Juncus

HET XXIX. CAPITEL.

Van de Biesen.

Gheslachten.

De Biesen zijn veelerhande, allegader sonder bladeren voortkomende, ende in stede van de selve, rechte, ronde, dunne, langhe, spitsch opgaende steelkens als priemkens, sonder knoopen voortbrenghende. Allegader en brenghen gheen vruchten oft saedt voort: dan de gene, die dat krijghen, geven dat ter sijden van de steelkens uyt, een weynighsken leegher dan het uyterste tsop; in voeghen dat die steelkens splijten ende opengaen, om de vrucht plaetse te gheven: de welcke op haer eyghen korte kleyne steelkens voortkomende als kleyne aen een hanghende druyfkens, kleyn saedt inhoudt, van ghedaente een spitsch oft scherp van eenige lancie oft spiesse gelijckende. De wortelen van allen zijn dun ende gheveselt. Plinius, ende voor hem Theophrastus, schrijven dat de wortelen van Biesen alle iaer vergaen, ende dat sy het volgende iaer wederom uytkomen van ’t saedt dat daer afghevallen is: maer dat het Manneken onvruchtbaer is, ende anders niet vermenighvuldigt en kan worden, dan alsmen dat met het spitsch om leegh in der aerden sett ende plant. Geen van welcke twee dinghen van ons versocht, oft bevonden en is gheweest.

Ghedaente.

1. Een soorte van Biesen, Matten-Biesen gheheeten, is de Aldergrootste Biese van allen, ende oock de alderdickste; de welcke gladt is, vol van voos mergh, wit ende tot veele dinghen nut.

2. De tweede soorte van Biesen, Sachte Biese ghenoemt, is de voorgaende van sachtigheydt ende gladdighheydt ghelijck; maer is kleyner, korter ende dunner, oock met wit voos mergh vervult.

3. De derde soorte, diemen Scherpe Biesen noemt, is de tweede van grootte gelijck, maer rouwer, wel wit mergh hebbende, maer seer weynigh; iae is meestendeel ijdel: de steelen oft Biesen van dit gewas en komen al t’samen uyt de wortelen niet voort, als ’t ghebeurt in de twee voorgaende soorten; dan sommige spruyten uyt de sijden oft schooten van de andere, ghelijck de bladeren van de Lisachtige ende Venckelachtige cruyden uyt malkanderen voor het uytspruyten van den steel pleghen te schieten.

Plaetse.

1. De Aldergrootste oft Matten-Biese wast in neere vochte plaetsen, die dickwijls ende meest onder ’t water ligghen.

2 De tweede soorte, oft Sachte Biesen, komt op dierghelijcke plaetsen voort, doch die al uyt soo vocht niet en zijn als de ghene zijn, daer de voorgaende [956] soorte in groeyt.

3. De Yseren oft Scherpe Biesen komen op de selve plaetsen voorts daer de twee voorgaende wassen.

Naemen.

Dit ghewas heet hier te lande Biesen; in ’t Hooghduytschlandt Bintzen; in Vranckrijck Ionc; in Italien Giunco; in Spaegnien Iunco; den Latijnschen naem is Iuncus, den Grieckschen Schoenos.

1. Het eerste gheslacht van Biesen, hier van ons beschreven, schijnt den Holoschoenos der Griecken, in ’t Latijn Holoschoenus, ghelijck te wesen: hier te lande is het meest Matten Biesen gheheeten.

2. Het tweede gheslacht noeme ick Iuncus laevis, dat is Onscherpe Biese, oft Sachte Biese: ende dit schijnt Schoenos leia van Dioscorides te wesen.

3. Het derde gheslacht van Biesen wordt in onse tael ghemeynlijck Yseren Biesen geheeten; ende magh Iuncus acutus in ’t Latijn, dat is Scherpe Biesen, genoemt worden, oft Oxyschoenos.

Dat wy de Biesen in soo veele soorten verdeylt hebben, daer in en strijden wy teghen de oude Cruydt-beschrijvers niet: de welcke daer oock ettelijcke soorten van maecken. Want daer zijn dry soorten van Biesen, seydt Theophrastus, als sommige die verdeylen; te weten de Scherpe ende Onvruchtbaer Biesen, in ’t Griecksch Oxys ende Acarpos Schoenos, in ’t Latijn Iuncus acutus & sterilis, die oock Iuncus mas oft Biesen Manneken heet. De ander soorte is Vruchtbaer, oft Schoenos carpimos, in ’t Latijn Iuncus frugiger, die in ’t Griecks oock Melancranis heet, oft, soo Gaza dat uytleydt, Iuncus atrifer, om dat het saedt swart is: dese soorte is dicker ende ghelijfvigher. De derde soorte is seer aensienlijck van grootte, dickte ende ghelijfvigheydt, die Holoschoenos genoemt is, ende, als Gaza dat woordt vertaelt, Mariscus: al is ’t saecke dat Plinius den Iuncus Holoschoenus van den Mariscus verscheyden seydt te wesen.

Dioscorides heeft oock van dry bijsondere gheslachten van Biesen vermaent; hoe wel hy de selve anders van een onderscheydt dan Theophrastus dede: want de eerste soorte noemt hy Schoenos leia, dat is Iuncus laevis oft Sachte Biese; de tweede Oxyschoenos oft Iuncus acutus, dat is Scherpe Biese; ende de derde met Theophrastus Holoschoenos. Ende van ’t gheslacht van Scherpe Biesen seydt hy dat eene soorte onvruchtbaer is, Schoenos acarpos oft Iuncus sterilis, ende een ander vruchtbaer, oft Schoenos carpimos,dat is Iunctus fructifer, die swart saedt voortbrenght: van de welcke de laetste Melancranis, ende de andere oft naeststaende Iuncus mas van Theophrastus ghenoemt is.

Aerd, Kracht ende Werckinghe.

Het saedt van de Aldergrootste Biese (immers van den Holoschoenos, daer wy die voor houden) brenght de menschen tot slapen seydt Galenus. Het saedt van Scherpe Biesen (te weten van de vruchtbaere soorten van Oxyschoenos) doet oock slapen, doch niet soo seer als dat van den Holoschoenos; al is ’t saecke dat het den hoofde lastigh ende moeyelijck valt. Beyde dese soorten van Biesen, te weten het saedt daer van, eerst gheroost zijnde, met Wijn ghedroncken, verdrooght ende stopt den loop des buycks, ende doet den rooden vloet der vrouwen achterblijven. Hier uyt blijckt, dat dese Biesen van ghemengelden aerd ende gestaltenisse zijn, te weten eensdeels ghemaeckt van eerdachtighe tamelijcken koude, ende eensdeels van waterachtighe tamelijcken warme stoffe: in voeghen dat sy de onderste deelen des lichaems verdrooghen konnen, ende allenghskens koude waesdommen ten hoofdewaerts op seynden: door de welcke sy den mensche tot rust ende slaperigheydt brenghen.

Dioscorides seydt dat de teere bladeren van Biesen, die naest by de wortelen zijn, seer nuttelijck gheleydt worden op de beten van de Phalangij ende quade Spinnecoppen.

Het voos wit mergh van de Matten-Biese is nut tot veele dinghen, in sonderheydt om in de lampen voor lemmetten te doen.

Dan de Biesen oft steelen selfs van dese Matten-Biesen zijn bijster nut om daer Matten ende andere ghevlochten wercken van te maecken.

De Sachte Biesen zijn oock nut om daer Matten ende dierghelijcke dinghen van te vlechten.

De Scherpe Biesen zijn oock bequaem om daer iet van te vlechten, in sonderheydt als sy drooghe zijn.

BIIVOEGHSEL.

De soorten van Biesen zijn hier ghenoegh te kennen ghegheven: van de welcke de eerste van Lobel Aldermeeste Water-Biesen gheheeten is, oft Vijver-Biesen, in ’t Latijn Iuncus aquaticus maximus. Dese Aldergrootste Biesen heeten oock Mergh-Biesen, Bobbel, Bobbert ende oock Poper; ende daerom noemtmen de plaetsen, daer sy veel wassen, in Nederlandt, in sonderheydt op ’t Vlaemsch Poperinghen.

De tweede soorte noemt den selven Lobel Ghemeyne onscherpe Biese; in ’t Latijn Iuncus laevis vulgarus; in ’t Hooghduytsch Schemelen; in ’t Enghelsch Russches. Sy wast al te veel in vochte slechte beemden: ende het waer te wenschen dat de wortelen alle iaer vergonghen, ghelijck Plinius daer van schrijft. Dan dese tweede soorte is tweederhande; een met ghetroste bloemen ende sadekens, ende een ander met onghetroste ende uytghespreyde sadekens, oft alleen in spitscheydt verschillende. Anders zijn sy alle beyde effen, recht, gras-groen, hebbende blinckende spitse rijskens oft halmen, met wit mergh, ghelijck lemmet, dat oock in stede van dien ghebruyckt wordt, stijf, twee voeten langh, ende langher; maer de halmen en hebben niet seer harde punten: aen de welcke dan groeyt swartachtigh saedt ende moschachtigh, in kleyne kafachtighe troskens. Het en wordt van de beesten noch van de menschen niet gheten; dan alleen ghebruyckt om de salen ende kamers te bestroyen, in sonderheydt in Enghelandt.

Veranderinghe. Men vindter over al verscheyden soorten, die alleen verschillen in rouwheydt, in ’t blincken, ende in d’overvloedigheydt van ’t mergh.

De derde soorte is van hem Iuncus acutus vulgaris geheeten, dat is Ghemeyn Scherpe Biesen. Sommighe zijn van ghevoelen, dat den Hellem, in ’t Latijn Carex, die in de Duynen van Hollandt met groote neerstigheydt onderhouden wordt, een soorte van dese Scherpe Biesen is, ende de selve daer Theophrastus ende Plinius van vermaenen, segghende dat sy met hun spitsch om leeghe verplant worden, om datse anders noch van saedt, noch van wortel niet wel vermenighvuldight en konnen worden.

Kleyn Biesken, in ’t Latijn Iuncellus, wordt over al ghesien, seydt den selven Lobel, in de Noordtsche, dorre, sandachtighe ende onvruchtbaeren heyen: ende is de kleynste van allen, nauws anderhalve palme langh, met een kleyn ende korte wortel, teere aerkens, met bloemkens van een staende, ende boven sonder spitsch.

Kleyne Water-Biese met tackskens van Peerdtsteert, in ’t Latijn Iuncus aquaticus minor capitulis equiseti, is een medesoorte van de voorbeschreven Groote Water-Biesen, maer is veel kleyner, overvloedigh wassende tot Oosterweel, buyten Antwerpen in de staende ende oock sachtloopende wateren, hebbende een wortel met seer veele faselinghen ende naeckte halmen, die de ghemeyne Biese ghelijck zijn, maer met druyfachtighe knoppen scherp [957] op gaende, ghelijck die van de Asperges oft Peerdtsteert, ende elcke beneden eenen knoop hebbende, als Lobel daer van schrijft.

Zee-Biese, in ’t Latijn Iuncus Maritimus gheheeten, en groeyt nerghens veel dan aen de oevers ende op de sandachtighe plaetsen van Languedock ende Proventzen, naeuwe eenen voet ende anderhalve palme hoogh, seydt Lobel. Sy heeft veele bladers, die dun zijn, witachtigh, smal, ende tweemael langher dan den steel van anderhalve palme, taey, uytghespreydt, ghebogen, dick, loockverwigh, voortkomende uyt een dicke wortel, die swart is ende enckel, die van den Wilden Galigaen ghelijck, gheknoopt ende verre kruypende, ghemaeckt van veele hayrachtighe krollinghen ende swarte hayren; ende is lieflijck van smaeck. In ’t opperste van den steel zijn ghemeynlijck dry bladers van dry duymen langh, ende een ronde bloeme, besett met schubachtighe ghetroste saden die van de Biesen ghelijck: ende is scherpachtigh, van verwe bleeck oft bruyn-roodt, van grootte ende ghedaente van den Ampelo-prassum.

Ander Zee-Biese is het Valsch Squinanthum, dat wy by de Indische cruyden in het Capitel van Calmus beschrijven met naeme van Iuncus marinus gramineus foliis Schoenanthi.

Voorts soo zijnder noch veele andere cruyden die den naem van Iuncus oft Biesen voeren: ettelijcke van de welcke van ons alhier verhaelt sullen worden.

Kantighe Biesen, als de Drijkantighe ende Vierkantighe Biesen, in ’t Latijn Iuncus angulosus, triangularis & quadratus, zijn den Wilden Galigaen.

Ronde Biesen, in ’t Latijn Iuncus rotundus, is het oprecht Squinanthum oft Kemels-hoy, alsoo van Celsus gheheeten.

Sijde-Biesen, oft Iuncus bombycinus, is het Mattenbies, by de soorten van Gras gherekent, ende anders oock Vlocken-Biese ende Quispel-Biese gheheeten.

Welrieckende Biese, in ’t Latijn Iuncus odoratus, is het voorseyde Squinanthum, by de Vremde Droghen ghestelt.

Welrieckende Water-Biese is in ’t voorgaende 21. Capitel beschreven, ende Iuncus aquatilis gheheeten.

Iuncaria van Salamanca, in ’t Latijn Iuncaria Salamantica, is heel biesachtigh, met dunne rouwe seer gheknoopte steelen, ende dies aengaende de steelen van Peerdtsteert-cruydt ghelijck: dan uyt elcken knoop spruyten twee bladeren als die van Tam Vlas-cruydt: ende daer by komen andere sijd-tackskens met diergelijcke bladeren, draghende veel kafachtighe witachtige bloemen, ende daer nae kleyn swartachtigh saedt. De wortel is dun, witachtigh, verganckelijck: dan van ’t selfde iaer komender nieuwe spruyten van ’t afghevallen saedt voort. Sommighe houden ’t voor een Synanchice, als sonderlingh goedt zijnde tegen de squinancie oft gebreken des keeles.

HET XXIX. KAPITTEL.

Van de biezen. (Schoenoplectus lacustris, Juncus effusus, Juncus acutiflorus)

Geslachten.

De biezen zijn veelvormig die allen zonder bladeren voortkomen en in plaats van die rechte, ronde, dunne, lange, spits opgaande steeltjes als priempjes zonder knopen voortbrengen. Allen brengen geen vruchten of zaad voort, dan diegene die dat krijgen geven dat terzijde van de steeltjes uit wat lager dan het uiterste top op die manier dat die steeltjes splijten en opengaan om de vrucht plaats te geven en als die op hun eigen korte kleine steeltjes als kleine aaneen hangende druifjes voort komen dat klein zaad bevat dat van gedaante op een spits of scherp van enige lans of spies lijkt. De wortels van allen zijn dun en gevezeld. Plinius en voor hem Theophrastus schrijven dat de wortels van biezen elk jaar vergaan en dat ze het volgende jaar wederom uitkomen van het zaad dat er afgevallen is, maar dat het mannetje onvruchtbaar is en niet anders vermenigvuldigd kan worden dan als men dat met de top omlaag in de aarde zet en plant. Geen van welke twee dingen van ons onderzocht of bevonden is geweest.

Gedaante.

1. Een soort van biezen dat mattenbies heet is de allergrootste bies van allen en ook de allerdikste die glad is en vol van voos merg, wit en tot vele dingen nuttig.

2. De tweede soort van biezen, zachte bies genoemd, is de voorgaande van zachtheid en gladheid gelijk, maar is kleiner, korter en dunner en ook met wit voos merg vervult.

3. De derde soort die men scherpe biezen noemt is de tweede van grootte gelijk, maar ruwer en heeft wel wit merg, maar zeer weinig, ja is meestal leeg, de stelen of biezen van dit gewas komen niet alle tezamen uit de wortel voort zoals het gebeurt in de twee voorgaande soorten, dan sommige spruiten uit de zijden of schoten van de andere net zoals de bladeren van de lisachtige en venkelachtige uit elkaar voor het uitspruiten van de steel plegen te schieten.

Plaats.

1. De allergrootste of mattenbies groeit in lage vochtige plaatsen die dikwijls en meest onder het water liggen.

2 De tweede soort of zachte biezen komt op diergelijke plaatsen voort, doch die niet zo heel vochtig zijn als diegene zijn daar de voorgaande [956] soort in groeit.

3. De ijzeren of scherpe biezen komen op dezelfde plaatsen voort daar de twee voorgaande groeien.

Namen.

Dit gewas heet hier te lande biezen, in Hoogduitsland Bintzen, in Frankrijk jonc, in Italie giunco, in Spanje junco, de Latijnse naam is Juncus en de Griekse Schoenos.

1. Het eerste geslacht van biezen die hier van ons beschreven zijn schijnt de Holoschoenos van de Grieken en in het Latijn Holoschoenus gelijk te wezen, hier te lande is het meest mattenbies genoemd.

2. Het tweede geslacht noem ik Juncus laevis, dat is onscherpe bies of zachte bies en dit schijnt Schoenos leia van Dioscorides te wezen.

3. Het derde geslacht van biezen wordt in onze taal gewoonlijk yseren biesen genoemd en mag Juncus acutus in het Latijn, dat is scherpe bies, genoemd worden of Oxyschoenos. (Juncus acutiflorus)

Dat we de biezen in zoveel soorten verdeeld hebben daarin strijden we niet tegen de oude kruidbeschrijvers die er ook ettelijke soorten van maken. Want er zijn drie soorten van biezen, zegt Theophrastus zoals sommige die verdelen, te weten de scherpe en onvruchtbare biezen, in het Grieks Oxys en Acarpos Schoenos, in het Latijn Juncus acutus & sterilis die ook Juncus mas of biezen mannetje heet. De andere soort is vruchtbaar of Schoenos carpimos en in het Latijn Juncus frugiger die in het Grieks ook Melancranis heet of, zo Gaza dat uitlegt, Juncus atrifer omdat het zaad zwart is en deze soort is dikker en steviger. (Schoenus nigricans) De derde soort is zeer aanzienlijk van grootte, dikte en stevigheid die Holoschoenos genoemd is en, als Gaza dat woord vertaalt, Mariscus, al is het zaak dat Plinius zegt dat de Juncus Holoschoenus van Mariscus verschilt. (Cladium mariscus)

Dioscorides heeft ook van drie aparte geslachten van biezen vermaand, hoewel hij die anders onderscheidt dan Theophrastus deed, want de eerste soort noemt hij Schoenos leia, dat is Juncus laevis of zachte bies en de tweede Oxyschoenos of Juncus acutus, dat is scherpe bies en de derde met Theophrastus Holoschoenos. En van het geslacht van scherpe biezen zegt hij dat ene soort onvruchtbaar is en Schoenos acarpos of Juncus sterilis en een ander vruchtbaar of Schoenos carpimos, dat is Junctus fructifer die zwart zaad voortbrengt waarvan de laatste Melancranis en de andere of dicht bij staande Juncus mas van Theophrastus genoemd is.

Aard, kracht en werking.

Het zaad van de allergrootste bies (immers van den Holoschoenos daar wij die voor houden) brengt de mensen tot slapen zegt Galenus. Het zaad van scherpe biezen (te weten van de vruchtbare soorten van Oxyschoenos) laat ook slapen, doch niet zo zeer als dat van Holoschoenos al is het zo dat het ‘t hoofd lastig en moeilijk valt. Beide deze soorten van biezen, te weten het zaad er van dat eerst geroosterd is en met wijn gedronken verdroogt en stopt de loop van de buik en laat de rode vloed van de vrouwen achterblijven. Hieruit blijkt dat deze biezen van gemengde aard en gestalte zijn, te weten eensdeels gemaakt van aardachtige en tamelijk koude en eensdeels van waterachtige en tamelijk warme stof, op die manier dat ze de onderste delen van het lichaam verdrogen kunnen en geleidelijk aan koude waasdom naar het hoofd opzenden waardoor ze de mens tot rust en slaperigheid brengen.

Dioscorides zegt dat de tere bladeren van biezen die dichtbij de wortels zijn zeer nuttig gelegd worden op de beten van de Phalangij en kwade spinnen.

Het voos wit merg van de mattenbies is nuttig tot vele dingen en vooral om in de lampen voor lonten te doen.

Dan de biezen of stelen zelf van deze mattenbiezen zijn bijster nuttig om er matten en andere gevlochten werken van te maken.

De zachte biezen zijn ook nuttig om er matten en diergelijke dingen van te vlechten.

De scherpe biezen zijn ook geschikt om daar iets van te vlechten en vooral als ze droog zijn.

BIJVOEGING.

(Schoenoplectus lacustris) De soorten van biezen zijn hier genoeg te kennen gegeven waarvan de eerste van Lobel allergewoonste waterbies genoemd is of vijverbiezen, in het Latijn Juncus aquaticus maximus. Deze allergrootste biezen heten ook mergbiezen, bobbel, bobbert en ook poper en daarom noemt men de plaatsen daar ze veel groeien in Nederland en vooral op het Vlaams poperinghen.

(Schorneplectus effusus) De tweede soort noemt dezelfde Lobel gewone onscherpe bies, in het Latijn Juncus laevis vulgarus, in het Hoogduits Schemelen, in het Engels russches. Ze groeit al te veel in vochtige slechte beemden en het was te wensen dat de wortels elk jaar vergingen zoals Plinius er van schrijft. (Schoenoplectus pungens) Dan deze tweede soort is tweevormig, een met getroste bloemen en zaadjes en een ander met ongetroste en uitgespreide zaadjes of alleen in spitsheid verschillen. Anders zijn ze alle beide effen, recht, grasgroen en hebben blinkende spitse rijsjes of halmen met wit merg als een lont dat ook in plaats van die gebruikt wordt, stijf en zestig cm lang en langer; maar de halmen hebben niet zeer harde punten waaraan dan zwartachtig zaad groeit en mosachtig dat in kleine kafachtige trosjes zit. Het wordt van de beesten noch van de mensen gegeten, dan alleen gebruikt om de zalen en kamers te bestrooien en vooral in Engeland.

Verandering. Men vindt er overal verschillende soorten die alleen verschillen in ruwheid, in het blinken en in de overvloed van het merg.

De derde soort is van hem Juncus acutus vulgaris genoemd, dat is gewone scherpe bies. Sommige zijn van mening dat de helm, in het Latijn Carex, die in de duinen van Holland met grote naarstigheid onderhouden wordt een soort van deze scherpe biezen is en die is daar Theophrastus en Plinius van vermanen en zeggen dat ze met hun spits omlaag verplant worden omdat ze anders noch van zaad, noch van wortel niet goed vermenigvuldigd kunnen worden.

(Juncus campestris) Klein biesje, in het Latijn Juncellus, wordt overal gezien, zegt dezelfde Lobel, in de Noordelijke, dorre, zandachtige en onvruchtbare heide en is de kleinste van allen, nauwelijks vijftien cm lang met een klein en korte wortel, tere aartjes met bloempjes die vaneen staan en boven zonder spits.

Kleine waterbies met takjes van paardenstaart, in het Latijn Juncus aquaticus minor capitulis equiseti, is een medesoort van de voorbeschreven grote waterbiezen, maar is veel kleiner en groeit overvloedig te Oosterweel buiten Antwerpen in de staande en ook zacht lopende wateren en heeft een wortel met zeer vele vezels en naakte halmen die de gewone bies gelijk zijn, maar met druifachtige knoppen gaat het scherp [957] op als die van de asperges of paardenstaart en elk heeft beneden een knoop, als Lobel er van schrijft.

(Juncus maritimus) Zeebies, in het Latijn Juncus Maritimus genoemd, groeit nergens veel dan aan de oevers en op de zandachtige plaatsen van Languedock en Provence en wordt nauwelijke dertig cm en vijftien cm hoog, zegt Lobel. Ze heeft vele bladeren die dun zijn, witachtig, smal en tweemaal langer dan de steel van vijftien cm, taai, uitgespreid, gebogen, dik, lookachtig en komt voort uit een dikke wortel die zwart is en enkel en die van de wilde galigaan gelijk, geknoopt en kruipt ver en is gemaakt van vele haarachtige krullen en zwarte haren en is lieflijk van smaak. In het opperste van de steel zijn gewoonlijk drie bladeren van drie duimen lang en een ronde bloem die bezet is met schubachtige getroste zaden die van de biezen gelijk en is scherpachtig, van kleur bleek of bruinrood en van grootte en gedaante van de Ampelo-prassum.

Andere zeebies is het vals Squinanthum dat we bij de Indische kruiden in het kaptitel van kalmoes beschrijven met naam van Juncus marinus gramineus foliis Schoenanthi.

Voorts zo zijn er noch vele andere kruiden die de naam van Juncus of biezen voeren waarvan ettelijke van ons alhier verhaald zullen worden.

(Cyperus rotundus) Kantige biezen als de driekantige en vierkantige biezen, in het Latijn Juncus angulosus, triangularis & quadratus zijn de wilde galigaan.

(Cymbopogon schoenanthus) Ronde biezen, in het Latijn Juncus rotundus, is het echt Squinanthum of kemelshooi, alzo van Celsus genoemd.

(Eriophorum angustifolium) Zijdebiezen of Juncus bombycinus is het mattenbies en bij de soorten van gras gerekend dat anders ook vlokkenbies en kwispelbies heet.

Welriekende bies, in het Latijn Juncus odoratus is het voor vermelde Squinanthum en is bij de vreemde drogen gesteld.

Welriekende waterbies is in het voorgaande 21^ste kapittel beschreven en Juncus aquatilis genoemd.

Juncaria van Salamanca, in het Latijn Juncaria Salamantica, is heel biesachtig, met dunne ruwe zeer geknoopte stelen en lijkt wat dat aangaat op de stelen van paardenstaart, dan uit elke knoop spruiten twee bladeren als die van tam vlaskruid en daarbij komen andere zijtakjes met diergelijke bladeren die veel kafachtige witachtige bloemen dragen en daarna klein zwartachtig zaad. De wortel is dun, witachtig en vergankelijk, dan in het hetzelfde jaar komen er nieuwe spruiten van het afgevallen zaad voort. Sommige houden het voor een Synanchice als bijzonder goed zijnde tegen de squinancie of gebreken van de keel.