Solanum

HET XXVII. CAPITEL.

Van Valsch Bresilie Peper.

Ghedaente.

De Valsche oft Bastaert-soorte van Capsicum is hoogher ende heesterachtigher dan het oprecht Bresilie Peper; haer steelen zijn somtijdts dry voeten hoogh, houtachtigh, ende in ettelijcke sijd-tacken verdeylt. De bladeren zijn langhworpigh, breedtachtigh, effen ende kael, langher dan die van Tamme Nachtschade. De bloemen zijn wit. De vrucht is rondt, roodt, doch bleecker dan die van ’t oprecht Capsicum; ende daer in schuylt plat breedt saedt, gheenen oft seer kleyne smaeck hebbende.

Plaetse.

Dit is oock een vremdt ende uytlandtsch ghewas, dat hier te lande in de teylen ende aerde potten bewaert, ende onderhouden wordt.

Tijdt.

Dese valsche soorte van Capsicum leeft veel langher dan het oprecht Bresilie Peper, als het in de Wintersche maenden wel ghedeckt ende teghen de koude ghewacht wordt.

Naem.

Men noemt dit ghewas in ’t Latijn Pseudo-Capsicum, dat is Valsch Bresilie Peper, nae de ghelijckenisse die dat met het oprecht Capsicum heeft. Sommighe houden ’t voor het Solanum rubrum oft Solanum lignosum, dat is Roode oft Houdtachtighe Nachtschade. Maer het en is gheen soorte van Solanum oft Nachtschade. De Spaegniaerts noemen ’t Guindas de las Indias.

Aerd, Kracht ende Werckinghe.

Dit cruydt en is van aerdt ende krachten het oprecht Bresilie Peper niet ghelijck: want het en is niet verwarmende, maer verkoelende van nature. Dan waer toe dat het voorts nut oft bequaem magh wesen, dat en is noch niet ten vollen bekent oft versocht.

BIIVOEGHSEL.

In Italien is dit ghewas van veele Amomum Plinii gheheeten. Lobel noemt het in onse tael Boomachtige Naschaeye; in ’t Griecks Strychnodendron; Solanum arborescens van sommighe, ende Pseudo-Capsicum oft Capsicum spurium Dodoneaei. Het komt uyt Indien, ende heet daerom in ’t Spaensch Guindas de las Indias, nae sijn schoon roode ronde vruchten, dat is Kriecken van Indien. Anders soo schijnt het een mede-soorte van Alfs-rancke te zijn, die hier te lande over al met menighte wast. De bladeren zijn die van den Amandel-boom ghelijck: ende het brenght voort in den Somer ende Herfst bloemen als die van Hof-Naschaeye; ende daer nae klaer roode bezien, de Kriecken van over Zee in grootte ende verwe ghelijckende: waer in schuylen platte sadekens, die tot in den Winter blijven durende, ende haer verwe behouden. Om dese teeckenen zijnder veele die ’t voor een soorte van Naschade houden; daer Dodoneus nochtans teghen is. Ende Lobel selve twijffelt, oft het soude moghen wesen het Solanum Theophrasti met bladers van Wolfs-melck, met roode vruchten ende wortelen. Is het sulcks, soo heeft het alle de krachten van de Nachtschaye; ende den selven Theophrastus vermaent, dat sommighe de schorsse van de wortel seer kleyn ghestooten ende met stercken wijn nat ghemaeckt, ingheven, ende alsoo den mensche doen slapen.

EYNDE VAN HET VIER-EN-TWINTIGHSTE BOECK.

HET XXVII. KAPITTEL.

Van valse Brazilië peper. (Solanum pseudocapsicum)

Gedaante.

De valse of bastaadsoort van Capsicum is hoger en meer heesterachtig dan het echte Brazilië peper, haar stelen zijn soms negentig cm hoog, houtachtig en in ettelijke zijtakken verdeeld. De bladeren zijn langwerpig, breedachtig, effen en kaal en langer dan die van tamme nachtschade. De bloemen zijn wit. De vrucht is rond en, rood, doch bleker dan die van het echt Capsicum en daarin schuilt plat breed zaad dat geen of zeer kleine smaak heeft.

Plaats.

Dit is ook een vreemd en buitenlands gewas dat hier te lande in de teilen en aarden potten bewaard en onderhouden wordt.

Tijd.

Deze valse soort van Capsicum leeft veel langer dan het echt Brazilië peper als het in de winterse maanden goed bedekt en tegen de koude beschermd wordt.

Naam.

Men noemt dit gewas in het Latijn Pseudo-Capsicum, dat is valse Brazilië peper naar de gelijkenis die dat met het echt Capsicum heeft. Sommige houden het voor het Solanum rubrum of Solanum lignosum, dat is rode of houtachtige nachtschade. Maar het is geen soort van Solanum of nachtschade. De Spanjaarden noemen het guindas de las Indias.

Aard, kracht en werking.

Dit kruid is van aard en krachten het echt Brazilie peper niet gelijk, want verwarmt niet, maar verkoelt van nature. Dan waartoe dat het voorts nuttig of geschikt mag wezen dat is noch niet te volle bekend of onderzocht.

BIJVOEGING.

In Italie is dit gewas van vele Amomum Plinii genoemd. Lobel noemt het in onze taal boomachtige nachtschade, in het Grieks Strychnodendron, Solanum arborescens van sommige en Pseudo-Capsicum of Capsicum spurium Dodoneaei. Het komt uit Indie en heet daarom in het Spaans guindas de las Indias naar zijn mooie rode ronde vruchten, dat is krieken van Indie. Anders schijnt het een medesoort van alfsrank te zijn die hier te lande overal met menigte groeit. De bladeren zijn die van de amandelboom gelijk en het brengt in de zomer en herfst bloemen voort als die van hof nachtschade en daarna helder rode bessen die op krieken van over zee in grootte en kleur lijken waarin platte zaadjes schuilen die tot in de winter goed blijven en hun kleur behouden. Om deze tekens zijn er vele die het voor een soort van nachtschade houden daar Dodonaeus nochtans tegen is. En Lobel zelf twijfelt of het Solanum Theophrasti zou mogen wezen met bladeren van wolfsmelk en met rode vruchten en wortels. Is het zulks dan heeft het alle krachten van de nachtschade en dezelfde Theophrastus vermaant dat sommige de schors van de wortel zeer klein gestoten en met sterke wijn nat gemaakt ingeven zo de mens laat slapen.

EINDE VAN HET VIER EN TWINTIGSTE BOEK.