Santolina

5-18 soorten zijn er van dit geslacht die meestal voorkomen in het M. Zeegebied en zelden in Azië.

Het zijn altijdgroene struiken en zelden kruiden, 10-60cm.

Bladeren staan afwisselend en zijn aromatisch en fijn getand, gelobd en verdeeld, vaak behaard.

Bloemhoofden zijn geel, zelden wit.

Planten in lichte grond op tamelijk droge en zeer goed doorlatende, zonnige en beschutte plaatsen, aan de voet bedekken met turfstrooisel.

Asteracea, Helenium klasse.

Uit Fuchs.

Santolina chamaecyparissus, L. (kleine cipres) (Santolina incana, Lam.) (grauw, grijs) Bladeren staan in 4-6 rijen en zijn lijnvormig, kamvormig geveerd met zeer kleine blaadjes die dik langwerpig en stomp zijn, grijswit viltig.

Bloemstengels zijn bovenaan verdikt.

Talrijke alleenstaande, bolvormige en ca. 1cm grote bloemhoofdjes met zeer kleine, heldergele bloempjes zonder straalbloemen, buitenste omwindselblaadjes zijn lancetvormig en spits, grijs viltig in juli/augustus.

Verschijnt statig met rijke grijze blaadjes die op onnoemelijk veel kleine lamsstaartjes lijken. Cipressenkruid is een grijsviltige plant die ook de winter opsiert, zilvergrijs met een wollige bedekking tegen de kou, is niet winterhard en in de winter moet je het afdekken.

Het struikje kan in maart tot dichte smalle hagen geknipt worden.

De plant wordt vaak gebruikt tussen de eenjarige, het is een decoratief heestertje door het zilverachtige en de fijne blaadjes.

Houdt van droogte en zon.

Groenblijvend bossig en aromatisch struikje met opstijgende en vertakte takken en grijs viltige twijgen.

Uit Z. Europa wordt 50-60cm hoog. Is beschreven in 1570.

‘Lanata’ is geheel dicht wollig behaard.

Var .squarrosa Nymann. (schubbig) verschilt doordat de gehele plant weinig behaard tot kaal is, bloemhoofdjes wat kleiner en donkerder geel en omwindselblaadjes niet behaard. Hiertoe behoren;

‘Ericoides’ heeft korte en stijve, dicht bebladerde twijgen, zeer kleine blaadjes en ca. 0.5cm grote bloemhoofdjes.

‘Villosissima’, hiervan zijn de bladeren bezet met lange, zachte en grijs/witte haren.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Men geeft al deze kruiden een algemene Latijnse naam, te weten Santolina, de Italianen noemen het ook Santolina’. Franse santoline.

Santolina, hierin zit het woord sanctus: heilig, en linum: vlas, het is een verwijzing naar de veronderstelde geneeskracht, als zei men sancta herba: heilig kruid. Heiligenbloem, Duitse Heiligenpflanze. Sommige menen hierin de naam van een volksstam van de Santones in te vinden, waar het veel zou voorkomen.

Dodonaeus (b) ‘Dan hier te lande heten ze gewoonlijk cypres, de Italianen cipressina. Sommige houden het voor de Chamae-cyparissus of lage cipres daar Plinius van spreekt, maar hij is zo kort en bekrompen in de beschrijving van zijn Chamae-cyparissus dat uit zijn woorden die voor vermelde mening noch te volgen noch te weerleggen schijnt te wezen en daarom verzekeren noch of loochenen we dat niet’.

Cipreskruid. Duits Cypresskraut of Cypresstabwurz, Engelse petit cypres of ground cypress, van de soortnaam, cypressenkruid ruikt in alle delen doordringend balsemachtig.

Fuchs; ‘Cipres wordt van de Grieken Chamaecyparissus geheten, in Latijn pumila Cupressus, dat is lage of kleine cipres, vanwege de boom die alzo genoemd wordt waarmee een onderscheid onder deze twee is. De cipres bladeren gestoten en opgelegd helen de wonden en stelpen dat bloed. Dermate gebruikt helen ze ook de breuken. Ze zijn ook nuttig en vooral zo men gerstemout daartoe doet tot de rode huiduitslag en dergelijke hete gezwellen, doch niet in aanvang van diezelfde. De bladeren gekookt en gedronken stelpen de buikvloed, de rode loop, verteren en drogen uit alle overige vochtigheid van het lijf. De wortel met samen de bladeren gekookt en gedronken zijn nuttig de blaas en de plaswinden. Dat kruid gedroogd en dat poeder daarvan in wijn gedronken is goed tegen allerlei gif’.

Dodonaeus © ‘Maar diegene die het cipreskruid voor averone wijfje houden willen en in het Latijn Abrotanum femina noemen zijn naar mijn goeddunken zeer ver verdwaald en bedrogen. De Italianen noemen dit gewas herba camforata en gebruiken dat in al hetgeen daar de alsem nuttig in is. Hier te lande noemt men dat ook soms wormkruid.’

Franse en aurone femelle; vrouwelijke abrotanum , Duitse Stabwurzweiblein.

(d) In Frankrijk noemt men het garde-robe, de sterk geurende blaadjes houden de motten weg. Een robe bloem van gele knoopjes, mogelijk is het ook zo genoemd naar averone.

(e) Een aromatische kruid dat ook bekend is als Franse lavendel, in het Engels wordt het woolly lavender cotton of cotton lavender genoemd, Duits heeft Baumwollenkraut. Lavender cotton komt voor bij Culpeper als een kruid van Mercurius.

Uit www.dkimages.com

Santolina pinnata, Viv. (geveerd) Bladeren staan in 2-4 rijen en zijn geveerd.

Opstijgende stengels zijn aan de voet houtachtig en vertakt.

Eindstandige bloemhoofdjes zijn alleenstaand en 1.5cm in doorsnede met kleine roomwitte bloempjes in juli/augustus.

Uit Italië wordt 30-60cm hoog. Subspecie neapolitana of =Santolina neapolitana Jord. ‘ Edward Bowles’

Pinnate leaved cotton wood.

Uit de.academic.ru

Santolina rosmarinifolia L. (met blad als rozemarijn)(Santolina viridis, Willd. ) (groen) Bladeren staan meestal in 4 rijen en zijn donker grijsgroen met kamvormig/geveerd met priemvormige, spitse slippen.

Opstijgende tot opgerichte stengels zijn vrij slap en vertakt.

Bloemhoofdjes van 1-1.5cm in doorsnede met kleine licht gele bloempjes waarvan de bloemsteeltjes bovenaan niet verdikt zijn, buitenste omwindselbladeren zijn lancetvormig met kort vliezig aanhangsel in juni/augustus.

Uit Z. Europa, wordt 40-60cm hoog. Is beschreven in 1727.

Green lavender cotton, Duits Olievenkraut, Frans santoline verte, santoline a feuilles de romarin.

Vermeerderen.

Deling gaat heel goed, mits aan elk deel maar een stukje wortel zit. Ook stekken gaat goed. Neem in juni-juli 10cm lang topstek van zacht hout, het mag een beetje houtig zijn. Zitten er bloemknoppen in, haal die dan weg. Licht verwonden, dat is ongeveer zoals je met de nagel over het oog van de plant gaat. Gebruik ook gezond blad, zonder schimmeldelen. Planten in 3 delen gezeefde turfgrond met 1 deel zand, aangieten, plastic erover heen en elke week even controleren op vochtigheid, droogte, schimmels. Laat het plastic er dan een paar uur af zodat het blad wat opdroogt en bedek het dan weer. Na enkele weken is het stek geworteld, in de winter vorstvrij houden.

Of, zaaien bij 5 graden.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl