Hematiet

Uit; http://www.shropshire.gov.uk/llmrc.nsf/open-coll/Haematite/$file/main_Haematite2.jpg

Naam, etymologie.

Hematiet, Engels haematite, Frans hematite, uit Latijn haematites, Grieks haimatites, haima: bloedrood, aimatitus; bloedsteen.

De bloedsteen is een vezelige rode ijzersteen of rode glaskop, in Frans fer oligiste. Het is de Duitse Glanzeisenerz en de Engels specular iron wegens de gewoonlijke hoge glans van de kristallen. Het is herkenbaar doordat het staalgrijze hematiet op ongeglazuurd aardewerk een rode streep weergeeft. Bij het slijpen zal er dan rood gekleurd water uit vloeien wat op bloed lijkt, vandaar dat het ook wel bloedsteen wordt genoemd, in het Duits wel Roteisenstein, rode oker.

Dit is een ijzererts die onder bepaalde verschijningsvormen veel voorkomt. Gekristalliseerd in tafelvormige, afgeplatte en zuilvormige prisma’s, die meestal vrijstaand en goed ontwikkeld zijn, de platte zijn grover en in zijn in een groot aantal vergroeid tot korte, op rozen gelijkende cilindervormen met ingedrukte kop. Grote homogene kristallen komen in de ijzerertsmijnen van Elba voor en worden als siersteen gebruikt. Als vaste massa komt het uit de ijzerertsgroeven in Brazilië en Cumberland voor in mooie donkere kleuren en hoge glans, in Duitsland in de Lahn, de Eifel, Harz en Thüringen woud. Als fijn vezelige ijzerglansmassa’s die geen mooie metaalglans bezitten en roodachtig van kleur zijn. Die bevinden zich als kromachalige greisels aan de wanden van holle ruimten in roodijzersteen te Thüringen, Elba, Schotland, Ertsgebergte en N. Zeeland. Het is een verbinding van ijzer met zuurstof, Fe2O3, dus een oxide. Het heeft een hardheid van 5.5-6.5, S. G. 5, maar laat zich goed polijsten. Is van donker staalgrijs tot zwart op de vlakken, op de breuk is het met het poeder van de steen bloedrood, het rode ijzersteen is levendig rood, als er meer zand in zit ook lichter rood. Hoe zwarter hoe hoger de metaalglans is bij polijsten en des te duurde. Hematiet met een fijn vezelige structuur bezit soms, wanneer de steen bol geslepen is, een chatoyerende lichtschijn, soms tekent het als een zesstralige ster net als sommige korundvormen. Mooie stukken worden sierstenen gemaakt, en kan er gemakkelijk in gegraveerd worden. Slijpvormen zijn cabochon, vlakke zegelringstenen, medaillestenen, hangers, koralen en dergelijke. Bijzonder mooi zijn de koralen die uit fijn vezelig hematiet geslepen zijn waarbij ze de eigenaardige glans van zwarte parels aannemen. Wordt gebruikt om te slijpen, als pigment zoals al in rotstekeningen en vanwege de hoge reflectie zelfs als spiegel.

Uit www.gerardlenting.nl

Gebruik.

Theophrastus meende dat het uit geronnen bloed was ontstaan en als bloedstelpend middel werkte. Als het op de slijpsteen wordt geslepen kleurt het de koelvloeistof rood en vandaar, ‘hij bloedt op de slijpsteen’. Het is een van de oudst voorkomende sierstenen en wordt in opgravingen van Babylonië, Egypte en andere oude plaatsen van de wereld gevonden.

Vondel, Bespiegelingen van Godts wercken;

‘De deugd des bloedsteens blinkt in ’t stelpen van ’t bloed’.

Van Maerlant: ‘Emachites die mag men kopen in Arabië en in Ethiopië en is wel gelijk roest en wel met rode aderen gemengd. Deze steen in stukken gemalen en met water gemengd is voor hem aardig goed die van het euvel bloed spuwen. Men zal op een grove wetsteen deze aardig klein malen en geef het te drinken die het zo staat dat hij met bloed ter toilet gaat of die de neus of wond bloedt. Hij stopt gelijk de rode vloed want ze nuttigen dat stuifsel dat men daarvan slijpen mag, gelegd op de neusgaten. En verse wonden geeft het baat. Ook stopt het de vrouwen bloed als men zijn poeder in wijn doet. Het laat schurft genezen, zeren en giftige beten, dat is meer. Is het dat men zijn stof ook soms in een oplossing doet, dat maakt de ogen helder. Die stof gedronken ook, dat is waar, mag de steen in de blaas breken en dood vlees dat men in wonden ziet steken bijt de steen er tegelijk uit, zo is aldus gedaan zijn kracht’.

Megenberg; Emathites is een steen ijzerkleurig en gesprengd met rode adertjes en komt van het moren land of van Arabië. Wanneer men de steen stoot en het in water oplost dan heelt het dat bloed spuwen en verstelt ook de vrouwen heimelijkheid en de gewone rode vloed van het lijf. Wanneer men zijn poeder met wijn mengt dan heelt het de zweren en is goed tegen de vergiftige beet en zo men het in de ogen druppels dan heelt het de ogen en reinigt ze en wie het drinkt die breekt het de steen in de blaas.’

Bloedsteen of hematiet, met vrouwenmelk gewreven, geneest de bloeddoorlopen ogen. Het werkt bloedstelpend en helpt bij processen.

Er zijn vele vormen van.

Herbarius in Dyetsche, ‘Haematites, die sommige bloedsteen noemen is een soort steen die de kracht heeft om het rode lichaam (dat is de rode bloedgang) te stoppen als je een pleister van het poeder van bloedsteen met het wit van een ei en rozenolie en azijn maakt en dit op de darmen legt. Hetzelfde is goed tegen de verborgen loop of stonden van de vrouwen als je het met het sap of het water van weegbree mengt. Hetzelfde, zegt men, is ook goed tegen het bloeden van de neus als je het met het sap van tasjeskruid in de neus doet. Ook maak je pillen van het poeder van bloedsteen en van Arabische gom, van dragagantum met rozenwater en houdt dit in de mond onder de tong en als het begint te smelten neem je het in’.

Van Beverwijck, ‘Bloedsteen is zo genoemd naar het Grieks Haematites omdat hij bloedrood is volgens de mening van Galenus die daarin de oude Theophrastus volgt of omdat het de vloed of loop van het bloed kan stelpen of ook omdat als het vermorzeld en gewreven is het water bloedig laat. Voor de beste wordt gekeurd die op gestold bloed lijkt, die vermorzeld, gelijk en zuiver is. Deze steen groeit vanzelf en uit de natuur in vele bergen van Arabië, Egypte, Morenland, Spanje, Bohemen en Saxen, meestal in ijzermijnen omdat het zelf de stof van ijzer is volgens de ondervinding van Agricola en anderen. Die het ijzer willen vergulden kunnen zulks niet doen zonder bloedsteen. Want de geslagene gouden bladeren die ze om het ijzer geslagen hebben maken ze daarmee vast en glad, evenals de schilders met een wolventand.

Hij heeft zoveel verkoeling (hoewel Dioscorides hem enige warmte toeschrijft) als tezamen trekking, zoals Galenus wel oordeelt, en derhalve geschikt voor de gebreken van de ogen. Zo fijn als stof op een marmersteen gewreven en onder het wit van een ei geslagen helpt de ruwheid van de ogen die bestaan uit ontstekingen en zonder die met helder water. Het poeder alleen houdt het al te welig groeiend vlees tegen, verdroogt de zweren van de ogen, stelpt het bloedt, hetzij dat het uitgespuwd wordt of ergens uitvloeit. Waarvan uitvoeriger te lezen is bij de Griekse geneesmeester Alx. Trallianus in zijn 7^de boek in het 1^ste kapittel’.

Uit; Lapidary or, the history of pretious stones, bij Thomas Nicols 1652.

Van de Hematiet of bloedsteen.

De hematiet is een gewone steen met een duistere rode kleur, zo genoemd naar het Griekse woord dat sanguis of bloed betekent en dat niet alleen vanwege zijn gelijkenis, maar ook vanwege zijn gebruik als Dioscorides lib. 5 , dat deze steen de kracht heeft om stromen van bloed te stoppen.

Zijn namen.

In Latijn Hematitis. In Arabisch Sedeneg. In het Duits Blutstein. In Engels de Bloud-stone.

Van de soorten ervan.

De hematiet is verwant aan de leidsteen en zoals Plinius l. 36. c. 16 die noemt Hamatietem Magnetem, dat wil zeggen een Hematiet en een leidsteen.

Van de hematiet maakt Rulandus zes soorten. 1. Haematitis fossilis van een volle rode kleur die zeer geprezen wordt door Dioscorides l. 5. c. 90. 2. Haematites niger die een sap als saffraan oplevert, deze is veel harder dan de vorige. Van deze zegt Rulandus dat het zonder twijfel de gemma of lapis Medus niger Alberti is die gebroken wordt en sap oplevert zoals saffraan. 3. Haematites fossilis purpureus of de paarse hematiet dat in mijnen wordt gevonden. 4. Haematites fossilis pulcherrimus of de mooie hematiet, deze is het gebruik van goudsmeden voor het polijsten van edelstenen: deze zegt Rulandus eveneens dat het zwart is en als het ware een schelpvormig is. 5. Fossilis niger trichurus, zo genoemd van Plinius l. 37. c. 10. omdat het op een wetsteen wordt gewreven het drie kleuren geeft. 6. Haematites pulcherrimis of de mooie hematiet dat qua vorm lijkt op een ontdekt brein welke vorm zegt Rulandus l. de Lap. kk niet genoeg kan bewonderen.

Plinius l. 16. c. 20. en c.16, spreekt over deze soort Haematites. 2. Aethiopicus Haematites wat voordelig is voor de ogen, dit wordt gerekend van het aantal die Pancrestoi worden genoemd, dat wil zeggen vanwege het aantal van die stenen of medicijnen waarvan wordt gezegd dat ze goed zijn tegen alle ziektes. 2. Andromanta of Andromanta Haematites die van een opmerkelijke hardheid en gewicht is, van een zwarte kleur die ijzer trekt als een leidsteen en wordt het gewreven op een wetsteen geeft het een sap rood als bloed, dit lijkt op de Trichurus van Rulandus . 3. Arabicus, die zeer weinig vocht afgeeft op de wetsteen & van een saffraanachtige kleur. Hierop lijkt die van Rulandus zijn tweede soort hematiet. 4. Haematites Elatites zo genoemd omdat het ruw blijft, maar coctus , dicitur alio nomine, viz. miles, dit zou goed zijn tegenverbrandingen en het is veel winstgevender dan de oker voor al die kwaden waartegen de oker wordt gebruikt. 5. Schistos die een zwart sap op de wetsteen maakt. Over de manier van calcineren van deze stenen en over het vervalsen ervan en over het gebruik ervan, schrijft Plinius en zo eveneens Dioscorides.

Van de plaatsen.

De hematieten zijn te vinden in Egypte, Gossaria, Media, Phasis, Hassia, Geurus, Anneberge, Salfeldia, Afrika, in Cheruscis, Northusia, Hasgeroda, Ethiopië, Arabië, in Judetis montibus, in Salzburg, in Jena, Libië en Spanje. Boetius zegt over de hematieten dat ze soms de kleur van Minium hebben, soms zwart, soms geel, soms van de kleur van ijzer en soms blijken ze veel heldere strepen te hebben zoals Antinomoon p. 191. Het wordt, zegt Boetius, gewoonlijk gevonden over de oker of ijzermijnen en van sommigen wordt de leisteen voor een hematiet gehouden.

Van zijn aard en eigenschappen.

Het moet van koude en droge kwaliteit zijn. Trallianus zegt dat het poeder van de hematiet gegeven van een 3 tot 4 drachme is van grote kracht om een ​​Fitis of zweer van de longen of dat is een bloedspuwen.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/