Jasminum

HET XXII. CAPITEL.

Van Iasminum.

Gheslacht.

Jasminum moet oock gherekent worden onder die cruyden die steunsel van doen hebben om tegen te wassen: het en vlecht nochtans oft en windt sich selven geensins om ’t ghene daer het by wast; dan het steunt oft leynt alleen aen de bijstaende dinghen; als zijn prieelen, latten, ende dierghelijcke hofwercken: want het laet sich selven lichtelijck leyden, buygen ende allesins aen vast maecken, ende uytbreyden, ghelijck de Rooselaers ende Wijngaerden; ende wast als een lustighe haghe.

Ghedaente.

Dit ghewas heeft ronde, langhe, getackte, buyghsaeme, ghekniede, groene roeykens oft rijskens, die binnenin met wit voos mergh ghevult zijn: uyt elck knoopken oft knieken spruyten twee bladeren, groot ende wijt, vleugels-ghewijse uytghespreyt; te weten van vijf oft seven bijsondere bladeren ghemaeckt ende vergadert, die om een middel-steelken wassende, effen ende kael, langhachtigh ende doncker groen van verwe zijn, voor spits afgaende: van de welcke het middelste op ’t sop van de middelribbe staende, grooter is, ende verder uytwast dan de andere. Op de tsoppen van de roeykens wassen ettelijcke niet dicht by een staende bloemen, doch krans-gewijse in de ronde niet verre van den anderen elck op sijn bijsonder voetken oft steelken ghevoeght, soet van reuck, van verwe witachtigh. Het saedt is breedt, eenighe gelijckenisse met de Lupinen hebbende: ’t welck nochtans selden volkomen wordt. De wortel maeckt haer selven met haer veselinghen in der aerden vast.

Men seydt datter een soorte van dit ghewas ghevonden wordt met geele bloemen, ende noch een ander met blauwe. Dan daer zijnder sommighe die ons voor het Geel Jasminum ghetoont hebben de heesterachtighe Klaveren: ende de selve toonen ons voor den Blauwen Jasminum de tweede Clematis, van ons voren beschreven. Dan indien sy ons gheen ander cruyden dan dese twee in stede van den Geelen oft Blauwen Jasmin en weten te wijsen, soo salmen te vergeefs verscheyden soorten van Jasminum maecken. Want beyde dese cruyden verschillen seer veel van het oprecht Jasminum daer wy nu af spreken.

Plaetse.

Jasminum wordt in de hoven onderhouden, ende wordt seer gheacht om daer haghen ende prieelen van te maecken; niet alleen hier in Nederduytschlandt, maer oock in Italien ende elders. Men ghelooft dat het eerst uyt Afrijcken ghebroght is.

Tijdt.

Jasminum bloeyt in den Somer.

Naem.

Wy en weten dit cruydt anders gheenen naem in onse tael te gheven dan Jasminum: dan den Arabischen naem is Zambach, soo die in de boecken van den gheleerden Arabische schrijver Serapio ghevonden wordt: wiens oversetter dat in ’t Latijn Iesemin heeft ghenoemt; ende daer van zijn de naemen ghekomen diemen in de Latijnsche schriften ende elders ghebruyckt; te weten Iasminum, Ieseminum, Iosmenum, oft oock Gelseminum.

By Dioscorides is een bereydinghe van de olie van Iasminon; de welcke (soo hy schrijft) in Persien uyt de bloemen van de Witte Viole ghemaeckt wierdt: die nochtans, soo het schijnt, uyt geen andere bloemen, dan uyt die van dit ghewas, dat wy nu Iasminum noemen, gemaeckt en wierdt. Want Dioscorides rekent onder de Violen (in ’t Griecks Ia) dickwijls allerhande schoone ende lieffelijcke bloemkens, al en hebben sy met de Violen oft Violetten niet veel ghelijckenisse. Sulcks dat het niemandt vremdt oft teghen reden en behoort te schijnen, dat hy de bloemen van Jasminum den naem van Violen medeghedeylt heeft; in sonderheydt door dien dat het ghewas selve (als te ghelooven is) hem gantsch onbekent was. [674]

Immers dat hy de ghemeyne Violetten oft onse Blauwe Violetten in die plaetse niet verstaen en heeft is blijckelijck ghenoegh; door dien dat de bloemen van de Blauwe Violetten dusdanighe kracht in de olie niet en konnen doen komen, als is de ghene die de olie van Jasminum toegheschreven wordt; ende daer-en-boven oock door dien dat de ghemeyne Violetten seer selden wit ghevonden worden; ende alsmense vindt, soo en worden sy gheensins voor beter dan de Blauwe Violetten ghehouden. Aengaende dat hy van de Leucoïa oft Filieren ghesproken soude hebben, dat en is oock niet ghelooflijck: want die zijn heeter oft warmer van aerd; hoe wel nochtans onder de soorten van de Filieren de Witte gheensins, maer de Geele alleen, voor de krachtighste Filieren ghehouden worden.

Aerd.

Jasminum (in sonderheyt de bloeme daer van ) is warm van aerd, in ’t beghinsel van den tweeden graed, als Mesue in de boecken van Serapio betuyght.

Kracht ende Werckinghe.

Olie van de bloemen van Jasminum ghemaeckt, verdrijft ende verteert de rauwe vochtigheden: is goet gebruyckt van de ghene die koudt van ghesteltenisse zijn, ende met catharren ende sinckinghen ghequelt worden; ende is seer nut in de wintersche ende koude tijden. Dan de ghene die wat warmer van ghesteltenisse zijn, die sullen door ’t ghebruyck van dese olie pijn oft weedom in ’t hooft krijghen; ende indien sy die olie langher riecken, voor den neuse houden, oft in den neuse strijcken, sy sal ’t bloet uyt den neuse doen springhen oft loopen, als den selven Mesue betuyght.

Dese olie, seydt Dioscorides, ende nae hem Aëtius, wierdt van de Persiaenen in de maeltijden oft groote bancketten ghebruyckt, om den wille van haeren seer lieffelijcken reuck.

Sy is oock goedt de ghene die in de badstoven ghebaeyt hebben ende ghewasschen zijn, ende van noode hebben dat hun lichaem verwarmt ende gheopent worde: dan sy is soo sterck ende swaer van reuck, datter veel zijn die de selve daerom niet gheerne en ghebruycken.

BIIVOEGHSEL.

De Jasminen en hebben in dese landen noch gheenen eygenen naem konnen krijghen, hoe wel datter sommighe zijn diese Bie-cruydt willen noemen, ende in ’t Latijn Apiaria; om dat de Bien seer gheerne omtrent haer welrieckende bloemen zijn: dan dien naem is niet eyghen ghenoegh: daerom salmen ons met den ghemeynen ghenoeghen. Sommighe meynen, seydt Lobel, dat dese bloeme Jasmin ghenoemt, soo veel te segghen is als een welrieckende Violette, om datmense hier voortijdts in Persien in d’olie leyde; welcke Jasme nochtans, als Dioscorides schrijft, eenen quaden reuck heeft: waer door hy te kennen gheeft, dat het onsen Jasmin niet en is.

Dese Jasmin wordt met scheuten in d’aerde ghesteken over al in de hoven die wel ter sonnen staen: waer dat hy voor een cieraet konstigh met tacken ghelijck een welfsel overgheleydt wordt. Dan in Grieckenlandt, Asien, Afrijcken ende andere heete landen is hy alsoo ghemeyn als de Roosen, ende veel gheacht om den wille van sijnen lieffelijcken reuck. Hier te lande bloeyt hy in Hoymaendt ende Oogstmaendt. De bladers zijn onder breedtst, seydt Lobel, op beyde sijden wat ingheslaghen, ende boven spitser dan die van den Mastickboom. De bloemen, die meestendeel wit zijn, verghelijckt den selven Lobel met die van het Polemonium. De roeykens oft ranckskens worden somtijdts wel twaelf oft dertien voeten langh. Hy heet oock Iasine ende Iotine by sommighe, oft Sambac, in onse tael oock Iesemijn, oft Iasemijn; in ’t Fransch Iosemin.

Geelen Iasmin, in ’t Latijn Iasminum luteum, wast in sommighe hoven van dese ende andere landen; ende heeft kleyner saedt dan dat van Polemonium, seydt Lobel: de bloeme is van ghedaente oock als die van Polemonium, maer de bladers zijn langher, verscheyden van dat ghewas, ’t welck Dodoneus hier nae beschrijft met den naem van Heesterachtighe Klaveren. Bellonius heeft hem seer veel sien wassen in Egyptenlandt, by Cayro; ende is seer soet van reuck.

Blauwen Iasmijn wordt oock ghevonden, seydt den selven Lobel. Dan by sommighe voert de Tweede Clematis dien naem, in ’t Latijn Iasminum caeruleum, maer oneyghentlijck.

Iesemijn met groote bloemen, van Lobel Gelsiminum grandiflorum peramoenum, heeft scheutachtighe tackskens van eenen voet langh, oft wat hoogher, maer met langheydt van tijdt soo groot wordende als die van den ghemeynen Jasemijn: dan de bladers zijn kleyner, swarter ende wat ronder. De bloeme is oock dierghelijck, maer viermael grooter, wijt open, soo breedt als eenen daelder, wit, ende op d’averrechte sijde rood. Men kanse in de gemeyne soorte enten oft griffen. Sommighe noemen dese soorte Gelsiminum sive Iasminum Catalonicum sive Hispanicum, om datse van Spaensch oft Cataloens-saedt hier te lande ghekomen is. Andere heetense Apiaria peregrina.

De Witte soorte brenght hier te lande selden saedt voort, dan de geele wel, te weten swartachtighe beyen oft bezien, vol blauw sap.

Camerarius betuyght, dat de struyckskens van dese Jasminum af ghetrocken, ende in d’aerde ghesteken, ghebloeyt hebben, ende tot het naevolghende iaer in ’t leven ghebleven zijn sonder wortel.

Iesemin van Indien en heeft met de andere soorten van Jesemijn bijnae anders niet ghemeyn dan den naem; daerom sullen wy dat elders beschrijven. Want het is alle de cruydt-beschrijvers beter bekent met den naem Maravilias de Peru: doch somtijdts oock Iasminum Indicum seu Mexicanum gheheeten.

Iasmin van Arabien, in ’t Latijn Sambac Arabum, oft Iasminum Arabicum gheheeten, is van ons by de gheslachten van Syringa, met naeme Syringa Arabica beschreven.

Iasmin van America, aldaer Quamochlit oft Quamoclit gheheeten, wordt van sommighe onder ’t gheslacht van Winde oft Convolvulus ghestelt, ende Convolvulus pennatus oft tenuifolius, dat is Winde met smalle bladeren gheheeten: maer andere stellen hem onder de Jasminen, ende heeten hem Iasminum Americanum oft folio millefolij. Gregorius de Reggio ende Fabius Columna hebben hem eerst in Italien beschreven. Hy is vol bleeck melckachtigh sap. De bloemen zijn langhworpigh, pijpachtigh, boven in vijfven ghedeylt, schoon blijrood, met ghevoorde streepen oft vouwen, op langhe steelkens staende, met beurten uyt de leden oft knien der rijskens spruytende, met vijf bleecke nopkens. Daer nae volght een langhworpighe vrucht, uyt een schelferachtighe schale oft knop voortskomende, voorwaerts toots-ghewijs met een knorselachtighe schorsse bedeckt, als die van de ghemeyne Groote Klockskens Winde, maer smaller, inhoudende vier langhworpighe saden, swart, hardt, ende scherp van smaeck. De bladeren wassen met beurten aen de peersachtighe rijskens, ende zijn ghevedert, seer dun ghesnippelt, ende verdeylt als Gerwe-bladeren, de helft kleyner dan die van de ghemeyne Erucago, diemen Reseda noemt, doncker groen; maer teerer zijnde, bleeck eerst in min sijd-wieken verdeylt, daer nae in meer, tot dertien toe, ende een in ’t sop: dan de eerste wiecken spreyden haer selven in tweeen. Dese gheblaedde rijskens vlechten haer selven om de horden ende bijstaende latten. In ’t Vooiaer ghesaeyt, bloeyt in ’t laetste van Oogstmaendt: in September wordt de vrucht rijp.

Aerd, Kracht ende Werckinghe.

Jasminum is heet ende bitter van smaeck, ende gheneest de quade drooghe schorftheden ende roode placken, ende doet scheyden de koude gheswillen ende vergaderinghen, daer op gheleydt. ‘Tselve doet de olie van de bloemen ghemaeckt.

Jasmin verdrooght oock alle catharren ende vochtigheden van de herssenen, ende is goedt ghebruyckt tot de koude ghebreken der selver. [675]

Oleum Jasminum oft Iasmininum (van andere oock Sambacinum) dat is, de olie daer dese bloemen teghen de sonne in gheweyckt hebben, wordt van sommighe alsoo krachtigh ghehouden als de olie van de Lelien: ende wordt ghepresen teghen de koude ghebreken des moeders, van de lidtmaten ende van de zenuwen.

Unguentum Iasminum is van dese bloemen niet ghemaeckt, maer van de Filieren oft Witte Cheiri, als eensdeels gheseydt is.

De handtschoen-maeckers perssen een olie van dese bloemen, om de handtschoenen daer mede eenen goeden reuck te doen krijghen: sy legghen een laghe van dese bloemen, ende een laghe ghepelde Amandelen, ende dan wederom een ander laegh bloemen, ende noch een ander Amandelen: soo veel laghen als hun goedt dunckt: ende douwen daer uyt met de persse een olie, die sy daer nae ghebruycken.

Dan het meeste ghebruyck van dit ghewas, is om daer prieelen mede te bekleeden, om dat het soo lieflijck rieckende bloemen heeft: ende tot dien eynde pleeghmen dat selve op verscheyden heesteren te enten, als Granaten, Slehen, Lentiscus, Aranie ende Citroen-boomen, in sonderheydt in heete landouwen.

De krachten van den Quamoclit en zijn ons noch niet bekent.

HET XXII. KAPITTEL.

Van Jasminum. (Jasminum officinale, Quamoclit lobata)

Geslacht.

Jasminum moet ook gerekend worden onder die kruiden die steun nodig hebben om tegen te groeien, het vlecht nochtans of windt zichzelf geenszins om hetgeen daar het bij groeit, dan het steunt of leunt alleen aan de bijstaande dingen als zijn priëlen, latten en diergelijke hofwerken want het laat zichzelf gemakkelijk leiden, buigen en alleszins vast maken en uitbreiden als de rozen en wijngaarden en groeit als een lustige haag.

Gedaante.

Dit gewas heeft ronde, lange, getakte, buigbare, gekniede, groene roeden of twijgen die binnenin met wit voos merg gevuld zijn en uit elk knoopje of knietje spruiten twee bladeren die groot en wijd zijn en vleugelvormig uitgespreid, te weten van vijf of zeven aparte bladeren gemaakt en verzameld die om een middensteeltje groeien en effen en kaal, langachtig en donker groen van kleur zijn die voor spits afgaan waarvan het middelste die op de top van de middelrib staat groter is en verder uitgroeit dan de andere. Op de toppen van de twijgen groeien ettelijke niet dicht bijeen staande bloemen, doch kransvormig in de rondte niet ver van de andere en elk op zijn eigen voetje of steeltje gevoegd die zoet van reuk en van kleur witachtig is. Het zaad is breed die enige gelijkenis met de lupinen heeft wat nochtans zelden volkomen wordt. De wortel maakt zichzelf met haar vezels in de aarde vast.

Men zegt dat er een soort van dit gewas gevonden wordt met gele bloemen en noch een andere met blauwe. Dan er zijn er sommige die ons voor het geel Jasminum de heesterachtige klaver getoond hebben en die tonen ons voor de blauwe Jasminum de tweede Clematis die van ons tevoren beschreven is. Dan indien ze ons geen andere kruiden dan deze twee in plaats van de gele of blauwe jasmijn weten te wijzen dan zal men tevergeefs verschillende soorten van Jasminum maken. Want beide deze kruiden verschillen zeer veel van het echte Jasminum daar we nu van spreken.

Plaats.

Jasminum wordt in de hoven onderhouden en wordt zeer geacht om er hagen en priëlen van te maken en niet alleen hier in Nederduitsland, maar ook in Italië en elders. Men gelooft dat het eerst uit Afrika gebracht is.

Tijd.

Jasminum bloeit in de zomer.

Naam.

Wij weten dit kruid geen andere naam in onze taal te geven dan Jasminum, dan de Arabische naam is zambach zo die in de boeken van de geleerde Arabische schrijver Serapio gevonden wordt wiens overzetter dat in het Latijn Jesemin heeft genoemd en daarvan zijn de namen gekomen die men in de Latijnse schriften en elders gebruikt, te weten Jasminum, Jeseminum, Josmenum of ook Gelseminum.

Bij Dioscorides is een bereiding van de olie van Jasminon die (zo hij schrijft) in Perzië uit de bloemen van de witte viool gemaakt werd die nochtans, zo het schijnt, uit geen andere bloemen dan uit die van dit gewas dat we nu Jasminum noemen gemaakt werd. Want Dioscorides rekent onder de violen (in het Grieks Ia) dikwijls allerhande mooie en lieflijke bloempjes al hebben ze met de violen of violetten niet veel gelijkenis. Zulks dat het niemand vreemd of tegen reden behoort te schijnen dat hij de bloemen van Jasminum de naam van violen meegedeeld heeft en vooral doordat het gewas zelf (als te geloven is) hem gans onbekend was. [674]

Immers dat hij de gewone violen of onze blauwe violen in die plaats niet verstaan heeft is duidelijk genoeg doordat de bloemen van de blauwe violen niet dusdanige kracht in de olie doen kunnen zoals diegene die aan de olie van Jasminum toegeschreven wordt en daarboven ook doordat de gewone violen zeer zelden wit gevonden worden en als men ze vindt dan worden ze geenszins voor beter dan de blauwe violen gehouden. Aangaande dat hij van de Leucoïa of violieren gesproken zou hebben dat is ook niet geloofwaardig, want die zijn heter of warmer van aard, hoewel nochtans onder de soorten van de violieren de witte geenszins, maar de gele alleen voor de krachtigste violieren gehouden worden.

Aard.

Jasminum (en vooral de bloem er van ) is warm van aard in het begin van de tweede graad als Mesue in de boeken van Serapio betuigt.

Kracht en werking.

Olie van de bloemen van Jasminum gemaakt verdrijft en verteert de rauwe vochtigheden en is goed gebruikt van diegene die koud van gestalte zijn en met katarren en zinkingen gekweld worden en is zeer nuttig in de winterse en koude tijden. Dan diegene die wat warmer van gestalte zijn die zullen door het gebruik van deze olie pijn of weedom in het hoofd krijgen en indien ze die olie langer ruiken en voor de neus houden of in de neus strijken zal ze het bloed uit de neus laten springen of lopen zoals dezelfde Mesue betuigt.

Deze olie, zegt Dioscorides en na hem Aetius, werd van de Perzen in de maaltijden of grote banketten gebruikt vanwege haar zeer lieflijke reuk.

Ze is ook goed voor diegene die in de badstoven gebaad hebben en gewassen zijn en nodig hebben dat hun lichaam verwarmt en geopend wordt, dan ze is zo sterk en zwaar van reuk dat er veel zijn die het daarom niet graag gebruiken.

BIJVOEGING.

De jasmijnen hebben in deze landen noch geen eigen naam kunnen krijgen hoewel dat er sommige zijn die het bijenkruid willen noemen en in het Latijn Apiaria omdat de bijen zeer graag omtrent haar welriekende bloemen zijn, dan die naam is niet eigen genoeg en daarom zal men ons met de gewone vergenoegen. Sommige menen, zegt Lobel, dat deze bloem jasmin genoemd wordt wat zoveel betekent als een welriekende viool omdat men ze hier vroeger in Perzië in de olie legde, welke Jasme nochtans, als Dioscorides schrijft, een kwade reuk heeft waardoor hij te kennen geeft dat het onze jasmijn niet is.

Deze jasmijn wordt overal met scheuten in de aarde gestoken in de hoven die goed in de zon staan waar het voor een sieraad kunstig met takken als een gewelfsel overgelegd wordt. Dan in Griekenland, Azië, Afrika en andere hete landen is het zo algemeen als rozen en veel geacht vanwege zijn lieflijke reuk. Hier te lande bloeit het in juli en augustus. De bladeren zijn onder breedst, zegt Lobel, op beide zijden wat ingeslagen en boven spitser dan die van de mastiekboom. De bloemen die meestal wit zijn vergelijkt dezelfde Lobel met die van het Polemonium. De roeden of rankjes worden soms wel drie meter zestig of drie meter negentig lang. Het heet ook Jasine en Jotine bij sommige of Sambac, in onze taal ook jesemijn of jasemijn, in het Frans josemin.

(Jasminum fruticans) Gele jasmin, in het Latijn Jasminum luteum, groeit in sommige hoven van deze en andere landen en heeft kleiner zaad dan dat van Polemonium, zegt Lobel, de bloem is van gedaante ook als die van Polemonium, maar de bladeren zijn langer en verschillen van dat gewas wat Dodonaeus hierna beschrijft met de naam van heesterachtige klaveren. Bellonius heeft hem zeer veel zien groeien in Egypte bij Cairo en is zeer zoet van reuk.

(Jasminum grandiflorum) Blauwe jasmijn wordt ook gevonden, zegt dezelfde Lobel. Dan bij sommige voert de tweede Clematis die naam, in het Latijn Jasminum caeruleum, maar oneigenlijk.

(Jasminum grandiflorum) Jesemijn met grote bloemen, van Lobel Gelsiminum grandiflorum peramoenum, heeft scheutachtige takjes van dertig cm lang of wat hoger, maar die op de duur zo groot worden als die van de gewone jasmijn, dan de bladeren zijn kleiner, zwarter en wat ronder. De bloem is ook diergelijk, maar viermaal groter die wijdt open en zo breed is als een daalder, wit en aan de onderkant rood. Men kan het in de gewone soort enten of griffen. Sommige noemen deze soort Gelsiminum sive Jasminum Catalonicum sive Hispanicum omdat ze van Spaans of Cataloons zaad hier te lande gekomen is. Andere noemen het Apiaria peregrina.

(Jasminum sambac) De witte soort brengt hier te lande zelden zaad voort, dan de gele wel, te weten zwartachtige bessen of bezien vol blauw sap.

Camerarius betuigt dat de struikjes van deze Jasminum afgetrokken en in de aarde gestoken gebloeid hebben en tot het volgende jaar in leven gebleven zijn zonder wortel.

Jesemin van Indien heeft met de andere soorten van jasmijn bijna niets anders gemeen dan de naam en daarom zullen we dat elders beschrijven. Want het is alle kruidbeschrijvers beter bekend met de naam Maravilias de Peru, doch soms ook Jasminum Indicum seu Mexicanum genoemd.

Jasmin van Arabië, in het Latijn Sambac Arabum of Jasminum Arabicum genoemd is van ons bij de geslachten van Syringa en met naam Syringa Arabica beschreven.

Jasmin van Amerika die daar Quamochlit of Quamoclit genoemd wordt wordt van sommige onder het geslacht van winde of Convolvulus gesteld en Convolvulus pennatus of tenuifolius, dat is winde met smalle bladeren genoemd, maar andere stellen hem onder de jasmijnen en noemen het Jasminum Americanum of folio millefolij. Gregorius de Reggio en Fabius Columna hebben hem eerst in Italië beschreven. Hij is vol bleek melkachtig sap. De bloemen zijn langwerpig, pijpachtig en boven in vijven gedeeld en mooi blij rood met gevoorde strepen of vouwen die op lange steeltjes staan en om beurten uit de leden of knieën van de twijgjes spruiten met vijf bleke nopjes. Daarna volgt een langwerpige vrucht die uit een schilferachtige schaal of knop voortkomt en voorwaarts tandvormig met een korrelige schors bedekt als die van de gewone grote klokjes winde, maar smaller en bevat vier langwerpige zaden die zwart, hard en scherp van smaak zijn. De bladeren groeien om beurten aan de paarsachtige twijgen en zijn geveerd en zeer dun gesnipperd en verdeeld als duizendblad en de helft kleiner dan die van de gewone Erucago die men Reseda noemt, donkergroen, maar teerder, bleek en eerst in minder zijbladeren verdeeld en daarna in meer tot dertien toe en een in top, dan de eerste wieken spreiden ze zichzelf in tweeën. Deze bladige twijgen vlechten zichzelf om de horden en bijstaande latten. In het voorjaar gezaaid bloeit het op het eind van augustus en in september wordt de vrucht rijp.

Aard, kracht en werking.

Jasminum is heet en bitter van smaak en geneest de kwade droge schurft en rode plekken en laat de koude gezwellen en verzamelingen scheiden, daarop gelegd, hetzelfde doet de olie van de bloemen gemaakt.

Jasmijn verdroogt ook alle katarren en vochtigheden van de hersens en is goed gebruikt tot de koude gebreken er van. [675]

Oleum Jasminum of Jasmininum (van andere ook Sambacinum) dat is de olie daar deze bloemen tegen de zon in geweekt hebben wordt van sommige alzo krachtig gehouden als de olie van de lelies en wordt geprezen tegen de koude gebreken van de baarmoeder, van de ledematen en van de zenuwen.

Unguentum Jasminum is niet van deze bloemen gemaakt, maar van de violieren of witte Cheiri, als eensdeels gezegd is.

De handschoenmakers persen een olie van deze bloemen om de handschoenen daarmee een goede reuk te laten krijgen, ze leggen een laag van deze bloemen en een laag gepelde amandelen en dan wederom een andere laag bloemen en noch een andere amandelen, zoveel lagen als hun goed lijkt en duwen daaruit met de pers een olie die ze daarna gebruiken.

Dan het meeste gebruik van dit gewas is om er prielen mee te bekleden omdat het zulke lieflijk ruikende bloemen heeft en tot dat doel plag men dat op verschillende heesters te enten als granaten, slehen, Lentiscus, oranje en citroenbomen en vooral in hete landstreken.

De krachten van de Quamoclit zijn ons noch niet bekend.