Durio

Uit B. Van Nooten.

Dit geslacht komt mogelijk met een 30 soorten voor in de Indische archipel en Maleisië.

Durian bomen zijn relatief groot, 25–50m, afhankelijk van de soort.

Altijdgroene bladeren die elliptisch tot ovaal zijn, 10–18cm lang.

Bloemen in trossen met 3-30 stuks aan grote takken of direct aan de stam. Ze hebben vaak 2 bloeitijden en 2 maal vruchtdragende tijden per jaar wat afhangt van de soort en plaats.

De vrucht kan aan elke tak hangen en is na drie maanden na bevruchting rijp. Onder de 30 bekende soorten geven sommige eetbare vruchten als; Durio zibethinus, Durio dulcis, Durio grandiflorus, Durio graveolens, Durio kutejensis, Durio lowianus, Durio macrantha, Durio oxleyanus en Durio testudinarum.

Bombaceae, nu Malvaceae.

Durio geeft een van de heerlijkste producten van de natuur. In natuurstaat wordt de vrucht gebruikt als een val tegen de zibet of civetkat, vandaar zijn specifieke naam, =Durio zibethinus. Murr. (civet) Durians zijn ook de lievelingsvruchten van Orang oetans en andere dieren als tijger en katten.

De durio is ook een zeer mooie magnifieke en statige boom, bereikt een hoogte van 40m.

De zibetboom of durian boom heeft rood/zilvergrauwe bladeren, als een walnoot, de onderkant is goudzilver.

De bloemen staan in grote en losse hoofden en zijn helder geel van kleur, worden bestoven door vleermuizen, zijn maar een 24 uur open.

Ze worden gevolgd door ronde of ovale vruchten ter grootte van een mannenhoofd of een opgerolde egel, want zijn harde schaal is dicht met piramidale stekels bezet. De geelgroene en 5 hokkige vrucht heeft in elk vak 1-4 zaden, ter grootte van een kippenei, in een wit vruchtvlees. Dit is zo gewild, men zegt dat de inlanders voor het bezit ervan vechten. Het vruchtvlees bevat een 12% aan suiker en dezelfde hoeveelheid zetmeel.

Is beschreven in 1825. Er zijn honderden cultivars.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) ‘Durione, dorrione of durianon is de vrucht van een Oost-Indische grote boom die in Malabar batan heet en zeer vast van hout en sterk, met een dikke asgrauwe schors bedekt en in vele takken verspreid is daar vele vruchten aan groeien. De bloemen, buaa genoemd, zijn uit de witte wat geelachtig. De vrucht of appel is pukkelachtig als een pijnappel en zo groot als een meloen met een dikke schors en met vele korte dikke stekels gewapend, ook groen van buiten en met voren in de lengte gestreept zoals meloen, bleekachtig groen als ze rijp is en binnenin heeft ze vier afscheidingen in de lengte gevoegd die wederom in drie of vier laatjes verdeeld zijn en elk er van bevat een enige vrucht zo groot als een kippenei, zeer wit en van vorm en smaak lijkt het op room van melk of die spijs die men blanc manger noemt of in het Spaans manjar blanco, doch niet zo week, papachtig of taai. De gele zijn niet goed, maar de beste zijn diegene die maar drie vruchten in elke afscheiding hebben en daarna diegene die er vier hebben en de slechtste hebben er vijf zodat elke appel niet meer dan twintig vruchten heeft, dan elke vrucht heeft een kern als een perziksteen. Maar boven alles is deze Durion die in Malabar groeit beter van reuk en smaak dan diegene die elders groeit. Dan die ze nooit gezien heeft meent dat hij verrotte uien ruikt, maar die aan de reuk gewend zijn en de vrucht proeven zal die meer achten dan vele andere vruchten, ja sommige kunnen zich niet verzadigen om die te eten. Maar als iemand door het al te gulzig innemen van deze vrucht de maag ontsteld heeft dan hoeft hij maar een blad van betle te eten of op de maag te leggen. Pyrard noemt ze darions.’

Durio is afgeleid van doerian of doeren: doorn, de Maleise naam van de vrucht. Durian, doerian of duryon, algemene naam, Maleis pokok durian en membuang-burok.

Stinkvrucht, Engels Durian, civet, civet-cat fruit, durione of durian in Frans, Durian of Stinkfrucht in Duits, ook Zibetbaumes, doureos karpos in Grieks, duyin in Birma en in Thailand, Philippijnen en andere landen durian, duren in Indonesie, dorian in Japanes en liu lian guo in Chineese.

Gebruik.

Deze boom wordt gecultiveerd om het vruchtvlees, geeft een hoofdvoedsel van de inlanders van de Maleise archipel. De vrucht smaakt roomachtig en werd daarom hoger geschat dan enig ander ooft. Door anderen wordt het vanwege zijn overheersende reuk versmaadt. Volgens sommigen heeft het een geur die vergeleken wordt als een mix tussen oude kaas en uien, overgoten met terpentijn, maar wie ervan eet houdt er zoveel van dat de geur hen niet hindert. De geur wordt waarschijnlijk veroorzaakt door zwavelverbindingen. De vrucht mag vanwege zijn geur ook niet in vliegtuigen meegenomen worden.

Onrijp eet men de vrucht als groente. De zaden worden wel als kastanjes geroosterd. Vooral in Bataklanden wordt de boom algemeen en in verschillende var. gekweekt. De vrucht en zelfs de zaden zijn daar een volksvoedsel. Het sap van de bloemen worden gebruikt om de zere monden van kinderen te genezen. Dat wordt veroorzaakt door dierlijke parasieten en leveren littekens op als ze niet behandeld worden.

Historie.

De doerian wordt al sinds de oudste tijden in Z. Azië geteeld, is bij ons pas een 600 jaar bekend. De eerste Europese beschrijving is van Niccol de Conti die in Z.O Azië reisde in de 15^de eeuw. Garcia de Orta beschreef het in Colquios dos Simples e Drogas da India die gepubliceerd werd in 1563. In 1741 kwam de Herbarium Amboinense van de Duitse botanist Georg Eberhard Rumphius die de beste beschrijving gaf. Het geslacht Durio heeft een complexe taxonomie dat gezien wordt door de vele soorten die toegevoegd werden sins de naam gevonden werd door Rumphius. In het begin was er verwarring met de zuurzak, (Annona muricata) die ook doornige vruchten heeft en zijn Maleise naam is ook durian Belanda, wat in Hollands durian betekent. In de 18^de eeuw beschouwde Johann Anton Weinmann het als een soort van Castaneae en zijn vrucht was gelijk aan de paardenkastanje.

Durio zibethinus kwam naar Sri Lanka door de Portugezen in de 16^de eeuw.

De mensen in Z. O. Azië geloven, net als de traditionele Chinese medicijnen, dat de durian een verwarmende kracht heeft dat verantwoordelijk is voor enorm zweten. De traditionele manier om dit tegen te gaan om water in de lege schaal van de vrucht te gieten nadat de vrucht gegeten is en te drinken. Of de durian te eten met mangosteen die verkoelende krachten zou hebben. Mensen met hoge bloeddruk en vrouwen die in verwachting zijn worden traditioneel afgeraden om geen durian te gebruiken. Een ander plaatselijk gebruik is dat de durian schadelijk als het met koffie of alcoholische dranken gegeten wordt. Dat wordt bevestigd door Rumphius in de 18^de eeuw die verklaart dat ze niet gegeten moet worden na alcohol omdat het dan indigestie geeft en een slechte adem. De Javanen geloven dat durian een afrodische kwaliteit bezit en hebben regels op welke manier je het wel of niet gebruiken mag. Een gezegde in Indonesie, durian jatuh sarung naik, betekent ‘de durians vallen en de sarungs komen omhoog’, verwijzen naar dit geloof. De waarschuwingen tegen de veronderstelde wellustige kwaliteiten van de vrucht verspreidden zich spoedig in het westen toen de Zweedse filosoof Herman Vetterling de zogenoemde ‘erotische kwaliteiten’, van de durian begin 20^ste eeuw beschreef.

De vrucht weegt enkele kg, de oogst is daardoor gevaarlijk omdat de mensen die beneden staan getroffen kunnen worden door de harde en doornige vruchten. Het is een oorlogswapen waar je beducht voor moet wezen. Een gewoon gezegde is dat de durian ogen heeft en zien kan waar het valt omdat de vrucht nooit overdag valt zodat mensen niet bezeerd worden. Een gezegde in Indonesië luidt; ketiban durian runtuh, vertaald betekent dat; ‘een gevallen durian krijgen’, wat een onverwacht geluk of fortuin betekent. Toch zijn er in Indonesië waarschuwingsborden zodat de mensen niet onder deze bomen komen.

De durian is gewoonlijk bekend als koning der vruchten, king of the fruits, een label die aan zijn formidabele grootte gegeven kan worden als wel aan zijn overwelmende geur.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl