Arisaema
Over Arisaema
Jack in the pulpit, Jan in de preekstoel, vorm, kruiden, soorten, cultuurvariëteiten, geschiedenis, historie, naamgeving, etymologie, afkomst, gebruik, planten, teelt.
Uit www.gtpoulsen.dk
Een honderd vijftig soorten zijn bekend.
Ze komen voor in de gematigde en subtropische streken van Amerika, Canada en N. Azië, ook centraal Afrika.
Bladeren die tot een soort schijnstam vergroeien.
Araceae, Aronskelkfamilie. Meestal zijn ze eenhuizig, in sommige jaren kunnen er opeens alleen manlijke bloemen komen en andere jaren alleen vrouwelijke, soms komen beide vormen voor op een plant. Bloemen zijn klein en steeds eenslachtig. De schutbladen zijn weer opvallend, meestal een lange buis die vrijwel altijd een lange, dunne en staartachtige vlag draagt.de soorten worden vaak cobra lilies genoemd en vooral de Aziatische soorten. Eenzelfde soort heet in N. Amerika Jack in the pulpit.
=Arisaema amurense, Maxim. (uit het Amur gebied, China) Vijfdelige bladeren met eivormige en kort toegespitste 10 cm lange en 4-7cm brede blaadjes aan een bladsteel van 20-35cm lang.
Bloemsteel is ca. 20cm lang, bloeischede bleekgroen en purper gevlekt, 5cm lang in juni.
Uit Amur gebied en Mantsjoerije wordt 20-35cm hoog. Cobralelie.
Arisaema candidissimum W.W. Sm. (zeer wit) wordt meestal gekweekt van knollen. Komt laat in het voorjaar tevoorschijn. De bloemschede komt voor de bladeren, de kleine bloemen worden door een schutblad, spatha, omgeven. Die is 8-10cm lang op een stengel van 15cm. Varieert in kleur, meestal wit, vaak roze met groen-wit en crme met groene strepen aan de buitenkant.
Bladeren zijn 30cm lang met drie lobben.
Uit de eikenbossen van west China. Chinese jack in the pulpit, Japanse cobralelie.
Uit Botanical register.
=Arisaema dracontium, Schott. (draakachtig) Meestal komt er 1 lang gesteeld blad met 7-15 eivormige en spitse 10-15cm lange en 2.5-4cm brede horizontaal staande blaadjes uit een knol.
Bloeistengel is ongeveer 20cm lang met een groene bloeischede van 6-8cm lang en 1.5-2.5cm breed en bedekt de bloeikolf in juni.
Na de bloei verschijnen er een 150 bessen in een zuilvorm, later worden ze oranjerood.
Wordt 30-60cm hoog en in bloei 100cm.
De dragon-root uit O. N. Amerika van Quebec tot Minnesota zuidelijk tot Florida en Texas in vochtige wouden. Is beschreven in 1759.
Dragon-root of green dragon, groene draak.
Uit L. van Houtte.
Arisaema ringens, Schott. (grijnzend, gapend, de bloem)
Meestal zijn er twee lang gesteelde drietallige heldergroene bladeren met zittende en toegespitste 15cm lange en 1.5-2.5cm brede blaadjes.
De bloeischede is van binnen donker purper met witte strepen, korte bloeikolf met aanhangsel in mei.
Uit Japan wordt 25-35cm hoog, is beschreven in 1800.
Uit J. Bigelow.
=Arisaema triphyllum, Torr. (driebladig) het is een zeer veranderlijke vorm. Hoewel de knol meestal twee bladen voortbrengt, heeft elk blad drie ovale deelblaadjes van 10-15cm lang en 5-8cm breed die aan de op van een lange stengel groeien.
De bloeischede ‘te pulpit’, wordt in mei een 10-20cm lang en is groenachtig van buiten en van binnen bruinpaars met geelwitte strepen, lange spoor, korte cilindervormige stompe bloeikolf ‘Jack’,, in april/mei.
Bessen van 1cm zijn rood en opvallend en rijpen al vroeg in de zomer.
Winterhard. De plant wordt een 60cm groot op beschaduwde en vochthoudende grond. De bladeren blijven dan tot de herfst, op droge grond zijn ze al eerder verdwenen.
Uit O. N. Amerika in vochtige bossen en wordt 15-30cm hoog, is beschreven in 1664.
Var. pusilum blijft lager met kleinere bladeren van 5-12cm lang en kleinere bloemen van 5-6cm lang.
Naam, etymologie.
Arisaema, van Latijn aron: een arum, en sana: een standaard, een verwijzing naar de nauwe verbintenis met Arum. Of van haema: bloed, naar de gevlekte bladeren Het is de bloedige arum want zijn bloemblad is purper omdat Christus bloed er op gevallen is bij de kruisiging.
In Amerika aten de Indianen de grote en platte knollen nadat ze gekookt, gedroogd en vermalen waren omdat dan pas de schadelijke stoffen verdwenen waren. Vandaar de naam Indian turnip (raap). De bloemvorm doet denken aan een ouderwetse preekstoel met luifel, vandaar de naam Jack in the pulpit, preacher in the pulpit. Jack is de bloeikolf en de pulpit of preekstoel is de over gebogen schede Jack.
Bog onion, brown dragon, Indian turnip, wake robin of wild turnip. Volgens de verhalen van de Meskwaki Indianen zouden ze de wortel van de plant vermengd hebben met vlees en dan lieten ze dat achter zodat hun vijanden dat zouden vinden. In de smaak is het niet herkenbaar, maar vervolgens wordt het hun voldoende pijnlijk en zelfs fataal.
Arisaema sikokianum Fr. et Sav. (van het eiland shikoku in Japan) Bloeit in april-mei met een purperen basis en sneeuwwitte binnenkant en een grote schede met purperen, groene en witte strepen.
Wordt in vochtige gebieden gevonden van het eiland Shikoku in Japan.
Japanese jack in the pulpit.
Planten.
Knolvormende planten die 10cm diep geplant en ճ winters toegedekt moeten worden. Schaduwplanten van vochtige, kalkarme plaatsen. Na de bloei sterven de bladeren vrij vlot af Vermeerderen door delen van knollen in het najaar, of zaaien bij 15 graden. Het zaad komt onregelmatig op en binnen drie jaar is er een bloeibare plant.
Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl