Silybum

,Uit E. Blackwell.

Opgaande en glanzende kruiden die soms gekweekt worden om de eetbare bloemhoofdjes, wortels en bladen als voor sier.

Bladeren staan afwisselend en zijn wit gevlekt van boven, rondachtig gelobd, de tanden en lobben zijn doornig.

Bloemhoofden zijn groot en alleenstaand, eindstandig en purperachtig.

2 soorten in Z. Europa, N. Afrika en Azië. Silybum eburneum Coss. & Dur, (ivoorachtig) met de var. hispanicum, (Spaans) silver milk thistle, elephant thistle of ivory thistle. Kruisingen tussen die 2 heten Silybum × gonzaloi Cantó , Sánchez Mata & Rivas Mart. (Spaanse botanisten)

Asteraceae, Cynara klasse.

=Silybum marianum, Gaertn. (Maria)

Mariadistel is een één- of tweejarige plant.

Vormt grote rozetten waaruit een stengel kan ontstaan van een meter lengte, die is stevig en meestal vertakt, onderaan sterk bebladerd.

Zeer grote bladeren zijn langwerpig/elliptisch en glanzend groen, de onderste bladeren bochtig/geveerd en de bovenste lancetvormig, stengelomvattend. Het fraai getekende blad en vooral de onderste bladeren hebben sprekende nerven die een fraai melkwit netwerk tekenen. Langs de randen bevinden zich gele stekels.

De eironde, prikkelende distelbloem van 4-6cm in doorsnede is donkerrood en enigszins knikkend in juli/augustus.

Mooie bladplant die in een vochtige grond groeit in zonnige tot half beschaduwde plaatsen.

Uit Z. Europa, Klein Azië en N. Afrika wordt 60-150cm hoog. Is al sinds lang gekweekt.

Bijbel.

Het zou een van de distels van de Bijbel kunnen zijn.

(Of Notobasis syriaca, Cass.) (uit Syrië)die veel op de Mariadistel lijkt). Dit is een eenjarige en 30‑60cm grote plant. Groeit langs de wegen en kan zich in natte winters wel eens zo uitzaaien dat het ploegen van de velden in het voorjaar er door bemoeilijkt wordt. De jonge bladeren en middenribben zijn een favoriet salade bij de Arabieren.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a)’´Hier te lande wordt dit gewas Onser Vrouwen distel genoemd, in Hoogduitsland Marien distell en Frauwen distell, in Frankrijk chardon de nostre Dame, in Engeland Our Lady thistell. In het Latijn is het gewoonlijk Carduus lacteus en Carduus Mariae genoemd ´.

Bij vrouwenziekten gebruikt, Venusdistel, Frauendistel bij Bock, Jungfrauendistel, vandaar Mariadistel, unser Frauen Distel, Margendistel, Mariendistel, Mergendistel. Mariendistel bij Bock, Onser‑vrouendistel of Mariadistel, Engelse our lady’s thistle, blessed of holy thistle, Franse lait de Sainte-Marie, chardon de Notre Dame, chardon-Marie, Italiaans cardo Mariana, Wells ysgallen fair: Maria’s distel, kreeg zijn naam doordat Maria op haar weg naar Egypte haar zoon in de woestijn voedde en een paar druppels melk op de plant morste die sindsdien gevlekt gebleven is.

Dodonaeus (b) ´Dan het zou eigenlijk Carduus Leucographus genoemd mogen worden naar de witte plekken en strepen daar de bladeren mee getekend zijn. Plinius vermaant in het 11^de kapittel van zijn 27^ste boek van een kruid Leucographis, maar hij zegt er niet bij hoedanig dat het is en daarom durf ik niet te verzekeren dat dit hetzelfde gewas met de tegenwoordige distel zou mogen zijn´.

Bladeren zijn wit gevlekt, Weissdistel.

Dodonaeus © ´Voorts zo zijn er vele die geloven dat deze Onze Vrouwen distel de echte Spina alba of witte distel van de ouders is die in het Grieks Acantha leuce heet (en nochtans van de Leucacantha verschilt) en met andere oneigen of bastaardnamen soms Agriocinara donacitis, Erisisceptron, Regia in het Grieks en Carduus Ramptarius in het Latijn genoemd wordt en in het Arabisch bedoard of bedeguar, als Mattheus Sylvaticus betuigt. Dan Dioscorides beschrijft die witte distel met bladeren van witte Chamaeleon, maar smaller en witter, wat ruigachtig in het handelen en daarom, gemerkt dat de bladeren van onze tegenwoordige Maria distel zulks niet zijn, kan men noch mag men ook niet zeggen dat ze de echte witte distel of Spina alba van de ouders is´.

Stekels zijn sterk en vandaar ruwe haken, Schreckdistel, Stekkrut, Stichsaat, Stichsaat, Ruheckele, Stahkkurn.

Dodonaeus (d) ´In onze taal wordt deze distel ook melkdistel genoemd, in het Italiaanse cardo dal latte en cardo di Santa Maria en ook cardo asinino omdat de ezels die niet graag eten´.

De melkdistel zou goed zijn om de melkvloed bij vrouwen te vermeerderen, Engelse milk thistle.

Als symbool van zelfvernedering wordt deze plant ook Mariadoorn genoemd en aan de H. Maagd opgedragen.

Dodonaeus (e) ´Lobel houdt het voor de Lata spina of voor de Sylibium van de ouders en noemt het Leucographis Plinij, in het Engels ook silver thistel´.

Silybum, Grieks sillybon: kwast, de bloemvorm. Of van sylubos of silubon, een naam van Dioscorides voor een distelachtige plant die gebruikt werd als voedsel. De naam Mariana van Hill uit 1762 is ouder dan Silybum van Adanson uit 1763 maar die behoort tot de nomina conservanda.

(e) Zaden en kruid werden medisch tegen veeziekten, Fehdistel, Fedistel, Vehedistel bij Hildegard.

Uit Fuchs.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger. (Dodonaeus ) ´Dan men gelooft eerder dat ze de krachten van het Silybum zou hebben die jong gekookt en met olie en zout gegeten plag te worden, als Dioscorides zegt, dan het sap van de wortel een vierendeel lood tegelijk ingenomen liet braken of overgeven, nochtans ziet men tegenwoordig dat vele arme vrouwen het sap van deze Onze Vrouwen distel en zowel uit de wortel als uit het ganse kruid duwen en voor spijs gebruiken zonder letsel te voelen en in Italië worden de wortels in salade gegeten met de onderste eerst uitspruitende stelen. Daarboven kunnen de zaden en de wortels van Onze Vrouwen distel alle verstoppingen openen, drijven veel water uit het lijf en laten de plas lossen en rijzen, met wijn gekookt en gedronken en worden zeer nuttig gevonden om de steen te breken en vooral het zaad. Hetzelfde kruid, wortel en zaad kan ook de maandstonden laten voortkomen als de vrouwen in het water zitten daar dit alles tezamen in gekookt is. Enige brengen de wortel tot poeder met venkel en wat lange peper en geven dat op de manier van een Ptisane de voedsters te eten die gebrek van zog hebben, sommige geven haar de verse wortel tot dat doel te weten. Nochtans menen sommige dat dit gewas melkdistel heet omdat dit het melk laat stollen en klonteren´.

De vruchtjes werden onder de naam Semen Mariani tegen bloeduitstortingen gebruikt, in- en uitwendig in de vorm van afkooksels. De bladeren werden wel gedroogd aan de zolder gehangen en bij fijt aan de vingers werd er dan een blad afgehaald, gekookt in melk en om de vinger gerold. Die fijt werd wel venint genoemd en de plant venint plant. Een Jupiter plant.

De vruchten worden onder de naam Stechkorner in dosis van 2 tot 4 gram meerdere keren per dag gestampt of gekookt als volksmiddel van 15 tot 20 druppels in water of melk tegen zijdesteken en milt ziektes gebruikt.

Met deze plant moet je oppassen dat je het niet op een oven legt van een herberg, doe je dit wel dan zullen de gasten zo in strijd met elkaar raken.

Draag je een takje in je knoopsgat, dan kan je hard rennen en zal nooit moe raken. Loopt er iemand met je mee raakt die uitgeput, want de plant zuigt zijn kracht weg om jou er mee te versterken.

Planten.

Vermeerderen door zaaien wat ze meestal zelf wel doen.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl