Umbilicus

Uit W. Curtis.

Een geslacht van stam of bladsucculenten die het grootste deel van het jaar bladloos zijn, struiken of kruiden van zeer verschillende vorm.

Sommige zijn mooie winterbloeiers in potten, anderen zijn geschikt voor zomerbedden vanwege het dikke stijve blad.

Tegenoverstaande en zittende bladeren bezitten een waslaag waardoor het lijkt of ze berijpt zijn, vaak dik behaard. Hierdoor wordt uitdroging voorkomen.

Meestal hangen de wat knikkende, klokvormige bloemen naar beneden, de geel, rood of groene bloemen staan in eindstandige trossen.

Sommige soorten maken dichte rozetten op de grond en zenden kleine vertakkingen uit als bij Sempervivum. Meestal is er 1stengel die zich aan de top vertakt.

Een 60-100 soorten komen voor die meestal in Z. Afrika groeien. Vele oude soorten zijn nu in een eigen geslacht geplaatst als Echeveria, Umbilicus, Tylecodon etc.

Cotyledon soorten lijken veel op Tylecodon soorten, deze laatste verliest tijdens zijn rustperiode het blad.

Crassulaceae, vetplantenfamilie.

Umbilicus rupestris (Salisb.) Dandy (op rotsen groeiend) (Cotyledon rupestris Dandy, (Cotyledon umbilicus) (navelvormig) Bladen zijn rondachtig aan de stengels, met ronde vlekken aan hun randen en meestal wat omhoog staand aan de bovenkant. Ze zijn wat ingezonken in het centrum, gekweekte vormen hebben dit meer, vormen zo een kleine kop. Aren van lange hangende en klokachtige bloemen zijn van een groengele kleur en verschijnen van juni tot augustus.

Wall pennywort is een meerjarige en wat succulente plant van een 30-50cm hoog. Groeit op oude muren of daken en druipende rotsen in bergachtige gebieden van Europa. Is beschreven in 1828.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘De eerste soort heet gewoonlijk in Nederland navelkruid.’

Duits Nabelkraut, naar de ingedrukte navelvorm van het blad.

Dodonaeus (b) ‘Jacobus Manlius noemt het Scatum caeli en Scatellum. In Itali heet het copertoie of cupertoiule en ombilico de venere, die van Salamanca vasillos, naar de gedaante van de bladeren, anderen oreja de monje of abad, in Frankrijk escuelles, in Spanje capedella en Scudetes omdat de bladeren op kleine schoteltjes lijken.’

Dodonaeus ‘Dan het heeft zijn naam bij de Grieken en Latijnen gekregen naar de gedaante van de bladeren die op kleine naveltjes lijken, want de Latijnen noemen het Umbilicus Veneris en Acetabulum naar het Grieks Cotyledon, sommige andere noemen het in Latijn Herba coxendicum.’

Dioscorides noemde het κοτυληδώ, cotyledon: een ronde schaal of navel, naar de holach­tige delen van het lichaam. Het is le cotylei of cotylier van de Fransen. Umbilicus; navel, centrum van iets.

Dodonaeus (d) ‘Het heeft ook ettelijke bastaardnamen, te weten Cepos Aphrodites, dat is op het Latijns Hortus Veneris en op het Nederduits Venus hof of Ges omphalos, Terae umbilicus of navel der aarde en ook Stichis en Stergethron. De Grieken noemen het ook Scytalion en Cymbalion, de Fransen nombril de venus.’

Het is de Umbilicus Veneris van de Romeinen. Het zou de liefde bevorderen:’’Tuius foliorumque succes cum vino circumlitus aut collatus in pudendis constrictionum laxat.’ Clusius voegde de namen tezamen en zo werd het Cotyledon Umbilicus-Veneris. Venusnavel en een eerdere Griekse naam en minder beleefd, suggereerde de haarloze gladde afbeelding van Aphrodite ‘s privé-delen: ‘Nepos Aphrodites,’ letterlijk Aphrodite ‘s tuin.

In Engels Venus navelwort of lady ‘s navel.

(e) Engelse pennywort naar de bladeren die eruitzien als een penny, een naam al in 1440. Verder penny-pies, corn leaves, hip wort, kidney wort, wall penny grass of penny leaf. De dikke ronde bladeren zijn licht zilverachtig glimmend. Iers coinneal Mhuire: Maria' s kaars. Seed leaf omdat het embryo al in het zaad zit.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger. (164, 311, 309) ‘Tegen hete zwellen en vurige puisten: Neem het gestampte kruid en leg het pleistervormig op. Dioscorides, Galenus.

Tegen zweren van de darmen: Kook de wortel in wijn en laat daarvan drinken, of laat van het gedistilleerde water van dit kruid gebruiken. Ravelingius.

Men zegt ook dat de bladeren met de wortel gekauwd of gegeten de steen van de nieren en van de blaas breken kunnen en de plas verwekken.

Het kruid pleistervormig op alle zweren, wonden en kwetsingen gedaan, geneest die en laat het bloed ophouden en is zeer goed op de klieren en kropzweren en andere zwellen van de hals en meer andere ontstekingen.’

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl