Kickxia

Nauw verwant aan Linaria, was daar vroeger onder geplaatst.

Scrophulariaceae, helmkruidfamilie, nu Plantaginaceae.

Uit J. Kops, www.BioLib.de.

Kickxia spuria, Dum. (onecht of vals) (Linaria spuria, Mill.)

Bloemstengels zijn harig, de stengels kruipen.

Bladen zijn rondachtig/eivormig en grijs stoffig gekleurd, soms met een paar tanden aan de rand.

Bloeit van juli tot november met kleine alleenstaand en okselstandig bloemen, geel, met de bovenste lip purper, spoor van de bloemkroon is naar boven gedraaid, 7-30cm.

Eenjarige van kalkrijke zand- of korenvelden in Eurazië.

Eironde leeuwenbek, Engels roundleaf cancerwort, round leaved toad flax, Duits Eiblttriges Tnnelkraut, Ehrenbreissweible, Unechtes Tnnelkraut, Frans linaire btarde.

Uit J. Kops, www.BioLib.de.

Kickxia elatine, Dum. (spits) (Linaria elatine, Mill.)

Middelste bladen zijn spiesvormig, de bovenste pijlvormig en donzig.

Bloemen alleenstaand, okselstandig aan lange stelen.

Eenjarig van 10-45cm.

Lijkt op de vorige qua bloem en bladkleur. Het is ook een kruiper die op dezelfde plaatsen voorkomt. De bladen zijn echter anders, scherp gepunt.

Deze plant is bitterder dan enig ander uit dit geslacht en zou medisch gebruikt zijn. Komt voor in Eurazië, N. Afrika.

Naam, etymologie.

Kickxia is zo genoemd naar de Belgische Jean Kickx, Sr., (1775-1831) professor in de biologie, farmacie en mineralogie en/of zijn zoon Jean Kickx (Jr.) (1803-1864).

(Dodonaeus) ‘Leonhart Fuchsius en na hem Matthiolus noemen dit kruid Veronica femina, dat is ereprijs wijfje die dat gewas ereprijs mannetje noemen. Nochtans denk ik dat men dit kruid beter Elatine zou noemen dan ereprijs wijfje want Elatine wordt aldus van Dioscorides en Plinius beschreven; ԅlatine (zeggen zij) heeft bladeren die kleiner zijn dan die van Helxine (dat is glaskruid of ook winde) ronder en haarachtig, van de wortel af schiet ze vijf of zes bebladerde takjes uit. Ze groeit in het koren en in het gebouwde land. Men noemt het in Arabisch athin of elathin.’

Duitse, Spieblattriges Tnnelkraut, Echtes Tnnelkraut, Engelse, sharpleaf cancer-wort, (zie onder) male fluellin of toad flax, Frans linaire latine, spiesleeuwenbek. Zwitsersduits Schlangenmaul. Spiesleeuwenbek.

Werking.

Als het de Elatine van Dioscorides zou het zo moeten werken. (Dodonaeus, 309)’Tegen zinkingen die op de ogen vallen: ‘Neem het gestampte kruid en bind het voor het hoofd. Dioscorides.’ Dat is een soort verkoudheid die op de ogen slaat waardoor je in dit geval minder kan zien.

‘Tegen de rodeloop: Maak een afkooksel van dit kruid en laat hiervan drinken, ook wordt het nuttig onder de klysma’s vermengd. Plinius.

In de nieuwe tijd werd het vooral tegen huidaandoeningen gebruikt zoals het mannetje, Veronica officinalis; ’Dit kruid wordt om zijn krachten zeer geprezen, want het sap dat uit de bladeren geperst of het water dat daarvan gedistilleerd wordt geneest alle kwetsingen, zowel verse als die verouderd zijn en ook alle soorten van kwade zweren en zeren, hete zwellen, jeuk en alle mismaaktheden van de huid. Ja, dat meer is, het dikwijls gebruiken van het sap of gedistilleerd water van dit kruid, (alzo wel als de voornoemde ereprijs mannetje) geneest volkomen de melaatsheid.

Gedistilleerd als het in zijn kracht is geeft een zeer krachtig water om de kanker in de borst en voort kruipende poliepen te doden en het voortkruipen te beletten, niet tegenstaande dat men deze gebreken voor ongeneeslijk houdt, (vergelijk de Engelse nam cancer-wort). Ditzelfde water droogt zeer gauw de fistels en kwade zweren die door een ander remedie gemakkelijk verergeren.

Het water enige tijd gedronken en ook van buiten opgelegd geneest de breuken en stopt de overvloedige maandstonden van de vrouwen en alle andere bloedloop.

Hetzelfde met wat wijn gemengd en gegorgeld droogt de kwade zweren van de mond, maar daarmee alleen gegorgeld is uitermate goed tegen de huig en keelblaren.

Van dit kruid wordt een water gemaakt om het aanzicht mooi te maken en zonder enig twijfel om de sproeten te verdrijven.’

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl