Indigofera
Over Indigofera
Indigofera
mUit www.flickriver.com
700 soorten of meer komen voor in dit geslacht die in de warme en tropische streken verschijnen, een paar in de gematigde zones van Azië.
Meestal struiken, soms bomen of halfstruiken of kruidachtige planten.
Planten van verschillende vorm en meer of minder zijdeachtig behaard.
Bladen zijn oneven geveerd, 5-13, zelden verdeeld, soms simpelweg 1-bladig.
Bloemen zijn gewoonlijk klein en komen in okselstandige trossen of aren, 2-15cm, aan zomertwijgen en zijn korter of iets langer dan de schutbladen, kelk met korte buis en 5tandig, kielblaadjes hebben aan beide zijden een verdikking of spoortje, stijl is onbehaard, peul is smal en de binnenkant met dwarsschotjes, in de kleur van purper tot roze en wit, vlinderbloemig.
Fabaceae, vlinderbloemige, Galega klasse.
=Indigofera amblyantha, Craib. (stompe bloem) Geveerde bladeren met 7-9 elliptische, stompe 1.5-3.5cm lange en 8-16mm brede, blauwachtig/groene en aan de voet wigvormige, aan beide kanten behaarde blaadjes.
Opgaande struik met eerst dicht behaarde en later kale twijgen.
Roze bloemen van 5-7mm in kort opstaande trossen van 10cm lang die zeer rijk bloeien, vlag met lepelvormig top in juli/augustus.
Uit Midden China, wordt 75-150cm hoog.
Indigofera australis Willd. (zuidelijk) opgaande struik tot 2m met flexibele stengels.
Geveerde bladeren, een 10cm lang en fluweelachtig in het aanraken.
Ongewone bloemkleur, gaar door zacht purper, vaak roze in september-november.
Australian indigo komt uit Australië.
Uit Jardim formosa.
=Indigofera decora, Lindl. (sierlijk of statig) Bladeren van 10-15cm lang zijn geveerd, 5-13 elliptische tot breed lancetvormige, genaalde blaadjes met wat blauwachtig/groene en wat behaarde achterkant
Opgaand struikje met ronde, rood/bruine twijgen.
De roze/rode bloemen van 1-2cm staan in 20cm lange, opstaande trossen terwijl de witte vlag roze gestreept is, kelkslippen zijn breed 3hoekig in juli/augustus.
Uit China/Japan, wordt 30-80cm hoog. Is beschreven in 1840.
Summer wisteria, witte indigostruik.
Indigofera dosua Buch.-Ham. Spreidende heester van 5-40cm hoog.
Violet roze bloemen in bloemtrossen van 5-15cm in juli-september.
Bladeren van 4-10cm met 13-39 deelblaadjes.
Uit zuid Azië.
Kan tegen -10, bedekken.
Indigofera heterantha, Wall. (verschillende bloemen) Bladeren zijn geveerd en 10cm lang met 13-21 deelblaadjes, van onderen iets blauwgroen en behaard.
De paarsrode bloemen staan in trossen van wel 15cm lang.
De hangende peulen worden later roodbruin.
Te gebruiken als solitair op elke grond.
Is een 2m hoog struikje die breed uitstaat. Niet geheel winterhard, maar loopt meestal weer uit.
Himalayan indigo.
‘Gerardiana,’ (P. Gerard, Engels/Indische officier en plantenverzamelaar)
Het blad is een feest, elegant en oneven geveerd, varenachtig van een zacht licht groen teint, 8cm lang met 5-12 paar ovale deelblaadjes van 9-15mm lang en 4-8mm breed en aan beide zijden aanliggend behaard. De toppen van de bladeren zijn als het ware genaald doordat de hoofdnerf er bovenuit priemt.
Een fijn struikje met een ranke en sterke vertakking van fijne zilverachtig behaarde twijgen die op het eind wat overhangen.
Het gewas laat in augustus/september de purper/roze vlindertjes vliegen op het ritme van de wind in 15cm lange en opstaande trossen. Bloem is tot 1cm lang en kort gesteeld, de vlag is teruggeslagen en aan de buitenkant zwak behaard.
Peul is tot 5cm lang met vele zaden.
Het is de Indigostruik die uit de Himalaya komt en 60-100cm hoog wordt.
Wordt gekweekt voor tuingebruik maar wil wel eens terug vriezen in de winter. Loopt toch in het voorjaar weer goed uit, maar door dit afvriezen geeft het laat kleur aan de tuin. Het is wel handig om de plant te midden van grote voorjaarsbloeiers te zetten om de dode voorjaarsplant zowat te bedekken. De indigostruik bloeit aan nieuwe scheuten wat betekent dat als die niet afgevroren zijn toch afgesnoeid moeten worden.
Uit Curtis botanical magazine.
Indigofera kirilowii, Maxim. (P.Y. Kirilow, Russische botanicus in de eerste helft van de 19de eeuw)
Bladeren van 10-15cm lang zijn geveerd met 7-11 blaadjes die eirond tot breed eivormig zijn, genaald en aan de bovenkant heldergroen en wat behaard, de onderkant is grijs/groen en behaard
Jonge twijgen zijn kantig en aan de top behaard.
Bloemtrossen van 12cm lang met 2cm lange donkerroze bloemen die aan de buitenkant ruw behaard zijn, lancetvormige kelkslippen in juni/juli.
Brede en opgaande struik.
Uit N. China, Mantsjoerije en Korea wordt 60-80cm hoog. Is beschreven in 1901.
Indigofera potaninii, Craib. (G.N. Potanin, Russische natuuronderzoeker en plantenverzamelaar, 1835-1920) Geveerde bladeren met 5-9 blaadjes die elliptisch tot eivormig/elliptisch zijn met wigvormige voet, 1.5-2cm lang en 6-10mm breed met grijs/groen onderkant en aan beide zijden aanliggend behaard.
Opgaande struik met eerst behaarde en later kale twijgen.
Opstaande bloemtrossen van 12cm lang met lila/roze bloempjes van 8mm lang in juni/juli
Uit N.W. China, wordt 75-150cm hoog.
uit botanical magazine
Indigofera psoraloides.
Komt uit de Kaap en werd geteeld door Mr. Miller in 1758. Geeft van juli tot september levend purperen bloemen en meestal zaden waarmee ze vermeerderd wordt, ook door stek.
Uit M. Vogtherr.
=Indigofera suffruticosa, Mill. (half heesterachtig) (Indigofera anil, L. ) (Indigo of Indisch blauw) Het plantje heeft oneven geveerd blad.
Dit is een anderhalve meter hoog struikje met witachtig gestreepte takken.
Uit de bladoksels verschijnen de trosjes rode vlinderbloemen.
De blauwe verf hiervan is ook gevonden in Inca graven.
Is afkomstig uit tropisch Amerika.
Anil. Guatemalan indigo.
Uit Redoute.
Indigofera tinctoria, L. (verf leverend) een struik van 1-2m hoog die eenjarig, tweejarig of meerjarig kan zijn afhankelijk van het klimaat waar het groeit.
Licht groene bladeren.
Roze bloemen in juli.
Indigostruik is een plant die in India, Sri Lanka en Coromandel kust gekweekt wordt en waarvan de groene delen een blauwe kleurstof afgeven, indigo.
De plant is afkomstig uit de Himalaya en is bekend sinds 1842 in Europa.
Naam, etymologie.
(Dodonaeus) ‘Gracias ab Orta schrijft dat er in Oost-Indië een kruid is dat mangiriquam heet daar het Nil of Indische blauw van gemaakt wordt wat sommige voor een soort van basilicum houden omdat de Portugezen allerhande basilicum mangiriquam noemen, als Clusius betuigt.’
Indigofera, van Latijn indigo: een blauwe verf, en fero: dragen.
Indigo, Duits Indigostrauch of Anil, Engels true indigo plant, Frans indigotier. Het woord indigo is in 1582 in Duitsland bekend. Het woord stamt uit Spaans indico wat afkomstig is van het Latijnse indicum: het Indische blauw, ferre: dragen of voortbrengen. Reeds de Grieken noemden de uit Oost-Indië afkomstige blauwe verfstof indikon (pharmakon) maar de Spanjaarden hebben het gewas opnieuw in Europa bekendgemaakt. A. Munting; ‘Indigo heet ook zo in het Latijn en wordt door de Indianen Gali of Nil genoemd en door de Portugezen Herva d’anir of anil.’
Nil of anil uit Arabisch uit Sanskriet ‘nīlla’ blauw of ‘nīlī’ de indigoplant.
Arabische schriftstellers gebruiken ook het Hindoestaanse woord nil: blauw, zie I. anil.
Gebruik.
De rijke blauwe kleur wordt verkregen door fermentatie. De meeste Indigofera soorten kunnen dit leveren, maar het meest en de beste is van deze soort, de verfindigo en van Indigofera anil.
Om die kleur eruit te halen mag de plant niet in bloei komen, omdat het blad dan hard en droog wordt. Na gesneden te zijn worden de bladeren ondergedompeld in water totdat dit voldoende geweekt is en het water groenachtig verkleurt, dan wordt het sap in een ander vat over gedaan en door schepraden zoveel mogelijk met de lucht in aanraking gebracht. Onder invloed van gistcellen of splijtzwammen ontstaat dan de blauwe kleurstof. Die kleurstof is in water onoplosbaar en bezinkt. Dat bezinksel wordt in elkaar geperst en komt zo in de handel.
Historie.
We weten dat de blauwe kleur in de oude wereld al verscheidene eeuwen voor Chr. werd gebruikt want Herodotus noemde al textiel dat geverfd werd met indigo. Bij de Grieken was die kleur bekend als indikon: Indische verf. Mogelijk is India het thuisland van de indigoplant. Indigo is gevonden bij mummies te Egypte. Later kweekten de Joden het gewas ook en nog 1320 na Chr. bloeide de indigocultuur bij Jericho.
(Dodonaeus) Ԅaar is nochtans bij de Arabieren een ander nil, wat Granum Nil en Hab alnil genoemd wordt waarvan Avicenna spreekt in het 306ste kapittel en Serapio in het 283ste kapittel wat een soort van winde of Convolvulus is. Isatis Indica is dat waarmee men het Indicum of Indisch blauw maakt, in Indisch ook gali en nil genoemd, in het Arabisch anil of annil die van onze wede vrijwel niet verschilt. Het wordt ook nis of annir genoemd al of men blauw zei.
Daar zijn sommige van mening dat het schuim wat het sap van dit kruid uitwerpt wanneer men de lakens of de wol daarmee verft niets anders is dan het Indicum van Dioscorides en eigenlijk het tweede Indicum wat nochtans niet genoeg blijkt, want Dioscorides zegt niet dat Indicum komt van het opwerpen of schuim van de wede als die kookt of bijna overloopt, dan hij zegt alleen dat Indicum uit koperen vaten opgeworpen wordt. Want van alle beide soorten van Indicum schrijft Dioscorides op deze manier in zijn vijfde boek; Het ene komt vanzelf voort en is als een ecbrasma in het Grieks of over kooksel en anders overvloeiend van het Italiaans riet, het andere dient de ververs en is een purperen bloeisel dat van de koperen vaten opgeworpen is en van de ververs afgetrokken wordt of afgenomen en gedroogd.’
Bij Plinius wordt een indicum (pigmentum) vermeld. Een blauwe verfstof die na purper het hoogst gewaardeerd was. De stof kwam eerst na de waterweg naar O. Indië in gebruik, daarvoor zelden en zal wel door karavanen meegebracht zijn. Plinius kende ook de rode damp die de indigo in de ververij veroorzaakt, ook zijn medisch gebruik. Zijn verhaal stemt met dat van Dioscorides overeen.
Marco Polo beschrijft in 13de eeuw de bereiding en herkomst van Indigo naar eigen waarneming, hij wijst Plinius terecht met de mededeling dat de stof niet uit het schuim van de zee ontstaat, dat zich aan planten en rottende stoffen vasthecht. Tot in de 17de eeuw bleef het middel onzeker, men hield het toen nog voor een delfstof.
Op Java is het gewas al vanouds bekend. De cultuur werd door gouverneur den Bosch zeer gestimuleerd, vooral Indigofera tinctoria en Indigofera anil die door hen taroem-kumbang en taroem-kajoe genoemd werden. De planten werden op goede stranden en sawa’s gekweekt, op de sawa ‘s na de rijstoogst.
Van Linschoten; Het anil, anders indigo genoemd, en in Guzaratte gali, van andere nil, wat een kostbare verf is en zeer in Portugal getrokken en verhandeld wordt groeit in Indien in koninkrijk van Cambodja. Het kruid wordt gezaaid gelijke ander kruid en op zijn seizoen geplukt en gedroogd en daarna nat gemaakt en gestoten en alzo zekere dagen weer gedroogd en bereidt; is in het eerste fijn groen, maar daarna wordt het fijn blauw, gelijk als het blijkt als herwaarts over gebracht is en hoe dat het schoner van aarde en stof is, hoe het beter is, en om dat te beproeven of het goed is zo brandt men met het met een kaars zo 't zich ontdoet gelijk fijn meel, zo is het goed, maar zo 't wordt gelijk zand deugt het niet; desgelijks geworpen in water, zo ’t drijft is het goed en zo 't te gronde gaat is het kwaad. Deze anil wordt in grote waarde gehouden en geld altijd of gewoonlijk, zo in Indien als in Portugal, meer dan de kruidnagels. De koning heeft het binnen weinig jaren herwaarts verpacht dat het niemand in Indien mag kopen noch naar Portugal brengen dan de pachters, gelijk als de peper.
In 1516 werd de eerste grote hoeveelheid van Indigo naar Europa gebracht. Het eerst door de Hollandsche Indische Company. Eerst werd het gebruikt om de kleur van pastel te versterken. Vervolgens, doordat de O.I.C. grote hoeveelheden aanvoerde, verfden de Hollanders alleen nog maar met indigo. Door het uitgebreide gebruik en sterke invoer voelden de Hollandse wedefabrikanten (Isatis) zich bedreigt en wisten te bereiken dat de invoer van Indigo gestopt werd. In Engeland, onder regering van Elisabeth, vernielde men zelfs de zich in het land bevindende Indigo.
In 1742 kwamen zaden van Indigofera tinctoria naar Amerika door luitenant-kolonel George Lucas. In 1747 waren er oogsten in geheel Carolina. Daarvoor was de stof geïmporteerd uit de oost. Toen men zelf indigo kon produceren gaf het Britse gouvernement een premie. In 1775 was de productie meer dan een miljoen pond indigo. De onafhankelijkheidsstrijd vernielde de industrie en de opkomst van katoen verdrong deze teelt.
Duits verbod.
In Duitsland was het eerste verbod in 1577 van Frankfurt uit en werd meerdere malen, de laatste nog in 1654, in herinnering gebracht. De Nürnbergers lieten elke verver jaarlijks zweren dat hij geen Indigo gebruikte en bedreigden hem met de doodstraf bij overtreding. Toch vond er uitbreiding plaats en in 1699 kon Colbert alleen nog maar bevelen dat Indigo niet zonder wede gebruikt mocht worden. De volledige vrijgeving dateert van 1737. Tijdens het continentale stelsel heeft men in Frankrijk weer zijn toevlucht moeten nemen tot de wede of pastel.
Indigo wordt ook gemaakt van Polygonum tinctorium, Nerium tinctorium en de wede, Isatis. Indigo wordt nu synthetische gemaakt sinds ene Bayer uit Duitsland een chemische formule uitvond in 1897. het is de kleur van spijkerbroeken.
|
|
De heesters kunnen als halfheesters behandeld worden door ze zeer kort terug te snoeien omdat ze aan de zomerse twijgen bloeien.
Ze verlangen een zonnige en beschutte plaats en in de winter enige bedekking.
Zaaien kan heel goed wat later in het voorjaar vanwege het bevriezen van de jonge plantjes. Of in een kas in februari bij 15 graden, zaden eerst een dag in water van 50 graden voorweken. Vermeerderen kan het beste gebeuren door afleggen. Buig de onderste twijgen naar beneden, maak een kuiltje, zorg dat de top rechtop komt, bindt die vast aan een piket. Zorg dat de grond daar voldoende vochtig blijft, na 1 groeiseizoen afsnijden van de ouderplant en oppotten.
Gemakkelijk is via wortelstek. In februari rooi je wat wortels op. De stevigere wortels verdeel je in stukken van een 10cm en leg je ze horizontaal in stekgrond. Afdekken met een 2cm stekgrond en bevochtigen. Bij warmte, 18 graden, zullen de knoppen direct beginnen te groeien, na het uitlopen verspenen en half weg mei in buiten te planten.
Scheuren. Zomerstek zou ook kunnen in juli/augustus met 0.5 ibz.
Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl