Dorema

Uit F. Kohler, www.BioLib.de

Dit geslacht omvat 4 grote en meerjarige kruiden uit zuidwest Azië die een gom bevatten.

De gedoornde bladeren zijn meestal blauwachtig overwaasd.

De kleine witte of gele bloemen staan in dichte wollige schermen.

Apiaceae, schermbloemenfamilie.

Dorema ammoniacum, Don. (Ammoniak) Een opgaand kruid met een vlezige stengel die tot 2-3m komt.

Wit/gele bloem in juni.

Levert een gom die eruit komt doordat de plat gestoken wordt door een insect wat verandert in geelbruine tranen.

De ammoniakplant, groeit van Perzië tot diep in Balchasch Alaku woestijn. Is beschreven in 1831.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) ‘Ammoniacum is ook een gom of sap dat uit een Ferula die Agasyllis genoemd is vloeit en die in Cyrene (dat een land van Afrika is) groeit en bij dat Orakel van Ammon in Libië. En dat beste Ammoniacum is (als Dioscorides schrijft) dat vast en zuiver is en geen houtachtige splinters, steenachtig gruis of andere vuiligheid in heeft en dat wat bitterachtig van smaak is en in kleine stukjes verdeeld is en vrijwel op wierook lijkt in het aanzien en van reuk trekt het wat naar het Castoreum of beverswijn. Deze gom wordt naar dat Orakel van Ammon in het Grieks Ammoniacon genoemd, in het Latijn Ammoniacum en in de apotheken Armonicum en Gummi Armoniacum. De soort die vermorzeld was noemden ze in oude tijden Thrausma, maar diegene daar veel kleine steentjes onder gemengd waren heet Phryama.’

Het melksap van de wortel levert de Gummi ammoniacum. Ammoniac, Duitse Ammoniak, --gummi, -harz, ammonische of armenische Gummi, Engelse gum ammoniacum plant. Een vergelijkbare gom wordt van andere soorten verkregen.

Dorema is afgeleid van Grieks dorema: een geschenk of gift, het is een verwijzing naar zijn product, gom ammoniak.

Gebruik.

Dit melksap komt uit de wortels en de stengels vrijwillig en rijk na insectensteken, verhardt tot witte en van buiten bruinachtige, was glanzende korrels. Men verzamelt de gom in enige delen van Perzië. Het ruikt onaangenaam en smaakt scherp, de gom weekt in de hand en smelt bij 50 graden.

De beste soort, Ammoniacum granis, geeft kleine losse korrels die in de artsenij werden gebruikt. Ammoniacum werd ook in Perzië vermeld in de 9de eeuw en komt in medicamenten van de 15de eeuw voor.

Zo was het gebruik vroeger. (164)’Ammoniacum een vierendeel lood zwaar ingenomen verwekt tot kamergang en jaagt af de taaie koude fluimen en trekt die uit de verre leden naar zich en is daardoor goed tegen de kortheid en benauwdheid van de adem, beslotenheid van de borst, longen, vallende ziekte, jicht, pijn en weedom in de heup en tegen alle verouderde hoofdpijn, ziekten en gebreken van de hersens, de zenuwen en de uitwendige leden. Deze gom zuivert ook de borst en laat de taaie fluimen rijpen en rijzen, met honing vermengt en gelikt of met water daar gepelde gerst in gekookt is ingenomen.

Ammoniacum vermindert ook en geneest de verharde en verstopte milt, jaagt af de dode vruchten en laat water en plas lossen, dan het mag maar weinig tegelijk ingenomen worden want als men deze gom veel of dikwijls gebruikt laat het bloed plassen.

Ammoniacum is ook zeer goed in alle medicijnen vermengd die de ogen verhelderen en de schel en duisterheid afnemen.’

Dit is niet de Ammoniacum van Dioscorides, die kwam van een Ferula soort. In Marokko werd ammoniacum verzameld van Ferula tingitana. Dit product kende Dioscorides.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl