18 oktober

Uit www.oilpaintinghk.com

18 oktober, H. Lucas, (Grieks Λουκάς Loukas) gewoonlijk verklaard als een verkorting van Lucanus: ‘afkomstig uit Lucani (Z. Italië).

De naam van de derde evangelist en schrijver van Handelingen. In Col. 4:14 wordt hij de geliefde geneesheer genoemd. Uit vers 11 is op te maken dat hij een geboren heiden was en Christus niet kende. Hij is waarschijnlijk door Paulus gedoopt. Die had als patiënt de arts opgezocht. Hij zocht genezing bij de heiden en ontstak in hem het licht van het geloof. Hij begeleidde Paulus op verscheidene zendingsreizen tot in Rome. Door hem werd hij ingevoerd in de rij der apostelen en daar vandaan is het ook mogelijk dat hij Maria gekend heeft. Hij schreef het derde Evangelie en de Handelingen der Apostelen. Dit schreef hij te Rome tijdens de gevangenschap van Paulus voor de voorname Theophilus. Na de dood van Paulus stierf hij de marteldood rond 70 in Boetië.

Naar latere overleveringen werd hij te Antiochië in Syrië geboren, behoorde tot de 70 discipelen en beoefende de schilderkunst. Men vermeldt dat hij 80 of 84 jaren is geworden en te Thebais, volgens anderen te Efeze gestorven is terwijl men er nog bijvoegt dat zijn stoffelijk overschot, op last van keizer Constantius, naar Constantinopel werd gebracht. In de kerken van Padua, Veneti en Rome bewaart men, naar verzekerd wordt, relikwien van Lucas.

De hedendaagse wetenschap is niet zeker dat het Evangelie van Lucas en de Handelingen van de apostelen werkelijk door Lucas zijn geschreven. Geen van beide werken bevat de naam van Lucas, hoewel de vele passages in eerste persoon meervoud (de zogenaamde ‘bij-passages,’ altijd begrepen zijn als de ooggetuigenissen van Lucas zelf. Omdat zowel het Evangelie van Lucas als de Handelingen van de Apostelen tot dezelfde Theofilus zijn gericht en Handelingen zich duidelijk laat lezen als een vervolg op het Evangelie, wordt in het algemeen niet betwijfeld dat beide werken door n auteur werden geschreven. Wel is zeker dat de beide Bijbelboeken door een ontwikkeld man zijn geschreven: hij gebruikte een zeer verzorgd en correct soort Grieks wat erop duidt dat hij inderdaad iemand was die voor arts gestudeerd kan hebben.

Hij wordt meestal als een bebaarde apostel afgebeeld, soms ook met schriftrol en ganzenveer. Naast hem ligt een gevleugelde stier, omdat zijn evangelie met het offer van Zacharias begint. Samen met de adelaar van Johannes, de gevleugelde mens van Mattheus en de gevleugelde leeuw van Marcus behoort zijn gevleugelde stier tot de vier wezens die de grondvesten van de wereld bewaken. Hij wordt ook afgebeeld met schildergerei met een Mariabeeld. Ook met geneeskundige instrumenten.

Hij werd al vroeg vereerd en werd op grond van bovengenoemde passage schutspatroon van de artsen, ook van schilders vanwege zijn liefdevolle woordenschilderingen van Maria en de jeugd van Christus. Daarom noemde men hem in de middeleeuwen de ‘kapelaan van de Godsmoeder ‘en is de legende ontstaan dat hij schilder zou zijn geweest. Shaw heeft eens gezegd dat de Heiland door die Madanno van het Lucasevangelie het hart van de mensen gewonnen heeft. Van vele oude Madonnabeelden werd aangenomen dat ze zijn werk waren, denk hierbij aan de vele St. Lucasgilden.

Hij patroon van schilders en behangers. Hoe dat mogelijk is, is onzeker. Hij heeft het niet ver gebracht in de schilderkunst. Dat bewijst het portret van de H. Maagd die aan hem wordt toegeschreven dat in de kerk van Selivria aan de Propontis (het oude Solymbria) bewaard wordt. Zo ook het beeld van de 13 jarige Jezus die bewaard wordt in het Sanctum Sanctorum bij de kerk van St. Jan van Lateraan. Toch doet het lelijke werk mirakelen, maar het grootste wonder is dat niet zijn eerste pogingen zijn geweest zichzelf in een goed schilderij te veranderen.

Lucas had ook nog andere dingen te doen. Hij was ook patroon van de boekverkopers en hij wordt dan ook al schrijvende afgebeeld. Ook was hij patroon van het hoornvee en in die hoedanigheid riep het landvolk hem aan. Ongetwijfeld heeft hij die eer te danken aan de os die naast hem staat. Zonderling is dat de enige hoedanigheid van hem is dat hij heelmeester geweest is, waar hij nu het minst vereerd werd.

Op St. Lukasdag wordt er tegen een meisje gezegd: Neem een goudsbloem, een takje majoraan, tijm en wat wormhout. Droog ze voor een vuur en wrijf dit tot poeder, zeef ze fijn en meng dit met een kleine hoeveelheid maagdelijke honig in witte wijn over een laag vuur. Met deze zalf bestrijk je maag, borst en lippen. Lig nu neer en herhaal deze woorden driemaal: 'St. Lukas, St. Lukas wees vriendelijk voor me, laat me in mijn dromen mijn geliefde zien.' Als je dit gezegd hebt haast je je om te slapen en in de zachte sluimering van de nachtelijke duisterheid zal de man die je zal trouwen voor je verschijnen.

Lucas, Sente Luik, komt mee ‘t leste graan op zijnen buik.

Gentiana sino ornata is de bloem van de dag.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/