Ibis

Threskiornis aethiopicus; uit Ethiopië. (Ibis religiosa (geheiligd)

Naam, etymologie.

Ibis of de nijlreiger, de slangen verslindende vogel van Thoth, de god van wijsheid en schrijfkunst die met een ibiskop afgebeeld wordt heet in oud-Egyptisch hbj, in Grieks en Latijn Ibis; jij zal gaan. (tot het einde der aarde) in Duits, Engels en Frans Ibis. Ibis sacre. Het draagt in Egypte de naam van Aboe-Hannes: Vader Johannes.

Uit www.europeaena.eu

Ibis is een vrij grote vogel met een lange hals en een lange, kromme snavel. Van de punt tot punt is de lengte een zeventig cm en 68cm hoog. Hij is wit met een kale en zwarte hals en kop, de vleugels hebben zwartgroene toppen en er is zwart op de staart.

De vogel broedt op een nest van takken die met gras zijn gestoffeerd en ander zacht materiaal. Daarin komen twee tot vier witte eieren, soms groen of blauwwit. Ze worden in twintig tot drieëntwintig dagen uitgebroed.

Bestiaria.

Uit Maerlant; ‘Ibis, zoals Solinus zegt, is een vogel die naast de oever van de Nijl, de grote rivier te wandelen pleegt, dat is zijn manier. Serpentseieren kan hij vinden en die draagt het naar zijn kinderen die ze zeer lief hebben en hun is er zeer aan gelegen om te verteren dat kwade zaad. Eenmaal in het jaar, dat verstaat, verzamelen zich vliegende serpenten in Arabië voor een convent als om te vliegen uit de landen voor alle wereld te schande en als die uit het land varen komen die ibissen met hun scharen en ontmoeten ze in de lucht, niet een van al die vlucht die de wereld willen plagen laten al gauw dat lijf ontdragen. Het venijn van deze vliegende dieren is van zulke felle manier dat een man het leven kwijt is voor hij beseft dat men hem beet, nochtans sterft de ibis niet’. Een keer per jaar verzamelen de gevleugelde slangen zich in Arabië om uit te vliegen en dood en verderf te zaaien in de wereld. Maar voordat ze het land verlaten worden ze in de lucht onderschept door een vlucht ibissen die geen enkele slang uit deze op kwaad beluste zwerm levend laten ontkomen. Het vergif van de slangen is zo gevaarlijk dat mensen er op slag dood door blijven, nog voor ze goed en wel beseffen dat ze zijn gebeten, maar ibissen zijn ertegen bestand. ‘Naar mij gezegd wordt’, verhaalt Herodotus, ‘is bij de stad Butus in Arabië een oord gelegen waar men vliegende slangen aantreft. Ik bezocht dit oord en zag er een ongelooflijke hoeveelheid beenderen en graten tot talloze grote en kleine hopen opeengestapeld. Het ligt in een door bergen ingesloten dal, dat met de uitgestrekte Egyptische vlakte in gemeenschap staat. Ik vernam dat de gevleugelde slangen in de lente van Arabië naar Egypte vliegen maar, bij de uitgang van het dal ontmoeten ze Ibissen en worden door die om het leven gebracht om welke redenen de Ibissen bij de Egyptenaren in hoog aanzien staat. De gedaante van deze slangen is als die van de waterslangen, hun vleugels hebben geen veren, maar komen in maaksel met de vleermuisvleugels overeen’.

Onduidelijk is het welk dier genoemd wordt maar het zou de vliegende draak kunnen zijn, Draco volans, een O. Indische boom-agamen. Ze hebben geen vleugels maar bezitten valschermen en kunnen daarmee 6-10m gaan. Dit dier wordt een 20cm groot.

Maerlant; ‘Isidorus pleegt te zeggen dat als hij niet ter toilet kan dat hij in zijn bek dan water neemt naar zijn zede en purgeert zich ermee’. Het schijnt dat deze ibisvogel vrij heet van aard en gauw verstopt is. Hiervan weet hij zich te ontlasten door zichzelf met zijn kromme snavel in zijn achterpoort een klisteer in te schieten van zeewater. Men denkt dat de mens het hiervan van geleerd heeft. Daarom is de ibis het symbool van gezondheid of vanwege de slangen die hij zo goed opruimt. Van Beverwijck, ‘We hebben gezegd hoe het aderlaten en braken gevonden en aan de mensen geleerd is door de beesten, eveneens is het ook gelegen met het klysma. Daar is, schrijft de vermelde Plinius in 8. 27, een vogel in Egypte met name Ibis (die veel op de ooievaar lijkt en hier omtrent de stad van Alexandrië uitgebeeld) die in zijn bek het Nijlwater opneemt en dat deel doorspoelt waardoor het gezond is omdat het overschot van de kost afschiet.

Het is de smerigste van alle vogels want hij voedt zich met dode lichamen. Uit bestiary.ca

Maerlant; Naast moerassen of bij de zee of bij rivieren is hij immermeer om krengen of om dode vissen te eten tot zijn nood. Waar zo ze zijn; zijn ze geheel wit, alleen te Pelechusa, wij lezen dit, zijn ze zwart, (mogelijk de zwarte ooievaar, Ciconia nigra) dat is openbaar, sommige wanen dat is de ooievaar, maar dat is niet waar dan alzo als men opmerken kan dat ware het van ooievaars manieren die men niet kan visiteren omdat mensen in Europa ze nooit zagen. Plinius die doet gewag dat de ibis krom gebekt is, hierbij merkt en maakt, want de ooievaar heeft het recht. Josephus beschreef ons echt dat grote heren van Ethiopië in Egypte kwamen gelopen toen Mozes een jongeling was en hij daar vele ibis ving en stuurde ze naar zijn heer, waar hij was maarschalk in de verdediging, en voer met hen door de woestijn die vol wormen van venijn was, de vogels aten ze en verdreven zodat zijn lieden onbeschadigd bleven en kwamen al onvoorzien in Ethiopië en meteen won Mozes land en steden die Saba heette en daar toe mede won hij al dat was daar in en nam het land van de koningin’. Men vindt een mooie vertelling over Mozes die in papieren kisten ibisvogels meegevoerd zou hebben toen hij als jongeman met een machtig Egyptisch leger tegen de Ethiopiërs ging strijden. Die hadden de toegang door slangen en andere vergiftigde dieren ontoegankelijk gemaakt. De ibisvogels werden ter bestemder plaatse heimelijk uit de kisten gelaten en hebben het vergiftigde gedierte geheel en al verslonden. Dan zou Mozes in allerijl de Ethiopiërs hebben aangevallen en ze verslagen hebben. Mozes veroverde dadelijk het land en nam de hoofdstad Saba in. Hij onderwierp Ethiopië en nam de koningin van het land tot vrouw. Dit volgens Josephus.

P. de Beauvais: ‘Er is een vogel die Ibis heet. Over hem zegt de Physiologus dat het geen reine vogel is want hij leeft van lijken die hij op de oever vindt van de zee of van andere wateren en is hij is dag en nacht op zoek naar dode vissen of een lijk dat half vergaan op de oever wordt geworpen, want hij durft het water niet in omdat hij noch durft of zwemmen kan. Hij kan het niet en doet ook geen moeite het te leren omdat hij genot vindt in de lijken en daarom kan hij niet de hoge golven ingaan waar de vissen vers zijn en waar ze zuiver kunnen leven, nee, hij ontvlucht het schone water.

Jij, Christen mens die geboren is uit het water van de Heilige Geest, ga in de geestelijke wateren, dat wil zeggen in de verhevenheid van de dienst aan God, en neem daar de geestelijke dingen en het geestelijke pure voedsel waarvan de Apostel spreekt en zegt: De vrucht van de geest is liefde, vrede, geduld goedheid, vriendelijkheid, trouw, matigheid, zelfbeheersing, kuisheid en andere deugden’, en als je niet de diepe wateren wilt ingaan om het geestelijke voedsel te nemen, dan zal je buiten het water gevoed worden met de smerige en dodelijke lijken waarvan de Apostel zegt: ‘ De werken van het vlees zijn duidelijk’. Welke zijn dat? Ontucht, lust, dronkenschap, geldzucht, begeerte, dat is het vleselijke en dodelijke voedsel waarmee de verderfelijke ziel gevoed wordt om te lijden.

Jij, christen, leer te zwemmen in deze zee, dat wil zeggen in deze wereld waar zoveel kruipende dieren zijn dat hun aantal onbekend is, dat wil zeggen de tegenslagen die je slechts kan overwinnen door het teken van het kruis. Als je bidt, hef je handen ten hemel want de kracht van het Kruis beschermt altijd hen die bidden en zeggen: ‘Heer, het licht van uw aangezicht is boven ons getekend’, want als de zon haar stralen niet verspreidde dan zou hij niet stralen, nog de maan als ze zich niet liet zien. De vogels zelf zouden niet kunnen vliegen als ze hun vleugels niet uitsloegen en de schepen niet voortbewegen als de zeilen niet naar de wind gehesen waren. Dat wil zeggen dat wij de weerbarstige golven van deze zee, dat zijn de wereldse geneugten, niet kunnen overwinnen als onze zeilen niet gehesen en hoog in top gehaald zijn, dat wil zeggen als ons hart niet neigt naar goede werken, want zolang Mozes zijn handen omhoog geheven hield zolang overwon hij Amalek en zijn volk dat zich tegen hem gekeerd had en als hij ze liet zakken overwon Amalek, hetgeen betekent dat zolang wij ons bij goede deugden houden wij Amalek zullen verslaan die voor de duivel staat en als wij ons hart terug trekken van het goede, dan worden we overwonnen door de duivel. Van dit voorbeeld zijn de heiligen het symbool die de zee, te weten deze wereld, overwonnen en in veilige haven belandden, dat wil zeggen in de hemel.

Zij die niet geestelijk weten te zwemmen verdrinken in de sterfelijke werken en worden uitgesloten van het hemelse koninkrij met de doden; daarom zei God in het Evangelie: ‘Laat de doden de doden begraven’.

Vorm.

Van hoofd is hij gelijk een waterraaf met een kromme bek. Zijn gebogen snavel doet aan een maansikkel denken. Als hij zijn hoofd en hals bij zijn borstveren induwt dan maakt hij de vorm van een hart. Waarom de Egyptenaren als ze een hart willen afbeelden een ibisvogel tekenen die zijn kop in zijn borstveren heeft gestoken. Dat zal wel de reden zijn dat deze vogel aan Mercurius gewijd is, de voogd en bestuurder van het hart en de reden. En dit wederom omdat men vanouds geloofde dat Mercurius in de reuzenstrijd zich onder de vlerken van een ibis had verborgen.

Sommigen zeggen dat ze geheiligd werd vanwege het slangen verdelgen, anderen omdat zijn veren op de schijngestalten van de maan lijken of omdat zijn komst het wassen van de Nijl aankondigde.

Aah is de Egyptische maangodin die voorgesteld wordt met de kop van een ibis en een halve maan. Thoth, de Hermes van de Egyptische mythologie, wordt voorgesteld met een ibiskop op een menselijk lichaam. Hij is de uitvinder van de wetenschap en kunsten, muziek en sterrenkunde, redevoeringen en letteren.

De oude schrijvers verhalen wonderbare zaken van de ibis, hij gold als leermeester van de mens in vele zaken en zou naar de uitspraken van de priesters van Heliopolis onsterfelijk zijn. Aelianus brengt de vogel met de maan in verbinding, hij zou zich met het getal der eieren, vier, naar de maan richten en ze in zoveel dagen uitbroeden als de maan voor een maandstond gebruikt.

Hij wordt alleen in Egypte en Alexandrië gevonden omdat hij niet vervoerd wil worden en als hij vervoerd wordt zichzelf doodt door vasten. Het is het zinnebeeld van iemand die van zijn vaderland houdt.

Hij leeft van slangen, sprinkhanen en kevers die uit de woestijn van Libië komen overgevlogen. Hij wil niet dat ze in Egypte aankomen en daar schade doen, maar gaat ze tegemoet en eet ze op. Zijn gang is op de wijze van de ooievaars of de dartele en moedige vrouwen, zacht en langzaam.

De ibis houdt van zeer helder water. Men bericht ons dat de Egyptische priesters geen ander water gebruiken dan die waar de ibis zich van bediend heeft. De Egyptenaren vereren hem en wensen dat hij niet gedood wordt en straffen hem die er een doodt.

Historie.

De Nijlstroom werd door het volk van de farao beschouwd als voortbrenger en onderhouder van al wat leeft. Hierdoor kwam de ibis die met het wassen van de stroom in Egypte verscheen in hoog aanzien. Men beschouwde hem als een heilige vogel en zorgde ervoor dat zijn stoffelijk overschot voor bederf bewaard werd en gedurende duizenden van jaren onveranderd bleef. In de piramiden van Sakkara vindt men duizenden mummies van deze vogels in urnen of ook wel in kamers laagsgewijze opgestapeld.

Herodotus verhaalt dat deze vogel draken, vliegende slangen en ander ongedierte doodt en daarom door de bewoners van Egypte in hoge eer wordt gehouden. Plinius bericht dat de Egyptenaren bij het naderen van slangen gebeden tot de ibis opzenden.

Piraeus verhaalt dat krokodillen en slangen door aanraking met een ibisveer betoverd worden en onbeweeglijk blijven of zelfs onmiddellijk sterven. Een ei van de ibis schrikt alle wilde dieren af. Nog bij veel latere schrijvers vindt men vermeld dat het voedsel van de ibis uit slangen en andere kruipende dieren bestaat. Zijn haat tegen de kruipende dieren is in het algemeen zo groot dat hij ze ‘zelfs wanneer hij verzadigd is nog steeds tracht te doden’. Diodorus van Sicilië beweert dat de ibis dag en nacht aan de oever kruipende dieren beloert, hun eieren opzoekt en tevens kevers en sprinkhanen vangt. Cicero merkt op dat de Egyptenaren alleen aan dieren die hun nuttig zijn goddelijke eer bewijzen.

Bijbel.

De ‘yanshup’ is in de Bijbel de ibis of oehoe, een onreine vogel volgens Deuteronomium. De ibis kan niet zwemmen en eet daarom dode vis en slangen en het slechts van allemaal is de ibis, want uit zondig voedsel komt zonden voort, Physiologus.

Basilisk.

Men tracht ons de indruk te geven, dat uit het ei van een ibis een basilisk voortkomt omdat het vergiftige eten het zaad besprengt en ontsteekt. Dan zou er soms kwaad uit goede beginselen komen.

De Ibis, de heilige vogel van de Egyptenaren, gold als symbool van het water en de slang als zinnebeeld van de warmte. Door de overstroming (Ibis) van de Nijl en de daaropvolgende hitte (slang) ontstonden ziekte bevorderende kiemen die de lucht bedierven en de dood veroorzaakten. Het kind van water en hitte (basilisk) doodde door verpesting van de atmosfeer alles wat ademt en leeft. Een oude Egyptische afbeelding stelt de basilisk dan ook voor als een dier met een gekroonde ibis kop op een slangenlichaam. Oorspronkelijk was het zo de heilige Ibis die men het vaderschap van dit wonderdier toedichtte. Tot de 19^de eeuw wist men vrijwel niet welke vogel de ouden met de ‘ibis’ bedoelden. De Arabische naam voor Ibis betekent wachter en men dacht zo dat de haan bedoeld werd.

Uit www.sapere.it

Mycteria ibis, (Tantalus ibis, L.) (mycteria, Grieks mukter, neus, de lange snavel) de nimmerzat, Duitse Nimmersatt omdat ze de geopende snavel in het water steken alsof ze erop rekenen dat de vissen uit vrije wil hun in de bek zouden zwemmen behoort ook tot de ooievaar familie. Komt er een vis langs is die zeer snel om die te vangen. Engels yellow billed stork.

Die is negentig tot honderd vier cm lang met een spanwijdte van 150-165cm, de gele snavel is een 25cm lang.

Hij heeft wit gekleurde en langs de randen van de vleugels en schouderveren een rode vlek, een middellange hals en een vrij grote kop, een lange snavel met wat gebogen top en hoge, krachtige lopers, een naakte kop en korte staart en kaneelrood gezicht.

Hij is niet zo vreetzuchtig als de naam aangeeft en leeft aan water en eet kleine dieren, ook zoogdieren. Het is een bewoner van midden Afrika.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/