Lieveheersbeestje

Uit www.zin.ru

Naam, etymologie.

Coccinella: besrood of scarlet.

Lieveheersbeestje heet in Duits Marienkafer. De betekenis van Moeder Gods zie je ook in Mariavogel, in Duits het Marienwurmchen, Marienkafer Frauenkafer, -tierlein, Unserliebenfrauenkuhlein. Janneskuhle heet het naar St. Johannis en Annekatrinelle naar de Heilige Anna en Katharina.

Het is het goudhaantje, de Duitse Sonnenkafer en Sonnenkalbchen. Meer nog het Hergotts-kuhlein, Gottesschaflein, Gotteskuhlein, Gotteskalb, -schafchen, -pferdchen –haunken. In Deens is het Mari(e)hone, in Zweeds jungfru Maria hona. In Nederlands onze lieve vrouwens beestjes, in Gelderland onze lieven heers kuikentjes, in Friesland koffie-engeltje. In Engels ladycow, -bird, -bug, -fly. In Frans bete al la Vierge, bete-a-bon-Dieu, vaches-a-Dieu, in Spaans mariquita. Waarschijnlijk is er een vroegere Freya verering geweest die op Maria overging. De godin van liefde en liefdeszaken, de godin van het vrolijke jaargetijde. Vandaar de namen Freijahaena, zonne-, zonnewende vogel en zonnekuiken.

Vorm.

Dit is een helder gekleurd kevertje in rood of geel met zwarte stippen.

De onderkant is zwart tot bruin.

Ze kunnen redelijk goed vliegen en zoeken de luizen tussen de bladeren op. Daar legt het vrouwtje de eieren, meestal onder een blad in rijtjes van een tien tot vijftig stuks. Na een week komen ze uit en beginnen direct de luizen te eten. Na een drie weken verpoppen ze wat na enkele weken weer een lieveheersbeestje wordt, de totale cyclus duurt ongeveer vijf tot zeven weken zodat je in een jaar verschillende generaties hebt. Ze leven van luizen, ook de larven voeden zich met luizen. Hoe meer luizen, hoe meer lieveheersbeestjes.

’s Winters zitten ze in groepen bij elkaar vaak tussen wintergroene planten onder schors en dergelijke.

Echte.

De naam lieveheersbeestje wordt ook wel eens aan verwanten gegeven. De echte is het lieveheersbeestje dat geheel bedekt is door twee hoogrode schildvleugeltjes die elk drie en een half zwarte puntjes hebben, de halve staan bij het kopje. Zijn de vleugeltjes gesloten zie je zeven puntjes. Vandaar de naam Coccinella septempunctata: 7puntig. Er zijn er ook met twee, tien en tweeëntwintig, minder bekend zijn die met vier en twintig, veertien en dertien stippen.

Bestiaria.

Geluk.

Soms zie je wel eens geelkleurige. Ook zijn er met meer of minder puntjes. Hieruit worden gevolgen getrokken voor het weer en daardoor de oogst. Zijn er meer dan zeven puntjes dan zal het koren duur zijn, bij minder puntjes goedkoop.

Het geeft geluk als er een op je neerstrijkt je mag het er niet afhalen of gooien anders gaat het geluk niet door. Dan ontvouwt het zijn vleugeltjes, want het zit niet graag op een warme mensenhand. Je mag ze er niet af schudden of af knippen, maar je moet het voorzichtig in het groen terug zetten. Dood je er een dan zal de zon de hele dag niet schijnen, de koeien geven rode melk en soms komt zelfs de dader in de hel.

Het is een geliefkoosd speelgoed van de meisjes. Ze zetten het op de hand aan de opgerichte wijsvinger. Het beestje loopt ertegenop en vliegt weg als die aan de top gekomen is. Velen spelen dit met het neuriën of het zingen van een liedje waarvan de inhoud een bepaalde betekenis heeft.

1) Wordt geraadpleegd in liefdeszaken.

2) Uitgezonden om goed weer.

3) Krijgt opdracht om iets te ontvangen of te halen.

4) Wordt gewaarschuwd tegen gevaren die het huis en de familie bedreigen.

1) Liefde.

Het beestje vliegt in de richting waar de aanstaande komt:

“Lieveheersbeestje, vlieg over de top

Waar zijn zwager en schoonzus zit”.

In Engeland;

“King, King Golloway

Up your wings und fly away

Over land en over sea

Tell me, where my love can be”.

Of:

“Lady, lady landers

Fly away to Flanders “. (Vlaanderen)

Het zuidelijkste punt van Schotland heet Galloway, een goede plaats om vandaar over zee te vliegen.

In Zweden:

“Jungfru Marie

Nyckelpie (sleutelmaagd)

Flyg oster

Flyg vester

Flyg dit min kareste bor”. (vlieg daarheen waar m’n liefste woont)

In Duits, Rhurgebied;.

“Sunnenschineken

Riagenschineken

Wanner sall ik brut sin?

Een jar? Twe jar? etc”.

2) Het weer.

“Sunnenworm, flieg aewer ‘t Hus

Breng uns morgen gaad weder in ‘t Hus”.

De Zweden vragen de Goldhena, de gouden hen, of ze de zon laat schijnen, of de regenwolken door de wind verdreven worden, of het opklaart in het zuiden.

Meestal dat ze naar de hemel vliegt en goed weer meebrengt.

“Marienwurmchen fliege fort

Hinter brunnen

Da sind deine Jungen”.

Bijna elk dorp had zijn kinderbron waar de ooievaar de kinderen haalt. Daar wordt het beestje naar toe gezonden.

“Sinte Katelijne*

Laet het zonneken schijnen

laet den regen overgaen

Dat mijn kinderkens schole gaen

Wie zal hun leeren?

Onze Lieve Heere

Wie zal ze trouwen?

Onze Lieve Vrouwe

Wie zal hun te eten geven?

Sinte Piter de goede man

Die alle kinderen geeselen kan”.

*Naar de Heilige Katharina van Alexandrië. Ze was een Christenmaagd die weigerde de Romeinse keizer ter wille te zijn en om haar geloof. In het begin van de 4de eeuw werd ze tot de marteldood veroordeeld. Ze werd op een rad gebonden die aan alle kanten van messen was voorzien. Toen ze die wilden draaien sprongen de banden los en alleen het rad rolde verder. Later werd ze onthoofd. Ze werd een van de veertien helpers in de nood en wordt afgebeeld met een rad als attribuut. Als op haar dag de zon schijnt houden de lange herfstregens op.

3) Om wat te brengen of te halen.

Russische kinderen zingen:

“Boszia Karovka

Paleti na niebo

Bog dat tibie hleba”.

Godskoeitje

Vlieg naar de hemel

God zal je daar brood geven”.

Bij Oldenburg;

“Sunnekuken, Bottervogel

Flieg hin nach bremen

Hol mi ‘n Honig - Boterbrod

Komm bald wieder”.

Lieve Heer beestje.

De kinderen zetten het op de vingertop en zingen:

Lieveheerswormpje, vlieg op, vlieg hoger op!

Vlieg naar de hoge hemel op

Uw vader en moeder zijn dood

En ‘k heb voor u geen brood etc.’.

Meestal wordt er om voedsel of vruchten gevraagd. Soms worden er zelfs om lepels gevraagd.

In enkele gevallen zelfs om een gouden schotel of gouden kind.

4) Vaak wordt ze gewaarschuwd tegen gevaren en ongevallen waaraan het blootgesteld is.

“Vlieg! vogeltje, vlieg!

Je vader is in de kring

Je vader is in Pommerland

Heel Pommerland is afgebrand

Vlieg! vogeltje, vlieg!”

Soms wordt dit vervangen door Engeland;

“Mariakevertje vlieg voort

Vlieg voort naar Engeland

Engeland is gesloten

De sleutel is gebroken”.

Of er wordt medegedeeld dat zijn huisje brandt.

“Lady bird, lade bird

Eigh the way home

Thy house is on fire

Thy children all roam

Except little Nan

Who sits in het pan

Weaving gold laces

As fast as she can”.

In het Spreewald;

“Sonnchen, flieg nach Hause

Dein Huttchen brennt

Kinder, deine Kinderchen weinen”.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaen...