Melilotus

HET X. CAPITEL.

Van VVelrieckende Klaveren oft Melilote.

Gheslachten.

Behalven de Ghemeyne Melilote oft Welrieckende Klaveren, zijnder noch vier andere mede-soorten van de selve te vinden. Dese sullen wy alle vijf in dit Capitel beschrijven.

Ghedaente.

1. De Welrieckende Klaveren oft Melilote is een ghewas omtrent de dry oft vier voeten hoogh opschietende, met eenen steel die van de wortel af tot boven toe in veele ende verscheyden aenwassende sijdtackskens ende steelkens verdeylt wordt. De bladeren wassen altijdt dry by een, die van de Klaveren, oft eer die van den Fenigrieck ghelijckende, ende om de kanten met kleyne tandekens oft schaerkens ghekertelt. De bloemen zijn geel, honighverwigh, in korte dunne aerkens veel by een gheschickt: ende als die vergaen, soo komen daer voort seer kleyne breedtachtighe bruyne oft swarte hauwkens, daer in kleyn bleeckgeel saedt leydt. De wortel is langh.

Dit heele cruydt is van eenen seer goeden reuck, in sonderheyt de geele bloemen: welcken reuck oock beter ende stercker wordt als sy drooghe worden: oock soo hebben de bladeren ende de bloemen eenighen bitteren smaeck, alsmen die knouwt.

2. Van dit gheslacht worter een ghevonden dat witte bloemen heeft, anders het voorbeschreven in alle manieren ghelijck.

3. Daer is noch een derde vremde soorte van dese Melilote, die seer selden te vinden is, te weten met blauw peersche bloemen, doch sonder reuck.

4. Men vindt oock een soorte van Melilote met geele bloemen, ende met langher hauwkens.

5. Beneffens dese vier isser noch een vijfde soorte van Melilote, oock met geele bloemen; wiens bladeren rondom niet gheschaert oft ghekerft en zijn.

Plaetse.

1. De Geele oft Ghemeyne Melilote wast niet alleen in Hooghduytschlandt, Vranckrijck ende Italien, maer oock in Nederlandt aen de kanten van de velden ende beemden, omtrent de grachten ende loopende wateren, ende somtijdts oock langhs de weghen, op rouwe ende steenachtighe plaetsen.

2. Op dierghelijcke plaetsen wast de Witte Melilote oock, in veele ende verscheyden landen: dan in Nederduytschlandt is sy seldener te vinden, daer sy somtijdts in de hoven ghesaeyt wordt.

3.4. 5. De andere dry soorten, in sonderheyt de derde, zijn hier te lande vremdt, ende alleen in de hoven, ende dat seer selden, te vinden.

Tijdt.

De soorten van Melilote bloeyen in Hoymaendt ende Oogstmaendt; ende ter wijlen soo leveren sy haer hauwkens ende saedt.

Naem.

1. De eerste soorte van dese cruyden, hedensdaeghs in de Apoteken met den naem Melilotus best [902] bekent, is van andere Trifolium odoratum, dat is Welrieckende Claveren gheheeten, van sommighe Trifolium equinum ende Trifolium caballinum; als ofmen Peerdts-Claveren oft Ros-Claveren seyde; dan de Hooghduytschen in hun taele Grosser Steinklee, dat is in ’t Nederduytsch Groote Steen-Claveren, ende oock wel Baren-Klee, dat is Trifolium ursinum, oft Beeren-Claveren; van de Romeynen ende Florentmen Tribolo, als Matthiolus schrijft. Fuchius noemtse Saxifraga lutea, dat is Geelen Steenbreeck; andere hebbense liever Melilotus Germanica, dat is Duytsche Melilote, oft Melilotus Officinarum te noemen.

2. De ander soorte wordt Melilotus alba gheheeten, dat is Witte Melilote.

3. De derde heet Vremde Melilote met peersche bloemen, in ’t Latijn Melilotus peregrina flore purpureo caeruleo inodorato; die eyghentlijck geen Welrieckende Claveren en magh heeten, om dat de bloemen gheenen reuck en hebben.

4. De vierde heet Geele Melilote met langhe hauwkens, in ’t Latijn Melilotus Cilicla.

5. De vijfde is Geele Melilote met onghekertelde bladeren ghenoemt, in ’t Latijn Melilotus lutea foliis non crenatis.

Voorts soo wordt dese Geele Welrieckende oft gemeyne Melilote hedensdaeghs in meest alle de Apoteken van Duytschlandt in alle bereydinghen vande gheneesmenghelinghen ghebruyckt, ende voor den oprechten Melilotus van de ouders ghehouden: dan het selve wordt van sommighe nieuwe Meesters berispt ende voor quaet ghehouden: de welcke sterckelijck versekeren willen dat sy de oprechte Melilotus van de ouders gheensins en is. Ende sommighe van de selve segghen, dat onse Ghemeyne Melilote een nieuwe ende de ouders heel onbekende soorte van Claveren is: andere willen houden staende, datse de Cytisus van de ouders is. Dan beyde zijn dies aengaende seer verre van de waerheydt verdoolt. Want sy heeft met den Cytisus luttel oft bijnae gheene ghelijckenisse, als hier nae uyt de beschrijvinghe van den Cytisus blijcken sal: ende ten anderen, sy en is de ouders gheensins niet onbekent gheweest. Want alwaer ’t saecke dat sy de oprechten Melilote niet en waer (’t welck ick nochtans door waerschijnelijcke teeckenen ende redenen daer toe ghedreven, seer vastelijck gheloove) nochtans ten minsten is sy voor de Melilotos van Avicenna te houden: de welcke eenerhande met de Melilotos van Dioscorides is, als uyt de woorden van de selve Avicenna claerlijck genoegh blijcken kan, wanneer hy de krachten van de Melilote beschrijvende, Dioscorides tot ghetuyghenisse ende bevestinghe van sijne woorden toeroept ende by brenght, al oft hy die woorden uyt Dioscorides boecken ghenomen ende gheschreven hadde. Dan den selven Avicenna seydt, dat Melilotus tweederhande is van gheslachten; een met geele ende een met witte bloemen, beyde welrieckende, ende deelachtigh van eenighe bitterheydt wesende, ende daer beneffens een verteerende kracht midtsgaders eenige tsamentreckinghe hebbende: gantschelijck sulcks als is dese Melilote, daer wy nu afhandelen, ende die in Neder ende Hooghduytschlandt in de Apoteken ghebruyckt pleegh te worden. Daerom sal ick vastelijck besluyten, dat dese onse Melilote gheen nieuw ende de ouders onbekent gewas en is, maer voor de oprechte ende waerachtighe Melilotus van de ouders moet gheacht worden: in sonderheyt nu haer gheen van alle de krachten ontbreken, die van de oude Meesters de oprechte Melilotus toegheschreven ende gheeyghent zijn gheweest. Want sy is een welrieckende cruydt: ende als sy wat droogher is, dan rieckt sy noch beter, ende behoudt den reuck daer nae eenen tijdt langh: ghelijck Theophrastus (lib. De causis 6.22 & 23.cap.) van den Melilotus betuyght. Oock soo heeft sy een geele bloeme, sulcks als hadde de Melilotus, die in ’t landt van Italien Campania gheheeten, pleegh te groeyen, als Dioscorides schrijft. Dan alsmen de Melilote geel noemt, moetmen verstaen, dat de bloeme geel is, ende niet de bladeren, die grijs oft witachtigh zijn, als Plinius betuyght. De beste Melilote (seydt den selven Dioscorides) wast in Grieckenlandt omtrent Athene, ende omtrent Cyzicus, ende by Chalcedon; de welcke van verwe aldernaest by den Saffraen komt, ende eenen goeden reuck heeft: dan de ghene, die in Campania (dat is Italien omtrent Napels) groeyt, is verstorven saffraenverwigh, ende meer nae den bleeckgeelen treckende; ende is slapper van reuck. Wt welcke woorden van Dioscorides verstaen ende te begrijpen is, dat de verwe ende den reuck van de bloeme stercker ende slapper, oft hooger ende lichter wordt nae de verscheydentheydt van de locht ende ghewesten daer sy groeyt. Voorts oock soo heeft onse Duytsche Melilote eenighe bitterheydt van smaeck: de welcke Avicenna in de Melilotus schrijft te wesen, als wy voorseydt hebben: daer beneffens soo heeftse kracht om te verteeren: welcke kracht de Melilotus oock toegheschreven wordt niet alleen van Avicenna, maer oock van Galenus: want sy wordt seer nuttelijck vermenght by alle pappen ende plaesteren diemen pleegh te bereyden om te verteeren, te ontdoen ende morw te maecken, ende om de pijne ende weedom te versoeten. Alle welcke teeckenen ende redenen ooghschijnlijck iae tastelijck ghenoegh betoonen, dat dese Ghemeyne Melilote gantschelijck ’t selve ghewas is (ende daer gheensins van en verschilt) dat de oude schrijvers eyghentlijck Melilotus, in ‘t Griecks Melilotos, in ’t Latijn somtijdts Serrula Campana, oft, als Cato schrijft, Serra Campana, oft anders Corona Regia pleghen te noemen.

Aerd, Kracht ende Werckinghe.

Ghemerckt dat onse Ghemeyne oft Duytsche Melilote de oprechte Melilote van de ouders is, als wy met de voorverhaelde redenen in ’t langh betoont hebben, sullen wy de krachten van de selve Melilotus uyt Galenus ende Dioscorides verhalen.

De Melilote, seydt Galenus, is van haer eygen stoffe meer verwarmende dan verkoelende: selfs is droogh ende warm in den eersten graed: sy heeft oock eenighe tsamentreckinghe in haer: ende daer beneffens kan sy oock verteeren, scheyden ende rijp maecken.

Dioscorides schrijft, dat de Melilote een tsamentreckende ende vermorwende kracht in heeft: dan die sachtmaeckende kracht en is haer niet eyghen, maer wordt daer alleen in ghevonden, nae dat sy in de ontstekinghen, geswillen ende andere vergaderinghen, de vochtigheden ontdoet, verteert ende doet verdwijnen; ende soo maeckt sy morw al ’t ghene dat hardt ende ghespannen was: ’t welck nochtans eyghentlijck gheen vermorwinghe oft sachtmaeckinghe en is, maer eer eenighe verteeringhe ende verdwijninghe, die door het ontdoen ende uytwrijven van de vochtigheden, ende door het uytworpen der dompen ende wasdommen langhs de sweetgaten gheschiedt, welcke kracht van de Griecken diaphoretice ghenoemt pleegh te worden.

Met de selve voorseyde kracht kan de Melilote allerhande gheswillen versoeten ende vermorwen, in sonderheyt die aen de ooghen, moeder, schamelheyt ende leden daer omtrent gheleghen komen, alleen in soeten wijn ghesoden ende opgheleydt; oft somtijdts oock met doderen van ghebraden eyeren, oft met meel van Fenigrieck, oft met Lijnsaedt, oft met fijne Terwen-bloeme, oft oock met Heul-bollen, oft ten laetsten met Cichoreye ende dierghelijcke dinghen vermenght.

De selve Melilote alleen met water ghemenght, gheneest de versche sweerkens aen den elleboogh, knien ende dierghelijcke leden, daer geel etter uytloopt, sulcks als de oude schrijvers melicerides noemden.

Melilote met Galnoten, Crijt oft Terra Chia ende goeden wijn vermenght, gheneest de draghende quade krauwagie oft schorftigheyt van den hoofde, daer opgheleydt oft ghestreken zijnde.

‘Tselve cruydt groen ghestooten, oft in wijn ghesoden met eenighe van de voorseyde dinghen, ende op de maghe gheleydt, versoet de pijne ende weedom der selver: selfs het doet de gheswillen ende apostumatien scheyden die in de maghe groeyen.

Het uytghedouwt sap van versche Melilote met soeten wijn in de ooren ghedaen, versoet de pijne der selve: ende met olie van Roosen ende edick vermenght, doet de pijne van ’t hooft vergaen, als ’t daer mede bestreken oft begoten wordt.

Behalven de voorseyde nuttigheyt is onse Ghemeyne Melilote de Peerden een seer goet ende aenghenaem voedsel; ende daer heeftse eenen toenaem Ros-Claveren behouden, als wy gheseydt hebben.

BIIVOEGHSEL.

De Melilote is een van de ghebruyckelijckste ende meest gheachte cruyden diemen hedensdaeghs vindt; hoe wel datmense liever heeft als sy van vremde landen ghebroght is, dan als sy hier in dese Noordsche landen groeyt. De Enghelsche noemense [903] Common Melilot, sommighe in onse tael Malloote oft Wilde Claveren, in ’t Latijn Melilotus lutea & alba Avicennae. Lobel ende andere vermaenen van ettelijcke soorten van dit ghewas, doch meest alle zijn verscheyden nae de veranderinghe van de locht: want in dese landen wassen sy somtijdts seer hoogh, maer met luttel oft gheenen reuck. Tot Londen, seydt den selven Lobel, wast een soorte die niet hoogher en wordt dan anderhalven voet, met kleyne hauwkens als den Aracus heeft, met saedt als dat van de ghemeyne soorte, ende voorts in alle andere teeckenen de selve ghelijck. Dan voor de oprechte Melilote, oft immers de beste soorte van allen, ende oock de schoonste, houdt den selven Lobel de soorte die hy Melilotus Syriaca odora noemt, om datse eerst uyt Aleppo in Syrien ghebroght was: hebbende veele tackachtighe steelkens, op beyde sijden afwijckende, eenen voet hoogh, met veele knoopkens onderscheyden, die van ’t Seven-ghetijden-cruydt oft Ghemeyne Melilote ghelijck, maer niet soo spits noch seer ghekertelt. De bloemen zijn bleeckgeel, ende wassen veel by een, gheschicktelijck ghevoeght, ghelijck die van Securidaca oft Astragalus: daer nae komen hoeckachtighe hauwkens, den beck van eenen Papegaey niet onghelijck: daerom sal dit misschien de Melilotus Cilicia van Dodoneus moghen wesen. ‘Tsaedt is als Fenigrieck-saedt, maer platter ende kleyner, den reuck hebbende van de Duytschen ende Ghemeyne Melilote, maer veel beter: den welcken wel vijftien iaeren langh duert.

Candiotsche Melilot is van Bellonius vermaent, ende voor oprechte Melilotus odorata ghehouden: die in Candien met menighte te vinden is: ende is de Ononis bijnae gelijck: met roode bloemen, van de landtlieden Matherina gheheeten. Clusius beschrijft oock een dierghelijck ghewas met naeme van Melilotus silvestris pinguis, die oock een Prangh-wortel sonder doornen is, doch met geele bloemen.

Melilotus Aegyptia, van Prosper Alpinus beschreven, in Egypten veel wassende, ende aldaer Alchimelech ghenoemt, heeft rondt, kleyn bruyn saedt, wat nae den rooden treckende, niet heel sonder reuck, van smaeck wat tsamentreckende, met wat bitterheydts. Het cruydt self is kleyn, langhs der aerden verspreydt, wat voortskruypende, sich self bijnae niet met allen in de hooghde oprechtende, met bladeren als die van Claveren met hauwen, doch kleyner, met veele langhe kleyne druyf-ghewijs gheschickte bloemen, van verwe saffraengeel, soet van reuck: daer hauwen nae volghen, die kleyn zijn ende slim, het voorbeschreven saedt inhoudende: de welck daer alleenlijck gebruyckt wordt. Maer de Griecken ghebruyckten de bloemen, ende niet het saedt.

Roomsche Melilote, in ’t Latijn Melilotus Romana gheheeten, is de twee soorte van Ghehorende Claveren, die kromme hauwkens heeft, soo krom als die van den Spaenschen Melilot; maer is slechter van reuck, als Lobel betuyght: dan de bladeren ende bloemen zijn andersins den selven niet onghelijck. Dan hier van heeft Dodoneus in ’t Capitel van Ghehorende Claveren breeder ghesproken: daer by salmen de volghende soorten van Melilot oock vinden, te weten Melilotus coronata, Melilotus Germanica Fuchsij, Melilotus Italica, Melilotus Patavina, ende Melilotus Isaeci & Arabum.

Noch van de krachten van Melilote.

Sommighe, die dit cruydt voor den oprechten Lotus van de ouders houden, schrijven dat alle de krachten van de selve toe.

De selve Melilote in wijn ghesoden ende ghedroncken, doet water maecken, ende doet graveel rijsen: versoet de pijne van de nieren, van de blase, ende van den buyck; ende doet de fluymen, die op de borste ligghen, ruymen ende rijp worden.

“Tsap van dese Melilote in d’ooghen gedaen, maeckt claer ghesicht, ende verteert, neemt af, ende doet scheyden de schellen ende vlecken van de ooghen.

In oude tijden pleeghmen kranskens van de Melilote te maecken, de welcke sy op ’t hooft leyden, niet alleen uyt ghenuchte, maer oock om te verdrijven de onmatighe hitte van de kortse.

De Griecken ghebruyckten in hun sieckten de bloeme van Melilote alleenlijck: maer de Egyptenaers en bezighen anders niet dan het saedt. Ende dit saedt, te weten van hare Egyptische Melilote, segghen sy, is matigh van aerdt, in hitte ende koude; maer het verdrooght, ontdoet ende versterckt met sijne treckinghe die het heeft. Sy ghebruyckent teghen de gheswillen des levers, om dat het verteert ende ontdoet, sonder te seer te ontsluyten. Teghen allerley pijnen ende smerten des leden ghebruycken sy het afsiedtsel van ’t selve saedt, paps-ghewijs daer op legghende, oft daer mede stovende; in sonderheyt teghen ’t pleuris, de longhersucht, ende pijn in de lever, darmen, als colicompas, ende steeckte in de maghe. Tot dien eynde gheven sy dit water tweemael ‘sdaeghs warm te drincken, wel een pondt ghewicht t’seffens. De vrouwen ghebruycken dat selve teghen haer windtachtigheden, worginghen ende opstijginghen des moeders, in sonderheyt als sy daer in sitten, oft baden: om dat selve ende oock om de maendtstonden weder te doen keeren, ende om de harde gheswillen des moeders te vermorwen ende te doen vergaen, voeghen sy wat Fenigrieck, Lijnsaedt ende Camille-bloemen in die selve badinghen. Het afsiedsel van ’t selve saedt sterckt de maghe, ende opent de verstopte aders.

HET X. KAPITTEL.

Van welriekende klavers of melilote. (Melilotus albus, Melilotus officinalis)

Geslachten.

Behalve de gewone melilote of welriekende klaver zijn er noch vier andere medesoorten er van te vinden. Deze zullen we alle vijf in dit kapittel beschrijven.

Gedaante.

1. Welriekende klaver of melilote is een gewas dat omtrent negentig of honderd twintig cm hoog opschiet met een steel die van de wortel af tot boven toe in vele en verschillende aangroeiende zijtakjes en steeltjes verdeeld wordt. De bladeren groeien altijd drie bij een en lijken op die van de klaver of eerder die van fenegriek en om de kanten met kleine tandjes of schaartjes gekarteld. De bloemen zijn geel, honigkleurig en veel in korte dunne aartjes bijeen geschikt en als die vergaan komen er zeer kleine breedachtige bruine of zwarte hauwtjes voort waarin klein bleekgeel zaad ligt. De wortel is lang.

Dit hele kruid is van een zeer goede reuk en vooral de gele bloemen welke reuk ook beter en sterker wordt als ze droog worden en ook hebben de bladeren en de bloemen enige bittere smaak als men die kauwt.

2. Van dit geslacht wordt er een gevonden dat witte bloemen heeft dat anders het voorbeschreven op alle manieren gelijk is.

3. Daar is noch een derde vreemde soort van deze melilote die zeer zelden te vinden is, te weten met blauw paarse bloemen, doch zonder reuk.

4. Men vindt ook een soort van melilote met gele bloemen en met langer hauwtjes.

5. Naast deze vier is er noch een vijfde soort van melilote ook met gele bloemen wiens bladeren rondom niet geschaard of gekerfd zijn.

Plaats.

1. De gele of gewone melilote groeit niet alleen in Hoogduitsland, Frankrijk en Italië, maar ook in Nederland aan de kanten van de velden en beemden, omtrent de grachten en lopende wateren en soms ook langs de wegen op ruwe en steenachtige plaatsen.

2. Op diergelijke plaatsen groeit de witte melilote ook in vele en verschillende landen, dan in Nederduitsland is ze meer zelden te vinden daar ze soms in de hoven gezaaid wordt.

3.4. 5. De andere drie soorten en vooral de derde zijn hier te lande vreemd en alleen in de hoven en dat zeer zelden te vinden.

Tijd.

De soorten van melilote bloeien in juli en augustus en ondertussen leveren ze hun hauwtjes en zaad.

Naam.

(Melilotus officinalis) 1. De eerste soort van deze kruiden is tegenwoordig in de apotheken met de naam Melilotus het beste [902] bekend en is van andere Trifolium odoratum, dat is welriekende klaver genoemd en van sommige Trifolium equinum en Trifolium caballinum als of men paardklaver of rosklaver zei, dan de Hoogduitsers noemen het in hun taal Grosser Steinklee, dat is in het Nederduits grote steenklaver en ook wel Baren-Klee, dat is Trifolium ursinum of berenklaver en van de Romeinen en Florence tribolo, als Matthiolus schrijft. Fuchius noemt het Saxifraga lutea, dat is gele steenbreek en andere hebben het liever Melilotus Germanica, dat is Duitse melilote of Melilotus Officinarum te noemen.

(Melilotus albus) 2. De andere soort wordt Melilotus alba genoemd, dat is witte melilote.

(Trigonella esculenta) 3. De derde heet vreemde melilote met paarse bloemen, in het Latijn Melilotus peregrina flore purpureo caeruleo inodorato, die eigenlijk geen welriekende klaver mag heten omdat de bloemen geen reuk hebben.

4. De vierde heet gele melilote met lange hauwtjes, in het Latijn Melilotus Cilicla.

5. De vijfde is gele melilote met ongekartelde bladeren genoemd, in het Latijn Melilotus lutea foliis non crenatis.

Voorts zo wordt deze gele welriekende of gewone melilote tegenwoordig in meest alle apotheken van Duitsland in alle bereidingen van de geneesmengsels gebruikt en voor de echte Melilotus van de ouders gehouden, dan het wordt van sommige nieuwe meesters berispt en voor kwaad gehouden die sterk verzekeren willen dat ze niet de echte Melilotus van de ouders is. En sommige van hen zeggen dat onze gewone melilote een nieuwe en de ouders heel onbekende soort van klaver is, andere willen staande houden dat ze de Cytisus van de ouders is. Dan beide zijn wat dat aangaat zeer ver van de waarheid verdoold. Want ze heeft met de Cytisus weinig of bijna geen gelijkenis als hierna uit de beschrijving van Cytisus blijken zal en het volgende ze is bij de ouders geenszins onbekend geweest. Want als was het zo dat ze de echte melilote niet was (wat ik nochtans door waarschijnlijke tekens en redenen daartoe gedreven zeer vast geloof) nochtans tenminste is ze voor de Melilotos van Avicenna te houden die dezelfde met de Melilotos van Dioscorides is als uit de woorden van dezelfde Avicenna duidelijk genoeg blijken kan wanneer hij de krachten van de melilote beschrijft Dioscorides tot getuige en bevestiging van zijn woorden roept en er bijbrengt als of hij die woorden uit Dioscorides boeken genomen en geschreven had. Dan dezelfde Avicenna zegt dat Melilotus tweevormig is van geslachten, een met gele en een met witte bloemen, beide welriekend en deelachtig van enige bitterheid en daarnaast een verterende kracht met enige tezamen trekking hebben, gans zulks als deze melilote is daar we nu van handelen en die in Neder en Hoogduitsland in de apotheken gebruikt plag te worden. Daarom zal ik vast besluiten dat deze onze melilote geen nieuw en de ouders onbekend gewas is, maar voor de echte en ware Melilotus van de ouders geacht moet worden en vooral nu haar geen van alle krachten ontbreken, die van de oude meesters aan de echte Melilotus toegeschreven en toegeëigend zijn geweest. Want het is een welriekend kruid en als ze wat droger is dan ruikt ze noch beter en behoudt de reuk daarna een tijd lang gelijk Theophrastus (lib. De causis 6.22 & 23.cap.) van den Melilotus betuigt. Ook heeft ze een gele bloem zulks als had de Melilotus die in het land van Italië dat Campania heet plag te groeien, als Dioscorides schrijft. Dan als men de Melilote geel noemt moet men verstaan dat de bloem geel is en niet de bladeren die grijs of witachtig zijn, als Plinius betuigt. De beste melilote (zegt dezelfde Dioscorides) groeit in Griekenland omtrent Athene en omtrent Cyzicus en bij Chalcedon die van kleur het dichtst bij saffraan komt en een goede reuk heeft en diegene die in Campania (dat is Italië omtrent Napels) groeit, is verstorven saffraankleurig en trekt meer naar het bleek gele en is slapper van reuk. Uit welke woorden van Dioscorides verstaan en te begrijpen is dat de kleur en de reuk van de bloem sterker en slapper of dieper en lichter wordt naar de verscheidenheid van de lucht en gewesten daar ze groeit. Voorts ook zo heeft onze Duitse melilote enige bitterheid van smaak die Avicenna in de Melilotus schrijft te wezen, als we gezegd hebben, daarnaast heeft ze kracht om te verteren welke kracht aan de Melilotus ook toegeschreven wordt en niet alleen van Avicenna, maar ook van Galenus, want ze wordt zeer nuttig bij alle pappen en pleisters vermengd die men plag te bereiden om te verteren, op te lossen en murw te maken en om de pijn en weedom te verzoeten. Alle welke tekens en redenen ogenschijnlijk, ja tastbaar genoeg betonen dat deze gewone melilote gans hetzelfde gewas is (en er geenszins van verschilt) dat de oude schrijvers eigenlijk Melilotus, in het Grieks Melilotos en in het Latijn soms Serrula Campana of, als Cato schrijft, Serra Campana of anders Corona Regia plegen te noemen.

Aard, kracht en werking.

Gemerkt dat onze gewone of Duitse melilote de echte melilote van de ouders is zoals we met de voorverhaalde redenen in het lang betoond hebben zullen we de krachten van die Melilotus uit Galenus en Dioscorides verhalen.

Melilote, zegt Galenus, is van haar eigen stof meer verwarmend dan verkoelend en zelfs is het droog en warm in de eerste graad en heeft ook enige tezamen trekking in zich en daarnaast kan ze ook verteren, scheiden en rijp maken.

Dioscorides schrijft dat de melilote een tezamen trekkende en vermurwende kracht in zich heeft, dan die zacht makende kracht is haar niet eigen, maar wordt er alleen in gevonden nadat ze in de ontstekingen, gezwellen en andere verzamelingen de vochtigheden ontdoet, verteert en laat verdwijnen en zo maakt het murw al hetgeen dat hard en gespannen was wat nochtans eigenlijk geen vermurwing of zacht maken is, maar eerder enige vertering en verdwijning die door het op te lossen en uitwrijven van de vochtigheden en door het uitwerpen van de dampen en waasdom langs de zweetgaten gebeurt welke kracht van de Grieken diaphoretice genoemd plag te worden.

Met deze voor vermelde kracht kan de melilote allerhande gezwellen verzoeten en vermurwen en vooral die aan de ogen, baarmoeder, schaamstreek en leden die er omtrent gelegen zijn komen, alleen in zoete wijn gekookt en opgelegd of soms ook met dooiers van gebraden eieren of met meel van fenegriek of met lijnzaad of met fijne tarwebloem of ook met heulbollen of tenslotte met cichorei en diergelijke dingen vermengt.

Die melilote alleen met water gemengd geneest de verse zweertjes aan de elleboog, knieën en diergelijke leden daar geel etter uitloopt zulks als de oude schrijvers melicerides noemden.

Melilote met galnoten, krijt of Terra Chia en goede wijn vermengt geneest de dragende kwade jeuk en schurft van het hoofd, daar opgelegd of gestreken.

Hetzelfde kruid groen gestoten of in wijn gekookt met enige van de voor vermelde dingen en op de maag gelegd verzoet de pijn en weedom er van en zelfs het laat de gezwellen en blaren scheiden die in de maag groeien.

Het uitgeduwd sap van verse melilote met zoete wijn in de oren gedaan verzoet de pijn er van en met olie van rozen en azijn vermengt laat de pijn van het hoofd vergaan als het daarmee bestreken of begoten wordt.

Behalve de voor vermelde nuttigheid is onze gewone melilote voor de paarden een zeer goed en aangenaam voedsel en daar heeft ze een toenaam rosklaver van behouden, als we gezegd hebben.

BIJVOEGING.

Melilote is een van de gebruikelijkste en meest geachte kruiden die men tegenwoordig vindt, hoewel dat men ze liever heeft als ze van vreemde landen gebracht is dan als ze hier in deze Noordelijke landen groeit. De Engelse noemen het [903] common melilot en sommige in onze taal malloote of wilde claveren, in het Latijn Melilotus lutea & alba Avicennae. Lobel en anderen vermanen van ettelijke soorten van dit gewas, doch meest alle verschillen naar de verandering van de lucht, want in deze landen groeien ze soms zeer hoog, maar met weinig of geen reuk. Te Londen, zegt dezelfde Lobel, groeit een soort die niet hoger wordt dan vijf en veertig cm met kleine hauwtjes als Aracus heeft en met zaad als dat van de gewone soort en voorts lijkt het in alle andere teken op die. Dan voor de echte melilote of immers de beste soort van allen en ook de mooiste houdt dezelfde Lobel de soort die hij Melilotus Syriaca odora (Melilotus altissimus) noemt omdat ze eerst uit Aleppo in Syrië gebracht was, die heeft vele takachtige steeltjes die op beide zijden afwijken en dertig cm hoog met vele knoopjes onderscheiden en die van het zevengetijdenkruid of gewone melilote gelijk, maar niet zo spits noch zeer gekarteld. De bloemen zijn bleekgeel en groeien veel bijeen en zijn regelmatig gevoegd als die van Securidaca of Astragalus en daarna komen hoekachtige hauwtjes die op de bek van een papegaai lijken en daarom zal dit misschien de Melilotus Cilicia van Dodonaeus mogen wezen. Het zaad is als fenegriekzaad, maar platter en kleiner en heeft de reuk van de Duitse en gewone melilote, maar veel beter die wel vijftien jaren lang duurt.

Melilote van Kreta is van Bellonius vermaand en voor echte Melilotus odorata gehouden die in Kreta met menigte te vinden is en is de Ononis bijna gelijk met rode bloemen die van de landlieden matherina genoemd wordt. Clusius beschrijft ook een diergelijk gewas met naam van Melilotus silvestris pinguis die ook een prangwortel zonder doornen is, doch met gele bloemen.

Melilotus Aegyptia is van Prosper Alpinus beschreven en groeit veel in Egypte en daar alchimelech genoemd heeft rond, klein bruin zaad dat wat naar het rode trekt en niet heel zonder reuk en van smaak wat tezamen trekkend is met wat bitterheid. Het kruid zelf is klein en langs de aarde verspreid en kruipt wat voort en kan zich vrijwel niet in de hoogte oprichten en met bladeren als die van klaver met hauwen, doch kleiner en met vele lange kleine druifvormig geschikte bloemen, van kleur saffraangeel en zoet van reuk waar hauwen na volgen die klein zijn en krom en het voorbeschreven zaad bevatten die daar alleen gebruikt wordt. Maar de Grieken gebruikten de bloemen en niet het zaad.

(Micromelilotus italica)

Roomse melilote, in het Latijn Melilotus Romana genoemd, is de tweede soort van gehorende klavers die kromme hauwtjes heeft en zo krom als die van de Spaanse melilote, maar is slechter van reuk, als Lobel betuigt, dan de bladeren en bloemen zijn anderszins die vrij gelijk. Dan hiervan heeft Dodonaeus in het kapittel van gehorende klavers uitvoeriger gesproken en daarbij zal men de volgende soorten van melilote ook vinden, te weten Melilotus coronata, Melilotus Germanica Fuchsij, Melilotus Italica, Melilotus Patavina en Melilotus Isaeci & Arabum.

Noch van de krachten van melilote.

Sommige die dit kruid voor de echte Lotus van de ouders houden schrijven dat alle krachten van die toe.

Dezelfde melilote in wijn gekookt en gedronken laat water maken en laat niergruis rijzen, verzoet de pijn van de nieren, van de blaas en van de buik en laat de fluimen die op de borst liggen ruimen en rijp worden.

Het sap van deze melilote in de ogen gedaan maakt helder gezicht en verteert, neemt af en laat scheiden de schellen en vlekken van de ogen.

In oude tijden plag men kransjes van de melilote te maken die ze op het hoofd legden en niet alleen uit genoegen, maar ook om de onmatige hitte van de koorts te verdrijven.

De Grieken gebruikten in hun ziekten de bloemen van melilote alleen, maar de Egyptenaars gebruiken niets anders dan het zaad. En dit zaad, te weten van hun Egyptische melilote, zeggen ze, is matig van aard in hitte en koude, maar het verdroogt, ontdoet en versterkt met zijn trekking die het heeft. Ze gebruiken het tegen de gezwellen van de lever omdat het verteert en ontdoet zonder te zeer te ontsluiten. Tegen allerlei pijnen en smarten van de leden gebruiken ze het afkooksel van hetzelfde zaad en leggen het er papsgewijs op of stoven er mee en vooral tegen het zijdepijn, longzucht en pijn in de lever, darmen zoals koliek en steken in de maag. Tot dat doel geven ze dit water tweemaal per dag warm te drinken wel een pond gewicht tegelijk. De vrouwen gebruiken dat tegen hun winderigheden, wurgingen en opstijging van de baarmoeder en vooral als ze er in zitten of baden omdat en ook om de maandstonden weer te laten keren en om de harde gezwellen van de baarmoeder te vermurwen en te laten vergaan voegen ze wat fenegriek, lijnzaad en kamillebloemen in die baden. Het afkooksel van dat zaad versterkt de maag en opent de verstopte aderen.