Chiromantie

Over Chiromantie

Handlijnkunde, rond 1351, handleeskunde, waarzeggerij uit de lijnen van de hand, voorspellen van de toekomst en nu. De eigenschappen die men kan noemen zijn blijdschap, avontuur, bescheidenheid, zotheid, etc. uit 1351 met originele en Nederlandse tekst.

Geschreven en omgezet door Nico Koomen.

[187] Sequitur scientia cyromantica verbis teutonicis compilata

¶ Dese scientie es vander hant ende heet in latiin cyromanchia. de welke toegt de manieren vanden mensche bi tekenen die men zien mach in die hant. de manieren die machmen noemen. ende siin bliscap aventure bescedenheit sotheit temperancie ghedoechsamheit onghedoechsamheit goedertierheit gramscap suverheit stoutheit subtijlheit gestadecheit ende ongestadecheit. Ende alde inclineringe vanden mensche mach men noch bi tekenen weten dewelke tekene siin groetheit cleinheit in die hant sutende wackende drogende wreede lichte ghehardt. Ende boven desen tekenen so toeghen die linien meest die staen in die hant vanden mensche. Ende al dese tekene voernoemt siin tekene van naturen. Ende daer omme dese [188] scientie en onderwint hare niet sonder van tekenen die van naturen comen Ende dats gheseit omme tekene die comen van smedene of van andren pinen. Want men vint wel tekene die comen van pinen

Dits dierste capittel van deser scientie

¶ Nu so mach men sien vanden deelen vander hant. waer omme men moet weten dat de hant heeft vele partien. Maer in also vele alse deser scientie toe behort so ne heeft si maer iij partien principaeleke. die ierste es driehoec. ende dat ander es dat buten driehoec es in de palme tote den vingheren. ende de derde partie es de vingheren ende de dume. die ierste vinger naest den dume die heet index. ende die ander medius. ende die derde medicus. ende die vierde auricularius. Van desen vorseiden vingheren so heeft de dume ij articlen. ende elc vanden andren drie. Ende omme dat die palme vele partien heeft. daeromme die dese sciencie volgen of connen wille. hi zie daer op. ende daeromme es ierst te seggene van haren partien hoe dat de palme versceeden es bi linien.

¶ Nota Inde palme so siin .iiij. principael linien. die ene die es natuerlec ende groet die omme gaet alden dume. ende dese heet de linie vanden levene ende si es hoeft van den andren ende begint tusschen den vinger die men heet index ende den wortel vanden dume ende si endet in den wortel vander hant ten arme weert. Dander linie die es groot ende es middelst ende es die suchter vanden driehoecke ende begint ter selver stat daer de linie van den levene beghint. ende versceedt de palme rechte bider middelt. Die derde vanden driehoecke es minst principael ende minst blickende. ende es die linie die met den tween vorseiden linien maect enen driehoec. ende beghint in den wortel vander hant ten arme wert. ende dore gaet de suchter linie bi den ende al hangende. ende es somtijt oneffene ende niet achtervolgende. ende in meneghen [189] handen en vint mense niet ¶ Maer nu verstaet hoe si alle heeten die principael linien siin omme die merre verstannisse vander hant. Die meeste die omme gaet den dume. die heet linie van den levene. Ende die middelste die beghint met der vorseider linien. die heet die suchter vanden driehoecke. die derde die heet fondament vanden driehoecke. ende es die daer achterst ghenoemt was. ¶ Die vierde heet die tafel linie. ende die es naturlijc ¶ Nu so machmen versceeden de partien vander hant biden vorseiden linien want dat binnen den driehoecke es. dat heet die holheit vander hant. Ende onder elken vinger es een bergheskiin dat heeft name vanden vinghere die daer boven staet alse de berch die steet onder den dume. die heet des dumen berch. ende also vanden andren vingheren. Maer die partie die staet onder den cleinen vinger ende endt in den wortel vander hant. die heet de slach vander hant. ende dese gaet tote der linien vanden fondamente. Ende die berch die steet besloten met der linien vanden levene onder den dume. heet sdumen berch. Ende also es die holheit vander hant besloten met den vier berghen van vier vingheren. ende metten berghe vanden dume. ende met den slaghe vander hant. Ende dat hier voren geseit es. dats omme die kennisse der tekene die noch te seggene siin.

Sequitur scientia cyromantica verbis teutonicis compilata.

Deze wetenschap is van de hand en heet in Latijn cyromanchia, die de eigenschap van de mensen leert door tekens die men in de hand zien kan. De eigenschappen die men kan noemen zijn blijdschap, avontuur, bescheidenheid, zotheid, temparement, deugdzaamheid, ongeduld, goedertierenheid, gramschap, zuiverheid, dapperheid, subtielheid, gestadigheid en ongestadigheid. En alle belijning van de mensen kan men nog door meer tekens weten, die tekens zijn grootheid en kleinheid van de hand, zweten, vochtig, droog, wreed, licht behaard. En boven deze tekens getuigen de lijnen het meest die in die hand van de mensen staan. En al deze vermelde tekens zijn tekens van naturen. En daarom ondervindt deze wetenschap de hare niet zonder tekens die van naturen komen. En dat is gezegd vanwege tekens die van smeden of van andere pijnen komen. Want men vindt wel tekens die van pijn komen.

Dit is het eerste hoofdstuk van deze wetenschap.

Nu kan men de delen van de hand zien en waarom men moet weten dat de hand vele delen heeft. Maar net zoals zoveel waar deze wetenschap toe behoort zo heeft ze maar 3 voorname delen. De eerste is een driehoek, de andere is de buitenste de driehoek en is in de palm tot de vingers en het derde deel zijn de vingers en de duim. De eerste vinger naast de duim die heet index, de andere medius en de derde medicus en de vierde auricularius. Van deze vermelde vingers heeft de duim 2 delen en elk van de anderen drie. En omdat de palm vele delen heeft, daarom die deze wetenschap volgen of kunnen willen, hij let erop en daarom is er eerst wat te zeggen van haar delen hoe de palm verschillend is door lijnen.

Nota. In de palm zijn er 4 voorname lijnen, de ene is natuurlijk en groot die de hele duim omgaat en deze heet de levenslijn en ze is het hoofd van de anderen en begint tussen de vinger, die men index noemt, en de wortel van de duim en ze eindigt in de wortel van de hand naar de arm toe. De andere lijn is groot en is de middelste en is de linkse van de driehoek en begint op dezelfde plaats daar de levenslijn begint en verdeelt de palm recht door het midden. De derde van de driehoek is de minst voornaamste en het minste duidelijk. Het is de lijn die met de twee vermelde lijnen een driehoek maakt en begint in de wortel van de hand naar de arm toe en gaat door de linkerlijn bij die en hangt en is soms oneffen en gaat niet door en in vele handen vindt men het niet.

Maar leer nu hoe ze alle heten, de hoofdlijnen zijn om meer verstand van de hand te krijgen. De grootste die om de duim gaat heet levenslijn. En de middelste die met de vermelde lijnen begint heet de linkerlijn van de driehoek. Het derde heet fundament van de driehoek en is diegene die het laatst genoemd is.

De vierde heet tafellijn en die is natuurlijk.

Nu kan men de delen van de hand onderscheiden door de vermelde lijnen want dat binnen de driehoek is dat heet de holte van de hand. En onder elke vinger is een eeltbergje en dat heeft de naam van de vinger die daarboven staat zoals de berg onder de duim staat, die heet duimberg en net zo van de andere vingers. Maar dat deel dat onder de kleine vinger staat en eindigt in de wortel van de hand, die heet de slag van de hand en deze gaat tot de lijnen van het fundament. En de berg die besloten staat met de levenslijn onder de duim heet duimberg. En net zo is de holte van de hand besloten met de vier bergen van de vier vingers en met de berg van de duim en met de slag van de hand. En dat hiervoor gezegd is, dat is om de kennis van de tekens die nog te zeggen zijn.

Dits tcapitel vander scedingen vander hant.

¶ Na dat gheseit es ende versceeden siin die partien vander hant. So salmen segghen hoe dat wi sculdech siin vort te gane in onse sciencie of in onse const. Ende omme dat in de palme siin viere linien generalike ende naturliic. ende siin gheseit naturlijc omme dat si siin ghecoppelt met eneghen linien die principael siin. ende si siin naturlijc omme dese redene. Want also men neghene twee ansichten vint in tween lieden eens. Alsoe eist vanden linien voreseit. dat si niet eens en siin in diversen lieden. Ende daer omme sal men segghen. hoe dat in diversen handen de linien diveers siin. Maer men sal ierst seggen vanden principael linien. vanden welken dese vorseide ghecoppelde linien trecken gheboernisse. dats te segghene dat sire uute sputen. vort ane sal men segghen vanden andren tekenen vander hant. ende danne tende setten vander scientien [190]

Dit is het hoofdstuk van de scheidingen van de hand.

Nadat dit gezegd is en de delen van de hand verschillend zijn zal men nu zeggen hoe we het nodig vinden om voort te gaan in onze wetenschap of in onze kunst. En omdat in de palm vier algemene en natuurlijke lijnen zijn, we zeggen natuurlijk omdat ze gekoppeld zijn met enige lijnen die de voornaamste zijn. Ze zijn natuurlijk om deze reden. Want net zoals men geen gelijke aanzichten in twee mensen vindt, zo is het van de voor vermelde lijnen dat ze niet gelijk zijn bij verschillende mensen. En daarom kan men zeggen dat in verschillende handen de lijnen verschillend zijn. Maar men zal eerst van de voorname lijnen zeggen waarvan deze vermelde gekoppelde lijnen een gebeurtenis trekken, dat betekent dat ze er uit spruiten. Verder zal men van de andere tekens van de hand zeggen en dat op het eind van de wetenschap.

Dits tcapittel daerin dat men termineren sal vanden linien vanden levene

¶ Omme dat die linie vanden levene boven den andren linien es principaelre sekere ende ghemeinre ende meest blickende. Daer omme so selen wi segghen ten iersten van deser linie

Nota ¶ Es dat sake dat dese linie es ghestrect tote den wortel vander hant ofte harde naer. dat bewiset lanc leven. Ende eist dat si cort es. Soe bediet si cort leven. Ende naer hare lancheit of cortheit. So es iudicerne vander doot of vander lancheit vanden levene. Ende om dese redene so essi gheheeten linie vanden levene. Het es oec te wetene dat alse die drie principael linien wel gearticuleert siin ende wijt van maten die drie principael linien siin die den driehoec maken ende alsi siin van goeder verwe niet te bleec niet te roet. dit. be. goetheit van complexien. Ende es dat sake datter twee ten minsten niet wel ghearticuleert siin ende wijt van maten. ende niet blicken. dit bediet cort leven. Want goede articulatie comt van goeder dispositie van binnen de welke dispositie es teken van langen levene ¶ Es oec dat sake dat dese linie gaet van daer si beghint tote den wortel vander hant achtervolghende al even groot al omme. Dit .be. ghesontheit ende goede dispositie ende stoutheit ende ghestadecheit. Eist dat dese linie rechte es ende nauwe ende subtijl daer dat si vergadert met der suchtere vanden driehoecke. dit .b. subtijlheit ende goet raet. Ende tselve es te segghene vanden andren linien. Want al de linien die recht siin. niet te wijt noch te nauwe wel ghecontinuert wel gheset wel ghevarwet sonder wriven ende sonder warmen niet te bleec niet te root dit .b. subtijlheit getrouwecheit ende goeden raet.

Dit is het hoofdstuk waarin men de levenslijn determineren zal.

Omdat de levenslijn boven de andere lijnen de zekerste, algemeenste en die het meest herkenbaar is. Daarom zullen we als eerste van deze lijn wat zeggen.

Nota. Is het zo dat deze lijn tot de wortel van de hand gestrekt is of er bijna bij, dat bewijst lang leven. En als ze kort is betekent het kort leven. En naar haar lengte of kortheid is het een voorteken van dood of van lengte van het leven. En vanwege deze reden heet het levenslijn. Het is ook te weten dat als die drie voorname lijnen goed uitgedrukt zijn en met wijde maten, die drie voorname lijnen zijn die de driehoek maken, en als ze van een goede kleur zijn en niet te bleek en niet te rood, dat betekent een goedheid van samengesteldheid. En is het zo dat er tenminste twee niet goed uitgedrukt zijn en met wijde maten en niet duidelijk, dit betekent een kort leven. Want goede uitdrukking komt van goede rangschikking waarbinnen die rangschikking een teken is van lang leven. Is het ook zo dat deze lijn gaat van waar ze begint tot de wortel van de hand achter elkaar toe en allemaal even groot, dit betekent gezondheid en goede rangschikking, dapperheid en constantheid. Is het dat deze lijn recht is en nauw en subtiel daar ze samenkomen met de linkerkant van de driehoek, dit betekent subtielheid en goede raad. En hetzelfde is te zeggen van de andere lijnen. Want alle lijnen die recht zijn, niet te wijdt noch te nauw en goed duidelijk, goed gekleurd zonder te wrijven en zonder te warmen, niet te bleek en niet te rood, dit betekent subtielheid, trouwheid en goede raad.

[191] Dits tcapitel van den linien die omtrent de linie vanden levene staen

¶ Eist dat die linie vanden levene heeft een cruus ten ende wert vander hant. also dat si versceeden es in haren ende met ere linie of met tween. dit bediet. ghetempertheit ende goetheit vanden ende van den levene. ¶ Es dat die linie van den levene crom es ende root ter suchter linie wert boven. dit .b. quaet. rouwe ende luxurie. Eist dat si vele vouden heeft te deser vorseider stede. dit .b. verwandelinge ende verkeringhe van properen rade. Ende als boven ter vorseider stede in de linie vanden levene daer si ane die suchter linie comt. vonden wort aldus daneghe figure. Y. dit bewiset toe comende rijcheit ende oec dingniteit ende werdecheit. ja als dopen van deser figure voreseit es ten dume waert. Maer alse dopene vander vorseider figuren es ten slaghe wert vander hant. So bediedet scade ende quade aventure. ¶ Es oec dat die linie vanden levene heeft vele linien ten holle wert vander hant die roet siin dit .b. onghedoechsamheit

¶ Eist dat dese vorseide linie heeft putten die gaen ghetact ghelijc ere roeden. dit .b. vol van luxurien ende vol van scildinghen. die omme siin scilden ende omme siin luxurien sal ghedoghen storttinghe van bloede. ende sal oec daer omme lede verliesen ende selve lieden doot slaen. maer es dat dese vorseide ten dume wert gaen of strecken. So bediedet tcontrarie van dat hier voreseit es ¶ Alse du vints een .O. of enen rinc als dese figure gemaect es 0 bider linie vanden levene te arme wert Dit .b. dat een mensche sal verliesen ene oghe. Ende vint mer twee. So sal hire .ij. verliesen.

¶ Ende het segghen eneghe eist dat men vint .iij. cromme linien die beghinnen ter linien vanden levene. ende enden in den wortel vanden dume. ende [192] dan dore dese drie linien gaet ene linie overdweers. dore dit .be. dat een mensche lazers es.

Sequitur capitulum de liniarum colore etc

¶ Alse die linie vanden levene es harde groot ende harde diep. ende es noch bleec noch roet. dats dat si gevarwet es gelijc erden dit .b. ruutheit. Ende als de verwe naturlec es ende harde root. dit .b. dat een mensche lichtelec gram es ¶ Ende als de vorseide linie es groet ten wortel wert vander hant dit .b. dat een man onedel es. Eist dat si root es omtrent de middelt ten arme wert. dit .b. dat eens menschen hoeft dicken zweert.

Ende alsi rooet es vander middelt ter suchter linie wert vanden driehoecke dit bediet gramscap ende wedermoet. Maer al dit es te verstane van roetheiden die sonder wriven ende sonder hitte natuerlec in de linien oppenbaert.

Dit is het hoofdstuk van de lijnen die omtrent de levenslijn staan.

Is het dat de levenslijn een kruis heeft op het einde van de hand zodat ze verschillend is op haar einde met eerdere lijnen of met zijn tweeën, dit betekent gematigdheid en goedheid op het eind van het leven.

Is het dat de levenslijn krom is en rood wordt aan de linkerkant boven, dit betekent kwaadheid, rouw en weelderigheid. Is het dat ze veel vouwen heeft op deze vermelde plaats, dit betekent verandering en verkeerd gaan van goed raad. En als boven de vermelde plaats in de levenslijn daar ze aan de linkerkant komt dusdanige figuur Y gevonden wordt, dit bewijst toekomende rijkheid, ook deugd en waardigheid. Ja, als de open kant van deze vermelde figuur is naar de duim toe. Maar als ze de open kant van de vermelde figuur naar de slag van de hand toe is, dan betekent het schade en slecht avontuur. Is het ook dat de levenslijn vele lijnen heeft naar de holte van de hand die rood zijn, dit betekent onduldbaar (niet bestand tegen lijden).

Is het dat deze vermelde lijn putten heeft die vertakt gaan als een roede, dit betekent vol van weelderigheid en vol van schulden die vanwege zijn schulden en vanwege zijn weelderigheid het storten van bloed zal gedogen en zal ook daarom leden verliezen en zelf lieden dood slaan, maar is het dat deze voor vermelde naar de duim gaat of zich strekt, dan betekent het tegenovergestelde van wat hier gezegd is.

Als u een O of een ring vindt zoals deze figuur gemaakt is, 0, bij de levenslijn naar de arm toe, dit betekent dat een mens een oog zal verliezen. En vind men er twee, dan zal hij er 2 verliezen.

En er zeggensommige is het dat men 3 kromme lijnen vindt die bij de levenslijn beginnen en eindigen in de wortel van de duim en dan gaat door deze drie lijnen een lijn overdwars, dit betekent dat een mens melaats is.

Sequitur capitulum de liniarum colore etc.

Als de levenslijn zeer groot is en zeer diep en niet bleek of rood is, dat is dat ze gekleurd is als aarde, dit betekent onbeschaafdheid. En als de kleur natuurlijk is en zeer rood, dit betekent dat een mens gauw gram is.

En als de vermelde lijn groot is naar de wortel van de hand toe, dit betekent dat een man onedel is. Is het ze rood is omtrent het midden naar de arm toe, dit betekent dat een mensenhoofd vaak zweert. En als ze rood is van het midden naar de linkerlijn toe van de driehoek, dit betekent gramschap en kwaadwillige gezindheid. Maar dit alles is te verstaan van roodheden die zich zonder wrijven en zonder hitte natuurlijk in de lijnen openbaren.

Dits tcapitel vander suchter linie vanden driehoecke of vander middelster linie

¶ De linie die men heet de suchtere vanden driehoecke daer af es nu te sprekene. Alse dese linie es rechte sonder berch van goeder breetheit diep gnouch van goeder varwen. dit betekent goede dispositie van complexien. ende ghesontheit engien ende ghetrouwecheit. ¶ Ende alsi wel gearticuleert es ende diepe ende wel blickende streckende tote den slaghe vander hant dit .be. lancheit des levens. Maer alsi lijdt alde hant. dit .be. cortheit van levene. dat een mensche cume leven sal een jaer. ofte alse ene linie hare den wech voregaet in dende. So .b. de vors. dingen. ¶ Eist dat si crom es ende herde rooet. dit bediet gramscap ende quade moveringhe alse omme enen dooeslach te [193] doene of die nu gedaen es. Eist oec dat si subtijl es ende van goeder varwen dit .b. bliscap. Maer eist dat si bleec es van naturen. So bediedet crancheit van complexien. ¶ Ende alsi cort es ende niet achtervolghende. dit bediedt wandelheit ende lichtheit met ongestadecheiden van worden ¶ Ende alsi puttekine heeft in die middelt ende danne vele in beiden handen ende niet ghelijc. niet also dene als dander es van varwen. dese mensche en es negheen bequame persoen. ende hi ne es neghene ere sculdech te hebbene ¶ Eist oec dat dese linie crom es ende niet achtervolghende ende van diverser varwen ende cleine op dat si hare selven sceedt inde middelt. dit bediedt diefte ende rouwe ¶ Eist dat vele linien gaen van deser vorseider linie ter tafellinie wert die wel blickende siin ende van goeder varwen. dit bediedt duegcht ghetrouwecheit ende goede conscientie. ende tselve bediedt een cruse vonden tusschen deser linien ende der tafellinie. ende dat aldermeest in dien dat tcruse recht es. ende also vele te crommere. datse es also vele min .be. de vorseide dingen ¶ Ende eist dat van deser linie ene linie uut gaet ten cleinen vingere wert of ten vingere wert diere naest steet streckende ter tafellinie wert. dit .b. duecht ende dat een mensche wel gheredent es ende scaemt hem sonde te doene ¶ Ende eist dat een heeft een driehoexkiin buten der hant. of biden ende vander hant. dit .b. begerte van cunsten ende appetijt ende studie ende heere ¶ Eist oec dat dese linie diep es ende si dan linien heeft gecoppelt ten hollewert vander hant. dit .b. ongestadecheit en logene in een wiif. ¶ Eist dat si alte groet ende alte bleec es. ende niet achtervolgende ende ruggende dit bediedt crancheit van lichamen of ziecheit van hoefde. ¶ Ende eist dat dese vorseide linie lichtelec rooet wert van wrivene. dit bediedt crancheit van herssenen. Eist datmen vint puttekine inde vors. linie. dit bediedt ziecheit van oghen. ¶ Eist oec dat dese linie es in een stat roeder dan in die andere. dit .be. crancheit ende ziecheit van hoefde ¶ Ende eist dat dese linie ghevarwet es met diverser varwen dit .b. siecheiden. Ende dat si groete swarte putten heeft. dit .b. plompheit van sinne ¶ Eist oec dat dese linie bleec es ende daer in staen roede poente. dese heeft goet engien wel [194] tontfane ende te verstane eist dat hi hem brect in studerne ¶ Eist datmen een cruce vint tusschen deser vors. linie ende der tafellinie onder den vinger die naest den cleinen vinger steet. dit bediedt dat een mensche ziec es om minnen willen ende om ere ende omme devocie ende omme nutscape te sinen behoef of teens anders behoef. ende dit es geseit vander suchtere vanden driehoecke of van der middelster linie also na als men mach.

Dit is het hoofdstuk van de linkerlijn van de driehoek of van de middelste lijn.

De lijn die men de linkere van de driehoek noemt, daar wordt nu van gesproken. Als deze lijn recht is zonder eelt en van goede breedte en diep genoeg en van goede kleur, dit betekent goede rangschikking van samengesteldheid en gezondheid, vernuft en getrouwheid.

En als ze goed uitgedrukt is en diep en goed blijkt en strekt tot de slag van de hand, dit betekent een lang leven. Maar als ze telkens lijdt, dit betekent kortheid van leven, dat een mens komt te leven een jaar of als een lijn haar de weg voorgaat op het eind, dan betekent het de voorgemelde dingen.

Is het dat ze krom is en zeer rood, dit betekent gramschap en kwaad humeur als om een doodslag te doen of die nu gedaan is. Is het ook dat ze subtiel is en van goede kleur, dit betekent blijdschap. Maar is het dat ze bleek is van natuur, dan betekent het ziekte van samengesteldheid.

En al ze kort is en niet doorloopt, dan betekent het veranderlijk en lichtheid met onvastheid van woorden.

En als het putje heeft in het midden en dan veel in beide handen en niet gelijk en niet zo is als de anderen van kleur, deze mens is geen bekwaam persoon en hij is het niet waard om geëerd te worden.

Is het ook dat deze lijn krom is en niet doorloopt en van diverse kleuren en klein zodat ze zich scheidt in het middel, dit betekent diefachtig en ruw.

Is het dat vele lijnen van deze vermelde lijn uitgaan naar de tafellijn en wordt die goed duidelijk en van goede kleur, dat betekent deugd, getrouwheid en goede kennis, hetzelfde betekent een kruis die gevonden wordt tussen deze lijnen en de tafellijn en dat het meest als de kruis recht is en hoe meer krom, dat betekent zoveel minder dan de vermelde dingen.

En is het dat van deze lijn een lijn uitgaat naar de kleine vinger of naar de vinger die ernaast staat en naar de tafellijn gaat, dit betekent deugd en dat een mens wel verstandig is en zich schaamt zonde te doen.

En is het dat iemand een driehoekje heeft buiten de hand of bij de het eind van de hand, dit betekent begeerte van kunsten en appetijt en studie en heer.

Is het ook dat deze lijn diep is en ze dan lijnen heeft gekoppeld naar de holte van de hand, dit betekent ongestadigheid en leugens in een vrouw.

Is het dat ze al te groot en al te bleek is en niet achter elkaar en terugloopt, dit betekent ziekte van lichaam of ziekte van het d.

En is het dat deze voor vermelde lijn gemakkelijk rood wordt met wrijven, dit betekent ziekt van de hersens. Is het dat men een putje in de voor vermelde lijn vindt, dit betekent ziekte van de ogen.

Is het ook dat deze lijn op een plaats wat roder is dan in een andere, dit betekent krankheid en ziekte van het hoofd.

En is het dat deze lijn gekleurd is met diverse kleuren, dit betekent ziektes. En dat ze grote zwarte putten heeft, dit betekent plompheid van geest.

Is het ook dat deze lijn bleek is en daarin staan rode punten, deze heeft goede vernuft en is staat te ontvangen en te begrijpen is dat hij zich in studeren brengt.

Is het dat men een kruis vindt tussen deze voor vermelde lijn en de tafellijn onder de vinger die naast de kleine vinger staat, dit betekent dat een mens ziek is vanwege minneziekte en om eer en om aanbeden en om nuttigheid voor zijn behoefte of om andermans behoefte. En dit is gezegd van de linkere driehoek of van de middelste lijn zo goed als men kan.

Dits tcapitel vanden fondamente vanden driehoeke

¶ Nu es te segghene vander derdere linie van den driehoecke die es geheeten fondament vanden driehoecke. dewelke men vint niet vele in handen maer somtijt. Bidies alsi es. dats meest in die outheit. om die pine vanden werken. Maer alse mense vint in die jongedaghe ende si dan sere blijct. So bewiset hitte ende subtilen sin. ende het bediedt oec dat een mensche heeft de condicien van enen colerijn dewelke lichtelec gram siin ende haestelec spreken, ende lichtelec minnen starke wine ende heete spisen. ¶ Eist oec dat de hande cleine ende sachte siin ende si dese linie niet ne heeft, dit .b. fleumen ende vercoutheit ende dat een mensche niet wel verteren en mach ¶ Ende eist dat dese, vors. linie blijct ende dat si wel gevest es ende effene ende ghecontinueert ende wel blickende ende breet gnouch ende van goeder varwen. dit .b. ghesontheit ende goede naturale dispositie ende bliscapen ende stoutheiden. Maer es dat sake dat si nauwe es ende niet achtervolgende van quader varwe. dit bediedt tcontrarie vanden vors. dingen.

Dit is het hoofdstuk van het fundament van de driehoek.

Nu is er wat te zeggen van de derde lijn van de driehoek die fundament van de driehoek genoemd wordt die men in niet veel handen vindt, maar soms. Bij die is ze, als ze er is, dat is meest in de ouderdom vanwege de pijn van het werken. Maar als men ze vindt in jonge mensen en ze dan zeer opvalt bewijst het hitte en subtiele geest en het betekent ook dat een mens heeft de voorwaarde van een galachtige die gauw gram zijn en snel spreken en snel minnen, sterke wijn en hete spijzen.

Is het ook dat de handen klein en zacht zijn en deze lijn niet heeft, dit betekent fluimen en verkoudheid en dat een mens niet goed verteren kan

En is het dat deze voor vermelde lijn blijkt en dat ze goed gevestigd is en effen en doorgaat en duidelijk blijkt en breed genoeg en van goede kleur, dit betekent gezondheid en goede natuurlijke plaatsing en blijdschap en dapperheden. Maar is het zo dat ze nauw is en niet doorloopt en van slechte kleur, dit betekent het tegenovergestelde van de voor vermelde dingen.

Dits tcapitel vanden linien die omtrent de vorseide linie staen

¶ Es dat sake dat dese linie es dore slaghen met vele bleker linien. dit .be. quade dispositie ende diverse rouwe Ende alse in hare staen putkene ofte omtrent hare. dit bediedt dat een mensche heeft harden [195] lichame. ofte quade lanken Ende alsi roet es ter linie vanden levene wert. dit .b. hoeftzuere. Ende es dat si roet es ter middel linie wert ende si dan daer scarp es ende subtijl. dit bediet dat een mensche droeghe es ende licht Ende het bediedt cortsse die corteleke toecomende siin ¶ Ende als ene cleine markelike linie niet diep. ghelijc ofte het ware ene linxeme kleine. dore geet de vorseide linie in de middelt. dit bediet siecheit. Ende essi roet dat .b. dat si haestelike toe comen sal. Maer essi bleec ende altegaen gelijc den andren dit .b. dat si leden es. Ende also vele alsi min blict. so essi also vele meer leden. de siecheit. ende te langer

Sequitur capitulum de triangulo

¶ Alse de driehoec volmaect es vander rechter linie ende vander suchter linie. tusschen den wortel vanden dume ende den wortel vanden iersten vinghere Dit heet die upperste hoec van den driehoecke. Maer die daer steet in den wortel vander hant ende ghemaect es metter linie vanden levene ende met der linie van den fondamente. dit heet de rechter hoec. Ende die hoec die es ghemaect met der suchter linie ende met der fondament linie. Dit heet de suchter hoec ¶ Alse dan de driehoec effene es. of herde naer effene. dit bediedt ghesontheit ende ghetrouwecheit ¶ Eist oec also dat de drie linien daer mede dat de driehoec ghemaect es. rechte siin ende ghecontinuert ende wel blickende ende wel gheverwet. Dit comt van ere goeder dispositie van binnen. die goet ende naturlec es. ¶ Eist oec dat de driehoec heeft spacien gnouch. dit .be. miltheit. Ende eist dat de spacie es subtijl ende van goeder varwen. Dit .be. goede complexie. Maer es dat sake dat anders wort vonden. So eist anders te iudicerne ofte tcontrarie. Eist dat de spacie es rigghende. dit .be. droecheit Ende [196] essi hoghe ghevarwet. dit .be. seicheit in thoeft beiaegcht van coude ofte andersins. Ende dit es gheseit van der spacien vanden driehoecke also na als men mach

¶ Het ghevalt somtijt dat de rechter linie ende de suchter linie maken enen hoec in tholle vander hant. ende dan es de spacie van goeden poente niet te wijt noch niet te nauwe. Dit bediet miltheit. Ende als dese ij. linien niet vergaderen. dan ne makense ghenen hoec. Ende dan of de hant es daer herdt. ofte subtijl. Eist dat si herdt es. dit bediet engien ende vorsinnicheit. Maer essi daer subtijl. dit .be. miltheit omme blickende ende ydel glorie te hebbene ¶ Ende als dan de rechter linie lijdt de stuchtere (l. suchtere) linie. ende daer ne gheen recht hoec en es. Dan berouwet hem dicken van ghedaenre miltheit ¶ Eist oec dat een cruus wordt vonden in den driehoec. dit .b. haetscap ende nidecheit ende verradenisse ¶ Eist oec dat die twee vors. linien vele versceeden siin. ende si maken enen subtilen hoec sonder cleine linien daer omtrent ende sonder telgheskine Dit .be. hantieringe ende minne van goeden gheselscape ende van sconen vrouwen ende van sconen cleedren ende van zoeten sanghe. Omme dwelke segghen eneghe dat het bediedt onmedesamheit alse dese linien ne ghenen hoec en maken.

Dit is het hoofdstuk van de lijnen die omtrent de vermelde lijnen staan.

Is het zo dat deze lijn is doorgeslagen met vele bleke lijnen, dit betekent kwade rangschikking en diverse rouw. En als er in haar putjes staan of omtrent haar, dit betekent dat een mens harde loop heeft of slechte liezen. En als het rood is bij de levenslijn, dit betekent hoofdpijn. En is het dat ze rood is bij de middellijn en ze dan daar scherp is en subtiel, dit betekent dat een mens droog is en licht. En het betekent koortsen die gauw zullen komen.

En als een kleine merkelijke lijn niet diep is alsof het een klein links lijntje is dat door de vermelde lijn gaat in het midden, dit betekent ziekte. En is ze rood, dat betekent dat het gauw zal komen. Maar is ze bleek en vrijwel gelijk de anderen, dit betekent dat ze geleden is. En net zoals ze minder blijkt, zo is het alzo voor meer leden de ziekte en langer.

Sequitur capitulum de triangulo.

Als de driehoek volmaakt is van de rechter lijn en van de linker lijn, tussen de wortel van de duim en de wortel van de eerste vinger, heet dit de bovenste hoek van den driehoek. Maar die daar in de wortel van de hand staat en gemaakt is met de levenslijn en met de lijn van het fundament, dit heet de rechterhoek. En die hoek die gemaakt is met de linkerlijn en met de fundamentlijn, die heet de linkerhoek.

Al dan de driehoek effen is of bijna effen, dit betekent gezondheid en trouwheid.

Is het ook zo dat de drie lijnen waarmee de driehoek gemaakt is recht zijn en doorgaand en goed zichtbaar en goed gekleurd, dit komt van een goede rangschikking van binnen die goed en natuurlijk is.

Is het ook dat de driehoek ruimte genoeg heeft, dit betekent mildheid. En is het dat de ruimte subtiel is en van goede kleur, dit betekent goede samengesteldheid. Maar is het zo dat het anders wordt gevonden dan is het anders te beschouwen of tegengesteld. Is het dat de ruimte terugwijkt, dit betekent droogte. En is het diep gekleurd, dit betekent ziekte in het hoofd dat van koude komt of anderszins. En dit is gezegd van de ruimte van de driehoek zo goed als men kan.

Het gebeurt soms dat de rechterlijn en de linkerlijn een hoek in de holte van de hand maken en dan is de ruimte van de goede punten niet te wijdt of te nauw, dit betekent mildheid. En als deze twee lijnen niet samenkomen, dan maken ze geen hoek. En dan is de hand daar hard of subtiel. Is het dat ze hard is, dit betekent vernuft en voorzienigheid. Maar is ze daarbij subtiel, dit betekent mildheid om blijkende en ijdele glorie te hebben.

En als dan de rechterlijn lijdt van de linkerlijn en daar geen rechthoek is, dan berouwt het hem vaak zijn gedane mildheid.

Is het ook dat er een kruis in de driehoek wordt gevonden, dit betekent haat, nijd en verraad.

Is het ook dat die twee voor vermelde lijnen zeer verschillend zijn en een subtiele hoek maken zonder kleine lijnen daar omtrent en zonder vertakkingen, dit betekent handelingen en liefde van goed gezelschap en van mooie vrouwen en van mooie kleren en van zoete zang. Daarom zeggen enige dat het onvriendelijkheid betekent als deze lijnen geen hoek maken.

Dits tcapitel vanden rechtren hoecke

.

¶ Nu es te segghene vanden rechtren hoecke. weder hi scerp of plomp of recht es. ¶ Eist dat sake dat de rechter hoec recht es welghemaect ende wel blinckende sonder ander linien. dit bediedt goetheit van bloede ende van gheeste ende dat een mensche wel ghedueren mach tere stat. Omme dwelke het betekent ghesontheit beschedenheit ende goede wandelinghe ¶ Eist oec dat hi scarp es. dit .b. hoefscheit. Maer niet so milde als ofte hi recht ware ¶ Eist oec dat de hoec plomp es dit .b. quade dispositie quade wandelinge niet vroet ruut ende plomp slapende ende roekeloes. ¶ Ende comen [197] dese twee linien niet te gadere. dit .be. dat een mensche niet ne roect van ere wareit ende van quader conscientie ¶ Ende het segghen eneghe dat als men vint dese figure [teken, overeenkomend met een 7, waarbij een naar rechts aflopend haaltje door de steel gaat] rechte in den vors. hoec. ende rooet. dit .b. dat een mensche sal winnen knechtkine. Ende na der menechvuldecheit van deser figuren. Sal een mensche kindre hebben. ¶ Ende eist dat men een cruus vint in desen vorseiden hoec. dit .b. ere ende goede wandelinghe

Dit is het hoofdstuk van de rechte hoek.

Nu is er wat te zeggen van de rechterhoek of die nu scherp of plomp of recht is.

Is het zo dat de rechterhoek goed gemaakt is en goed blijkt zonder andere lijnen, dit betekent goedheid van bloed en van geest en dat een mens het goed gaat in de staat waarom het gezondheid bescheidenheid en goede wandeling betekent

Is het ook dat hij scherp is, dit betekent hoofsheid, beschaafdheid. Maar niet zo mild zoals hij recht was.

Is het ook dat de hoek plomp is, dit betekent kwade rangschikking, kwade wandeling, niet verstandig, ruw en slapen plomp en roekeloos.

En komen deze twee lijnen niet tezamen, dit betekent dat een mens niet wars is van de waarheid en van kwade wetenschap.

En enige zeggen dat als men deze figuren vindt [teken, overeenkomend met een 7, waarbij een naar rechts aflopend haaltje door de steel gaat] recht in de voor vermelde hoek staat en rood is, dit betekent dat een mens een jongetje zal winnen. En naar de menigvuldigheid van deze figuren zal een mens kinderen hebben.

En is het dat men een kruis in deze vermelde hoek vindt, dit betekent eer en goede wandeling.

Dits tcapitel vanden suchtren hoecke

¶ Eist dat de suchter hoec es recht ende scarp. dits teken van langhen levene ende goet engien. Ende hi es plompere die sdesen vorseiden heeft scarp dan recht Ende eist dat hi blonc es. So bediedet quade dispositie quade wandelinge niet vroet ruut ende blonc slapende ende roekeloes ¶ Ende eist dat de linie vanden fondamente gaat tote der suchter linie. dit bediet dat een mensche gherne houdt dat hi segcht. Vanden andren tekenen so sech also alse vanden vorseiden rechtren hoecke.

Dit is het hoofdstuk van de linkerhoek.

Is het dat de linkerhoek recht is en scherp, dit is een teken van lang leven en goed vernuft. En hij is plomp die deze vermelde heeft, scherp en dan recht. En is het dat hij stomp is, dan betekent het kwade rangschikking, kwade wandeling, niet verstandig en stom slapende en roekeloos.

En is het dat de lijn van het fundament tot de linker lijn gaat, dit betekent dat een mens graag houdt van wat hij zegt. Van de anderen tekens zeg net zoals van de vermelde rechter hoek.

Dits tcapitel vander spacie vanden driehoecke.

¶ Als ene linie beghint an de linie vanden levene ende gaet ten suchtren hoecke waert. Dit .b. vreese van viere ofte van watre. Eist dat de vorseide linie gheet ter suchter linie wert. dit es vreese van viere. Maer gheetse ter fondament linien wert. dit .b. vreese van watre van hem of van sinen dinghen ¶ Eist oec dat twee [teken overeenkomend met een liggende acht] bliken binnen den driehoecke. Dit .be. dat de beroeringhe van sire gramscap sal dooden sinen viant. ofte iemen el binnen sire stat ¶ Eist dat men vint roede poente in den driehoec. dit .b. dat een wijf gheen kint mach draghen ¶ Eist oec dat men vint een driehoxkiin in den driehoec ten oversten hoecke wert in een wijf. dit bediet datsi saen sal kint ontfaen

Dit is het hoofdstuk van de ruimte van de driehoek.

Als een lijn begint aan de levenslijn en gaat naar de linkerhoek, dit betekent vrees van vuur of van water. Is het dat de vermelde lijn naar de linkerlijn gaat, dit is vrees van vuur. Maar gaat ze naar de fundament lijnen, dit betekent vrees van water van hem of van zijn dingen.

Is het ook dat twee [teken die overeenkomt met een liggende acht] blijken binnen de driehoek, dit betekent dat door beroering van zijn gramschap hij zijn vijand zal doden of iemand anders binnen zijn staat.

Is het dat men rode punten in de driehoek vindt, dit betekent dat een vrouw geen kind kan dragen.

Is het ook dat men een driehoekje vindt in de driehoek in de bovenste hoek in een vrouw, dit betekent dat ze een kind zal ontvangen.

[198] Dits tcapitel vander tafel linien.

¶ Na dat ghesien es vanden drien principael linien Nu es te segghene vander vierdre. dewelke es gheheeten de tafellinie ¶ Als dese vorseide linie es diep gnouch ende achtervolghende ende eenvoudech lanc gnouch vander linghede dat de suchter linie es ende wel ghevarwet. dit bediet goede naturale complexie ende warachtecheit ende goeden buuc ende goede blase. ende het .be. oec goede manlec lede kindre met te winnene. Ende het .be. oec in een wijf gherechtecheit ende ghetempertheit ¶ Eist oec dat sake dat si comt ten ende van der palme wert ten iersten vinghere alse hier in dese [in de marge getekende] hant. dit .be. quaetheit ende gramscap ¶ Eist oec dat si comt ane de linie vanden levene ende met hare maect enen hoec. dit .b. fingeringhe. So dat hi hem procureert doegcht ende ere sire fingeringhen. ende in eens menschen ieghenwordecheit sprect hi scone wort ende achter heme so verraethine ¶ Ende eist dat si gheet te iersten vingere weert al climmende. also vele te meer alsi climt also vele te meer eren betekent si. Maer gheet si ten iersten vingere wert sonder climmen. So .be. tcontrarie van hier vors. ¶ Ende es dat dese linie sprietende es boven. dit .b. dat een mensche swighende es ende van goeder conscientie. Maer alsi te vele climt dit .b. pine. ¶ Als dese linie es groet breet ende wel ghevarwet. dit bediedt. dat een man machtech es in sine manlecheit ¶ Ende als si es diepe

ende rooet ende si vele linien boven heeft ende beneden. die volghet vele der luxurie of hi heeft vele neighens tote hare. ¶ Het es te wetene dat de tekene in eens wives hant ne siin niet so blickende als in eens mans hant. overmids de cranke ende de cleine varwe die in hare siin ende daer bi. min tekenen moeten ghenoegen in der wiven hande. dan in der mannen. Ende daer omme een man die heeft cleine subtile handekine ende vele bleek linien. dit es een wivech man. die ghebrect in het naturleker hitte ende in de naturleke doegcht. Omme dewelke dingen hi es nidech verradere. vol van worden ende oec begherende elke te iuierne ende en es niet goet met hem te wone. Ende tghelike es vanden wiven. [199] Een wijf hebbende groete handen ende grote linien ende luttel. dit es een scildende wijf. ende begherende elcken mensche quaet te doene. ende verblidende in stridingen ende in vechtingen als men menschelec blooet stort dore haren wille ¶ Ende es dat men de palme ontdoet. ende daer een putte steet onder medius. dats onder den iersten vinger sonder een. dit bediet minne ane secreten personen ende religieusen. ¶ Ende als daer bliken putten binnen deser linie onder medicus ende den cleinen vinger. dits passie in de lendenen op dat de putte root siin. Maer siin si bleec. soe es de passie in de blase.

Dit is het hoofdstuk van de tafellijnen.

Nadat gezien is van de drie hoofdlijnen er is nu te zeggen van de vierde die tafellijn genoemd wordt.

Als deze vermelde lijn diep genoeg is en doorloopt, enkel en lang genoeg is van lengte tot de linker en goed gekleurd is, dit betekent een goede natuurlijke samengesteldheid en waarachtigheid en goede buik en goede blaas en het betekent ook goede manlijke kinderen mee te winnen. En het betekent ook in een vrouw gerechtigheid en gematigdheid.

Is het ook zo dat ze tot het einde naar de palm toe naar de eerste vinger zoals hier in deze [in de marge getekende] hand, dit betekent kwaadheid en gramschap.

Is het ook dat het aan de levenslijn komt en met haar een hoek maakt, dit betekent valsheid zodat hij zich opricht voor deugd en zijn valsheid eert en in tegenwoordigheid van mensen spreekt hij mooie woorden en achter hen verraadt hij ze.

En is het dat ze naar de eerste vinger al klimmend gaat en zo het meer klimt zoveel meer eer betekent het. Maar gaat ze naar de eerste vinger zonder te klimmen, dan betekent ze het tegenovergestelde wat hier gezegd is.

En is het dat deze lijn uitspruit naar boven, dit betekent dat een mens zwijgend is en van goed geweten. Maar al ze te veel klimt, dit betekent pijn.

Als deze lijn groot, breed en goed gekleurd is, dit betekent dat een man machtig is in zijn manlijkheid.

En als ze diep is en rood en vele lijnen boven en beneden heeft, die volgt velen tot weelderigheid of neigt er veel naar toe.

Het is te weten dat de tekens in een vrouwenhand niet zo duidelijk zijn dan in een mannenhand vanwege de zieke en kleine kleur die in die van hun zijn en daarbij minder tekens moeten voldoen in een vrouwenhand dan in de mannen. En daarom in een man die kleine subtiele handjes en vele bleke lijnen heeft, dit is een vrouwenman, die ontbreekt het aan natuurlijke hitte en in de natuurlijke deugd. Vanwege die dingen is hij een nijdige verrader, vol van woorden en ook begeert elk te jennen en het is niet goed met hem te wonen. En hetzelfde is van de vrouwen. Een vrouw die grote handen en grote en weinig lijnen heeft, dit is een scheldende vrouw en begeert elk mens kwaad te doen en verblijdt zich in strijd en in vechten als men menselijk bloed stort door haar toedoen.

En is het dat men de palm ontbloot en er een putje staat onder medius, dat is vooral onder de eerste vinger, dit betekent minne aan geheime personen en religieuzen.

En als er putten blijken te zijn binnen deze lijn onder medicus (derde) en de kleine vinger, dit is passie in de lendenen zodat de putten rood zijn. Maar zijn ze bleek, dan is de passie blasé (uitgeblust).

Dits tcapitel vanden berghe vander hant

¶ Na dat gheseit es vanden vieren pricipael linien. Nu es te segghen vanden berghen diere omtrent staen ende ierst vanden berghen der vinghere ¶ Als in den berch vanden iersten vinghere tusschen den beghinsele vander middel linie ende den wortel van index siin vonden vele linien weder kerende ende effene staende ende op dat si niet en siin dorloepen met andren linien over lanc. Dit .be. ghetrouwecheit van vore ghelegchden dinghen ¶ Ende tselve bediet ene lange linie daer vonden die van ghere andre dor slaghen nes Maer als twe linien also comen als hier vorseit es ende daer ene linie dor geet dit bediedt tcontrarie van datter vors. es. Item een cruus vonden in desen vorseiden berch. dat .be. ere. ¶ Item ene .O. vonden in den selven berch .b. rijcheit. ¶ Item ende enen scilt vonden daer oec. dit bediet. edelheit. ¶ Eist oec dat twee linien comen vanden wortele vanden iersten vingere te oversten hoeckewert van den driehoecke. dit .b. ene toe comende siecheit in dien dat si rooet siin. Maer siin si bleec. So essi leden

¶ Item in die vornoemde stat vonden aldus denege (l. danege) figure [teken met een hoefijzervorm]. vel sic [teken zoals het vorige, waarbij de onderhelft van de linkerkant van het hoefijzer ontbreekt] dit .b. siecheit. ¶ Eist oec dat in dende vander tafel linie ene linie dore geet. dit .b. wonden van sinen viant. Eist dat si groet es. So .be. wonden [200] in thoeft. Maer essi subtijl. Soe bediedet wonden in de lanken. Ende essi oec groet. So .b. oec wonden in den borsten

¶ Eist dat twee linien beghinnen in dende vander tafel linien ende enden inden wortel van index. dit .be. haesteghe dooet ¶ Eist dat drie cromme linien comen uute den wortel van index. dit .b. wonden in den hals. of in thoeft. ¶ Het segghen eneghe dat ene linie dalende tusschen den iersten vingere. ende den andren vinger ter tafal (l. tafel) linien wert op dat si niet toe ne comt. dit .be. dat een mensche sterven sal vander scite Ende eist dat si scarp es. het .b. toe comende cortsse. Eist oec dat uute dier linien vele linien uut gaen. dit .b. juchtechheit vore sine doet.

Dit is het hoofdstuk van de eeltbergen van de hand.

Nadat gezegd is van de vier hoofdlijnen is er wat te zeggen van de bergen die er omtrent staan en eerst van de eeltberg van de vinger.

Als er in de berg van de eerste vinger tussen het begin van de middellijn en de wortel van index vele lijnen zijn gevonden die terugkeren en effen staan en zo dat ze niet doorlopen zijn met anderen lijnen in de lengte, dit betekent trouwheid aan van voor gelegde dingen.

En hetzelfde betekent een lange lijn die daar gevonden wordt die van geen anderen doorslagen is. Maar als twee lijnen zo komen zoals hier gezegd is en er een lijn doorgaat, dit betekent het tegenovergestelde van wat er gezegd is. Item een kruis gevonden in deze vermelde berg, dat betekent eer.

Item een O gevonden in dezelfde berg, betekent rijkdom.

Item daar ook een schild gevonden, dit betekent edelheid.

Is het ook dat er twee lijnen komen van de wortel van de eerste vinger naar de bovenste in de richting van de hoek van de driehoek, dit betekent een toekomende ziekte indien ze rood zijn. Maar zijn ze bleek, dan is het geleden.

Item in die voornoemde staat gevonden dusdanige figuur [teken met een hoefijzervorm] veel ziekte, [teken zoals het vorige, waarbij de onderste helft van de linkerkant van het hoefijzer ontbreekt] dit betekent ziekte.

Is het ook dat op het eind van de tafellijn er een lijn doorgaat, dit betekent wonden van zijn vijand. Is het dat ze groot is, dan betekent het wonden in het hoofd. Maar is het subtiel, dan betekent het wonden in de lies. En is het ook groot, dan betekent ook wonden in de borst.

Is het dat twee lijnen op het eind van de tafellijnen en in de wortel van index beginnen, dit betekent snelle dood.

Is het dat drie kromme lijnen uit de wortel van index komen, dit betekent wonden in de hals of in het hoofd.

Hier zeggen sommige dat een dalende lijn tussen de eerste vinger en de andere vinger van ter tafel (l. tafel) lijnen zodat ze er niet bijkomt, dit betekent dat een mens sterven zal van schijten. En is het dat ze scherp is, het betekent toekomende koorts. Is het ook dat uit die lijnen vele lijnen uitgaan, dit betekent jicht voor zijn dood.

Sequitur capitulum medij digiti

¶ Nu es te segghene vanden berghe die naest den iersten vinger staet. ¶ Als ene linie comt vander tafel linie ten wortel wert van desen vorseiden vingere berghe. dit .b. grote pine. Eist datter vele groter linien siin. also vele temeer pinen bediedet. Eist dat si cleine ende subtijl siin. dit .b. dat een mensche niet ne roect van sire bedarven. Eist dat si wert dorloepen met ere linie dit .b. impediment vander vorseider pine Maer als neghene linien vonden worden op desen berch. dit ledecheit sonder sorghe ende met rusten.

Sequitur capitulum medij digiti.

Nu is te wat zeggen van de eeltberg die naast de eerste vinger staat.

Als een lijn van de tafellijn naar de wortel van deze vermelde vingerberg komt, dit betekent grote pijn. Is het dat er vele grote lijnen zijn, zoveel meer pijn betekent het. Is het dat ze klein en subtiel zijn, dit betekent dat een mens niet zijn bederf niet gewaar wordt. Is het dat ze wordt doorlopen met een lijn, dit betekent verhindering van de vermelde pijn. Maar als negen lijnen op deze berg gevonden worden, dit is ledigheid zonder zorg en met rust.

Dits tcapitel vanden berghe die steet naest den cleinen vinger

¶ Nu eist te segghene vanden berghe die steet naest den cleinen vinger ¶ Eist dat twe linien staen op desen berch streckende ten wortele van desen vinghere die effene staen versceeden van goeder varwe. dit .b. dat een mensche es subtijl ende heeft appetijt van consten. Maer [201] hi es vele sprekende. ende daer bi mint hi sciencien daer men vele in sprect als logike ende rethorike ende sophisticacie. Want hi begheert meer te scinen connen van buten danne de cunst van binnen. Ende oec verblijt hi sere in idelre glorie. ende hi roect vele van wiven. ¶ Eist dat dese ij. linien niet effene staen ende niet effene beghinnen also dat dene boven beghint ende dandre beneden. dit .b. contrarie van datter vorseit es. ¶ Eist dat ene cleine subtijl linie spruut uut den wortel vandesen vinghere allene. dit .b. cleine wonden in die lanken. ¶ Ene linie vonden tusschen desen vinghere ende den cleinen vinger die groot es. dit .b. hoecheit van state

Sequitur de minimo digito

¶ Want wi hier selen spreken vanden berghe die onder den cleinen vinger steet So es te wetene dat ene linie comende vander tafel linie ten cleinen vingere wert eist dat si rechte es. dit .b. vrecheit in enen man. ende verholenheit. in een wijf bediedet maghedoem ende suverheit. Maer eist dat si groet es ende crom. dit .b. in enen man miltheit. Ende in een wijf onsuverheit ende groete stoutheit ¶ Eist oec dat vele linien siin op desen berch. dit .b. in enen man minne. ende in een wijf spel ende lachinge. Item linien verscedende in desen berch gheven impedimente van dat hier vors. es.

Dit is het hoofdstuk van de eeltberg die naast de kleine vinger staat.

Nu is wat te zeggen van de eeltberg die naast de kleine vinger staat.

Is het dat twee lijnen op deze berg staan die zich strekken naar de wortel van deze vinger en die effen staan, verschillend en van goeder kleur, dit betekent dat een mens subtiel is en lust heeft van kunsten. Maar hij spreekt veel en daarbij bemint hij wetenschappen waar men veel in spreekt als logica en retoriek en sofistisch. Want hij begeert meer te schijnen van buiten dan de kunst vanbinnen. En ook verblijdt hij zich zeer in ijdele glorie en hij richt zich op veel vrouwen.

Is het dat deze 2 lijnen niet effen staan en niet effen beginnen zodat de ene boven begint en de andere beneden, dit betekent het tegenovergestelde van dat er gezegd is.

Is het dat er een kleine subtiele lijn uit de wortel van deze vinger alleen spruit, dit betekent kleine wonden in de liezen.

Een lijn gevonden tussen deze vinger en de kleine vinger die groot is, dit betekent hoogheid van staat.

Sequitur de minimo digito.

Want we zullen hier spreken van de eeltberg die onder de kleine vinger staat. Zo is te weten dat een lijn die van de tafellijn naar de kleine vinger toekomt, is het dat ze recht is, dit betekent vrekkigheid in een man en verholenheid in een vrouw en betekent maagdom en zuiverheid. Maar is het dat ze groot is en krom, dit betekent in een man mildheid. En in een vrouw onzuiverheid en grote dapperheid.

Is het ook dat er vele lijnen op deze berg zijn, dit betekent in een man minne en in een vrouw spel en lachen. Item lijnen verschillend in deze berg geven verhindering van wat hier gezegd is.

Dits vanden slaghe vander hant.

¶ Nu es te segghene vanden slaghe vander hant Als in den berch onder de tafel linie die men noemt de slach van der hant siin vonden linien wederkerende die effene staen ende groet siin ende wel gheverwet ende wel achtervolgende niet dor loepen met andren linien. dit bediedt dat een mensche geeft goede vriende. Ende also vele alse min blicken Soe heeft hire min. Ende also vele te meer alsi ter tafel linie ghaen. Soe .b. te meer vriende. ja vriende die niet ne siin van sinen conincrike. Ende also vele meer alse dese vorseide linien comen ten arme wert ane. So .be. also vele meer na vriende van sinen rike of van sinen geslachte. Ende als dese linien oppenbaerlec dorslaghen siin So .be. impediment van den vorseiden [202] dinghen. ¶ Nu so eist vande viren principael linien gesproken. dats te wetene vander linie vanden levene. ende van der middel linie vanden driehoecke ende van den fondamente ende vander tafel linie. ende vande V berghen ende vanden slaghe vander hant met den welken die driehoec es besloten ¶ Ende dit es gheseit ende bescreven also na als men mach van alden linien diere vorseit siin. Ende dit es dende vanderre scientie Explicit. Expliceat. scriptor lusum eat. Qui scripsit scripta sua dextra sit benedicta. Dexteram scribentis benedicat lingua legentis.

Dit is van de slag van de hand.

Nu is nog te zeggen van de slag van de hand. Als in de eeltberg onder de tafellijn die men de slag van de hand noemt lijnen gevonden zijn die weerkeren, die effen staan en groot zijn en goed gekleurd en goed doorlopen en niet doorlopen met andere lijnen, dit betekent dat een mens goede vrienden heeft. En zoveel als er minder duidelijk zijn, dan heeft hij er zoveel minder. En zoveel meer als ze naar de tafellijn gaan betekent meer vrienden, ja vrienden die niet van zijn koninkrijk zijn. En zoveel meer als deze vermelde lijnen naar de armen toe bijeenkomen. Ze beteken zoveel meer vrienden van zijn rijk of van zijn geslacht. En als deze lijnen duidelijk doorslagen zijn, betekent het verhindering van de vermelde dingen.

Nu is er van de vier voorname lijnen gesproken, dat is te weten van de levenslijn, van de middellijn, van de driehoek en van het fundament en van de tafellijn en van de 5 eeltbergen en van de slag van de hand waarmee die driehoek is besloten.

En dit is gezegd en beschreven alzo goed als men kan van alle lijnen die er gezegd zijn. En dit is het eind van deze wetenschap. Explicit. Expliceat, scriptor lusum eat. Qui scripsit scripta sua dextra sit benedicta. Dexteram scribentis benedicat lingua legentis.

Chiromantie (proza)

Auteur: Onbekend

Aard: Proza

BRON Brussel, Koninklijke Bibliotheek, 15624-41

Datum: 1351

Omvang: 4669 woorden

Opm.: Handschrift van 148 bladen, 2 of 3 kolommen per bladzijde, 50 tot 53 regels per kolom. De tekst bevindt zich op fol. 85r-88v; het hs. bevat verder o.a. nog de Natuurkunde van het geheelal (fol. 1-6r), de Leringhe van orinen (fol. 22r-28r), het Liber Magistri Avicenne (fol. 28v-45v), Van de vier elementen en complexiën (fol. 46r-47v), een tekst over het verband tussen uiterlijke kenmerken en karakteriële eigenschappen (zie Fysionomie (proza)) (fol. 48r49r), de Medicina van Jan Yperman (fol. 54r-73r), uittreksels uit Jacob van Maerlants Heimelijcheit der heimelijcheden en Der naturen bloeme (fol. 75v-77r), Der mannen ende vrouwen heimelijcheit (fol. 77v85r), de Herbarijs (fol. 91r-107r) en Jan Ypermans Cyrurgie (fol. 108r-147v).

EDITIE L. J. Vandewiele (ed.): ‘Een Middelnederlands traktaat over chiromantie’. In: Scientiarum Historia 8 (1966), 181-202 (187-202).

Status: Diplomatisch

MNW-nr: 56.105 (andere editie)

Opm.: De grafische voorstelling in het hs. en in de editie van de vorm of loop van bepaalde handlijnen werd hier omschreven; deze omschrijvingen staan in de tekst tussen rechte haken.

BRONNEN Brussel, Koninklijke Bibliotheek, 15624-41; een berijmde versie is overgeleverd in Gent, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, 697.

Het behoort tot of bij de Herbarijs en is wel interessant. Het is een aanzet, wie het beter kan…

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/