Echinops

Distelachtige planten met blauwe of witte bloemen in ronde hoofden.

Min of meer wit wollig behaarde planten.

De bladen staan afwisselend en zijn meestal getand.

Ongeveer 120 soorten komen voor, van Spanje en Portugal tot India en Abessinië.

Asteraceae, Cynara klasse.

Uit Fuchs.

=Echinops sphaerocephalus, L. (met bolvormige hoofdjes)

Sterk groeiende plant met opstaande en gegroefde stengels die grijs viltig zijn, bovenaan vertakt en klierachtig behaard.

Bladeren zijn niet stijf, wel donkergroen en smal langwerpig geveerd met driehoekige stekelig getande slippen en klierachtig behaard, de achterkant is grijs wollig, de onderste gesteeld en de bovenste stengelomvattend.

Bolvormige bloeiwijze van 4-8cm in diameter met witte bloempjes met blauwe helmknoppen en buitenste omwindselblaadjes die gewimperd zijn in juli/september.

Uit Z. en Midden-Europa, Siberië, Kaukasus en Z. Rusland, wordt 100-180cm hoog.

Naam, etymologie.

(a) Dodonaeus heeft er wel vijf soorten van beschreven. (Dodonaeus) ‘De eerste soort van deze distels heeft Fuchsius eerst voor de Chamaeleon niger beschreven daar ze met de waarheid weinig gemeenschap mee heeft, maar later heeft hij die met betere reden in het Latijn Spina peregrina en in het Hoogduits Welsch Distel of Romischer Distel genoemd, dat is in onze taal Roomse distel of vreemde distel. Valerius Cordus noemt het zeer goed Sphaerocephalus Carduus, dat is distel met de bol of distel met de balronde bloemknoppen. Welke naam de andere medesoorten van dit gewas ook zeer goed meegedeeld mag worden.’

Echinops sphaerocephalus werd wel als een soort van distel aangezien en komt uit het buitenland, vandaar Duitse Welshdistel; Italiaanse distel.

Dodonaeus (b) ‘De eerste van deze distels is hier te lande in de hoven wel de bekendste en is daar van vreemd zaad voortgekomen. In Frankrijk heet ze soms chardonnet of cardonette.’

De naam is van Carduus zie Duitse Weissdistel.

Dodonaeus; ‘Vele houden het voor de Crocodilion (krokodil of krokusvrezer, zie Crocus) of Crocodylion van de ouders. Daarom noemt Lobel het Crocodyllon Fuchsij & Cordi en Echinopus seu Carduus Echinatus Gesneri.’

Echinops, dit woord is afgeleid van Grieks echinos: egel, opsis: erop gelijkend, een verwijzing naar de doornige hoofdjes. Duitse Igelkopf en Bienen Kugeldistel, kogeldistel, Engelse globe thistle of ball-thisle en Franse boulette en echinope, Engelse great globe thistle, Duitse Kugeldistel, bij Bock Jungfrauendistel.

Dodonaeus (d) ‘Maar Tragus houdt het te onrecht voor de Chamaeleon zoals dezelfde Lobel betuigt die van mening is dat ze beter op de Ritro of Rutto van Theophrastus lijkt.’ Zie E. ritro.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger. (Dodonaeus) ‘Dit vreemd geslacht van distels is warm en droog van naturen dat aan de zeer sterke reuk die men daarin gewaar wordt als men dat tussen de vingers wrijft en ook aan de smaak goed te merken is. Dan het heeft geen bijzonder gebruik dat ons bekend is, anders dan dat enige zeggen dat men de bolletjes van deze distels op sommige plaatsen van Italië in vleessap kookt en als de artisjokken eet.’

Uit www.greenspire.se

Echinops bannaticus, Rochel. (uit Banaat, landstreek in O. Europa) Het groene blad is geveerd en stekelig gewimperd, de bovenkant iets behaard, van onderen grijs viltig, de onderste bladeren zijn gesteeld en de bovenste stengelomvattend.

Vrij grote bolvormige bloeiwijze die samengesteld zijn uit zeer kleine, donker grijs/blauwe bloempjes in juli/september. Ze worden veel door hommels bezocht.

De zaden verspreiden zich door middel van dieren, schapenvachten.

Stevige en zilveren stengels die gemarkeerd zijn door de distelachtige bladeren, vormt uitlopers. Uit O. Europa en Servië wordt 8-150cm hoog. Is beschreven in 1816.

Taplow Blue’ is diep blauw.

Naam.

Hungarian globe thistle. Duits Banater Kugeldistel.

Uit J. Moninckx

Echinops ritro, L (gedoornde plant) Stijve, donkergroene bladeren die veerspletig zijn met lancetvormige, geveerde en slap gestekelde slippen, de onderkant is grijs/viltig.

Opstaande, ronde stengels zijn bovenaan vertakt.

Bolvormige staalblauwe bloeiwijze zie je in juli/september.

Uit Z. Europa, Z. Rusland en W. Azië, wordt 30-60cm hoog.

Var. tenuifolius (dunbladig) verschilt door de dubbel veerspletige bladeren.

‘Veitch’s Blue’ met opvallende blauwe bollen.

Naam.

Small globe thistle, Duits Ruthenische Kugeldistel.

Uit beautifulgardens.shootgardening.co.uk

Echinops pungens Trautv. (Echinops szovitsii Fisch & Mey) (Russische botanist die in de Kaukasus werkte, O. L. Szovits, 1827-1830) Zeer grote donkergroene bladeren die langwerpig en veerspletig zijn met langwerpige slippen en grijs viltige achterkant.

Een zeer sterk groeiende plant met opgaande stengels die stevig en geribd zijn, behaard Bolvormige bloeiwijze is 6-9cm in doorsnede met talrijke kleine witte bloempjes in juli/augustus.

Uit Transkaukasië, wordt 150-250cm groot.

Planten.

Ze groeien gemakkelijk in elke lichte, voedzame en kalkrijke grond op matig vochtige en zonnige plaatsen.

Combineer deze kleur met de zachte Lavatera, de wolk van gipskruid, ook Helenium past er goed bij. Zet de kogeldistel op een zonnige plaats. Het zijn gemakkelijke planten en geschikt voor verwildering. Mooi zijn ze met een achtergrond van gele of witte planten. Een paar planten geven niet zo’n indruk als een grote groep.

Vermeerderen door scheuren in het voorjaar.

Gemakkelijk is via wortelstek. In februari rooi je wat wortels op. De stevigere wortels verdeel je in stukken van een 10cm en leg je ze rechtop in stekgrond. Afdekken met een 2cm stekgrond en bevochtigen. Bij warmte zullen de knoppen direct beginnen te groeien, beter is ze wat koeler weg te zetten, na het uitlopen verspenen en half weg mei in buiten te planten.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl