Agave

Uit Fuchs.

Driehonderd soorten Agave ’s, vele vormen en cultuurvariëteiten komen in de woestijngebieden van Amerika voor. Toen de Europeanen in Mexico doordrongen hebben ze waarschijnlijk geschikte planten naar Europa gestuurd die ze vanuit een tuin hadden genomen. Nu zijn de planten ook verwilderd in de landen rondom de M. Zee. In cultuur zien we vaak bonte cv’s.

Alle Agave ‘s zijn zeer goed bestand tegen droogte. Ze komen meestal uit Mexico en verder Z. Amerika.

Amaryllidaceae, Amaryllis familie, Agave klasse.

Vele soorten groeien op geografische eng begrensde en niet ver van elkaar gelegen gebieden. Velen groeien op lage zee hoogte, anderen alleen op velden van 1000m hoogte. Weer anderen, als Agave vivipara, L., (levend barend), zijn van zee hoogte tot die laatst vermelde hoogte gelijkmatig verspreid.

Vele soorten Agave ‘s trekken de aandacht op de desert heuvels als zij hun lange bloemstengels in juni en juli naar de hemel opzenden. Bij sommigen van de grotere soorten duurt het 10 tot 20 jaar voordat ze voldoende voedsel bezitten om de stevige en snelgroeiende bloemstengel te produceren.

Na de bloei sterft de plant.

De dikke, vlezige en scherp gerande bladen vormen rozetten die zich op latere leeftijd steeds meer uitspreiden. De alleenstaande bladeren bezitten aan de basis soms een doorsnede van een menselijk lichaam. En blad kan soms wel een lengte van 2,5m halen. Er zijn er met grote grijze bladen als gevulde kano’s. Een hele plant meet soms 6m in doorsnede. Het gezamenlijke gewicht van de alle delen van zo’n plant bereikt meerdere tonnen. Oudere bladeren verdrogen aan de voet, die kunnen verwijderd worden waarna en verhouten en met littekens bezette stam te zien is.

Het grote blad van de agave is gemakkelijk te snijden en te kerven. Een verliefde Mexicaan kerft zijn hart, een pijl en twee namen in het blad, zoals wij het doen in de beuk.

Indeling.

Voor praktische gebruik onderscheidt men suikeragaven en vezelagaven, hoewel men suiker en vezels van alle twee kan winnen. 

1. uit Curtis botanical magazine.

Agave angustifolia, Haw. (smalle bladeren) Lijkt op americana maar met kortere stam en smallere, grijs/groene bladeren die een halve meter langer kunnen worden

Uit Mexico. Is vermeld in 1790.

‘Marginata’ heeft smalle, witte randen.

Er wordt ook mescal uit gewonnen en verder als sierplant gebruikt.

Variegated Caribbean Agave.

Uit www.succulent-plant.com

14. Agave parryi Engelmann. (Charles Christopher Parry, Amerikaanse botanicus, 1823-189o) (Agave scabra) (ruw) de bladeren zijn grijsgroen en hebben een doren aan de top die donkerder is dan het blad.

Altijdgroen en geeft een bloemstengel van 7m met heldergele bloemen. De plant sterft na de bloei, kan vermeerderd worden door zijscheuten en zaad.

De langzaam groeiende parryi agave bloeit van juni tot augustus.

Het is een van de spectaculairste vor­men en produceert een schitterend kleureffect op de heuvelzijdes van de Chisos Mountains van het Big Bend National Park in Texas, verder N. Mexico, Z. Nieuw Mexico en Z. Arizona.

De Huachuca variëteit groeit in rozettenvorm zo groot als 30-70cm breed. Mescal agave.

21. uit Curtis botanical magazine.

Agave americana, L. (uit Amerika) Bladeren kunnen wel 2m lang worden, zijn blauw/groen en met sterke stekels bezet, met een scherpe en 1cm lange eindstekel.

Deze Agave kan wel 2-3m in doorsnee worden.

Op 6‑10jarige leeftijd brengt de plant een meer dan 10 meter hoge bloeistengel voort.

Na het rijpen van de dadelachtige vrucht sterft de moederplant af, maar via wortelscheuten is er alweer voor nieuw leven gezorgd.

Is afkomstig uit Mexico. Is vermeld in 1554. Er zijn vele var.

‘Marginata Alba’ heeft een witte bladrand en de ‘Marginata Aurea’, een gele bladrand, ‘Medio-picta’ met een gele middenstreep.

Lyrisch.

De metl heeft lange en bijna 2 meter grauwgroene bladen. Die lopen op het eind in een scherpe punt uit als ware het een jachtkano.

De agave groeit in geweldige rozetten als een buitenaards insect, pas op dat je er niet opvalt want dan word je doorboord als vlees aan het spit. De Agave ‘s staan in de desert als een octopus die wacht tot er een onschuldige toerist onder hen doorgaat. Ook uit de bloemen steken lansen. Deze planten zijn wat formeel, toch is er een zekere voluptueuze in hun losse rondingen die hen een wat rococo effect geven. Zij zijn de begeleiders van grote Mexicaanse hoeden en van Spaanse conquistadores. Het zijn trotse planten die zichzelf verdedigen tegen alle kommer, van dier en mens. Het mooist groeien ze in Mexico waar men ze in rechte lijnen naast elkander zet, zo ook voor ondoordringbare hagen.

Uit die rozetten verheffen zich geweldige palen als antennes. Als de paal zich verheft trekt hij de bladeren leeg zodat die tenslotte als een lege huidenzak overblijven rondom de paal. In mei is er van de bloem nog niets te zien, maar in augustus kan er al een gevaarte staan van meer dan twaalf meter met een stamdiameter van een grote boomstam waarop zich wel 4000 bloemen kunnen ontwikkelen. De piramidale bloemvorm drupt bij elke beweging een honing sap als een regen.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus)

‘Deze mag naar het land daar ze vandaan komt Aloë ex America genoemd wezen, dat is Aloë uit West-Indië. De tweede soort van Aloë is van Lobel Aloë folio mucronato genoemd, anders Aloë ex America genoemd wezen, dat is Aloë uit West-Indië. De tweede soort van Aloë is van Lobel Aloë folio mucronato genoemd, anders Aloë ex America of Aloë Americana Clusij, in onze taal Aloë met stekende bladeren, in onze taal Aloë met stekende bladeren, in Spanje te Valencia is dit hilo yaguja, dat is naald en draad, omdat de uiterste doornen van de bladeren als naalden zijn en de zenuwen ervan in plaats van draden of garen mogen dienen.’ Engelse American Aloe. Agave is afgeleid van het Griekse aganos of agauos: trots, bewonderenswaardig, fier of held, een verwijzing naar de statige vorm waarin sommige bloeien. Dit was de naam van de Amazones en andere mythologische karakters, in het origineel de vrouwelijke of agauos: de nobele of opmerkelijke.

De vierde dochter van de ongelukkige Cadmus en godin Harmonia was de nog onge­lukkiger Agave (Agaue). Zij trouwde met Echion, een van de vijf spartoi, en was de moeder van Pentheus, koning van Thebe. Ze was een maeneade of bachante, een volger van Dionysus (Bacchus). Onder zijn bewind voerde Bacchus zijn feesten ter ere van de wijnbouw in. Pentheus besloot om deze nieuwe eredienst, waarin hij niets dan ongeregeldheden en wanorde zag, te beletten en Bacchus met de Bacchanten te vernietigen. Dit vertoornde de godheid die Agave tezamen met andere vrouwen razend maakte zodat zij op de berg Cithaeron in wilde woestheid rondliepen en in deze razernij Pentheus, die ze voor een wild zwijn aanzagen, verscheurde. Dit naar de scherpgepunte bladeren van de plant. (Dodonaeus) ‘Agavanus is ook doornachtig en heeft brede stekende bladeren, de stelen zijn wel honderd twintig cm hoog en dragen bolletjes als egels met paarsachtige bloemen en rond zaad dat wat ingeduwd is en op het hennepzaad van ver lijkt. Dit kruid wordt in Kreta gegeten eer de enige steel krijgt en is de Acanos van de Grieken en heet aldaar Agavano en niet Acunachia, al is het dat Bellonius zoiets geschreven heeft’. In Frans agave en abecedaire. In Spaans is het azenar.

Dodonaeus (b) ‘Die van Amerika nomen dat maguey en metl’.

De Mexicanen noemen het maguey, acametl en sequametl. Een schrijver meldt dat Mexico het land van de maguey betekent, het woord mex-tli betekent, een maguey.

Dodonaeus;

‘Sommige Spanjaarden noemen het cardon omdat het vele stekels en doornen heeft als de kaarden en distels’.

Dodonaeus (d) ‘De zeer geleerde doctor Jacobus Pontanus heeft in Avignon in een hof naast de muur van het naaste huis aan het zuiden een Aboe gezien die meer dan honderd en meer jaren geleden gezaaid en geplant is zoals de burgers van Avignon naar lang onthouden van hun voorouders verzekeren en wiens bladeren in hun begin bijna een tien cm breed zijn en honderd twintig of honderd cm lang en daartussen is in het honderdste jaar nadat ze geplant is geweest in de maand mei in het jaar 1599 een steel uitgesproten (daar ze tevoren nooit geen steel gekregen had) die in de tijd van vijf en veertig dagen tot de twee meter dertig hoog schoot en uit het midden van deze steel tot de top toe zijn er omtrent negen en twintig zijtakken voortgekomen net zoals de zijarmen of pijpen van kandelaars die men in de kerken plag te hangen en allen eerst recht en daarna naar boven omgerold en op de top van deze takken komen vele huisjes voort zoals die van affodillen met saffraangele bloemen als roosjes met haarachtige draden er tussen bezet. Diergelijke stelen zijn er in andere landen ook voortgekomen als ook een op de vesten van Rome, maar nooit zag men er zulke hoge stelen aan zoals aan deze. Sommige hebben geloofd dat dit geen

Aloëis (omdat dat de bloemen van Aloe wit zijn naar dat de oude schrijvers betuigen) maar dat het Sempervivum marinum of zee donderbaard behoorden te heten’. A. Munting: ‘Van deze genoemde grootte heeft er in 1625 er een in Rome gebloeid in de hof van kardinaal Odoardus Farnesius en die schoot in de tijd van een maand een steel van 15 ellenbogen of een 7m hoog. Ook zo een in 1633 binnen Madrid in Spanje die in een nacht 3m midden uit het middelste van de bladeren opschoot en daarna binnen acht dagen een hoogte van 7,5m kreeg wat voor een groot mirakel gehouden en daar op dezelfde plaats een kapel gesticht werd. Afgenomen jongen snel laten groeien die neemt steeds alle van de wortel voortkomende scheuten dan houdt ze meer voedsel en wordt daardoor krachtiger voortgedreven. Op die manier geteeld heb ik een er van een 33 jaar goed gehouden. Die staat nu in de aarde die 240cm en met bak 330cm hoog en rondom bijna 11m. Elk blad beslaat in de hoogte 180cm en 8,5 houtduim breed en onder een 30cm dik. Die plant staat op wielen met ijzer beslagen die door acht of tien man getrokken wordt en zo in een uitgebracht kan worden en laat zich niet door zes man trekken.’

Noch heeft een van deze planten gebloeid in 1660 en als ik met goed herinner wat het te Stuckart in Virtenbergerland bij Tubingen gelegen in het vorstelijk hof welke binnen huis in de winter tot aan de zolder de steel voortbracht en niet verder komen kon waarom in de zolder een gat gemaakt werd waardoor ze tot aan de vorst van het huis opwaarts schoot, die steel wordt nog tot verwondering van iedereen bewaard en de liefhebbers getoond.

Daarboven nog een in 1668 in de hof van hertog van Holstein te Gottorp die ik zelf gezien heb en wiens hoge steel zoals die in de figuur is die naar het leven getekend te zien is. Die is boven met vele zijtakken versierd en de kleinste draagt daarvan meer dan honderd bloemen van een groene kleur met inwendig gele stuifmeeldraden.

Dit gebeurde alzo in een koudere plaats dan waar de onze in staat en hoop ook dat die van mij gauw zijn bloeiende kracht vertonen zal.

Deze agave wordt ook wel 100-jarige

Aloëgenoemd en in Engels American alo en century plant, omdat de plant bij ons gekweekt pas na 40‑60‑80 of na 100 jaar bloeit. Onder die naam, zoals die ook in Duitsland heet, is het geloof ontstaan dat de plant met zijn 100^ste verjaardag pas zou bloeien. Dit zou het gewas zelf vieren door de bloem met een knal als van een pistoolschot te openen. Sommigen beweerden met een knal als van een kanon. Ze gaan echter even stil open als de meeste andere planten. (e) De vezelagave heet in Mexico irtle en gaat onder de namen tampiko vezel en sisalvezel naar het buitenland. Sisal is de plaats in Mexico, in Yucatan, van waaruit de vezel geëxporteerd werd.

(d) De naam henequen betekent agavevezels die van talrijke soorten, zowel wilde als gecultiveerde, van Yucca ‘s, Bromelia ‘s en anderen gewonnen wordt.

Uit A. Munting.

Gebruik.

Het oude gebruik was zo. (Dodonaeus) ‘Die van Amerika wordt veel gebruikt en zowel in het genezen als in andere dingen. Want die van Mexico (daar dit kruid veel groeit en een aar van bloemen en zaad krijgt) gebruiken de stammen daarvan om er vuur mee te maken en van de as ervan maken ze hun logen. De bladeren dienen hun voor tichels of schalen om hun huizen daarmee te dekken. Ze persen er ook een sap uit en als die gekookt is hun voor honing strekt en gezuiverd dient het voor suiker en met een andere wortel gemengd die Ocpatly wordt genoemd wordt het wijn die hun uitermate dronken, maar stinkend van adem maakt. Uit de jonge spruiten en kleine bladertjes maken ze een conserf. Het sap dat uit de bladeren die op hete kolen gebraden is vloeit is goed om de wonden en zeren te genezen. Het sap van de wortels en jonge spruiten met sap van alsem van die landen vermengt geneest de beten van de adderslangen. De bladeren dienen ook om er papier van te maken en men plag daar ook wel netten, matten, riemen, koorden, basten, ja ook hemden en mantels van te maken en twijn of garen om mee te naaien zoals betuigen die dat gezien hebben.’

De agave is het symbool van rust, omdat haar zware en dikke bladeren bij de hevigste stormen in rust blijven.

De plant werd al door de oude Mexicanen geteeld. Volgens hen zou ze 400 gebruiken kennen.

Metl is een stelige agave die in de taal van het eiland Aruak (Hispanolia) maguey wordt genoemd. Wanneer de metl uitgegroeid en de stam groot is, snijdt men het hart eruit met vijf of zes bladeren die daar heel zacht zijn. Daardoor ontstaat een gat ter grootte van een flinke kruik. Deze uitholling diept men later geleidelijk aan uit tot het zo groot als een flinke schotel is geworden, dan is het hart opgebruikt. Dat duurt ongeveer twee maanden, afhankelijk van de sterkte van de plant. Elke dag schept men uit die schotel een vloeistof die fermenteert. Het sap bevat ongeveer 10% suiker en smaakt als honigwater. Als je het in een kruik verzamelt, net als wijn, en voeg daar kruiden bij die de indianen ocpatli noemen, dan ontstaat er wijnmedicijn. De wijn wordt zo sterk dat als je er negen of tien koppen van drinkt zwaar beschonken wordt. In 3-4 maanden levert de plant ongeveer 250 liter van deze aqua miel waarvan een wat zure drank wordt gebrouwen met 5-6 % alcohol, de pulque. Volgens Von Humboldt heeft de pulque een op geur van bedorven vlees. Eerst staat dit de gebruiker tegen, maar al spoedig went men eraan.

Door roosteren van de knoppen en jonge bladen en gisting krijg je de drank mescal, mezcal, ook een stevig drankje.

De plant heeft zeepachtige bestanddelen in zijn bladeren.

Bovendien is de plant als haag geschikt voor het vastleggen van stuifzand

De bladen kunnen gebakken worden.

Als men de agave door laat groeien, krijgt het een stam zo dik als een mannenbeen. Men droogt de bloeiende stammen. Waar er te kort hout is dienen ze voor huizenbouw want ze leveren goede daksparren en de nog groene bladeren kunnen dienstdoen als dakpannen. De droge bladeren zijn in veel streken het brandhout van de armen.

De indianen noemden de agave pite en gebruiken dit als de tegenhanger van de hennep van Azië, de papierplant van Egypte en de druif van Europa.

Uit de stekelige bladeren trekt men vezels om te naaien. Bovendien leveren ze koorden, touwen en al het overige wat hennep bij ons levert. Daarmee maken ze ook kleding en schoeisel, matten, stoffen en omslagdoeken. De doornen doen dienst als priem want ze zijn spits en sterk en kunnen spijkers vervangen. Men kan de doorn samen met zijn vezel losmaken, dan heeft men naald en draad aan elkaar.

Tevens kan er uit de dikke bladen en van de wortel een vezel gewonnen worden, sisal, die gebruikt wordt om er touw van te maken, oorsprong van pita fiber. De touwbruggen van Mexico (zo vaak genoemd in de gevaarlijke tochten door de onervaren reizigers om bruisende rivieren over te steken) zijn gevormd van eindeloze lijkende koorden van deze plantenvezels.

De oogst van de agave begint met 6-7 jaar en wordt naar de sterkte van de plant 7-14 jaar voortgezet, terwijl de plant jaarlijks 20-40 en meer bladeren levert. Men snijdt eerst de rijpere onderste bladeren af. De oogst stopt zo gauw als de bloem verschijnt.

Een bijzonder teken van patriottisme zagen we bij een Mexicaans congres van 1830 toen er een bevel uitging dat alle legale documenten geschreven moesten zijn op het papier van de nationale plant, de maguey.

Europa.

De agave werd in 1521 naar Europa gebracht. Clusius bracht de eerste plant in België vanuit de botanische tuin te Valencia in de tweede helft van de 16^de eeuw. In 1674 bloeide er n in Groningen die 38 jaar oud was. A. Munting, 1625, verhaalt dat een agave in Madrid een bloemstengel van 23 voeten hoogte had die zich in n maand ontwikkeld had. Een andere had in een nacht een stengel van 10 voeten gemaakt en in 8 dagen de lengte van 25 voeten bereikt. De hertog van Ossuna liet een kapel bouwen ter herinnering aan deze wonderbare gebeurtenis.

Deze Agave is in Europa ingevoerd en komt nu verwildert voor in Z. Europa. Ze bewaken nu de wandelpaden in de Riviera.

Historie.

In Nahuatl taal wordt de plant octli genoemd. Ze speelde een belangrijke rol in de rituelen van de Precolumbiaanse volkeren. In het dagelijks leven was het gebruik aan allerlei verbodsregels onderworpen. In vroegere tijden werd de agave veel gekweekt voor papierfabricage zoals in de tijd van Montezuma toen duizenden mensen de hiëroglyfen aan het tekenen waren. De oude Mexicaanse geschriften waren voornamelijk gemaakt van dit papier.

Christelijke folklore.

De maguey wordt geassocieerd met de maagd van Totoltepec waar de Azteken een tempel voor hun goden hadden opgericht. Toen de Spanjaarden arriveerden plaatsten ze de Maagd tussen de heidense afbeeldingen. Dit werd toegestaan vanwege de vrede. Toen de mensen de arrogantie, de dwang en andere zaken niet langer tolereerden, verdreven ze hen. De Spanjaarden verborgen het beeld onder een maguey bij de top van Topoltepec.

Twintig jaar later kwam een bekeerde Azteek bij de heuvel en werd verblind door een licht. Omhoog kijkend zag hij de Maagd die vriendelijk naar hem lachte en zie: ‘Lieve zoon, mijn afbeelding is verborgen waar je staat. Vindt het en plaats het’. Cequauhtzin vond het onder de plant en nam het voor de zekerheid mee naar huis. De volgende morgen was het beeld verdwenen maar een innerlijke stem vertelde hem dat die weer teruggegaan was naar de heuvel, hij vond het daar weer terug. Opnieuw nam hij het beeld mee naar zijn huis en stopte die in de stevigste kist en maakte er zijn bed op, toch was het beeld de volgende morgen verdwenen en lag het weer op de oude plaats. Hij ging naar de paters en vertelde zijn verhaal. Die zagen dat het de wens van de Maagd wens was dat er een kapel gebouwd zou worden over de plant in wiens schaduw ze gerust had. Zo werd op de top van de heuvel de prachtige kerk van Our Lady of the Remedies opgericht en de Azteektempel werd vernietigd om ruimte te maken. De doek op het altaar vermeldt dat het beeld gevonden werd in 1540 door Don Juan Aguila, zijn christelijke naam. De kerk werd een pelgrimsoord die door velen bezocht werd.

28. uit Curtis botanical magazine.

= Agave attenuata, Salm-Dyck. (versmald)

De zachte bladeren zijn 50-80cm lang en in het midden het breedst, licht groen met op het eind een stevige stekel door het rond buigen van de bladeren, verder zijn er geen stekels, buigzaam maar breken toch gauw af. De 150-3,00 cm lange buigzame stengels verliezen meestal hun bladeren en geven groenachtige gele bloemen. De originele vorm werd door de onderzoeker Galeotti in 1834 naar Kew gezonden, uit een onbekende plaats uit Mexico.

Naam, etymologie.

De gedraaide bloemaar geeft het zijn vele gewone namen, Engels foxtail agave, lionճ tail, swanճ neck of foxtail, Duits Drachenbaum-Agave. Schwanenhals-Agave.

36. Uit www.biolib.de

Agave lechuguilla Torr. (van Spaans lechuga, dat van Latijn Lactuca; sla, van Latijn lac; melk, het melkachtige sap van de plant) de lechuguilla is een van de gewone planten van de Chihuahuan desert. Bedekt daar de grond vaak zo dicht dat het onmogelijk is om er te lopen, de stijve opgaande naald gerande en banaanachtige bladeren zijn een schrik voor mens en dier.

De bloemstengel, die bloeit in mei en juni, is onvertakt en flexibel en buigt sierlijk in de desert bries. De plant bloeit eerst waarna het sterft, de nectar wordt door veel dieren gebruikt, insecten, vleermuizen en sommige vogels.

Lechuguilla is een agave die gevonden wordt in de Chihuahuan en Sonoran Deserts, bijna altijd met leemsteen. De inlanders gebruikten de vezels om er matten en touw van te maken (gewoonlijk ҩxtle, genoemd en in de handel als ‘Tampico fibre’. De bladeren zijn hard en taai met een zeer scherpe, harde punt die gemakkelijk in kleding en zelfs in leer doordringt, (vandaar de algemene naam van shin-daggers). Het water dat in de plant wordt opgeslagen is rijk aan zouten en mineralen en wordt vaak in Mexico verkocht als sportdrank, hoewel de plant zelf giftig is voor vee, geiten en schapen. De lechuguilla agave wordt ook gebruikt om er een drank met die naam van te maken.

44. uit l’illustrtion horticole.

Agave victoriae-reginae, Moore (Queen Victoria, koningin van Engeland, 1819-1901)

De stijve en opgerichte bladeren zijn 3hoekig en staan in een half bolvormige rozet, diep dofgroen en bezet met witte lengtelijnen, daar waar de jonge bladeren hebben gezeten. Verder zijn ze voorzien van een paar cm lange, zwarte dorenpunt op het eind. Elk jaar komen er maar een paar bladeren bij.

Een kleine, blijvende vorm van meestal 15cm hoog met een slanke bloemstengel. Is vrij goed koudebestendig.

Uit Mexico. Is beschreven in 1875.

Koninginnenagave. Queen Victoria agave, royal agave.

46. uit www.succulent-plant.com

Agave parviflora, Torr. (kleine bloemen) is klein en compact.

Bladen opstijgend en ovaal met platte dorens en een paar draden, hier zijn de draden zelfs gekruld. Bloemen zijn groenachtig wit. Twee ondersoorten als subsp. Parviflora en subsp. Flexiflora.

Maguey sbari, smallflower Agave, smallflower century plant, little princess Agave.

47. uit l'illustration horticole

Agave filifera, Salm-Dyck. (draadvormend)

Rozet van vrij smalle bladeren van 25cm lang en 2.5cm breed, spits toelopend, groen met een paar witte strepen en lichte randstreep, aan de bladranden zitten de draden, staan in een kogelronde rozet.

Bloem is vrij stevig en dicht en staat op 30cm hoge stengels.

Uit Mexico wordt 25cm hoog.

‘Compacta’ blijft nog lager met groen, 3hoekige bladeren met witte strepen en een zwarte punt, langs de randen spinnenwebachtige haren.

Het is de maroon, thread leaf agave.

50. uit Curtis botanical magazine.

Agave striata, Zucc. (gestreept)

Heeft een rozet waaraan de vele blaadjes zitten. De bladeren zijn smal en scherpgepunt en kunnen vrijwel een halve meter lengte halen met naaldachtige, scherpe en bruin gepunte dorens.

Bloemstengel wordt tot 3m en is met groenachtige bloemen bezet.

Uit Mexico is vermeld in 1856. Narrow leaf century plant.

Agave fourcroydes Lem. (Anthony Francis Fourcroy, Franse chemist, 1755-1809) Geeft bladeren die een vezel leveren die ook henequen genoemd worden, niet van zo’n hoge kwaliteit echter als sisal. Wordt veel geteeld in Mexico.

Vormt een rozet met zwaardachtige bladeren van 1.2 tot 1.8 meters waar een dikke stengel van tegen de 2m uit groeit. De bladeren zijn regelmatig getand met een einddoorn. Het is ook een hybride en geeft geen zaad, geeft bijbollen die geplant kunnen worden of via afleggers.

Henequen. Henequen agave.

Uit en.wikipedia.org

Agave sisalana Perrine (sisal leverend) levert een stijve vezel dat gebruikt wordt om er touwen van te maken, een soort henneptouw. Het vormt een zoet van zwaardvormige bladeren van 1.5-2 meter. Jonge bladeren hebben een paar kleine tanden langs de rand die ze later verliezen. Sisals zijn steriele hybriden van onzekere afkomst, worden verscheept van de haven Sisal in Yucata (vandaar de naam), groeien niet in Yucata, de plantages daar staan vol met henequen (Agave fourcroydes). Bewijzen van inlandse katoen verwerking in Chiapas suggereren dat het daar de originele plaats is, mogelijk een kruising van Agave angustifolia en Agave kewensis. In de 19^de eeuw verspreidde zijn cultuur zich uit over de wereld.

Sisal of sisal hemp.

Uit www.biolib.de

Agave tequilana Weber, (tequila leverend) de tequila agave groeit op grote hoogtes van vaak meer dan 1500m op zandgrond, is belangrijk in de Jalisco staat in Mexico vanwege de teelt voor tequila.

Ze groeien als grote succulenten met doornige vlezige bladeren die 2m lang kunnen worden. Na 5 jaar komt er een stengel van 5m 9 (soms 10m) met gele bloemen. De plant sterft hierna en een jaar oude scheuten worden weer geplant. Vele ondersoorten.

Tequila wordt geproduceerd door het hart, pia, te verwijderen die dan 35-90kg kan wegen. Bladeren worden eraf gehaald en verhit om het sap eruit te krijgen dat gefermenteerd wordt en gedistilleerd, ook mezcal en pulque worden er van zulke soorten gewonnen. Meer dan 200 miljoen agave planten worden er in Mexico geteeld. De Mexicaanse staat heeft vastgelegd dat tequila uitsluitend uit deze soort gemaakt moet worden. Daardoor bestaat er nu een probleem dat ze niet bestand is tegen een bacterie of schimmel waartegen de plant niet resistent is.

Blue Agave, de tequila of blauwe agave, Duitse Blaue Agave.

uit www.succulent-plant.com

Agave utahensis Engelm. (uit Utah) is een rozetvormende agave met blauwgroene scherp gepunte bladeren.

De bloemtros is zeer groot en kan 4m halen, geel of geelgroen.

De plant werd voor voedsel en als vezel gebruikt door Amerikaanse Indianen als de Havasupai.

Utah agave met zijn vormen als Nevada agave en Kaibab agave.

Agave vilmoriniana, Berger. (Vilmorin, Andrieux et Cie, kwekers te Parijs) is bekend als octopus agave vanwege zijn niet getande en gedraaide bladeren. Is zo genoemd door Alwin Berger in 1913 ter ere van Maurice de Vilmorin dat gebaseerd was op soorten die verzameld waren door Leon Diguet en in het Jardin des Plantes in Parijs groeide.

Groeit op 600-1700m in de zuidelijke Sonora.

Het heeft een van de hoogste concentraties saponinen en in delen van Mexico worden zijn bladeren gesneden, gedroogd, de vezels geslagen en tot zeep gemaakt.

Octopus agave.

Planten.

Agaven kunnen in de zomer in buiten gezet worden. 's Winters moeten ze binnen staan, in ieder geval vorstvrij. In het voorjaar overpotten. Vermeerderen door zaaien of zijscheuten. In de zomer verlangen ze vrij veel water, in de winter vrijwel drooghouden. Verpotten om de 3 jaar in zeer luchtige grond.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl, en: volkoomen.nl