weened then that wielding his kingdom

Շainst the ancient commandments, he had bitterly angered

20 The Lord everlasting: with lorn meditations

His bosom welled inward, as was nowise his custom.

The fire-spewing dragon fully had wasted

The fastness of warriors, the water-land outward,

The manor with fire. The folk-ruling hero,

25 Prince of the Weders, was planning to wreak him.

The warmen’s defender bade them to make him,

Earlmen’s atheling, an excellent war-shield

(4) Wholly of iron: fully he knew then

That wood from the forest was helpless to aid him,

30 Shield against fire. The long-worthy ruler

Must live the last of his limited earth-days,

Of life in the world and the worm along with him,

Though he long had been holding hoard-wealth in plenty.

(5) Then the ring-prince disdained to seek with a war-band,

35 With army extensive, the air-going ranger;

He felt no fear of the foeman’s assaults and

He counted for little the might of the dragon,

[80] His power and prowess: for previously dared he

(6) A heap of hostility, hazarded dangers,

40 War-thane, when Hrothgar’s palace he cleansd,

Conquering combatant, clutched in the battle

The kinsmen of Grendel, of kindred detested.

(6) Քwas of hand-fights not least where Higelac was slaughtered,

When the king of the Geatmen with clashings of battle,

45 Friend-lord of folks in Frisian dominions,

Offspring of Hrethrel perished through sword-drink,

With battle-swords beaten; thence Beowulf came then

On self-help relying, swam through the waters;

He bare on his arm, lone-going, thirty

50 Outfits of armor, when the ocean he mounted.

The Hetwars by no means had need to be boastful

Of their fighting afoot, who forward to meet him

Carried their war-shields: not many returned from

The brave-mooded battle-knight back to their homesteads.

55 Ecgtheow’s bairn oեr the bight-courses swam then,

Lone-goer lorn to his land-folk returning,

Where Hygd to him tendered treasure and kingdom,

(7) Rings and dominion: her son she not trusted,

To be able to keep the kingdom devised him

60 Շainst alien races, on the death of King Higelac.

(8) Yet the sad ones succeeded not in persuading the atheling

In any way ever, to act as a suzerain

To Heardred, or promise to govern the kingdom;

Yet with friendly counsel in the folk he sustained him,

65 Gracious, with honor, till he grew to be older,

(9) Wielded the Weders. Wide-fleeing outlaws,

Ohthere’s sons, sought him oեr the waters:

They had stirred a revolt էainst the helm of the Scylfings,

The best of the sea-kings, who in Swedish dominions

70 Distributed treasure, distinguished folk-leader.

[81] Քwas the end of his earth-days; injury fatal

By swing of the sword he received as a greeting,

Offspring of Higelac; Ongentheow’s bairn

Later departed to visit his homestead,

75 When Heardred was dead; let Beowulf rule them,

Govern the Geatmen: good was that folk-king.

MOEDIG MAAR OUD. MEMOIRES.

De vreemdeling begon dan vuur te spuwen,

Om het grote landhuis te verbranden; de gloed fonkelde toen

Als angst voor de graven, niet iets levends

Was de haatdragende luchtganger bereid te laten daar.

De oorlog van de worm werd algemeen opgemerkt,

De vete van de vijand ver en dichtbij,

Hoe de vijand de graven van de Geats

Beschadigde met haat; terug ging hij naar de schat,

Naar de goed verborgen grot voor de komst van daglicht.

Hij had het volk van die gebieden met vuur omcirkeld

Met brand en verbranding; in de grafheuvel vertrouwde hij,

In de muur en zijn oorlogsmacht; de mening bedroog hem.

Toen recht was de gruwel aan Beowulf verteld,

Vroeg gezegd dat zijn eigen inlandse geboortestad

Het beste van gebouwen brandde en smolt,

Geschenkenzetel van de Geats. Het was een verdriet voor de geest

Van de goedaardige held, de grootste van de smarten:

De wijze weende toen dat de heerser over zijn koninkrijk

Tegen de oude geboden hij bitter vertoornd had

De eeuwige Heer, met eenzame meditaties

Welde in zijn boezem op zoals zijn gewoonte was.

De vuurspuwende draak heeft volledig vernield

De snelheid van zijn krijgers, het buitenste waterland.

Het landhuis met vuur, de volk regerende held,

Prins van de Geats was van plan om zich te wreken,

De verdediger van oorlog mensen beval om hem te maken,

Edelman van de graven, een uitstekend oorlogsschild

Geheel van ijzer; volledig wist hij toen

Dat het hout uit het bos hulpeloos was om hem te helpen,

Schild tegen vuur. De lang waardige heerser

Moet de laatste van zijn beperkte aardse dagen,

Van leven in de wereld en de worm samen met hem,

Hoewel hij al vele schatten weelde in overvloed heeft vast gehouden.

Toen minachtte de ringvorst zich om een krijgsbende te zoeken,

Met uitgebreid leger, de vliegende zwerver,

Hij voelde geen angst voor de aanvallen van de vijand en

Hij gaf weinig om de macht van de draak,

Zijn kracht en dapperheid; voor hij het eerder aandurfde

Een hoop vijandigheid, gevaarlijke gevaren,

Oorlog Deen, toen hij het paleis van Hrothgar

Veroverende strijder, greep in de strijd

De bloedverwant van Grendel, van verwante afkomst

Het was van de handgevecht niet de kleinster waar Higelac werd afgeslacht,

Toen de koning van de Geats met gevechten botste

Vriendenheer van volken in Friese gebieden

Nakomelingen van Hrethrel kwamen om door zwaard drank

Door slagzwaarden geslagen; vandaar kwam Beowulf toen

Op zelfredzaamheid vertrouwende, zwom door de wateren;

Hij ging alleen en droeg op zijn arm dertig

Harnas uitrustingen toen hij de oceaan opging.

De Hetwars behoefden geheel niet op te scheppen

Van hun gevechten te voet die naar voren komen om hem te ontmoeten

Droegen hun oorlogsschilden; niet veel keerden van

De dapper gemoede vecht ridder terug naar hun huizen.

Ecghteow' s kind zwom toen over de bochtige loop,

Eenzame ganger die naar zijn landvolk terug keerde,

Waar Hygd hem schat en koninkrijk aanbood,

Ringen en heerschappij; haar zoon vertrouwde ze niet,

Om in staat te zijn hij het koninkrijk te kunnen behouden

Tegen vreemde geslachten na de dood van koning Higelac.

Maar de droevige slaagde er niet in de edeling te overtuigen

Op welke manier dan ook om op te treden als vorst

Tot Heardred of beloofde om het koninkrijk te regeren;

Maar met vriendelijke raad tot het volk ondersteunde hij hem,

Genadig met eer totdat hij ouder werd,

Heerser van de Geats. Ver trekkende boeven,

Zonen van Othere zochten hem over de wateren;

Ze hadden een revolutie teweeg gebracht tegen de bestuurder van de Scylfings,

De beste van de zeekoningen die in Zweedse gebieden

Schatten verspreidde, voorname volksleider.

Het was het einde van zijn aardse dagen; fatale verwonding

Door het zwaaien van het zwaard ontving hij als groet,

Nakomeling van Higelac; de zoon van Ongentheow

Vertrok later om zijn woning te bezoeken

Toen Heardred dood was; liet Beowulf hen regeren,

Heersen over de Geats; goed was die volkskoning.

XXXIV. BEOWULF SEEKS THE DRAGON. BEOWULF’S REMINISCENCES.

He planned requital for the folk-leader’s ruin

In days thereafter, to Eadgils the wretched

Becoming an enemy. Ohthere’s son then

Went with a war-troop oեr the wide-stretching currents

5 With warriors and weapons: with woe-journeys cold he

After avenged him, the king’s life he took.

(1) So he came off uninjured from all of his battles,

Perilous fights, offspring of Ecgtheow,

From his deeds of daring, till that day most momentous

10 When he fate-driven fared to fight with the dragon.

(2) With eleven companions the prince of the Geatmen

Went lowering with fury to look at the fire-drake:

Inquiring heդ found how the feud had arisen,

Hate to his heroes; the highly-famed gem-vessel

15 Was brought to his keeping through the hand of thՍ informer.

(3) That in the throng was thirteenth of heroes,

That caused the beginning of conflict so bitter,

Captive and wretched, must sad-mooded thenceward

(4) Point out the place: he passed then unwillingly

20 To the spot where he knew of the notable cavern,

The cave under earth, not far from the ocean,

The anger of eddies, which inward was full of

Jewels and wires: a warden uncanny,

[82] Warrior weaponed, wardered the treasure,

25 Old under earth; no easy possession

For any of earth-folk access to get to.

Then the battle-brave atheling sat on the naze-edge,

While the gold-friend of Geatmen gracious saluted

His fireside-companions: woe was his spirit,

30 Death-boding, wavղing; Weird very near him,

Who must seize the old hero, his soul-treasure look for,

Dragging aloof his life from his body:

Not flesh-hidden long was the folk-leader’s spirit.

Beowulf spake, Ecgtheow’s son:

(5) 35 ‘I survived in my youth-days many a conflict,

Hours of onset: that all I remember.

I was seven-winters old when the jewel-prince took me,

High-lord of heroes, at the hands of my father,

Hrethel the hero-king had me in keeping,

(6) 40 Gave me treasure and feasting, our kinship remembered;

Not ever was I any less dear to him

(7) Knight in the boroughs, than the bairns of his household,

Herebald and Hthcyn and Higelac mine.

To the eldest unjustly by acts of a kinsman

45 Was murder-bed strewn, since him Hthcyn from horn-bow

(8) His sheltering chieftain shot with an arrow,

Erred in his aim and injured his kinsman,

One brother the other, with blood-sprinkled spear:

(9) Քwas a feeless fight, finished in malice,

50 Sad to his spirit; the folk-prince however

Had to part from existence with vengeance untaken.

(10) So to hoar-headed hero ‘t is heavily crushing

[83] To live to see his son as he rideth

Young on the gallows: then measures he chanteth,

55 A song of sorrow, when his son is hanging

For the raven’s delight, and aged and hoary

He is unable to offer any assistance.

Every morning his offspring’s departure

Is constant recalled: he cares not to wait for

60 The birth of an heir in his borough-enclosures,

Since that one through death-pain the deeds hath experienced.

He heart-grieved beholds in the house of his son the

Wine-building wasted, the wind-lodging places

Reaved of their roaring; the riders are sleeping,

65 The knights in the grave; there’s no sound of the harp-wood,

Joy in the yards, as of yore were familiar.

BEOWULF ZOEKT DE DRAAK. BEOWULF’S MEMOIRES.

Hij plande een vergelding voor de ondergang van de volksleider

In de dagen daarna, tot Eadgils de ellendige

Werd hij een vijand. De zoon van Otthero dan

Ging met een oorlogstroep over de wijd uitstrekkende stromen

Met krijgers en wapens; met vijandige reizen kon hij

Zich daarna wreken, hij nam het leven van de koning

Zo kwam hij ongedeerd uit al zijn gevechten,

Gevaarlijke gevechten, nakomeling van Ecghteow,

Van zijn gedurfde daden tot die meest gewichtige dag

Toen hij het noodlot aandurfde om met de draak te vechten.

Met elf metgezellen de prins van de Geats

Ging woedend omlaag om naar de vuurdraak te kijken;

Toen hij hem vroeg hoe de vete was ontstaan,

Haat aan zijn helden; het zeer beroemde juwelen vat

Werd hem gebracht door de hand van een informant.

Dat in het gedrang was van dertien helden,

Dat veroorzaakte het begin van het bittere conflict,

Gevangen en ellendig; moet daardoor dan droevig gesteld zijn

Wijst naar de plaats; hij kwam toen onwillig voorbij

Naar de plek waar hij de opmerkelijke grot kende,

De grot onder de aarde, niet ver van de oceaan,

De woedende draaikolken, die van binnen vol was van

Juwelen en draden; een griezelige waker.

Bewapende krijger bewaakte de schat,

Oud onder de aarde; geen gemakkelijk bezit

Voor iemand van het aardvolk om er te komen.

Toen zat de strijdlustige edeling op de rand van de landtong

Terwijl de gouden vriend van de Geats genadig salueerde

Zijn metgezellen bij de vuurkant; pijnlijk was zijn geest,

Dood voorspellend, weifelend; Vreemd vlak bij hem,

Wie moet de oude held grijpen, naar zijn zielschat kijken

Zijn leven van zijn lichaam trekken;

Niet het lang verborgen vlees was de geest van de volksleider.

Beowulf sprak, de zoon van Ecgtehow;

‘Ik overleefde in mijn jeugd vele conflicten,

Uren van begin; dat alles herinner ik me.

Ik was zeven winters oud toen de juweelprins me nam.

Hoge heer van de helden, aan de handen van mijn vader

Hrethel de heldenkoning voedde me op.

Gaf me schatten en feesten en herinnerde onze verwantschap;

Ik was hem nooit minder dierbaar

Ridder in zijn steden dan de kinderen van zijn huishouding,

Herebald en Hthcyn en mijn Higelac.

Aan de oudste ten onrechte door de daden van een bloedverwant

Was het moordbed bestrooid omdat Hthcyn hem van een hoornboog

Zijn schuilende hoofdman met een pijl beschoot,

Vergiste zich in zijn doel en verwondde de bloedverwant,

De ene broer de andere met bloed besprenkelde speer;

Het was een onteerde nacht die eindigde in boosaardigheid,

Triest voor zijn geest; de volksprins echter

Moest uit het bestaan scheiden met ongeschonden wraak.

Dus de grijshoofdige held is zwaar gebroken

Te leven om zijn zoon te zien als hij rijdt

Jong aan de galg; de maat zingt hij,

Een lied van verdriet, wanneer zijn zoon hangt

Voor de verrukking van de raaf en oud en grijs kan hij geen hulp bieden

Hij is niet in staat om enige hulp te bieden.

Elke morgen het afscheid van zijn nakomeling

Wordt constant herhaald; hij geeft er niet om te wachten

De geboorte van een erfgenaam in zijn stad omsluiting,

Sinds die ene door doodspijn de daden heeft ervaren.

Hij treurende hart aanschouwt in het huis van zijn zoon de

Vernielde wijnbouw, de wind beschutte plaatsen

Beroofd van hun gebrul; de ruiters slapen

De ridders in het graf; er is geen geluid van harpenhout,

Vreugde op de erven zoals weleer vertrouwd was.

XXXV. REMINISCENCES (continued). BEOWULFՓ LAST BATTLE.

҈e seeks then his chamber, singeth a woe-song

One for the other; all too extensive

Seemed homesteads and plains. So the helm of the Weders

(1) Mindful of Herebald heart-sorrow carried,

5 Stirred with emotion, nowise was able

To wreak his ruin on the ruthless destroyer:

He was unable to follow the warrior with hatred,

With deeds that were direful, though dear he not held him.

[84] Then pressed by the pang this pain occasioned him,

10 He gave up glee, God-light elected;

He left to his sons, as the man that is rich does,

His land and fortress, when from life he departed.

(2) Then was crime and hostility ‘t wixt Swedes and Geatmen,

Oեr wide-stretching water warring was mutual,

15 Burdensome hatred, when Hrethel had perished,

And Ongentheow’s offspring were active and valiant,

Wished not to hold to peace oversea, but

Round Hreosna-beorh often accomplished

Cruelest massacre. This my kinsman avengd,

20 The feud and fury, as ‘t is found on inquiry,

Though one of them paid it with forfeit of life-joys,

(3) With price that was hard: the struggle became then

Fatal to Hthcyn, lord of the Geatmen.

Then I heard that at morning one brother the other

25 With edges of irons egged on to murder,

Where Ongentheow maketh onset on Eofor:

The helmet crashed, the hoary-haired Scylfing

Sword-smitten fell, his hand then remembered

Feud-hate sufficient, refused not the death-blow.

(4) 30 The gems that he gave me, with jewel-bright sword I

Ցuited in contest, as occasion was offered:

Land he allowed me, life-joy at homestead,

Manor to live on. Little he needed

From Gepids or Danes or in Sweden to look for

35 Trooper less true, with treasure to buy him;

Սong foot-soldiers ever in front I would hie me,

Alone in the vanguard, and evermore gladly

Warfare shall wage, while this weapon endureth

That late and early often did serve me

(5) 40 When I proved before heroes the slayer of Dghrefn,

Knight of the Hugmen: he by no means was suffered

To the king of the Frisians to carry the jewels,

The breast-decoration; but the banner-possessor

Bowed in the battle, brave-mooded atheling.

[85] 45 No weapon was slayer, but war-grapple broke then

The surge of his spirit, his body destroying.

Now shall weapon’s edge make war for the treasure,

And hand and firm-sword.ӠBeowulf spake then,

Boast-words uttered—the latest occasion:

(6) 50 ҉ braved in my youth-days battles unnumbered;

Still am I willing the struggle to look for,

Fame-deeds perform, folk-warden prudent,

If the hateful despoiler forth from his cavern

Seeketh me out!ӠEach of the heroes,

55 Helm-bearers sturdy, he thereupon greeted

(7) Belovd co-liegemen—his last salutation:

Ҏo brand would I bear, no blade for the dragon,

Wist I a way my word-boast to գomplish

Else with the monster, as with Grendel I did it;

60 But fire in the battle hot I expect there,

Furious flame-burning: so I fixed on my body

Target and war-mail. The ward of the barrow

Iլl not flee from a foot-length, the foeman uncanny.

At the wall ‘t will befall us as Fate decreeth,

(8) 65 Each one’s Creator. I am eager in spirit,

With the wingd war-hero to away with all boasting.

Bide on the barrow with burnies protected,

(9) Earls in armor, which of us two may better

Bear his disaster, when the battle is over.

70 Քis no matter of yours, and man cannot do it,

But me and me only, to measure his strength with

The monster of malice, might-deeds to գomplish.

I with prowess shall gain the gold, or the battle,

[86] Direful death-woe will drag off your ruler!Ӽo:p>

75 The mighty champion rose by his shield then,

Brave under helmet, in battle-mail went he

Վeath steep-rising stone-cliffs, the strength he relied on

Of one man alone: no work for a coward.

Then he saw by the wall who a great many battles

80 Had lived through, most worthy, when foot-troops collided,

(10) Stone-arches standing, stout-hearted champion,

Saw a brook from the barrow bubbling out thenceward:

The flood of the fountain was fuming with war-flame:

Not nigh to the hoard, for season the briefest

85 Could he brave, without burning, the abyss that was yawning,

The drake was so fiery. The prince of the Weders

Caused then that words came from his bosom,

So fierce was his fury; the firm-hearted shouted:

His battle-clear voice came in resounding

90 Վeath the gray-colored stone. Stirred was his hatred,

(11) The hoard-ward distinguished the speech of a man;

Time was no longer to look out for friendship.

The breath of the monster issued forth first,

Vapory war-sweat, out of the stone-cave:

(12) 95 The earth re-echoed. The earl ծeath the barrow

Lifted his shield, lord of the Geatmen,

Towղd the terrible stranger: the ring-twisted creature’s

Heart was then ready to seek for a struggle.

(13) The excellent battle-king first brandished his weapon,

100 The ancient heirloom, of edges unblunted,

To the death-planners twain was terror from other.

(14) The lord of the troopers intrepidly stood then

Շainst his high-rising shield, when the dragon coiled him

(15) Quickly together: in corslet he bided.

[87] 105 He went then in blazes, bended and striding,

Hasting him forward. His life and body

The targe well protected, for time-period shorter

Than wish demanded for the well-renowned leader,

Where he then for the first day was forced to be victor,

110 Famous in battle, as Fate had not willed it.

The lord of the Geatmen uplifted his hand then,

Smiting the fire-drake with sword that was precious,

That bright on the bone the blade-edge did weaken,

Bit more feebly than his folk-leader needed,

115 Burdened with bale-griefs. Then the barrow-protector,

(15) When the sword-blow had fallen, was fierce in his spirit,

Flinging his fires, flamings of battle

Gleamed then afar: the gold-friend of Weders

(16) Boasted no conquests, his battle-sword failed him

120 Naked in conflict, as by no means it ought to,

Long-trusty weapon. Քwas no slight undertaking

That Ecgtheow’s famous offspring would leave

The drake-cavern’s bottom; he must live in some region

Other than this, by the will of the dragon,

125 As each one of earthmen existence must forfeit.

Քwas early thereafter the excellent warriors

(17) Met with each other. Anew and afresh

The hoard-ward took heart (gasps heaved then his bosom):

(18) Sorrow he suffered encircled with fire

130 Who the people erst governed. His companions by no means

Were banded about him, bairns of the princes,

With valorous spirit, but they sped to the forest,

Seeking for safety. The soul-deeps of one were

(20) Ruffled by care: kin-love can never

135 Aught in him waver who well doth consider.

MEMOIRES (vervolgd). BEOWULF’ S LAATSTE SLAG.

Hij zoekt dan zijn kamer, zingt een droevig lied

De ene voor de ander; al te uitgebreid

Lijken de huizen en vlaktes. Zo de beheerder van de Geats

Zich bewust van het hartzeer dat Herebald droeg,

Geroerd met emotie, geenszins was hij in staat

Om zijn ondergang te wreken tegen de meedogenloze vernietiger;

Hij was niet in staat om de krijger met haat te volgen,

Met daden die vreselijke waren, ofschoon hij hem niet durfde te houden.

Toen drukte hij door de pijnscheut die deze pijn hem veroorzaakte

Hij gaf vrolijkheid op, Goddelijk licht uitverkoren;

Liet hij aan zijn zonen zoals de rijke man doet

Zijn land en fort toen hij van het leven vertrok.

Toen was misdaad en vijandigheid tussen Zweden en Geats

Over ver uitstrekkend water waren wederzijds conflicten,

Drukkende haat toen Hrethel was omgekomen,

En de nakomelingen van Ongentheow actief en dapper waren,

En wensten geen vrede te houden overzee, maar

Volbrachten rond Hreosna-beorh

Wreedste bloedbaden. Dit heeft mijn bloedverwant gewroken,

De vete en woede zoals bij onderzoek gevonden is

Hoewel een van hen het betaald heeft met levensvreugde,

Met een prijs die hard was; de strijd werd toen

Fataal voor Hthcyn, heer van de Geats.

Toen hoorde ik dat in de morgen de ene broer de andere

Met ijzeren randen op die moord stak

Waar Ongentheow begon op Eofor;

De helm kraakte, de grijsharige Scylfing

Zwaard gestoken viel, zijn hand toen herinnerde

Vete haat voldoende, weigerde niet de doodssteek

De juwelen die hij me gaf, met juwelen helder zwaar ik

Vergold in de wedstrijd toen de gelegenheid werd geboden;

Land dat hij me toestond, levensvreugde in de woning.

Landhuis om in te leven, weinig had hij nodig

Van Gepids of Denen of Zweden om naar te zoeken

Troepen minder trouw met schatten om voor hem te kopen;

Onder voetsoldaten ooit in het front wilde ik me spoeden

Alleen in de voorhoede en steeds blijer

Oorlog zal voeren terwijl dit wapen het uithoudt

Dat laat en vroeg vaak me diende

Toen ik het voor de helden de moordenaar van Dghrefn bewees,

Ridder van de Hugmen; hij leed op geen manier

Om naar de koning van de Friezen juwelen te brengen

De borstversiering; maar de banier bezitter

Boog in de strijd, dapper gemoede edeling.

Geen wapen was moordenaar, maar de oorlogsgreep brak toen

De golf van zijn geest, vernietigde zijn lichaam

Nu zal de wapenrand oorlog maken vanwege de schat.

En handen en stevig zwaard. ҂eowulf sprak toen,

Uitte opscheppende woorden, de laatste gelegenheid

҉n mijn dappere jeugd deed ik ontelbare slagen

Nog steeds ben ik bereid om de strijd te zoeken,

Beroemde daden te presteren, voorzichtige volksbeschermer,

Als de hatelijke plunderaar uit zijn grot komt

En me zoekt!ӠElke van de helden

Stoere helmdragers begroette hij daarop

Geliefde co-leenheer, zijn laatste groet;

҇een zwaard zal ik dragen, geen mes voor de draak,

Wist ik een weg om mijn woorden opschepperij te volbrengen

Anders met het monster zoals ik met Grendel deed,

Maar vuur in de hete strijd verwacht ik daar,

Woedende vlammen; dus maakte ik op mijn lichaam

Schilden en oorlogs malien. De bewaker van de grafheuvel

Zal ik geen voetlengte vluchten, de onbekende vijand

Aan de muur zal ons gebeuren zoals het noodlot besluit,

De Schepper van elke persoon. In ben gretig van geest,

Om met alle opschepperij de gevleugelde oorlogsheld op los te gaan.

Wacht op de grafheuvel met beschermde schilden.

Graven in harnas, wie van ons twee misschien beter

Draagt zijn rampspoed als de strijd voorbij is.

Het is zaak van jou en de mens kan het niet doen

Maar ik en alleen ik om zijn kracht te meten

Het boosaardige monster om machtige daden te bereiken.

Ik zal met dapperheid het goud of de strijd winnen,

Onheilspellende doodsvijand zal je van je heerser slepen’.

De machtige kampioen stond toen bij zijn schild.

Dapper onder de helm, in gevechtsmalin ging hij

Beneden steile oprijzende kliffen, de kracht waarop hij vertrouwde

Van een man alleen; geen werk voor een lafaard.

Toen zag hij aan een muur wie een groot aantal gevechten

Meest waardig had beleefd toen voettroepen botsten,

Staande stenen bogen, dapper van hart kampioen,

Zag een beek van de grafheuvel naar buiten borrelen;

De vloed van de bron rookte met oorlogsvlam;

Niet dichtbij de schat, voor korte tijd

Kon hij dapper zonder te branden de afgrond die wijd open stond,

De draak was zo vurig. De prins van de Goats

Veroorzaakte toen dat er woorden uit zijn boezem kwamen,

Zo fel was zijn woede; de goedhartige schreeuwde:

Zijn strijd heldere stem kwam weerklinkend

Beneden de grijs gekleurde steen. Geroerd was zij haat,

De schatbewaker onderscheidde de toespraak van een man;

Het was niet langer tijd om op vriendschap te letten.

De adem van het monster kwam als eerste naar voren,

Wasemde oorlogszweet uit de stenen grot;

De aarde weergalmde. De graaf beneden de grafheuvel

De heer van de Geats hief zijn schild op

Naar de vreselijke vreemdeling; het ring gedraaide wezenՠs

Hart was toen gereed om een strijd te zoeken.

De uitstekende krijgskoning zwaaide eerst zijn wapen,

Het oude erfstuk, van randen scherp,

Voor de twee doodplanners was schrik van de anderen.

De heer van de troepen stond toen onverschrokken

Tegen zijn hoog oprijzende schild toen de draak zich oprolde

Snel in elkaar; in borstharnas wachtte hij af.

Hij ging toen in brand, gebogen en schrijdend.

Haastte hem voorwaarts. Zijn leven en lichaam

Het doel goed beschermd voor een korte tijdsperiode

Dan gewenst vereist voor de goed vermaarde leider

Waar hij toen voor de eerste dag gedwongen werd om te overwinnen.

Beroemd in strijd zoals het lot het niet gewild had.

De heer van de Geats hief toen zijn hand op,

Trof de vuurdraak met dat kostbare zwaard,

Dat helder op het been de mesrand liet verzwakken

Iets zwakker dan zijn volksleider nodig had,

Bezwaart met pijnlijk verdriet. Dan de grafheuvelbeschermer,

Toen de klap van het zwaard was gevallen was hij woest in zijn geest,

Gooide zijn vuur, strijdvlammen

Blonken dan veraf; de goudvriend van de Geats

Pochte op geen overwinning, zijn slagzwaard faalde hem

Naakt in conflict zoals het zeker niet zou hoeven

Lang betrouwbaar wapen. Het was geen geringe onderneming

Dat de beroemde nakomeling van Ecghteow wilde verlaten

De bodem van de drakengrot; hij moet in een gebied wonen

Anders dan dit, door de wil van de draak,

Zoals elke aardmens zijn bestaan moet verbeuren

Het was gauw daarna dat de uitstekende krijgers

Elkaar ontmoetten. Opnieuw en opnieuw

De schatbewaker nam het hart (adem rees toen uit zijn boezem);

Verdriet leed hij omringd door vuur

Wie de mensen het eerste regeerde. Zijn metgezellen in geen geval

Werden om hem gebonden, kinderen van prinsen,

Met moedige geest, maar ze snelden naar het bos,

Zochten naar veiligheid. De zielsdiepten van een waren

Verstoord door zorg; familie liefde kan nooit

Iets in hem wankelen wie het goed overweegt.

XXVI. WIGLAF THE TRUSTY. BEOWULF IS DESERTED BY FRIENDS AND BY SWORD.

(1) The son of Weohstan was Wiglaf entitled,

Shield-warrior precious, prince of the Scylfings,

lfhere’s kinsman: he saw his dear liegelord

Enduring the heat ծeath helmet and visor.

5 Then he minded the holding that erst he had given him,

(2) The Wgmunding warriorsՠwealth-blessd homestead,

Each of the folk-rights his father had wielded;

He was hot for the battle, his hand seized the target,

The yellow-bark shield, he unsheathed his old weapon,

10 Which was known among earthmen as the relic of Eanmund,

Ohthere’s offspring, whom, exiled and friendless,

Weohstan did slay with sword-edge in battle,

And carried his kinsman the clear-shining helmet,

The ring-made burnie, the old giant-weapon

15 That Onela gave him, his boon-fellow’s armor,

Ready war-trappings: he the feud did not mention,

Though heդ fatally smitten the son of his brother.

Many a half-year held he the treasures,

The bill and the burnie, till his bairn became able,

20 Like his father before him, fame-deeds to գomplish;

Then he gave him խong Geatmen a goodly array of

Weeds for his warfare; he went from life then

Old on his journey. Քwas the earliest time then

(3) That the youthful champion might charge in the battle

25 Aiding his liegelord; his spirit was dauntless.

Nor did kinsman’s bequest quail at the battle:

This the dragon discovered on their coming together.

Wiglaf uttered many a right-saying,

Said to his fellows, sad was his spirit:

(4) 30 ‘I remember the time when, tasting the mead-cup,

We promised in the hall the lord of us all

[89] Who gave us these ring-treasures, that this battle-equipment,

Swords and helmets, weդ certainly quite him,

Should need of such aid ever befall him:

(5) 35 In the war-band he chose us for this journey spontaneously,

Stirred us to glory and gave me these jewels,

Since he held and esteemed us trust-worthy spearmen,

Hardy helm-bearers, though this hero-achievement

Our lord intended alone to accomplish,

40 Ward of his people, for most of achievements,

Doings audacious, he did among earth-folk.

(6) The day is now come when the ruler of earthmen

Needeth the vigor of valiant heroes:

Let us wend us towards him, the war-prince to succor,

45 While the heat yet rageth, horrible fire-fight.

(7) God wot in me, ‘t is mickle the liefer

The blaze should embrace my body and eat it

With my treasure-bestower. Meseemeth not proper

To bear our battle-shields back to our country,

50 Ռess first we are able to fell and destroy the

Long-hating foeman, to defend the life of

(8) The prince of the Weders. Well do I know ‘t isn’t

Earned by his exploits, he only of Geatmen

Sorrow should suffer, sink in the battle:

55 Brand and helmet to us both shall be common,

Shield-cover, burnie.ӠThrough the bale-smoke he stalked then,

Went under helmet to the help of his chieftain,

(9) Briefly discoursing: ҂eowulf dear,

Perform thou all fully, as thou formerly saidst,

60 In thy youthful years, that while yet thou livedst

[90] Thou wouldst let thine honor not ever be lessened.

Thy life thou shalt save, mighty in actions,

Atheling undaunted, with all of thy vigor;

(10) I’l give thee assistance.’ The dragon came raging,

65 Wild-mooded stranger, when these words had been uttered

(Քwas the second occasion), seeking his enemies,

Men that were hated, with hot-gleaming fire-waves;

With blaze-billows burned the board to its edges:

The fight-armor failed then to furnish assistance

70 To the youthful spear-hero: but the young-agd stripling

Quickly advanced ծeath his kinsman’s war-target,

Since his own had been ground in the grip of the fire.

(11) Then the warrior-king was careful of glory,

He soundly smote with sword-for-the-battle,

75 That it stood in the head by hatred driven;

Ngling was shivered, the old and iron-made

(12) Brand of Beowulf in battle deceived him.

Քwas denied him that edges of irons were able

To help in the battle; the hand was too mighty

80 Which every weapon, as I heard on inquiry,

Outstruck in its stroke, when to struggle he carried

The wonderful war-sword: it waxed him no better.

(13) Then the people-despoiler—third of his onsets—

Fierce-raging fire-drake, of feud-hate was mindful,

85 Charged on the strong one, when chance was afforded,

Heated and war-grim, seized on his neck

With teeth that were bitter; he bloody did wax with

Soul-gore seething; sword-blood in waves boiled.

WIGLAF DE BETROUWBARE. BEOWULF IS VERLATEN VAN VRIENDEN EN VAN ZWAARD.

De zoon van Weohstan werd Wiglaf genoemd,

Kostbare schilddrager, prins van de Scylfings,

lfhere’s bloedverwant; hij zag zijn geliefde leenheer

De hitte verdragen onder de helm en vizier,

Toen herinnerde hij het aandeel die hij hem eerst had gegeven,

De krijgers van Wgmunding rijk gezegende woonplaats

Elk van de volksrechten die zijn vader had uitgeoefend;

Hij was warm voor de strijd, zijn hand greep de schild,

De gele bast schild, hij haalde zijn oude wapen uit zijn schede,

Die onder aardbewoners bekend was als relikwie van Eanmund,

Nakomeling van Othere die verbannen en zonder vrienden,

Weohstan versloeg met de zwaardrand in de strijd,

En droeg de helder glanzende helm van zijn bloedverwant,

Het ringvormige schild, het oude reuzenwapen,

Dat Onela hem gaf, het pantser van zijn bloedbroeder,

Klaar voor oorlogstooi; hij noemde de vete niet.

Ofschoon hij de zoon van zijn broer dood had geslagen.

Meer dan een half jaar hield hij de schatten

Het zwaard en het schild totdat zijn kind in staat was

Zoals zijn vader voor hem beroemde daden te volbrengen;

Toen gaf hij hem onder Geats een mooie reeks van

Kruiden voor zijn oorlogvoering; hij ging toen van het leven

Oud op zijn reis. ҄at was de vroegste tijd toen

Dat de jeugdige kampioen aanvallen mocht in de strijd

Helpen zijn leenheer; zijn geest was onverschrokken.

Nog deed de bloedverwant zwichten in de strijd;

Dit ontdekte de draak bij hun komen tezamen.

Wiglaf uitte vele goede taal,

Zei tegen zijn vrienden, verdrietig was zijn geest;

‘Ik herinner me de tijd toen ik de mede kop proefde,

We beloofden in de hal de heer van ons allemaal

Die ons deze ringschatten gaf dat dee gevechtsuitrusting,

Zwaarden en helmen we hem zeker zouden vergelden

Moet ooit zo’ nhulp voor hem nodig zijn;

In de oorlogsband koos hij ons spontaan voor deze reis,

Bewoog ons tot glorie en gaf me deze juwelen,

Omdat hij ons hield en achtte als betrouwbare speerwerpers,

Moedige helmdragers, hoewel dit heldenfeit

Onze heer alleen bedoelde om te bereiken,

Bescherming van zijn mensen, want de meeste prestaties,

Durfde hij stoutmoedig te doen onder het aardvolk.

De dag is nu gekomen dat de heerser over aardmensen

De kracht van dappere helden nodig heeft;

Laten we naar hem toe gaan om de oorlogsprins te helpen

Terwijl de hitte nog steeds woedt, vreselijk vuurgevecht.

God weet het in me, het is me veel liever

De brand moet mijn lichaam omarmen en opeten

Met mijn schat schenker. Me lijkt niet gepast

Om onze strijdschilden terug te dragen naar ons land,

Tenzij we eerst in staat zijn te vellen en vernietigen

Lang gehate vijand en om het leven te verdedigen

De prins van de Geats. Wel, ik weet het niet is het niet

Verdiend door zijn heldendaden, hij alleen van de Geats

Moet verdriet lijden, wegzinken in de strijd;

Zwaard en helm zullen voor ons beiden gemeenschappelijk zijn,

Schild bedekt schild. ҄oor de pijnlijke rook liep hij toen,

Ging onder de helm om zijn hoofdman te helpen,

Beknopt redenerend: ‘Lieve Beowulf,

Voer alles volledig uit zoals je eerder zei,

In uw jeugdjaren dat terwijl je nog leeft

Gij zal uw eer nooit laten verminderen.

Uw leven zal u redden, machtig in acties.

Onverschrokken edeling met al uw kracht;

Ik zal u helpen.’ De draak kwam woedend,

Wild humeurige vreemdeling toen deze woorden uitgesproken waren

(Het was de tweede gelegenheid) op zoek naar zijn vijanden,

Mannen die gehaat warden, met heet gloeiende vuurgolven;

Met een vuurzee verbrandde het de randen van het boord;

Het vechtpantser faalde toen om hulp te verlenen

Aan de jeugdige speerheld; maar de jonge jongeling

Dook snel onder zijn bloedverwants oorlogsschild,

Omdat de zijne vermalen was in de greep van het vuur.

Toen was de oorlogskoning voorzichtig van glorie

Hij sloeg degelijk met zwaard voor de strijd,

Dat in het hoofd stond gedreven door haat;

Ngling trilde, het oude en van ijzer gemaakte

Zwaard van Beowulf bedroog hem in de strijd

Het was hem onbekend dat de randen van ijzer in staat waren

Te helpen in de strijd; de hand was te machtig

Want elk wapen, zoals ik hoorde bij navraag

Schoot uit in zijn slag, wanneer hij moest vechten droeg hij

Het wonderlijke oorlogszwaard; het maakte hem niet beter.

Toen de mensen plunderaar,- derde van zijn aanzet-

Grimmig woedende vuurdraak was van vete haat indachtig,

Viel aan op de sterke toen een kans werd geboden,

Verwarmd en oorlogszuchtig greep zijn nek

Met bittere tanden, zijn bloed groeide met

Ziedend zielbloed, zwaardbloed kookte in golven.

XXXVII. THE FATAL STRUGGLE. BEOWULFՓ LAST MOMENTS.

(1) Then I heard that at need of the king of the people

The upstanding earlman exhibited prowess,

Vigor and courage, as suited his nature;

He his head did not guard, but the high-minded liegeman’s

5 Hand was consumed, when he succored his kinsman,

So he struck the strife-bringing strange-comer lower,

Earl-thane in armor, that in went the weapon

Gleaming and plated, that էan then the fire

(2) Later to lessen. The liegelord himself then

10 Retained his consciousness, brandished his war-knife,

Battle-sharp, bitter, that he bare on his armor:

(3) The Weder-lord cut the worm in the middle.

They had felled the enemy (life drove out then

Puissant prowess), the pair had destroyed him,

15 Land-chiefs related: so a liegeman should prove him,

A thaneman when needed. To the prince ‘t was the last of

His era of conquest by his own great achievements,

[92] (4) The latest of world-deeds. The wound then began

Which the earth-dwelling dragon erstwhile had wrought him

20 To burn and to swell. He soon then discovered

That bitterest bale-woe in his bosom was raging,

Poison within. The atheling advanced then,

(5) That along by the wall, he prudent of spirit

Might sit on a settle; he saw the giant-work,

25 How arches of stone strengthened with pillars

The earth-hall eternal inward supported.

Then the long-worthy liegeman laved with his hand the

(6) Far-famous chieftain, gory from sword-edge,

Refreshing the face of his friend-lord and ruler,

30 Sated with battle, unbinding his helmet.

Beowulf answered, of his injury spake he,

His wound that was fatal (he was fully aware

He had lived his allotted life-days enjoying

The pleasures of earth; then past was entirely

35 His measure of days, death very near):

(7) ‘My son I would give now my battle-equipments,

Had any of heirs been after me granted,

Along of my body. This people I governed

Fifty of winters: no king խong my neighbors

40 Dared to encounter me with comrades-in-battle,

Try me with terror. The time to me ordered

I bided at home, mine own kept fitly,

Sought me no snares, swore me not many

(8) Oaths in injustice. Joy over all this

45 Iխ able to have, though ill with my death-wounds;

Hence the Ruler of Earthmen need not charge me

With the killing of kinsmen, when cometh my life out

Forth from my body. Fare thou with haste now

(9) To behold the hoard ծeath the hoar-grayish stone,

50 Well-lovd Wiglaf, now the worm is a-lying,

Sore-wounded sleepeth, disseized of his treasure.

Go thou in haste that treasures of old I,

Gold-wealth may gaze on, together see lying

[93] The ether-bright jewels, be easier able,

55 Having the heap of hoard-gems, to yield my

Life and the land-folk whom long I have governed.’

DE FATALE STRIJD. LAATSTE MOMENTEN VAN BEOWULF.

Toen ik hoorde dat de behoefte van de koning van het volk

De opstaande graaf zijn dapperheid toonde

Kracht en moed passend bij zijn aard;

Hij bewaakte zijn hoofd niet, maar de hoogstaande leenman

Hand werd verteerd toen hij zijn bloedverwant bijstond,

Dus sloeg hij de strijd brengende vreemdeling lager,

Graaf Deen in harnas zodat het wapen erin ging

Glanzend en verguld dat tegen het vuur

Laat verminderen. De leenheer zelf dan

Bewaarde zijn bewustzijn en zwaaide met zijn oorlogsmes,

Bitter en slagvaardig dat hij droeg op zijn wapenuitrusting;

De Geats heer sneed de worm in het midden.

Ze hadden de vijand geveld (het leven ging eruit met Sterke kracht), het tweetal had hem vernietigd,

Landhoofden relateerden; zo moet een leenman zich bewijzen.

Een Deen wanneer dat nodig is. Tot de prins was het de laatste van

Zijn tijdperk van veroveringen door zijn eigen grote prestaties,

De laatste van werelddaden. De wond begon toen

Die de aarde bewonende draak eerder had bewerkt

Te branden en op te zwellen. Hij ontdekte al gauw toen

De bitterste pijnlijke pijn in zijn boezem woedde

Vergiftigde binnen. De edeling ging toen vooruit,

Dat langs de muur, hij verstandig van geest

Mocht zitten op een zetel; hij zag het gigantische werk,

Hoe stenen bogen versterkt werden met pilaren

De aardse hal eeuwig van binnen ondersteunde,

Toen waste de lang waardige leenman zijn hand van het

Ver beroemde stamhoofd, bloederig van de zwaardrand,

Verfriste het gezicht van zijn vriend en heer en heerser,

Verzadigd van het gevecht en maakte zijn helm los.

Beowulf antwoordde, hij sprak van zijn verwonding,

Zijn wond die fataal was (hij was volledig op de hoogte

Hij had zijn toegewezen levensdagen genoten

De geneugten van de aarde; dan het verleden was helemaal

Zijn maat der dagen, de dood nabij):

‘Mijn zoon zou ik nu mijn strijdmateriaal geven,

Had ik een erfgenaam nagelaten,

Uit mijn lichaam. Deze mensen heb ik geregeerd

Vijftig winters; geen koning onder mijn buren

Durfden met kameraden in strijd me te ontmoeten,

Probeerden me met terreur. De tijd voor me besteld

Wachtte ik thuis af en hielde de mijne op de juiste manier

Ik heb geen strikken voor me gevonden, zwoer niet teveel

Eden onterecht. Vreugde over dit alles

Ik ben in staat te hebben, hoewel ziek met mijn doodswonden

Daarom behoeft de Heerser van aardbewoners me niet aan te vallen

Met het doden van verwanten als mijn leven komt

Voort van mijn lichaam. Gaat u nu met haast nu

Om de schat te zien onder de grijs behaarde steen,

Zeer geliefde Wiglaf, nu de worm ligt

Zeer gewond slaapt, duizelt van zijn schat.

Gaat u in haast naar de oude schat zodat ik

Naar goud weelde kan staren en tegelijk zie liggen

De ether heldere juwelen en gemakkelijker in staat te zijn,

Met de hoop van schat juwelen om me op te geven

Leven en het landsvolk die ik lang heb geregeerd.’

XXXVIII. WIGLAF PLUNDERS THE DRAGONՓ DEN. BEOWULFՓ DEATH.

(1) Then heard I that Wihstan’s son very quickly,

These words being uttered, heeded his liegelord

Wounded and war-sick, went in his armor,

His well-woven ring-mail, ծeath the roof of the barrow.

5 Then the trusty retainer treasure-gems many

(2) Victorious saw, when the seat he came near to,

Gold-treasure sparkling spread on the bottom,

Wonder on the wall, and the worm-creature’s cavern,

The ancient dawn-flier’s, vessels a-standing,

10 Cups of the ancients of cleansers bereavd,

Robbed of their ornaments: there were helmets in numbers,

Old and rust-eaten, arm-bracelets many,

Artfully woven. Wealth can easily,

Gold on the sea-bottom, turn into vanity

15 Each one of earthmen, arm him who pleaseth!

And he saw there lying an all-golden banner

High oեr the hoard, of hand-wonders greatest,

Linkd with lacets: a light from it sparkled,

That the floor of the cavern he was able to look on,

(3) 20 To examine the jewels. Sight of the dragon

[94] Not any was offered, but edge offcarried him.

(4) Then I heard that the hero the hoard-treasure plundered,

The giant-work ancient reaved in the cavern,

Bare on his bosom the beakers and platters,

25 As himself would fain have it, and took off the standard,

The brightest of beacons; the bill had erst injured

(Its edge was of iron), the old-ruler’s weapon,

Him who long had watched as ward of the jewels,

Who fire-terror carried hot for the treasure,

30 Rolling in battle, in middlemost darkness,

Till murdered he perished. The messenger hastened,

Not loth to return, hurried by jewels:

Curiosity urged him if, excellent-mooded,

Alive he should find the lord of the Weders

35 Mortally wounded, at the place where he left him.

Սid the jewels he found then the famous old chieftain,

His liegelord belovd, at his life’s-end gory:

He thereupon էan to lave him with water,

Till the point of his word piercd his breast-hoard.

40 Beowulf spake (the gold-gems he noticed),

(5) The old one in sorrow: ҆or the jewels I look on

Thanks do I utter for all to the Ruler,

Wielder of Worship, with words of devotion,

The Lord everlasting, that He let me such treasures

45 Gain for my people ere death overtook me.

Since Iնe bartered the agd life to me granted

For treasure of jewels, attend ye henceforward

(6) The wants of the war-thanes; I can wait here no longer.

The battle-famed bid ye to build them a grave-hill,

50 Bright when Iխ burned, at the brim-current’s limit;

As a memory-mark to the men I have governed,

[95] Aloft it shall tower on Whale’s-Ness uprising,

That earls of the ocean hereafter may call it

Beowulf’s barrow, those who barks ever-dashing

55 From a distance shall drive oեr the darkness of waters.Ӽo:p>

(7) The bold-mooded troop-lord took from his neck then

The ring that was golden, gave to his liegeman,

The youthful war-hero, his gold-flashing helmet,

His collar and war-mail, bade him well to enjoy them:

60 Ҕhou art latest left of the line of our kindred,

Of Wgmunding people: Weird hath offcarried

All of my kinsmen to the Creator’s glory,

Earls in their vigor: I shall after them fare.Ӽo:p>

Քwas the aged liegelord’s last-spoken word in

65 His musings of spirit, ere he mounted the fire,

The battle-waves burning: from his bosom departed

His soul to seek the sainted onesՠglory.

WIGLAF PLUNDERT HET HOL VAN DE DRAAK. DOOD VAN BEOWULF.

Toen hoorde ik dat de zoon van Wihstan zeer snel,

Deze woorden werden uitgesproken, nam zijn leenheer waar

Gewond en oorlogsziek, ging in zijn wapenuitrusting

Zijn goed geweven ringmalin onder het dak van de grafheuvel.

Toen de betrouwbare bediende vele schat edelstenen

Zegevierend zag, toen de zetel waar hij dichtbij kwam

Goudschat glinsterend op de bodem,

Wonder op de muur en de grot van het worm wezen,

De oude dageraadvlieger, staande schepen

Bekers van de ouden van hun zuiverheid beroofd,

Beroofd van hun ornamenten; er waren helmen in aantallen,

Oud en roestig, armbanden vele,

Kunstzinnig geweven. Rijkdom kan gemakkelijk,

Goud op de zeebodem, veranderen in ijdelheid

Elk van de aardbewoners, wapen hem die het behaagt!

En hij zag daar liggen een geheel gouden banier

Hoog op de schat, van de grootste handwonderen,

Verbonden met lansen; een licht schitterde er van,

Zodat hij in staat was om de vloer van de grot te bekijken

Om de juwelen te onderzoeken. Gezicht van de draak

Geen enkele werd aangeboden, maar van de kant droeg hij het weg.

Toen hoorde ik dat de held de schat hoop plunderde

Het oude reuzenwerk roofde in de grot,

Droeg op zijn boezem de bekers en schotels

Zoals hij zelf graag zou hebben en nam de standaard af,

De helderste bakens; het zwaard had eerst verwond

(Zijn rand was van ijzer) het wapen van de oude heerser,

Hij die lang als bewaarder van de juwelen had gekeken

Die hete vuur terreur droeg vanwege de schat

Rollend in de strijd, in de middelste duisternis

Tot hij vermoord werd en omkwam. De boodschapper haastte zich

Niet afkerig terug te keren, gehaast door de juwelen;

Nieuwsgierigheid drong hem, uitstekend gemoed,

Levend moet hij de heer van de Geats vinden

Dodelijk gewond op de plaats waar hij hem liet.

Tussen de juwelen vond hij toen de beroemde oude overste,

Zijn geliefde leenheer bloederig aan zijn levenseinde;

Hij begon hem daarop te wassen met water,

Tot het punt van zijn woord zijn borstharnas doorboorde

Beowolf sprak (de gouden juwelen merkte hij op)

De oude in verdriet; ‘Voor de juwelen waar ik naar kijk

Dank breng ik uit vooral de Heerser,

Heerser van Aanbidding met woorden van toewijding.

De Eeuwige Heer dat Hij me zulke schatten heeft nagelaten

Verkregen voor mijn volk voor de dood me heeft ingehaald.

Omdat ik het bejaarde leven dat me toegestaan is geruild heb

Voor een schat van juwelen, verzorg je van nu af verder

De behoeften van de oorlogs Denen; ik kan hier niet langer wachten.

De strijd beroemde bid je om hem een grafheuvel te bouwen,

Helder als ik verbrand ben aan de randeinde van de stroom;

Als een herinneringspunt voor de mensen die ik geregeerd heb,

Het zal uitsteken op de opgang van de Walvis landtong,

De graven van de oceaan mogenhet hier hierna noemen

Beowulfՠs grafheuvel, zij die altijd onstuimig blaffen

Van een afstand zal het gaan over de duisternis van de wateren.'

De dapper gestelde troep heer nam toen van zijn nek

De ring die van goud was en gaf het aan zijn leenman,

De jonge oorlogsheld, zijn goud blinkende helm,

Zijn kraag en oorlogsmalien, beval hem goed van ze te genieten;

ҕ bent de laatste van de lijn van onze verwanten,

Van de mensen van Wgmunding; Griezelig zijn weg gedragen

Al mijn verwanten tot de glorie van de Schepper,

Graven in hun kracht. Ik zal hen achterna gaan.'

Het waren de laatste woorden van de oude leenheer.

Zijn gemoedsstemmingen, eer hij het vuur beklom,

De strijdgolven brandden; van zijn boezem vertrok

Zijn ziel om de glorie van de heiligen te zoeken.

XXXIX. THE DEAD FOES. WIGLAFՓ BITTER TAUNTS.

(1) It had wofully chanced then the youthful retainer

To behold on earth the most ardent-belovd

At his life-daysՠlimit, lying there helpless.

The slayer too lay there, of life all bereavd,

5 Horrible earth-drake, harassed with sorrow:

(2) The round-twisted monster was permitted no longer

To govern the ring-hoards, but edges of war-swords

Mightily seized him, battle-sharp, sturdy

Leavings of hammers, that still from his wounds

10 The flier-from-farland fell to the earth

Hard by his hoard-house, hopped he at midnight

Not eեr through the air, nor exulting in jewels

Suffered them to see him: but he sank then to earthward

Through the hero-chief’s handwork. I heard sure it throve then

[96] (3) 15 But few in the land of liegemen of valor,

Though of every achievement bold he had proved him,

To run էainst the breath of the venomous scather,

Or the hall of the treasure to trouble with hand-blows,

If he watching had found the ward of the hoard-hall

20 On the barrow abiding. Beowulf’s part of

The treasure of jewels was paid for with death;

Each of the twain had attained to the end of

Life so unlasting. Not long was the time till

(4) The tardy-at-battle returned from the thicket,

25 The timid truce-breakers ten all together,

Who durst not before play with the lances

In the prince of the people’s pressing emergency;

(5) But blushing with shame, with shields they betook them,

With arms and armor where the old one was lying:

30 They gazed upon Wiglaf. He was sitting exhausted,

Foot-going fighter, not far from the shoulders

Of the lord of the people, would rouse him with water;

No whit did it help him; though he hoped for it keenly,

He was able on earth not at all in the leader

35 Life to retain, and nowise to alter

The will of the Wielder; the World-Ruler’s power

Would govern the actions of each one of heroes,

(6) As yet He is doing. From the young one forthwith then

Could grim-worded greeting be got for him quickly

40 Whose courage had failed him. Wiglaf discoursed then,

Weohstan his son, sad-mooded hero,

(7) Looked on the hated. ge who soothness will utter

Can say that the liegelord who gave you the jewels,

The ornament-armor wherein ye are standing,

45 When on ale-bench often he offered to hall-men

Helmet and burnie, the prince to his liegemen,

As best upon earth he was able to find him,

[97] (8) That he wildly wasted his war-gear undoubtedly

When battle oեrtook him. The troop-king no need had

50 To glory in comrades; yet God permitted him,

(9) Victory-Wielder, with weapon unaided

Himself to avenge, when vigor was needed.

I life-protection but little was able

To give him in battle, and I էan, notwithstanding,

(10) 55 Helping my kinsman (my strength overtaxing):

He waxed the weaker when with weapon I smote on

My mortal opponent, the fire less strongly

Flamed from his bosom. Too few of protectors

Came round the king at the critical moment.

(11) 60 Now must ornament-taking and weapon-bestowing,

Home-joyance all, cease for your kindred,

Food for the people; each of your warriors

Must needs be bereavd of rights that he holdeth

In landed possessions, when faraway nobles

65 Shall learn of your leaving your lord so basely,

(12) The dastardly deed. Death is more pleasant

To every earlman than infamous life is!

DE DOODSVIJAND. WIGLAFՠS BITTERE BESCHIMPINGEN.

Het had toen geheel veranderd de jeugdige dienaar

Om de meest vurige geliefde op aarde te aanschouwen

Op het eind van zijn levensdagen die daar hulpeloos lag.

De moordenaar lag daar ook, van het leven beroofd,

Verschrikkelijke aarddraak, geplaagd met verdriet;

Het rond gedraaide monster was niet langer toegestaan

Om de ringschat te regeren, maar randen van oorlogszwaarden

Grepen hem machtig, oorlogsscherp, stoer

Liepen uit zijn slagen die nog steeds uit zijn wonden

De vlieger van ver land viel op de aarde

Hard op zijn huisschat, hij springt om middernacht

Niet meer door de lucht, nog jubelend in juwelen

Leed voor hem het te zien; maar toen zonk hij weer naar de aarde

Door het handwerk van het heldenhoofd. Ik heb zeker gehoord dat het vloeit dan

Maar weinig in het land van moedige leenmannen,

Hoewel van elke gewaagde prestatie hij zich had bewezen

Om tegen de adem van de giftige beschadiger in te rennen

Die de schat hal verontrustte met handslagen

Toen hij toekeek vond hij de bewaker van de schathal,

Op de grafheuvel wachten. Beowulf’s deel van

De juwelenschat was met de dood betaalt;

Elk van de twee had het eind bereikt van

Zo onhoudbaar leven. Niet lang was de tijd tot

De tragen te veldslag uit het struikgewas kwamen

De schuchtere bestand brekers tien tezamen,

Die niet van tevoren met de lansen durfden te spelen

In de dringende noodsituatie van de prins;

Maar blozend van schaamte met schilden bedekten ze hen

Met wapens en harnassen waar de oude lag;

Ze staarden nar Wiglaf. Hij zat uitgeput,

Voetganger vechter, niet ver van de schouders

Van de heer van het volk; wilde hem opfrissen met water;

Geen zier hielp het hem; hoewel hij er sterk op hoopte,

Hij was helemaal niet in staat op aarde de leider

Leven te behouden en geenszins te veranderen

De wil van de Heerser, de kracht van de Wereldheerser

Zou de acties van elk van de helden bepalen,

Zoals hij nu doet. Van de jonge terstond toen

Kooud grimmige woorden begroeting om snel van hem te krijgen

Wiens moed hem had gefaald. Wiglaf sprak toen

De zoon van Weohstan, de droevige gestelde held

Keek op de gehate;, ‘gij die de waarheid zal uiten

Kan zeggen dat de leenheer die je juwelen gaf,

Het ornament pantser waarin ge staat,

Toen hij op de bierbank vaak aan zaalmannen aanbood

Helm en schild, de prins aan zijn leenheren,

Als beste op aarde die hij kon vinden,

Dat hij ongetwijfeld wild zijn oorlogsuitrusting verspilde

Toen de strijd hem achterhaalde. De troepen koning had het niet nodig

Te roemen in kameraden; toch stond God hem toe,

Victorie Heerser van wapens ontbloot

Zichzelf te wreken toen kracht nodig was.

In levensbescherming, maar weinig kon ik

Hem geven in strijd en ik weer, niettegenstaande

Helpen mijn bloedverwant (mijn kracht overschat);

Hij werd zwakker toen ik hem met een wapen sloeg op

Mijn sterfelijke vijand, het vuur verminderde sterk

Vlamde uit zijn boezem. Te weinig beschermers

Kwamen rond de koning op het kritieke moment.

Nu moet het sieraad nemen en het wapens schenken,

Huis vreugde voor allen ophouden en voor jullie verwanten,

Voedsel voor de mensen, elk van je krijgers

Moet beroofd worden van rechten die hij bezit,

In bezette landen wanneer verre edelen

Zullen leren van het verlaten van uw heer zo gemeen

De lafhartige daad. Dood is aangenamer

Voor elke graaf dan eerloos leven is!’

XL. THE MESSENGER OF DEATH.

(1) Then he charged that the battle be announced at the hedge

Up oեr the cliff-edge, where the earl-troopers bided

The whole of the morning, mood-wretched sat them,

Bearers of battle-shields, both things expecting,

5 The end of his lifetime and the coming again of

The liegelord belovd. Little reserved he

Of news that was known, who the ness-cliff did travel,

But he truly discoursed to all that could hear him:

[98] (2) 'Now the free-giving friend-lord of the folk of the Weders,

10 The folk-prince of Geatmen, is fast in his death-bed,

By the deeds of the dragon in death-bed abideth;

Along with him lieth his life-taking foeman

Slain with knife-wounds: he was wholly unable

To injure at all the ill-planning monster

(3) 15 With bite of his sword-edge. Wiglaf is sitting,

Offspring of Wihstan, up over Beowulf,

Earl oեr another whose end-day hath reached him,

Head-watch holdeth oեr heroes unliving,

(4) For friend and for foeman. The folk now expecteth

20 A season of strife when the death of the folk-king

To Frankmen and Frisians in far-lands is published.

The war-hatred waxed warm էainst the Hugmen,

(5) When Higelac came with an army of vessels

Faring to Friesland, where the Frankmen in battle

25 Humbled him and bravely with overmight գomplished

That the mail-clad warrior must sink in the battle,

Fell խid his folk-troop: no fret-gems presented

The atheling to earlmen; aye was denied us

Merewing’s mercy. The men of the Swedelands

30 For truce or for truth trust I but little;

But widely ‘t was known that near Ravenswood Ongentheow

(6) Sundered Hthcyn the Hrethling from life-joys,

When for pride overweening the War-Scylfings first did

Seek the Geatmen with savage intentions.

35 Early did Ohthere ‘s age-laden father,

Old and terrible, give blow in requital,

Killing the sea-king, the queen-mother rescued,

The old one his consort deprived of her gold,

Onela’s mother and Ohthere’s also,

[99] 40 And then followed the feud-nursing foemen till hardly,

Reaved of their ruler, they Ravenswood entered.

Then with vast-numbered forces he assaulted the remnant,

Weary with wounds, woe often promised

The livelong night to the sad-hearted war-troop:

45 Said he at morning would kill them with edges of weapons,

Some on the gallows for glee to the fowls.

Aid came after to the anxious-in-spirit

At dawn of the day, after Higelac’s bugle

And trumpet-sound heard they, when the good one proceeded

50 And faring followed the flower of the troopers.

DE BOODSCHAPPER VAN DE DOOD.

Toen beval hij dat de slag bij de haag aangekondigd wordt

Over de rand van de klif waar de troepen van de graaf wachten

De hele morgen, humeurig zaten ze,

Dragers van oorlogsschilden die beide dingen verwachten,

Het einde van zijn leven en de komst weer van

De geliefde leenheer. Weinig hield hij achter

Van nieuws dat bekend was dat tot de landtong klif ging,

Maar hij praatte echt tegen iedereen die hem kon horen;

'Nu de vrijgevige vriendenheer van het Geats volk,

De volksprins van de Geats is gevestigd in zijn doodsbed,

Door de daden van de draak in doodsbed blijft

Samen met hem ligt zijn leven nemende vijand

Geslagen met mes wonden; hij was volledig onbekwaam

Om het ziek werpende monster te verwonden

Met de beet van zijn zwaard rand. Wiglaaf gaat zitten,

Nakomeling van Wihstan, tegenover Beowulf,

Graaf boven een ander wiens eindtijd hem bereikt heeft,

Hoofdwacht houdt over dode helden,

Voor vrienden en vijanden. Het volk verwacht nu

Een tijd van strijd toen de dood van de volkskoning

Aan Franken en Friezen in verre landen gepubliceerd werd.

De oorlogshaat groeide warm tegen de Hugmen,

Toen Higelac met een leger van schepen kwam

Varen naar Friesland waar de Franken in strijd

Vernederen hen en dapper met overmacht volbrengen

Dat de met malein geklede krijger in de strijd moet zinken,

Vallen tussen zijn volkstroepen; geen ring edelstenen presenteerde

De edeling aan de graven; altijd werd ons geweigerd

Merewing 's genade. De mannen van Zweden

Want wapenstilstand of waarheid vertrouw ik maar weinig;

Maar dat ver bekend was dat bij Ravenswood Ongentheow

Hthcyn zonderde Hrethling af van levensvreugde

Toen vanwege trotse verwaandheid de oorlogs-Scylfings het eerst lieten

Zoeken de Geats met woeste bedoelingen.

Vroeg deed Ohthere ‘s de met leeftijd beladen vader

Oud en verschrikkelijk gaf een slag in vergelding,

Doodde de zeekoning, redde de koningin moeder,

Beroofde de oude zijn gemalin van haar goud

De moeder van Onela en alzo Ohthere,

En toen volgde de vete voedende sterke vijand tot ze nauwelijks,

Beroofd van hun heerser binnen kwamen te Ravenswood.

Toen met grote aantallen kracht viel hij het overblijfsel aan

Vermoeid van wonden, vaak beloofde pijn

De lange nacht naar de droevige oorlogstroep;

Zei dat hij hen ‘s morgens zal doden met randen van wapens,

Sommige aan de galg om de vogels te plezieren.

Hulp kwam tot de angstige van geest

Aan het begin van de dag na de hoorn van Higelac

En trompetgeluid hoorden ze toen de goeden voortgingen

En gaande volgde de bloem van de troep.

XLI. THE MESSENGERՓ RETROSPECT.

(1) Ҕhe blood-staind trace of Swedes and Geatmen,

The death-rush of warmen, widely was noticed,

How the folks with each other feud did awaken.

The worthy one went then with well-beloved comrades,

5 Old and dejected to go to the fastness,

Ongentheo earl upward then turned him;

Of Higelac’s battle heդ heard on inquiry,

The exultant one’s prowess, despaired of resistance,

With earls of the ocean to be able to struggle,

10 Շainst sea-going sailors to save the hoard-treasure,

His wife and his children; he fled after thenceward

Old ծeath the earth-wall. Then was offered pursuance

To the braves of the Swedemen, the banner to Higelac.

[100] They fared then forth oեr the field-of-protection,

15 When the Hrethling heroes hedgeward had thronged them.

Then with edges of irons was Ongentheow driven,

The gray-haired to tarry, that the troop-ruler had to

Suffer the power solely of Eofor:

(2) Wulf then wildly with weapon assaulted him,

20 Wonred his son, that for swinge of the edges

The blood from his body burst out in currents,

Forth ծeath his hair. He feared not however,

Gray-headed Scylfing, but speedily quited

(3) The wasting wound-stroke with worse exchange,

25 When the king of the thane-troop thither did turn him:

The wise-mooded son of Wonred was powerless

To give a return-blow to the age-hoary man,

But his head-shielding helmet first hewed he to pieces,

That flecked with gore perforce he did totter,

30 Fell to the earth; not fey was he yet then,

But up did he spring though an edge-wound had reached him.

(4) Then Higelac’s vassal, valiant and dauntless,

When his brother lay dead, made his broad-bladed weapon,

Giant-sword ancient, defence of the giants,

35 Bound oեr the shield-wall; the folk-prince succumbed then,

(4) Shepherd of people, was pierced to the vitals.

There were many attendants who bound up his kinsman,

Carried him quickly when occasion was granted

That the place of the slain they were suffered to manage.

40 This pending, one hero plundered the other,

His armor of iron from Ongentheow ravished,

His hard-sword hilted and helmet together;

(6) The old one’s equipments he carried to Higelac.

He the jewels received, and rewards խid the troopers

45 Graciously promised, and so did accomplish:

The king of the Weders requited the war-rush,

Hrethel’s descendant, when home he repaired him,

(7) To Eofor and Wulf with wide-lavished treasures,

To each of them granted a hundred of thousands

[101] 50 In land and rings wrought out of wire:

(8) None upon mid-earth needed to twit him

With the gifts he gave them, when glory they conquered;

(9) And to Eofor then gave he his one only daughter,

The honor of home, as an earnest of favor.

55 That’s the feud and hatred—as ween I ‘t will happen—

The anger of earthmen, that earls of the Swedemen

Will visit on us, when they hear that our leader

Lifeless is lying, he who longtime protected

His hoard and kingdom էainst hating assailers,

60 Who on the fall of the heroes defended of yore

The deed-mighty Scyldings, did for the troopers

What best did avail them, and further moreover

(10) Hero-deeds գomplished. Now is haste most fitting,

That the lord of liegemen we look upon yonder,

65 And that one carry on journey to death-pyre

Who ring-presents gave us. Not aught of it all

Shall melt with the brave one—there’s a mass of bright jewels,

Gold beyond measure, grewsomely purchased

And ending it all ornament-rings too

70 Bought with his life; these fire shall devour,

Flame shall cover, no earlman shall wear

A jewel-memento, nor beautiful virgin

Have on her neck rings to adorn her,

But wretched in spirit bereavd of gold-gems

75 She shall oft with others be exiled and banished,

Since the leader of liegemen hath laughter forsaken,

[102] Mirth and merriment. Hence many a war-spear

Cold from the morning shall be clutched in the fingers,

Heaved in the hand, no harp-music’s sound shall

80 Waken the warriors, but the wan-coated raven

Fain over fey ones freely shall gabble,

Shall say to the eagle how he sped in the eating,

When, the wolf his companion, he plundered the slain.Ӽo:p>

So the high-minded hero was rehearsing these stories

85 Loathsome to hear; he lied as to few of

(11) Weirds and of words. All the war-troop arose then,

Վeath the Eagle’s Cape sadly betook them,

Weeping and woful, the wonder to look at.

They saw on the sand then soulless a-lying,

90 His slaughter-bed holding, him who rings had given them

In days that were done; then the death-bringing moment

Was come to the good one, that the king very warlike,

Wielder of Weders, with wonder-death perished.

First they beheld there a creature more wondrous,

(12) 95 The worm on the field, in front of them lying,

The foeman before them: the fire-spewing dragon,

Ghostly and grisly guest in his terrors,

Was scorched in the fire; as he lay there he measured

Fifty of feet; came forth in the night-time

100 To rejoice in the air, thereafter departing

To visit his den; he in death was then fastened,

He would joy in no other earth-hollowed caverns.

There stood round about him beakers and vessels,

Dishes were lying and dear-valued weapons,

105 With iron-rust eaten, as in earth’s mighty bosom

A thousand of winters there they had rested:

(13) That mighty bequest then with magic was guarded,

Gold of the ancients, that earlman not any

The ring-hall could touch, save Ruling-God only,

[103] 110 Sooth-king of Victղies gave whom He wished to

(14) (He is earth-folk’s protector) to open the treasure,

Eեn to such among mortals as seemed to Him proper.

DE TERUGBLIK VAN DE BOODSCHAPPER.

Het bloedstollende spoor van Zweden en Geats

De dood stormloop van oorlogsmensen werd op grote schaal opgemerkt

Hoe het volk met elkaar vete liet ontwaken.

De waardige ging toen met goed geliefde kameraden,

Oud en terneergeslagen om naar de vesting te gaan,

Graaf Onghentheow omhoog en draaide zich;

Van de strijd van Higelac die hij hoorde na onderzoek,

Zijn opgetogen dapperheid, vertwijfelt van verzet,

Tegen zee gaande zeelui om de schat hoop te redden,

Zijn vrouw en kinderen; hij vluchtte daarna

Oud naast de aarden wal. Toen werd achtervolgd

Aan de dappere Zweden, het vaandel van Higelac

Droegen ze dan verder over het veld ter bescherming,

Toen de helden van Hrethling zich naar de haag drongen.

Toen werd Ongentheow met de randen van zwaarden gedreven,

De grijsharige om te blijven zodat de troep heerser moest

Lijden de enkele kracht van Eofor;

Viel Wulf hem wild met wapens aan

Verwondde zijn zoon vanwege het slaan van de randen

Het bloed uit zijn lichaam in stromen vloeide,

Verder onder zijn haar. Hij was echter niet bang,

Grijs hoofdige Scylding, maar snelheid vergold

De verwoestende wondslag met slechte ruil,

Toen de koning van de Deense troep zich naar hem wendde;

De wijs gestemde zoon van Wondred was machteloos

Om terug te slaan naar de oude grijze man,

Maar zijn hoofd beschermende helm hieuw hij eerst in stukken,

Dat de huid bevlekte met bloed zodat hij noodgedwongen wankelde,

En op de aarde viel; niet verdoemd was hij nog toen,

Maar sprong op hoewel een randwond hem bereikt had,

Toen de vazal van Higelac, moedig en onverschrokken,

Toen zijn broeder dood lag maakte hij zijn breedbladige wapen,

Oude reuzenzwaard, verdediger van reuzen

Gebonden over de schildmuur; de volksprins bezweek toen,

Herder van mensen en werd doorboord in zijn vitale delen.

Er waren veel dienaren die zijn bloedverwant verbonden

En droegen hem snel toen er gelegenheid was geboden

Dat de plaats van de gesneuvelde ze verdroegen te beheren.

Dit duurde tot de ene held de andere plunderde,

Het ijzeren pantser van Ongentheow werd geroofd,

Zijn harde zwaard heft en helm tezamen;

De uitrusting van de oude man droeg hij naar Higelac,

Hij ontving de juwelen en beloning tussen de troep

Beloofde genadig en zo volbracht hij het ook;

De koning van de Geats vergold de oorlogsstorm

Afstammeling van Hrether, thuis herstelde hij zich,

Om Eofor en Wulf breed te overladen met schatten,

Aan elk van hen honderdduizenden verleende

In land en ringen gewrocht uit draden;

Niemand op midden aarde hoefde hem te verwijten

Met de geschenken die hij hun toen gaf toen ze glorie wonnen;

En aan Eofor gaf hij toen zijn enige dochter.

De eer van het huis als een serieuze gunst.

Dat is de vete en haat- zoals ik denk dat het gebeurt-

De woede van de aardmensen, de Zweedse graven

Zullen ons bezoeken als ze horen dat onze leider

Levenloos ligt, hij die al lang beschermde

Zijn schat en koninkrijk tegen gehate aanvallers

Die bij de val van vroegere helden verdedigde

De daad machtige Scyldings en deed voor de troepen

Wat ze het beste hielp en bovendien nog meer

Helden daden volbracht. Nu is haast het meest passend,

Dat de heer van de leenmannen waar we ginds naar kijken

En dat die ene op reis gaat naar het doodsvuur

Die ring presenten aan ons gaf, niet alles

Zal met de dappere smelten- er is een massa heldere juwelen,

Onmetelijk veel goud. Gruwelijk verworven

En ook het einde van alle ornament ringen ook.

Gekocht met zijn leven; deze brand zal verslinden

Vlammen zullen bedekken, geen graaf zal dragen

Een juwelen herinnering, nog een mooie maagd

Hebben aan haar nek om haar te versieren

Maar ellendig van geest beroofd van gouden edelstenen

Zal ze met anderen worden uitgewezen en verbannen.

Aangezien de leider van de leenmannen het lachen heeft gelaten,

Vreugde en vrolijkheid. Vandaar vele oorlogssperen

Worden koud in de morgen in de vingers geklemd,

Zwaar in de hand, geen geluid van harp muziek zal klinken

Wakker de krijgers, maar de bleek geklede raven

Blij over de verdoemde vrijuit zullen snateren,

En zullen tegen de adelaar zeggen dat hij snel eet

Toen zijn metgezel de wolf de verslagene plunderde.Ӽo:p>

Zo was de hoogstaande held deze verhalen aan het repeteren

Walgelijk om te horen; hij loog over enkele er van

Griezelig van woorden. Alle oorlogstroepen kwamen toen,

Beneden de Adelaars Kaap begaven ze zich droevig.

Huilend en droevig om naar het wonder te kijken.

Ze zagen op het zand de zielloze liggen,

Zijn doodsbed houden, hij die hen ringen had gegeven

In vroegere dagen; dan het dood brengende moment

Was tot de goede gekomen dat de zeer krijgshaftige koning,

Heerser van de Geats met wonderlijke dood is omgekomen.

Eerst aanschouwden ze daar het wonderbaarlijke schepsel

De worm op het veld die voor hen lag

De vijand voor hen; de vuurspuwende draak,

Spookachtige en gruwelijke gast in zijn verschrikkingen,

Werd in het vuur verschroeid; terwijl hij daar lag en meette

Vijftig voet; kwam voort in de nacht

Verheugde zich in de lucht en vertrok daarna

Om zijn hol te bezoeken; hij was in de dood vast gebonden,

Hij zou zich verheugen in geen andere door de aarde uitgeholde grotten.

Er stonden om hem bekers en vaten,

Gerechten lagen daar en waardevolle wapens,

Met ijzerroest te eten zoals in de machtige boezem van de aarde

Duizend winters daar ze hadden gerust;

Dat machtige legaat dat met magie werd bewaakt,

Het goud van de ouden, dat graven niet

De ringhal konden aanraken, behalve de Heersende God alleen,

Echte koning van de overwinning geeft het aan wie Hij wenste

(Hij is de beschermer van het aardse volk) om de schat te openen,

Zelfs voor zulke stervelingen als het Hem goed dacht.

XLII. WIGLAFՓ SAD STORY, THE HOARD CARRIED OFF.

Then ‘t was seen that the journey prospered him little

Who wrongly within had the ornaments hidden

Down ծeath the wall. The warden erst slaughtered

Some few of the folk-troop: the feud then thereafter

5 Was hotly avengd. Քis a wonder where,

When the strength-famous trooper has attained to the end of

Life-days allotted, then no longer the man may

Remain with his kinsmen where mead-cups are flowing.

So to Beowulf happened when the ward of the barrow,

10 Assaults, he sought for: himself had no knowledge

How his leaving this life was likely to happen.

So to doomsday, famous folk-leaders down did

Call it with curses—who գomplished it there—

[104] That that man should be ever of ill-deeds convicted,

15 Confined in foul-places, fastened in hell-bonds,

Punished with plagues, who this place should eեr ravage.

He cared not for gold: rather the Wielder’s

Favor preferred he first to get sight of.

(1) Wiglaf discoursed then, Wihstan his son:

20 ҏft many an earlman on one man’s account must

Sorrow endure, as to us it hath happened.

The liegelord belovd we could little prevail on,

Kingdom’s keeper, counsel to follow,

Not to go to the guardian of the gold-hoard, but let him

25 Lie where he long was, live in his dwelling

Till the end of the world. Met we a destiny

Hard to endure: the hoard has been looked at,

Been gained very grimly; too grievous the fate that

The prince of the people pricked to come thither.

30 I was therein and all of it looked at,

The building’s equipments, since access was given me,

Not kindly at all entrance permitted

(2) Within under earth-wall. Hastily seized I

And held in my hands a huge-weighing burden

35 Of hoard-treasures costly, hither out bare them

To my liegelord belovd: life was yet in him,

And consciousness also; the old one discoursed then

Much and mournfully, commanded to greet you,

(3) Bade that remembering the deeds of your friend-lord

40 Ye build on the fire-hill of corpses a lofty

Burial-barrow, broad and far-famous,

As խid world-dwelling warriors he was widely most honored

While he reveled in riches. Let us rouse us and hasten

[105] Again to see and seek for the treasure,

45 The wonder ծeath wall. The way I will show you,

That close ye may look at ring-gems sufficient

And gold in abundance. Let the bier with promptness

Fully be fashioned, when forth we shall come,

And lift we our lord, then, where long he shall tarry,

50 Well-beloved warrior, ‘death the Wielder’s protection.’

(4) Then the son of Wihstan bade orders be given,

Mood-valiant man, to many of heroes,

Holders of homesteads, that they hither from far,

Leaders of liegemen, should look for the good one

55 With wood for his pyre: Ҕhe flame shall now swallow

(The wan fire shall wax) the warriorsՠleader

Who the rain of the iron often abided,

When, sturdily hurled, the storm of the arrows

Leapt oեr linden-wall, the lance rendered service,

60 Furnished with feathers followed the arrow.’

Now the wise-mooded son of Wihstan did summon

The best of the braves from the band of the ruler

(5) Seven together; ծeath the enemy’s roof he

Went with the seven; one of the heroes

65 Who fared at the front, a fire-blazing torch-light

Bare in his hand. No lot then decided

Who that hoard should havoc, when hero-earls saw it

Lying in the cavern uncared-for entirely,

Rusting to ruin: they rued then but little

70 That they hastily hence hauled out the treasure,

(60 The dear-valued jewels; the dragon eke pushed they,

The worm oեr the wall, let the wave-currents take him,

[106] The waters enwind the ward of the treasures.

(7) There wounden gold on a wain was uploaded,

75 A mass unmeasured, the men-leader off then,

The hero hoary, to Whale’s-Ness was carried.

HET TRIESTE VERHAAL VAN WIGLAF, DE SCHAT WORDT WEGGEDRAGEN.

Toen gezien werd dat de reis hem weinig voorspoed had gebracht

Die ten onrechte de ornamenten binnen had verborgen

Beneden onder de muur. De bewaker eerst afgeslacht

Door sommige van de volkstroep; de vete daarna

Was fel gewroken. Het is een wonder waar,

Toen de sterke beroemde krijger het einde bereikte van

Toegekende levensdagen dat de man niet langer

Blijven mag bij zijn bloedverwanten waar mede koppen stromen.

Dat gebeurde Beowulf toen de bewaker van de grafheuvel,

Aanviel en er naar zocht; zelf had hij geen kennis

Hoe zijn vertrek uit dit leven waarschijnlijk zou gebeuren

Tot de doemsdag deden beroemde volksleiders beneden dat

Noem het vloeken- wie heeft het daar bereikt-

Dat die man ooit van slechte daden veroordeeld moet worden,

Beperkt in vuile plaatsen, vast gemaakt in helbanden

Gestraft met plagen; die deze plaats ooit zou verwoesten.

Hij gaf niet om goud; maar eerder de Heerserՠs

Gunst had hij liever de voorkeur aan om te zien.

Wiglaf sprak toen, de zoon van Wihstan,

‘ Maak moeten vele graven op een man zijn relaas

Zorgen verdragen zoals het bij ons gebeurd is.

We konden weinig zegevieren met de geliefde leenheer,

Om de raad op te volgen van de bewaarder van het Koninkrijk,

Niet te gaan naar de bewaker van de goudschat, maar laat hem

Liggen waar hij lang was, leven in zijn woning

Tot het einde van de wereld. We ontmoeten een bestemming

Moeilijk te verduren; de schat is bekeken.

Ik ben erg grimmig geworden; te zwaar het lot dat

De prins van de mensen uitpikte om daarheen te komen

Ik was daarin en bekeek alles daar,

De inrichting van het gebouw aangezien me toegang werd verleend

Geheel niet vriendelijk was entree toegestaan

Binnen onder de aarden muur. Haastig greep ik

En hield in mijn hand een zwaar wegende last

Van hopen kostbare schatten, daaruit droeg het

Naar mijn geliefde leenheer; het leven was nog in hem,

En bij bewustzijn ook; de oude sprak toen

Veel en treurig en beval om u te groeten,

Beval dat een herinnering van de daden van uw vriendenheer

Ge bouwt op de vuurgloed van lijken een hoge

Grafheuvel, breed en zeer beroemd,

Als midden wereld reizende krijger was hij alom geerd.

Terwijl hij verzwolg in rijkdom. Laat ons opstaan en haasten

Nogmaals om de zoeken en de schat te zien,

Het wonder onder de muur. De weg laat ik je zien,

Zodat je voldoende de ring edelstenen dichtbij kan bekijken

En goud in overvloed. Laat de lijkbaar snel

Volledig bekleed zijn wanneer we weer zullen komen

En tillen onze heer dan op waar hij lang zal blijven,

Zeer geliefde krijger onder de bescherming van de Heerser.’

Toen beval de zoon van Wihstan orders te geven,

Moedig gestemde man aan vele helden,

Houders van huizen dat ze hier van ver komen,

Leiders van leenheren moeten zoeken naar de goede

Met hout voor zijn brandstapel: ҄e vlam zal nu verteren

(Het bleke vuur zal groeien) de leider van de krijgers

Die de ijzeren regen vaak doorstond

Toen de storm van pijlen krachtig geworpen

Liep over de linden muur, de lans verleende dienst

Voorzien van veren volgde de pijl.’

Nu heeft de wijs gestemde zoon van Wihstan opgeroepen

De beste van de dapperen van de heerser

Zeven tezamen; beneden het dak van de vijand hij

Ging met de zeven, een van de helden

Die voorop liep droeg een vurig laaiend fakkellicht

Kaal in zijn hand. Niet veel is toen besloten

Wie de schat zou moeten verwoesten, toen de helden graven het zagen

Liggen in de grot geheel onverzorgd

Roestend om te verweren; ze rolden toen maar weinig

Dat ze haastig daar den de schat uithaalden

De kostbare juwelen; de draak duwde elk,

De worm over de muur, laat de golfstromingen hem nemen

De wateren omwinden de bewaker van de schatten.

Het gewonden goud op een wagen geladen.

Een ongemeten massa, de leiders van de mannen dan,

De grijze held werd naar de Walvis landtong gedragen.

XLIII. THE BURNING OF BEOWULF.

(1) The folk of the Geatmen got him then ready

A pile on the earth strong for the burning,

Behung with helmets, hero-knightsՠtargets,

And bright-shining burnies, as he begged they should have them;

5 Then wailing war-heroes their world-famous chieftain,Their liegelord beloved, laid in the middle.

(2) Soldiers began then to make on the barrow

The largest of dead-fires: dark oեr the vapor

The smoke-cloud ascended, the sad-roaring fire,

10 Mingled with weeping (the wind-roar subsided)

Till the building of bone it had broken to pieces,

Hot in the heart. Heavy in spirit

They mood-sad lamented the men-leader’s ruin;

And mournful measures the much-grieving widow

15

* * * * * * *

* * * * * * *

* * * * * * *

* * * * * * *

* * * * * * *

20 * * * * * *

(3) The men of the Weders made accordingly

A hill on the height, high and extensive,

Of sea-going sailors to be seen from a distance,

And the brave one’s beacon built where the fire was,

25 In ten-daysՠspace, with a wall surrounded it,

As wisest of world-folk could most worthily plan it.

They placed in the barrow rings and jewels,

[107] (4) All such ornaments as erst in the treasure

War-mooded men had won in possession:

30 The earnings of earlmen to earth they entrusted,

The gold to the dust, where yet it remaineth

As useless to mortals as in foregoing eras.

Ւound the dead-mound rode then the doughty-in-battle,

Bairns of all twelve of the chiefs of the people,

(5) 35 More would they mourn, lament for their ruler,

Speak in measure, mention him with pleasure,

Weighed his worth, and his warlike achievements

Mightily commended, as ‘t is meet one praise his

Liegelord in words and love him in spirit,

40 When forth from his body he fares to destruction.

So lamented mourning the men of the Geats,

Fond-loving vassals, the fall of their lord,

(6) Said he was kindest of kings under heaven,

Gentlest of men, most winning of manner,

45 Friendliest to folk-troops and fondest of honor.

HET VERBRANDEN VAN BEOWULF.

Het volk van de Geats heeft hem toen gereed gemaakt

Een sterke stapel op de aarde om te branden,

Behangen met helmen, schilden van helden ridders

En helder stralende zwaarden zoals hij smeekte dat ze zouden moeten hebben;

Toen jammerden de oorlogshelden om hun wereld beroemde hoofdman, Hun geliefde leenheer, in het midden gelegd.

Soldaten begonnen toen op de wagen te laden

De grootstste van doodsvuren; donker boven de dampen

Steeg de rookwolk op, het trieste brullende vuur,

Vermengd met huilen (het windgeroes verdween)

Tot aan de bouw van het been was het in stukken gebroken,

Heet in het hart. Zwaar van geest

Klaagden ze droevig gemoed over de ondergang van de mannen leider;

En afgemeten treurig de zeer rouwende weduwe

De Geats mannen maakten dienovereenkomstig

Een heuvel op de hoogte, hoog en uitgebreid,

Om door zeegaande zeelui van ver te kunnen zien,

En voor de dappere werd een baken gebouwd waar het vuur was,

In de tijd van tien dagen met een muur eromheen.

Zoals de wijste van wereldvolk het meest waardevol konden plannen.

Ze plaatsten in de grafheuvel ringen en juwelen

Al zulke ornamenten zoals eerst in de schat

Oorlogsgetrouwe mannen in bezit hadden gewonnen;

De verdiensten van graaf die ze aan de aarde toevertrouwden.

Het goud in het stof waar het nog steeds is

Als nutteloos voor stervelingen zoals in voorafgaande tijdperken.

Om de dodenberg reed toen de dappere in strijd,

Kind van alle twaalf leiders van het volk,

Meer wilden ze treuren, klagen om hun heerser.

Spreken in maat en vermelden hem met plezier,

Wogen zijn waarde en zijn oorlogszuchtige prestaties

Machtig geprezen zoals iemand hem moet prijzen

Leenheer in woord en hem in de geest houdt,

Toen verder van zijn lichaam hij de vernietiging vreesde

Zo klaagden de rouwende mannen van Geats

Liefhebbende vazallen, de val van hun heer,

Zeiden dat hij was de vriendelijkste koning onder de hemel

De zachtste onder de mannen, meest innemend manieren,

Vriendelijkst voor volkstroepen en dierbaarste van eer.