Misopates

Uit Deutschlands flora.

Misopates orontium, Rafin. (mogelijk genoemd naar de rivier Orontes in Syrië) (Antirrhinum orontium, L.)

Akkerleeuwenbek groeit als onkruid in granen en wordt 30cm hoog.

Bladen staan meestal afwisselend en zijn lijn/lancetvormig.

Een veel kleinere plant dan de gewone leeuwenbek, de bloemen zijn vrijwel onopvallend met hun doffe purperen kleur van juli tot oktober. Wordt herkend door de bladige bloembladen die veel langer zijn dan de kleine bloemen.

Eenjarige uit Eurazië.

Deze akkerleeuwenbek zou verdovend en zelfs giftig werken.

Scrophulariaceae, nu Plantaginaceae.

Naam, etymologie.

Misopates orontium en orontium is een naam van een plant bij Grieken.

(Dodonaeus) (a) ‘Als de bloemen vergaan zijn volgen er ook ronde zaadbolletjes na die kleiner en korter zijn dan die van de voor beschreven grote Orant en zijn open en met vele gaatjes doorboord en lijken alzo op een mensen doodshoofd enigszins en daarin ligt zeer klein zaad.’

Duitse Todtenkopfel en Franse tete de mort: doodshoofd is zo genoemd naar de vorm van de zaaddoos.

Dodonaeus (b) ‘Hier te lande noemt men dit kruid klein Orant. In het Latijn heet het Antirrhinum minus of Antirrhinum silvestre, dat is wilde Orant. Het is zonder twijfel een wilde soort van Orant.’

De naam orant komt in middeleeuwen voor, de grote orant is Antirrhinum majus, dit is de kleine orant, Duitse Orant of Dorant, Engelse orance.

(Dodonaeus c) ‘Om de grote gelijkenis die de naam Orant heeft met het woord Orontium hebben sommige willen besluiten dat het de Orontium is daar Archigenes bij Galenus van vermaant in het negende boek van de geneesmiddelen naar de plaatsen en zegt dat het water daar het Orontium in gekookt is geweest zeer goed is om er de geelzuchtige mensen mee te baden en af te wassen. Dan of het echt hetzelfde is kan ik niet verzekeren gemerkt dat de beschrijving daarvan nergens gevonden wordt, ja zelfs nergens elders genoemd wordt dan op de voor vermelde plaats van Galenus. Maar het schijnt dat dit ons klein Orant meer gelijkenis heeft met dat gewas wat van Dioscorides met naam Phyteuma beschreven wordt in zijn vierde. Sommige noemen dit kruid op het Latijn Caput Maurohebraei of Caput Simiae, dat is het hoofd van een Jood, Moor of aap, anders Maraenscop of apenhoofd.’

Engelse calfs snout, small snapdragon, Duitse Affenschadel, Hundskopf of Hundsschadel, Kalbsnase.

(d) Akker- of rode leeuwenbek, Engelse lesser snapdragon, weasels snout, Duits Acker-Lwenmaul, Feldlwenmaul, Frans muflier des champs.

H. Bock; ‘Toen de kunstige koning Osiris van zijn broer Typhon om kam, liet zijn vrouw Isis hem heerlijk te Memphis in de Egyptische stad ter aarde bestellen. Niet lang hierna toen bij de Egyptenaren een os uit hetzelfde oord van de begrafenis verscheen meende ze het was hun koning Osiris, richten daarom een os op en bouwden hem een tempel en aanbaden hem dan aan als hun God. Na deze stier is dat kruid boven gemeld ook Osiris genoemd geworden zoals dan gewoonlijk alle voorname kruiden van de koningen en vinders hun namen hebben. Deze tegenwoordige kalfsmuil of orant dat men in Westerich strijkkruid noemt heet billijker Osyris vanwege de gestalte dan Linaria. Omdat de zaden met gaten aan dit kruid de kalfneus gelijk is. Dioscorides zegt dat Antirrhinon goed is voor toverij van de gemeenschap, alleen dat men het bij zich draagt als dan mag niemand door Philtra of ander avontuur tot liefde bedrogen worden. Als andere zou het diegene zo gedacht kruid bij zich hebben voor iedereen aangenaam en waard maken. Ik hou wel van het mooie en gele, vooral wanneer ze zich daarmee lieten verven.

De vrouwen zieden dit kruid dor en groen met water en aluin, maken alzo de bedden schoon geel daarmee.’ Strijkkruid omdat van de bloemen een gele verf gewonnen wordt om mee te strijken.

Gebruik.

Het gebruik was vroeger zo. (Dodonaeus)’Deze kleine soort van Orant wordt nergens in gebruikt of goed gevonden, maar indien het echte Phyteuma van de ouders is dan is het goed om tot liefde te verwekken. Want zo Dioscorides schrijft Phyteuma wordt gemengd onder de dingen die men in de minnedranken plag te doen die van de vrouwen en jonge mannen die verliefd zijn en van liefde mistroostig zijn bereid worden om de harten van hun beminde naar zich te trekken of te lokken gelijk men gelooft dat men met het kruidje volg me na zou kunnen doen. Maar diergelijke krachten van de kruiden te willen eisen of verwachten is niet alleen belachelijk, maar ook strafbaar.’

De roodbloeiende orant beschut tegen hekserij. Men legt dit in de wieg van een kind om die tegen alle kwaad te beschermen. Als een hond betoverd is en niet meer bassen kan, geef hem dit kruid en hij blaft weer als nooit tevoren. De oude Matthiolus verhaalt van een kettinghond die betoverd was en pas begon te blaffen als men deze leeuwenbek in zijn mand legde.

In een groot deel van Noord Duitsland was het een schutmiddel tegen kinderen stelende dwergen. Er is een kruid dat de kabouters van de zuigelingen afhoudt en ze niet steelt, dat is de durant. Als je dit aan het kind bindt is het veilig. Een kraamvrouw in Hartum, die dit gedaan had, lag te bed en kon niet slapen. Twee kabouters kwamen zachtjes aan, bij de wieg merkte een van het de durant en zie:

‘Stoot niet aan de durant,

anders komen wij niet weer

In t Vaderland.’

Ze zetten hun nevelkappen op en waren verdwenen.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/