Toetssteen

Uit;http://static.mediamatic.nl/f/rpkc/image/663/509-150-137.jpg

Naam, etymologie.

De toetssteen of Lydische steen, (waar het vandaan kwam, Lydië in Turkije) is een fijn gepolijste zwarte Lydiet die ook wel kiezellei heet, is een door koolstof gekleurde kiezel. Lydiet is in Nederland - zeker bij stenenverzamelaars - een bekende grindsoort. Het is in feite een diatomiet, een voornamelijk uit diatomeeën opgebouwde en inmiddels gelithificeerde vorm van diepzeeslik. Het is een dicht, hoofdzakelijk uit kwarts, chalcedoon en opaal bestaand zwart gekleurd gesteente met vlakke breuk.

Basaniet lijkt erop, Frans basalte, basalt, Latijn basanites bij Plinius, Grieks basanos; toetssteen, is zwart maar een magmatisch gesteente en kan als toetssteen niet gebruikt worden. Mogelijk van de plaats Bashan of Basan in Jordanië.

Het wordt door goudsmeden gebruikt om bij benadering het goudgehalte van de legeringen te bepalen. Metalen laten er namelijk een zichtbare streep op achter. Naar de kleur daarvan en de dikte wordt dit vergeleken met proefnaalden van gouden of zilveren stiften van verschillend, maar bekend gehalte. Ook naar de verandering die het ondergaat bij bevochtiging met salpeterzuur, waarin goud niet oplost, beoordeelt men het goudgehalte. Strijk je ring maar eens over de toetssteen, dan kan je zien of die van echt goud gemaakt is, dan laat die een gele streep achter.

De toetsmethode is een methode van onderzoek die afhankelijk is van meerdere factoren, waarbij vooral ervaring en inzicht van de toetser van groot belang zijn.

Zilvertoets.

Om vast te stellen dat een voorwerp inderdaad zilver is wordt na zorgvuldig vijlen een toetsstreek op de toetssteen aangebracht. Wanneer er na het aanbrengen van het zilverwit toetszuur een blauwachtig wit neerslag (zilverchloride) ontstaat is er zilver aangetoond. Met behulp van het “rood toetswater” kan na zorgvuldig vijlen zilver worden aangetoond op het voorwerp, dus niet op de toetssteen. Wanneer men heeft vastgesteld dat het voorwerp inderdaad vervaardigd is van zilver wordt een nieuwe toetsstreek aangebracht om het gehalte van de legering te benaderen. Deze toetsstreek wordt vergeleken met die van een bekende legering. Het bepalen van het zilvergehalte op de toets geschiedt enkel door kleurvergelijking. Door toevoeging van meer of minder koper aan het zuivere zilver zal de kleur van de legering wijzigen. Ten einde de kleine kleurverschillen beter te kunnen zien kan eventueel gebruik gemaakt worden van zilver-toetswaters.

Goudtoets.
Afhankelijk van de nauwkeurigheid, waarmee men het gehalte van het voorwerp wil benaderen en het aantal toetsnaalden waarover men beschikt wordt die toetsnaald naast de toetsstreek van de het voorwerp geplaatst welke de grootst mogelijke overeenkomst in kleur vertoont. Vervolgens wordt een druppel toetswater van het te onderzoeken gehalte (bijvoorbeeld 14 karaat toetswater) op de toetsstreken aangebracht. Op het moment dat het verschil in inwerking van het zuur op de toetsstreken het grootst is wordt een druppel water aan het zuur op de steen toegevoegd om de inwerking te stoppen. De minst aangetaste toetstreek is het hoogst van gehalte.

Uit; Lapidary or, the history of pretious stones, bij Thomas Nicols 1652.

Van de Lapis Lydius of de toetssteen.

De lapis Lydius is een soort zwart marmer, het geeft een zeer goede en perfecte politoer toe en als het inderdaad een zeer goede lapis Lydius is kan je er nauwelijks op hebben geademd, maar terstond zal de wolk van je adem wegvliegen als oppervlakkigheid.

Zijn namen.

Deze steen wordt in het Grieks genoemd wat ijverig onderzoeken betekent, vandaar dat het ook in het Latijn lapis-index wordt genoemd, omdat het bij onderzoek laat zien wat goud is en zilver en ook andere metalen wat ze zijn. Het wordt lapis Lydius genoemd uit het land van Lydië waar het vandaan komt. In het Frans une pierre de touche. in het Duits ein Probier stein. Het wordt gevonden op dezelfde plaatsen waar het zwarte marmer is. (basalt)

Het gebruik ervan.

Het wordt gebruikt bij het onderzoeken van metalen en kan op dezelfde plaatsen worden gebruikt als het zwarte marmer. In Italië hebben ze een groenachtige steen, die ze Veridello noemen en die ze gebruiken voor onderzoek, zelfs zoals zij doen de Lydius.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/