Ixia

Uit C. Loddiges.

Naast de krokus en fresia ‘s hebben zij weinig mededingers in populariteit onder de voorjaarsbloeiers van de irisfamilie.

Ixiabloemen zijn charmant op elk uur van ontwikkeling. Eerst zijn de bloemen opgaand en kopvormig, later hangend. Ze sluiten ‘s nachts en blijven met donkere dagen gesloten. Bij het ouder worden openen ze wijder en worden meer stervormig. Ze bloeien een week of drie, ofschoon de uitgebloeide bloemen onder aan de tros weggehaald dienen te worden, als snijbloem bloeien ze twee weken. Ze geven bloemtrossen al in het vroege voorzomer in een groot kleurenscala en zijn er in vrijwel alle kleuren.

De stengels zijn 30-60cm lang die een tros van meest 6-12 bloemen dragen. De bloeitijd is juli.

De dunne, maar sterke stengel kan vertakt zijn, wat apart is voor deze groep, de stengel staat vaak niet rechtop.

De planten bezitten ongeveer 6 grasachtig bladeren.

De bolletjes zijn klein, 3cm in doorsnede met een opmerkelijk lange hals.

Er komen ongeveer 50 soorten voor in zuid- en tropisch Afrika.

Iridaceae, irisfamilie.

1. =Ixia paniculata, Delaroche. (pluimvormig) die 30-40cm hoog wordt.

Dit is een zeer aparte soort met grote trossen room/roze bloemen met lange bloemkelk in mei.

Bloeit later dan de andere en is geschikt voor late forcering in potten.

Is beschreven in 1774.

Naam, etymologie.

Ixia stamt van de Griekse ixia: vogellijm, is waarschijnlijk zo genoemd naar het kleverig sap dat de bollen bevatten. Ixia is afgeleid van Grieks ixein: kleven, ixos: mistletoe, zijn bessen leveren het vogellijm, van wixos: verbonden met Latijn Viscum, (viscous) met dezelfde betekenis.

De vorm van de bloemen herinnert aan het rad waaraan Ixion, die zich aan Juno had vergrepen, was vastgehecht en dat door de wind in snelle ronddraaiende bewegingen wordt gehouden.

Avondbloemen, Duits Ixie, Klebschwertel, Engels African corn lily.

4. Uit Redoute.

Ixia viridiflora, Lam. (groene bloemen) heeft stervormige groene bloemen met een purperen oog, een bijzondere kleur.

60cm lange stengels. Een goede snijbloem, hoewel zeldzaam.

Kwam uit de Kaap en is in 1780 beschreven.

2 subspecies; Ixia viridflora Lam. Var. minor De Vos, Ixia viridflora Lam. Var. viridflora Thunb.

Historie.

Ixia is al beschreven door Linnaeus toen die bij Clifford in de Hartenkamp, bij Haarlem, werkte om zijn plantenverzameling te bestuderen. In 1737 verscheen zijn werk Hortus Cliffortianus waarin hij de wereldberoemde plantencollectie beschreef, waaronder de Ixia. Toch behoren de door hem beschreven soorten nu niet meer tot Ixia maar tot Aristea en Belamcanda. De Ixia zoals wij die kennen werd pas in 1780 bij ons ingevoerd. Rond 1835 bood Krelage 50 verschillende Ixiaճ aan. Naar huidige inzichten behoren daarvan nog een 16 tot het geslacht Ixia. De overigen behoren tot Babiana, Sparaxis, Tritonia en andere verwante geslachten.

De Haarlemse firma Voorhelm Schneevoogt gaf in 1793 het schitterende boek Icones plantarum rariorum uit, een afbeelding van zeldzame planten waaronder de Ixia.

Vormen.

Sinds de tweede helft van de 18^de eeuw zijn er regelmatig wilde soorten ingevoerd. De huidige cv ‘s zijn ontstaan uit kruisingen. Hun gecultiveerde vormen worden met honderden geteld. De ouders van deze kruisingen worden meestal niet vermeld, vermoedelijk zijn belangrijkste ouders Ixia maculata, L. (gevlekt) en Ixia columnaris, Ker. (zuilvormig) geweest. Omdat Ixia goede eigenschappen heeft als snijbloem wordt de samenstelling van het sortiment in hoofdzaak bepaald door het aantal cv's die geschikt zijn voor vervroeging onder glas.

Uit J. Jacquin.

1. Cultivars die geschikt zijn voor de vroegste bloei:

‘Panorama,’ wit met purperrood.

‘Rose Emperor,’ is getooid met zachtroze bloemen en een diep karmijnrood hartje. De hoogte is 50cm.

‘Spotlight,’, geelrood.

‘Titia’, fuchsiarood.

‘Venus,’ is spirea rood met donkerder centrum.

2 Cultivars voor de latere bloei en buitenteelt:

‘Amazone,’ framboosrood met purperen hart.

‘Appleblossom,’ wit met karmozijnrood hart, groot.

‘Blue Bird,’ deze blauwe vogel is wit met een blauw hart, van buiten met een donkerblauwe gloed op lange, grote stengels.

‘Castor,’ is paarspurper.

‘Goliath,’, ivoorwit, punten purper met donker hart.

‘Hogar,’ roomkleurig met purperen hart.

‘Hollands Glorie,’ bariumgeel met donker hart.

De zeer mild bloeiende’ Huber,’ is aan de buitenkant dof roodkoperkleurig, van binnen wat bruinachtig-rood met zwart centrum.

‘Keukenhof,’, magnoliapurper, binnenkant licht goudgeel, het hart is meekrappurper.

‘Marquette,’, zwavelgeel, de punten zijn purper, zwart hart.

‘Nelson,’ is roomwit met donker magenta-rood centrum, de buitenkant heeft een opvallende karmijnrode middenrib.

‘Paradijsvogel’, is geelrood.

‘Radio,’, licht brons, karmijn gevlamd, de binnenkant is lichter met een zwart hart.

‘Rose Queen,’, licht oudroze, laag.

‘Swift.’ een mengeling van roe, geel en oranje.

‘Uranus,’, boterbloemgeel met zwart hart.

‘Vulcan,’, oranjerood.

‘Yellow Emperor,’ mimosageel.

Ixia maculata uit H. Andrews.

Planten.

De knollen vermeerderen zich op dezelfde wijze als de gladiool, uit 1 knol ontwikkelen zich dus 1 of meer nieuwe knollen en kralen.

De Ixia ‘s houden van een zonnige standplaats. Na het afsterven van het loof, begin augustus, worden de bolletjes gerooid en droog bewaard tot de planttijd. Als men in het najaar plant moet dit bij voorkeur na 1 december gebeuren omdat het gewas anders te vroeg opkomt en er gevaar voor nachtvorstschade ontstaat. Dan moet het gewas goed met stro afgedekt worden. Afhankelijk van het planttijdstip valt de bloei in juni of juli. De plantdichtheid is afhankelijk van het aantal spruiten dat per knol is ontwikkeld. Dit is per cv en per knol verschillend. De krokusachtige bollen worden 8cm diep, met dezelfde onderlinge afstand geplant.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl