Jaguar

Naam, etymologie.

Panthera, Latijn van Grieks voor luipaard, plunderaar van alles, dieren, mogelijk uit Sanskriet, van pundarikam; tijger.

Panthera onca.

Portugees once, Engels als ounce voor de sneeuwluipaard, Uncia uncia, komt van Latijn lyncea, de lynx, Italiaans lonze, oude Frans l’ once.

De naam jaguar is aan de taal van de Guaranen ontleend die het dier jaguarette, dat is het lichaam van de hond noemen. Bij de Spanjaarden heet hij tigre, bij de Portugezen onca.

Reeds in de eerste berichten over Amerika wordt van dit dier melding gemaakt.

Uit Buffon.

Vorm.

De jaguar is wat kleiner dan de panter. Hij wordt honderdvijf en veertig cm lang van de ene top tot de andere, achtenzestig cm hiervan is van de staart. Maar verder heeft de jaguar ongeveer dezelfde vorm.

Zijn kleur is bruinachtig geel met zwarte strepen en lange open vlekken, de poten zijn getekend met zwarte vlekken. De tekening van de vlekken is nogal verschillend. Er zijn ook verscheidene zwarte vormen. Zijn borst en buik zijn witachtig.

Het is een uitstekende klimmer, ook zwemmer.

De jaguar komt vooral voor in Z. Amerika. Men noemt hem de Amerikaanse tijger, een dier waar hij veel op lijkt.

Prooi.

De jaguar is een eenzaam levend dier die de dichte wouden aan de oevers van de rivieren bewoont. Hij leeft van kleine dierensoorten, maar durft ook wel koeien en paarden aan te vallen. De mens vermijdt hij of moet aangevallen worden. Hij vermaakt zich dikwijls met het vangen van vis op de volgende, listige wijze. Hij laat zijn speeksel op de oppervlakte van het water vallen waardoor hij de vissen naar boven lokt, zodra die naderen wipt hij ze met een allervaardigste toegebrachte slag met zijn poot uit het water en werpt ze op de kant.

Vangen.

Het vangen van de jaguar maakt een gedeelte van de krijgshaftige gewoontes uit van de Laneros indianen in Z. Amerika. De voornaamste prikkel die hen tot het vervolgen van de jaguar aanspoort is de eer, de waarde van de huid is niet hoog, ook zijn schade aan hun vee is niet veel. Maar het doden van zeven jaguars geeft een man de titel van guapo of krijgsheld en het voorrecht van de vetste maagd uit de stam tot zijn gezellin te kiezen. Onder de Laneros wordt de lijvigste dame als de schoonste beschouwd. Dat is voor hem reden genoeg om al vanaf zijn 16^de te trachten zijn taak te volvoeren. Bij het naderen van de drachttijd bespieden ze zorgvuldig de gevechten die plaats grijpen tussen het mannetje en vrouwtje als zijnde een zeker teken dat ze drachtig is. Ze wil volstrekt niet hebben dat het mannetje weet waar ze haar jongen neerlegt. Er zijn er die menen dat hij ze opeet of in vervoering van vaderliefde dooddrukt. In ieder geval duldt ze nooit dat hij haar plaats nadert voordat de jongen in staat zijn haar na te lopen. Gedurende die tijd bewaakt hij haar met de meeste zorgvuldigheid en brengt haar dikwijls een gedeelte van zijn prooi. Dan zie je hem regelmatig rondzwerven op de plaats waar ze zich heeft neergelegd. Als een Lanero dit bespeurt wikkelt hij zich in de huid van een jaguar en nadert hem en zorgt ervoor dat hij de wind in zijn voordeel heeft, anders zou de jaguar het bedrog snel ruiken. Tot verdere voorzorg brandt hij banaanbladeren waarvan ze denken dat die rook de menselijke geur uren weghoudt. Zodra de Laneros de jaguar bemerkt loopt hij op handen en voeten van hem weg en probeert daarbij het geluid van het dier na te bootsen. Zodra het mannetje hem bespeurt springt hij op hem los. Dan grijpt de Laneros zijn strik of lasso en werpt die behendig het dier om de nek en wurgt het. Soms brengt hij het met zijn lans een wond toe, dan volgt meestal een bloederig gevecht. Omdat hij zijn linkerarm met gelooide paardenhuid heeft omwonden, waar de tanden van de jaguar niet door kunnen dringen, houdt hij hem die arm voor. Zodra de jaguar die grijpt krijgt hij met een lang mes een steek, meestal in het hart omdat de grootste eer van een guapo daarin bestaat het dier met zo weinig steken als mogelijk is te doden. Zodra het mannetje is afgemaakt wordt het wijfje gemakkelijk zijn buit.

Soms wagen ze het als ze met genoeg mannen zijn hun behendigheid en stoutheid op een andere wijze aan de dag te leggen. Ze lokken een jaguar in een hinderlaag waarop een man zijn schuilplaats verlaat en zich vertoont. De jaguar komt op hem af maar wordt daarin verhinderd door andere Indianen die hem met brandende toortsen terugjagen. Dan laten ze honden op hem los en brengen hem zo lang tot staan totdat de vrouwen erbij komen om getuige te zijn. Omdat de jaguar nu dol wordt probeert hij iedereen die naderbij komt te bijten. Zo vaak als hij de muil opent wordt er telkens zonder te missen een brandende toorts in zijn bek gestoken totdat het uitgeput door razernij niet langer in staat is zijn kaken te sluiten. Dan dalen de vrouwen en jongens van hun hoge standplaatsen af en houwen hem de klauwen af, slaan zijn tanden uit en villen hem vaak levend terwijl de knapen met bloed besmeurd worden om hen tot goede krijgslieden te maken. Met genoegen zien de moeders aan hoe verbitterd hun kinderen zijn tegen het dier.

De beet van de jaguar is moeilijk te helen. De Laneros houden een wond van een jaguar voor een grote schande en wel in zulke graad dat een jongeling die naar de titel van guapo dong en het ongeluk had bij een ontmoeting een wond te krijgen zich zodanig schaamde dat hij liever het koudvuur erin liet komen dan ernaar te laten kijken ofschoon de vrouwen een zalf bezitten die dit kunnen voorkomen.

Bestiaria.

Planten.

Lycopodium, in Surinaams Pratie lobbie: scheidt liefde. Hebt u een aantrekkelijke buurvrouw, zorg voor een echtscheiding. Men zet deze plant als iedereen slaapt ‘s nachts, waarbij men niet gezien mag worden, in de kamer van de buurvrouw. Men neme een loden spijker en wikkelt daar de snorharen van een jaguar omheen, zonder jaguar, en verstop dit geheel achter het huis op een onopvallende plaats. Het eerste wat er nu gaat gebeuren is dat de buren ruzie krijgen en er binnen de kortste keren echtscheiding volgt. Succes gegarandeerd al u er maar voor zorgt dat u de buurvrouw op tijd opvangt.

Krijg je last met hun mannen dan als volgt te handelen. Op de plaats waar een jaguar zijn poten wast na het verorberen van zijn maal ontstaat een specifieke flora en fauna van insecten, bacteriën en dergelijke. Was je handen op die plaats waardoor er stoffen zijn ontstaan die je onoverwinnelijk maken. Wat er maar gebeurt, je hoeft maar naar je tegenstander te wijzen en hij gaat voor de bijl.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/