Hepatica

Uit hortus eystettensis.

Een geslacht van lage kruiden die al in het voorjaar bloeien. Meestal is dit voor het uitlopen van het blad.

Blauwe, purper, rode en witte bloemen.

Het zijn stengelloze en lage meerjarige.

Bladen zijn drielobbig en soms getand, ze komen na de bloemen en blijven in de winter groen over.

Een geslacht van 3-10 soorten die in de noordelijke gematigde zone groeien, sommigen zijn echter var. van Hepatica nobilis.

Ranunculaceae, ranonkelfamilie.

Wordt nu in het geslacht Anemone geplaatst.

Hepatica x media Ballardii (middelste)Ոarvington Beautyլ bloeit zacht blauw in maart-april en wordt 25 cm hoog. Is ontdekt in de Harvington Gardens bij Evesham.

Uit O. Thome, www.BioLib.de.

Hepatica nobilis, Mill. (edel of nobel) (Hepatica triloba, Cand.) (drie lobben) (=Anemone hepatica)

Het leverkruid groeit dicht en spreidt zich uit op de grond in vochtige en zandige plaatsen.

De vele kleine, niervormige en 3lobbige groene bladeren met stompe lobben staan in een rozet, leerachtig.

Bloeit in maart met alleenstaande purperen bloempjes van 1.5-2cm in doorsnede met 6-9 kelkbladeren.

Uit Siberië, China, Japan en N. Amerika wordt 10-15cm hoog. Is beschreven in 1573.

Var. acuta (scherpe lobben) (=Hepatica acutiloba, DC. ) verschilt van triloba door de forsere groeiwijze. De bladeren zijn 3lobbig, de lobben eivormig en spits, schutblaadjes is spits. De bloemen komen iets later, maart/april. Uit Quebec tot Georgia, Arkansas en Minnesota, wordt 20-25cm hoog. Sharp-lobed Hepatica

Hepatica nobilis var. pyrenaica (uit de Pyreneeën) (=Hepatica pyrenaica)

Hepatica nobilis var. japonica (uit Japan) (=Hepatica japonica)

Hepatica nobilis var. nobilis (nobel of edel)is de Europese, uit de Alpen noord tot Scandinavië.

Hepatica nobilis var. pubescens (zacht behaard) (=Hepatica pubescens) Uit Japan.

Hepatica nobilis var. obtusa (stomp) (=Hepatica americana) Uit N. Amerika, round-lobed Hepatica.

‘Pleniflora’ heeft dubbele blauwe bloempjes. ‘Variegata’, heeft donker gevlekte bladeren.

‘Alba ‘is de witte met rode helmknoppen. Hiertoe behoort de vorm ‘Candida,’ in zuiver wit, ‘Albipleno,’ met dubbele witte bloemen.

‘Roseiplena’ met dubbele roze/rode bloemen.

Deze geliefde voorjaarsbloem blijft ongeveer acht dagen open, bij avond en met regen sluiten ze zich en gaan hangen.

De zaden bezitten een aanhangsel dat de mieren als voeding dient, daardoor worden ze ook verspreid en kan ze zich jaarlijks 5-10m uitspreiden.

Je vindt het kruid vooral in de beuken- en eikenwouden. Vooral in gemengde eikenwouden en vaak onder de hazelaar. Het liefst op een kalkachtige bodem.

Toch komt het niet in geheel Europa voor, in Engeland, ons land en Griekenland zal je er vergeefs naar zoeken. Maar ook daar waar het wel voor komt zie je het meestal plaatselijk, in andere gebieden zelden of is geheel afwezig.

In Duitsland en Zwitserland staan ze onder de Natuurbescherming.

Gebruik.

Het kruid staat onder Jupiter en onder het teken van de kreeft. Het is een kruid dat goed is voor alle ziektes van de lever. Symbool van vertrouwen.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘De kruidbeminnaars van deze landen noemen dit kruid met de Latijnse naam Hepatica. In het Frans hepatique.’

Hepatica, van Latijn hepaticus, Grieks hepar: lever.

Dodonaeus (b) ‘Het heet in onze taal edel leverkruid of gulden leverkruid, in het Hoogduits Edel Leberkraut, in het Engels lijver wurteծ.’

Leverbloempje, is zo genoemd naar de vorm, mogelijk ook naar de kleur van de bladen. Het zou, volgens de signatuurleer, de lever genezen. Engels liverwort of liver leaf, Duits Leberblume, midden-Hoogduits Leberkrut komt voor in de 13^de eeuw, (wel voor levermos Marchantia) Liberbluome en Leberwurzkrut in de 14^de eeuw, Leberblumlein sinds 1578, Herzfreude en edel Leberkraut bij Bock, Herzkraut.

Dodonaeus (c ) ‘Het heet in het Hoogduits ook Gulden Klee en op het Latijns Trifolium aureum. In Itali en in Languedock zijn deze kruiden op vele plaatsen in het wild te vinden en vooral bij de heuvels van Turijn aan de Po en daar omtrent, als Lobel betuigt, ze heeft ook deze namen, Trifolium hepaticum, Trifolium nobile.’

Het behoorde vroeger onder de klavers, nobile betekent edel. Engelse golden trofoil vergelijk Duits Guldenklee, Frans hpatique trois lobes.

Dodonaeus (d) ‘Baptista Sardus noemt het Trinitas en Trinitalis herba. Sommige geloven dat het de Balaris zoue mogen wezen die van Heschius vermaand is en een kruid met drie bladeren genoemd wordt, dan gemerkt dat die Balaris van niemand anders beschreven wordt daarom kan men of mag men er niets zekers van zeggen. Lobel noemt het Hepatica Trifolia, Trinitas herbariorum, Trinitas herba en Epimedium Tragi, naar de mening van sommige, in het Engels threeleaved en in het Italiaans herba trinita.’

Vroeger werd het ook wel Hepatica triloba: driebladige hepatica, genoemd, drielappige leverbloem, in Frans hepatique a trois lobes, herbe de la trinite en trinitaire: drie-eenheidskruid, het Engels heeft ook herb-trinity.

(e) Naar bloeitijd in Duits Marzblumchen, Duitse blaue Violen, onze maartbloem en Engelse mayflower, blaag Oeschen, blaag Osterblom, Osterbleaml, Fastenblume. Verder Haselblaume, Discholchen, Dorwusserchen, Ebenauskraut, Haselmunich, Himmelssterndl, Josefiblumel, Schneekaderl, Staudenbleaml, Zwisers Fasten- Holz-, Merze- Stein-Bluemli.

Kidneywort, pennywort.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger. (Dodonaeus)’D’Deze Hepatica of edel leverkruid is koud en droog van aard met enige tezamen trekking en is een bijzondere baat tegen de weekheid of slapheid van de lever die door hitte of ontsteking gekomen is, want het verkoelt die en geeft het enige kracht of sterkte.

Baptista Sardus prijst deze Hepatica zeer tegen de breuken of zinkingen van de darmen, te weten als men een halve lepel vol van het gedroogde en verpoederde kruid met wrange wijn ettelijke dagen achter elkaar te drinken geeft. Het kruid zelf in wrange wijn gekookt en daarmee de mond en keel gespoeld geneest de verhitting ervan door zijn verkoelende kracht.

De Italianen zeggen dat dit kruid de plas verwekt en dat de bladeren in wijn gekookt en gedronken de verstopping van de lever geneest en bijster nuttig zijn diegene die hun met de wellustigheid van het vlees vermoeid en gekrenkt hebben.’

De gehele plant is een volksmiddel tegen lever en nierziektes. Het werd als afkooksel, 2 gram op een achtste liter water, genomen. Het bloempje is een onderdeel van de specialiteit Safe cure en de Safe pills tegen lever, nier en blaasziektes.

Uit en.wikipedia.org

=Anemone transsilvanica Heuff. (Hepatica transsilvanica Heuff.) (uit Transsylvanië) (Hepatica angulosa, DC. (hoekig of kantig)

Lijkt ook veel op triloba maar de bladeren zijn 5lobbig en sterker behaard, groeit hoger met grotere donkerblauwe bloemen die meestal iets vroeger komen, februari/april.

Uit Hongarije, Transsylvanië en Karpaten, wordt 20-25cm hoog.

Hiertoe behoort de vorm atrocaerulea die de donkerste blauwe bloemen heeft.

Var. albiflora heeft witte bloemen. Karpatenleverbloempje.

Planten.

Ze houden van schaduw, maar doen het ook in de zon. Laat ze ongestoord staan, dan worden ze steeds beter. Planten die geschikt zijn voor verwildering. Ze groeien goed in humusrijke grond op matig vochtige en half beschaduwde plaatsen, niet te zure grond, verder hebben ze een hekel aan verse en sterk gemeste grond.

Vermeerderen door scheuren van de wortelstokken in մ voorjaar.

Zaad 3 weken bij 20 graden houden, 6 weken –2 en zaaien bij 7 graden.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/