Salsola

Uit L. Reichenbach

Een geslacht van kruidachtige één- en meerjarige vertakkende planten, kleine halfheesters, heesters of bomen. De eenjarige breken vaak af bij de wortel en worden tumbleweeds,

100 of meer sterk verspreide soorten komen voor, Afrika, Azië en Europa, mogelijk zijn ze afgeleid van een zes hoofdsoorten.

Ze groeien langs de kusten en bij zoute lagen.

Bladeren zijn klein en naaldvormig of lang gepunt en gewoonlijk vlezig en eetbaar. Bloemen zijn zeer klein en zitten in de oksels.

Het zijn vaak ‘tumbleweeds’ die in de herfst van hun wortel afbreken en dan door de duinen en zandvlaktes rollen zodat ze ondertussen hun zaden verspreiden.

Chenopodiaceae, ganzenvoetfamilie, Amaranthaceae, Salsoloideae.

Salsola kali, L. (kali, van Arabisch qali of algali, er is een beroemd gebied in Saoedi Arabië dat Rub al)kali of Rub al Khali heet: het lege kwartier)

Bladen zijn priemvormig met een stekelpunt en grijzig.

Stengels zijn kruidachtig, gevleugeld en vertakt, kruipen Onopvallende groene bloemen die alleen staan in juli.

Deze eenjarige verspreidt de zaden doordat de planten in de herfst loswaaien en langs het strand worden geblazen, het zijn die losse bosjes die in de herfst langs de duinen rollen, tijdens dit rollen verliezen ze de zaden. Komt nu ook overvloedig voor in de prairies en vlaktes van Amerika.

Loogkruid komt voor aan de kust van Eurazië.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘De overzetter van de Arabische boeken noemt alle deze kruiden met een algemene naam Kali en Alkali.

De as van deze kruiden is van Mattheus Sylvaticus Soda genoemd’.

Soda werd oorspronkelijk uit as van strandplanten gewonnen, vooral uit salsola. Die gold als hoofdpijnmiddel en heet naar Arabisch sudae: hoofdpijn. Of van Arabische swayda, souad of swayda: zwart, dit naar de kleur van S. asphaltica, de asphaltzeedauw die bij de Dode Zee en de Negev groeit.

Duits heeft dan ook die Sodapflanze, Frans heeft la soude, Italiaans soda, de sosa van de Spanjaards, de sallyden van de Denen.

Dodonaeus (b) ‘Maar men noemt die meest Sal Alkali, andere zeggen dat het Alumen Catinum is. Sommige andere stellen dit verschil tussen Sal Alkali en Alumen Catinum dat Alumen Catinum de as zelf is, maar het zout dat van die as gemaakt is Sal Alkali zou wezen. Prosper Alpinus zegt dat het in Egypte kellu of kali genoemd wordt.

Met deze as worden de klein gestampte of gestampte stenen ontdaan en opgelost die daarna gesmolten worden en voor stof dienen om de glazen vaten of kroezen te maken, welke as als ze in de oven heet is en gesmolten is week of zacht geworden is geeft van haar een vettigheid die er bovenop drijft of vlot en als die koud geworden is hard wordt als een steen, maar nochtans breekbaar en licht om te vermorzelen is. Men noemt het gewoonlijk Axungia vitri, in Nederland glas smout, in Hoogduitsland Gelasen smaltz, in Frankrijk suin de voirre, in Italië fiore de cristallo, dat is bloem van kristal en daarna noemen ze het in Latijn Flos Crystalli’.

Duits Glasschmelz, Frans salsola en herbe au verre: glaskruid, Engelse prickly glasswort, zie Salicornia,

Dodonaeus ©’De eerste soort noemen we Kali’.

164 (d) ‘Maar diegene die menen dat ze Tragus van de Grieken is zijn zeer bedrogen, want Tragus is een heel ander kruid.’ Vergelijk het Duits Bockskraut.

(e) Salsola is afgeleid van Latijn salsus: zoutig, een verwijzing naar zijn groeiplaats, Duits Salzkraut, Engels saltwort.

(f)Engels British barilla plant, sea grape of Russian thistle, tumbleweed.

(g) Loogkruid, omdat zijn as gebruikt werd om er loog van te maken.

(h) Duits Skorpionskraut, Untreukraut, Meerstachelkraut en Bockskraut.

Monniksbaard.

Bijbel.

Ze leveren samen met andere strandplanten bij verbranding de onzuivere ruwe soda. De beste soort, baril soda, is afkomstig van de Spaanse kust van de daar in het groot gekweekte Salsola sativa (gekweekt) Ook worden ze gebrand met zand om er ruw glas van te verkrijgen.

Door het verbranden van deze planten wordt potas verkregen of alkali. De Arabische naam voor zoutkruiden is dan ook el‑kali: houtskool of as, de oorsprong van ons woord alkali. Het woord borith of bori, vertaald als loog, (vanuit het Grieks vertaald betekent het gras) is een algemene term voor een substantie met reinigende kwaliteiten, maar, als we zien in Jeremia, het werd gebruikt met nether wat zonder twijfel natron of minerale kali betekent. Dan zou borith verwijzen naar alkali of potas.

Job 9: 30 ‘Al zou ik mij met sneeuw gewassen en mijn handen met loog gereinigd hebben’,

Jeremia 2: 22 ’Ja, al zoudt gij u wassen met loog en veel zeep gebruiken’, Maleachi 3: 2 ‘Want hij zal zijn als het vuur van den smelter en als het loog van den blekers’.

Susanna 17 ‘Breng olie en wasballen, en sluit de tuindeuren zodat ik me kan wassen’.

Natron, oud-Egyptsch ntr. Via Grieks en Latijn werd (sal) nitrum gegeven, later een chemische uitdrukking voor nitrogen: stikstof en door bemiddeling van het Arabisch natrun kwam Spaans, Frans, Engels, Duits en ons natron. Luther zette het Hebreeuwse woord nether, Jeremia 2: 22, over met loog, tot 1530 twijfelde men tussen zeep, salpeter, aluin of krijt.

Zeep werd gemaakt door as te mengen, die rijk is in potas, van deze planten met olijvenolie, in plaats van dierlijk vet. Het gebruik van potas is zeer oud en aan zijn ontdekking aan de Belus danken de uitvinding van het glas maken door de Feniciërs, zie Saponaria.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger. (Dodonaeus, 309) ‘Een beetje van dit kruid in het lichaam genomen verwekt geweldig en niet alleen de plas, maar ook de maandstonden en jaagt zo wel de dode als de levende vrucht uit en drijft door de kamergang alle waterachtige vochtigheden af en purgeert of reinigt de waterzuchtige mensen. Maar als men daar te veel van inneemt, dan is het schadelijk, ja dodelijk. Dodonaeus.

Tegen overvloedig en uitgroeiend vlees van de kwade zeren of zweren: Neem wat as van Kali en strooi het er op. Avicenna.

De as wordt ook gedaan bij de dingen die men tegen de schurft en onzuiverheid van de huid plag te mengen en te bereiden en deze as kan het overvloedig en uitgegroeide vlees van de kwade zeren of zweren ook gemakkelijk benemen en verminderen, als Avicenna en Serapio verhalen

Het as van dit kruid is zo krachtig (als we voorgezegd hebben) dat het de gestampte of klein gemorzelde stenen laat smelten en tot een stof brengt die bekwaam is om daar glazen vaten van te blazen.

Men maakt ook uit deze as een zeer sterke en bijtende loog waaruit daarna van de zeepzieders een zeep gekookt wordt die daar olie van olijven of iets anders bij doen en welke zeep om linnen lakens of kleren van linnen te wassen en mooi te maken gebruikt wordt.

De inwoners van de eilanden van de Middellandse zee doen de plekken uit de kleren met het sap van dit gewas.

De kunstenaars en goud of zilversmeden weten het glassmout ook te gebruiken’.

Uit en.wikipedia.org

Salsola tragus L (bok, of naar de Duitse botanist Hiëronymus Bock, in Latein Tragus; 1498-1554)(Salsola kali, L. var. Tenuifolia)( dunbladig) is nu een wijdverspreid kruid dat langs de rails, naast de weg en overdadig in prairiegebieden voorkomt. Zacht loogkruid.

In de herfst is het een van de tumble weeds die door de wind worden voortgejaagd. Zacht loogkruid.

Uit J. Jacquin.

=Salsola soda, Weinm. (hoofdpijn, middel) Is een klein, 0.70m, eenjarig succulente halfheester of kruid.

Groene vleesachtige bladeren met groene of rode stengels.

Kleine bloemen komen uit de stengeloksels.

Groeit in het M. Zeegebied aan de kusten, zouttolerant, Eurazië, N. Afrika.

Monniksbaard, Italiaanse zeekraal, Opposite leaved saltwort, oppositeleaf, Russian thistle, barilla plant.

De plant had een grote historische betekenis als de bron van soda, een van de alkali stoffen die cruciaal zijn in de bereiding van glas en zeep. Het beroemde zuivere glas van Murano en Venetië in de 16^de eeuw hing af van de zuiverheid van Levant soda as, dat ingrediënt werd geheim gehouden. Spanje had in de 18^de eeuw een enorme industrie die sado as maakte, barilla in Spaans. Voordat soda synoniem was met zachte dranken verwees het woord soda naar Salsola soda en andere zoutkruiden.

Het wordt nog geteeld als groente dat in Italië populair is, zijn gewone namen daar zijn barba di frate, agretti roscana, liscari sativa.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl