Aronia

Uit J. C. Krauss. Aronia arbutifolia (L) Pers. var. Pumila.

Dit geslacht is na verwant aan de lijsterbes, Sorbus, en kan er zeer gemakkelijk bastaarden mee vormen. De bastaard met de lijsterbes heet Sorbaronia en die vertoont alle denkbare overgangen tussen het enkelvoudig blad van Aronia en het geveerde blad van de Sorbus.

Rosacea, Pomaceae, appelklasse. Aronia is een struikachtig groeiend geslacht die met de meidoorn overeenkomt in de vleesachtige meidoornachtige vrucht.

Ze worden gekweekt vanwege het sierlijke blad en de vruchten, ook voor de herfsttinten.

Het zijn lage en bladverliezende planten.

Bladeren zijn kort gesteeld, klierachtig getand, enkelvoudig en staan verspreid met kleine en vroeg afvallende steunblaadjes.

De witte of roze bloemen staan in kleine trossen, 5 kelk en 5 kroonbladen met talrijke meeldraden, 5 stijlen die aan de basis vergroeid zijn.

De vrucht is kleine en appelvormig met blijvende kelk en kroonslippen, wit, rood, purper of zwart.

Deze 2 soorten zijn inlands in N. Amerika waar ze in vochtige streken gevonden worden. Mogelijk komen er 9 soorten voor in Z. Europa en W. Azië en algemeen rondom Jeruzalem waar de vruchten tot jam gemaakt worden.

Aronia arbutifolia, Ell (met blad als Arbutus) Bladeren 6-9cm lang en eivormig of ovaal met spitse top en fijn klierachtig gezaagde bladrand, diepgroen en van onderen grijs viltig behaard met mooie bruin/rode herfstkleur.

Een struik met slanke en eerst grijs viltig en later olijf/groene, aan de zonkant bruin/rood gekleurde twijgen met iets overhangende top.

Bloeit in mei in kleine en dicht viltig behaarde tuilen, bloemen tot 12mm in diameter, wit met iets bleekroze bij uitbloeien, kelkslippen zijn klierachtig behaard.

Scharlaken/rode vrucht van 6-8mm in diameter en bijna rond die zeer lang aan de struik blijven

De rode appelbes komt uit N. O. Amerika en wordt 3m hoog.

‘Briljant’ is geselecteerd vanwege zijn mooie herfstkleur.

Naam, etymologie.

Aronia is een vervorming van Aria. (Crataegus aronia)

Appelbes, smaakt naar appel, Duits Kahle Apfelbeere en Engelse red choke berry. Chokeberry naar de scherpe smaak die rauw niet te eten zijn. Rode appelbes en Engels red chokeberry.

Uit J. C. Krauss.

=Aronia melanocarpa, Ell. (zwarte vruchten) Bladen zijn kort gesteeld, ovaal en glanzend van boven en van onderen licht groen, 2-6cm lang vaak met de grootste breedte boven het midden, fijn klierachtig gezaagd of gekarteld, mooie bruin/rode herfstkleur.

Twijgen zijn eerst spaarzaam behaard maar worden al gauw kaal.

Bloemen zijn wit of wat roze getint met roze meeldraden in tot 4cm brede tuilen in mei, bloemen tot 12mm in diameter.

Vruchten zijn 6-8mm in diameter.

De black chokeberry is een meer gedrongen groeiende struik die veel worteluitlopers maakt, kleiner, 1m, zelden 3m en smaller dan de purperen.

Is het mooist in blad en bloem maar de glimmend zwarte vrucht krimpt spoedig in, die van arbutifolia heeft opvallender en meer vruchten die tot ver in de winter eraan kunnen blijven zitten.

Komt uit N. O. Amerika. Is beschreven in 1820.

‘Viking en’Tero’ in Duits als Schwarze Colorado-Beere, zijn geselecteerd vanwege geschikte vruchten om er jam van te maken, ook als vervanger voor cochenillerood als voedselverf.

Naam, etymologie.

Zwarte appelbes en Engelse black chokeberry, Duitse Apfelbeeren, Schwarze Eberesche.

Uit www.tuinwinkelcentrum.nl

Aronia x prunifolia, Rehder. (met blad als Prunus), een hybride tussen Aronia arbutifolia en Aronia melanocarpa, beide inheems in de oostelijke Verenigde Staten.

Heeft grote, tot 8cm. glanzende bladeren die in de herfst rood verkleuren.

Witte bloemen staan in stengeltrossen.

Vrijwel zwarte, glimmende vruchten van een cm doorsnede.

Groeit op dezelfde plaatsen tot in moerassige gebieden. Is nu hier soms inheems.

De zwarte of purperen appelbes wordt een paar meter hoog en breed.

Het gebruik als ooftboom begon in het begin van de 20^ste eeuw door de Russische bioloog en ooftzoeker Iwan Mitschurin (Mitsjoerin) rond 1910 uit de zwarte lijsterbes en Kaukasische wilde appel door kruising verkreeg en tenminste veredeld heeft. De erwtengrote, zwarte en vaak met was overtrokken vruchten die vanaf midden augustus tot oktober geoogst kunnen worden smaken zoetzuur. De bessen worden gedroogd als rozijnen of als sap gedronken.

Purperen appelbes, purple chokeberry. Ԗikingՠkrijgt grote vruchten.

Planten.

Ze verlangen allen een niet te droge en vruchtbare zandgrond en tamelijk veel licht

De meeste soorten kunnen vermeerderd worden door zaad. Verwijder het vruchtvlees, gelijk uitzaaien. Of mengen met zand, stratificeren, en in de winter in buiten laten liggen in een bak, mengen, en op tijd uitzaaien, maart. Vermeerdering kan ook door worteluitlopers, maar ook door zomerstek. Ook door afleggers.

Neem in juni/juli 10cm lang topstek van zacht hout, het mag een beetje houtig zijn. Zitten er bloemknoppen in, haal die dan weg. Gebruik ook gezond blad, zonder schimmeldelen. Onderste bladen er af halen, licht verwonden, zoals je met de duimnagel zou doen. Doop die onderkant in 1% ibz groeistofpoeder. Planten in stekgrond, dit is 4 delen gezeefde turfgrond met 1 deel scherp zand, aangieten, plastic erover heen en elke week even controleren op vochtigheid, droogte en schimmels. Laat het plastic er dan een paar uur af zodat het blad wat opdroogt en bedek het dan weer. De luchtvochtigheid is hoog genoeg als het plastic bedekt is met waterdruppeltjes, je kan de plant dan niet zien. De waterdruppeltjes houden ook ultraviolette stralen van de zon tegen, op droge plekken komt de zon erdoor en verbrandt het gewas. Je kan ook een halvarinebakje nemen, een paar cm. stekgrond erin, plastic eroverheen en vastbinden met een elastiekje Na enkele weken/maand is het stek geworteld, de plant begint dan te groeien, langzamerhand meer luchten en tenslotte het plastic eraf halen. Licht bemesten. In de winter vorstvrij houden.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl