Knautia

Uit O. Thome, www.BioLib.de.

Lijkt veel op Scabiosa waarvan het verschilt doordat de gemeenschappelijke bloembodem geen stroschubben heeft maar met haren bezet is.

Dipsacaceae, kaardenbolfamilie, nu Caprifoliaceae.

=Knautia arvensis, Coulter. (van het veld) een behaarde plant die door zijn beharing grijsgroen kleurt.

Lagere bladen zijn eenvoudig en geveerd, licht harig en dofgroen.

De stengelbladen zijn vrijwel niet verdeeld.

Hieruit rijzen diverse harige groene, onder aan bebladerde en meestal vertakte stengels op en overgroeit het koren.

Een 4spletige kroon staat blauwpaars in hoofdjes van 3-4cm in doorsnede, juli/september.

Meerjarige van droge weiden, bos en akkerranden.

Uit Europa, noordelijk tot IJsland Kaukasus en Siberië wordt 40-80cm of meer hoog.

Var. agrestis (van de akkers) verschilt doordat alle bladeren gaaf zijn

Var. albiflora heeft witte bloemen.

Naam, etymologie.

(a) Knautia is zo genoemd naar Christopher Knaut, een Duits botanist, 1654-1716, lijfarts van de hertog van Anholt. Of naar zijn vader Christoph Knaut (1638-1694).Knautia is eigenlijk geen naam, spreek het eens een paar keer achter elkaar uit.

(Dodonaeus) (b) ‘Dit kruid is bij de gewone man op het Latijns Scabiosa genoemd, dat is te zeggen schurftkruid en zo schijnt het ook van sommige Psora genoemd te zijn welke naam schurft betekent in het Grieks en tezamen ook een kruid daar Atius van verhaalt, dan Hermolaus Barbarus schrijft daar aldus van; ԓcabiosa, zegt hij, dat kruid is wat Atius Psora noemt en waarvan met de rook de ruspen of rupsen die aan de bomen groeien gebrand en gedood worden, dat is me noch onbekend en niet goed onderzocht.

De eerste soort van Scabiosa wordt in de apotheken de Latijnse naam Scabiosa gegeven en met die naam is ze overal bekend, we noemen het in het Latijn Scabiosa vulgaris major, dat is gewone grote Scabiosa, de Italiaanse, Spaanse, Franse, Nederlandse en Engelse naam komt heel dicht bij de Latijnse Scabiosa.’

Duitse Ackerskabiose, Frans scabieuse des champs, Engels field scabious.

Dodonaeus ‘De Hoogduitsers, naar het zeggen van Fuchsius en Tragus, noemen het Apostemenkraut of Postemenkraut en, de Bohemers rawias.’

Een oude naam was aposteemcruyt, Duitse Apostemakraut, Pestemenkraut bij Bock, het genas apostema, een etterend gezwel.

Dodonaeus (d) ‘De Hoogduitsers, naar het zeggen van Fuchsius en Tragus, noemen het ook Grindtkraut.’

Middenhoogduits Grindkraut, Schorfwort, genas schurft.

(e) Wordt ook wel tabaksplant genoemd omdat de paarse bloemen groen worden als er tabaksrook tegenaan wordt geblazen.

(f) Bladvorm, Haseloffel, Hasetatsch, Haesoren en Hasenohren in Zwitserland, hazenoren bij Herbarius in Dyetsche.

(g) Bloemvorm, beemdkroon, Dickkopf, Domharenkneipe, Judenkneeschen, Knapblaumen, Knaphost, Knopwort, blau Kornblumen, -Kornrose, Mullerknopf, Pomberlump, Nonnenkleppel, Neunenkleppel, Ochsepotsch, Radstaud’s, Pauke-Schlegel, honigbloem.

(h) Kleur, weduwebloem, Schwarzkraut, Wiesen Witwenblume, Wedweblomen, Wittwenblumen, (Engels meadow widow flower) ook Krasskraut, Schapsche Hosen, Donnerblume, Fossmaul.

(i) Engels clod weed, Egyptian rose, gipsies rose, blue bottons.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger. (141, 164, 311, 309) ‘Tegen hoest, benauwdheid en pijn in de zijde: Neem van scabiosa bladeren vier handen vol, kook ze in gerstewater tot een pint, maak het zoet met suiker en laat hiervan dikwijls drinken. Dodonaeus.

Tegen pest en besmettelijke ziekten: Neem van het sap dat uit de bladeren geperst is twee ons, van Veneetse teriakel een vierendeel lood, meng dit tezamen om in een keer in te nemen, hierop moet men warm toegedekt worden om te zweten C. Bauhinus. Tegen de beten van de slangen wordt dit kruid zeer geprezen en sommige gebruiken het poeder van de wortel omdat elke dag te drinken de zwaarte van een drachme met wat geiten wei tegen alle schurft van het lichaam.

Tegen kwaad zeer aan het hoofd: Maak een afkooksel van de bladeren met loog en was het hoofd hiermee. Dodonaeus.

Tegen schurft: Neem van het poeder van de gedroogde wortel een vierendeel lood en geef dit alle dagen met geitenwei in, neem het sap dat uit het kruid geperst is, kook het met azijn en bestrijk de schurft daarmee. P. Crescentius.

In Duringerland en in de heel koude landen wordt dit kruid zeer geprezen om de wonden dicht te maken, want als men het sap daarvan warm in de wonden giet of drupt dan kan men de pijlen en diergelijke hakende dingen daaruit laten komen zonder smart of zweren.

Een bad van water waar hazenoren en wollenkruidbladeren in gekookt zijn, en als je in dat water en op die kruiden zit is het goed tegen of de uitgang van de aars, van het einde en het stopt ook de aambeien. Pandecta’.

Culpeper noemt scabious een Mercuriusplant, goed tegen allerlei soorten verkoudheid.

Uit www.floracyberia.net

Knautia dipsacifolia, Kreutzer, (blad als Dipsacus) (Knautia sylvatica auct. non (L.) Duby) (uit het bos) is een meerjarige kruidachtige plant met rizomen, 30-100cm hoog.

De omhooggaande stengel is boven fluimig behaard en heeft 1 bloem die roze tot purper is.

Langachtige lancetvormige bladeren met gezaagde bladrand.

Is nogal veranderlijk, uit Midden-Europa. Gewohnliche Wald-Witwenblume, Knautia dipsacifolia ssp. dipsacifolia, Zierliche Wald-Witwenblume, Knautia dipsacifolia ssp. gracilis. (sierlijk)

Bergknautia, Wald-Witwenblume.

Uit hsb.wikipedia.org

Knautia longifolia, Koch. (met lange bladeren)

Uit Oostenrijk, Karpaten en Tirol wordt 30-60cm hoog.

Lancetvormige bladeren zijn lang toegespitst en meestal gaafrandig, onbehaard en glanzend

Opgerichte stengels zijn bovenaan vertakt.

Bloemhoofdjes van 3-4cm in doorsnede zijn paars met ei/lancetvormige omwindselblaadjes die toegespitst zijn in juli/augustus.

Langbladige weduwe bloem, long leaf widow flower. Langblatt-Witwenblume.

Uit; http://www.plant4tuin.nl/winkel/knautia-macedonica-beemdkroon/

Knautia macedonica. (uit Macedonië) (Scabiosa rumelica) vaste plant van 50-70cm hoog.

Vertakt zich vanaf een centrale stam en elke scheut vertakt zich weet zodat een stevig netwerk van stengels wordt gevormd. Elke scheut en zijscheut eindigt in een bloem zodat een goede plant er honderden in een seizoen kan geven

Donker roze tot wijnrode bloemen in juli-september.

Winterhard. ‘Red Knight ‘is een mooie rode.

Planten.

Knautia groeit op zand- en krijtgronden, kan evenwel tegen lichte schaduw.

Zaaien bij 5 graden, scheuren.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl