Eleutherococcus

Uit G. Ducerf.

Een 30 soorten komen in dit geslacht voor. Deze soorten groeien hoofdzakelijk in Oost-Azië en in de Himalaya.

Het zijn meestal winters kale en gestekelde heesters waarvan enkele soorten voldoende hard zijn om hier gecultiveerd te worden.

Meestal bladverliezende en gewapende struiken met verspreid staande, gesteelde en 3-5tallige bladeren.

Kleine 5tallige groene bloemen en in enkelvoudige of samengestelde schermen, 2 stijlen die zelden aan de basis vergroeid zijn, vruchtbeginsel is 2-5hokkig, vrucht is een 2-5zadige zwarte bes.

Araliaceae, klimopfamilie.

Sectie Eucanthopanax.

Struiken zijn weinig gestekeld. Bloemen staan meestal in alleenstaande bloeiwijzen aan het eind van de bebladerde twijgen, meestal 5 stijlen die zuilvormig vergroeid zijn en aan de top gedeeld

Vruchtbeginsel is kaal of zeer spaarzaam behaard.

=Eleutherococcus sieboldianus (Philipp Franz von Siebold, 1796-1866, arts te Deshima, onderzoeker van Japanse flora en fauna) (Acanthopanax sieboldianus, Mak.) (Acanthopanax pentaphyllus) (met vijf bladeren)

Bladsteel is kaal en 6cm lang.

De 5 en soms 7tallige bladeren staan soms zeer opeen gedrongen en zijn 3-6cm lang, omgekeerd eivormig tot lancetvormige met spitse top, gezaagd/getand, helder tot donkergroen en van onderen iets lichter.

Lichtgrijze en gestekelde twijgen die eerst opgaan en later wat overhangen.

Bloeit is in juni/juli aan korte zijtwijgen met zeer kleine groen/gele bloemen in alleenstaande schermen van 3.5cm breed. Tweehuizig met zeer korte, hoekige kelkbladen en 5 bijna tot aan de top vergroeide stijlen.

Zwarte bessen. De vrouwelijke vorm wordt meestal aangeplant.

Groeit overal.

Het zogenoemde stekelboompje heeft korte en kegelvormige stekels aan de bladvoet en aan de stengels. Om die reden is de plant dan ook heel geschikt om er ondoordringbare hagen van te maken. Ook kan het gebruikt worden voor borderbeplanting.

Komt uit Japan en wordt 1-3m hoog en werd door von Siebold in 1856 uit Japan meegenomen.

Er is een zwak groeiende vorm met roomwitte bladranden bekend, de ‘Variegatus.’

Naam, etymologie.

Eleutherococcus, Grieks eleutheros; vrij, coccus; bes of vrucht, vrijstaande vrucht. Acanthopanax is afgeleid van het Griekse acanthos: een doorn, pan: alles, en akos: genezing, een panacee.

Krachtwortel of stekelboompje heeft in het Duits de naam Stachelpanax.

Sectie Eleutherococcus.

Bloemen staan in eindstandige schermen en meestal met meerdere schermen bijeen, de in het midden geplaatste is de grootste en het langst gesteeld. 5 stijlen die tot de top zuilvormig zijn vergroeid, vrucht is 3-5hokkig.

Uit www.wikipedia.org

Eleutherococcus henryi Oliv. (Augustine Henry, Ierse botanicus, 1857-1930) (Acanthopanax henryi, Harms) Bladstelen zijn tot 6cm lang en soms spaarzaam met kleine borstelvormige stekels bezet.

Bladeren zijn 5 maar ook drietallig, omgekeerd eivormig met spitse top, scherp en soms dubbel gezaagd, donkergroen en van onder iets lichter.

Bloeit in juli met zeer kleine groen/witte bloemen in meestal alleenstaande schermen, soms met kleine zijschermen aan het eind van de zijtwijgen.

Vrucht is 5-7mm in diameter en zwart.

Een hoog opgroeiende struik met sterk vertakte bruin/grijze twijgen die herkenbaar is aan de talrijke en soms dicht opeen staande borstelvormige stekels aan takken en twijgen terwijl ook de jonge bladeren aan beide zijden zeer kort borstelvormig behaard zijn.

Komt uit midden China en wordt 3m hoog. Bekend sinds 1910.

Eleutherococcus senticosus Maxim. (overdaad aan dorens op de kuif) (Acanthopanax senticosum, Harms) Lange bladstelen.

Heldergroene en meestal 5tallige bladeren zijn 5-13cm lang en 3-6.5cm breed, omgekeerd eivormig met spitse top, scherp dubbel gezaagd, donkergroen en van onder lichter en langs de nerven behaard.

Onaanzienlijke groen/gele bloemen in juli staan eindstandig, meestal in 3-4 bijeen geplaatste schermen.

In de herfst zie je kleine, glanzend zwarte vruchten van 6-8mm in diameter.

Bij ons is het een lage struik met weinig vertakte en lichtbruine, dicht gestekelde twijgen, stekels zijn zeer fijn en staan verstrooid langs de twijg of soms in groepjes bij elkaar.

Komt uit N. China, Mantsjoerije en Korea en wordt 1-3m hoog.

Naam.

Borstige Taigawurzel, Siberische ginseng, Engels eleuthero, Siberian ginseng, Duits Borstige Taigawurzel, Teufelsbusch, Stachelpanax, Sibirischer Ginseng, Eleutherokokk. In de Chinese medicijnen is het bekend als Ci wu jia.

Gebruik.

Een goedkope en gemakkelijk te verkrijgen product dan de gewone ginseng. De gedroogde bladeren worden wel als een soort thee gebruikt. In de energie drank Rock Star worden oplossingen in kleine hoeveelheden gebruikt. De wortel wordt als droge gebruikt, Radix Eleutherococci. Ci wu ju werd gebruikt om de luchtwegen te beschermen tegen infecties en verkoudheid, ook om energie en vitaliteit te bevorderen. Op de Russische taiga ‘s werd het gebruikt om op latere leeftijd de kwaliteit van leven te verhogen. Meer modern is het gebruik om het uithoudingsvermogen te stimuleren, zodat het voor de Sovjet atleten lange tijd verplichte kost was. Stress gerelateerde ziektes werden hiermee bij onderzoekers, duikers en sportmensen voorkomen. Ook na Tsjernobyl werden veel Russen behandeld met deze plant om de stralingseffecten te verminderen.

Uit www.plant.cdsb.cn

Eleutherococcus leucorrhizus Oliv. var. scaberulus (Harms & Rehder) Nakai. (witte wortel en ruwachtig) (Eleutherococcus simonii) (Acanthopanax simoni, Schn.) (Gabriel Eugene Simon, Franse plantenverzamelaar in het midden van de 19^de eeuw) Spaarzaam gestekelde en 5cm lange bladsteel.

Bladeren zijn meestal 5tallig, middenblaadje is 4-12cm lang en 1.5-4cm breed, zijblaadjes zijn veel kleiner, top is toegespitst en scherp dubbel gezaagd en aan beide zijden met borstelharen bezet, donkergroen en van onderen blauw/groen.

Onaanzienlijke groene bloemen staan in kleine eindstandige schermen en meestal met 2-5 schermen bijeen, zelden 1.

Vrucht is 4-5cm in diameter en zwart.

Een opgaand groeiende struik met grijs/bruin gestekelde twijgen, stekels zijn vrij stevig en staan meestal alleen onder de bladknop, ze zijn aan de top wat terug gekromd.

Uit Midden China wordt 3m hoog.

Sectie Panax?

Bladeren eenvoudig en palmachtig gelobd.

Uit www.burkenmuseum.org

Eleutherococcus sessiliflorus, (Rupr. & Maxim.) S.Y.Hu. (ongesteelde bloemen) (Acanthopanax sessiliflorus, Seemann) (Panax sessiliflorus) Bladstelen zijn 5-12cm lang en rood/groen.

Bladeren zijn meestal 3 en soms 5tallig, blaadjes 7-14cm lang en 3.5-6.5cm breed, het middelste blaadje is meestal groter, top is spits en fijn gezaagd, voelt van boven wat ruw aan, heldergroen, van onderen lichter, met soms langs de nerven spaarzaam wat kleine stekels.

Bloeit in juni/september met kleine bloemen die zeer kort gesteeld of zittend zijn in ronde, eindstandige hoofdjes, gewoonlijk met meerdere bijeen en vormen dan samen een tros, 1 stijl die aan de top 2delig is, vruchtbeginsel is 2hokkig.

Vrucht is glanzend zwart en 10-14cm lang.

Een dicht vertakte en hoog opgroeiende struik met lichtgrijze en bijna ongestekelde twijgen.

Komt uit Mantsjoerije, Korea en N. China en wordt 3m hoog.

Vermeerderen.

Het stekelboompje kan vermeerderd worden door zomerstek in juli/augustus. Gebruik ook gezond blad, zonder schimmeldelen. Onderste bladeren er af halen, licht verwonden. Doop die onderkant in 1% ibz groeistofpoeder. Planten in stekgrond, dit is 4 delen gezeefde turfgrond met 1 deel scherp zand, aangieten, plastic erover heen en elke week even controleren op vochtigheid, droogte, schimmels. Laat het plastic er dan een paar uur af zodat het blad wat opdroogt en bedek het dan weer. Na enige weken is het stek geworteld, plastic eraf halen, afharden en in de winter vorstvrij houden Gewoonlijk en het gemakkelijkste is via wortelstek. In februari rooi je wat wortels op. De stevigere wortels verdeel je in stukken van een 10cm en leg je ze horizontaal in stekgrond. Afdekken met een 2cm stekgrond en bevochtigen. Bij warmte zullen de knoppen direct beginnen te groeien, beter is ze wat koeler weg te zetten, na het uitlopen verspenen en half weg mei in buiten te planten.

Ook is winterstek heel goed mogelijk en wortelstek.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl