Globularia

Uit J. Seboth.

Een familie die uit struiken halfheesters of kruiden bestaat.

3 geslachten en 20 soorten komen voor die in het M. Zeegebied groeien.

Bladeren zijn leerachtig en eindigen met een scherpe punt of zijn rond.

Bloemen zijn klein, blauw en staan in dichte hoofdjes.

De familie is verwant aan de Scrophulariaceae.

Ze worden gauw verward met Scabiosa, dit naar de gelijkende bloemhoofdjes.

Globulariaceae, nu Plantaginaceae.

Globularia.

Dicht groeiende altijdgroene matvormende kruiden of halfheesters.

De bladeren aan de wortel staan en zijn leerachtig, het eind met een scherpe punt, 1-10cm lang.

Bloemen zijn klein en blauw, purper, roze of wit en staan in dichte hoofdjes aan een 1-30cm lange stengel.

22 soorten groeien in de oude wereld waarvan 3 in Europa, verder Azie en N. Afrika

=Globularia cordifolia, L. (hartbladig) De blaadjes vormen samen een rozet, zijn klein, glanzend donkergroen en dik, gesteeld, omgekeerd eivormig met 1 nerf, wigvormige voet en aan de top hartvormig uitgerand.

Kruipende, vertakte en haast houtige stengels, half heesterachtig.

Helder grijs/blauwe bloempjes staan in dichte, half bolvormige trosjes, van de bovenlip zijn de slippen de helft korter dan die van de 3delige onderlip in mei/juni.

Uit de Alpen, Jura en Pyreneeën, wordt 10-15cm hoog. Is beschreven in 1633.

Var. albiflora heeft witte bloemen.

Var. nana vormt een dichte en ca. 3cm hoge zode met zeer korte stengeltjes, kleine bladeren die stomp zijn en wat gekarteld.

Heart leaved globe daisy, Herzblattrige Kugelblume.

Uit J. Seboth.

Globularia nudicaulis, L. (naakte stelen) Bladeren zijn glanzend donkergroen en omgekeerd eivormig, stomp en lang gesteeld.

Opstijgende tot opstaande stengels.

Donker grijsblauwe bloempjes staan in half bolvormige trosjes, bovenlip is zeer klein of meestal niet aanwezig, onderlip 3delig met lijnvormige, spitse slippen in mei/juli.

Komt uit de Alpen en Pyreneeën, wordt 5-15cm hoog. Is beschreven in 1629.

Var. albiflora verschilt door de helder witte bloempjes.

Naked stalked globe daisy, Nacktstengelige Kugelblume, Nickende Kugelblume

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) ‘Deze soort, Scabiosa minor in het Latijn genoemd, mag men in het Nederduits kleine scabieuse noemen. Blauwe madelieven, in het Latijn Bellis caerulea of Globularia Monspelliensum, van Anguillara Aphyllanthes ende frondiflora, in het Italiaans botonari, om de ronde blauwe bloempjes die ze als bolletjes of knopjes voortbrengt die van vorm en kleur op die van Scabiosa lijken en zeer aardig om welke reden ze van andere allerkleinste Scabiosa genoemd wordt. Want het is een klein kruid dat op de bergen van Italië en Slovenië groeit. De bloemen zijn wel soms wit, doch meestal blauw en daarom heten ze in Frankrijk marguerites bleues, bij de vrouwen van Oostenrijk Blau Rukarzu, dat is blauwe madelievenծ

Globularia, de bloemen staan in kleine, Latijn globuus of globe, arius: vormig, kogelrond gevormde hoofdjes.

Kogelbloem, Engels globe daisy of blue daisy, Duits Kugelblume, Frans globulaire, boulette en marguerite bleue.

Duits Himmelblau, blaue Ganseblume, blau Masslieben Rundblume of blaue Zeitlosen.

Voor krachten zie Knautia.

Uit F. Oltmanns.

Globularia punctata Lap. (gevlekt) (Globularia bisnagarica L. (tandenstoker-achtig) (Globularia willkommii, Nym. (Duitse botanist Heinrich Moritz Willkomm, 1821-1895) Wortelbladeren zijn lang gesteeld, omgekeerd eivormig tot langwerpig met 3-5 nerven, stomp of uitgerand.

Opstijgende twijgen zijn geheel bezet met lancetvormige, zittende, spits en schubachtige blaadjes Kleine grijs/blauwe bloemen staan in kleine bolvormige trosjes, trechtervormige bloembuis, onderlip is 3delig met lijnvormige, stompe en aan de voet 3nervige slippen, ruim tweemaal zo lang als de 2delige bovenlip in mei/juni.

Uit de Alpen en Kaukasus wordt 10-20cm hoog.

Var. elongata verschilt door de langere stengels die minder dicht met kleinere blaadjes bezet zijn.

Var. subacaulis (onder stengels) verschilt door de vroegere bloei met 1-3cm lange stengels en langere wortelbladeren.

Uit; http://luirig.altervista.org/flora/taxa/flora.php?genere=Globularia

Globularia repens Lam. (kruipend)kruipende plant die dichte zoden vormt. Uit een houtige wortel komen bloemstengels van 6cm lengte.

Lijn tot spatelvormige bladeren van 1cm staan in een bladrozet.

Eindstandig bloemhoofdje met blauwe bloempjes of schutblaadjes

Uit de bergen van zuid Europa.

Uit; www.biolib.de

Globularia trichosantha Fisch. & Mey. (haarachtige bloemen)

Vormt uitlopers.

Onderste bladeren staan in rozetten en zijn omgekeerd eivormig tot langwerpig, blauwachtig/groen en lang gesteeld, stomp en aan de top driekantig

Bebladerde stengels.

Donkerblauwe bloemen staan in grote bolvormige trosjes, bovenlip met haarvormige slippen, onderlip met lijnvormige slippen in mei/juli.

Is wel de bekendste en wordt gekweekt voor rotstuinen.

Komt uit Klein Azië en wordt 10-20cm hoog.

Hair flowered globe daisy.

Uit; O. Thome.

Globularia vulgaris, L (gewono of vulgair) Wortelbladeren zijn spatelvormig tot lancetvormig, wat gekarteld met 3-5 nerven, de top met 3-5 stekelige tanden.

Opstijgende tot opstaande stengels zijn met wat lancetvormige, spitse, schubachtige blaadjes bezet.

Grijsblauwe bloemen staan in grote half bolvormige trossen, bloembuis is knotsvormig, bovenlip met 2 lijnvormige slippen, onderlip met 3 lijnvormige, stompe en eennnervige slippen in mei/juli.

Uit de Pyreneeën, Spanje en Zweden wordt 20-40cm hoog. Is beschreven in 1640.

Var. albiflora heeft witte bloemen.

Var. minor wordt 10-15cm hoog.

Var. major wordt 30-40cm hoog en groeit sterker.

Common globe daisy, Gewohnliche Kugelblume, globulaire commun.

Planten.

Ze groeien gemakkelijk in zandige en liefst kalkhoudende grond op tamelijk droge en zonnige plaatsen.

Vermeerderen door zaad, zaaien in februari, eerst 3 weken 20 graden geven, dat 6 weken –2 en zaaien bij 15 graden. Stekken kan in oktober, zonder groeistof en scheuren.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl