Icicia

Uit J. Mutis.

Verwant aan Balsamodendron en Icicia.

Bomen met balsemachtig sap, 25m.

Bladeren staan aan het eind van de twijgen, afwisselend, 3bladig of oneven geveerd, paar deelblaadjes zijn vrij groot en gesteeld, gaaf of getand, 4-6 ovale bloemenbladeren, ronde en vlezige vrucht.

Een 50 soorten die meestal in tropisch Amerika voorkomen, sommige ook in India, Maleisië, Mauritius, Madagaskar en achter Indië.

Burseraceae.

=Protium heptaphyllum Mart. (met zeven bladeren) (=Icicia icicariba) komt uit Tropisch Amerika, is in 1819 beschreven. Wordt 15m hoog.

Naam, etymologie.

Protium, van protos; zeer onderscheiden of eerste in vorm. Vroeger heette het Icicia, de inlandse naam in Guyana.

(Dodonaeus) ‘In Nieuw Spanje groeit een soort van gom of hars die verzameld wordt van een boom (die eerst gekwetst is) zo groot als een populier (zie Populus tacamahaca) en zeer goed van reuk is en een rode vrucht heeft als pioenzaad. Deze gom is van kleur het Galbanum gelijk (en daarom zeggen sommige dat ze het echt Galbanum is) met witte plekken als Ammoniacum en zwaar van reuk en smaak.

Het heet in Spanje met haar Indiaanse naam Tacamahaca, zoals Nicolaus Monardus zegt die het beschrijft’.

Levert de gummi of resina tacamahaca.

Gruner Balsam, Caladabalsam, Manonbalsam, Schwammholzgummi en Takamahak in Duits, Engelse Hyawa tree of incense wood.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger. (Dodonaeus) ‘Het verdrijft de tandpijn, in de kwade of holle tanden gestoken en als enige bedorven tand daarmee gebrand wordt dan gaat dat bederf niet verder. Het wordt ook op de borst en schouder pleistervormig gedaan om de smarten te verzoeten. Van deze gom met een vierendeel Storax en wat amber wordt een pleister gemaakt die nuttig om de maag te versterken, de eetlust te laten komen, de vertering van de spijzen te bevorderen en alle winden te verdrijven. Op dezelfde manier op het hoofd gelegd kan het de hersens versterken en de hoofdpijn verdrijven. Die op de wonden van de ledematen en zenuwen gelegd geneest die zonder er iets meer bij te doen want ze maakt straks etter en belet de kramp, dan men mag daar het derde deel was bij doen. In het kort, het gewone volk van Nieuw Spanje heeft noch en weet geen beter ding om alle pijnen te verzoeten dan deze gom, te weten als de verhitting niet al te groot is, ja daarin zijn ze ook goed op het eind gebruikt om de overblijvende vochtigheid te verteren en weg te nemen.

Protium carana March. (Icicia icicariba) carana gum-tree, S. American balm of Gilead, er wordt carana-elemi uit gewonnen. De naam elemi is een al van ouds gebruikt product. Het komt nu van verschillende bomen en meest uit deze familie.

(Dodonaeus) ‘Uit West-Indië van omtrent Carthagena en Nombre de Dios wordt een soort van hars gebracht die van kleur op de Tacamahaca lijkt, maar meer blinkt, vochtiger en grover, in het Indiaans en daarnaar ook in het Spaans charaña of caraña genoemd dat van reuk op die Tacamahaca lijkt, maar noch zwaarder van reuk, vet, olieachtig en daarom taai zonder grote kleefkracht of teerachtigheid. Het wordt verzameld als men de boom kwetst.

Het is een net bekende hars die warm van aard is en veel meer dan in de tweede graad die de Indianen veel gebruiken tegen de gezwellen en allerlei smarten. En men acht het goed tot al dezelfde gebreken en ziekten daar de Tacamahaca nuttig in is, ja ze volbrengt haar werk in veel korter tijd zodat diegene die door de Tacamahaca niet genezen konden worden door deze caraña gewoonlijk tot hun gezondheid komen. Wat de voor vermelde Monardus zelf onderzocht heeft in een man die door de grote pijn van zijne schouders zijn arm lange tijd niet had kunnen verroeren en nadat hij de Tacamahaca lang tevergeefs gebruikt had tenslotte met deze Caraña in de tijd van drie dagen genezen is geweest. Voorwaar ze is wonderlijk in de pijnen van de ledematen, daarop gelegd, tenzij dat er enige hete vochtigheden op dalen. De verse wonden en vooral van de zenuwen en ledematen worden daarmee genezen al doet men er niets anders bij’.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl