Derris

Uit Flora de Filipinas. Derris scandens.

23-60 soorten komen voor in de tropische gebieden van Afrika en Azië, speciaal in Achter- Indië en de Maleise Archipel.

De meeste soorten zijn krachtig groeiende lianen.

Velen bevatten in de stengels, wortels, blad of zaden stoffen met insecten dodende werking. Slechts Derris elliptica Benth. en Derris malaccensis Pr. bevatten deze stoffen in de wortels in dusdanige hoeveelheden dat winning daarvan lonend is. De belangrijkste werkzame stof is Rotenon. Vanouds worden deze wortels door de mens gebruikt bij de visvangst. (akar toeba)

Bladen staan afwisselend en de deelblaadjes tegenoverstaand.

Bloemen zijn violet, purper of wit en nooit geel. Ze staan in trossen of aren en zijn vlinderbloemig.

Fabaceae, vlinderbloemige.

Uit danhydatviet.vn

Derris ferruginea Benth. (roestkleurig) (Derris elliptica, Benth. (elliptisch, ovaal) uit Birma en Maleisië is een klimmende heester van 5-15m lang die aan de rivieroevers groeit.

De plant is over de gehele Indische archipel verspreid.

Naam, etymologie.

Derris, van Grieks derris: huid of leer, een verwijzing naar de leerachtige zaadpeulen die niet openen. (synoniem Deguelia)

Rubberboom, Engelse poison vine, Indian tubaroot, ruba root, rotenone. De Maleise naam is toeba en in Soedanees areuj kidang.

Het is de Indische toebaplant bij uitmuntendheid. Geen een is er als visvergif zo algemeen in gebruik als deze. Zo’n vispartij is meestal een volksfeest zodat beschrijvingen daarvan vaak zijn opgenomen in reisverhalen. Een gedeelte van de rivier wordt afgedampt en de gestampte wortel wordt in het water gegooid. Reeds in kleine hoeveelheden werkt dit middel verdovend op de vis.

Insecticide.

Behalve als moorddadig vismiddel zijn de wortels in gebruik als uiterst doelmatig insecticide, het bekende derris poeder. De Chinezen gebruiken het wortelpoeder al eeuwen lang voor de verdelging van ongedierte op het hoofd en kleren, tevens ter bestrijding van schadelijke insecten in de peper. Een aftreksel is een zeer werkdadig middel om aanplantingen van rupsen en andere schadelijke dieren te zuiveren. Bovendien hebben de planten er geen last van. Een dubbel zo sterk mengsel als voor de planten wordt aan honden gegeven om die te wassen als die last hebben van vlooien en teken. Alleen als de hond schurft heeft mag de derris wortel niet toegepast worden.

Vermeerderen.

Neem in afgerijpt hout, het mag een beetje houtig zijn. Zitten er bloemknoppen in, haal die dan weg. Licht verwonden, dat is ongeveer zoals je met de nagel over het oog van de plant gaat. Gebruik ook gezond blad, zonder schimmeldelen. Doop de onderkant in 1% ibz groeistofpoeder, afkloppen. Planten in 1 deel gezeefde turfgrond met 1 deel zand, aangieten, plastic erover heen en elke week even controleren op vochtigheid, droogte, schimmels. Laat het plastic er dan een paar uur af zodat het blad wat opdroogt en bedek het dan weer. Na enkele weken is het stek geworteld.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl