Calla

Uit J. Kops, www.BioLib.de

De Calla van de bloemisten is Zantedeschia.

Dit geslacht bestaat maar uit 1 soort die voorkomt in noordelijke gebieden.

Araceae, Aronskelkfamilie.

Calla palustris, L. (moerasbewoner)

Opstaande en gesteelde, glanzend groene, hartvormige tot bijna ronde, toegespitste bladeren van 7-12cm lang en 4-12cm breed. Opmerkelijk is dat de slangenwortel het ene jaar grotere bladen maakt dan het andere jaar. De verschillen vallen op als er meerdere planten bij elkaar staan. Ze staan op 10-20cm lange stengels.

De opmerkelijke bloemen, het zijn schutbladen, zijn van buiten groenig en van binnen wit. De top van de bloeischede heeft een staartje. De bloem wordt bestoven door slakken in mei/juni en soms nog eens in de herfst.

De giftige bes staat in een tros en is eerst groen en later rood. De plant is giftig vanwege zijn oxaalzuur, maar de wortel is eetbaar na drogen, malen, weken en koken.

Slangenwortel heeft een kruipende, lange en groene wortelstok.

Slangenwortel komt uit Europa tot in Siberië en groeit in waterrijke gebieden, ook van ons land. Het wordt een 20-40cm hoog. Is in 1768 beschreven.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) “Dit gewas wordt met goede reden Dracunculus aquatilis en Dracunculus palustris in het Latijn genoemd, de Hoogduitsers noemen het Wasserschlangen kraut, dat is in onze taal waterslangenkruid. Hetzelfde kruid wordt van Plinius in het 16^de kapittel van zijn 24^ste boek ook Dracontion genoemd en voor de derde soort daarvan gehouden die, zegt hij, getoond wordt met groter bladeren dan die van de kornoeljeboom met een rietachtige wortel die zoveel knopen of leden heeft als ze jaren oud is (zo zij verzekeren willen) en ook zoveel bladeren heeft. Deze waterspeerwortel is in Hoogduitsland soms Wasser Natterwurtz genoemd, in Italië Serpentaria acquatica. Sommige noemen het Anguina aquatica of Dracunculus radice arundinacea, dat is Dracunculus met rietachtige wortel van Plinius en in het Frans serpentine d’eaue,’

Drakenwortel is zo genoemd naar de kruipende wortelstok. De venijnige wortelstok werd dan ook wel aangeprezen tegen slangenbeten. Wanneer je een blad of stukje wortel bij je draagt zal je niet door slangen gebeten worden. Slangenwortel, in Duits Schlangenwurz, Schlangenkraut of Drachenwurz, Klein Schlangenkraut bij Fuchs.

Dodonaeus (b) ;Van sommige wordt het Arum palustre als of men zei waterspeerwortel of waterkalfsvoet.’

Engelse water dragon, water arum. bog arum, marsh calla.

Dodonaeus; ԍaar diegene die het Hydropeperi rubes noemen, dat is rood waterpeper, die zijn verdoold.

(d) Calla komt Grieks van kalos: prachtig. Frans calle, Duits Sumpf-Calla, Sumpfkalla.

(e) Duitse Butterblume, de kleur, Schweinkraut, Schweinsohr.

Gebruik.

Het gebruik was vroeger zo (Dodonaeus, 309, 311); Deze waterspeerwortel (te weten de bladeren daarvan) wordt ingegeven met water of wijn tegen de beten van de slangen en venijnige dieren, als Plinius schrijft.

De bladeren en wortelen van dit gewas met de wortels van de andere soorten van speerwortels en ook met wat van de wortels van Bryonia vermengt en tezamen gekookt of gebraden en met honing gemengd zijn zeer goed te likken diegene die kort van adem zijn of een kwade hoest hebben en slecht fluimen kunnen lossen doordat ze verdelen, rijpen en verteren de grove en taaie vochtigheden. Die gedroogd en tot poeder gebracht en met honing gemengd genezen de kwade en voorts etende zweren die aan de neus komen, Polypus genoemd.’

De wortel smaakt eerst flauw, maar dan zeer heftig brandend. Die giftige stof is echter vluchtig. Het meel van de wortel werd in Lapland en Zweden gebruikt, samen met roggemeel, om er een brood van te bereiden. Waar het veel voorkomt werd het wel als zwijnenvoer gebruikt.

Sage.

God had deze plant aan de mensen als voedsel gegeven en die bakten er een soort brood van. Nu waren er zelfs mensen die daarvan leefden en niet werkten. De duivel zag dit en het verveelde hem. Op zekere dag stapte hij naar een luiaard toe en zei: ‘Zeg vriend, jij voert de hele dag niets uit, toch behoor je mij niet toe, waarvan leef je eigenlijk?’. ‘Wel van dit,; zei de man en hij wees naar de slangenkruidknollen. De duivel ging er bovenop zitten en sindsdien zijn de knollen giftig. De man begon echter te werken zodat de duivel onverrichter zake naar huis ging.

Planten.

Planten bij vijvers en moerassen. Groeit gemakkelijk in veenachtige grond en liefst bij een waterstand van 10-20cm waar het vlug een vrij grote oppervlakte kan bedekken.

Vermenigvuldigen door zaaien onder een laagje water van 1cm, 3 weken op 22 graden, 6 weken 0, dan 10 graden. Of scheuren in het voorjaar van de wortelstokken.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl