Cola

Uit M. Vogtherr.

Waarschijnlijk bestaat dit geslacht uit een 125 of meer soorten die in tropisch Afrika voorkomen.

Bloemen staan in oksel- of eindstandige trossen.

Altijdgroene bomen van 20m hoog met glanzende, grote ovale bladeren van 30cm.

Ze worden het meest gekweekt om de vruchten.

Ze zijn in Amerika beroemd geworden door medische gebruiken en als koele zomerdrank. Cola vormt een van de hoofdbestanddelen van Coca-Cola.

Al vroeg werd deze plant geïntroduceerd in de Kew Gardens waar het gewas pas in 1868 bloeide.

Malvaceae, subfamilie of familie Sterculiaceae.

Cola vera, K. Sc. (echt) en =Cola acuminata, Schott & Endl. (toegespitst) (Stercularia cola)

Altijdgroene bladen staan afwisselend en zijn gesteeld, leerachtig met duidelijke nerven aan de onderkant, 30cm lang.

Bloemen zijn geel en staan met 15 of meer stuks in oksel- en eindstandige trossen.

Cola wordt zo groot als een appelboom en komt nu algemeen voor en wordt veel geteeld, vooral in Jamaica.

Het is een boom die inlands is in Afrika, 20m. De eerste is beschreven in 1820 en de tweede in 1900.

Naam, etymologie.

Cola is zo genoemd naar de inlandse naam, kola of cola. Duits Kolabume.

Cola, kola, korra, goora of gorra, in de streek Mayombe wordt die makazu genoemd.

Gebruik.

(Dodonaeus) ‘Coles is een vrucht die in Afrika groeit aan een boom of heester met bladeren als die van de perenboom, maar langer en is onze gewone boon zeer gelijk en wit van schil en van vlees roodpaars of vermiljoen rood, de hauwen zijn veel groter dan die van onze bonen die vier of vijf vruchten bevatten die aan draadjes geregen worden en gedroogd omdat als ze gekauwd zijn voor de maag nuttig zijn en alle spijzen goed laten smaken die men daarna eet, ja sommige eten er drie of vier met nuchtere maag en blijven zo die hele dag zonder meer te eten of te verhongeren.’

Colanoten worden in veel Afrikaanse culturen gekauwd, individueel of gezamenlijk in groepen. Vaak ceremonieel gebruikt en aangeboden aan stamhoofden en gasten.

De colanoten zijn ter grootte van een kastanje noot. Ze worden door de inboorlingen gebruikt om hun hongergevoel te verdrijven en om zo zonder moeheid te kunnen doorwerken. Dit gegeven werd door slavendrijvers wel misbruikt die hen als beloning voor hun werk dan in colanoten uitbetaalden. Door deze zaden te gebruiken konden de slechte klimatologische omstandigheden beter verdragen worden, verminderde tevens de drankzucht en verdoofde de moeheid.

Colanoten bevatten meer coffeïne dan de beste koffie. De colanoot is beroemd geworden om zijn medische eigenschappen, als zomerdrank en als lust verhogend middel. Ze werden door de slaven in Brazilië en andere landen geïntroduceerd. Ze worden in het geheel gegeten of gepoederd en vermengd met een vloeistof tot drankje gemaakt. Kolanoot is nog steeds een ingrediënt in Coca-Cola. De eigenschappen van kola zijn hetzelfde als die van cafeïne; ze veranderen enkel naar gelang de bindmiddelen die aanwezig zijn.

De zaden of noten bezaten dan ook een grote waarde. Ze worden al sinds onheuglijke tijden door de mensen gebruikt als ruil- en handelsmiddel. In begin 1800 kon men in Guinea voor 50 noten een vrouw kopen. Hier was toch ook sprake van inflatie want een 50 tal jaren later moest men al een paar zakken vol betalen. Het aanreiken van colanoten was in Afrika een verzekering van gastvrijheid en bescherming, zonder die aanrijking was er geen handel mogelijk.

Folklore.

Geknabbelde colanoten geven een rood sap af dat de Congolese tovenaars gebruiken om iemand van een betoverde ziekte te genezen. Ze overspuwen er het gehele lijf van de zieke mee en onder dit spuwen houden ze achtereenvolgens twee vingers op het voorhoofd, slapen, borst, polsen, bovenarmen, voeten en knien zodat op elk van die lichaamsdelen twee plekjes onbespuwd en zwart blijven. Hout wordt gebruikt om er ukelele van te maken, een gitaarinstrument.

De vrucht werd als vrouwelijk beschouwd en zou lust verhogend werken. De vrucht van Garcinia kola, Heckel, de mangosteen, gold als de manlijke.

Planten.

Vermeerderen door de grote zaden in een pot te kweken, ze kunnen slecht tegen verplanten. Ook is stekken mogelijk.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl