Kalksteen

Uit; http://www.jamdown-jamaica.nl/image/kalksteen.jpg

Naam, etymologie.

Kalksteen van Latijn calx; kalk, van Grieks khalix; kalksteen. Engels chalk, Frans chaux, Italiaans calce, Latijn calx; steen, kalk.

Kalksteen is sedimentair gesteente dat ontstaat door de opeenhoping van (kalkhoudende) stoffelijke overblijfselen van in zee levende organismen. Daarmee bestaat kalksteen voornamelijk uit calciumcarbonaat (CaCO₃) en vindt men er regelmatig fossielen in terug (schelpen, ammonieten, en dergelijke). Blauwe hardsteen is bijvoorbeeld een vorm van fossiele kalksteen, bestaande uit de restanten van zeelelies. Kalksteen heeft als hoofdbestanddeel koolzure kalk, een verbinding van koolzuur met kalk. Door sterke verhitting laat dit zuur zich uit de verbinding verdrijven waardoor levende of gebrande kalk ontstaat (het branden van kalk in de kalkovens). Deze stof laat zich met water blussen waarbij onder de ontwikkeling van veel warmte een geheel nieuwe stof, de bijtende kalk ontstaat die voor de bereiding van bijvoorbeeld metselspecie gebruikt wordt.

Kalksteen is niet in water oplosbaar maar wel gemakkelijk in zure stoffen, een sterke azijn bijvoorbeeld waarbij het hevig bruist door het vrij komen van het koolzuur. Het verandert daardoor in dubbel koolzure kalk die nu in water oplosbaar is. Door deze oplossing te koken verliest ze weer koolzuur en de gewone kalk die zich nu weer gevormd heeft zet zich af als vaste stof op de bodem, bijvoorbeeld de kalkafzetting op warmwatertoestellen. Water waarin koolzure kalk is opgelost noemt men hard water.

De Maas neemt uit Frankrijk veel kalk mee en brengt dit naar de zee waar talrijke dieren het in hun schaal opnemen. Die schaal blijft na hun dood bestaan en vormt op de zeebodem een dikke laag die in de loop der tijd weer kalkgesteente vormen. In kalksteen treden vaak karstverschijnselen op zoals grotten met druipstenen, dolines, poljes en diepe karstdalen. Kalksteen wordt vooral in tropische gebieden gevormd (koraal), maar ook in onze streken komt het voor. In Zuid-Limburg komt de kalksteen op veel plekken voor. Ten onrechte wordt de kalksteen hier ook mergel genoemd. In België komt in de Ardennen op veel plekken kalksteen voor. De White Cliffs van Dover bestaan ook uit kalksteen.

Herbarius in Dyetsche; ‘Levende kalk, dat is ongebluste kalk. Kalk dat met vet en olie gemengd is, is goed tegen verrotte blaren. De kracht van kalk is opblazend, bijtend, verbrandend en reinigend. Maar als je het met smeer of olie mengt dan rijpt het. Het is nodig dat het nieuw gebrande kalk is die het water nog niet gekregen heeft want die is sterker dan die het water wel gekregen heeft. Als kalk gewassen is dan bijt het niet volgens Pandecta’.

Uit; Lapidary or, the history of pretious stones, bij Thomas Nicols 1652.

Van de Calx Viva of kalksteen.

De kalksteen of calx viva is een steen van witte kleur waarvan een zeer gerieflijke zaak is gemaakt om te bouwen. Het wordt soms gevonden van een bruine kleur. Het is overal duidelijk en het gebruik ervan is bij iedereen bekend. Als het in water wordt gebracht veroorzaakt het door een plotselinge beweging van een tegenstrijdigheid van eigenschappen die tussen zichzelf en het water is een grote hitte is. Plinius zegt dat deze steen van een brandend vermogen is en er discussie over heeft en dat het goed is tegen zweren. Rulandus heeft het over twee soorten ervan, namelijk een met een witte kleur en een andere met een luchtkleur waarvan hij zegt dat ze een brandend vermogen bij zich hebben en die beide van naturel een hekel hebben aan water en erdoor ontstoken zijn, maar van olie houden, dat ze zich er heel gemakkelijk mee vermengen.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/