Bergenia

Uit L. Watson.

De in het wild groeiende Bergenia' s zijn nogal variabel, wat te zien is bij zaaien.

10 soorten groeien oorspronkelijk in het Altai gebergte, Azië en Siberië.

Altijdgroene meerjarige planten met bladeren die in een spiraalvormige rozet staan

De schoenlappersplant is een mooie en vroeg bloeiende bodembedekker.

Dikke en vlakke wortelstok.

Grote, leerachtige, meestal groen blijvende bladeren, 6-35cm lang en 4-15cm breed, die in de herfst mooie bruin/rode kleuren krijgen.

Roze bloemen.

Saxifragaceae, Steenbreekfamilie, Saxifraga klasse.

=Bergenia ciliata, Stein. (gewimperd)

Lijkt veel op ligulata maar verschilt ervan doordat de bladeren aan beide kanten behaard zijn met een sterk gewimperde rand.

Bloeit in maart/april. ғuperbaծ

Uit N. W. Himalaya, wordt 30-40cm hoog.

Uit sv.wikipedia.org

Bergenia cordifolia, Sternb. (hartbladig)

Sterke plant met lang gesteelde bladeren die hartvormig/rond zijn, dik, gegolfd en gezaagd en 30cm in doorsnede, glanzend donkergroen met mooie herfstkleuren.

Dikke bloemstengels die even lang maar meestal korter zijn dan de bladeren.

Hangende dichte trossen van licht violet/roze bloemen met ronde bloemblaadjes in april.

De oude cordifolia is mogelijk de vroegste bloeier en maakt na de bloei, uit een lompe wortelstok, grote hartvormige bladeren. Mooi is deze hardroze vorm, een mooiere kleur dan moderne rode tinten.

Kan tegen zon en schaduw. Is bestand tegen droogte maar kan ook op vochtige plaatsen.

Kwam in 1793 aan vanuit het koude Siberi en wordt 30-40cm hoog.

Cv's, "Purpurea,  'Winterglut,', Senior,'

Naam, etymologie.

Bergenia is zo genoemd door Conrad Moench naar prof. Karl August von Bergen, auteur van botanische werken en hoogleraar in Frankfurt, 1704-1760.

Eerst werd het gewas nog vermeld onder Saxifraga en zo dikbladige steenbreek genoemd of Siberische steenbreek naar het land van herkomst. Enige vormen werden door Moench Bergenia gedoopt waarna later het hele geslacht die naam kreeg. In Engelse landen is het geslacht ook een tijdlang bekend geweest als Megasea, zo ook in Duitsland waar ook de naam Bergenie voor komt, ook Wickelwurze. Schoenlappersplant naar de grote, leerachtige bladeren. Engels pigsqueak naar het geluid dat bij het tegen elkaar aanwrijven van de bladeren ontstaat.

Uit E. Step.

= Bergenia crassifolia Fritsch. (dikbladig als Crassula) Zijn leren lappen zijn wat langwerpig, omgekeerd eivormig, fijn gezaagd tot bijna gaafrandig met de voet die in een brede steel uitloopt.

De purperroze en wat hangende bloemen met elliptische bloemblaadjes staan duidelijk boven het blad en zijn naar een kant gericht in april/mei.

Kwam in 1765 naar Europa en wordt 30-40cm hoog. Groeit in het Altai gebied tot Mongolië.

'Orbicularis,' is in alle delen veel kleiner. Glanzend donkergroene bladeren van 45-12cm lang en 3-9cm breed met wigvormige voet. Rode bloemstengels tot 40cm lang met rode bloemen en smal langwerpige bloemblaadjes.

Het is de Engelse rose root. Zijn bladeren zouden een vervanger zijn voor thee en door de Russen tea mountain genoemd zijn. De leren bladen vallen af en zijn dan zwart en zouden een geur hebben als Chinese thee.

Uit C. Loddiges.

Bergenia ligulata Engl. (lintvormig) Bladeren zijn rond tot omgekeerd eivormig met een hartvormige voet, 10-30cm in doorsnede met gewimperde bladrand, bladscheden gewimperd.

Eenzijdige trossen van hangende roze/witte bloemen met ronde bloemblaadjes en eivormige kelkslippen in maart/april.

Een van de vroegst bloeiende soorten waardoor de bloemen vaak in het voorjaar van het slechte weer te lijden hebben.

Uit de Himalaya wordt 25-35cm hoog.

'Leichtlinii,' (Max Leichtlin, kweker te Baden-Baden) met 30cm grote bronskleurige bladen en mooie roze bloemen.

Uit en.wikipedia.org

Bergenia x media Engl. (er tussenin) kruising tussen cordifolia x crassifolia wordt 30-40cm hoog.

Staat wat groei en bloeiwijze tussen beide ouders in.

Onbehaarde bladeren en purper/roze bloemen in april/mei.

Uit www.canadaplants.ca

Bergenia x newryensis Bergm. (gewonnen door T. Smith, kweker te Newry, Ierland) is de verzamelnaam voor alle kruisingen die ontstaan zijn tussen media, smithii, speciosa en subciliata en mogelijk nog andere soorten.

Al naar gelang de invloed van de ouderplanten lijken ze in groei en bloeiwijze op die, maar geen enkele van de vele vormen kan tot een bepaalde soort terug gebracht worden.

De naam is gekozen omdat vrijwel alle hybriden gewonnen zijn door T. Smith, Daisy Hill Nurseries te Newry, Ierland.

'Athlete,' met de grootste bladeren.

'Briljant', met grote bladeren die in de herfst prachtig bronskleurig zijn.

'Campana,' groeit laag met kleine bladeren en 40cm hoge bloemstengels met lila/roze bloemen.

'Compacta', blijft laag en groeit gedrongen met kleine bladeren en roze bloemen.

'Corrugata' met gegolfde bladeren.

'Croesus; met 's winters mooie bronskleurig/rode bladeren, is de kleinste vorm.

'Magnet' met grote bladeren en roze bloemen.

'Magog,' lijkt het meest op cordifolia, lage en gedrongen groeiende plant met kleine bladeren en purper/roze bloemen.

Andere vormen.

'Purpurea,' is donker lila rood. Die is in Engeland in 1879 in de handel gebracht en heeft de bloem boven het blad.

'Delicata.' heeft zacht roze/witte bloemen.

Hybriden komen veel uit Duitsland waar Arends de zomerluchten weerspiegeld zag in de bloemen.

'Abendglut,', in de halfgevulde donkerrode bloem wordt de avondgloed weerspiegeld.

'Morgenrote,' is een kleur van diep paarsrood alsof we later op de dag hevige regenval krijgen.

'Silberlicht' is lichtend wit later neigt het naar roze.

Verder zijn er Engelse vormen als:

'Perfect,' in helder lila rood en rijk bloeiend.

'Sunningdale,' is lilakarmijn, het blad is in winter mooi purperrood.

Uit www.gardenworldimages.com

Bergenia ornata, Guill. (versierd) Gesteelde bladeren zijn eivormig tot omgekeerd eivormig en 20cm lang met een breedte van 16cm met gewimperde rand.

Lila/roze bloemen met ca. 1cm lange, eivormige bloemblaadjes in april.

Uit de Himalaya wordt 20-30cm hoog.

Uit Curtis botanical magazine.

Bergenia purpurascens, Engl. (purperachtig) Grote omgekeerd eivormig tot kort langwerpige bladeren met wat hartvormige voet en min of meer golvende, gave rand zijn glanzend heldergroen.

Purper/rode bloemstengel die boven het blad uitsteekt, bloemsteeltjes en kelk zijn dicht behaard, grote trossen van hangende wijnrode tot purper/rode bloemen in mei/juni.

Uit Sikkim tot W. Tibet wordt 30-40cm hoog.

Ԅelavayiռ/span> (J.M. Delavay, 1834-1895, Franse missionaris en plantenverzamelaar in Z. W. China) heeft zwak getande bladeren en veel grotere, klokvormige, violet/purperen bloemen met bloemblaadjes van 15-18mm lang. Wordt 50cm hoog.

Uit www.plantplaces.com

Bergenia x smithii Engl. (gewonnen door T. Smith, kweker te Newry, Ierland.) = kruising tussen purpurascens x cordifolia, staat in groei en bloeiwijze tussen beide ouders in. Grote bladeren en purper/roze bloemen in mei.

Uit Curtis botanical magazine.

=Bergenia stracheyi, Engl. (luitenant generaal en botanist in de Himalaya Richard Strachey, 1817-1908) Donkergroene en grote bladeren zijn omgekeerd eivormig, gekarteld en gezaagd met gewimperde rand, de voet loopt in de steel uit.

Bloemstengel, bloemsteeltjes en kelk zijn behaard. Grote trossen van zacht roze bloemen in mei/juni.

Uit de Himalaya wordt 30-50cm hoog.

'Afghana' uit Afghanistan heeft zuiver witte bloemen.

"Schmidtii,' (Haage & Schmidt, kwekers te Erfurt, Duitsland) heeft eivormige bladeren met meer ronde voet en gekartelde rand, bloemen lijken veel op die van crassifolia.

Uit www.desiribleplants.com

Bergenia x subciliata A. Braun. (half gewimperd) =kruising tussen crassifolia x ligulata en wordt 30-40cm hoog.

Staat in groei en bloeiwijze tussen beide ouders in.

Bladrand meer of minder gewimperd. Bloeit als laatste in juni.

Var. speciosa lijkt het meest op ligulata waarvan ze verschilt door de bredere, eivormige en meer leerachtige bladeren, grotere en licht roze/rode bloemen.

Planten.

Groeien vrijwel overal, in de zon als schaduw, liefst niet te droge plaatsen.

Kan vermeerderd worden door middel van wortelstek. De lange, artistieke en kromme boomachtige of rabarberachtige wortel wordt verdeeld in stukjes van 3-4cm, bedekt met wat grond en warm weggezet. Na enkele weken staan er groene blaadjes boven de grond.

Natuurlijk kunnen ook de zijknoppen met blad gebruikt worden. Ook scheuren van grondscheuten in het voorjaar gaat vrij gemakkelijk.

De tuinvormen komen uit zaad niet zuiver terug, de soorten kruisen onderling zeer gemakkelijk.

De meeste bloeien van maart tot mei met grote trossen bloemen in een kleur die vlakbij roze ligt. Ze passen goed bij Helleborus, varens, Rhododendron groepen, Azaleaճ Ajuga, Geraniums en Primulaճ.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl