Lycopus

Uit O. Thome, www.BioLib.de.

Een geslacht van een 10-20 soorten. Kruidachtige planten die in Europa, N.W. Azië en N. Amerika voorkomen. Ze worden meestal gevonden in vochtige gebieden, langs stromen. De enige in Europa voorkomende soort in dit geslacht is de wolfspoot.

Lamiaceae, lipbloemige, Stachys klasse, subklasse 3, Marubiea.

Lycopus europaeus, L. (uit Europa)

Bladen zijn diep en onregelmatig ingesneden, vrijwel geveerd en gezaagd, golvend en staan kruisgewijs tegenover. De verkrommelde ruige bladeren zijn van een doffe harig groene kleur, van een goede reuk, maar onaangename smaak.

Recht opgaande en vertakte stengels van 50-90cm hoog.

Gapende witte bloemen met purperen vlekken staan in bundels in de oksels van de bovenste bladeren in juli/augustus.

Een plant die opduikt op vochtige plaatsen en moerassen en is dan lastig door de kruipende wortel. Vee eet het niet en is niet sierlijk in de weide.

Meerjarige uit Europa en W. Azië.

Lycopus europaeus subsp. europaeus, Gewhnlicher Ufer-Wolfstrapp, Lycopus europaeus ssp. mollis, (zacht)Weicher Ufer-Wolfstrapp.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Wij noemen dit kruid waterandoren of watermalrove, in het Latijn Marrubium aquatile of Marrabium palustre. Diegene die dit kruid alle krachten van de echte malrove of andoren toeschrijven zijn bedrogen, al is het zo dat het van gedaante niet kwalijk lijkt en daarom in Duitsland Wasser Andoren en Weiher Andoren heet, in Frankrijk marrube d’eau of marrubin du lacq.’

Frans marrube aquatique; water Marrubium. Wasserandorn bij Bock.

Dodonaeus (b) ‘Matthiolus ziet het voor een soort van Sideritis aan, te weten diegene die van Dioscorides eerst beschreven wordt, dan met die komt de Herba Judaica beter overeen. Sommige willen het ook Herba Aegyptia, dat is heidens kruid of Egyptenaars kruid noemen.’

Zigeunerkraut ontving de oude naam van Egyptisch kruid omdat schuinsmarcheerders en oplichters, die zichzelf Egyptenaren noemden, zich zwart kleurden met dit kruid. De tegenwoordig veel gebruikte naam gipsywort dateert al van voor 1578. Een overzetting van Dodonaeus. Gerard vermeldde herba Aegyptica omdat die het kruid gebruiken om hen een zwarte kleur te geven. Gypsies waren toen nog zeldzaam in Engeland. Het kruid levert een donkere olie die gebruikt kan worden om de huid donkerder te maken of om er een bruine kleur mee te verkrijgen. Het kruid zou door zigeuners gebruikt zijn om geroofde kinderen hun huidkleur te geven waardoor ze op hun eigen kinderen zouden lijken.

Dodonaeus ‘Het plag hier te lande hondts-ooren te heten. Enige houden het voor Rhodora Gallica Plinii, andere noemen het Cardiaca mollis omdat de bladeren als eikenbladeren gekarteld zijn en kruisvormig staan als die van hartsgespan.’

De Engelse naam horehound heeft een twijfelachtig afleiding. Mogelijk van hondsoren, of van oud-Engelse hara: harig, en hune: honing. (zie Marrubium), bugleweed.

(d) Lycopus stamt van het Latijnse lycopus, dit van het Griekse lykos: een wolf, en pous: een voet. Het blad is als door een wolf verscheurd, een verwijzing naar de diep ingesneden bladeren. De naam is een datering van Fuchs. Wolfspoot, Duitse Wolfsfuss, Wolfsbein of Wolfstrapp, Italiaans licopo, Frans pied de loup of patte du loup: wolfspoot, lycope.

Een kruid van Mercurius.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger. (Dodonaeus) ‘Het heeft de naam Egyptenaren kruid gekregen omdat die landlopers en bedrieglijke waarzeggers die zichzelf voor Egyptenaren of heidenen willen uitgeven hun huid met dit kruid bestrijken en die een zwartachtige kleur laten krijgen zulks als men de Egyptenaren en de gele Moren of Afrikanen ziet hebben.

Want het sap van deze malrove plag al hetgeen dat er mee bestreken wordt een dusdanige zwarte kleur te geven die er zo vast in blijft dat men het met wassen en wrijven er geenszins uit kan doen op die manier dat de linnen doeken die daar eens in gedoopt of geverfd zijn geweest die kleur daarna eeuwig behouden.’

In Frankrijk werd het gebruikt om een goede bruine kleur te geven aan zijde, wol en linnen.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl