Scarabee

Naam, etymologie.

Scarabaeus sacer. (heilig) Latijn scarabaeus komt van Grieks karabos: soort prikkelige krab, het is waarschijnlijk geen Grieks woord.

De heilige tor, scarabee, heilige kever of mestkever wordt zo genoemd omdat ze een rol speelde in de godsdienstige voorstellingen en gebruiken van de oude Egyptenaren. Het is de Heilige Pillendraaier.

Uit www.dreamstime.com

Historie. Bestiaria.

In de Oude Egyptische mythologie werden vele dieren vereerd. Dat geloof steunde op twee hoofdgedachten waarvan de ene het geloof is aan de overwinning van het licht over de duisternis. De ander is van het leven over de dood.

De overwinning van het licht op het duister wordt voorgesteld door de strijd van Ra, de hoofdgod van Egypte, tegen de slang Apap. Als gestalte van Ra, de zonnegod, moet onder andere aangemerkt worden Chephera, de schepper, die zich steeds verjongt. Net als de Grieken Helios voorstelden in een zonnewagen zo voer Ra in de zonnebark. De scarabee is zijn dier.

In het zogenaamde nest, eigenlijk slechts een holte in de grond dat door een horizontale gang met de buitenwereld in verbinding staat, rolt het vrouwtje enige mestballetjes waarin een eitje verborgen wordt. Deze bijzonderheid moet de oorzaak zijn dat de Egyptenaren het diertje beschouwden als het symbool van ontstaan of het worden en als zodanig hoog vereerden. Tot die verering moet ook de ronde vorm en zijn zonnige glans hebben bijgedragen.

Plutarchus vermeldt dat er slechts mannetjes bestaan die hun zaad in die balletjes lozen. De balletjes rollen ze met de achterpoten voort in de baan van de zon. Zo kreeg men het idee over de zelfvernieuwing met de zon. Zo werd Chephera: de zon, voorgesteld als een scarabee die iedere morgen opnieuw geboren wordt. Een immense scarabee zou zo de aarde laten draaien als de mestkever het met zijn bal mest doet. Doordat zijn kop aan de voorzijde een aantal stekels draagt was dit aanleiding om te geloven dat dit zonnestralen waren. Het tevoorschijn komen uit de grond en het daarna hemelwaarts opvliegen van de kever werd gezien als de ziel die het lichaam verlaat en naar de hemel opstijgt. De engerling was het symbool van het aardse leven, de pop stelde de intermediaire periode van de mummie voor waar de ziel nog vaag aan verbonden was terwijl tenslotte de kever het symbool was van de wedergeboorte van het eeuwige leven. Het dier zou zijn mestbal een negenentwintig dagen begraven om dit op de dertigste dag in de Nijl te werpen, dan was de maand om en kreeg het zo een betekenis als kalendergodheid. Dat zie je ook in de geledingen van de voet, dat zouden er dertig zijn. (wat niet juist is, twintig, andere hebben er wel dertig).

Zo vind je in hun graven veel van deze diertjes in die zin dat een onaanzienlijk omhulsel de kiem bevat van een nieuw bestaan, zo draagt ook de mummie in zich de kern van een nieuw leven. Die draagt de scarabee dan ook op het hart. Bovendien komen er nog vele kevertjes voor die aan de gewaden van de dode waren gehecht. Mogelijk diende die als giften die door de ziel betaald moesten worden aan de wachters van het hiernamaals. In het boek van ‘Uitgaan op de Dag’ dat ook wel dodenboek genoemd of boek der opstanding vinden we, behalve de nodige voorschriften omtrent balseming, een verzameling van teksten, meestal uit hoofdstuk 30, die door de magische kracht de dode op zijn reis naar de eeuwigheid de overwinning zal verzekeren. Ook staat erbij dat men dit schrijven moet op een gouden scarabee die vervolgens gelegd moet worden in de holte van het hart van de dode. Een van de belangrijkste spreuken was die van het hart die de bede bevat dat het hart de naam van de dode niet stinkend zal maken door hem van zonde te beschuldigen bij de bewaker van de weegschaal waarop het hart van de dode in het hiernamaals gewogen zal worden. Die kevers waren vaak van lapis lazuli gemaakt.

Zo ging de scarabee dienst dien als amulet en dat verklaart ook zijn verspreiding. De magiërs droegen afbeeldingen op het lichaam en zagen er het middel in dat zelfs hevige koorts kon tegenhouden. Verder weerden ze hagel en verwoesting af. Ook werden er steeds hiëroglyfen in aangebracht, ook wel de troonnaam van de Farao onder wiens regering de persoon leefde die de scarabee toebehoorde. Tot die symbolische tekens behoren vooral de gitaar, symbool van schoonheid en de struisveer, symbool van waarheid.

Bilderdijk:

“Maar, onding in ‘t heelal, in duisterheen omwikkeld

Wat poogt gij? ‘Is om niet, zoo u de weetlust prikkelt

Egyptens godenbeeld (de tor) gelijk

Die, wriemelend langs de grond, uit vuil en walglijk slijk

Zich wereldkloten (de mestballen) rolt van loutre nietigheden

Door dwaen, op hun knieën belachlijk aangebeden

Zoo vormt ge u stelsels van de wording van ‘t heelal

Wat zoudt ge, o blinde, ‘t licht, wat zoudt ge ‘t zijn verklaren!”

Door de handeldrijvende en zeevarende Feniciërs werden ze nagemaakt en over het M. Zeegebied verspreid. Zo kwamen ze ook in Griekenland en Italië waar we ze vinden bij de Etrusken.

Heraldiek.

Verschillende soorten kevers komen in de wapenschilden voor, bijvoorbeeld de meikever, hertenkever en het vliegend hert. De kever of tor is het teken der bescheidenheid en zou herinneren aan het aardse leed. Reeds bij de Egyptenaren was hij het beeld van het diepste innerlijke bij de mens, heilig omdat men meende dat hij zich op een geheimzinnige manier zelf kon voortplanten. De heilige mestkever werd door de Egyptenaren als heilig dier vereerd, als een symbool van de wereld, van de zon en van een moedig krijgsman. Ook beelden ze het dier dikwijls op hun monumenten af en maakten er zeer grote gebeeldhouwde modellen van.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/